Grafika Inzynierska

Grafika Inynierskadr in. Romuald Bolejko budynek C5/ p.509 [email protected] Konsultacje: wt.1315-1500 czw. 1300-1445

Literatura1. 2. 3. Dobrzaski T., Rysunek techniczny maszynowy, WN-T, Warszawa 2005 Bajkowski J., Podstawy zapisu konstrukcji, Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2005 Oleksiuk W., Paprocki K., Elementy mechaniczne w elektronice, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, 1977 Normy PN-ISO 10209-1:1994 Dokumentacja techniczna wyrobu. Terminologia. Terminy dotyczce rysunkw technicznych: oglne i rodzaje rysunkw.

4.

Znormalizowane elementy rysunku technicznego

Rysunek jest mow techniki Rysunek powinien by:Jednoznaczny Moliwie prosty i czytelny I zawiera wszystkie niezbdne informacje

Rysunek jest wykonywany wedug cile ustalonych zasad1. 2. 3. 4. 5. PN - polskie normy ISO - normy midzynarodowe PN-ISO - polskie normy oparte na normach midzynarodowych EN - normy Unii Europejskiej PN-EN ISO - polskie normy zgodne z normami Unii Europejskiej oraz normami midzynarodowymi ISO

np. PN-ISO 10209-1:1994 Dokumentacja techniczna wyrobu. Terminologia. Terminy dotyczce rysunkw technicznych: oglne i rodzaje rysunkw

Formaty arkuszyFormaty podstawowe

Format zasadniczy

Formaty arkuszyFormat podstawowy Wymiar formatu (kopii rysunku po obciciu)

A0 A1 A2 A3 A4 A5

841 x 1189 594 x 841 420 x 594 297 x 420 210 x 297 148 x 210

Formaty arkuszu

Formaty arkuszu

Kady arkusz powinien mie obramowanie pola rysunku, w odlegoci a od linii obcicia kopii, przy czym a=5 mm na formatach A3 i mniejszych oraz a=7-10 mm na formatach wikszych. Grubo linii obramowania min. 0,7 mm

Tabliczki rysunkoweStrefa A zawiera: (1) numer rysunku, (2) nazw przedmiotu, (3) nazw i/ lub znak przedsibiorstwa

Strefa B zawiera midzy innymi: podziak rysunku, format arkusza, rodzaj materiau itp.

Strefa C zawiera midzy innymi: informacje administracyjne: stanowiska, nazwiska i podpisy osb odpowiedzialnych za opracowanie rysunku.

Tabliczki rysunkowe1) numer rysunku, (2) nazw przedmiotu (3) nazw i/ lub znak

Przechowywanie rysunkw

Rodzaje linii rysunkowych

- ciga gruba - do rysowania widocznych krawdzi i zarysw - ciga cienka - linie wymiarowe i pomocnicze, linie kreskowania przekrojw, zarysy kadw miejscowych, linie odniesienia - kreskowana cienka - niewidoczne krawdzie i zarysy przedmiotw - punktowa cienka - osie i paszczyzny symetrii - dwupunktowa cienka - skrajne pooenia czci ruchomych - falista lub zygzakowa cienka - urwania rzutw, przekroje czstkowe


- ciga gruba - ciga cienka - kreskowana cienka - punktowa cienka - dwupunktowa cienka - falista lub zygzakowa cienka



Rodzaje linii rysunkowych1. Grubo linii grubych naley dobiera gwnie w zalenoci od wielkoci rysowanego przedmiotu, stopnia zoonoci jego budowy i przeznaczenia rysunku. 2. Dugo kresek dla linii kreskowej 6 (12) a. 2. Kropki w liniach punktowych (2p) rysuje si jako kreski o dugoci nie przekraczajcej potrjnej gruboci linii. 3. Odstpy midzy kreskami w liniach kreskowych, midzy kreskami i punktami w liniach punktowych oraz midzy punktami w liniach dwupunktowych zale od gruboci linii i wynosi powinny: dla linii o gruboci do 0,35mmm co najmniej czterokrotn grubo linii, dla linii o wikszej gruboci - co najmniej 2 mm. 4. Linie kreskowe i punktowe powinny zaczyna si i koczy kreskami. 5. Linie kreskowe i punktowe powinny przecina si i czy kreskami. 6. Przy rysowaniu krtkich osi symetrii, gdy wymiar przedmiotu nie przekracza 12 mm lini punktow mona zastpi lini cig cienk. 7. Minimaln odlego midzy rwnolegymi liniami o rwnej gruboci zaleca si przyjmowa: dla linii o gruboci 0,18, 0,25 3 gruboci linii dla linii o gruboci 0,35, 0,5 2 gruboci linii dla linii o gruboci 0,7 1,5 gruboci linii dla linii o gruboci 1,0 i wicej 1,4 mm 8. Minimalna odlego midzy liniami rwnolegymi o rnej gruboci powinna by rwna gruboci linii grubszej.

Rodzaje linii rysunkowychGrubo linii mm 1 2 3 4 5

Odmiana linii

Cienka

0,13

0,18

0,25

0,35

0,5

Gruba

0,35

0,5

0,7

1,0

1,4

Bardzo gruba

0,7

1,0

1,4

2,0

2,0

Rodzaje linii rysunkowych1. Grubo linii grubych naley dobiera gwnie w zalenoci od wielkoci rysowanego przedmiotu, stopnia zoonoci jego budowy i przeznaczenia rysunku. 2. Kropki w liniach punktowych (2p) rysuje si jako kreski o dugoci nie przekraczajcej potrjnej gruboci linii. 3. Odstpy midzy kreskami w liniach kreskowych, midzy kreskami i punktami w liniach punktowych oraz midzy punktami w liniach dwupunktowych zale od gruboci linii i wynosi powinny: dla linii o gruboci do 0,35mmm co najmniej czterokrotn grubo linii, dla linii o wikszej gruboci - co najmniej 2 mm. 4. Linie kreskowe i punktowe powinny zaczyna si i koczy kreskami. 5. Linie kreskowe i punktowe powinny przecina si i czy kreskami. 6. Przy rysowaniu krtkich osi symetrii, gdy wymiar przedmiotu nie przekracza 12 mm lini punktow mona zastpi lini cig cienk. 7. Minimaln odlego midzy rwnolegymi liniami o rwnej gruboci zaleca si przyjmowa: dla linii o gruboci 0,18, 0,25 3 gruboci linii dla linii o gruboci 0,35, 0,5 2 gruboci linii dla linii o gruboci 0,7 1,5 gruboci linii dla linii o gruboci 1,0 i wicej 1,4 mm 8. Minimalna odlego midzy liniami rwnolegymi o rnej gruboci powinna by rwna gruboci linii grubszej.

Rodzaje linii rysunkowychZasady rysowania linii niecigych:

Pismo techniczneStosuje si dwa rodzaje pisma A i B, proste i nachylone pod ktem 15 od pionu. W pimie rodzaju A wysoko pisma wynosi 14s (mae -10s), gdzie s to grubo linii pisma. s = h/14 W pimie rodzaju B wysoko pisma wynosi 10s (mae-7s). s =h/10

Pismo techniczne

Napisy na rysunkachNapisy dotyczce bezporednio poszczeglnych rzutw przedmiotw lub ich fragmentw naley umieszcza w jednym wierszu nad cienk lini odniesienia lub w dwch wierszach nad i pod t lini. Lini odniesienia zakacza si: strzak kropk. nie zakacza si niczym

Podziaki - skalowanie

Rzutowanie Rzuty aksonometryczne (rysunki pogldowe, zoeniowe) izometryczne dimetryczne ukone dimetryczne prostoktne

Rzuty prostoktne metod europejsk metod amerykask

Rzutowanie aksonometryczne

Rzuty - zasady Dobranie rzutu gwnego Wzajemne usytuowanie rzutw zgodnie z przyjt zasad, np. E Minimalna liczba rzutw Pokazanie na rzutach wszystkich krawdzi widocznych (krawdzie niewidoczne - poprawa czytelnoci)

WidokiWidok przesunity Widok ukony

Widok czstkowy

Pwidok (wierwidok)>3.5 mm

PrzekrojeOdwzorowanie przedmiotu w przekroju powstaje przez przecicie go w wyobrani paszczyzn przechodzc przez interesujce nas szczegy konstrukcyjne przedmiotu i nastpnie odrzucenie czci przedmiotu znajdujcej si midzy obserwatorem a paszczyzn przekroju oraz rysowaniu rzutu czci pozostawionej. Dla lepszej czytelnoci rysunku przekrj kreskuje si.

Naley pamita, e na rysunku przekroju powinny by widoczne nie tylko zarysy figury powstaej w wyniku przecicia przedmiotu paszczyzn przekroju, lecz take wszystkie widoczne zarysy i krawdzie przedmiotu lece za t paszczyzn przekroju.

Przekroje

PrzekrojePrzekrj poduny

Przekrj poprzeczny

Zasady rysowania przekrojw Przekrj rysuje si wg zasad rzutowania prostoktnego. Zarys przekroju rysuje si lini cig grub, paszczyzny przecicia cian przedmiotu zakreskowuj si lin.cienkimi lady paszczyzny przekroju, okrelajce jej pooenie, rysuje si jako krtki odcinki linii grubej. Kierunek rzutowania - strzaka Paszczyzn przekroju oznacza si dwiema jednakowymi literami wielkimi (kilka przekrojw-kolejne litery alfabetu)

Oznaczanie i kreskowanie przekrojw

Oznaczanie i kreskowanie przekrojw

PrzekrojePrzekroje cian, eber, ramion k oraz niektrych przedmiotw o ksztatach obrotowych (koki, nity, sworznie, waki, ruby, nakrtki, kliny, wpusty itd.)

Przekroje rozwinite

Przekroje zoone

Przekroje amane

Przekroje ukone / obrcone

Pwidok-pprzekrj

Przedmioty symetryczne

Przekroje powkowe

KadyMiejscowy kad przekroju to figura paska otrzymana na paszczynie przekroju poprzecznego, ktr obrcono o 90o dookoa ladu paszczyzny przekroju, kadc na widoku przedmiotu.

Kad przesunity

Wymiarowanie

Linia wymiarowa linia ciga cienka, zakoczona najczciej grotami Pomocnicze linii wymiarowe su do wynoszenia wymiaru rysunkowego poza obrb zarysu rzutu, prowadzi si je ok. 2 mm poza lini wymiarow Liczba wymiarowa wymiary dugociowe podaje si w mm Znaki wymiarowe (pismo3.5mm) Wymiary w mm

Prowadzenie linii wymiarowych1590

Rwnolegle do kierunku odpowiadajcego wymiaru Na zewntrz zarysu Naley unika przecinania si linii wymiarowych

Wymiarowanie

Liczby wymiaroweUmieszcza si nad lini wymiarow Pismo techniczne o wysokoci 3.5 mm (2.5mm) Zasada przerywania linii pom./kreskowanych Odczyt od dou i od prawej strony Wymiary ktw podajemy w stopniach, minutach , sekundach (5,30,15)

Liczby wymiarowe

Liczby wymiarowe

Liczby wymiarowe

Znaki wymiarowe / rednica

Znaki wymiarowe / promie

Znaki wymiarowe / kulaKula

Znaki foremnych graniastosupw

Wymiarowanie / znaki foremnych graniastosupw

Wymiarowanie / znaki

Wymiarowanie

Wymiarowanie

Wymiarowanie

zbieno 1:x, x - l/(d-d1) iloraz (d-d1)\l

pochylenie 1:x, x - 2l/(d-d1)

Wymiarowanie

zbieno 1:x, x - l/(d1 -d2) iloraz (d1 -d2)\l pochylenie 1:x, x - 2l/(d1 -d2)

Powtarzajce si elementy

WymiarowanieZalecane wymiarowanie rednic okrgw wsprodkowych

Dopuszczalne wymiarowanie rednic okrgw wsprodkowych

Wymiarowanie

Wymiarowanie

Sposoby wymiarowania ukw

Wymiarowanie

Wymiarowanie

Wymiarowanie

Wymiarowanie

Porzdkowe zasady wymiarowaniaPorzdkowe zasady wymiarowania:Zasada nie powtarzania wymiarw Zasada pomijania wymiarw oczywistych: Zasada grupowania wymiarw

Pomijanie wymiarw oczywistych

Pomijanie wymiarw oczywistych

Zasada grupowania wymiarw

Zasada otwartych acuchw wymiarowych

Zasada wymiarowania od baz wymiarowych

Wymiarowanie/rwnolege/szeregowe/mieszane

Wymiarowanie od baz / przedmiotw symetrycznych

Tolerowanie wymiarwWymiary nominalne (D) Wymiary zewntrzne (waki) Wewntrzne (otwory) Mieszane Porednie (pooenia np. otworw) Wymiary swobodne Wymiary tolerowane

Tolerowanie wymiarw

Tolerancja T=B-A (zawsze w. dodatnia) odchyka grna ES (es) odchyka dolna EI (ei)

A=D+EI lub A=D+ei B=D+ES lub A=D+es

Tolerowanie wymiarw

Tolerancja T=B-A (zawsze w. dodatnia) odchyka grna ES (es) odchyka dolna EI (ei)

A=D+EI lub A=D+ei B=D+ES lub A=D+es

Tolerowanie wymiarw

Tolerowanie symetryczne asymetryczne asymetryczne dwustronne asymetryczne jednostronne

Tolerowanie w gb materiau na zewntrz materiau

Tolerowanie swobodne

Tolerowanie normalne

Tolerowanie normalneSzeroko p tolerancji okrelona jest 14 klasami dokadnoci. Dokadno wykonania danego wymiaru, a wic zmniejszenie si pola tolerancji, nastpuje ze wzrostem numeru klasy

Tolerowanie normalne

Tolerowanie wymiarw ktowych

Tolerowanie ksztatu i pooenia











Oznaczanie stanu powierzchnichropowato falisto powierzchni obrbka powierzchni: powoki / obrbka cieplna

Oznaczanie stanu powierzchni

1 Ra = lc

x

x1

1 y dx = yi n i =1

n

RZ =

y1

5

pi

+ yvi1

5

5

Oznaczanie stanu powierzchniChropowato okrela si za pomoc parametru: Ra - podawanego w mikrometrach, zwanego redni arytmetyczn odchylenia profilu od linii redniej, uprzywilejowane wartoci liczbowe: 50; 25; 12,5; 6,3; 3,2; 1,6; 0,8; 0,4; 0,2; 0,1; 0,05; 0,025 m. Rz tzw. wysoko chropowatoci wg dziesiciu punktw profilu.


Chropowato powierzchni

Chropowato powierzchni



Oznaczanie stanu powierzchni / powoki ochronne


Oznaczanie obrbki cieplnej

Poczenia rozczne i nierozcznePoczenie gwintowe Poczenie nitowe Poczenie spawane Poczenie zgrzewane i lutowane Poczenie klejone Poczenie zszywane

Poczenie gwintoweruba (jednostronna) - eb szecioktny Szpilka Wkrt

Poczenie gwintowe

Poczenie gwintoweCechy gwintw zostay znormalizowane. W zalenoci od kierunku nawinicia gwintu rozrniamy ruby z gwintem prawym lub lewym, a w zalenoci od skoku - ruby z gwintem normalnym, drobnozwojowym i grubozwojowym. W szczeglnoci gwinty rni si zarysami: a) trjktny metryczny b) trjktny calowy c) trapezowy symetryczny d) trapezowy niesymetryczny e) okrgy

Poczenie gwintowe

Poczenie gwintowe

Poczenie gwintowe

Linie cienkie a i b - linie gwintu (b-3/4 obwodu) Linia gruba c - dugo uytkowa gwintu Lina e - wyjcie gwintu, Linia f - cicie (faza)

Poczenie gwintowe

Poczenie gwintowe

Poczenie gwintowe - wymiarowanie

Poczenie gwintowe

Poczenie nitowe

Rodzaj nitu oznacza si znormalizowanym symbolem literowym, umieszczonym na pk linii odniesienia. Przyjto nastpujce oznaczenia: NKZ - nit kulisty zwyky NKW - nit kulisty wzmocniony NP - nit paski NS - nit soczewkowy Symbol uzupenia si, dopisujc wymiar rednicy nominalnej nitu i jego dugoci poczonych znakiem mnoenia np. NS 19x80.

Poczenie nitowe / znorm. wymiary nitw

Poczenie spawaneSpoiny czoowe

Spoiny pachwinowe a) wypuka b) paska c) wklsa

Poczenie spawane

Poczenie spawane

Poczenie spawane

Poczenie spawane

Poczenie zgrzewane

Poczenie zgrzewane

Poczenie zgrzewane

Poczenie lutowane i klejonePoczenia lutowane oznacza si w uproszczeniu, krelc w miejscu poczenia lini podwjnej gruboci. Nad pk linii odniesienia umieszcza si napis Lut, podaje jego symbol i na linii odniesienia umieszcza si znak lutowania (przykad - a). Jeeli poczenie ma by wykonane na caym obwodzie, to na linii odniesienia umieszcza si okrg o rednicy 4 mm (przykad - b).

Poczenia klejone rysujemy w taki sam sposb jak poczenia lutowane, zastpujc jedynie napis Lut napisem Klej i podajc nazw kleju.

Poczenie lutowane i klejone

Poczenie zszywane

Typowe elementy - way i osie

Podcicie

Dla jednoznacznego odwzorowania wau (lub osi) najczciej wystarcza tylko jeden rzut na paszczyzn rwnoleg do osi wau, uzupeniony przekrojami czstkowymi, kadami przekrojw oraz informacjami sownymi i symbolicznymi.

Typowe elementy - way i osie

oyska lizgowe i toczne

oyska toczne: a) poprzeczne, b) wzdune, c) skone

oyska lizgowe i toczneoyska lizgowe rysujemy bez uproszcze lub z pominiciem drobnych nieistotnych szczegw. Zgodnie z norm oyska toczne rysujemy w sposb uproszczony lub umowny.

SprynySpryny krelimy zawsze w uproszczeniu. Sposb wymiarowania spryny zaley od jej rodzaju. Najczciej naley poda dugo rozwinitego drutu, rednic rdzenia, na ktry drut zostaje nawinity, wysoko spryny w stanie nieobcionym oraz liczb zwojw czynnych.

Rysunki wykonawcze i zoenioweRysunki wykonawcze s to osobne rysunki poszczeglnych czci, na podstawie ktrych te czci bd wykonane. Rysunek zoeniowy przedstawia zoenie poszczeglnych czci mechanizmu, maszyny lub urzdzenia oraz ich wzajemne usytuowanie.

Rysunki wykonawcze i zoenioweRysunki wykonawcze s to osobne rysunki poszczeglnych czci, na podstawie ktrych te czci bd wykonane podziaka (skala naturalna) pooenie w rzucie gwnym zawarto wszystkie konieczne wymiar tolerancja ksztatu i pooenia oznaczenie stanu powierzchni (chropowato)

Rysunki wykonawcze

Rysunki zoenioweRysunek zoeniowy przedstawia zoenie poszczeglnych czci mechanizmu, maszyny lub urzdzenia oraz ich wzajemne usytuowanie podziaka zoono tabliczka rysunkowa numeracja czci kolejno montau inna logiczna kolejno wymiarowanie w zasadzie rysunki bezwymiarowe wymiary zewntrzne wymiary montaowe (pooenie czci)

Rysunki zoeniowe

Grafika Inzynierska

Documents

Transcript of Grafika Inzynierska