Artur Sołtysiak – pielęgniarz, uczestnik programuSentinel Reader Uniwersytetu McMaster w Kanadzie

adres do korespondencji:ebnppl@gmail.com

strona domowa:http://sites.google.com/site/ebnpPoland

HETEROGENICZNOŚĆ WMETA-ANALIZIE BADAŃ

ILOŚCIOWYCH2013

ZASADY WYKORZYSTYWANIA PREZENTACJI:

WOLNO: kopiować, rozpowszechniać, odtwarzać

SPOSÓB CYTOWANIA:Sołtysiak Artur, Heterogeniczność w meta-analizie badań ilościowych”. Prezentacja online na stronie https://sites.google.com/site/ebnppoland/ebnp/inne-wasne.

„Każda pielęgniarka czy pielęgniarz powinien przynajmniej rozumieć cel i

proces praktyki opartej na dowodzie, umieć zadać klinicznie istotne pytania i wiedzieć kto w jego środowisku może mu pomóc na

nie odpowiedzieć”

Donna Ciliska, Evid.Based Nurs. 2006;9;38-40 doi:10.1136/ebn.9.2.38, tłumaczenie: Artur Sołtysiak

CO TO JEST METAANALIZA?

"STATYSTYCZNA SYNTEZA WYNIKÓW LICZBOWYCH WIELU BADAŃ

ODNOSZĄCYCH SIĘ DO TEGO SAMEGO PYTANIA"

Trisha Greenhalgh "How to read a paper. The basic of evidence-based medicine", IV edycja, Wiley-Blackwell, BMJ Books, 2010, Kindle Edition, location 3201

PRZEGLĄD SYSTEMATYCZNY METAANALIZA

PRZEWAŻNIE ALE NIE ZAWSZE ZAKOŃCZONY JEST METAANALIZĄ

POWINNA OPIERAĆ SIĘ NA PRZEGLĄDZIE SYSTEMATYCZNYM

1. PYTANIE KLINICZNIE ISTOTNE (PICOT)

2. WSZYSTKIE, TAKŻE NIEOPUBLIKOWANE BADANIA, KTÓRE STANOWIĄ ODPOWIEDŹ NA PYTANIE KLINICZNIE ISTOTNE

3. JASNE KRYTERIA WŁĄCZENIA OPRACOWAŃ

4. GRUPA PRAC KTÓRA PODLEGA METAANALIZIE (WYCIĄGNIĘCIE IDYWIDUALNYCH DANYCH Z PRAC CZĄSTKOWYCH)

5. OKREŚLENIE ISTOTNOŚCI STATYSTYCZNEJ UZYSKANYCH WYNIKÓW

1. PYTANIE KLINICZNIE ISTOTNE (PICOT)

2. BADANIA, KTÓRE STANOWIĄ ODPOWIEDŹ NA PYTANIE KLINICZNIE ISTOTNE

3. WYBRANE PRACE PODLEGAJĄ METAANALIZIE (WYCIĄGNIĘCIE IDYWIDUALNYCH DANYCH Z PRAC CZĄSTKOWYCH)

4. OKREŚLENIE ISTOTNOŚCI STATYSTYCZNEJ UZYSKANYCH WYNIKÓW

PRZEGLĄD SYSTEMATYCZNYvs

METAANALIZA

HETEROGENICZNOŚĆ (heterogeneity)

MATERIAŁ POMOCNICZY TUTAJ

TO NIEJEDNORODNOŚĆ, ODMIENNOŚĆ MIĘDZY BADANIAMI W PRACY PRZEGLĄDOWEJ.

SĄ RÓŻNE TYPY HETEROGENICZNOŚCI:● KLINICZNA (clinical diversity lub clinical heterogeneity)

/uczestnicy, interwencje, punkty końcowe/● METODOLOGICZNA (methodological diversity LUB

methodological heterogeneity)/projekt badania, ryzyko tendencyjności/

● STATYSTYCZNA (statistical heterogeneity)/efekty interwencji/

HOMOGENICZNOŚĆ● PRZEGLĄD SYSTEMATYCZNY:

ŁĄCZENIE WSZYSTKICH NIETENDENCYJNYCH BADAŃ KTÓRE DAJĄ ODPOWIEDŹ NA PYTANIE PICO

● CECHY KLINICZNE I METODOLOGICZNE WŁĄCZONYCH BADAŃ MUSZĄ BYĆ ZBLIŻONE

● METAANALIZA: ŁĄCZENIE DANYCH Z BADAŃ

● ŁĄCZENIE DANYCH MUSI BYĆ TRAFNE

● CEL TESTÓW STATYSTYCZNEJ HOMOGENICZNOŚCI: ZBADANIE CZY DANE PRZEDSTAWIONE W BADANIACH CZĄSTKOWYCH SĄ DO SIEBIE PODOBNE I JAKO TAKIE MOGĄ BYĆ ŁĄCZONE

CHI-SQUARE TEST (X2)● GDY MASZ ZBIÓR POMIARÓW I CHCESZ SIĘ DOWIEDZIEĆ

CZY RÓŻNIĄ SIĘ MIĘDZY SOBĄ BARDZIEJ NIŻ MOŻNA BY OCZEKIWAĆ OD PRZYPADKU

● TRZY WAŻNE WIELKOŚĆI:- KWADRAT CHI (X2)- LICZBA STOPNI SWOBODY: (df,degrees of freedom)- WARTOŚĆ-P: (p-value) zazwyczaj dla statystycznie istotnego X2 przyjmuje się p-value < 0.1

df = (liczba badań w przeglądzie) - 1

X2 > df = heterogeniczność

CHI-SQUARE TEST (X2)słabe strony testu

● NISKA MOC W WYKRYWANIU HETEROGENICZNOŚCI GDY JEST MAŁO BADAŃ W METAANALIZIE

● MOŻE WYKAZAĆ HETEROGENICZNOŚĆ W METAANALIZIE WIELU DUŻYCH BADAŃ NAWET JEŚLI JEST MAŁO PRAWDOPODOBNE BY MIAŁA ONA WPŁYW NA WNIOSKI

● TUTAJ Z POMOCĄ PRZYCHODZI TEST (I2)

I-SQUARE TEST (I2)

● BARDZIEJ STABILNY NIŻ X2 BO NIE JEST ZALEŻNY OD:- liczby badań- typu danych punktu końcowego- wybranej miary mocy badania (np OR, RR)

● POKAZUJE % CAŁKOWITEJ WARIANCJI (variance) W

PRZEKROJU DANYCH KTÓRA MA RACZEJ ZWIĄZEK Z HETEROGENICZNOŚCIĄ NIŻ Z PRZYPADKIEM

● IM WIĘKSZA WARTOŚĆ WYRAŻONA W % TYM WIĘKSZA HETEROGENICZNOŚĆ

I2 = 100x(X2 – df)/X2

I-SQUARE TEST (I2)Jak dużo to już za dużo?

● UMOWNE WARTOŚCI PROGOWE MOGĄ BYĆ MYLĄCE - WAGA NIEZGODNOŚCI ZALEŻY OD RÓŻNYCH CZYNNIKÓW

MOŻNA OSTROŻNIE PRZYJĄĆ ŻE HETEROGENICZNOŚĆ:

1. do 40%: może być nieistotna2. 30%-60%: może być umiarkowana3. 50%-90%: może być znaczna4. 75%-100%: może być poważna

TAU-SQUARE lub TAU2 (T2)

● TO SZACUNKOWA WARIANCJI POMIĘDZY BADANIAMI DLA METAANALIZ W MODELU Z EFEKTEM ZMIENNYM (RE)

TAU2 > 1 = ZNACZNA HETEROGENICZNOŚĆ

TEST-T (t-test)

● BADANIE 2 ŚREDNICH POPULACYJNYCH

● DLA MAŁYCH PRÓB GDY ODCHYLENIE STANDARDOWE (standard deviation, SD) NIE JEST ZNANE

● USTALA PRAWDOPODOBIEŃSTWO (p-value) CZY ŚREDNIE POPULACYJNE SIĘ RÓŻNIĄ

● DO PORÓWNANIA WIĘKSZEJ LICZBY ZMIENNYCH UŻYWAMY ANALIZY WARIANCJI(ANOVA - analysis of variance)

ANalysis Of VArianceanaliza wariancji (pomiędzy grupami)

● GRUPA TECHNIK STATYSTYCZNYCH DLA PORÓWNANIA ŚREDNICH (mean) DWU LUB WIĘCEJ PRÓB (sample) BY USTALIĆ CZY POCHODZĄ Z TEJ SAMEJ POPULACJI

● TEST 2 LUB WIĘCEJ ZMIENNYCH NIEZALEŻNYCH(independent variable): model wieloczynnikowy ANOVA (two-way ANOVA)

TEST-Z (z-test)● BY USTALIĆ CZY DWIE ŚREDNIE POPULACJI SĄ RÓŻNE GDY

WARIANCJE SĄ ZNANE A PRÓBA JEST DUŻA● MOŻNA PRZEPROWADZIĆ GDY:

- ISTNIEJE ROZKŁAD NORMALNY (rozkład Gaussa)- KŁOPOTLIWY PARAMETR JEST ZNANY (np odchylenie standardowe, standard deviation, SD)

● GDY SD NIE JEST ZNANE - ZAKŁADA SIĘ ŻE WARIANCJA PRÓBY JEST RÓWNA WARIANCJI POPULACJI

WARTOŚĆ KRYTYCZNA: 3 (różnica jest statystycznie istotna)

Z < 3 - różnica nieistotna Z > 3 różnica istotnaLUB:

Z 2 - różnica istotna przy p=0.05Z 2.5 - różnica istotna przy p=0.01Z 3 - różnica istotna przy p=0.003

Prezentacja powstała w oparciu o:

Higgins JPT, Green S (editors). Cochrane Handbook for Systematic Reviews of Interventions Version 5.1.0 [updated March 2011]. The Cochrane Collaboration, 2011. Podręcznik w języku angielskim dostępny na stronie www.cochrane-handbook.org.oraz publikacje własne i tłumaczenia dostępne ze strony http://ebnpPoland.googlapages.com