![J J` S B# ŒJ`EJ /∆1(1 Jf$`f!EJ J S kJ CL J` kJ$ J T!EJ !ìÄk`J...xqg⇤ ) ld ]hu jvp| ofk⇣ ... qhq⇤ 0|jolfknhlwhq⇤ yrujh⇣ vwhoow⌘ 'lh⇤ ,qirupdwlrqvyhudqvwdo⇣ wxqj](https://static.fdocuments.pl/doc/165x107/609c554996e81e5bf7765a66/j-j-s-b-jej-a11-jffej-j-s-kj-cl-j-kj-j-tej-kj-xqga.jpg)
H(ej!)T TO SŁABOŚĆ! Kampania profilaktyczna z zakresu...
44
patronat honorowy H(ej!)T TO SŁABOŚĆ! Kampania profilaktyczna z zakresu przeciwdziałania przemocy rówieśniczej, mowie nienawiści oraz łamaniu praw dziecka pod honorowym patronatem Rzecznika Praw Dziecka Marka Michalaka
Transcript of H(ej!)T TO SŁABOŚĆ! Kampania profilaktyczna z zakresu...
patronat honorowy
H(ej!)T TO SŁABOŚĆ!
Kampania profilaktyczna z zakresu przeciwdziałania przemocy
rówieśniczej, mowie nienawiści oraz łamaniu praw dziecka
pod honorowym patronatem
Rzecznika Praw Dziecka
Marka Michalaka
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
2
PROGRAM KAMPANII
I. STRATEGIE I DZIAŁANIA
Kampania profilaktyczna – „H(ej!)T TO SŁABOŚĆ!” została zainicjowana przez
specjalistów z zakresu profilaktyki społecznej, w odpowiedzi na coraz częściej obserwowane
przejawy przemocy rówieśniczej wśród dzieci i młodzieży. Przemoc ta obserwowana jest
zarówno w świecie realnym jak i wirtualnym, a jej główne objawy to:
wyśmiewanie, krytykowanie ubioru, wyszukiwanie kozłów ofiarnych, stygmatyzacja ze
względu na sytuację życiową (zwłaszcza czynniki materialne);
pełne nienawiści komentarze na portalach społecznościowych, zamieszczanie
kompromitujących fotografii.
Mając na celu kompleksowość oddziaływań podejmowanych w ramach kampanii
uwzględniono realizację działań opierających się na trzech uzupełniających się strategiach
profilaktyki społecznej. Dla każdej z nich przyporządkowano odrębne działania:
STRETEGIA
INFORMACYJNA
W ramach strategii opracowane zostały materiały informacyjne (plakaty),
których treść oscyluje wokół szkodliwości przemocy rówieśniczej,
dyskryminacji oraz braku tolerancji. Przekonuje także o konieczności
bezwzględnego reagowania na tego typu zjawiska i szukania pomocy.
STRETEGIA
EDUKACYJNA
W ramach strategii udostępniamy pakiet materiałów dydaktycznych,
służący do przeprowadzenia zajęć edukacyjnych wśród uczniów szkoły
podstawowej oraz gimnazjalnej. W ramach zajęć uczestnikom przekazana
zostanie z zakresu przemocy rówieśniczej oraz konstruktywnych
sposobów radzenia sobie z jej konsekwencjami. Uczniowie zdobędą także
wiedzę dotyczącą instytucji i osób, u których mogą szukać pomocy
w przypadku wystąpienia przemocy.
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
3
Materiały informacyjne przygotowane zostały przez specjalistów
z zakresu profilaktyki społecznej, resocjalizacji i bezpieczeństwa
publicznego – doświadczonych w pracy z dziećmi i młodzieżą.
STRATEGIA
ALTERNATYWNA
W ramach strategii zachęcamy do zorganizowania konkursu dla dzieci
i młodzieży pt. „PO DRUGIEJ STRONIE HEJTU, czyli życie
w ciągłym strachu przed wyśmianiem, pogardą i odrzuceniem”.
Zadanie konkursowe polegało by na napisaniu autorskiego opowiadania,
którego tematyka poświęcona będzie sytuacji osób, które doznają
przemocy rówieśniczej. Przy ocenie prac konkursowych decydująca
powinna być umiejętność empatii, czyli wczucie się uczniów w sytuację
osoby doświadczającej przemocy. Prace powinny zostać nagrodzone
i zaprezentowane publicznie podczas spotkania podsumowującego
kampanię.
Kampania ma także zwrócić uwagę rodziców, opiekunów i ogółu społeczności lokalnej
na problem występowania przemocy rówieśniczej oraz zwiększyć ich świadomość w zakresie
praw dziecka.
II. CELE
1. Podniesienie poziomu wiedzy uczniów szkoły podstawowej i gimnazjalnej z zakresu
przemocy rówieśniczej, w tym jej destrukcyjnego wpływu na indywidualne oraz społeczne
funkcjonowanie osób nią dotkniętych.
2. Uwrażliwienie uczniów szkoły podstawowej oraz gimnazjum na problemy dyskryminacji
i braku wzajemnej tolerancji.
3. Wzbudzenie wśród uczniów zainteresowania tematyką praw dziecka, ze szczególnym
uwzględnieniem prawa do równości, ochrony przed przemocą, tożsamości,
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
4
indywidualności.
4. Przekazanie odbiorcom kampanii wiedzy dotyczącej instytucji i osób świadczących pomoc
osobom doświadczającym przemocy oraz łamania ich podstawowych praw; (na szczeblu
lokalnym oraz ogólnopolskim – w tym anonimowa pomoc w ramach telefonu zaufania dla
dzieci i młodzieży).
5. Ukształtowanie kompetencji konstruktywnego rozwiązywania sporów i konfliktów
rówieśniczych oraz bezwzględnego reagowania na wszelkie przejawy zaobserwowanej
przemocy, dyskryminacji czy braku wzajemnej tolerancji
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
5
MATERIAŁY DYDAKTYCZNE
I. MODUŁY ZAJĘĆ
Poniższe materiały stanowią jedynie pomoc dydaktyczną dla nauczycieli
i wychowawców szkół biorących udział w kampanii profilaktycznej „H(ej!)t to słabość”, którzy
mogą go dowolnie modyfikować, np. dostosowując treść oraz sposób prowadzenia zajęć do
wieku uczestników bądź możliwości czasowych. Materiał podzielony został na cztery moduły:
1. POZNAJ SWOJE PRAWA! - bądź bezpieczny!
2. CZY TO JUŻ PRZEMOC? - powiedz stop!
3. PRZEMOC RÓWIEŚNICZA - reaguj!
4. NIE JESTEŚ SAM! - szukaj pomocy!
II. METODYKA PRACY
Nowoczesny synergetyczny model profilaktyki- w przeciwieństwie do tradycyjnego, za
cel stawia on sobie nie tyle zwalczanie patologii społecznych, co promocję zdrowia. Jego
założeniem nie jest uświadamianie skutków negatywnych zachowań, ale sięganie do ich
przyczyn. W swoich efektach zakłada m.in. kształtowanie umiejętności odmawiania,
wzmacnianie poczucia własnej wartości, kształtowanie umiejętności interpersonalnych,
nabywanie wiedzy o uzależnieniach. Istotnym aspektem jest także osobiste zaangażowanie
odbiorców działań. Odziaływania skupiają się na dialogu i aktywnym uczestnictwie, a jego
zakres to nie sporadyczne akcje wśród nastolatków lecz systemowe, zaplanowane działania.
Model synergetyczny profilaktyki społecznej bierze pod uwagę dwie grupy korelujących
ze sobą czynników: osobowościowych oraz środowiskowych i zakłada, że po stronie jednostki
można odnaleźć takie cechy, które mają swoje korelaty w środowisku - powiązane na zasadzie
synergii.
W proponowanych metodach pracy swoje odzwierciedlenie znajduje także koncepcja
twórczej resocjalizacji prof. M. Konopczyńskiego. Jej głównym założeniem jest kreowanie
nowych parametrów tożsamości poprzez wchodzenie w nowe role i internalizację
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
6
wizualizowanych cech (metoda dramy, konkurs rozwijający empatię „PO DRUGIEJ STRONIE
HEJTU, czyli życie w ciągłym strachu przed wyśmianiem, pogardą i odrzuceniem”).
Metody ogólne pracy pedagogicznej:
Metody aktywizujące (samodzielnego dochodzenia do wiedzy, samorealizacji)
integrujące, rozwijające twórcze myślenie, dyskusyjne, planowanie, wspólne
podejmowanie decyzji, burze mózgów, drama).
Metoda podająca (asymilacji wiedzy): pogadanka, dyskusja, wykład (opis, opowiadanie).
AUTORZY:
mgr Edyta Kożuch - wykształcenie: pedagogika resocjalizacyjna(Uniwersytet Jagielloński
w Krakowie), kryzysy psychologiczne i interwencja kryzysowa (Uniwersytet Jagielloński
w Krakowie), autor publikacji naukowych z zakresu zachowań ryzykownych młodzieży oraz
funkcjonowania lokalnych systemów profilaktyki i resocjalizacji.
mgr Justyna Potępa - wykształcenie: pedagogika resocjalizacyjna (Uniwersytet Jagielloński
w Krakowie), specjalista w zakresie resocjalizacji i bezpieczeństwa publicznego oraz
funkcjonowania systemu probacji w Polsce.
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
7
MODUŁ 1
POZNAJ SWOJE PRAWA!- bądź bezpieczny
ZNAM > ROZUMIEM > DBAM O PRZESTRZEGANIE
Cele zajęć:
1. Przekazanie uczniom wiedzy dotyczącej praw dziecka.
2. Przekazaniem uczniom wiedzy dotyczącej podstawowych
informacji na temat Konwencji o Prawach Dziecka.
3. Uświadomienie uczniom ich podstawowych praw.
4. Uwrażliwienie uczniów na sytuacje, w których dochodzi do
łamania praw dziecka.
Czas trwania: 45 minut
Formy, metody pracy: miniwykład, praca grupowa, burza mózgów
Potrzebne materiały: koperty z opisem praw dziecka, arkusze papieru/ brystolu do
przygotowania plakatów, karty pracy z wierszem „Prawa Dziecka”,
plakat „Konwencja o prawach dziecka w pigułce”.
Prowadzący informuje uczestników o celu spotkania, jakim jest zapoznanie ich z tematyką
praw dziecka, które przysługują każdemu z nich. Następnie informuje uczniów, że żaden człowiek
nie rodzi się od razu dorosłym.
Przychodzimy na świat jako dzieci i wszystkiego musimy stopniowo się uczyć. Wraz
z wiekiem kształtuje się nasza osobowość, z czasem nabywamy coraz to nowych umiejętności,
zdobywamy wiedzę i aktywnie poznajemy świat. Rozwój człowieka wyznacza ludzka natura,
z którą ściśle związane są prawa natury. Najważniejszym takim prawem jest prawo do życia
i rozwoju. Obok prawa naturalnego istnieje jednak prawo stanowione, czyli stworzone przez
ludzi, które trzeba przestrzegać. Dzieci są najmniejszymi obywatelami kraju w którym żyją, ale ze
względu na brak samodzielności, niedojrzałość psychiczną oraz słabość organizmu posiadają
specjalnie prawa, określane mianem praw dziecka, które będą tematem dzisiejszych zajęć.
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
8
Prawa te nie tylko wyznaczają miejsce dziecka w rodzinie, społeczeństwie i państwie, ale
zapewniają mu należyte warunki do życia i pełnego rozwoju ich osobowości.
Następnie prowadzący zapoznaje uczestników z Konwencja o Prawach Dziecka-
korzystając z informacji zamieszczonych poniżej.
1. ZNAM – czym są prawa dziecka?
Najważniejszym dokumentem, który określa prawa dziecka jest Konwencja o Prawach
Dziecka, inaczej nazywana światową konstytucją praw dziecka. Termin konwencja oznacza nic
innego jak umowę międzynarodową. Konwencja o Prawach Dziecka to właśnie
międzynarodowy dokument przyjęty przez ONZ 20 listopada 1989 roku i podpisany przez
niemal wszystkie państwa świata, które zobowiązały się przestrzegać jej postanowień. Polska
podpisała ten dokument 7 lipca 1991.
Celem Konwencji o Prawach Dziecka jest poprawa losu dzieci na całym świecie oraz
zapewnienie im przez państwa dobrej opieki i wychowania. Prawa zawarte w tej Konwencji
przysługują bez wyjątku każdemu dziecku, czyli osobom do ukończenia 18 roku życia. Nie jest
ważne gdzie mieszkasz, kim są Twoi rodzice, jakim mówisz językiem, jaka wyznajesz religię,
jakiej jesteś płci, czy jesteś w pełni sprawny, biedny czy bogaty. Wobec prawa wszystkie dzieci
są równe i nie można nikogo dyskryminować.
Prowadzący zachęca dzieci do samodzielnego określenia tego, do czego mają prawo.
W tym celu proponuje uczniom rundkę polegającą na dokończeniu zdania „Mam prawo do…”.
Przykłady zapisuje na tablicy i omawia je wspólnie z uczniami.
2. ROZUMIEM – jestem świadomy swoich praw!
Następnie prowadzący dzieli uczniów na 4-5 osobowe zespoły. Każda grupa otrzymuje
duży arkusz papieru, klej oraz dwie koperty, z których jedna zawiera karteczki z nazwami
wybranych praw dziecka, a druga ich krótkie objaśnienia na podstawie artykułów z Konwencji o
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
9
Prawach Dziecka. Materiały do przygotowania zadania stanowią załącznik nr 1 do niniejszego
scenariusza.
Zadaniem uczniów jest przyporządkowanie opisów (podstawy prawnej) do każdego
z praw dziecka i stworzenie plakatu z listą najważniejszych praw dziecka. Po wykonaniu prac
liderzy grup przedstawiają i omawiają swoje plakaty.
PRAWA DZIECKA
Prawo do życia, rozwoju i tożsamości.
Prawo do wychowania w rodzinie.
Prawo do wyrażania własnych poglądów.
Prawo do prywatności.
Prawo do informacji.
Prawo do godziwych warunków socjalnych.
Prawo do edukacji.
Prawo do odpoczynku.
Prawo do ochrony przed przemocą.
Prawo do ochrony przed konfliktem.
Prawo do ochrony w procesie karnym.
Prawo do znajomości swoich praw i powoływania się na nie.
Wybrane artykuły Konwencji o Prawach Dziecka
Artykuł 6
Masz prawo do życia. Państwo powinno zapewnić Ci odpowiednie warunki do życia i rozwoju.
Artykuł 7
Po Twoich urodzinach powinien zostać sporządzony akt urodzenia. Od momentu narodzin masz
prawo do imienia i obywatelstwa.
Artykuł 8
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
10
Państwo powinno respektować Twoje prawo do tożsamości, czyli między innymi: imienia,
nazwiska, obywatelstwa i powiązań rodzinnych.
Artykuł 9
Masz prawo mieszkać ze swoimi rodzicami, chyba, że nie jest to dla Ciebie dobre (np. jesteś
krzywdzony). Jeśli Twoi rodzice mieszkają osobno, masz prawo utrzymywać kontakt
z każdym z nich, chyba że to było by dla Ciebie szkodliwe.
Artykuł 10
Jeśli Ty i Twoi rodzice zostaliście rozdzieleni i mieszkacie w różnych krajach, macie prawo
utrzymywać ze sobą kontakt i odwiedzać się, a także zamieszkać w jednym kraju i być razem.
Artykuł 18
Oboje rodzice są odpowiedzialni za Twoje wychowanie i właściwy rozwój. Zawsze powinni
kierować się Twoim dobrem.
Artykuł 12
Masz prawo wypowiadać swoje zdanie w sprawach, które Ciebie dotyczą, a dorośli powinni go
wysłuchać i wziąć je pod uwagę.
Artykuł 14
Masz prawo do swobody myśli, sumienia i wyznania, ale nie może to ograniczać praw innych
osób.
Artykuł 16
Nikt nie ma prawa do ingerencji w Twoją prywatność, chyba, że robi to ze względu na dobro
Twoje lub Twoich bliskich.
Artykuł 17
Masz prawo do uzyskiwania informacji z różnych źródeł. Gazety, książki, radio, telewizja,
Internet i wszelkie inne media skierowane do dzieci powinny dostarczać Ci takich informacji,
które są zrozumiałe i nie wyrządzają Ci krzywdy.
Artykuł 24
Państwo powinno zapewnić Ci dostęp do jak najlepszej opieki zdrowotnej i udogodnień
w zakresie leczenia chorób i rehabilitacji zdrowotnej.
Artykuł 26
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
11
Masz prawo do otrzymywania pomocy i wsparcia od Państwa, jeśli Ty i Twoja rodzina jesteście
ubodzy lub znajdujecie się w trudnej sytuacji życiowej.
Artykuł 28
Masz prawo do nauki. Nauczanie podstawowe powinno być obowiązkowe i bezpłatne dla
wszystkich dzieci.
Artykuł 29
Edukacja powinna sprzyjać rozwojowi Twojej osobowości, Twoich zdolności i umiejętności.
Powinna także rozwijać szacunek do praw człowieka, rodziców oraz kultury i kraju, z którego
pochodzisz. Poprzez edukację powinieneś uczyć się także tolerancji, życia w pokoju oraz
ochrony środowiska naturalnego.
Artykuł 31
Masz prawo do wypoczynku i czasu wolnego oraz uczestnictwa w zabawach i zajęciach
integracyjnych.
Artykuł 19
Masz prawo do ochrony przed przemocą fizyczną, psychiczną i zaniedbaniem.. Nikt nie ma
prawa Cię bić, prześladować i wykorzystywać w celach seksualnych.
Artykuł 32
Masz prawo do ochrony przed wykonywaniem pracy, która jest niebezpieczna, szkodliwa dla
Twojego zdrowia lub przeszkadza Ci w nauce.
Artykuł 33
Nikt nie ma prawa angażować Cię w produkcje narkotyków i handel nimi, ani zmuszać czy
namawiać do ich zażywania. Policja, nauczyciele i inne służby miejskie mają za zadanie chronić
Cię przed dostępem do nich.
Artykuł 34
Masz prawo do ochrony przed wszystkimi formami wykorzystywania seksualnego. Nikt nie ma
prawa dotykać Cie w sposób, którego sobie nie życzysz i nakłaniać lub zmuszać do kontaktów
seksualnych.
Artykuł 38
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
12
Jeżeli nie masz 15 lat, Państwo nie może rekrutować Cie do wojska i musi chronić Cię przed
bezpośrednim udziałem w działaniach zbrojnych.
Artykuł 37
Jeżeli złamałeś prawo, nie powinieneś przebywać w więzieniu z dorosłym i masz prawo
utrzymywać kontakt ze swoją rodziną oraz prawo do pomocy prawnej lub innej, np. psychologa.
Masz prawo zgłaszać sytuacje, w których jesteś źle traktowany.
Artykuł 41
Jeżeli prawo Twojego kraju zapewnia lepsza ochronę i realizacje Twoich praw niż artykuły
Konwencji o Prawach Dziecka, to prawo Twojego kraju powinno obowiązywać w pierwszej
kolejności.
Artykuł 42
Masz prawo znać swoje prawa. Państwo powinno zadbać, aby prawa zawarte w Konwencji Praw
Dziecka były znane zarówno wśród dzieci jak i dorosłych.
W przypadku dzieci młodszych proponujemy podobne ćwiczenie, ale o znacznie
mniejszym stopniu trudności. Każda z grup otrzymuje na kartce treść wiersza pt. „Prawa
Dziecka”, który zostaje najpierw wspólnie odczytany. Pod każdym wersem w miejscu kropek
uczniowie wpisują o jakim prawie mowa – karty pracy dla uczniów stanowią załącznik nr 2 do
niniejszego scenariusza.
PRAWA DZIECKA
Mały człowieku! To nie zabawa – masz prawo wiedzieć, jakie masz prawa.
Na samym wstępie uwierz z ochotą, że jesteś młodą ludzką istotą.
Twój kolor skóry, płeć i wierzenia – to dla nikogo nie ma znaczenia.
Mama i tata, w każdej potrzebie, oboje muszą wciąż dbać o ciebie.
……………………………………………………………………………………………..
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
13
Masz prawo wzrastać w górę, by w końcu tak jak roślina wspiąć się ku słońcu.
……………………………………………………………………………………………..
Gdy już nie mieszkasz z tatą lub z mamą, możesz oboje kochać tak samo.
……………………………………………………………………………………………..
Nikt nie ma prawa, starszy czy młody, czytać twych listów bez twojej zgody.
…………………………………………………………………………………………….
Nikt nie ma prawa bić cię, wyzywać, szturchać, obrażać lub ci ubliżać.
…………………………………………………………………………………………….
Kiedy medycznej szukasz opieki, masz prawo dostać pomoc i leki.
…………………………………………………………………………………………….
Musisz mieć także czas na zabawę, bo odpoczynek jest twoim prawem.
……………………………………………………………………………………………..
Jeśli zaznajesz krzywdy, przemocy, możesz natychmiast szukać pomocy.
…………………………………………………………………………………………….
Możesz się uczyć i bez wytchnienia rozwijać talent i uzdolnienia.
…………………………………………………………………………………………….
By nikt tych praw się łamać nie ważył, Rzecznik Praw Dziecka stoi na straży.
prawo do edukacji, prawo do ochrony przed przemocą, prawo do wychowania w rodzinie, prawo
do życia i rozwoju, prawo do godziwych warunków socjalnych, prawo do odpoczynku, prawo do
prywatności
3. DBAM O PRZESTRZEGANIE - nikt nie może łamać moich praw!
W dalszym ciągu uczniowie pracują w grupach (ich skład powinien być taki sam jak
w poprzednim ćwiczeniu). Prowadzący przydziela każdej z grup po jednym z omawianych wcześniej
praw. Następnie uczniowie przystępują do zadania.
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
14
Zadaniem uczniów jest wymyślić sytuację, w której mamy do czynienia z łamaniem/nie
przestrzeganiem prawa dziecka, które otrzymali od nauczyciela.
Prowadzący może podać przykład:
Ania chodzi do drugiej klasy gimnazjum. Uwielbia sport, uczęszcza na SKS, a jej ulubioną dyscyplina
jest siatkówka. Od początku tego roku szkolnego zmienił się jednak nauczyciel wychowania-fizycznego.
Nowa nauczycielka jest zupełnie inna niż dotychczasowy trener. Już kilka razy zdarzyło się, że kobieta
przy wszystkich uczniach nazwała Kasię „grubaską”, kierując pod jej adresem inne obraźliwe teksty
typu „masz ciężki tyłek” albo „ruszasz się jak słoń w składzie porcelany”. Wszystko to działo się na
oczach innych gimnazjalistów, którzy zaczęli się z niej naśmiewać, nawet koleżanki z klasy podłapały te
określenia. Pozostałe dziewczyny udawały zaś, że nic nie słyszą…
(wobec Kasi złamane zostało prawo do ochrony przed przemocą, gdyż nikt nie ma prawa Cię obrażać,
poniżać).
W ramach podsumowania zajęć i utrwalenia wiedzy prowadzący przekazuje uczniom plakat
„Konwencja o Prawach Dziecka w pigułce”, przywieszając go w widocznym miejscu w klasie. Informuje
także, że nie jest to wyłącznie dekoracja, ale dokument, na który mogą, a nawet muszą powoływać się
zawsze gdy czują, że ich prawa są łamane.
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
15
MODUŁ 2
CZY TO JUŻ PRZEMOC? – Powiedz stop!
WYRZUĆMY Z SIEBIE > NAZWIJMY TO > OCEŃMY
Cele zajęć 1. Przekazanie uczniom wiedzy dotyczącej tego czym jest
przemoc rówieśnicza.
2. Przekazanie uczniom wiedzy dotyczącej tego jak odróżnić
przemoc rówieśniczą od złości i agresji.
3. Przekazanie uczniom wiedzy dotyczącej form przemocy
rówieśniczej.
4. Uwrażliwienie uczniów na sytuacje, w których potrzebna
jest pomoc i interwencja.
Czas trwania: 45 minut
Metody, formy pracy: miniwykład, burza mózgów, praca grupowa
Materiały potrzebne do
realizacji zajęć:
dwa niewielkie, kartonowe pudełka, duży arkusze szarego papieru
i czarny mazak/tablica, małe karteczki z trzema rozpoczętymi
zdaniami dla każdego z uczestników, karteczki z opisami sytuacji,
w których mamy do czynienia z negatywnymi
emocjami/zachowaniami do wylosowania przez uczniów, arkusze
ankiety
Prowadzący informuje uczestników o celu spotkania. Następnie prosi uczniów, aby
przypomnieli sobie, z jakimi negatywnymi zachowaniami mają lub mieli do czynienia na co dzień
w szkole i swoim otoczeniu. Po wymianie informacji uczniowie przystępują do zadania.
Ważne: należy zwrócić uwagę uczniów na problem negatywnych zachowań z jakimi
mieli/bądź mogą mieć do czynienia w sieci - zwłaszcza na portalach społecznościowych.
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
16
1. WYRZUĆ TO Z SIEBIE – to ważne co czujesz!
Każdy z uczestników zajęć otrzymuje karteczkę (załącznik nr 3 do niniejszego
scenariusza) z rozpoczętymi zdaniami:
1. Najbardziej boję się…
2. Najbardziej denerwuje mnie…
3. Jest mi przykro gdy...
Uczniowie uzupełniają karteczki odwołując się do własnych doświadczeń i wrzucają je do
kartonowego pudła.
W przypadku dzieci młodszych – klasy I-III nauczyciel może pominąć formę pisemną
i zaproponować uczniom tzw. „burzę mózgów”. Wówczas prowadzący zapisuje początek
każdego zdania na osobnym arkuszu papieru i zachęca uczniów do podawania przykładów takich
sytuacji, które zapisuje w odpowiednim miejscu.
Gdy uczniowie wykonają zadanie, prowadzący informuje ich, że sytuacje/ zachowania,
które mieli opisać mogą przybierać formę złości, agresji bądź przemocy, dlatego ważne jest by
uświadomić sobie różnice między tymi trzema pojęciami. Prowadzący wyjaśnia pojęcia bazując
na informacjach zamieszczonymi poniżej- ważne jest by wytłumaczyć podane pojęcia w sposób
przystępny i zrozumiały dla uczestników zajęć.
ZŁOŚĆ to emocja (uczucie), które jest związane z mobilizacją energii i pojawia się
zazwyczaj w sytuacjach, w których napotykamy na przeszkodę (szeroko
rozumianą) w osiągnięciu ważnego dla nas celu. Przeżywają ją wszyscy i nie
mamy wpływu na jej pojawienie się. Dlatego złoszczenie się nie jest samo
w sobie ani złe, ani dobre. Możemy mieć natomiast wpływ na to, co robimy, gdy
czujemy złość.
AGRESJA to świadome, zamierzone działanie, mające na celu wyrządzenie komuś szeroko
rozumianej szkody - fizycznej, psychicznej lub materialnej. Jej
charakterystyczną cechą jest używanie przez kogoś siły fizycznej lub
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
17
psychicznej wobec osoby o zbliżonych możliwościach, mającej zdolność
skutecznej obrony. Agresja jest często, lecz nie zawsze, sposobem wyrażania
złości. W szczególnych warunkach agresja może przeradzać się w przemoc
PRZEMOC to wykorzystanie swojej przewagi nad drugim człowiekiem (fizycznej,
emocjonalnej, społecznej, duchowej). Mamy z nią do czynienia wówczas, gdy
osoba słabsza (ofiara) poddana jest przez dłuższy czas negatywnym działaniom
osoby lub grupy osób silniejszych (sprawcy przemocy).
2. NAZWIJMY TO – czyjaś krzywda to poważna sprawa!
Prowadzący przygotowuje wcześniej drugie pudełko, w którym umieszcza karteczki
z przykładami negatywnych zachowań (załącznik nr 4 do scenariusza). Następnie prosi uczniów,
aby wylosowali z drugiego pudełka po jednej karteczce z opisem konkretnej sytuacji: złości,
agresji czy przemocy rówieśniczej. Wskazane jest by prowadzący podał własne autentyczne
przykłady- znane mu z życia klasy lub szkoły- nie dopuszczając jednak do zidentyfikowania przez
klasę osób, których sytuacje te dotyczą.
Zadaniem uczestników jest wylosowanie z pudełka nr 2 karteczki i odczytanie na głos
tego co jest na niej napisane. Następnie uczniowie z pomocą nauczyciela starają się określić czy
dana sytuacja ma charakter złości, agresji czy przemocy.
Przykłady zachowań:
1. Grupa dziewczyn wyśmiewa się ze swojej koleżanki z klasy, która dołączyła do nich
w nowym roku szkolnym.
2. Dwaj koledzy biją się na szkolnym korytarzu.
3. Trzech chłopców w klasie rozpowiada wszystkim, że Łukasz bawi się pluszakami-
powiesili też w klasie plakat „W przedszkolu zaginęły pluszowe misie- podejrzany
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
18
Łukasz”.
4. Grupa dziewcząt wymusza od Asi- najlepszej uczennicy w klasie, by dawała im odpisać
zadanie domowe z matematyki i przepisywała zeszyty.
5. Antoś tupie nóżkami i krzyczy w sklepie, ponieważ mama nie chce mu kupić zabawki.
6. Klasa 2 b założyła swój profil na Facebooku- gdzie wyśmiewają się z Dominika, wysyłają
obraźliwe zdjęcia i komentarze.
7. Tomek wyciągnął koledze z plecaka nowy telefon i uderzył nim o ziemie.
8. Zuza tupnęła nogą i podarła swoje wypracowanie bo uważała, że nie wyszło tak dobre jak
chciała.
9. Koledzy z klasy nie pozwalają Tomkowi przebierać się w szatni w ich obecności,
twierdząc, że śmierdzi i wyśmiewają się z niego.
10. Ania była tak zdenerwowana, że zamknęła się w pokoju i płakała przez 10 minut.
11. Grupa dziewczyn w klasie ignoruje Martynę, udają, że nie słyszą gdy do nich mówi,
podśmiewują się z niej na szkolnym korytarzu i wymyślają obraźliwe przezwiska.
12. Maciek podłożył nogę koledze kiedy ten wychodził z ławki i chłopak się przewrócił.
13. Gosia dostała jedynkę ze sprawdzianu i z nerwów rozbolał ją brzuch.
14. Justyna z Asią zrobiły koleżance zdjęcie podczas przebierania się na w-f i umieścił je
na Facebooku, dołączając obraźliwy komentarz.
15. Wiola obraziła się na Karolinę, gdy ta zapomniała jej oddać książki, która pożyczyła.
16. Kasia rzuciła piórem o podłogę, które wypisało się w trakcie sprawdzianu.
17. Dziewczyny z 6 a udają przyjaciółki Karoliny- proszą by robiła ona dziwne rzeczy,
śpiewała piosenki, udawała małe dziecko, lub tańczyła na korytarzu- mówią jej później, że
jest świetną przyjaciółką i śmieją się z innymi za jej plecami.
Następnie prowadzący odczytuje kolejno dokończone przez uczniów zdania (pudełko nr
1), Ci zaś mają za zadanie ustalić, które z tych zachowań mają charakter przemocy rówieśniczej
i uzasadnić dlaczego. Na tablicy nauczyciel zapisuje wybrane sytuacje, starając się by znalazły
się wśród nich przykłady przemocy fizycznej, słownej (niewerbalnej) oraz pośredniej.
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
19
Prowadzący informuje uczniów, że istnieją trzy rodzaje przemocy rówieśniczej/ szkolnej.
Zaznacza przy tym, że to co jednym wydaje się żartem, powodem do śmiechu- dla innych może
być nieopisaną krzywdą i powodem do płaczu. Prowadzący zapisuje na tablicy rodzaje przemocy
i omawia jakie zachowania wpisują się w ich zakres. Korzysta z informacji zamieszczonych
poniżej.
Formy przemocy szkolnej to:
BEZPOŚREDNIA
PRZEMOC
FIZYCZNA
bicie, kopanie, plucie popychanie, szarpanie, wymuszanie pieniędzy,
zabieranie przedmiotów, niszczenie własności, przezywanie,
wyśmiewanie
BEZPOŚREDNIA
PRZEMOC SŁOWNA
I NIEWERBALNA
dokuczanie, przezywanie, wyśmiewanie, wyszydzanie, obrażanie,
ośmieszanie, grożenie, rozpowszechnianie plotek i oszczerstw
(również poprzez sms-y i Internet), pokazywanie nieprzyzwoitych
gestów
POŚREDNIE FORMY
PRZEMOCY
namawianie innych do ataków fizycznych lub słownych, naznaczanie,
wykluczanie i izolowanie z grupy
3. OCENA RYZYKA WYSTĘPOWANIA PRZEMOCY RÓWIEŚNICZEJ - jak Ty to
widzisz?
Prowadzący na zakończenie zajęć prosi uczniów o wypełnienie anonimowej ankiety
dotyczącej występowania przemocy rówieśniczej, która posłuży jednocześnie do oceny
bezpieczeństwa w Waszej szkole. Zanim przystąpią oni do jej wypełnienia, nauczyciel zwraca
uwagę by uczniowie odwołali się do własnych obserwacji i doświadczeń, ale w odpowiedzi na
pytania półotwarte nie wskazywali konkretnych osób, tak by nie doszło do ich społecznego
naznaczenia. Być może w trakcie wypełniania ankiety zrodzą się dodatkowe pytania, wątpliwości,
których nie można pozostawić bez odpowiedzi.
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
20
Nauczyciel wręcza każdemu z uczniów kwestionariusz ankiety do wypełnienia (załącznik
nr 5 do niniejszego scenariusza). Prosi by udzieli odpowiedzi na postawione w ankiecie
pytania na podstawie wiedzy zdobytej w trakcie zajęć, odwołując się oczywiście do własnych
doświadczeń i obserwacji. Prowadzący wyjaśnia, że ankieta jest anonimowa, a celem ankiety
jest:
- ocena poczucia bezpieczeństwa w Waszej szkole;
- ocena ryzyka występowania przemocy rówieśniczej w Waszej szkole;
- ogólna charakterystyka zjawiska przemocy rówieśniczej w Waszej szkole (skala, formy
przemocy, uczestnicy).
Następnie prowadzący odczytuje uczniom instrukcję wypełniania ankiety i upewnia się czy
wszyscy ją zrozumieli, odpowiada na ewentualne pytania.
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
21
MODUŁ III- PRZEMOC RÓWIEŚNICZA- REAGUJ!
CZYM TO GROZI? > JAK POMAGAĆ?> JAK SIĘ BRONIĆ?
Cele zajęć 1. Przekazanie uczniom wiedzy z zakresu konsekwencji jakie
niesie ze sobą przemoc rówieśnicza zarówno dla jej ofiar,
sprawców i jak i świadków.
2. Ukształtowanie u uczniów umiejętności reagowania na
przemoc rówieśniczą, w przypadku bycia jej świadkiem.
3. Ukształtowanie u uczniów umiejętności skutecznej obrony
przed agresją i przemocą ze strony rówieśników.
Czas trwania: 90 minut
Metody, formy pracy: miniwykład, burza mózgów, praca grupowa, drama
Materiały potrzebne do
realizacji zajęć:
kartki z tekstem opowiadania i zamieszczonym pod nim pytaniem;
duże arkusze szarego papieru (3-5szt.), kolorowe mazaki,
karteczki z opisami sytuacji do odegrania
1. CZYM TO GROZI? – bądź świadomy konsekwencji swojego zachowania!
Prowadzący informuje uczestników o celu spotkania. Następnie dzieli uczniów na 4-5
osobowe grupy i zapoznaje ich z treścią opowiadania (załącznik na 6 do niniejszego
scenariusza). Kiedy skończy czytać, rozdaje każdej grupie tekst opowiadania wraz
z zamieszczonymi pod nim pytaniami (każda grupa otrzymuje inne pytanie) i prosi uczniów by na
nie odpowiedzieli.
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
22
Pytania do tekstu dla poszczególnych grup:
1. Jak czuła się Julka?
2. Dlaczego nikt jej nie pomógł?
3. Co Julka mogła zrobić w tej sytuacji, aby poczuć się lepiej?
4. Co może się dalej wydarzyć?
5. Co można zrobić w takiej sytuacji?
6. Czy ktoś mógłby pomóc Julce? Kto i w jaki sposób?
Każda grupa prezentuje kolejno efekty swojej pracy, a prowadzący zapisuje na dużym
arkuszu papieru najważniejsze ustalenia (np. uczucia Julka, możliwości pomocy itp.).
Prowadzący podsumowując uwrażliwia uczniów, że ludzie nie zawsze mają wpływ na to
jak wyglądają, co potrafią, z jakiej rodziny pochodzą, jakie są ich zdolności czy sprawność
fizyczna itp. Nie należy ich za to obwiniać - każdy ma prawo do szacunku.
W dalszej kolejności prowadzący zapoznaje uczniów z tematyką konsekwencji jakie
ponoszą w jednakowym stopniu- sprawcy, ofiary i świadkowie przemocy rówieśniczej.
Najważniejsze z nich zaprezentowane zostały w poniższej tabeli.
KONSEKWENCJE
JAKIE PONOSI
SPRAWCA
PRZEMOCY
RÓWIEŚNICZEJ
Odpowiedzialność prawna przed sądem
(szczegółowe wytyczne zawiera Ustawa z dnia 26
października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich);
łatwe wchodzenie w konflikty z prawem w przyszłości;
utrwalanie się sposobu agresywnych zachowań;
obniżanie się poczucia odpowiedzialności za własne
działania;
skłonność do zachowań aspołecznych;
problemy w funkcjonowaniu szkolnym - obniżenie
zachowania.
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
23
KONSEKWENCJE
JAKIE PONOSI
OFIARA
PRZEMOCY
RÓWIEŚNICZEJ
Przeżywanie trudnych, silnych emocji - poczucie poniżenia
i upokorzenia, wstyd, lęk, rozpacz i smutek;
zmiana sposoby myślenia o sobie i o innych – obniżone
poczucie własnej wartości, problemy w relacjach
społecznych - trudności w nawiązywaniu kontaktów,
skłonność do izolacji;
obniżona koncentracja i pogorszenie wyników w nauce;
problemy zdrowotne, uraz psychiczny (w przypadku
długotrwałego pozostawania w sytuacji przemocy.
KONSEKWENCJE
JAKIE PONOSI
ŚWIADEK
PRZEMOCY
RÓWIEŚNICZEJ
Współodpowiedzialność za krzywdę ofiary przemocy
rówieśniczej;
skrywane poczucie winy, wyrzuty sumienia;
niezadowolenie i pretensje do siebie;
wyuczenie postawy bierności i nie reagowania gdy dzieje się
coś złego.
2. JAK POMAGAĆ? – nie przechodź obojętnie!
Prowadzący dzieli uczniów na 4-5 osobowe grupy. Każda z grup losuje opis jednej
z poniższych sytuacji. Zadaniem każdej grupy jest odegranie scenki, w której przedstawią jak
można skutecznie pomóc ofiarom przemocy rówieśniczej.
Ważne jest, by przed przystąpieniem do realizacji zadania, nauczyciel zapoznał się
z zasadami przygotowania i omawiania scenek, które są następujące:
- uczniowie samodzielnie przygotowują scenkę, nauczyciel chętnie służy pomocą, ale nie
podpowiada, nie proponuje rozwiązań;
- nauczyciel czuwa, by w rolę ofiary nie wcieliła się osoba, o której wiadomo, że czasami sama
bywa w takich sytuacjach;
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
24
- omówienie scenek należy rozpocząć od rozmowy z „aktorami” (co czuli będąc w roli osoby,
która grali, co było dla nich trudne, a co łatwe w tym zadaniu), później swoimi odczuciami dzielą
się widzowie (jakie uczucia im towarzyszyły w trakcie oglądania scenek, co sądzą
o zaproponowanym sposobie rozwiązania);
- na końcu ważne jest wyciągnięcie wniosków i sformułowanie zasad pomagania ofiarom
przemocy rówieśniczej i ich zapisanie.
Przykładowe sytuacje do wykorzystania:
Widzisz jak starsi koledzy próbują wymusić pieniądze od młodszych dzieci przy
szkolnym sklepiku.
Słyszysz jak koleżanki obgadują za plecami nieobecnego kolegę.
Widzisz jak chłopcy zatrzaskują w szatni/klasie/ubikacji młodszego kolegę i nie chcą go
wypuścić.
Jesteś świadkiem jak grupka osób podczas lekcji wf-u nagrywa telefonem koleżankę,
która biega najwolniej z całej klasy.
Chłopcy zabierają jednemu ze swoich kolegów piórnik z ławki i chowają go.
Po dokładnym obejrzeniu i wnikliwym omówieniu scenek, nauczyciel wraz z dziećmi
formułuje i zapisuje na arkuszach papieru skuteczne zasady pomagania ofiarom przemocy
rówieśniczej.
Przykłady do wykorzystania:
- zawołać kogoś na pomoc;
- powiedzieć otwarcie, głośno i stanowczo, że mi się to nie podoba;
- odwrócić uwagę;
- rozśmieszyć;
- odciągnąć atakowanego kolegę/koleżankę na bok.
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
25
3. JAK SIĘ BRONIĆ? – nie daj się, bądź odważny!
Uczniowie nadal pozostają w grupach, nauczyciel powinien jednak zadbać o to, by ich
skład był inny niż w poprzednim ćwiczeniu. Prowadzący informuje, że tym razem sytuacje, które
będą odgrywać, dotyczą sytuacji gdy to Wam ktoś dokucza, ośmiesza, poniża Was itp. Zasady
przygotowania i omawiania scenek są takie same jak w poprzednim ćwiczeniu.
Przykładowe sytuacje do wykorzystania:
Grupa koleżanek złośliwie komentuje Twoje ubranie.
Koleżanki grożą Ci, że się na Tobie zemszczą, jeśli nie dasz im odpisać zadania.
Po skończonych lekcjach w szatni zastajesz związane sznurówki u butów i kurtkę
zrzuconą na podłogę.
W czasie przerwy starsi chłopcy wyrywają Ci plecak i przerzucają między sobą z rąk do
rąk nie chcąc go oddać.
Grupka osób rozpowiada po szkole obraźliwe plotki na Twój temat.
Po dokładnym obejrzeniu i wnikliwym omówieniu scenek, nauczyciel wraz z dziećmi
formułuje i zapisuje na arkuszach papieru zasady zachowania się wobec sprawców przemocy
rówieśniczej.
Przykłady do wykorzystania:
- stój wyprostowany;
- patrz prosto w oczy;
- staraj się ignorować zaczepki;
- powtarzaj w myślach uspokajające zdanie, np. „mało mnie to obchodzi”, „i tak nie mają racji”
- opuść miejsce zdarzenia tak szybko jak to możliwe;
- powiedz wprost, że nie podoba Ci się to, co robią;
- na przezwiska, zaczepki odpowiadaj wymijająco – „to twoje zdanie”, „masz prawo tak
myśleć”;
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
26
- w żadnym wypadku nie dawaj się namówić do zrobienia czegoś złego, gdy inni Cię
podpuszczają;
- jeśli możesz poproś kogoś o pomoc.
Powstałe arkusze nauczyciel wywiesza w widocznym miejscu w klasie. Na zakończenie
można zaproponować uczniom dyskusję na temat tego, w jakich sytuacjach lepiej się bronić,
a w jakich uciekać.
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
27
MODUŁ IV- NIE JESTEŚ SAM - Gdzie szukać pomocy ?
BEZPOŚREDNIO > TELEFONICZNIE > WIRTUALNIE
Cele zajęć:
1. Przekazanie uczestnikom wiedzy o osobach, miejscach
i instytucjach świadczących pomoc w przypadku doświadczania
bądź bycia świadkiem przemocy rówieśniczej.
2. Przekazanie wiedzy dotyczącej zasad funkcjonowania
poradnictwa telefonicznego i innych form pomocy
psychologiczno- pedagogicznej.
3. Uwrażliwienie na konieczność dobierania właściwych
i bezpiecznych źródeł pomocy w przypadku doświadczania bądź
bycia świadkiem przemocy rówieśniczej.
Czas trwania: 45 minut
Formy, metody pracy: miniwykład, burza mózgów
Potrzebne materiały: tablica/ arkusze papieru
Prowadzący informuje uczestników o celu spotkania jakim jest przedstawienie im źródeł ,
w których mogą otrzymać pomoc w przypadku doświadczania przemocy rówieśniczej lub bycia
jej świadkiem. Prowadzący informuje, że pomoc można otrzymać na wiele sposobów:
- pomoc bezpośrednią, w najbliższym środowisku- w szkole, rodzinie, wśród instytucji
publicznych, tzw. „pomocowych”;
- pomoc "zdalną", "na odległość" poprzez specjalistyczne telefony zaufania, czy portale
internetowe. Kolejno prezentuje dostępne źródła pomocy.
1. BEZPOŚREDNIO - zaufaj dorosłym!
Prowadzący informuje uczestników, że w swoim najbliższym środowisku mają do
dyspozycji grono zaufanych osób, którzy zawsze gotowi są, by pomóc rozwiązać problem
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
28
krzywdzenia przez rówieśników- począwszy od wyśmiewania się, czy przykrych komentarzy
w sieci, aż po szantaże, czy pobicia. Co ważne- należy zapewnić dziecko o tym, że pozostaje ono
w tej sytuacji całkowicie bezpieczne i nie zostanie narażone na publiczne pośmiewisko. Dołożone
zostaną także wszelkie starania do zachowania jego anonimowości tak długo i takim stopniu jak
tylko będzie to możliwe. Nie należy jednak zapewniać dziecka, że zupełnie nikt się nie dowie
o sprawie i pozostanie ona tajemnicą- z reguły jest to niemożliwe.
Prowadzący zapisuje na tablicy kolejno osoby i miejsca, do których warto udać się po
pomoc. Informuje także, że każdy ma prawo wyboru co do tego, komu zechce się zwierzyć. Jeśli
nie czujemy się w pełni usatysfakcjonowani z otrzymanych rad lub nie czujemy się komfortowo-
warto sięgać po kolejne źródła pomocy. Normalnym jest w relacjach międzyludzkich, że nie
z każdym znajdziemy wspólny język- dlatego zaufanych dorosłych jest więcej- sami możemy ich
wybierać.
Zaufani dorośli w środowisku rodzinnym:
rodzice;
dorosłe rodzeństwo;
krewni: dziadkowie, ciocie, wujkowie, zaufani przyjaciele rodziny.
Zaufani dorośli w szkole:
wychowawca;
pedagog szkolny;
psycholog szkolny;
nauczyciel, z którym „dobrze się dogadujemy”.
Zaufania dorośli w instytucjach działających na rzecz dziecka i rodziny:
wychowawcy Placówek Wsparcia Dziennego i innych placówek opiekuńczo-
wychowawczych
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
29
2. TELEFONICZNIE - porozmawiaj o problemach anonimowo!
Prowadzący informuje, że nie każdy czuje się na siłach, by otwarcie i bezpośrednio
rozmawiać o swoich problemach. Jest to zupełnie normalne i wielu ludzi czuje to samo. Nie
znaczy to oczywiście, że jesteśmy w tej sytuacji pozostawieni samo sobie. Warto sięgnąć wówczas
po alternatywne źródła pomocy. Prowadzący przedstawia uczestnikom zajęć informacje na temat
telefonów zaufania dla dzieci i młodzieży- zamieszczone poniżej. Zapisuje numery telefonów
zaufania na tablicy, zachęcając do zanotowania lub bliższego zapoznania się z informacjami na
ich temat w sieci. Prowadzący informuje, że pod wskazanymi numerami telefonów dyżurują
osoby, które są gotowe pomóc i pomagają codziennie wielu dzieciom i młodzieży. Odbierają
codziennie dziesiątki telefonów- tłumacząc krok po kroku jakie działania podjąć. Prowadzący
informuje, że są to specjaliści, którym można zaufać. Przestrzega także przed korzystaniem z
telefonów zaufania dla żartów, jako że w tym samym czasie ktoś w trudnej sytuacji może
potrzebować prawdziwej pomocy.
Dziecięcy Telefon zaufania Rzecznika Praw Dziecka - 800 12 12 12
(źródło: www.brod.gov.pl)
Na numer ten można dodzwonić się bezpłatnie z każdego telefonu stacjonarnego. Od
poniedziałku do piątku od godziny 8.15 do 20.00 dyżurują specjaliści, czekający na telefon, jeśli
dzieci i młodzież:
– przeżywają smutek, lęk, osamotnienie;
– nie radzą sobie z konfliktem w rodzinie;
– mają problemy w relacjach z rówieśnikami;
– mają trudności w nauce;
– ktoś stosuje wobec nich przemoc.
Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży: 116 111
(źródło: www.116111.pl)
Od listopada 2008 r. pod numerem 116 111 działa pierwszy ogólnopolski i całkowicie
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
30
bezpłatny Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży. Telefon 116 111 służy młodzieży i dzieciom
potrzebującym wsparcia, opieki i ochrony. Zapewnia dzwoniącym możliwość dzielenia się
troskami, rozmawiania o sprawach dla siebie ważnych oraz wsparcia w trudnych sytuacjach.
Telefon Zaufania dla Dzieci i Młodzieży 116 111 jest dla młodych osób miejscem, w którym
mogą rozmawiać o sprawach dla nich ważnych, o kłopotach czy trudnych sytuacjach i razem
z konsultantami szukać rozwiązań najtrudniejszych problemów.
Telefon nie milknie od pierwszych chwil swojego działania – średnio miesięcznie rejestruje 15
000 odebranych połączeń. Młodzi ludzie najczęściej dzwonią, gdy mają problemy w relacjach
z rówieśnikami, kłopoty szkolne lub rodzinne. Telefon Zaufania 116 111 działa przez 7 dni
w tygodniu, od 12.00 do 20.00.
Zasady Telefonu 116 111:
A – anonimowo
B – bezpłatnie
C – chętnie i cierpliwie
D – dyskretnie
3. WIRTUALNIE- napisz o swoim problemie!
Prowadzący informuje uczestników zajęć, że istnieje jeszcze jeden sposób, by rozpocząć
drogę do rozwiązania problemu przemocy rówieśniczej. Jest to sposób dla tych, którzy nie czują
się jeszcze gotowi by rozmawiać o problemach ze znajomymi dorosłymi, jak i anonimowo.
Prowadzący przedstawia uczestnikom adresy stron internetowych, na których znaleźć można
pomoc w przypadku doświadczania lub bycia świadkiem przemocy rówieśniczej. Kolejno zapisuje
je na tablicy. Informuje także o zakresie oraz zasadach ich działania korzystając z informacji
zamieszczonych poniżej.
Ważne:
Prowadzący przestrzega przed szukaniem pomocy na przypadkowych stronach
internetowych, czy portalach społecznościowych. Bardzo często możemy uzyskać odwrotny efekt-
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
31
bardziej sobie zaszkodzić niż pomóc. Ktoś może chcieć wykorzystać naszą trudną sytuację by
nami manipulować lub wyrządzić nam krzywdę. Pomocy szukamy tylko u zaufanych źródeł.
www.116111.pl- jest to strona, która towarzyszy linii telefonicznej 116 111 i umożliwia
dzieciom i młodzieży przesyłanie anonimowych wiadomości online do zespołu 116 111.
Strona internetowa www.116111.pl umożliwia przesyłanie wiadomości online przez
całą dobę.
Strona internetowa www.brpd.gov.pl- strona Rzecznika Praw Dziecka
Strona internetowa www.strefamlodych.pl - portal o prawach dziecka
4. UTRWALENIE PRZEKAZANEJ WIEDZY – porozmawiajmy!
Prowadzący porządkuje i utrwala informacje przekazane uczestnikom zajęć, posługując
się zamieszczonymi poniżej pytaniami. Wskazana będzie dyskusja uczestników zajęć nad
przedstawionymi problemami- być może będą mieć pytania, wątpliwości, których nie można
pozostawić bez odpowiedzi.
Gdzie można otrzymać pomoc w przypadku przemocy rówieśniczej?
Od czego zależy jaki sposób pomocy wybierzemy?
Co zrobić jeśli nie potrafimy dogadać się lub zaufać osobie, której powiedzieliśmy
o problemie?
Dlaczego tak ważne jest by szukać pomocy, gdy doświadczamy lub jesteśmy
świadkami przemocy rówieśniczej?
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
32
MODUŁ 1
POZNAJ SWOJE PRAWA!- bądź bezpieczny
Załącznik nr 1
PRAWA DZIECKA
Prawo do życia, rozwoju i tożsamości
Prawo do wychowania w rodzinie
Prawo do wyrażania własnych poglądów
Prawo do prywatności
Prawo do informacji
Prawo do godziwych warunków socjalnych
Prawo do edukacji
Prawo do odpoczynku
Prawo do ochrony przed przemocą
Prawo do ochrony przed konfliktem
Prawo do ochrony w procesie karnym
Prawo do znajomości swoich praw i powoływania się na nie
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
33
Wybrane artykuły Konwencji o Prawach Dziecka
Artykuł 6
Masz prawo do życia. Państwo powinno zapewnić Ci odpowiednie warunki do życia
i rozwoju
Artykuł 7
Po Twoich urodzinach powinien zostać sporządzony akt urodzenia. Od momentu
narodzin masz prawo do imienia i obywatelstwa.
Artykuł 8
Państwo powinno respektować Twoje prawo do tożsamości, czyli między innymi:
imienia, nazwiska, obywatelstwa i powiązań rodzinnych.
Artykuł 9
Masz prawo mieszkać ze swoimi rodzicami, chyba, że nie jest to dla Ciebie dobre (np.
jesteś krzywdzony). Jeśli Twoi rodzice mieszkają osobno, masz prawo utrzymywać
kontaktz każdym z nich, chyba że to było by dla Ciebie szkodliwe.
Artykuł 10
Jeśli Ty i Twoi rodzice zostaliście rozdzieleni i mieszkacie w różnych krajach, macie
prawo utrzymywać ze sobą kontakt i odwiedzać się, a także zamieszkać w jednym
kraju i być razem.
Artykuł 18
Oboje rodzice są odpowiedzialni za Twoje wychowanie i właściwy rozwój. Zawsze
powinni kierować się Twoim dobrem.
Artykuł 12
Masz prawo wypowiadać swoje zdanie w sprawach, które Ciebie dotyczą,
a dorośli powinni go wysłuchać i wziąć je pod uwagę.
Artykuł 14
Masz prawo do swobody myśli, sumienia i wyznania, ale nie może to ograniczać praw
innych osób.
Artykuł 16
Nikt nie ma prawa do ingerencji w Twoją prywatność, chyba, że robi to ze względu na
dobro Twoje lub Twoich bliskich.
Artykuł 17
Masz prawo do uzyskiwania informacji z różnych źródeł. Gazety, książki, radio,
telewizja, Internet i wszelkie inne media skierowane do dzieci powinny dostarczać Ci
takich informacji, które są zrozumiałe i nie wyrządzają Ci krzywdy.
Artykuł 24
Państwo powinno zapewnić Ci dostęp do jak najlepszej opieki zdrowotnej
i udogodnień w zakresie leczenia chorób i rehabilitacji zdrowotnej.
Artykuł 26
Masz prawo do otrzymywania pomocy i wsparcia od Państwa, jeśli Ty i Twoja rodzin
jesteście ubodzy lub znajdujecie się w trudnej sytuacji życiowej.
Artykuł 28
Masz prawo do nauki. Nauczanie podstawowe powinno być obowiązkowe
i bezpłatne dl wszystkich dzieci.
Artykuł 29
Edukacja powinna sprzyjać rozwojowi Twojej osobowości, Twoich zdolności
i umiejętności. Powinna także rozwijać szacunek do praw człowieka, rodziców oraz
kultury i kraju, z którego pochodzisz. Poprzez edukację powinieneś uczyć się także
tolerancji, życia w pokoju oraz ochrony środowiska naturalnego.
Artykuł 31
Masz prawo do wypoczynku i czasu wolnego oraz uczestnictwa w zabawach
i zajęciach integracyjnych
Artykuł 19 Masz prawo do ochrony przed przemocą fizyczną, psychiczną i zaniedbaniem. Nikt
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
34
nie ma prawa Cię bić, prześladować i wykorzystywać w celach seksualnych.
Artykuł 32
Masz prawo do ochrony przed wykonywaniem pracy, która jest niebezpieczna,
szkodliwa dla Twojego zdrowia lub przeszkadza Ci w nauce.
Artykuł 33
Nikt nie ma prawa angażować Cię w produkcje narkotyków i handel nimi, ani
zmuszać czy namawiać do ich zażywania. Policja, nauczyciele i inne służby miejskie
mają za zadanie chronić Cię przed dostępem do nich.
Artykuł 34
Masz prawo do ochrony przed wszystkimi formami wykorzystywania seksualnego.
Nikt nie ma prawa dotykać Cię w sposób, którego sobie nie życzysz i nakłaniać lub
zmuszać do kontaktów seksualnych.
Artykuł 38
Jeżeli nie masz 15 lat, Państwo nie może rekrutować Cię do wojska i musi chronić Cię
przed bezpośrednim udziałem w działaniach zbrojnych.
Artykuł 37
Jeżeli złamałeś prawo, nie powinieneś przebywać w więzieniu z dorosłym
i masz prawo utrzymywać kontakt ze swoją rodziną oraz prawo do pomocy prawnej
lub innej, np. psychologa. Masz prawo zgłaszać sytuacje, w których jesteś źle
traktowany.
Artykuł 41
Jeżeli prawo Twojego kraju zapewnia lepsza ochronę i realizacje Twoich praw niż
artykuły Konwencji Praw Dziecka, to prawo Twojego kraju powinno obowiązywać
w pierwszej kolejności.
Artykuł 42
Masz prawo znać swoje prawa. Państwo powinno zadbać, aby prawa zawarte
w Konwencji Praw Dziecka były znane zarówno wśród dzieci jak i dorosłych.
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
35
MODUŁ 1
POZNAJ SWOJE PRAWA!- bądź bezpieczny
Załącznik nr 2
PRAWA DZIECKA -
Dopasuj wymienione poniżej prawa dziecka do odpowiednich wersów wiersza.
Zapamiętaj je - to także Twoje prawa!
prawo do edukacji, prawo do ochrony przed przemocą, prawo do wychowania w rodzinie, prawo do życia
i rozwoju, prawo do godziwych warunków socjalnych, prawo do odpoczynku, prawo do prywatności
Mały człowieku! To nie zabawa – masz prawo wiedzieć, jakie masz prawa.
Na samym wstępie uwierz z ochotą, że jesteś młodą ludzką istotą.
Twój kolor skóry, płeć i wierzenia – to dla nikogo nie ma znaczenia.
Mama i tata, w każdej potrzebie, oboje muszą wciąż dbać o ciebie.
……………………………………………………………………………………………..
Masz prawo wzrastać w górę, by w końcu tak jak roślina wspiąć się ku słońcu.
……………………………………………………………………………………………..
Gdy już nie mieszkasz z tatą lub z mamą, możesz oboje kochać tak samo.
……………………………………………………………………………………………..
Nikt nie ma prawa, starszy czy młody, czytać twych listów bez twojej zgody.
…………………………………………………………………………………………….
Nikt nie ma prawa bić cię, wyzywać, szturchać, obrażać lub ci ubliżać.
…………………………………………………………………………………………….
Kiedy medycznej szukasz opieki, masz prawo dostać pomoc i leki.
…………………………………………………………………………………………….
Musisz mieć także czas na zabawę, bo odpoczynek jest twoim prawem.
……………………………………………………………………………………………..
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
36
Jeśli zaznajesz krzywdy, przemocy, możesz natychmiast szukać pomocy.
…………………………………………………………………………………………….
Możesz się uczyć i bez wytchnienia rozwijać talent i uzdolnienia.
…………………………………………………………………………………………….
By nikt tych praw się łamać nie ważył, Rzecznik Praw Dziecka stoi na straży.
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
37
MODUŁ 2
CZY TO JUŻ PRZEMOC? – Powiedz stop!
Załącznik nr 3
1) Najbardziej boję się…………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
2) Najbardziej denerwuje mnie………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
3) Jest mi przykro gdy ................................................................................................................
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
38
MODUŁ 2
CZY TO JUŻ PRZEMOC? – Powiedz stop!
Załącznik nr 4
Przykłady negatywnych zachowań:
1. Grupa dziewczyn wyśmiewa się ze swojej koleżanki z klasy, która dołączyła do nich
w nowym roku szkolnym.
2. Dwaj koledzy biją się na szkolnym korytarzu.
3. Trzech chłopców w klasie rozpowiada wszystkim, że Łukasz bawi się pluszakami-
powiesili też w klasie plakat „W przedszkolu zaginęły pluszowe misie- podejrzany
Łukasz”.
4. Grupa dziewcząt wymusza od Asi- najlepszej uczennicy w klasie, by dawała im odpisać
zadanie domowe z matematyki i przepisywała zeszyty.
5. Antoś tupie nóżkami i krzyczy w sklepie, ponieważ mama nie chce mu kupić zabawki.
6. Klasa 2 b założyła swój profil na Facebooku - gdzie wyśmiewają się z Dominika, wysyłają
obraźliwe zdjęcia i komentarze.
7. Tomek wyciągnął koledze z plecaka nowy telefon i uderzył nim o ziemię.
8. Zuza tupnęła nogą i podarła swoje wypracowanie bo uważała, że nie wyszło tak dobre jak
chciała.
9. Koledzy z klasy nie pozwalają Tomkowi przebierać się w szatni w ich obecności,
twierdząc, że śmierdzi i wyśmiewają się z niego.
10. Ania była tak zdenerwowana, że zamknęła się w pokoju i płakała przez 10 minut.
11. Grupa dziewczyn w klasie ignoruje Martynę, udają, że nie słyszą gdy do nich mówi,
podśmiewują się z niej na szkolnym korytarzu i wymyślają obraźliwe przezwiska.
12. Maciek podłożył nogę koledze kiedy ten wychodził z ławki i chłopak się przewrócił.
13. Gosia dostała jedynkę ze sprawdzianu i z nerwów rozbolał ją brzuch.
14. Justyna z Asią zrobiły koleżance zdjęcie podczas przebierania się na w-f i umieścił je
na facebooku, dołączając obraźliwy komentarz.
15. Wiola obraziła się na Karolinę, gdy ta zapomniała jej oddać książki, która pożyczyła.
16. Kasia rzuciła piórem o podłogę, które wypisało się w trakcie sprawdzianu.
17. Dziewczyny z 6 a udają przyjaciółki Karoliny - proszą by robiła ona dziwne rzeczy,
śpiewała piosenki, udawała małe dziecko, lub tańczyła na korytarzu- mówią jej później, że
jest świetną przyjaciółką i śmieją się z innymi za jej plecami.
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
39
MODUŁ 2
CZY TO JUŻ PRZEMOC? – Powiedz stop!
Załącznik nr 5
Ankieta dla uczniów
Bardzo chcielibyśmy poznać Twoją opinię na temat bezpieczeństwa w naszej szkole
i występowania wśród uczniów zjawiska przemocy rówieśniczej. Prosimy Cię zatem
o uważne przeczytanie poniższych pytań i udzielenie na nich szczerej odpowiedzi. Większość
z nich to pytania jednokrotnego wyboru (poza pyt. nr 7), jeżeli nie potrafisz udzielić odpowiedzi
na któreś pytanie – możesz je ominąć.
1. Czy w Twojej szkole czujesz się bezpiecznie?
a) zdecydowanie tak
b) raczej tak
c) trudno określić
d) raczej nie
e) zdecydowanie nie
2. Jak często dzieje się coś złego w Twojej szkole?
a) bardzo często
b) często
c) trudno powiedzieć
d) rzadko
e) bardzo rzadko
3. Kiedy najczęściej w Twojej szkole dzieje się coś złego?
a) przed rozpoczęciem zajęć
b) w trakcie zajęć porannych
c) w trakcie zajęć popołudniowych
d) po lekcjach
e) w czasie przerw
f) inne –
kiedy?................................................................................................................................
g) nie dzieje się nic złego
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
40
4. Czy kiedykolwiek byłeś ofiarą przemocy w Twojej szkole lub jej otoczeniu?
a) tak
b) nie
c) nie pamiętam
5. Czy kiedykolwiek byłeś świadkiem przemocy w Twojej szkole bądź jej otoczeniu?
a) tak
b) nie
c) nie pamiętam
6. Czy Ty sam stosowałeś przemoc wobec innych uczniów?
a) tak
b) nie
c) nie pamiętam
Jeżeli kiedykolwiek byłeś ofiarą, świadkiem lub sprawcą przemocy odpowiedz również na
poniższe pytania:
7. Jakie są najczęstsze przejawy przemocy rówieśniczej w Twojej szkole (możesz zaznaczyć
więcej niż jedną odpowiedź)?
a) przezywanie, wyzywanie, wulgaryzmy
b) strojenie głupich min, przedrzeźnianie
c) wyśmiewanie, wyszydzanie
d) znęcanie, dręczenie
e) wyłudzanie pieniędzy
f) grożenie, zastraszanie
g) bicie, kopanie, szturchanie, popychanie
h) kradzieże
i) wykluczanie i izolowanie z grupy, odrzucanie
j) niszczenie własności
k) zabieranie przedmiotów/jedzenia
l) rozpowszechnianie plotek i oszczerstw
m) obrażanie i wyśmiewanie za pomocą Internetu i smsów
n) inne – jakie? ……………………………………………………………………………
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
41
8. Gdzie najczęściej w Twojej szkole dochodzi do aktów przemocy rówieśniczej?
a) w klasie podczas nieobecności nauczyciela/wychowawcy
b) na korytarzu
c) w szatni
d) w toalecie
e) inne – gdzie? ……………………………………………………………………………
9. Kto najczęściej jest sprawcą przemocy w Twojej szkole?
a) koledzy/koleżanki z klasy
b) koledzy/koleżanki z klas starszych
c) osoba dorosła (np. nauczyciel)
d) młodzież spoza Twojej szkoły (np. z osiedla)
e) inne osoby – jakie?............................................................................................................
PŁEĆ
a) kobieta
b) mężczyzna
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
42
MODUŁ 3
PRZEMOC RÓWIEŚNICZA- REAGUJ!
Załącznik nr 6 - opowiadanie
Historia Julki
W połowie roku szkolnego do klasy Va przyszła nowa uczennica. Julka nie znała
w klasie nikogo i była trochę onieśmielona nową sytuacją. Pewnego dnia koleżanki z klasy
w czasie przerwy zaczęły wyśmiewać jej ubrania, mówiąc, że pochodzą z innej epoki i nikt już
się tak nie ubiera. Wołały na nią „modniara", „lamus”, gdyż jej wygląd zewnętrzny znacznie
różnił się od pozostałych uczniów. Julka udawała, że tego nie słyszy. Inni koledzy i koleżanki
słyszeli to jednak doskonale. Zaczęli się śmiać, robić jej zdjęcia i zamieszczać na klasowym
profilu Facebookowym zamieszczając opisy w stylu: „nasza blogerka modowa - Julka”, „moda
według Julki”.
Przezwisko „modniara” bardzo szybko przylgnęło do Julki. Po kilku dniach już większość
osób tak się do niej zwracała. Kiedy kilku chłopców dowiedziało się, że Julka robi zakupy
w sklepach z odzieżą używaną typu „second-hand”, zaczęli jej dokuczać jeszcze bardziej. Julka
próbowała nie zwracać na to uwagi, usiłowała też jakoś się zaprzyjaźnić z kolegami
i koleżankami z klasy, ale to nie pomagało.
Po kilku miesiącach Julka stała się "kozłem ofiarnym" klasy. Wprawdzie nie wszystkim
podobało się to, w jaki sposób jest traktowana, jednak nikt nie stanął otwarcie w jej obronie.
Wszyscy bali się, że gdy zareagują także zostaną odrzuceni i wyśmiani. Julka coraz mniej chętnie
chodziła do szkoły- często bolała ją głowa albo brzuch, opuściła się także w nauce.
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
43
BIBLIOGRAFIA:
1. M. Michel, Lokalny system profilaktyki społecznej i resocjalizacji nieletnich,
Pedagogium, Warszawa, 2013.
2. M. Konopczyński, Metody twórczej resocjalizacji, Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa, 2015.
3. Konwencja o prawach dziecka, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów
Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r., Dz.U. 1991 nr 120 poz. 526.
STRONY INTERNETOWE:
1. www.brpd.pl
2. www.strefamlodych.pl
3. www.116111.pl
4. www.unicef.pl
H(ej!)T
TO SŁABOŚĆ !
44
DANE KONTAKTOWE:
Stowarzyszenie na rzecz przeciwdziałania
zjawiskom patologii społecznej „AMOS”
ul. Głowackiego 6/43
33-100 Tarnów
KRS: 0000463673
NIP: 8733251340
www.placowka.amos.org.pl
e- mail: [email protected]
tel. +48 533-727-323
Koordynator kampanii:
mgr Edyta Kożuch
e- mail: [email protected]
/StowarzyszenieAmos
