7/24/2019 Historia muzyki od staroytnoci do wspczesnoci w duym skrcie.doc

1/3

Historia muzyki od staroytnoci do wspczesnoci w duym skrcie.

Muzyka towarzyszy czowiekowi od zarania dziejw. W przypadku ludw prymitywnych cile

wizaa si

z codziennym yciem: obrzdami polowaniem reli!ijnym kultem. "o instrumentarium naleay

takie akcesoria jak paki i dzidy ktre suyy do rytmiczne!o uderzania o ziemi. #o ciekawe w

sposb instrumentalny traktowane byo wasne ciao $ uderzano do%mi w uda lub klaskano.

W przypadku muzyki staroytnej zaobserwowa& mona jej wiksze zastosowanie. 'est

towarzyszk codzienne!o ycia uboszyc( warstw jako rozrywka natomiast suy wyszym

warstwom spoecznym. )aobserwowa& moemy stopniowe zacienianie si zwizku muzyki z

poezj np.: recytacje poezji przy wtrze instrumentu szarpane!o $ kitary lub aulosu *prototyp

oboju+. ,wnie w przypadku dramatu staro!reckie!o mona stwierdzi& i muzyka jest je!o

nieodcznym elementem. -nn unkcj muzyki w staroytnym wiecie jest jej reli!ijne

przeznaczenie. /a uwa! zasu!uj tu (ymny ku czci 0pollona. W zakresie teorii muzyki to wanie

w 1recji powstaj pierwsze skale muzyczne ktryc( odpowiednikiem stay si w redniowieczu

tzw. skale modalnelub kocielne.

"la muzyki redniowiecznej c(arakterystyczne s melodie chorau gregoriaskiego. 2 to

jedno!osowe piewy kocioa katolickie!o uporzdkowane i zebrane za papiea 1rze!orza 3- w

3-- w n.e. 4rzeznaczenie tyc( pieww obejmuje litur!i cae!o roku kocielne!o. 5orma tyc(

melodii z czasem zostaje rozbudowana i do pieww jedno!osowyc( zostaj dodane ra!menty

dwu lub trzy!osowe. 6wrcy muzyki redniowiecznej

w duej mierze pozostaj anonimowi !dy tworz nie dla wasnej c(way lecz na cze& 7o!a.

8prcz muzyki reli!ijnej istnieje rwnie muzyka wiecka !wnie liryka rycerska. 'ej

tworzeniem zajmuj si !wnie wysoko urodzeni99. We 5rancji nazywani byli truwerami i

trubadurami w /iemczec( za minnesingerami lub meistersingerami. )ajmowali si oni

tworzeniem jedno!osowyc( pieni wykonywanyc(

z towarzyszeniem instrumentu strunowe!o *np. lutni+. 6ematyka pieni obejmowaa przede

wszystkim problematyk miosn oraz tematy zwizane z wyprawami krzyowymi.

W okresie renesansumuzyka przeywa prawdziwy rozkwit wielo!osowoci. twory jedno!osowe

zostaj wyparte przez kompozycje w ktryc( !osy wokalne s samodzielne i tworz

skomplikowany polioniczny ukad d;wikowy. "late!o te muzyka renesansu okrelana jest

mianem wieku polifonii wokalnej. )mienia si rwnie podejcie do twrcy ju nie

anonimowe!o lecz bdce!o mistrzem. 6eoretyk muzyki za ma za zadanie opisywa& i

porzdkowa& muzyczny wiat d;wikw.

7ardzo silnie rozwija si muzyka wiecka. "o wybitnyc( kompozytorw epoki renesansu nale

m.in.: Orlando di Lasso, Giovanni Perluigi da Palestrina, Luca Marenzioczy Gesualdo da

Venosa. Wrd polskic( kompozytorw wymieni& naley Mikoaa Gom!k" ktry jest autor

zbioru psalmw pt. Melodie na #saterz #olski *z tekstem 'ana ?oc(anowskie!o+ oraz

$acawa z %zamotu. W nowopowstaej 0kademii

w ?rakowie muzyka jako dyscyplina naukowa uprawiana jest na bardzo wysokim poziomie.

"o najpopularniejszyc( orm muzyki renesansowej nale m.in.: motet, madryga, chanson.

4rzeom @3-A@3-- wieku to epoka rozbudowanyc( orm wokalno$instrumentalnyc( ktre zwiastuj

nadejcie wielkic( orm te!o typu c(arakterystycznyc( dla epoki baroku.

W baroku obserwowa& moemy intensywny rozwj muzyki instrumentalnej. #(arakterystyczn

orm muzyczn wykorzystujc rozwj tec(niki w !rze na instrumentac( jest koncert solowynp.

na skrzypce let lub or!any. "o najwspanialszyc( koncertw barkowyc( zaliczy& moemy

koncerty skrzy#cowe J.S. acha lub cykl koncertw &ztery #ory roku !. "i#aldie$o. /a

uwa! zasu!uj rwnie tzw. concerti grossi bdce odmian koncertu solowe!o. ,nica wormie pole!a na traktowaniu instrumentw koncertujcyc(.

7/24/2019 Historia muzyki od staroytnoci do wspczesnoci w duym skrcie.doc

2/3

W koncercie solowym wystpuje jeden instrument koncertujcy natomiast w concerto !rosso

mamy !rup instrumentalistw *najczciej trzec( lub czterec(+ wspzawodniczcyc( z reszt

orkiestry. /azwa tej ormy poc(odzi od woskie!o sowa concertare oznaczajce!o

wspzawodnictwo.

"o innyc( c(arakterystycznyc( orm muzyki barokowej nale m.in.: suity skadajce si ze

stylizowanyc( ta%cw rnyc( narodw i rnice si c(arakterem i tempem oraz sonatybarokowe*'(&orelii G()( *andel+(%( ach+

,ozwj muzyki instrumentalnej spowodowany jest intensywnym rozwojem lutnictwa $ czyli

produkcj instrumentw. 2awne rodziny lutnicze *%tradivardi, Guarnieri+ c(cc zaspokoi& !usta

co wybredniejszyc( muzykw starali si produkowa& coraz to lepsze instrumenty. Warto zaznaczy&

i w dzisiejszyc( czasac( za ory!inalne skrzypce 2tardiBariusa zapaci& naley niema sum. )a

przykad doskonayc( or!anw barokowyc( posuy& nam mo! or!any znajdujce si w

pozna%skiej 5arze.

7arok to rwnie rozwj muzyki wokalnej. 4owstaj nowe ormy suce wyeksponowaniu pikna

!osu ludzkie!o tj.: kantaty, msze, oratoria, #ase. "o prawdziwyc( skarbw barokowej muzyki

wokalnej nale oratorium Mesasz%.&. Handlaczy Pasa wg -w( MateuszaJ.S.acha.

4owstaje rwnie wielka orma wokalno$instrumentalna $ o#era. 6o sceniczne dzieo muzyczne

wokalno$instrumentalne w ktrym muzyka cile wspdziaa z akcj dramatyczn. 8lbrzymi

popularnoci ciesz si kastraci za przykad suy& nam moe le!endarny 5arinelli. ,noraka jest

tre& opery mo! te wystpowa& jej nastpujce odmiany:

$ opera seria $ powana o treci mitolo!icznej

$ opera bua $ komiczna

8bsada oper barokowyc( jest zazwyczaj kameralna i wystpuje w niej kilkoro bo(aterw.

)a dat ko%ca epoki baroku przyjmuje si rok czyli dat mierci 'ana 2ebastiana 7ac(a.

W epoce klasycyzmu maj miejsce due zmiany spoeczne w wyniku ktryc( powstaje

mieszcza%stwo $ nowa bo!ata klasa. W zwizku z duym zapotrzebowaniem owej klasy na

rozrywk budowane s pierwsze il(armonie zapewniajce stay dostp publicznoci do muzyki. /a

czoo wysuwaj si ormy muzyki instrumentalnej m.in.: sym.onia. stalony zostaje klasyczny

skad orkiestry symonicznej oraz zmienia si rola dyry!enta ktre!o zadaniem jest kierowanie

zespoem muzycznym a co za tym idzie odwrcenie si do nie!o przodem. W baroku stanie do

publicznoci tyem oznaczao brak szacunku dla wysokic( dostojnikw.

,ozwijaj si ormy muzyczne: wspomniana ju sym.onia, koncerty na instrumenty solowe

*zwaszcza na skrzypce i ortepian+ oraz muzyka kameralnawykonywana rwnie na powietrzu

najczciej jako orma rozrywki *tria, kwartety, divertimenta, serenady+. Muzyka klasycyzmu

to przede wszystkim trzy !wne nazwiska: Jzef Haydn' (olf$an$ !madeusz )ozart i

*udwi$ #an eetho#en. ?ompozytorzy ci nale do tzw. klasyk!w wiedeskich.

W epoce klasycyzmu rozwija si rwnie opera a co za tym idzie przybywa coraz wicej nowyc(!mac(w operowyc(

)a pocztek romantyzmuuznaje si umownie dat

7/24/2019 Historia muzyki od staroytnoci do wspczesnoci w duym skrcie.doc

3/3

"o najwybitniejszyc( kompozytorw muzyki romantyzmu nale: &ranciszek Schubert obert

Schumann &ryderyk +hopin' &ranciszek *iszt' Henryk (ieniawski.

W -- poowie @-@ wieku zaobserwowa& moemy rozwj w zakresie (armoniki i instrumentacji

utworw. 8rkiestra moe liczy& nawet kilkuset wykonawcw co zdarza si w przypadku twrczoci

%ustawa )ahlera czy Hectora erlioza. #zas trwania takic( olbrzymic( utworw

niejednokrotnie przekracza !odzin. /adal obserwujemy rozwj wielkiej ormy wokalno$instrumentalnej czyli o#ery. 6ematyka opera @-@$wiecznyc( obraca si w kr!u mioci

romantycznej baniowyc( wiatw oraz w kr!u zwyke!o codzienne!o ycia prostyc( ludzi. /a

czoo wysuwa si opera rancuska i woska ktrej przedstawicielami s %eor$e izet %iuseppe

"erdioraz %iacomo /uccini.

(iek 00c(arakteryzuje olbrzymia rnorodno& kierunkw stylw i tec(nik kompozytorskic(. /a

uwa! zasu!uje impresjonizmi je!o przedstawiciel &laude /ebussy. 'est to kierunek pokrewny

w zamierzeniac( do impresjonizmu w malarstwie bowiem tak sam kadzie nacisk na wraenie99

uzyskiwane poprzez stosowanie plam d;wikowyc(. 1kspresjonizm to kierunek ktry kadzie

o!romny nacisk na uzewntrznienie przey& emocjonalnyc( dziki czemu muzyka ta jest w swym

c(arakterze o!romnie dynamiczna i niespokojna. (italizm za c(arakteryzuje si ostroci i

dysonujcym brzmieniem.

,ozwijaj si kierunki stawiajce na eksperyment wprowadzajc do muzyki przypadek $

aleatoryzm. )asada wykonania takic( utworw pole!a na pewnej dowolnoci: poczwszy od

doboru instrumentu tec(niki !ry

a sko%czywszy na wyborze miejsca od ktre!o ma si zacz& kompozycja.

Wrd stylw i kierunkw zaznaczy& naley muzyk- elektroniczn2 ktrej udzia w muzyce

powanej99 od tej pory sta si znaczny.

4atrzc na muzyk ostatnic( dziesicioleci trudno orzec czy powstae nowe style i kierunki

przetrwaj prb czasu. ?tre z nic( odcisn swoje pitno na muzyce powanej a ktre przejd

bez ec(a. Muzyka powana czy nazwijmy j klasyczna99 rywalizuje o mode!o suc(acza z muzyk

tzw. popularn. 0le warto pamita& e tec(no lub disco nie jest wymysem nowym. ?orzystaprzecie z dawno utrwalone!o wzorca jakim jest miarowe wybijanie rytmu. 4odobnie jest z

(armoni ktra rwnie kieruje si dawno ustalonymi zasadami

i normami. 'ednak warto zna& zarwno muzyk sprzed stuleci jak i t wspczesn dla ktrej

muzyka dawna czsto bywa ;rdem.