INSTYTUT ZAAWANSOWANYCH TECHNOLOGII WYTWARZANIA

Projekt współfinansowany przez Uni ę Europejsk ą

TEMATYCZNE ZESTAWIENIE DOKUMENTACYJNE

GOSPODARKA PŁYNAMI OBRÓBKOWYMI

Zasięg chronologiczny: 1993-2011 Zasięg językowy: eng, fre, ger, ita, pol, rus Liczba pozycji: 405 Liczba stronic: 95 Data opracowania: marzec 2013 Opracowała: mgr Joanna Kapusta mgr Maria Błażejewska

INSTYTUT ZAAWANSOWANYCH TECHNOLOGII WYTWARZANIA THE INSTITUTE OF ADVANCED MANUFACTURING TECHNOLOGY

30-011 Kraków, ul. Wrocławska 37a, tel. +48 12 63 1 7 457 ⋅⋅⋅⋅ tel. dyr. +48 12 63 17 100 ⋅⋅⋅⋅ fax +48 12 63 39 490 www.ios.krakow.pl ⋅⋅⋅⋅ ios@ios.krakow.pl

1

1. Bernaud M.: Le sciage á ruban horizontal. Przecinanie na przecinarce z piłą taś-mową poziomą. Mach.Prod., 1993, nr 595, s. 55-60. Chłodziwa obróbkowe stosowane w procesie przecinania piłą taśmową. Podano definicję i podstawowe właściwości chłodziw olejowych i wodnych. Wyjaśniono m.in. następujące pojęcia: rozkład biologiczny chłodziw, detergenty, emulgatory, inhibitory, środki zwilżające, czynnik pH, smarowność, lepkość. Opisano oleje mineralne, emulsje, oleje rozpuszczalne półsyntetyczne, roztwory. Wymieniono dodatki podnoszące jakość chłodziw.

2. Bienkowski K.: Coolants a. lubricants. The truth. Prawda o chłodziwach i sma-

rach. Manuf.Eng., 1993, t. 110, nr 3, s. 90-96. Podzielono ciecze chłodząco-smarujące na 4 klasy i podklasy oraz opisano ich składniki, właściwości i typowe zastosowania. Podano zalety i wady olejów roz-puszczalnych w wodzie, praktyczne uwagi o doborze właściwego chłodziwa do danej operacji obróbkowej oraz o sprawdzaniu zdolności do mieszania, zasado-wości, odporności na spienianie, zostawianie reszty olejowej, odrzucanie dodat-ków olejowych, możliwości korodowania, filtracji i odporności na bakterie.

3. Heisel U., Lutz M.: Probleme der umwelt- und humanverträglichen Fertigung am

Beispiel der Kühlschmierstoffe. Ekologiczne i ergonomiczne aspekty obróbki na przykładzie chłodziw. Maschine, 1993, t. 47, nr 10, s. 35-37, 40. Całkowite koszty stosowania chłodziw to kosz ty ich zakupu, magazynowania, konserwacji i regeneracji oraz koszty związane z negatywnymi skutkami stoso-wania chłodziw (leczenie schorzeń dermatologicznych i układu oddechowego), a także nakłady finansowe związane z wymaganiami ekologicznymi. Rozpatrzono sposoby eliminowania chłodziw lub ograniczenia stosowania chłodziw.

4. Höhere Standzeiten und bessere Qualität bei 40% weniger Betriebskosten.

Recycling für Kühlschmierstoffe, Schneidöle und Reiniger. Większa trwałość i lepsza jakość przy kosztach wytwarzania mniejszych o 40%. Recyrkulacja chło-dziw, olejów i kąpieli. Masch.u.Werkz., 1993, t. 94, nr 14, s. 124-126. Przenośne urządzenia do regeneracji chłodziw, olejów obróbkowych i kąpieli oczyszczających HG-Recyclingcenter produkowane są w czterech wersjach o wy-dajności 400÷1000 l/godz. Urządzenia te posiadają węże zasysające i ciśnieniowe o długości do 8 m. Zastosowanie dyszy rozpylających (do tzw. mikrorozpylania) pozwala na oszczędność chłodziw i obniżkę kosztów do 90%.

5. Krenkin L.T., Chirkov G.V.: Ustrojjstvo dlja predokhranenija ot zagrjaznenijj

smotrovykh stekol stankov. Urządzenie do ochrony przed zabrudzeniem wzier-ników obrabiarek. Mashinostroitel', 1993, nr 12, s. 7-8. Oceniano urządzenia do ochrony wzierników obrabiarek przed zabrudzeniem roz-pryskującym się chłodziwem. Badano urządzenia, w których sprężone powietrze przechodzi przez otwór szczelinowy oraz urządzenia, w których sprężone po-wietrze przechodzi przez otwory rozmieszczone w układzie szachownicowym.

2

6. Schmidt J.: Einsatzhinweise für Kühlschmierstoffe. Zasady stosowania chłodziw. Fabrik, 1993, nr 7/8, s. 27. Chłodziwa spełniają w strefie skrawania funkcje chłodzenia oraz smarowania. Do dyspozycji są obecnie chłodziwa bezchlorowe zgodne z DIN 51385. Emulsje wodno-olejowe mają dodatki ograniczające wzrost mikroorganizmów. Wodne roztwory nadają się głównie do operacji szlifowania. Chłodziwa na bazie czystych olejów stosuje się przeważnie do obróbki precyzyjnej. Właściwa eksploatacja chłodziwa, polegająca głównie na utrzymywaniu odpowiedniej czystości systemu chłodzenia, przyczynia się do obniżenia kosztów gospodarki chłodziwami.

7. Sluhan W.A.: Don't recycle - keep your coolant. Nie wprowadzaj ponownie do

obiegu - chroń swoje ciecze chłodzące. Amer.Mach., 1993, t. 137, nr 10, s. 53-55. Tendencja do traktowania recyrkulacji chłodziw w aspekcie szeroko pojętego "za-rządzania chłodziwami" (CM) w ramach współpracy między przedsiębiorstwami. Przykłady systemów chłodzenia: m.in. system GM obejmujący urządzenie Xybex serii 1000 dla obwodów zamkniętych w małych i średnich zakładach, tradycyjny system serii 3000 dla dużych zakładów oraz przenośne urządzenie do czyszczenia studzienek ściekowych cieczy chłodzących.

8. Tross B.: Kühlschmierstoff-Behandlung - kostengünstiger Umweltschutz. Utyli-

zacja cieczy chłodząco-smarujących - ochrona środowiska bez dużych nakładów. Werkst.u.Betr., 1993, t. 126, nr 8, s. 489-490. Ciecze chłodząco-smarujące to najczęściej emulsje stanowiące mieszaninę wody i oleju w ilości 5÷20%. Ze względu na zawartość oleju stanowią zagrożenie dla środowiska naturalnego. Utylizacja 1 m3 zużytych cieczy zawierających olej kosztuje w Niemczech od 350 do 900 DM. Oszczędności można uzyskać przed-łużając trwałość cieczy przez usuwanie zanieczyszczeń, kontrolę jakości oraz nad-zorowanie składu emulsji. Do uzdatniania emulsji służą tzw. separatory fazowe.

9. Umweltverträglicher Schmierstoff. Smar nieszkodliwy dla środowiska.

Maschine, 1993, t. 47, nr 11/12, s. 31-33. Urządzenie Accu-Lube, dozujące płyny smarujące w strefie obróbki, posiada kilka przewodów dozujących. Tworzy ono w odpowiednim miejscu i czasie cienki film smarny na narzędziu lub przedmiocie obrabianym, przyczyniając się do znacz-nych oszczędności substancji smarnych. Przykładowo, w jednym z zakładów dla trzech obrabiarek zużywano rocznie 15.000 l płynów smarujących; zastosowanie dozownika Accu-Lube pozwoliło ograniczyć zapotrzebowanie do 160 l smaru. Smar Accu-Lube jest pochodzenia roślinnego i może być stosowany w różnej konsystencji, jest ergonomiczny i ekologiczny.

10. Zechel R.: Spannfutter betriebssicher schmieren. Niezawodne smarowanie

uchwytów. Werkst.u.Betr., 1993, t. 126, nr 10, s. 647-648. Zamocowanie obrabianego przedmiotu odpowiednią siłą możliwe jest dzięki sma-rowaniu uchwytów tokarskich. Bardzo dobre wyniki daje smar Molykote TP42 stosowany do smarowania prowadnic i innych powierzchni roboczych. Smar ten charakteryzuje dobra przyczepność i odporność na oddziaływanie cieczy chło-dząco-smarującej, zapewniony jest też niski współczynnik tarcia.

3

11. Absaugen und Reinigen mobil und stationär. Ruchome i stacjonarne odsysanie substancji odpadowych i oczyszczanie stanowisk pracy. Maschine, 1994, t. 48, nr 7/8, s. 31-32. Urządzenia firmy Ringler do oczyszczania obrabiarek i innych stanowisk w zakła-dach przemysłu metalowego. Urządzenie przenośne RI131 do odsysania odpadów z małych obrabiarek wyposażono w 3 rodzaje filtrów oraz w specjalny zbiornik zanieczyszczeń o pojemności 30 litrów, który można łatwo opróżniać. RI300 służy do odsysania wiórów i chłodziw z zespołów obrabiarkowych. Stanowisko stacjonarne z filtrem oczyszczanym pneumatycznie przystosowano do ciągłego odsysania pyłów i wiórów grafitowych.

12. Fabricator eliminates coolant spoilage. Producent eliminuje psucie się cieczy ob-

róbkowych. Amer.Mach., 1994, t. 138, nr 6, s. 62. Nowy płyn Mobilmet Aqua Rho firmy Mobil Oil Corp., zmieszany z wodą w sto-sunku 20:1 (5%), tworzy ciecz obróbkową odporną na bakterie i grzyby. Płyn ten jest stosowany w zakładach zbrojeniowych przy obróbce aluminium i tytanu oraz stopów kwasoodpornych i żaroodpornych (Inconel, Hasteloy). Wcześniej płyn ulegał zepsuciu po 4-6 tygodni. Dzięki dodaniu biocydów płyn może być stosowany przez okres dłuższy niż 12 tygodni. Zwiększa się trwałość narzędzi.

13. Granger C.: Take care of waste - it's your duty! Zadbaj o odpady - to twój obo-

wiązek. Mach.a.Prod.Eng., 1994, t. 152, nr 3875, s. 20-21, 23, 25-26. Omówiono działania i wymieniono akty legislacyjne dotyczące ochrony środo-wiska zanieczyszczanego przez odpady poprodukcyjne w W.Brytanii. Oszacowa-no koszty utylizacji tych odpadów. Oceniono znaczenie oczyszczania płynów obróbkowych. Przykłady zastosowań przemysłowych urządzeń i systemów zarzą-dzania gospodarką płynami obróbkowymi. Schemat systemu Rocol Eagle.

14. Knoll W.: Entsorgung: Vakuum-Rotationsfilter reinigt Schneidöle. Vlieslos ist

gefragt. Oczyszczanie olejów obróbkowych za pomocą próżniowego filtra rota-cyjnego. Unikać udziału włókien filtracyjnych. Ind.Anz., 1994, t. 116, nr 34, s. 36, 38 Oczyszczanie olejów i chłodziw obróbkowych metodą filtrowania próżniowego przy użyciu urządzenia wyposażonego w pompę próżniową, połączoną z bębnem obrotowym, w którym powstaje podciśnienie. Filtr z tkaniny stalowej pozwala uzyskać wysoką czystość oleju lub chłodziwa. Stwierdzono, że włókno filtracyjne tworzy z olejem związki toksyczne, których usuwanie jest bardzo kosztowne.

15. Kombinowana regeneracja chłodziw.

Tech.Zagr., 1994, nr 6, s. 19. Skuteczne oczyszczanie zużytych chłodziw obróbkowych umożliwiają urządzenia Sekawaste 200 produkowane przez firmę Indufilt. W urządzeniu odbywa się najpierw ultrafiltracja, a następnie odwrócona osmoza. Podczas ultrafiltracji następuje rozdzielenie emulsji wodno-olejowej. Na potrzeby odwróconej osmozy w zależności od koncentracji zanieczyszczeń przewidziano stosowanie jednego z trzech rodzajów membran o różnej przepustowości i różnym stopniu separacji zanieczyszczeń. Dzięki osmozie następuje wydzielenie pozostałości oleju oraz rozpuszczonych zanieczyszczeń, w tym metali ciężkich i ich związków.

4

16. Kühlschmierstoffe trennen. Oddzielanie chłodziwa. Werkst.u.Betr., 1994, t. 127, nr 4, s. 241. Firma Flottweg produkuje urządzenia typu centryfugowego do oddzielania wió-rów i innych zanieczyszczeń w zużytym chłodziwie. Po uzdatnieniu chłodziwo można ponownie wykorzystać. Urządzenia (stacjonarne lub przewoźne) umożli-wiają oddzielenie cząstek stałych o wielkości od 1 µm do ponad 5 mm oraz roz-dzielenie płynu na fazę lekką i ciężką. Wydajność: od 1500 do 60.000 l/h.

17. Lubrifiants: Vaste panorama. Substancje smarujące: szeroka panorama.

Mach.Prod., 1994, nr 624, s. 89, 91, 93. Do rozpylania chłodziwa w strefie obróbki Elf oferuje urządzenie MistElf 21 i podlegające rozkładowi biologicznemu chłodziwo Vapolub AB35. Oleje Fanox i Dortan (Esso) z dodatkami uszlachetniającymi nadają się do wszystkich rodzajów obróbki skrawaniem. Biostabilne płyny rozpuszczalne Produsol, Hocut i Solcut (Produtec Houghton) przeznaczone są do obrabiarek CNC do obróbki różnych metali, zwłaszcza stopów Al. Chłodziwo Precirectif 380, pozbawione azotynów, pochodnych boru i metali ciężkich, zaleca się do stosowania przy szlifowaniu.

18. METCUT 94 preview. Oils and coolants. METCUT 94 - przegląd wstępny. Oleje

i chłodziwa. Metalwork.Prod., 1994, t. 138, nr 3, s. 66-67. Omówiono nowe gatunki olejów i chłodziw obróbkowych, podano ich własności. Przedstawiono wyposażenie zwiększające efektywność gospodarowania chłodzi-wami. Kierunki rozwoju w gospodarce chłodziwami: dążenie do biologicznej stabilności czynników, wydłużenie okresu ich eksploatacji, eliminowanie z ich składu substancji szkodliwych dla środowiska naturalnego. Opis skomputeryzo-wanego systemu ciągłego oczyszczania zużytych chłodziw.

19. Paatsch W.: Mikrotribologie - ein Neubeginn. Mikrotribologia - od początku.

Materialprüfung, 1994, t. 36, nr 9, s. 340-344. Pojęciem mikrotribologia nazwano podstawowe procesy tribologiczne spowodo-wane dynamicznymi, mikrostrukturalnymi i morfologicznymi zmianami mate-riału w mikroobszarach. Omówiono kilka zagadnień z mikrotribologii: związek oporu tarcia z energią wiązań dla metali, zależność współczynnika tarcia od pracy adhezji dla niektórych tworzyw sztucznych, wpływ długości łańcuchów ketonowych smaru na tarcie smarowanej ceramiki (Al2O3 i SiC). Metody badań stosowane w mikrotribologii.

20. Page M.: Green suds clean up - at a cost. Koszty oczyszczania chłodziw ekolo-

gicznych. Metalwork.Prod., 1994, t. 138, nr 3, s. 35, 38, 40. Wybrane aspekty gospodarki płynami obróbkowymi w świetle ustaw legisla-cyjnych o ochronie życia i zdrowia ludzkiego i środowiska naturalnego. Znaczenie monitorowania stanu płynów obróbkowych i gospodarki wewnatrzzakładowej tymi płynami, koszty dostaw płynów ekologicznych, wpływ dodatków stosowa-nych w płynach obróbkowych na organizm ludzki, próby porównania płynów obróbkowych zawierających związki chloru i bezchlorowych. Znaczenie właści-wego przechowywania płynów na bazie wody, wskaźniki świadczące o złym stanie chłodziwa. Przykłady ekologicznych chłodziw.

5

21. Pavlenko A.M., Dolgopolov I.S.: Termicheskoe obezvrezhivanie otrabotannykh SOZh. Termiczne unieszkodliwianie zużytych chłodziw. Mashinostroitel', 1994, nr 11/12, s. 7. Do unieszkodliwiania zużytych cieczy chłodząco-smarujących metali zapropono-wano urządzenie, w którym wykorzystuje się parę wtórną do podgrzewania chło-dziwa. Część pary ulega kondensacji, pozostała skrapla się i jako woda techniczna służy do przygotowania nowej porcji chłodziwa. Opisane urządzenie umożliwia zorganizowanie zamkniętego, bezodpadowego cyklu eksploatacji czynników tech-nologicznych stosowanych w obróbce metali, pozwala na oszczędność energii.

22. Stępniak S.: Zwiększenie trwałości emulsji chłodząco-smarujących.

Mechanik, 1994, t. 67, nr 1, s. 34-35. Omówiono warunki sprzyjające utrzymywaniu zwiększonej trwałości emulsji. Podano schematy i opisy urządzeń umożliwiających zwiększenie trwałości emulsji chłodząco-smarujących do ok. 3 lat. Podkreślono znaczenie ciągłego oczyszczania emulsji, kontroli powstawania zarodków bakteryjnych, stosowania odpowiednich preparatów antybakteryjnych, uzupełniania oleju emulgującego w emulsji, stoso-wania wody odsolonej do wytwarzania emulsji i uzupełniania strat wody. Naj-skuteczniejszym sposobem wydłużenia trwałości emulsji jest zastosowanie w układzie centralnego oczyszczania emulsji urządzenia do odwróconej osmozy, tj. do zmiękczania wody.

23. Davisson J.F.: Cutting fluids and coolants. Płyny obróbkowe i chłodziwa.

Tool.a.Prod., 1995, t. 60, nr 11, s. 45-46, 48-49. Doświadczenia małych i średnich firm przemysłu maszynowego związane z wy-borem cieczy chłodząco-smarujących, gospodarką chłodziwami i usuwaniem ich pozostałości. Zagadnienie recyrkulacji chłodziw i zastępowania chłodziwami syn-tetycznymi chłodziw rozpuszczalnych w wodzie. Wymagania względem produ-centów chłodziw. Amerykańskie regulacje prawne w zakresie gospodarki płyna-mi obróbkowymi.

24. Die flüssigen Mittel. Chemicals Management - Risiko oder Chance? Środki chło-

dząco-smarujące. Chemicals Management - ryzyko czy szansa? Masch.u.Werkz., 1995, t. 96, nr 6, s. 46-47. Na wzór systemu gospodarki chłodziwami Chemicals Management, działającego w USA, w Niemczech zorganizowano system Castrol+Plus. System ten obejmuje wszelką działalność związaną z doborem, przygotowaniem do eksploatacji, wdro-żeniem, regeneracją, konserwacją i usuwaniem cieczy obróbkowych.

25. Falkenberg Y. i in.: Einsatz von Kühlschmierstoffen effizient handhaben. Vor

dem Reinigen Fremdöleintrag stoppen. Racjonalna eksploatacja cieczy chłodząco-smarujących. Zahamować proces zanieczyszczania olejami obcymi przed rege-neracją. Ind.Anz., 1995, t.117, nr 43, s. 58, 60-61. Regularna kontrola układów hydraulicznych obrabiarek, stosowanie stabilnych emulsji i ograniczenie ich typów do niezbędnego minimum, minimalne smarowa-nie, oczyszczanie przedmiotów z substancji antykorozyjnych - to sposoby prze-dłużania trwałości chłodziw. Omówiono metody testowania procesu demulgo-wania, umożliwiającego prawidłowy dobór emulsji do oleju używanego w obra-biarce. Analiza przydatności metod oddzielania olejów obcych od emulsji.

6

26. Hug J.-L.: Onze ans après. Jedenaście lat później. Mach.Prod., 1995, nr 633, s. 33, 34-39. Doświadczenia firmy SKF (łożyska toczne) i firmy MAN (silniki Diesla) z zastosowania w procesach obróbki chłodziwa Blasocut 2000 CF. Mineralne chło-dziwo Blasocut wykazuje wysoką stabilność własności emulsyjnych, trwałość eksploatacyjną, nie wymaga stosowania dodatków antybakteryjnych, nie łączy się z olejami obcego pochodzenia. W ciągu 11-letniej eksploatacji firma SKF znacz-nie zmniejszyła zużycie chłodziwa i ograniczyła ilość odpadów. Blasocut 2000 jest chłodziwem nadającym się do stosowania przy obróbce różnych materiałów, ma wysokie walory ekologiczne, jest bezpieczne dla człowieka.

27. Kovacevic R., Cherukuthota C., Mazurkiewicz M.: High pressure waterjet

cooling/lubrication to improve machining efficiency in milling. Chłodzenie/sma-rowanie strumieniem wody pod wysokim ciśnieniem zwiększa wydajność frezowania. Int.J.of Mach.Tools a.Manuf., 1995, t. 35, nr 10, s. 1459-1473. Badania efektywności chłodzenia/smarowania strumieniem wody pod wysokim ciśnieniem na styku narzędzie-wiór. W I metodzie strumień wody pod wysokim ciśnieniem bezpośrednio wypływa na styk wióra z narzędziem przez otwór w po-wierzchni natarcia. W II - strumień jest wtryskiwany do strefy wiór-narzędzie przez dyszę. Obie metody sprawdzono przy frezowaniu stopów tytanu.

28. Langeloh G.: Mobiles Sauggerät reinigt Maschinen. Emulsionen und Späne

entfernen. Przenośny pochłaniacz do oczyszczania obrabiarek. Pozbyć się wiórów i emulsji. Ind.Anz., 1995, t. 117, nr 29/30, s. 30. Urządzenie do pochłaniania wiórów oraz cieczy chłodząco-smarujących z obra-biarek i ich otoczenia może pomieścić do 300 kg różnego typu zanieczyszczeń. Urządzenie posiada osobny 40-litrowy pojemnik na ciecze, które trafiają tam po przejściu przez rodzaj sita umieszczonego w zbiorniku głównym, gdzie pozostają tylko zanieczyszczenia stałe. Do zasysania emulsji i wiórów służy 4-metrowy wąż, na którego wlocie panuje podciśnienie 220 mbar.

29. Lubrifiants et équipements machines. Chłodziwa i wyposażenie obrabiarek.

Mach.Prod., 1995, nr 633, s. 45-46. Firma Tec Industries oferuje syntetyczny środek smarujący Neolube FHB46 ule-gający rozkładowi biologicznemu. Do obróbki cyrkonu proponuje się mineralną emulsję Jeffalub SB, pozbawioną związków siarki i chloru. Firma Bewo France produkuje urządzenia do oddzielania oleju z emulsji obróbkowych. Urządzenie Deltole C firmy Delta Neu umożliwia usuwanie cząsteczek oleju zawieszonych w powietrzu w postaci mgły olejowej, szkodliwej dla pracownika obsługującego obrabiarkę. Firma Elf oferuje urządzenie Mistelf 21 do smarowania minimalnego.

30. Müller-Mantzke J.: Kühlschmierstoffiltration ohne Filterhilfsmittel. Filtrowanie

cieczy chłodząco-smarujących bez udziału pomocniczych środków filtracyjnych. Maschine, 1995, t. 49, nr 8/9, s. 71. Urządzenie EBF-150 firmy Sommermeyer Filtertechnik wyposażono w filtr taś-mowy nie zawierający włókniny. Samooczyszczającą się taśmę filtracyjną wy-konano z tworzywa sztucznego nie ulegającego zużyciu. Wydajność EBF-150 wynosi 200 l/min, maksymalna wielkość cząstek - 30 µm.

7

31. Schmidt N.: Kühlschmierstoffe: Mobile Reinigungssysteme. Pflege senkt Ver-brauch. Ciecze chłodząco-smarujące: ruchome systemy oczyszczania. Konserwa-cja zmniejsza zużycie. Ind.Anz., 1995, t. 117, nr 16, s. 26-27. W zakładach Linde sto frezarek i tokarek CNC oraz centrów obróbkowych obsłu-gują dwa przenośne urządzenia do oczyszczania i recyrkulacji chłodziw. Urzą-dzenia można podłączać kolejno do każdej obrabiarki. Regeneracja chłodziwa następuje bez wyłączania obrabiarki. Częstotliwość regeneracji chłodziw pozosta-wiono decyzji osób obsługujących obrabiarki.

32. Schmidt N.: Reinigung und Recycling von Kühlschmierstoffen: "Künstliche Nie-

ren" für Produktionsmaschinen. Czyszczenie i regeneracja chłodziw: "Sztuczne nerki" dla obrabiarek. Schweiz.Maschinenmarkt, 1995, nr 9, s. 12-13. Szlam gromadzący się w chłodziwie utrudnia osadzanie się wiórów w filtrach papierowych. Usuwanie z chłodziwa obcych olejów i zanieczyszczeń ułatwia do-pływ tlenu, co przyczynia się do przedłużenia okresu trwałości chłodziwa. Na ok. 100 frezarek i tokarek CNC wystarczają dwa urządzenia czyszcząco-regenerujące. Mniejsze MKR 350 M przeznaczone jest do odciągania chłodziwa, MKR 400 S - do całkowitego przepompowania go z maszyny i wyczyszczenia jej zbiorników.

33. Schwab S.: Kühlschmierstoffe: Neue Umweltauflagen regeln die Entsorgung.

Weniger ist mehr. Ciecze chłodząco-smarujące: nowe przepisy o ochronie środo-wiska regulują kwestię usuwania odpadów poprodukcyjnych. Mniej oznacza więcej. Ind.Anz., 1995, t. 117, nr 23, s. 30-33. Sposobem na ograniczenie do minimum ilości eksploatowanych w zakładzie cie-czy chłodząco-smarujących jest smarowanie mgłą olejową, uzyskaną przy udziale sprężonego powietrza i układu dozowników. W celu zredukowania kosztów usuwania chłodziwa opracowano filtry do regeneracji olejów, chłodziw i emulsji o temperaturze zapłonu maksymalnie 160oC.

34. Sluhan W.: Cool talk. Rozmowa o chłodzeniu.

Cut.Tool Eng., 1995, t. 47, nr 7, s. 56, 58, 60, 62, 65. Podano systematykę chłodziw do metali i systematykę systemów chłodzenia. Jako kryteria selekcji chłodziw przyjęto zdolność do recyklingu, koszty, wpływ na obrabialność metali oraz możliwość stosowania do szerokiego zakresu materiałów obrabianych (bez konieczności generalnego oczyszczania obrabiarki po poprzed-nim chłodziwie), dopuszczalność z punktu widzenia bezpieczeństwa pracy.

35. Solving cutting fluid problems. Rozwiązanie problemów dotyczących stosowania

chłodziw. Canad.Mach.Metalwork, 1995, t. 90, nr 8, s. 30. Doświadczenia firmy Iowa Industrial Hydraulics związane z opracowaniem pro-gramu regeneracji i wyborem jednego chłodziwa, zamiast kilku dotychczas sto-sowanych, oraz zastosowaniem systemu filtracji. Wadą systemu była konieczność dodawania do chłodziwa biocydów. Chłodziwo Blasocut 2000, które można uży-wać bez biocydów, sprawdzono na 6-wrzecionowej tokarce do obróbki żeliwnych prętów. Omówiony system, obejmujący urządzenie do ultrafiltracji, wyeliminował problem kosztów usuwania i neutralizacji metali ciężkich.

8

36. Thiermann L.: Rationeller Kühlmitteleinsatz. Racjonalna eksploatacja chłodziw. Maschine, 1995, t. 49, nr 8/9, s. 51. System Loc-Line jest to zespół elementów składających się na układ doprowa-dzania chłodziwa. Układ ten obejmuje przewody, armaturę, zawory i dysze z two-rzywa Azetal-Copolymer, obojętnego chemicznie, o wysokiej trwałości. System Loc-Line stosować można nie tylko do doprowadzania chłodziwa, ale również do innych mediów, np. olejów, cieczy płuczących, płynów ściernych, powietrza itp.

37. Threadgill J., Bailey M.: Exploring the options for coolant management. Poszu-

kiwanie alternatywy dla gospodarki chłodziwami. Amer.Mach., 1995, t. 139, nr 8, s. 78-79. Recyrkulacja chłodziw obejmuje nie tylko odwirowanie chłodziw, lecz także ich oczyszczanie, filtrację, dozowanie i mieszanie chłodziw oraz ich likwidację. Możliwości przeprowadzania recyrkulacji: realizacja przez przedsiębiorstwo we własnym zakresie, korzystanie z usług specjalistów wykorzystujących własny sprzęt przedsiębiorstwa, korzystanie z usług firm specjalistycznych zapewnia-jących sprzęt i obsługę w zakresie okresowego czyszczenia maszyn, usuwania chłodziw i ich ponownego wprowadzania do obiegu.

38. VDI-Richtlinie über Kühlschmierstoffe ist fertiggestellt. Wytyczne VDI w zakre-

sie chłodziw. WT-Prod.u.Manag., 1995, t. 85, nr 5, s. 212-213. Wytyczne VDI dotyczące chłodziw podzielono na trzy części, traktujące kolejno o chłodziwach do obróbki wiórowej, o konserwacji płynów technologicznych uży-wanych do obróbki i przeróbki metali oraz o usuwaniu i neutralizacji chłodziw do obróbki wiórowej. Zamieszczono program obiegu cieczy chłodząco-smarujących stosowanych w obróbce metali.

39. Wobker H.G. i in.: Wartung. Verfahren zur Abscheidung von Fremdöl aus wasser-

gemischten Kühlschmierstoffen. Konserwacja. Metody oddzielania olejów zanie-czyszczających chłodziwa emulsyjne. Maschinenmarkt, 1995, t. 101, nr 30, s. 30-33. Jednym z warunków ekonomicznego sposobu oddzielania zanieczyszczeń olejo-wych jest dopasowanie olejów używanych w całej obrabiarce (układ hydraulicz-ny, prowadnice, zabezpieczenia antykorozyjne) pod kątem zbliżonego przebiegu procesu demulgowania. Wariant najkorzystniejszy to całkowite oddzielenie oleju od emulsji, do czego służą m.in. tzw. skimmery.

40. Abankin Ju.I.: Ustrojjstva podachi SOZh. Urządzenia do podawania cieczy chło-

dząco-smarującej. STIN, 1996, nr 3, s. 3-5. Opisano podstawowe elementy składowe centralnych i indywidualnych systemów podawania i oczyszczania cieczy chłodząco-smarujących, stosowanych w obra-biarkach skrawających. Prezentacja obejmuje następujące urządzenia: separator magnetyczny, oprawkowy separator magnetyczny, hydrocyklon, wirówka, grawi-tacyjny filtr transportujący, filtr namywany, zbiornik osadnikowy, zbiornik osad-nikowy z automatycznym odprowadzaniem osadzonego szlamu.

9

41. Aral jest dobry na wszystko.

Maschinenmarkt, Mag.Przem., 1996, nr 2, s. 37. W celu rozwiązania problemu wycieków oleju hydraulicznego w obrabiarkach z napędem hydraulicznym niemiecki koncern paliwowo-olejowy Aral AG opra-cował tzw. olej wielofunkcyjny, który może być stosowany jako olej hydrauliczny lub olej emulgujący, tworzący stabilną chemicznie emulsję chłodzącą. W przy-padku wycieków z układu hydraulicznego i przedostaniu się do emulsji chło-dzącej, olej wielofunkcyjny ulega emulgacji i wchodzi w skład chłodziwa.

42. At the cutting edge of cutting fluid. Chłodziwa obróbkowe na cenzurowanym.

Mach.a.Prod.Eng., 1996, t. 154, nr 3908, s. 24-25. Wymagania stawiane nowoczesnym płynom obróbkowym omówiono na przykła-dzie najnowszej oferty firmy Mobil Oil. Chłodziwa bezpieczne dla zdrowia ludzi i środowiska naturalnego, powinny być pozbawione azotków, chlorków i składni-ków fenolowych, możliwe do monitorowania pod kątem zawartości flory bakte-ryjnej, zapewniające minimalizację objętości odpadów. Zaprezentowano rodzinę płynów Curtex spełniających wymienione wymagania.

43. Dunker R.: Späneaufbereitungsanlage hilft sparen. Sauber entsorgen senkt die

Kosten. Urządzenie do oczyszczenia wiórów sprzyja oszczędności. Czysty sposób zagospodarowywania odpadów obniża koszty. Ind.Anz., 1996, t. 118, nr 23, s. 66. Opis urządzenia do rozdrabniania wiórów pozwalającego zmniejszyć objętość wiórów do jednej trzeciej. Nie rozdrobnione części metalu oddzielane są od pozo-stałych wiórów, które trafiają do wirówki. Stacja pomp przepompowuje każde z chłodziw osobno. Proces sterowany jest przez programowalny układ sterowania.

44. Godlevski V.A., Latyshev V.N., Molodsov A.M.: "Once only" lubricants in ma-

chining. "Jednorazowe" środki smarowe w obróbce skrawaniem. Tribologia, 1996, t. 27, nr 6, s. 693-699. Zaproponowano tzw. chłodziwa "jednorazowe" o dużej przyczepności do metali, dostarczane do strefy skrawania w bardzo małych ilościach. Omówiono sposób doboru składu chemicznego tych chłodziw. Przeprowadzono badania przy wierce-niu stali nierdzewnej. Po przetestowaniu cieczy o różnej strukturze i składzie che-micznym za najefektywniejsze uznano chłodziwa zawierające środki powierzch-niowo czynne i związki miedzi.

45. Grundler E.: Konsequentes Kühlschmierstoffmanagement. Kühlschmierstoff-

systeme mit Qualitäts- und Wirtschaftlichkeitsvorteilen. Konsekwentne gospoda-rowanie cieczami chłodząco-smarującymi. Systemy gospodarowania chłodziwami o zaletach jakościowych i ekonomicznych. Tech.Rdsch., 1996, t. 88, nr 9, s. 32-33. Wdrożenie kompleksowego systemu gospodarowania chłodziwami wymaga ana-lizy stanu faktycznego w danym zakładzie, analizy asortymentu obrabianych części, zainstalowania urządzeń filtruj ących i wirówek regeneracyjnych. W skład zamkniętego obiegu chłodziwowego wchodzą chłodziwa (oleje, emulsje), urzą-dzenia do uzdatniania odpadów i wody, dozowniki, odsysacze, zgarniacze.

10

46. Grundler E.: Systemlösungen für die Abluftreinigung. Praktizierter Arbeitsschutz

steigert die Produktivität. Systemowe rozwiązania oczyszczania powietrza za-wierającego opary cieczy chłodząco-smarujących. Przestrzeganie zasady bezpie-czeństwa pracy podnosi wydajność. Maschine, 1996, t. 50, nr 11/12, s. 34-35. Schemat funkcjonowania separatora olejowo-emulsyjnego do odsysania cieczy chłodząco-smarujących z otoczenia pojedynczych obrabiarek i linii produkcyj-nych. Koncepcja opiera się na odseparowaniu i wielostopniowym filtrowaniu olejów i emulsji za pomocą włókien stanowiących mieszaninę metalu i tworzywa sztucznego. W skład separatora wchodzi wentylator wyciągowy i zbiornik oddzie-lonych chłodziw.

47. Handhabung von Spänen und Kühlschmiermitteln: Einfach gelöst. Sposób postę-

powania z wiórami i środkami chłodząco-smarującymi: proste rozwiązanie. Schweiz.Maschinenmarkt, 1996, nr 9, s. 21. Autonomiczne urządzenie do przetwarzania i oczyszczania wiórów pracuje w cyklu automatycznym, przerabia długie i krótkie wióry, zanieczyszczone olejem lub emulsją, pochodzące z różnych materiałów. Wióry są mielone, następnie wirówka oddziela chłodziwo, które przez sito pompowane jest do zbiornika. Po oddzieleniu cząstek stałych ciecz doprowadza się do obrabiarki.

48. Haubrich H.: Vliesstoffe als Filtermedium zur Reinigung von Betriebsflüssig-

keiten in der metallbearbeitenden Industrie. Filtry tekstylne do oczyszczania płynów przemysłowych w przemyśle metalowym. Maschine, 1996, t. 50, nr 5, s. 41-42. Filtry firmy Lohmann stosuje się do oczyszczania chłodziw w procesach szlifo-wania, gładzenia, w procesach skrawania i walcowania. Nadają się do oczyszcza-nia emulsji, olejów obróbkowych, nafty i płynów myjących. Podano wskazówki dotyczące eksploatacji filtrów tekstylnych.

49. Jankowski A.: Nowoczesna gospodarka chłodziwami w fabryce SKF.

Mechanik, 1996, t. 69, nr 2, s. 85-86. Przykład efektywnego zastosowania ekologicznego chłodziwa Blasocut firmy Blaser w fabryce SKF wytwarzającej 20.000 łożysk tocznych na dobę. Opisano sposób użytkowania chłodziwa Blasocut w centralnym układzie zasilania cieczą chłodzącą w firmie SKF.

50. Jones R.: Get the best from liquid assets. Optymalna gospodarka chłodziwami.

Metalwork.Prod., 1996, t. 140, nr 11, s. 67, 70, 72. Podkreślono konieczność automatycznej kontroli stanu chłodziwa. Przykładowo, system gospodarki chłodziwami Castrol Plus, zastosowany w firmie Land Rover, obejmuje wyposażenie i doradztwo techniczne i organizacyjne. System CFCM firmy Cimcool zawiera zespół oczyszczania i pasteryzacji chłodziw. Opłacalność stosowania systemów zarządzania gospodarką chłodziwami.

11

51. Keep control of the fluid situation. Kontroluj stan płynu. Metalwork.Prod., 1996, t. 140, nr 5, s. 45, 48. Funkcje olejów i płynów w obróbce skrawaniem: chłodzenie przedmiotu obra-bianego i narzędzia, eliminacja przypaleń materiału obrabianego, zmniejszenie zużycia narzędzia, wspomaganie usuwania wiórów ze strefy obróbki. Do po-lepszenia własności użytkowych płynów obróbkowych wykorzystuje się: emulsje, stabilizatory, inhibitory korozji, biocydy, środki zapachowe.

52. Kirsch R., Geist F.: Zentrale Schmiermittelversorgung bei Maschinen und An-

lagen. Centralny system doprowadzania cieczy chłodząco-smarujących do obra-biarek i urządzeń. Maschinenmarkt, 1996, t. 102, nr 5, s. 30-32, 34. Środki realizacji tzw. zapobiegawczej eksploatacji cieczy chłodząco-smarujących. Przedstawiono przykłady systemów obiegowych, systemów z układem zaworów dozujących, systemów smarowania ze stratami.

53. Kirsch R., Geist F.: Zentrale Schmiersysteme in Fertigungslinien integrieren.

Integrowanie centralnych systemów smarowania w ramach linii produkcyjnych. Maschinenmarkt, 1996, t. 102, nr 11, s. 54-58. Centralne systemy smarowania odznaczają się zdolnością nadzorowania prze-pływu, ciśnienia, temperatury i drgań. Programowalne układy sterowania umoż-liwiają komunikowanie się centralnych systemów smarowania z urządzeniami wchodzącymi w skład linii produkcyjnej. Układy sterowania III generacji wykazują największe walory wtedy, gdy urządzenia, do których je zastosowano, wyposażone są w tzw. rozdzielacze progresywne.

54. Kriesen D.: A leader in chip handling and coolant cleaning. Firma przodująca w

zakresie gospodarki wiórami i oczyszczania chłodziw. Amer.Mach., 1996, t. 140, nr 2, s. 19. W firmie Mayfran International opracowano system ConSep 2000 do oddzielania wiórów od chłodziwa i oczyszczania chłodziwa. System umożliwia ograniczenie pienienia chłodziwa i dostarcza je po oczyszczeniu z powrotem do obrabiarki. Omówiono też system usuwania chłodziwa z obrabiarek i pompowania do centralnego systemu filtracji.

55. Matthews D.: Ustrojjstva dlja ochistki i okhlazhdenija zhidkostejj. Urządzenia do

oczyszczania i chłodzenia cieczy. Det.Mash.(EhI), 1996, nr 4, ref. 32, s. 26-27. Efektywność obróbki skrawaniem można podnieść przez oczyszczanie i chłodze-nie cieczy chłodząco-smarującej. Podniesienie dokładności obróbki i zwiększenie trwałości narzędzi uzyskuje się dzięki utrzymaniu stałej temperatury płynu. Skró-cenie czasu przestoju obrabiarki wynika m.in. z ograniczenia częstości wymiany narzędzi skrawających - chłodzenie cieczy obróbkowych wydłuża czas ich eks-ploatacji. Podniesieniu dokładności obróbki sprzyja eliminowania z płynów obróbkowych cząstek negatywnie oddziałujących na powierzchnie przedmiotów obrabianych. Opisano nowoczesny układ czyszcząco-chłodzący Aquamate 21.

12

56. Mechanischer Öl- und Emulsionsnebelabscheider. Mechaniczny separator mgły

olejowej i emulsji. Maschine, 1996, t. 50, nr 6, s. 153. Opisano separator typu OE-D o budowie modułowej, złożony z szeregu lub dwuszeregu komór filtracyjnych i wentylatora. Separator w wersji standardowej ma wydajność od 1000 do 35.000 m3 powietrza na godzinę. Powietrze oczysz-czone z toksycznych cząstek o wielkości w granicach 0 do 10 µm, powstałych wskutek rozpylania oleju lub emulsji na obrabiarce, w większości wypadków nie wymaga odprowadzania na zewnątrz, obróbka aluminium z użyciem tradycyjnej ilości chłodziwa wymaga nawilżenia wszystkich elementów filtrujących.

57. Nalimov L.V.: Struktura SOZh, primenjaemykh pri obrabotke metallov rezaniem.

Struktura cieczy chłodząco-smarujących stosowanych w obróbce skrawaniem. Mashinostroitel', 1996, nr 5, s. 10-15. Przegląd cieczy chłodząco-smarujących stosowanych w przemyśle maszynowym Rosji. Podano zakres zastosowania poszczególnych chłodziw przeznaczonych do obróbki wiórowej i ściernej na obrabiarkach tradycyjnych i liniach automatycz-nych. W tabeli zestawiono chłodziwa wodne i olejowe z uwzględnieniem dodat-ków antybakteryjnych oraz myjąco-dezynfekujących. Podano również zalecane do poszczególnych rodzajów operacji obróbkowych chłodziwa uniwersalne, emulsyjne, syntetyczne, wodne, olejowe, produkowane w Rosji, oraz ich odpowiedniki produkowane w Niemczech, Szwajcarii, Szwecji, Austrii.

58. Oborudovanie dlja ehkspluatacii SOZh. Urządzenia do eksploatacji cieczy chło-

dząco-smarujących. Mashinostroitel', 1996, nr 11, s. 12-13. Opisy urządzeń produkcji rosyjskiej, umożliwiających właściwą eksploatację cie-czy chłodząco-smarujących. Przedstawiono filtry do dokładnego oczyszczania chłodziw i innych cieczy z pozostałości wiórów lub podobnych twardych elementów oraz zbiornik do zbierania olejów i płynnych substancji smarujących tworzących się w postaci warstwy na powierzchni ścieków zawierających olej.

59. Po prostu super. Najnowocześniejsze rozwiązania Aral w chłodzeniu i smaro-

waniu. Maschinenmarkt, Mag.Przem., 1996, nr 1, s. 45. Oleje przekładniowe Aral Degol na bazie oleju mineralnego i na bazie syntetycz-nej (PF/PAO/estry - podlegające biodegradacji) służą do smarowania przekładni w wyższych zakresach temperatur. Olej Aral Degol BMB zawiera dodatki uszla-chetniające (MoS2). Emulsja Aral Sarol 417EP jest chłodziwem najnowszej gene-racji, nie zawierającym amin ani kwasu borowego i wolnym od środków bakterio-bójczych. Może być wykorzystywana przy obróbce aluminium, tytanu.

60. Powley C.: Mobil fluids excel in French tests. Testy francuskie wykazały, że płyny

obróbkowe firmy Mobil są najlepsze. Mach.a.Prod.Eng., 1996, t. 154, nr 3921, s. 35-36. Krótka informacja o płynach obróbkowych firmy Mobil, przeznaczonych do obróbki żeliwa, stali, stopów tytanu i metali nieżelaznych. Przeprowadzono testy, w których badano stopień zużycia i liczbę złamań narzędzi, gładkość powierzchni, dokładność wymiarową, siły skrawania, temperaturę ostrza skrawającego, pobór mocy. Nowe chłodziwa spełniają wymagania Unii Europejskiej i W.Brytanii.

13

61. Rumjanceva T.A., Procishin V.T.: Tekhnologicheskijj modul' proizvodstva i primenenija SOTS iz otkhodov smazochnogo materiala. Moduł technologiczny wytwarzania i eksploatacji substancji chłodząco-smarującej z odpadów środka smarującego. Mashinostroitel', 1996, nr 5, s. 17-19. Przedstawiono zadania spełniane przez moduł technologiczny do odzyskiwania cieczy chłodząco-smarującej z zużytego chłodziwa. Uzyskany koncentrat w postaci cieczy o nazwie Neftechim-1 porównano z innymi chłodziwami produkcji rosyjskiej.

62. Shabalina T.N., Kokhanovskaja T.S., Sheketa D.V.: Razrabotka ehkologicheski

bezopasnykh malovjazkikh rabochikh zhidkostejj dlja obrabotki metallov. Opra-cowanie ekologicznie bezpiecznych cieczy roboczych o niskiej lepkości prze-znaczonych do obróbki metali. Mashinostroitel', 1996, nr 5, s. 36-39. Ciecze robocze RZ3 i RZ8, produkcji rosyjskiej, zalecane są do wykańczających operacji obróbki mechanicznej i do obróbki elektroerozyjnej. Uzyskuje się je w wyniku uwodornienia ropy z zawartością siarki, co sprawia, że ciecze te odzna-czają się szczególnym składem węglowodorowym, są ekologiczne czyste i odpor-ne na zagrożenia pożarowe. Przedstawiono wyniki badań RZ3 i RZ8.

63. Selbstgepresstes Geld. Werkstoffe statt teurem Abfall. "Wyciśnięte pieniądze".

Materiały zamiast kosztownych odpadów. Masch.u.Werkz., 1996, t. 97, nr 12, s. 50-51. Firma Knoll produkuje urządzenia do utylizacji zanieczyszczonych cieczy chło-dząco-smarujących. Urządzenia, których koszt wynosi ok. 35 tys. marek, szybko się amortyzują. Z 1 m3 (ok. 4 t) szlamu odzyskuje się 500 l oleju. Cząstki stałe brykietuje się w krążki o średnicy 50 mm pod ciśnieniem 200 barów. Do prze-róbki nadają się szlamy zawierające cząstki większe niż 10 µm; nie mogą więc być utylizowane szlamy powstające po obróbce elektroerozyjnej.

64. Simmons S.: Monitoring the performance of metalworking fluids. Monitorowanie

zachowania się płynów obróbkowych. Mach.a.Prod.Eng., 1996, t. 154, nr 3921, s. 24-25, 27, 29. Od początku lat 90. prowadzi się prace legislacyjne, zwłaszcza w UE, dotyczące ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska naturalnego. Akty legislacyjne dotyczą m.in. zagadnień własności użytkowych, eksploatacji i utylizacji płynów obrób-kowych. Omówiono rodzaje płynów stosowanych w przemyśle maszynowym i kategorie odpadów olejowych. Oceniano wpływ różnych czynników (np. tempe-ratury spalania) na koszt utylizacji zużytych chłodziw.

65. Smith P.L.: Coolants and cancer: fact or fiction? Chłodziwa i nowotwory: prawda

czy fikcja? Amer.Mach., 1996, t. 140, nr 12, s. 46-48, 50. Rozważano potrzebę opracowania nowej normy, uwzględniającej wyniki badań nad wpływem mgły olejowej na powstawanie astmy, chorób płucnych, nowotwo-rów krtani, stanów zapalnych skóry. Program gospodarki chłodziwami powinien uwzględniać urządzenia do uzyskiwania dobrej jakości wody (dejonizatory) do rozcieńczania chłodziw, urządzenia do kontroli koncentracji chłodziw, do oczysz-czania systemów chłodzenia i do usuwania zanieczyszczonych olejów.

14

66. Taming the sludge monster permanent filtration system manages coolant. Rozwiązanie problemu powstawania szlamu. System ciągłej filtracji chłodziwa. Tool.a.Prod., 1996, t. 62, nr 9, s. 41. Włoska technologia Kleenall Sierra rozwiązuje problem wysokich kosztów usu-wania i recyrkulacji chłodziw. W opisanym systemie stosuje się konstrukcję stałej próżni podlegającej samooczyszczaniu. Chłodziwo jest automatycznie filtrowane, usuwane są cząstki powyżej 7÷10 µm, co zapewnia dłuższy okres trwałości chło-dziwa, a także zwiększenie trwałości narzędzi i przedmiotów obrabianych.

67. Teckentrup A.: Pflege von Kühlschmierstoffen ohne Einsatz von Chemie. Konser-

wacja chłodziw bez użycia produktów chemicznych. Maschinenmarkt, 1996, t. 102, nr 19, s. 38-39. Zastosowanie wybranych rodzajów chłodziw do typu obróbki metali (obróbka plastyczna, skrawanie). Centralne systemy chłodziwowe umożliwiają ultrafiltrację i odwirowywanie zanieczyszczeń; opłacalne stają się badania chemiczne stanu chłodziw będących w obiegu. Podano skład typowego koncentratu emulsji. Profil własności emulsji określają zawarte w nich węglowodory: parafinowe, naftowe i aromatyczne. Wpływ procesu obróbki na stan chłodziwa.

68. Ul'trafil'tracionnye ustanovki dlja razdelenija vodomasljanykh ehmul’sijj. Ultrafil-

tracyjne urządzenia do rozdzielania emulsji olejowo-wodnych. Mashinostroitel', 1996, nr 5, s. 68-69. Metoda membranowego rozdzielania emulsji olejowo-wodnych z zastosowaniem urządzeń do utrafiltracji, w których skład wchodzą ultrafiltry VTU 0,5/2. Urządze-nia te wykorzystuje się do regeneracji zużytych roztworów myjących i odtłuszcza-jących, do utylizacji zużytych chłodziw itp. Podano schemat i zasadę działania urządzenia oraz zestawiono charakterystyki urządzeń ultrafiltracyjnych.

69. Wallitzer K.: Konsequentes Kühlschmierstoff-Management. Durchgängige Kühl-

schmierstoffsysteme bringen Qualitäts- und Wirtschaftlichkeits-Vorteile. Konse-kwentne gospodarowanie chłodziwami. Uniwersalne systemy chłodziwowe przy-noszą korzyści natury jakościowej i ekonomicznej. Maschine, 1996, t. 50, nr 9, s. 48-49. Podstawą prawidłowo zorganizowanej gospodarki chłodziwami jest zamknięty system obiegu chłodziw z urządzeniami do regeneracji i recyklingu, dozowni-kami, odsysaczami mgły i oparów, urządzeniami do uzdatniania wody. Przy-kładowy rachunek ekonomiczny kosztów związanych ze stosowaniem chłodziw w zakładzie obróbki metali.

70. Wer gut schmiert, der gut spant. KSS als bedeutender Kostenfaktor. Kto dobrze

smaruje, ten ma dobre wyniki w obróbce skrawaniem. Ciecze chłodząco-smaru-jące jako czynnik kosztów. Masch.u.Werkz., 1996, t. 97, nr 9, s. 34-35. Środki chłodząco-smarujące, a zwłaszcza chłodziwa mieszające się z wodą, są niebezpieczne dla ludzi i środowiska. Ciecze chłodząco-smarujące dzielą się na ciecze niemieszalne z wodą i koncentraty. Stanowią one bazę do sporządzenia emulsji chłodząco-smarującej. Firma Widia, jako jedyna w Europie dostarcza wszystkie komponenty środków chłodząco-smarujących wraz z narzędziami z węglików spiekanych. Wpływ cieczy na trwałość narzędzia.

15

71. Berliner E.M.: Ocenka smazyvajushhejj sposobnosti SOZh. Ocena zdolności smarnych cieczy chłodząco-smarujących. STIN, 1997, nr 8, s. 38-41. Własności chłodziw (w tym ich zdolność smarna) mogą być określane bezpośred-nio w procesie skrawania lub pośrednio na stanowisku badawczym. Analizowano wpływ różnych czynników (skład chemiczny, dodatki smarne) na zdolności smarne chłodziw i ich własności tribologiczne (przeciwcierne, przeciwnarostowe, obniżające obciążenie siłami skrawania), zależące od zdolności smarnych.

72. Brikettieranlage verdichtet Schleifschlämme: Rohstoffe umweltgerecht wiederge-

winnen. Urządzenie do brykietowania zagęszcza szlam: ekologiczny sposób od-zyskiwania surowców. Schweiz.Maschinenmarkt, 1997, nr 39, s. 67. Utylizacja mieszaniny metalu z cieczą chłodząco-smarującą wymaga oddzielenia cząstek metalicznych. Metal po przetopieniu w piecu można ponownie wyko-rzystać, można też odzyskać oleje. Urządzenie Hydropress KB zagęszcza szlam powstający w czasie szlifowania oraz krótkie wióry stalowe, żeliwne i alumi-niowe. W wyniku tej operacji odzyskuje się też środki smarująco-chłodzące.

73. Bystrov V.N., Vjacheslavova L.A., Jushin S.V.: Novyjj metod ocenki ehkspluata-

cionnykh svojjstv SOZh. Nowa metoda oceny własności eksploatacyjnych chłodziw. STIN, 1997, nr 4, s. 32-34. Prosta i tania metoda oceny własności eksploatacyjnych płynów obróbkowych, tj. własności myjących i smarujących, z wykorzystaniem zjawisko tarcia w strefie styku narzędzia i przedmiotu obrabianego. Na potrzeby tej metody prowadzone są badania porównawcze tarcia par materiałowych stal-żeliwo i stal-stal z zastoso-waniem chłodziw, których własności myjące i smarujące są oceniane.

74. Cichosz P. i in.: Ekologiczne aspekty produkcji.

Pr.Nauk.Inst.Technol.Masz. P.Wroc., 1997, nr 67, ser. Konferencje, z. 29, t.1, s. 417-440. Wpływ dzialalności wytwórczej człowieka na jego otoczenie. Opisano wyniki prac nad utylizacją cieczy obróbkowych, obróbką skrawaniem na sucho, minimal-nym smarowaniem węzłów tarcia oraz problemami zmniejszania zużycia materia-łów i energii (recycling). Podkreślono konieczność stosowania metod zarządzania uwzględniających zagadnienia ochrony środowiska.

75. Ciecze do obróbki metali.

Paliwa, Oleje i Smary w Ekspl., 1997/1998, nr 40, s. 22-25; nr 41, s. 15-19; nr 42, s. 19-24; nr 43, s. 18-22; nr 44, s.9-14; nr 45, s.18-21. Podstawy chłodzenia przy skrawaniu metali. W I części omówiono oleje obróbko-we, emulsje, mikroemulsje, ciecze syntetyczne (roztwory substancji chemicznych, a także pasty i gazy (stosowane np. przy obróbce na sucho). W II części podano klasyfikację cieczy obróbkowych, ich skład i właściwości użytkowe. W III części przedstawiono mikroorganizmy występujące w chłodziwach i problem kontroli mikrobiologicznej, kontroli współczynnika pH, badań biostabilności. W IV części omówiono metody kontroli jakości koncentratów i chłodziw. W części V zajęto się praktyką stosowania chłodziw. Część VI zawiera przegląd cieczy chłodząco-smarujących oferowanych przez firmę Elf Lubrifiants.

16

76. Corban M., Preuss T.: Haltbarkeit verlängern durch gezieltes Aufbereiten. Recht-zeitiges Reinigen hält Produktion in Gang. Przedłużenie trwałości dzięki prawi-dłowej regeneracji. Oczyszczenie chłodziw w odpowiednim czasie eliminuje konieczność przerywania produkcji. Ind.Anz., 1997, t. 119, nr 36, s. 144, 146. Znaczenie konserwacji i oczyszczania chłodziw olejowych, emulsyjnych i sma-rów. Tzw. oleje obce, zanieczyszczające chłodziwa emulsyjne lub olejowe, usuwa się automatycznie za pomocą separatorów, bez przerywania pracy obrabiarki. Przykłady tego typu urządzeń, m.in. przenośne urządzenie EPW 2000 (H. Sarto-rius) oraz system Consep 200 (Mayfran).

77. "Extras" take a starring role. "Dodatki" grają główną rolę.

Mach.a.Prod.Eng., 1997, t. 155, nr 3933, s. 65-66. Przedstawiono ofertê firmy Filtration Service Engineering (FSE). Systemy firmy FSE składają się ze standardowych modułów oraz elementów i zespołów spe-cjalnych, dzięki czemu firma spełnia indywidualne oczekiwania klientów. Przy-kładem są tzw. beznośnikowe systemy filtracyjne, przyjazne dla środowiska. W ich budowie nie wykorzystuje się filtrów, które się szybko zużywają.

78. Fang L. i in.: Effect of lubricants on the friction and wear of Al2O3 against gray

cast iron. Wpływ cieczy smarującej na tarcie i zużycie Al2O3 względem żeliwa szarego. Wear, 1997, t. 210, nr 1/2, s. 145-150. Badano tribologiczne zachowanie się spiekanego tlenku glinu w warunkach tarcia ślizgowego względem żeliwa i stali, w zależności od użytego ośrodka. W próbach ścieralności stosowano kolejno: wodę destylowaną, powietrze, emulsję i olej. Stwierdzono skuteczność smarowania grafitem z żeliwa w przypadku ośrodka wodnego i powietrznego. W przypadku stali pozytywny wpływ wywierał tylko smar olejowy i emulsja.

79. Flotation und Sedimentation. Saubere Emulsion mit Kühlschmiermittelpflege-

wagen. Flotacja i sedymentacja. Czysta emulsja dzięki ruchomemu urządzeniu do oczyszczania i regeneracji cieczy chłodząco-smarujących. Masch.u.Werkz., 1997, t. 98, nr 5, s. 62-63. Wydajność urządzenia Clean Tower wynosi 300 l/h. Zaletą tego urządzenia jest mobilność umożliwiająca oczyszczanie chłodziwa w wielu obrabiarkach, a tym samym zrezygnowanie z nieekonomicznych centralnych systemów oczyszczania i regeneracji chłodziw. Za pomocą Clean Tower usuwa się zużyte chłodziwo ze zbiornika obrabiarki, wprowadzając do niego nieco powietrza.

80. Götz W.: Ölnebel und -dämpfe aus der Luft entfernen. Filter fanden mikrosko-

pisch kleine Öltropfen. Oczyszczanie powietrza z mgieł i oparów olejowych. Filtry wychwytują krople oleju mikroskopijnej wielkości. Ind.Anz., 1997, t. 119, nr 5, s. 34. Opis separatora mechanicznego do wychwytywania cząstek chłodziwa emitowa-nych do powietrza w wyniku procesów obróbki skrawaniem, nanoszenia powłok itp. Separator tworzą trzy segmenty filtracyjne umożliwiające oddzielanie cząstek oleju o średnicach od 0,3 µm.

17

81. Hug J.-L.: Lubrifiants: comment gagner de l'argent? Smary: jak zarobić pieniądze? Mach.Prod., 1997, nr 677, s. 29-31. Przedstawiono sposób oczyszczania olejów obróbkowych rozpuszczalnych w wo-dzie po wykorzystaniu w procesie obróbki stali i żeliw. Opisana technologia ma działanie bakteriobójcze i grzybobójcze, a smary po oczyszczeniu zachowują nie zmienione własności fizykochemiczne. Oczyszczanie odbywa się w urządzeniu (reaktorze), którego zasadniczą część stanowi porowaty nośnik w połączeniu ze srebrem metalicznym osadzonym metodą mikrometalurgii w porach nośnika. Za-stosowanie koncepcji Technologia 3.14 przynosi znaczne oszczędności oraz po-prawia bezpieczeństwo pracy. Urządzenie oczyszczające smary może pracować bez obsługi i nie przerywa cyklu produkcyjnego.

82. Hug J.-L.: Que choisir pour usiner? Wybór chłodziwa.

Mach.Prod., 1997, nr 669, s. 37-38. Dobór chłodziwa w zależności od warunków obróbki, rodzaju materiału obrabia-nego i właściwości narzędzia. Chłodziwa olejowe stosuje się w procesie obróbki z małymi prędkościami skrawania i przy dużych obciążeniach (gwarantują wysoką jakość powierzchni obrabianej). Chłodziwa wodne, zapewniające dobre chłodze-nie, nadają się do obróbki z wysokimi prędkościami skrawania. Dodatki do chło-dziw zwiększają ich biostabilność, zapobiegają korozji. Wyeliminowanie chloru ze składu chłodziw zwiększa bezpieczeństwo ich stosowania.

83. Koelsch J.R.: Lubricity vs. the environment. Cascades of cleanliness. Smarowa-

nie, a środowisko i zanieczyszczenia. Manuf.Eng., 1997, t. 118, nr 5, s. 50, 52, 54, 56-58. Nowy typ płynu obróbkowego o nazwie Glacier, którego podstawą są proteiny, zapewnia chłodzenie i smarowanie, zabezpiecza przed korozją. Płyn nie jełczeje, nie wpływa negatywnie na środowisko i zdrowie, nie powoduje mgły olejowej. Omówiono badania nad składem chemicznym innych chłodziw.

84. Kühlschmierstoffe länger nutzen. Dłuższe użytkowanie cieczy chłodząco-smaru-

jących. Werkst.u.Betr., 1997, t. 130, nr 10, s. 980. Urządzenie opracowane przez firmę Synthesechemie (Lebach) umożliwia przedłu-żenie okresu użytkowania cieczy chłodząco-smarujących. Metoda regeneracji chłodziw "Lubcare" składa się z pięciu etapów filtracji, elektrodializy oraz odpro-wadzania zregenerowanej cieczy do zbiornika. Urządzenie, przetwarzające 10 m3 cieczy z zastosowaniem metody Lubcare, zużywa w ciągu miesiąca 550 kWh energii.

85. Lutz W.: Kühlschmierstoff-Pflege optimiert Entsorgungskosten und Fertigungs-

qualität. Konserwacja cieczy chłodząco-smarujących wpływa na optymalizację kosztów usuwania odpadów oraz jakość produkcji. Maschine, 1997, t. 51, nr 1/2, s. 27. Opis przenośnego urządzenia do oczyszczania chłodziw emulsyjnych z wiórów, olejów obcych i cząstek materiałów zużytych przez ścieranie. Urządzenie firmy Allendorfer o wydajności do 1000 l/h może pracować bez przerywania właściwe-go procesu produkcji. Oczyszczanie w trybie automatycznym realizowane jest przez filtr połączony z separatorem. Po regeneracji ciecz chłodząco-smarująca na-daje się do ponownego wprowadzenia do obiegu.

18

86. Neue Kühlschmiermittel-Generation... garantiert ökonomisches wie ökologisches Optimum. Nowa generacja środków chłodząco-smarujących... gwarantuje uzyska-nie ekonomicznego i ekologicznego optimum. Masch.u.Werkz., 1997, t. 98, nr 5, s. 72. W firmie Cimcool Europe (Holandia) opracowano nową generację wydajnych środków chłodząco-smarujących: Cimtech - syntetyczne koncentraty rozpuszczal-ne w wodzie, Cimstar - półsyntetyczne środki chłodząco-smarujące, Cimperial - emulsje o szerokim zastosowaniu. Nowe chłodziwa odznaczają się dużą stabilnoś-cią, chronią obrabiane przedmioty przed korozją, są ekonomiczne i ekologiczne.

87. Powley C.: Service and quality - all the time and on time. Serwis i jakość - przez

cały czas i we właściwym momencie. Mach.a.Prod.Eng., 1997, t. 155, nr 3935, s. 65-66. Informacja o brytyjskiej firmie Houghton Vaughan wytwarzającej płyny obróbko-we na potrzeby przemysłu obrabiarkowego. Rynkowa strategia tej firmy ("partne-rzy w produkcji") to tworzenie grup ekspertów z przeszkolonych pracowników, których zadaniem jest zajmowanie się w sposób kompleksowy gospodarką płyna-mi obróbkowymi bezpośrednio u klienta. Działalność firmy Houghton ujęto we wdrożonym przez nią przed ośmioma laty programie pod nazwą Fluid Care.

88. Remane E.: Sternzentrifugen senken die Betriebskosten. Die Fliehkraft steht in

Dienste der Reinheit. Stosowanie wirówek gwiazdowych wpływa na obniżenie kosztów produkcji. Siła odśrodkowa służy czystości. Ind.Anz., 1997, t. 119, nr 19, s. 42-43. Budowa i działanie samooczyszczającej się wirówki gwiazdowej do oczyszczania chłodziw. Zdolność przepustowa wirówki wynosi 100 l/min; urządzenie oddziela cząsteczki stałe nawet o średnicy 2 µm, w tym cząstki materiałów ceramicznych o ciężarze właściwym 3,1 g/cm3 w ilości ponad 90%. Oddzielony materiał stały nie wymaga suszenia.

89. Rules and regulations. Zasady i przepisy.

Mach.a.Prod.Eng., 1997, t. 155, nr 3935, s. 55, 57-58. 1.09.1996 w Wielkiej Brytanii wprowadzono przepisy dotyczące tzw. specjalnych odpadów, do których zalicza się m.in. płyny technologiczne (chłodziwa, oleje, środki czyszczące). Przepisy te wywodzą się z dyrektywy EC, obowiązującej w krajach Unii Europejskiej w zakresie postępowania z odpadami. Adresowane są głównie do firm eksploatujących obrabiarki. Podano przykłady stosowania tych przepisów. Programy takie obejmują pełny zakres usług - od dostawy płynów do utylizacji odpadów. Przykładowy program firmy Castrol+Plus.

90. Rymann H.: Filtertechnik für Kühlschmierstoffe: Im Zwielicht der Ressourcen.

Technika filtrowania materiałów chłodząco-smarujących: w krzywym zwierciadle zasobów. Schweiz.Maschinenmarkt, 1997, nr 47, s. 52-53. Wybór systemu utylizacji wymaga analizy zagadnień ekologicznych i kosztów produkcji. Szlam nagromadzony w filtrach zawiera dużą ilość cząstek metali i niemetali, które należy oddzielić od emulsji. Czynnikami decydującymi o korzyst-nym, bądź niekorzystnym bilansie ekologicznym jest okres eksploatacji chłodziw oraz jakość filtracji. Zestawienie środków służących przedłużeniu trwałości chłodziw emulsyjnych.

19

91. Schön J., Dahmen N.: Abtrennung von Ölen aus Metallbearbeitungsrückständen: Gebraucht ist noch nicht verbraucht. Oddzielanie olejów z pozostałości po obrób-ce metali: używane nie znaczy zużyte. Schweiz.Maschinenmarkt, 1997, nr 43, s. 28-30. Metoda oddzielania olejów szlifierskich z pozostałości po obróbce metali polega na rozpuszczaniu chłodziw zawartych w szlamie, w temperaturze ok. 50oC, pod wpływem oddziaływania sprężonego (200÷400 bar) dwutlenku węgla, co umożli-wia również oczyszczanie powierzchni metalowych na skalę przemysłową.

92. Sheng P.S., Oberwalleney S.: Life-cycle planning of cutting fluids - a review.

Planowanie cykli trwałości cieczy obróbkowych - przegląd. Trans.ASME, J.of Manuf.Sc.a.Eng., 1997, t. 119, nr 4(B), s. 791-800. Omówiono normy dotyczące wpływu gospodarki chłodziwami na środowisko. Dokonano przeglądu głównych składników chłodziw mieszalnych i rozpuszczal-nych w wodzie oraz chłodziw bezwodnych. Mechanizmy degradacji tych chło-dziw uważa się za jeden z podstawowych czynników służących ich ocenie z punktu widzenia zanieczyszczenia środowiska. Ocenia się: pH, odporność koro-zyjną, stabilność emulsji i efekty bakteriogenne oraz zdolność do recyklingu. Z technologicznego punktu widzenia analizuje się smarowność, własności chło-dzące, wpływ na korozję oraz szkodliwość dla zdrowia.

93. Sluhan W.: Trample tramp oil. Usuwanie zanieczyszczających olejów.

Cut.Tool Eng., 1997, t. 49, nr 6, s. 38, 40, 43-44. Skuteczność i opłacalność chłodzenia w obróbce skrawaniem zależy w dużej mie-rze od stosowania recyklingu chłodziw. Jednym z głównych źródeł zanieczysz-czeń chłodziw jest zanieczyszczenie olejami i smarami. Zanieczyszczenia te zmniejszają zwilżalność, a tym samym redukują skuteczność chłodzenia, utrud-niają filtrację chłodziwa, tworzą osady smarów na powierzchniach obrabianych, na narzędziach i obrabiarce, stymulują procesy bakteryjne i zanieczyszczają po-wietrze oparami. Do zalecanych sposobów usuwania zanieczyszczeń olejowych z chłodziw należą: usuwanie "kożuchów olejowych" w odstojnikach, stosowanie środków koagulujących, odwirowywanie.

94. Stępniak S.: Oczyszczanie zużytych emulsji obróbkowych z wykorzystaniem

flokulantów i ultrafiltracji. Mechanik, 1997, t. 70, nr 1, s. 25-26. Podano ogólne zasady obowiązujące w gospodarce emulsjami w zakładach prze-mysłu metalowego. Omówiono przebieg laboratoryjnego strącania oleju z emulsji za pomocą flokulantów organicznych w celu ustalenia właściwego dozowania flokulantu. Zalety flokulantów organicznych.

95. Stępniak S.: Koszty usuwania zużytych emulsji obróbkowych.

Mechanik, 1997, t. 70, nr 7, s. 353-354. Krótkie charakterystyki stosowanych obecnie metod unieszkodliwiania zużytych emulsji wodno-olejowych. Przeanalizowano koszty utylizacji emulsji obróbko-wych. Omówiono kryteria, które powinny być uwzględniane przy projektowaniu nowoczesnej zakładowej stacji unieszkodliwiania emulsji. Oceniono metody unieszkodliwiania emulsji, biorąc pod uwagę koszty inwestycyjne i eksploata-cyjne oraz spełnianie wymagań ochrony środowiska.

20

96. Ahrend H.-W., Wagenhaus G.: Management von Kühlschmierstoffen als Beitrag

zum Umweltschutz. Zagospodarowanie chłodziw jako wkład na rzecz ochrony środowiska. Maschinenmarkt, 1998, t. 104, nr 43, s. 44-47. Zasady doboru i stosowania cieczy chłodząco-smarujących w obróbce skrawaniem. Podkreślono znaczenie ograniczenia różnorodności chłodziw, wyeliminowania z ich składu czynników stanowiących bezpośrednie zagrożenie dla skóry i dróg oddechowych operatora oraz zamkniętego obiegu chłodziw w zakładach. Cechy decydujące o ogólnej przydatności chłodziw.

97. Antoun G.: What a blast! Chłodzenie pod wysokim ciśnieniem.

Manuf.Eng., 1998, t. 120, nr 5, s. 102-104, 107-108, 110. Przy stosowaniu chłodziw obróbkowych może dochodzić do marnotrawstwa cieczy wskutek niewłaściwego ukierunkowania strumienia chłodziwa, do zagotowania chłodziwa i powstania nagrzanej toksycznej pary, uszkodzenia narzędzi i przedmiotów obrabianych, zanieczyszczenia chłodziwa itp. Omówiono sposoby zapobiegania negatywnym zjawiskom przy chłodzeniu. Zaleca się filtrowanie chłodziw, regulowanie ich przepływu.

98. Askinazi A.E., Gatovskij M.B.: Cherpakov B.I.: SOZh i metody obespechenija

ehkologicheskojj bezopasnosti pri mekhanicheskojj obrabotke. Chłodziwa obróbkowe i metody zapewnienia bezpieczeństwa ekologicznego w obróbce mechanicznej. STIN, 1998, nr 10, s. 34-39. Stan w zakresie chłodziw obróbkowych w świetle 12. EMO. Aspekty stosowania chłodziw na przykładzie przemysłu niemieckiego. Badania wpływu chłodziw na zdrowie pracowników. Metody zapobiegania przedostawaniu się oparów chłodziw do otoczenia (szczelne kabiny obrabiarek, urządzenia odsysające).

99. Bersenkowitsch H.: Schutzmassnahmen beim Umgang mit Kühlschmierstoffen.

Środki bezpiecznego obchodzenia się z cieczami obróbkowymi. Werkst.u.Betr., 1998, t. 131, nr 9, s. 868-871. Ciecze chłodząco-smarujące powodują zanieczyszczenie powietrza na stanowisku pracy szkodliwymi dla zdrowia aerozolami i parami. Wartości dopuszczalnych stężeń zawiera dokument TRGS 900 (Przepisy techniczne dla niebezpiecznych materiałów). Przy szlifowaniu HSC z doprowadzaniem cieczy pod ciśnieniem 30 bar zastosowano urządzenia zabezpieczające. W przypadku obrabiarek chłodzonych cieczami na bazie olejów mineralnych stosuje się 3-stopniowy separator zawierający filtr odśrodkowy, elektrofiltr i aktywny filtr węglowy.

100. Czynniki wpływające na stabilność nowoczesnych, mieszalnych z wodą chłodziw

obróbkowych. Mechanik, 1998, t. 71, nr 1, s. 24. Przeanalizowano czynniki wpływające na stabilność chłodziw obróbkowych mie-szalnych z wodą. Bliżej omówiono negatywny wpływ zbyt małej pojemności zbiornika chłodziwa na stabilność chłodziwa.

21

101. Frische, saubere Luft. Die richtige Wahl und Auslegung von KSM-Abscheidern

ist nicht einfach. Świeże, czyste powietrze. Dobór i konfiguracja separatorów cieczy chłodząco-smarujących nie jest sprawą prostą. Masch.u.Werkz., 1998, t. 99, nr 5, s. 96-97. Przy wyborze separatora do filtrowania cieczy chłodząco-smarujących i mgieł olejowych należy uwzględnić następujące kryteria: tryb pracy zakładu, ilość wydzielanych oparów, temperatura zapłonu chłodziwa, kierunek odprowadzania oczyszczonego powietrza, tryb pracy filtrów (separatorów) - urządzenia pojedyncze, grupowe, filtrowanie centralne. Przedstawiono urządzenie EFO 5002 do elektrostatycznego filtrowania mgieł olejowych. Zagrożenia wynikające z niewłaściwej eksploatacji chłodziw i smarów.

102. Hawks T.M.: Fluid recycling. Recyrkulacja chłodziw źródłem oszczędności.

Tool.a.Prod., 1998, t. 63, nr 11, s. 60-62, 64, 66. Opisano doświadczenia firmy Master Chemical, związane z wdrożeniem ponownego obiegu chłodziwa. Za przyczyny niedostatecznego wykorzystania płynów obróbkowych uznano brak wiedzy na temat doboru i zastosowań chłodziw oraz niewystarczającą kontrolę użytkowników nad obiegiem chłodziw. Aby zapobiec tym trudnościom opracowano oprogramowanie testujące, umożliwiające ocenę chłodziw za pośrednictwem Internetu. Omówiono działalność firm świadczących usługi w zakresie wdrażania w zakładach procesów recyrkulacji chłodziw. Omówiono system Pariot będący podstawowym produktem firmy Sanborn, integrujący 4 procesy oczyszczania płynów obróbkowych.

103. Hug J.-L.: Récupération des huiles et copeaux. Odzyskiwanie olejów i wiórów.

Mach.Prod., 1998, nr 687, s. 37. Przenośne urządzenia Freddy firmy Modern'Industrie służą do odsysania, oddzielania i filtrowania olejów i wiórów po obróbce skrawaniem. Płyny obróbkowe - po oczyszczeniu i przefiltrowaniu – są przywracane do obiegu. Odfiltrowane szczątki metaliczne i niemetaliczne (powyżej 50 µm) poddaje się przetwarzaniu. Urządzenia Freddy wytwarzane są w kilku wersjach, np. urządzenie Mark V może mieć pojemność 220, 310 lub 500 litrów, a urządzenie Superminor – 100 litrów. Urządzenia te mogą być także wykorzystywane do oddzielania smarów (np. do smarowania prowadnic) od wodnych płynów obróbkowych. Dzięki stosowaniu urządzeń Freddy można uzyskać nawet 3-krotne zwiększenie trwałości chłodziw.

104. Jones R.: Getting the right mix. Zaopatrzenie w dobrą mieszankę.

Metalwork.Prod., 1998, t. 142, nr 3, s. 47-48. Wybrane aspekty eksploatacji chłodziw obróbkowych. Podstawowe wymagania stawiane nowoczesnym chłodziwom. Czynniki, które należy brać pod uwagę przy komponowaniu składu chłodziwa spełniającego określone wymagania.

105. Jones N.: Active management the key to fluidity. Aktywne zarządzanie kluczem

do płynności. Mach.a.Prod.Eng., 1998, t. 156, nr 3973, s. 40-41. Na przykładach omówiono ofertę producentów i dostawców płynów obróbkowych (chłodziw i czynników chłodząco-smarujących) w zakresie gospodarki tymi mediami w przedsiębiorstwach produkcyjnych. Zalecenia dotyczące zapewnienia efektywności zarządzania płynami obróbkowymi. Oferta firmy Texaco.

22

106. Jones R.: Taking control of a fluid situation. Kontrola stanu płynu obróbkowego. Metalwork.Prod., 1998, t. 142, nr 8, s. 47-48. Przykład efektywnego wdrożenia systemu zarządzania płynami obróbkowymi w firmie Rover Longbridge produkującej części silników i skrzyń przekładniowych z żeliwa, stali i aluminium. System wdrożony przez firmę Castrol pozwolił w efekcie zwiększyć wydajność produkcji i zredukować jej koszty. Podstawowym celem wdrożenia była racjonalizacja wykorzystania stosowanych płynów obróbkowych oraz wprowadzenie do produkcji płynów pozbawionych chloru. Opisano zakres działań inwestycyjnych oraz wybrane urządzenia umożliwiające kontrolę stanu płynów obróbkowych, ich odzyskiwanie i uzdatnianie.

107. Khudobin L.V., Bulyzhev E.M., Romashkin V.G.: Resursosberegajushhee

primenenie tekhnologicheskikh zhidkostejj v mashinostroenii. Oszczędne stosowanie cieczy technologicznych w przemyśle maszynowym. Vest.Mashinost., 1998, nr 2, s. 26-30. Badano porażenie bakteryjne cieczy chłodząco-smarujących. Oceniono zawartość bakterii w wybranych emulsjach wodno-olejowych, rozwój bakterii tlenowych i beztlenowych, powstawanie siarkowodoru. Usunięcie wtrąceń mechanicznych zwiększa odporność chłodziw na porażenie bakteryjne. W celu ochrony chłodziw przed zanieczyszczeniem florą bakteryjną pasteryzuje się je w temperaturze 75÷80 stopni C. Opisano urządzenia do regeneracji chłodziw oraz technologię VITA umożliwiającą oszczędne stosowanie chłodziw dzięki ich regeneracji i wykorzystywaniu w obiegu zamkniętym.

108. Klaue S., Schulz J.: Auch bei der Minimalmengenschmierung gilt: Es kommt

immer auf die ganzheitliche Betrachtung an. Również przy chłodzeniu minimalnym wydatkiem chłodziwa obowiązuje zasada kompleksowego rozpatrywania problemu. Werkstattstechnik, 1998, t. 88, nr 9/10, s. 397-399. Ocena przydatności obróbki na sucho i z minimalnym smarowaniem w procesach przecinania, wiercenia, gwintowania, przeciągania, dogładzania i in. Podjęcie decyzji co do smarowania i chłodzenia minimalnego albo nadmiarowego wymaga analizy wszystkich aspektów wytwarzania. Należy uwzględnić dostępność chłodziw ekologicznych o wydłużonej trwałości, możliwych do regeneracji i biodegradacji. Zaleca się kompromis między wymogami ekologii i BHP, a wydajnością i jakością produkcji.

109. Lutz W.: Betriebsstoffe pflegen mit Recyclingcenter. Kosten senken, Qualität

erhöhen. Konserwacja i regeneracja cieczy roboczych z zastosowaniem przenośnego urządzenia przywracającego te ciecze do obiegu. Obniżyć koszty, podnieść jakość. Ind.Anz., 1998, t. 126, nr 17, s. 40-41. Budowa i działanie przenośnego urządzenia filtracyjnego (Recyclingcenter) do regeneracji i przywracania do obiegu cieczy obróbkowych, przeznaczonego do małych zakładów produkcyjnych. Zużyta emulsja kierowana jest przez filtr oczyszczania wstępnego do separatora, gdzie następuje oddzielenie olejów obcych, cząstek stałych i czystego chłodziwa podczas trójfazowego procesu. Urządzenie pozwala 3-krotnie wydłużyć trwałość chłodziwa, które – bez zanieczyszczeń - dodatnio wpływa na stan narzędzi i jakość obróbki.

23

110. Machining centers/cells. Selling solutions, not "iron". Centra i gniazda obróbkowe. Sprzedaż rozwiązań, a nie metalu. Tool.a.Prod., 1998, t. 65, nr 5, s. 63...88. W przemyśle obrabiarkowym zmierza się do skrócenia lub wyeliminowania najbardziej czasochłonnych i kosztownych operacji obróbkowych, podniesienia jakości obróbki, skrócenia czasów nieprodukcyjnych itp. W produkcji centrów obróbkowych cele te realizuje się przez zastosowanie nowoczesnych rozwiązań konstrukcyjnych, np. wyposażanie centrów w systemy łączące filtry z transporterami wiórów i zapewniające recyrkulację chłodziw. Przedstawiono 5-osiowe centra obróbkowe wytwarzane przez firmę Cincinnati Milacron.

111. Nicht nur für Pommes. Rapsöl ist reif für den Einsatz in der Industrie. Nie tylko

do frytek. Zmodyfikowany olej rzepakowy do zastosowań przemysłowych. Masch.u.Werkz., 1998, t. 99, nr 10, s. 88-89. Oleje biologiczne na bazie rzepaku mogą zastępować chłodziwa emulsyjne i ole-jowe. Najnowsza generacja estrów oleju rzepakowego z dodatkami uszlachetnia-jącymi charakteryzuje się wyższą temperaturą zapłonu i niższymi stratami na od-parowanie (w porównaniu do olejów mineralnych). Olej pochodzenia rzepako-wego w 90% ulega degradacji biologicznej, nie powoduje stanów zapalnych skóry i ma łagodniejszy zapach. Ze względu na stabilność termiczną długo zachowuje własności smarujące. Sprzyja uzyskiwaniu dobrej jakości szlifowanej powierzchni oraz stanowi zabezpieczenie przed korozją. Kryteria doboru chłodziw.

112. Oleje obróbkowe.

Mechanik, 1998, t. 71, nr 2, s. 84-85. Przegląd oferowanych przez firmę BP olejów obróbkowych najnowszej generacji - BP Sevora. Oleje te zawierają dodatki bezchlorowe i są dobierane z uwzględnie-niem lepkości i własności fizyko-chemicznych odpowiednio do rodzaju materiału obrabianego i warunków obróbki. Tabela ułatwiająca dobór gatunku oleju w zależności od sposobu obróbki oraz rodzaju materiału obrabianego.

113. Owen J.V.: Picking a coolant. Dobór chłodziwa.

Manuf.Eng., 1998, t. 120, nr 5, s. 92-94, 96, 98-100. Rozważano problemy związane z doborem wydajnych, nietoksycznych chłodziw obróbkowych. Przy doborze cieczy chłodząco-smarującej należy brać pod uwagę podatność na rozkład biologiczny, koszt chłodziwa, sposoby usuwania pozostało-ści chłodziw oraz zagadnienia związane z ochroną środowiska. Podkreślono zna-czenie uregulowań prawnych w tej dziedzinie oraz szkoleń w zakresie gospodarki chłodziwami. Omówiono oleje proste, rozpuszczalne, syntetyczne i półsyntetycz-ne. Podano przykłady nowoczesnych chłodziw, nie zawierających chloru, azotynów ani fenoli, m.in. Quantalupe firmy Cimcool.

114. Pearson L.: Coolant-friendly lubricants. Przyjazne dla środowiska substancje chło-

dząco-smarujące. Canad.Mach.Metalwork., 1998, t. 93, nr 3, s. 34, 36, 38. Omówiono ciecze chłodząco-smarujące na bazie wody, toksyczność dodatków (zwłaszcza cynku) występujących w cieczach hydraulicznych. Badano przecieka-nie smarów do cieczy, podano wyniki testów na rozdzielanie składników różnych rodzajów chłodziw (rozpuszczalnych, syntetycznych i półsyntetycznych). Ko-rzyści ze stosowania chłodziw mineralnych.

24

115. Pech M.: De l'huile aux copeaux. Olej na potrzeby obróbki skrawaniem.

Mach.Prod., 1998, nr 689, s. 26-27. Substancja smarująca HD Concept (Henkel Surface Technology) składa się z emulsji podstawowej P3-Dultan 70-3 i oleju naturalnego P3-Dultan 201 zmieszanych bez użycia emulgatora. Substancja HD stanowi emulsję o jednorodnej strukturze, odznacza się dobrą smarownością, biostabilnością, zapewnia dobre chłodzenie. Dobór emulsji do różnych typów obróbki.

116. Penth B.: Elektrodialyse von Kühlschmierstoffen verringert das

Abfallaufkommen. Elektrodializa cieczy chłodząco-smarujących umożliwia ograniczenie ilości odpadów. Maschinenmarkt, 1998, t. 104, nr 25, s. 28-31. Metoda Lubcare służy zwiększaniu stabilności i trwałości cieczy chłodząco-smarujących za pomocą elektrodializy, a także ograniczeniu szkodliwych dla środowiska odpadów. Na proces regeneracji składa się etap ultrafiltracji - w celu oddzielenia oleju i substancji powierzchniowo czynnych (wstępny etap elektrodializy), właściwa elektrodializa filtratu (podwyższenie wartości pH i usunięcie soli) i odprowadzenie filtratu po dializie do obiegu. Zestawienie danych o zużyciu energii na regenerację 10 m3 chłodziwa metodą Lubcare. Wpływ pH na stabilność chłodziw.

117. Reinigen und Pflegen von Schleifemulsionen. Stets gleichbleibende

Schleifqualität. Oczyszczanie i konserwacja emulsji szlifierskich. Stale jednakowa jakość szlifowania. Schweiz.Maschinenmarkt, 1998, nr 21, s. 100-101. Tradycyjne systemy do filtrowania emulsji szlifierskich nie nadają się do separacji drobnych cząstek stałych, stanowiących odpryski ścierniwa. System filtracyjny "Eco-Grinding" do oczyszczania i konserwacji emulsji szlifierskich, składa się z samoczyszczających się wymiennych filtrów, zamocowanych na wolno obracającym się wałku, umieszczonym w rurze. Omówiono sposób działania urządzenia. Urządzenie Eco-Grinding 200/2 ma wydajność 200 l zregenerowanej emulsji w ciągu minuty. Redukcja objętości odpadów wynosi 80%.

118. Schmitt R.: Schleifschlamm-Verwertungstechnologie. Technologia odzyskiwania

substancji zawartych w szlamie szlifierskim. Maschine, 1998, t. 52, nr 7/8, s. 38. Technologia KeraÖlRec (Keramchemie, Niemcy) ma na celu wtórne wykorzystywanie oleju i metali zawartych w szlamie szlifierskim. Polega na odparowaniu oleju w próżni, w której panuje ciśnienie dostosowane do własności termicznych odzyskiwanego oleju. Wstępny proces usuwania oleju z mieszaniny metalu i oleju następuje wskutek drgań, podgrzewania, lub kombinacji obu tych czynności. Pył metalowy przepuszcza się przez wielostopniową suszarkę, wyposażoną w głowice nożowe do rozbijania aglomeratów. Schemat układu do regeneracji szlamu.

25

119. Sluhan W.: The good, the bad, and the smelly. Dobry, zły i wstrętny zapach chło-

dziw. Cut.Tool Eng., 1998, t. 50, nr 2, s. 24, 26, 28, 30, 32. Problem zwalczania bakteryjnego skażenia powodującego niszczenie chłodziw, smarów i innych cieczy technologicznych. Szczepy bakteryjne powodują starzenie się chłodziw, obniżanie właściwości smarnych środków smarujących i inhibitorów korozji, wprowadzając do nich produkty wydzielane, głównie kwasy działające korozyjnie oraz sole. Omówiono zanieczyszczenia chłodziw przez bakterie i roz-kład flory bakteryjnej spotykanej najczęściej w cieczach technologicznych. Podano nazwy najpopularniejszych bakterii tlenowych. Za najtrudniejsze do zwalczania uznano bakterie beztlenowe i zarodki grzybów.

120. Smith H., Pearson S.L.: Flowing together. Mieszanie cieczy technologicznych.

Cut.Tool Eng., 1998, t. 50, nr 5, s. 100, 102, 104, 106. Problem wzajemnego oddziaływania substancji technologicznych stosowanych w obróbce skrawaniem dotyczy głównie zanieczyszczenia chłodziw smarami stałymi i olejami maszynowymi, a szczególnie płynami hydraulicznymi. Podczas gdy oleje smarowe mogą przyczyniać się do bakteryjnego psucia się chłodziw, negatywny wpływ cieczy hydraulicznych bywa znacznie większy. Omówiono koncepcję kompatybilnych systemów cieczy technologicznych nie wywierających na siebie ujemnych wpływów. Należy do nich generacja tzw. bezcynkowych cieczy hydraulicznych, które można znacznie łatwiej wydzielić z chłodziwa niż dotychczas stosowane ciecze oparte na związkach cynku.

121. Smith P.L.: Kick the bucket; bury the shovel. Wyrzuć wiadro i łopatę.

Amer.Mach, 1998, t. 142, nr 8, s. 262, 264, 266. Opis skomputeryzowanego systemu automatycznego monitorowania poziomu i koncentracji chłodziw, który dokonuje ponadto pomiaru temperatury, wskaźnika pH i przewodności chłodziw. Przedstawiono system usuwania wiórów wysokociśnieniowym strumieniem. Opisane systemy zostały opracowane przez firmę Chip Blasting.

122. Simmons S.: A breath of fresh air. Tchnienie świeżego powietrza.

Mach.a.Prod.Eng., 1998, t. 156, nr 3954, s. 49. Firma Filtermist oferuje układ do oczyszczania powietrza hal produkcyjnych, w których realizowane są procesy produkcyjne z zastosowaniem chłodziw obróbkowych. Układ składa się ze stalowego bębna, napędzanego bezpośrednio przez silnik elektryczny. W bębnie umieszczono łopatki, które w czasie obrotu bębna powodują zasysanie zanieczyszczonego powietrza z prędkością 50 m/s. Znajdujące się w zasysanym powietrzu maleńkie cząsteczki chłodziwa koagulują, a następnie wypychane są siłą odśrodkową w kierunku wnętrza obudowy układu. Z tego obszaru chłodziwo jest usuwane poza urządzenia, a oczyszczone powietrze wydostaje się do hali produkcyjnej.

26

123. Sluhan W.: The good, the bad, and the smelly. Dobry, zły i wstrętny zapach chłodziw. Cut.Tool Eng., 1998, t. 50, nr 2, s. 24, 26, 28, 30, 32. Problem zwalczania bakteryjnego skażenia powodującego niszczenie chłodziw, smarów i innych cieczy technologicznych. Szczepy bakteryjne powodują starzenie się chłodziw, obniżanie właściwości smarnych środków smarujących i inhibitorów korozji, wprowadzając do nich produkty wydzielane, głównie kwasy działające korozyjnie oraz sole. Omówiono zanieczyszczenia chłodziw przez bakterie i rozkład flory bakteryjnej spotykanej najczęściej w cieczach technologicznych. Podano nazwy najpopularniejszych bakterii tlenowych. Za najtrudniejsze do zwalczania uznano bakterie beztlenowe i zarodki grzybów.

124. Sluhan W.: Trample tramp oil. Usuwanie zanieczyszczających olejów.

Cut.Tool Eng, 1997, t. 49, nr 6, s. 38, 40, 43-44. Skuteczność i opłacalność chłodzenia w obróbce skrawaniem zależy w dużej mierze od stosowania recyklingu chłodziw. Jednym z głównych źródeł zanieczyszczeń chłodziw jest zanieczyszczenie olejami i smarami. Zanieczyszczenia te zmniejszają zwilżalność, a tym samym redukują skuteczność chłodzenia, utrudniają filtrację chłodziwa, tworzą osady smarów na powierzchniach obrabianych, na narzędziach i obrabiarce, stymulują procesy bakteryjne i zanieczyszczają powietrze oparami. Do zalecanych sposobów usuwania zanieczyszczeń olejowych z chłodziw należą: usuwanie "kożuchów olejowych" w odstojnikach, stosowanie środków koagulujących, odwirowywanie.

125. Stępniak S.: Odzysk i oczyszczanie oleju obróbkowego.

Mechanik, 1998, t. 71, nr 2, s. 95-97. Obieg i procesy zużywania się i tracenia oleju w procesie obróbkowym. Olej obróbkowy można odzyskać metodą wirówkowego lub grawitacyjnego odoleja-nia. Omówiono metody i urządzenia do oczyszczania oleju obróbkowego oraz przebieg oczyszczania oleju metodami klasyfikacji i puryfikacji.

126. Streit M.: Öl- und Emulsionsnebel rückgewinnen. Odzyskiwanie oleju i emulsji z

mgieł olejowych i emulsyjnych. Werkst.u.Betr., 1998, t. 131, nr 5, s. 439-441. Opisano rozwiązanie problemu oczyszczania powietrza w otoczeniu stanowisk obróbki skrawaniem metali oraz odzyskiwania chłodziw, zastosowane w zakładach produkcji przekładni samochodowych Forda (Kolonia). Podano schemat obiegu strumienia powietrza zawierającego mgłę olejową i emulsyjną oraz cząstki stałe w urządzeniu separacyjno-filtracyjnym. Podstawowym warunkiem funkcjonowania centralnego systemu oczyszczania powietrza i odzyskiwania chłodziw jest szczelna obudowa obrabiarek. Mechaniczny system filtracji bazuje na trzystopniowych separatorach kropelkowych (odciekowych) z siatki drucianej.

27

127. Valli G.: Depurare i liquidi da taglio: un vecchio metodo per un nuovo sistema. Oczyszczanie płynów obróbkowych: stary sposób wykorzystywany w nowym systemie. Macchine, 1998, t. 53, nr 1/2, s. 22-23. Zużyte ciecze chłodząco-smarujące mogą zawierać metale ciężkie, a także oleje obce będące często przyczyną samozapłonu. Zawartość bakterii prowadzi do zwiększenia stopnia kwasowości cieczy i obniżenia wskaźnika pH, a substancje antybakteryjne mają w swoim składzie szkodliwe dla człowieka środki chemiczne. Do oczyszczania płynów obróbkowych firma Fluid Treatment Systems (USA) opracowała system, w którym zastosowano tworzywo na bazie mosiądzu o strukturze gąbczastej, wywołujące zjawiska elektrochemiczne niszczące bakterie i rozpuszczające metale ciężkie. Opracowano też sposób usuwania olejów obcych.

128. Wassermischbare Kühlschmierstoffe in der Metallbearbeitung: Entsorgen oder

aufbereiten? Mieszalne z wodą środki chłodząco-smarujące w obróbce metali: usuwać czy regenerować? Schweiz.Maschinenmarkt, 1998, nr 4, s. 36-37. Do oczyszczania i regeneracji środków chłodząco-smarujących mieszalnych z wodą stosuje się filtry z łożem żwirowym. Układy filtracyjne ze żwirem kwar-cowym zapewniają skuteczne oczyszczanie chłodziwa (wielkość cząstek metalu nie przekracza 1 mm) w obróbce węglików spiekanych. W wersji podstawowej filtry żwirowe szwajcarskiej firmy A.H. Meyer oczyszczają do 200 litrów chło-dziw w ciągu minuty, wykonuje się też instalacje oczyszczające o wydajności 5000 l/min. Trwałość układu żwirowego wynosi 10÷20 lat.

129. Watterson S.: Keeping it clean. Utrzymywanie w czystości.

Mach.a.Prod.Eng., 1998, t. 156, nr 3961, s. 13-14. Podano ogólne zalecenia dotyczące wydłużenia trwałości chłodziw obróbkowych na bazie wody, a jednocześnie zwiększenia bezpieczeństwa użytkowania chłodziw. Aby osiągnąć oba cele należy stosować sprawdzone, wysokiej jakości chłodziwa oraz efektywne metody oczyszczania chłodziw. Ważne jest stosowanie właściwych proporcji składników tworzących chłodziwo, kontrola i monitorowanie stężenia, sprawdzanie poziomu pH, ograniczanie zanieczyszczeń. Oceniono wpływ różnego rodzaju zanieczyszczeń mechanicznych (mikroelementy, produkty skrawania) i biologicznych (bakterie, grzyby) na trwałość chłodziw. Podano metody i środki usuwania tych zanieczyszczeń.

130. Zentralorgan. Kühlschmiermittel-Reinigungsanlage versorgt 20 Mehrspindel-

Drehautomaten. Scentralizowana regeneracja chłodziw. Urządzenie do oczyszczania cieczy chłodząco-smarujących zasila 20 wielowrzecionowych automatów tokarskich. Masch.u.Werkz., 1998, t. 99, nr 10, s. 84-86. Schemat i zasada działania centralnego urządzenia do oczyszczania i regeneracji chłodziw i cieczy obróbkowych (Knoll), zdolnego do zasilania 20 wielowrzecionowych automatów tokarskich. Maksymalna wydajność urządzenia wynosi 3660 l/min w temperaturze roboczej 30 stopni C (olej o lepkości 30 mm/s). Zaletą systemu jest m.in. wielostopniowy układ oczyszczania cieczy obróbkowych i przywracanie ich do obiegu niskociśnieniowego oraz wysokociśnieniowego, niewielka energochłonność, minimalne wahania temperatury.

28

131. Ahrend H.-W., Wagenhaus G.: Verlängerung der Standzeit von

Kühlschmiermitteln in geschlossenen Prozessen. Przedłużenie okresu trwałości chłodziw w procesach zamkniętych. Maschinenmarkt, 1999, t. 105, nr 9, s. 22-26. System proekologicznego zarządzania chłodziwami stanowi integralny składnik systemu zarządzania przedsiębiorstwem. Zarządzanie płynami obróbkowymi i chłodziwami zaprojektowano w oparciu o 12 modułów, które wdraża się stopniowo (wybrane sekwencje procesów) lub symultanicznie (kompleksowe wdrażanie wszystkich modułów jednocześnie). Omówiono zawartość poszczególnych modułów oraz optymalizację obiegu chłodziw i zastępowania otwartych obiegów obiegami zamkniętymi. Kolejność czynności przy doborze modułu zarządzania chłodziwami przedstawiono w postaci algorytmu.

132. Behandlungsanleitung für die Kühlschmierstoffentsorgung. Instrukcja w zakresie

usuwania i utylizacji chłodziw. VDI-Z, 1999, t. 141, nr 7/8, s. 19. Usuwanie i utylizacja większości chłodziw wymaga w Niemczech postępowania zgodnego z ustawami o ochronie środowiska. Obowiązek dokumentowania tego procesu nie dotyczy producentów, u których roczna suma odpadów nie przekracza 2000 kg, a także kiedy usuwaniem odpadów zajmuje się wyspecjalizowany zakład dysponujący stosownym certyfikatem. Przepisy ustaw dotyczą również składowania chłodziw stanowiących zagrożenie dla zasobów wodnych oraz przetwarzania chłodziw emulsyjnych i nieemulsyjnych. Dyrektywa VDI 3397 zawiera projekt znowelizowanej ustawy w dziedzinie ekonomicznego i ekologicznego gospodarowania chłodziwami.

133. Brinksmeier E., Heinzel C., Wittman M.: Friction, cooling and lubrication in grin-

ding. Tarcie, chłodzenie i smarowanie przy szlifowaniu. CIRP Ann., 1999, t. 48, nr 2, s. 581-598. Omówiono rodzaje chłodziw opartych na wodzie i olejach, wpływ ich składu i dodatków, możliwości łączenia różnych typów chłodziw. Analizowano systemy podawania cieczy. Przedstawiono metody wizualizacji przepływu chłodziwa w dyszach i oceny dopływu chłodziwa na podstawie pomiaru sił między przedmio-tem obrabianym i ściernicą.

134. Burton R.: Keeping well oiled. Utrzymywanie dobrego smarowania.

Mach.a.Prod.Eng., 1999, t. 157, nr 3996, s. 49. Krótka charakterystyka proponowanego przez firmę BP programu Indic-8 do mo-nitorowania stanu stosowanego aktualnie środka smarującego. Przewidziano dos-tarczanie przez klienta próbek środka smarującego do firmy BP w celu ich zbada-nia. Próbki pobierane są ze zbiornika obrabiarki za pomocą pompy zanurzeniowej i jednorazowej rury. W BP wykonywane są testy fizyczne (określanie lepkości, zawartości wody, odporności korozyjnej i in.) i spektrochemiczne (analiza w promieniach podczerwonych dla określenia stopnia zanieczyszczenia płynu).

29

135. Ciecze do obróbki metali.

Paliwa, Oleje i Smary w Ekspl., 1999, t. 8, nr 61, s. 24-27. Przedstawiono asortyment cieczy obróbkowych oferowanych na polskim rynku przez firmę TOTAL. Podano zestawienie tabelaryczne cieczy z podziałem na na-stępujące grupy: czyste oleje obróbkowe, oleje emulgujące, oleje do wytłaczania, środki ochrony czasowej (do ochrony powierzchni wyrobów między operacjami obróbkowymi, w czasie transportu itp.), oleje do obróbki elektroiskrowej. Podano charakterystykę i zakres zastosowania, a dla czystych olejów również lepkość w temperaturze 40ºC. Dla większości cieczy podano klasę jakościową wg ISO 6743/7, a dla środków ochrony czasowej ISO 6743/8. Zwrócono uwagę na odpor-ność na rozwój mikroorganizmów, właściwości przeciwkorozyjne, stabilność emulsji itp.

136. Ciecze obróbkowe (część 1).

Mechanik, 1999, t. 72, nr 8/9, s. 557-561. Przedstawiono bilans ciepła podczas procesu skrawania oraz omówiono sposoby chłodzenia obrabiarki. Ogólnie scharakteryzowano ciecze obróbkowe obejmujące następujące grupy substancji: oleje obróbkowe, oleje emulgujące i emulsje ole-jowe, mikroemulsje, roztwory substancji chemicznych, past i gazów. Podano kla-syfikację cieczy obróbkowych wybranych grup wg ISO 3448, PN-78/C-96098 i DIN 51385, a także podział cieczy obróbkowych przeznaczonych do obróbki me-tali wg ISO 6743/7:1986 i PN-90/C-96099/10. Zamieszczono informacje o pod-stawowych funkcjach i własnościach użytkowych cieczy obróbkowych, a także krótko opisano systemy chłodzenia. Szczególną uwagę zwrócono na zalety mikro-emulsji w stosunku do emulsji olejowych

137. Ciecze obróbkowe (cześć 2).

Mechanik, 1999, t. 72, nr 10, s. 653-656. Porównano skład wybranych cieczy obróbkowych: olejów obróbkowych, koncen-tratów makroemulsji i cieczy półsyntetycznych, koncentratów cieczy syntetycz-nych, past obróbkowych. Typowe składy chemiczne różnych płynów obróbko-wych zebrano w tabeli. Omówiono procesy biologiczne zachodzące w cieczach obróbkowych i powodujące rozwijanie się mikroorganizmów (bakterii, grzybów, organizmów chorobotwórczych). Oceniono wpływ mikroorganizmów rozwijają-cych się w cieczach obróbkowych na efektywność cieczy: obniżenie pH chło-dziwa, pogorszenie się właściwości smarnych, jakości obrabianej powierzchni, warunków higieny pracy itp. Podano podstawowe źródła zakażeń mikroorganiz-mami oraz zasady kontroli mikrobiologicznej chłodziw.

138. Ciecze obróbkowe (część 3).

Mechanik, 1999, t. 72, nr 11, s. 745-748. Przeciwdziałanie skażeniom mikrobiologicznym i rozwojowi mikroflory w cie-czach obróbkowych wymaga ich pielęgnacji polegającej na działaniach zapobie-gawczych (higiena produkcji) i interwencyjnych (wprowadzanie do chłodziwa biocydów niszczących zarodniki mikroorganizmów i zatrzymujących ich rozwój). Przeanalizowano objawy i skutki niewłaściwej jakości chłodziw: olejów obrób-kowych i emulsji wodno-olejowych. Podano wymagania stawiane środkom odka-żającym (biocydom) o własnościach bakterio-, grzybo- i pleśniobójczych. Omó-wiono czynności związane z konserwacją chłodziw, odkażanie cieczy, zbiorników i układu cyrkulacyjnego, zasady i środki nadzorowania stężenia emulsji (podano współczynniki korygujące dla chłodziw z koncentratów ELF).

30

139. Ciecze obróbkowe (część 4).

Mechanik, 1999, t. 72, nr 12, s. 829-832. Scharakteryzowano wybrane metody badań niektórych właściwości cieczy obrób-kowych. Wyróżniono standardowe i specjalne metody badań cieczy. Przedsta-wiono metody badania następujących właściwości cieczy obróbkowych: stężenia jonów wodorowych (pomiar wartości pH), zawartości mikroorganizmów - bakte-rii, grzybów, drożdży (kontrola mikrobiologiczna), współczynnika załamania światła, stężenia (np. metoda wysalania), stopnia agresywności korozyjnej w od-niesieniu do stopów żelaza, stężenia azotynów, twardości wody. Wskazano obo-wiązujące normy PN, DIN, CNOMO (norma producenta). Podano podstawowe zasady doboru cieczy obróbkowych do określonych zastosowań, biorąc pod uwagę rodzaj materiału obrabianego i wymaganą prędkość skrawania.

140. Corban M.: Anlage befreit Kühlschmierstoff von Öl und Mikroben. Umgekippte

Emulsion im Bypass gerettet. Urządzenie uwalnia chłodziwo od oleju i drobno-ustrojów. Wydłużenie okresu użytkowania zużytych emulsji. Ind.Anz., 1999, t. 121, nr 45, s. 32-34. Opisano prototypowe urządzenie przenośne Neutrapar do regeneracji cieczy chło-dząco-smarujących. Urządzenie pracuje dwustopniowo bez dodatków chemicz-nych; może oczyszczać chłodziwo nie przerywając pracy obrabiarki. Komora elektrolityczna wytwarza atomy tlenu, które - podobnie jak pole elektryczne - przyczyniają się do ograniczenia ilości mikroorganizmów. Drugi etap odbywa się w separatorze fazowym, gdzie drobne, zdyspergowane pęcherzyki gazu wynoszą na powierzchnię cieczy osady, oleje i kamień z przewodów.

141. Ehlers T.: Reinigen von Kühlschmierstoffen erhöht Standzeit der Werkzeuge.

Eintauchpumpen müssen robust gebaut sein. Oczyszczanie środków chłodząco-smarujących wydłuża trwałość narzędzi. Pompy głębinowe muszą mieć solidną konstrukcję. Ind.Anz., 1999, t. 121, nr 11, s. 46-48. Opis urządzeń do oczyszczania i regeneracji cieczy chłodząco-smarujących oraz pomp stosowanych w tych urządzeniach na przykładzie oferty firm Knoll i Grundfos. Obieg chłodziw w obrabiarkach (chłodzenie, smarowanie, odprowadzanie wiórów), a także transport chłodziw z obrabiarki do agregatu oczyszczającego zapewniają pompy wysokociśnieniowe, np. pompy zanurzeniowe z różnymi wariantami komór i poziomów ciśnienia w zależności od głębokości, na której pompa ma być zamontowana. Pompy można montować pionowo i poziomo.

142. Gawrońska H., Górski W.: Biodegradowalność i ekotoksyczność wybranych

rodzajów cieczy eksploatacyjnych. Paliwa, Oleje i Smary w Ekspl., 1999, t. 8, nr 68, s. 5-10. 13-14. Przedstawiono działania na rzecz ochrony środowiska w Polsce z uwzględnieniem uregulowań prawnych i nakładów inwestycyjnych. Omówiono ekotoksyczność i biodegradowalność olejów silnikowych, cieczy hydraulicznych, cieczy chłodząco-smarujących i smarów plastycznych. Głównymi składnikami cieczy obróbkowych stwarzającymi zagrożenia ekologiczne są: oleje bazowe, emulgatory, inhibitory korozji, nitrozoaminy, estry aminowe kwasów borowych, dodatki smarnościowe, biocydy, środki konserwujące, jony metali, chłodziwa biostabilne i biostatyczne. Przeciwdziałanie zanieczyszczeniu środowiska cieczami eksploatacyjnymi.

31

143. Gawrońska H., Górski W.: Toksykologiczne oddziaływanie cieczy

eksploatacyjnych na środowisko. Paliwa, Oleje i Smary w Ekspl., 1999, t. 8, nr 67, s. 12-15. Z ekologicznego punktu widzenia jedną z istotnych cech cieczy eksploatacyjnych jest ich toksyczność, zagrażająca ludziom, zwierzętom, jak również mikroflorze. Podano definicje stosowane przy opisie toksyczności. Wymieniono uregulowania prawne obowiązujące w Polsce i omówiono badania nad toksycznością związków chemicznych prowadzone w świecie. Badania 52 cieczy eksploatacyjnych wykonane metodą Mikrotox wykazały, że najmniejszą toksycznością względem środowiska odznaczają się oleje na bazach mineralnych oraz ciecze hamulcowe na bazie poliglikoli. Największą toksyczność wykazują smary plastyczne.

144. Hendrix U., Heyne K.: Kühlschmierstoffpflege sichert die Funktion von Werk-

zeugmaschinen. Konserwacja cieczy chłodząco-smarujących zapewnia prawid-łowe funkcjonowanie obrabiarek. Maschinenmarkt, 1999, t. 105, nr 35, s. 46-48. Zasady prawidłowego gospodarowania cieczami chłodząco-smarującymi na przykładzie procedury postępowania specjalistycznej firmy odpowiadającej za stan chłodziw w firmie produkcyjnej. Konserwacja chłodziw opiera się na kom-pleksowej wiedzy na temat wymagań tribologicznych poszczególnych procesów i urządzeń. W celu prawidłowego doboru chłodziwa przeprowadza się trwające ok. 12 miesięcy testy, podczas których bada się rozrost bakterii, zużycie maszyn i narzędzi, stężenie szkodliwych substancji, wpływ na zdrowie obsługi.

145. Jones N.: Supporting cast follows suit. Efektywne wyposażenie szlifierek.

Mach.a.Prod.Eng., 1999, t. 157, nr 3994, s. 73. Przykłady nowoczesnego wyposażenia szlifierek. Podano charakterystyki tech-niczno-użytkowe płynów obróbkowych stosowanych w procesie szlifowania oraz systemów filtracji chłodziwa. Ściernica Opti MOS firmy Norton przeznaczona jest do szlifowania z prędkością do 180 m/s, posiada aluminiowy rdzeń, na który na-niesione są segmenty ścierne poddawane obciąganiu za pomocą standardowych, tanich obciągaczy. System filtracji firmy Arboga-Darenth skutecznie usuwa szlam z chłodziw stosowanych przy głębokim szlifowaniu.

146. Jones R.: A neat idea. Czysta idea.

Metalwork.Prod., 1999, t. 143, nr 3, s. 55-56. Udział rynkowy czystych olejów stosowanych w obróbce skrawaniem jest nadal wysoki (30 do 40%). Poprawa własności użytkowych czynników chłodząco-smarujących jest ważna głównie ze względów bezpieczeństwa i ochrony środowiska. Porównano parametry użytkowe nowej generacji olejów obróbkowych z własnościami olejów stosowanych dotychczas. Nowe oleje mają 3-krotnie niższą lepkość niż oleje starszej generacji, co poprawia ich zdolność chłodzenia i eliminuje problemy związane z parowaniem i niską temperaturą zapłonu. Podano charakterystyki użytkowe nowoczesnych olejów obróbkowych oferowanych przez firmy Fuchs i BP. Stwierdzono, że oleje te sprzyjają tworzeniu tzw. czystych ekologicznie fabryk.

32

147. Kąkol M.: Utylizacja przepracowanych cieczy chłodząco-smarujących. Paliwa, Oleje i Smary w Ekspl., 1999, t. 8, nr 70, s. 30-34. Wymieniono przepisy dotyczące gospodarki odpadami, obowiązujące w krajach Unii Europejskiej. Badania wykazują, że ilość przepracowanych cieczy chłodząco-smarujących wynosi w Polsce ok. 60.000 ton w roku. W tabeli podano skład che-miczny cieczy obróbkowych z podziałem na oleje obróbkowe, emulsje i mikro-emulsje oraz ciecze syntetyczne. Charakterystyka przepracowanych cieczy chło-dząco-smarujących; ich skład wskazuje, że należy je traktować jako wysoko ob-ciążone ścieki. Metody utylizacji przepracowanych cieczy chłodząco-smarujących.

148. McKenna J.: In Harley's "Hog heaven" keeping tidy is a big job. Utrzymanie

czystości za pomocą specjalnego systemu gospodarki wiórami i chłodziwem w firmie Harley produkującej motocykle. Tool.a.Prod., 1999, t. 65, nr 3, s. 70-72. Opinie na temat opracowania i wdrożenia systemu transportu wiórów i chłodziwa z 8 stanowisk, wchodzących w skład gniazda obróbkowego. Gniazdo obejmuje 6 centrów poziomych Okuma i system obróbkowo-montażowy z linią przenośnikową. Zainstalowanie systemu transportowego powyżej poziomu podłogi zapobiega zanieczyszczeniu podłoża i środowiska. System zastępuje pojedyncze przenośniki i filtry przy każdej obrabiarce, stanowi układ zamkniętej pętli, poprawia jakość obróbki. Filtrowane są cząstki chłodziwa do ok. 10 µm.

149. Next Generation. Patentierte Antriebe und Konstruktionen. Nowa generacja.

Chronione patentem napędy i konstrukcje. Masch.u.Werkz., 1999, t. 100, nr 3, s. 75-76. Obrabiarka Okuma LB300 należy do nowej generacji uniwersalnych tokarek CNC. Zastosowany w LB300 system minimalnego smarowania sprzyja oszczędności chłodziw m.in. dzięki zamontowaniu oddzielnego zbiornika na olej wyciekający po osi Z, co znacznie ogranicza ilość zanieczyszczeń przenikających do chłodziwa.

150. Porter R.D.: Effective coolant recycling equipment. Wyposażenie do wydajnego

chłodzenia w obiegu zamkniętym. Tool.a.Prod., 1999, t. 65, nr 6, s. 80, 82-84. Rozpatrzono problemy usuwania chłodziw i zapobiegania zanieczyszczaniu śro-dowiska. Wymieniono zalety zamkniętego obiegu chłodziwa w systemie obrób-kowym. Omówiono stosowane w zamkniętym obiegu chłodziw przenośne urzą-dzenia czyszczące, dwukomorową oczyszczarkę zbiornikową dużej mocy, sepa-ratory koagulujące olej i wodę - do stosowania bezpośrednio w zbiorniku obra-biarki. Sposób filtrowania ciągłego.

151. Powley C.: The past master of coolant management. Ostatni mistrz w zarządzaniu

zasobami płynów obróbkowych. Mach.a.Prod.Eng. (dod. Tooling in Action), 1999, September, s. 19-20. Firma Master Chemical specjalizuje się w zagadnieniach dotyczących cieczy chłodząco-smarujących do obróbki skrawaniem. Oferta firmy obejmuje chłodziwa do szlifowania i obróbki wiórowej oraz urządzenia filtracyjne. Firma zajmuje się m.in. problemami kompleksowego recyklingu cieczy obróbkowych, zarządzania chłodziwami i ochroną środowiska. Jednym z najnowszych produktów firmy jest pozbawiona chloru i siarki emulsja TRIM E190 o doskonałych własnościach.

33

152. Spänetrennung mit integrierten Filterelementen. Filterfeinheit gegenüber

Vorgängiger erheblich verbessert. Oddzielanie wiórów zintegrowanymi elementami filtrującymi. Większa zdolność do wychwytywania drobnych zanieczyszczeń. Masch.u.Werkz., 1999, t. 100, nr 3, s. 90-91. Przedstawiono nietypowe rozwiązanie w zakresie oczyszczania wiórów i chłodziw pochodzących z obrabiarek skrawających. Chłodziwa i wióry doprowadza się do specjalnego transportera, a następnie poddaje się filtracji w zamontowanych na stałe w korpusie filtrach w kształcie cewki. Oddzielanie chłodziwa i wiórów odbywa się w rezultacie działania podciśnienia. Najmniejsze zanieczyszczenia wychwytywane przez filtr ssący mają wielkość 30 µm. Części filtrów są nieustannie oczyszczane za pomocą zgarniaczy.

153. Tennant T.: A match made in coolant heaven. Współpraca w zakresie chłodziw.

Tool.a.Prod., 1999, t. 65, nr 9, s. 62, 64, 66-67. Firmy Master Chemical i Chip Blaster opracowały wspólnie systemy zarządzania chłodziwami i kontroli chłodzenia mgłą olejową w układach zmiennego, wyso-kiego ciśnienia. Omówiono koncepcję systemów chłodzących o dużej pojemności z automatycznym monitorowaniem, uzupełnianiem i regenerowaniem chłodziw. Wbudowane układy komputerowe regulują wielkość przepływu i koncentrację chłodziwa, system filtrowania gwarantuje jego czystość. Omówiono sposób ochrony operatora przed szkodliwym działaniem mgły olejowej.

154. Valli G.: Il filtraggio dei liquidi lubrorefrigeranti. Filtrowanie cieczy chłodząco-

smarujących. Macchine, 1999, t. 54, nr 5/6, s. 26-27. konieczności unowocześniania filtrów do oczyszczania cieczy chłodząco-sma-rujących decydują zarówno względy ekologiczne, jak i techniczne. Uzyskanie wy-sokiej jakości powierzchni obrobionej wymaga chłodziwa obróbkowego, którego cząsteczki nie przekraczają 20÷30 µm, a w niektórych przypadkach 5÷7 µm. Za-leca się stosowanie centralnych układów filtracyjnych obsługujących wiele obra-biarek. Omówiono filtry tarczowe z tkaniny poliestrowej (Liqui).

155. Waurzyniak P.: Recycle your coolant, chips. Recykling chłodziw i wiórów.

Manuf.Eng., 1999, t. 122, nr 3, s. 110-112, 114-116. Omówiono zasady działania urządzeń do recyklingu chłodziw, przedstawiono uregulowania prawne dotyczące zagwarantowania biologicznej czystości chłodziw. Opisano systemy wirówkowe i separatory cyklonowe do usuwania resztek smarów i cząstek metalu zawieszonych w chłodziwach. Podano przykład łączenia odwirowania z dużą prędkością, filtracji cyklonowej i oddzielania magnetycznego w urządzeniach firmy Sanborn. System Sanborn umożliwia też pasteryzację chłodziw w celu wyeliminowania zanieczyszczeń bakteryjnych. Rozważano problem ozonowania chłodziw, stosowania biocydów i środków grzybobójczych oraz wykorzystywania przetworzonych wiórów.

34

156. Zintegrowany system chłodzenia - optymalizacja obróbki z wykorzystaniem chłodziwa. Prz.Mechan., 1999, t. 58, nr 4, s. 27-28. Oferta amerykańskiej firmy Chip Blaster zajmującej się kompleksowym zarządzaniem procesami obróbki metali ze szczególnym uwzględnieniem wdrażania zoptymalizowanego chłodzenia. Skomputeryzowane systemy chłodzenia tej firmy w sposób ciągły automatycznie monitorują ilość cieczy chłodzącej i stopień jej stężenia, dzięki czemu o ponad 95% redukuje się zmienność cech charakterystycznych danego procesu obróbkowego. Firma oferuje także systemy automatycznego usuwania wiórów z dokładnym oczyszczaniem osadnika za pomocą strumieni cieczy pod wysokim ciśnienim (sterowanie komputerowe) oraz system kontrolowanego doprowadzania chłodziwa do ostrzy narzędzi.

157. Bentivogli M.: Quanto sono pericolosi i lubrorefrigeranti? Na ile są niebezpieczne

ciecze chłodząco-smarujące? Macchine, 2000, t. 55, nr 5/6, s. 61-64. Producenci chłodziw (Mobil, Master Chemical, Texaco) oferują obecnie chło-dziwa odpowiadające surowym normom bezpieczeństwa, wytwarzane na bazie wody i nie zawierające pochodnych ropy naftowej. Oceniono koszty wprowadze-nia obniżonego do 0,5 mg/m3 poziomu szkodliwości, tzw. dopuszczalnej granicy ekspozycji PEL (Permissible Exposure Limit).

158. Brinksmeier E. i in.: Optimierung der KSS-Zufuhr beim Schleifen. Optymalizacja

sposobu doprowadzenia cieczy chłodząco-smarującej przy szlifowaniu. Werkst.u.Betr., 2000, t. 133, nr 6, s. 145-146, 148. Duża powierzchnia styku między ściernicą i przedmiotem obrabianym utrudnia doprowadzenie cieczy chłodząco-smarującej do strefy obróbki. Aby umożliwi ć kierowanie niewielkiego strumienia precyzyjnie do strefy obróbki, opracowano specjalne dysze w kształcie buta. Dysze, wykonane ze szkła akrylowego, mogą mieć wewnątrz różnie ukształtowane elementy prowadzące. Możliwość obser-wacji przebiegu strugi cieczy pozwala na dobór optymalnie ukształtowanych ele-mentów prowadzących.

159. Careri D.: Lubrorefrigeranti si o no? Za i przeciw stosowaniu cieczy chłodząco-

smarujących. Macchine, 2000, t. 55, nr 1/2, s. 68-70. Omówiono modułowy system smarowania minimalnego Indutec MS (Mentzel, Niemcy), w którym jako płyn obróbkowy stosuje się Induoil, substancję po-chodzenia roślinnego podlegającą rozpadowi biologicznemu. Główną częścią systemu jest dyfuzor współosiowy, przez który podawana jest ciecz chłodząco-smarująca pod kontrolowanym kątem 5º. Urządzenie jest sterowane pneumatycz-nie, co umożliwia regulację ciśnienia strumienia chłodziwa.

35

160. Chen Z.: Analysis of cutting fluid aerosol generation for environmentally respon-sible machining. Analiza procesu powstawania aerozoli z chłodziw na potrzeby obróbki realizowanej w sposób przyjazny dla środowiska. CIRP Ann., 2000, t. 49, nr 1, s. 53-56. Omówiono mechanizmy powstawania aerozoli z chłodziw stosowanych w proce-sach obróbkowych. Analizowano odwirowywanie chłodziwa z powierzchni części obrabianej oraz rozpryskiwanie. Opracowano model przewidywania szybkości wytwarzania się aerozolu i jego stężenia w trakcie toczenia. Model uwzględnia właściwości chłodziwa, parametry procesu, warunki chłodzenia i czas obróbki.

161. Cutting fluids: sweated asset or cash drain? Płyn obróbkowy: wartościowy naby-

tek czy drenaż kieszeni? Mach.a.Prod.Eng., 2000, t. 158, nr 4010, s. 43, 45-46. Efektywne zarządzanie płynami obróbkowymi wymaga skutecznego czyszczenia maszyn, kontrolowanego stosowania koncentratów chłodzących, zapobiegania rozwojowi bakterii i zanieczyszczeniom mechanicznym. Omówiono zadania pły-nów obróbkowych w procesie wytwarzania oraz możliwości zwiększania trwałoś-ci i wydajności chłodziw. Podano opis systemu recyrkulacji chłodziwa z 13 obra-biarek i korzyści wynikające z jego wdrożenia.

162. Der Aufpasser. Zuverlässige Füllstandskontrolle in Filteranlagen. Strażnik spraw-

nego układu filtracyjnego. Niezawodny sposób nadzorowania poziomu cieczy w urządzeniach filtracyjnych. Masch.u.Werkz., 2000, t. 101, nr 4, s. 57-58. Opisano urządzenie do regeneracji cieczy obróbkowych, wyposażone w obrotowy filtr próżniowy o wydajności od 50 do 1000 l/min w zależności od lepkości fil-trowanego ośrodka. Zbiornik z oczyszczonym chłodziwem ma znacznie mniejszą objętość niż zbiornik zanieczyszczonego chłodziwa, dlatego w warunkach obiegu zamkniętego ciecze obróbkowe podlegają wielokrotnemu oczyszczaniu przed wpompowaniem do obrabiarek.

163. Ecologie et lubrification. Ekologia a smarowanie.

Mach.Prod., 2000, nr 719 a, s. 11, 13-16, 18. Względy ekologiczne wymagają zwracania szczególnej uwagi na urządzenia i przebieg procesu smarowania i chłodzenia oraz operacji towarzyszących: filtro-wania, odtłuszczania i mycia przedmiotów obrobionych, usuwania wiórów. Podano przykłady systemów filtrowania firm: Arboga-Darenth, So.Tec, Technolav oraz Jean Brel.

164. Greisbauer H.: Feinstfiltration ohne Verbrauchsmaterial. Flexible Automatikfilter

für unterschiedlichen Kühlschmierstoff-Bedarf. Dokładna filtracja bez zużywania materiału filtracyjnego. Elastyczny filtr zautomatyzowany z możliwością dosto-sowania do aktualnego zapotrzebowania na chłodziwo. Masch.u.Werkz., 2000, t. 101, nr 12, s. 47-48, 50-51. Opisano wybrane urządzenia wchodzące w skład serii zautomatyzowanych filtrów firmy Mahle. Ich podstawową zaletą jest możliwość dostosowania do aktualnych potrzeb w zakresie filtrowania cieczy chłodząco-smarujących. Do filtrowania naj-drobniejszych cząstek przeznaczony jest filtr zapewniający oczyszczanie seg-mentów filtracyjnych metodą pulsacyjną pod wpływem ciśnienia doprowadzanego od zewnątrz oraz pod wpływem ciśnienia własnego filtratu.

36

165. Grune S.: Kühlschmierstoffe zeitgemäss einsetzen. Eksploatacja cieczy chło-dząco-smarujących w zgodzie z "duchem czasu". Werkst.u.Betr., 2000, t. 133, nr 7/8, s. 48-50. Optymalny dobór cieczy chłodząco-smarującej do konkretnego procesu obróbki powinien uwzględniać m.in. ustalenia, czy proces realizowany będzie z chłodze-niem i smarowaniem minimalnym czy zalewowym, czy stosowane będzie chło-dziwo emulsyjne czy nierozpuszczalne w wodzie, jaki poziom wydajności za-pewni wybrane chłodziwo, jakie są koszty filtrowania itd. Zestawiono wady i za-lety chłodziw emulsyjnych oraz chłodziw nierozpuszczalnych w wodzie.

166. Kühlschmierstoff und Betriebsöle sind eins. Multifunktionsöl ist nicht mehr

wassergefährdend. Ciecz chłodząco-smarująca i olej roboczy w jednym. Olej wielozadaniowy przestał zagrażać wodzie. Ind.Anz., 2000, t. 122, nr 50, s. 39. Podano parametry oleju estrowego Unifluid 10 przystosowanego do chłodzenia i smarowania w obróbce skrawaniem (z zastosowaniem tego oleju można realizo-wać ok. 80% operacji) oraz do spełniania funkcji cieczy roboczej (olej przekład-niowy, hydrauliczny). Olej nie stanowi żadnego zagrożenia dla wody; wymaga przystosowania układu hydraulicznego, tj. wymiany pompy ciśnieniowej, a także układu oczyszczania części metalowych z oleju.

167. Łuksza A., Głuszek M.: Systemy bezodpadowej eksploatacji cieczy chłodząco-

smarujących do obróbki metali. Paliwa Oleje i Smary w Ekspl., 2000, t. 9, nr 74, s. 28-29. Amerykańska firma Master Chemical Corporation, reprezentowana w Polsce przez spółkę TEOMA S.A., oferuje dwa ściśle współpracujące ze sobą systemy: system TRIM obejmujący szeroką gamę koncentratów cieczy chłodząco-smarują-cych i płynów do mycia i odtłuszczania (m.in. układów chłodziwowych obrabia-rek) i system XYBEX pozwalający na pełną, wielokrotną regenerację mikroemul-syjnych cieczy technologicznych, posiadający pompy do dozowania koncentratu.

168. Mackowski J.: Magnetic filters keep coolant clean. Filtry magnetyczne zapewniają

czystość chłodziw. Manuf.Eng., 2000, t. 124, nr 4, s. 74, 76, 78-79. Magnesy trwałe z pierwiastków ziem rzadkich umożliwiają tworzenie filtrujących systemów magnetycznych. Nowoczesne separatory nie tylko zbierają ferromag-netyczne i paramagnetyczne zanieczyszczenia chłodziw, pochodzące ze szlifowa-nia i obróbki skrawaniem, lecz także usuwają rdzę i inne szkodliwe pozostałości erozji przewodów i wyposażenia używanego w procesach obróbkowych. Przed-stawiono różne sposoby filtrowania.

169. Musialska A.: Doświadczenia w unieszkodliwianiu emulsji olejowych metodami

termiczną i chemiczną. IV Symp. "Ecofrim", Kraków, 2000, s. 99-104. Dotychczas stosowana metoda unieszkodliwiania emulsji olejowych polega na niszczeniu trwałego układu koloidalnego "olej w wodzie" przez podgrzewanie do temperatury ok. 97ºC i dodanie fosforanu jednosodowego. Fazę wodną odwirowuje się na wirówce do mleka. Metoda ta powoduje wprowadzenie biogenu do odbiornika. Modernizacja opisanej technologii polega na zminimalizowaniu fosforanu jako biogenu w odprowadzanym ścieku i popra-wieniu efekty oczyszczania.

37

170. Musiałek K. i in.: Role and importance of cutting fluids in high efficiency machi-ning. Rola i znaczenie cieczy obróbkowych w wysokowydajnej obróbce skrawa-niem. Proc. 2nd Int.Conf. MMSS 2000, Kraków, 2000, s. 213-228. Omówiono problem stosowania cieczy obróbkowych w wysokowydajnej obróbce skrawaniem. Wymieniono podstawowe funkcje płynów obróbkowych w procesie skrawania. Rozważano możliwość eliminacji lub ograniczenia stosowania cieczy obróbkowych. Podano najważniejsze cechy tego typu obróbki i ekologiczne aspekty związane z użyciem płynów obróbkowych.

171. Musiałek K. i in.: Rotresel method and unit for breaking-up of the used oil emul-

sions applied in machining. Metoda i urządzenie Rotresel do rozbijania zużytych emulsji olejowych stosowanych w obróbce wiórowej. IV Symp. "Ecofrim", Kraków, 2000, s. 67-73. Metoda opracowana w Instytucie Obróbki Skrawaniem i zastosowana w urządze-niu Rotresel wykorzystuje jonową przewodność zużytych emulsji olejowych i zjawisko osadzania się na powierzchniach elektrod kropelek oleju zjonizowanych w polu elektrostatycznym. Podano schemat procesu unieszkodliwiania zużytych emulsji urządzeniem Rotresel i wykorzystania produktów poprocesowych.

172. Met de l'huile. Smarowanie olejem.

Mach.Prod., 2000, nr 720, s. 56-57. Płyny obróbkowe niemieckiej firmy Rhenus Lub są pozbawione amin, kwasu bo-rowego, spełniają wysokie wymagania norm ekologicznych (Certyfikat ISO 9001 i ISO 14001). Do najnowszych produktów należą: chłodziwo olejowe do szlifowa-nia R-OilG10, chłodziwo do skrawania metali twardych R-OilHM10, chłodziwo do wytaczania R-OilDD10 oraz chłodziwa do obróbki skrawaniem R-OilU10 i S10. Płyny te odznaczają się dużą zdolnością chłodzenia i oczyszczania, łatwo poddają się filtrowaniu i oddzielaniu od wiórów, wydzielają niewielką ilość pary i mgły olejowej.

173. Ozimina E., Musiał J., Styp-Rekowski M.: Technologiczne uwarunkowania recyr-

kulacji płynów obróbkowych w procesach obróbki erozyjnej. Zesz.Nauk.ATR, 2000, nr 225, ser. Mechanika, z. 46, s. 165-174. Omówiono płyny obróbkowe stosowane w obróbce elektroerozyjnej, elektro-chemicznej i strumieniowej. Przedstawiono wybrane reakcje chemiczne powodu-jące pogorszenie cech użytkowych cieczy obróbkowych. Warunkiem recyrkulacji płynów jest regeneracja, tj. oczyszczenie z produktów erozji i związków powsta-łych w wyniku reakcji chemicznych oraz uzupełnienie płynu składnikami przy-wracającymi cechy początkowe.

174. Pech M.: Un lubrifiant, une installation adéquate, plus de rejets. Właściwy wybór

chłodziwa i odpowiednich urządzeń zapewnia wyeliminowanie odpadów. Mach.Prod., 2000, nr 719 a, s. 19-22. Chłodziwo obróbkowe Blasocut (Bewor Industrie) jest produktem mineralnym rozpuszczalnym w wodzie, mającym wysoką zdolność wysalania cząsteczek i olejów obcych, co zwiększa możliwość recyklingu. W firmie zainstalowano urzą-dzenie do centralnego zarządzania płynami obróbkowymi. Urządzenie umożliwia odwadnianie i kruszenie wiórów, odzyskiwanie chłodziwa z wiórów. Odzyskane chłodziwo podlega filtrowaniu, odwirowaniu, a wirówka Alfa Laval służy również do usuwania mikrocząsteczek do 5 µm.

38

175. Polowski W., Musiałek K., Nowak D.: Badania cieczy obróbkowych stosowanych w procesie skrawania metali oraz postępowanie z emulsjami zużytymi. IV Symp. "Ecofrim", Kraków, 2000, s. 111-121. Rola i znaczenie cieczy obróbkowych w procesie skrawania metali z uwzględnie-niem ich wpływu na przebieg różnych zjawisk tribologicznych. Podano charakte-rystykę fizyko-chemiczną, właściwości użytkowe i technologiczne (obróbkowe) cieczy obróbkowych. Omówiono wybrane badania właściwości cieczy obróbko-wych wykonane w Instytucie Obróbki Skrawaniem - badania działania korodują-cego, trwałości bakteryjnej, podatności na neutralizację, badanie wpływu cieczy na trwałość ostrza, na chropowatość powierzchni po skrawaniu. Wyznaczano też rezystywność emulsji i równoważnik elektrochemiczny procesu.

176. Pontius K.: Coolant stewards. Podawanie chłodziwa.

Cut.Tool Eng., 2000, t. 52, nr 9, s. 42-44, 53-55. Przegląd przemysłowych cieczy chłodząco-smarujących z uwzględnieniem ich wpływu na zdrowie człowieka i na zanieczyszczenie środowiska (normy ISO 14000). Omówiono wykorzystanie chłodziw syntetycznych i półsyntetycznych, emulsji i roztworów wodnych, płynów z zawartością siarki i chloru. Zalecenia od-nośnie do metod i częstotliwości kontroli jakości chłodziw. Wpływ warunków ob-róbki (w tym zjawisk termicznych) na zmiany właściwości chłodziw w procesie ich eksploatacji.

177. Pressure propels productivity. Ciśnienie zwiększa wydajność.

Metalwork.Prod., 2000, nr dod. (December), s. 25. Do podstawowych zalet systemów wysokociśnieniowych należą: skuteczność chłodzenia i smarowania strefy skrawania, efektywność usuwania wiórów, ochrona narzędzia i przedmiotu obrabianego przed uszkodzeniami powodowa-nymi przez wióry, wydłużona trwałość narzędzia. Podkreślono konieczność przy-stosowania obrabiarki do wysokociśnieniowego systemu chłodzenia.

178. Questions de liquides. Problemy płynów obróbkowych. Mach.Prod., 2000, nr 720, s. 53, 55. Firma EMT oferuje produkt Mixair2 do smarowania łożysk tocznych, w tym ło-żysk szybkoobrotowych wrzecion i elektrowrzecion obrabiarek skrawających. Mikrokropelki substacji smarującej (3÷24 mm3) podawane są do strefy smarowa-nia w strumieniu powietrza pod niskim ciśnieniem. Firma GAT opracowała sys-tem minimalnego smarowania, w którym chłodziwo podawane jest pod wysokim ciśnieniem przez wrzeciono obrabiarki. Bardzo precyzyjne dozowanie zapobiega powstawaniu oparów, a także osadzaniu się resztek chłodziwa na narzędziu i na wiórach.

179. Stefanek M.: Płyny obróbkowe stosowane w FŁT Kraśnik S.A. oraz problematyka

ich recyklingu i neutralizacji. IV Symp. "Ecofrim", Kraków, 2000, s. 89-97. Omówiono płyny obróbkowe stosowane w Fabryce Łożysk Tocznych w Kraśniku oraz dwa rodzaje obiegów chłodziw. W celu przedłużenia okresu trwałości chło-dziw dodawane są inhibitory korozji i bakterycydy oraz stosuje się bieżące odna-wianie przez uzupełnienie wodą lub koncentratem oleju. Chłodziwa przepraco-wane podlegają procesowi wstępnego podczyszczania metodami chemicznymi (demulgator OLIBREAK EFK). Schemat procesu oczyszczania ścieków na oczyszczalni mechaniczno-chemicznej; metody odwadniania odpadów.

39

180. Stretching coolant life is now duck soup. Przedłużanie trwałości chłodziw to obecnie nic trudnego. Tool.a.Prod., 2000, t. 66, nr 6, s. 76, 78. W amerykańskiej firmie Alloy Engineering wdrożono przenośny system oczysz-czania chłodziw na bazie wody Ruddy Duck. System jest łatwy w obsłudze i nie wymaga szczególnych zabiegów konserwacyjnych. Zgarniacz wchodzący w skład systemu usuwa zanieczyszczenia chłodziwa, tj. olej, cząstki stałe, a oczyszczone chłodziwo jest ponownie kierowane do zbiornika. System Ruddy Duck prze-mieszczany jest do kolejnej obrabiarki. Zaproponowany sposób oczyszczania chłodziw zapewnia zachowanie ciągłości cyklu produkcyjnego i przynosi korzyści ekonomiczne.

181. Trommer G.: Vom Bohren bis zum Schneiden einzusetzen: KSS Ecocool Scip.

Probleme mit der Haut gibt es nicht mehr. Zarówno do wiercenia, jak i cięcia: chłodziwo Ecocool Scip. Bez zagrożenia dla skóry. Ind.Anz., 2000, t. 122, nr 1/2, s. 26. Chłodziwo Ecocool Scip (firmy Fuchs Dea) ma własności antykorozyjne i dobre własności w zakresie wypłukiwania wiórów i zanieczyszczeń; nie osadza się w przewodach doprowadzających go do obrabiarek i nie powoduje zaklejania prze-strzeni roboczej. Wartość pH w granicach 7,0÷7,5 oraz nieobecność nitrozoamin (chłodziwo nie drażni błony śluzowej i nie stanowi zagrożenia dla skóry).

182. Unterdruck-Filter. Spulensaugfilter auch für die Nachrüstung. Filtr na pod-

ciśnienie. Ssące urządzenie filtracyjne jako dodatkowe wyposażenie obrabiarek. Masch.u.Werkz., 2000, t. 101, nr 1/2, s. 32. Przedstawiono urządzenie filtracyjne SSF2000 (BMF) do oczyszczania cieczy ob-róbkowych na obrabiarkach lub w ich bezpośrednim sąsiedztwie. Wstępne od-dzielanie wiórów od chłodziwa odbywa się na transporterze wiórów. Zanieczysz-czone chłodziwo pompuje się do korpusu filtra cewkowego, gdzie szerokość szczelin filtracyjnych nie przekracza 30 µm. Przez cały proces filtrowania chło-dziwa trwa wytrącanie cząstek stałych, które osadzają się w zbiorniku. Zintegro-wany ze zbiornikiem przenośnik zgarniakowy wyprowadza osady do pojemnika z wiórami. Oczyszczone chłodziwo jest wyprowadzane poza obrabiarkę.

183. Usprawnienie systemów filtracji cieczy chłodząco-smarujących.

Prz.Mechan., 2000, t. 59, nr 14, s. 24, III okł. Standardowe systemy filtracji chłodziw nie są w stanie usunąć wszystkich sub-stancji zanieczyszczających, tj. wiórów, opiłków, pyłów przemysłowych, olejów smarowych i hydraulicznych, zanieczyszczeń biologicznych. Opisano budowę i działanie pochłaniacza polimerowego oraz warunki zabudowy w układzie filtracji, zapewniające największą skuteczność pracy pochłaniacza. Przedstawiono też autonomiczny układ filtracji wspomagający pracę systemu centralnego.

184. Wyżgolik B.: Środowiskowa szkodliwość poprocesowych odpadów recyklingu i

neutralizacji zużytych płynów obróbkowych. IV Symp. "Ecofrim", Kraków, 2000, s. 75-80. Przedstawiono skutki wprowadzania do środowiska zużytych cieczy obróbkowych ze wskazaniem na ograniczone możliwości ich biodegradacji. Podano niezbędne ilości nośnika potrzebne do pełnej mineralizacji oleju na drodze mikrobiologicz-nej, a także niektóre najwyższe dopuszczalne wartości wskaźników zanieczysz-czeń w ściekach wprowadzanych do wód i ziemi, według przepisów krajowych.

40

185. Atmadi A., Stephenson D.A., Liang S.Y.: Cutting fluid aerosol from splash in

turning: analysis for environmentally conscious machining. Spryskiwanie przed-miotu toczonego płynem w postaci aerozolu: analiza z wykorzystaniem oddziały-wania na środowisko. Int.J.of Adv.Manuf.Technol., 2001, t. 17, nr 4, s. 238-243. Celem badań był ilościowy opis procesu chłodzenia cieczą w aerozolu podczas obróbki na tokarce poziomej i określenie jego wpływu na środowisko. Sformuło-wano model umożliwiający przewidywanie powstawania aerozolowej postaci cie-czy chłodzącej przy spryskiwaniu przedmiotu obrabianego. Model przewiduje koncentrację i rozkład kropel w funkcji średnicy przedmiotu, odległości dyszy, własności płynu i szybkości jego wypływu.

186. Bulyzhev E.M.: Kassetnye magnitnye separatory dlja ochistki smazochno-

okhlazhdajushhikh zhidkostejj. Kasetowe separatory magnetyczne do oczyszcza-nia cieczy chłodząco-smarujących. Vest.Mashinost., 2001, nr 9, s. 24-28. W przedsiębiorstwie Ekoross (Rosja) skonstruowano kasetowe separatory ma-gnetyczne do oczyszczania chłodziw stosowanych w obróbce metali. Separatory te są energooszczędne i spełniają wysokie wymagania ekologiczne. Umożliwiają usuwanie z chłodziw zanieczyszczeń mechanicznych i obcych substancji olejo-wych, nie wymagając stosowania specjalnych materiałów filtracyjnych. Podano schemat konstrukcyjny separatora, wymieniono czynniki wpływające na jego wy-dajność i zdolność do osadzania szlamu. Opracowano model matematyczny do obliczania dokładności oczyszczania.

187. Disposing of cost. Ograniczanie kosztów.

Metalwork.Prod., 2001, t. 145, nr 4, s. 59, 61, 63. Przeanalizowano aktualne tendencje w zakresie metod i środków zmniejszających objętość ścieków przemysłowych w zakładach obróbki mechanicznej oraz podano przykłady stosowanych rozwiązań, jak np. systemy filtracji płynów obróbkowych, metody chemicznej separacji, użycie olejów mineralnych o długim okresie trwa-łości i dodatków do płynów obróbkowych w celu wydłużenia ich trwałości, mo-nitorowanie bieżącego stanu płynu obróbkowego, zarządzanie gospodarką pły-nami obróbkowymi, środki konstrukcyjne zapewniające separację systemu sma-rowania elementów obrabiarki oraz osłonę odpowiedzialnych zespołów kinema-tycznych przed oddziaływaniem płynów obróbkowych.

188. Effiziente Beseitigung von Nebeln in der Fertigung. Öl- und Emulsionsnebe-labscheidung. Efektywny sposób usuwania mgieł i oparów w produkcji. Oddzie-lanie mgieł olejowych i emulsyjnych. Schweiz.Maschinenmarkt, 2001, nr 51/52, s. 14. Aerozole cieczy zdefiniowane jako mgły olejowe i emulsyjne podzielono na: mgły typu spray (wielkość cząsteczek ponad 5 µm) powstające w efekcie procesów me-chanicznych oraz tzw. mgły prawdziwe (cząsteczki poniżej 1 µm) powstające w wyniku gwałtownego chłodzenia z następującą po nim reakcją chemiczną dwu lub więcej gazów z produktem. Omówiono separatory mgieł olejowych OENA do mechanicznego oddzielania aerozoli chłodziw nieemulsyjnych od olejów mineral-nych, biologicznych i syntetycznych oraz ENA do mgieł emulsyjnych.

41

189. Free and clear. Alternatywa dla chłodzenia tradycyjnego. Tool.a.Prod., 2001, t. 67, nr 1, s. 27-29. Tradycyjne metody chłodzenia negatywnie wpływają na zdrowie człowieka i na środowisko naturalne. Eliminowanie bakterii rozwijających się w zbiornikach chłodziw jest trudne i kosztowne (wysoki koszt biocydów). Zaproponowano za-stosowanie nowej technologii chłodzenia z wykorzystaniem płynu biostabilnego, opracowanego i opatentowanego przez Houghton International. Chłodziwo to przeznaczone jest do szlifowania i obróbki z dużymi obciążeniami, może być sto-sowane w procesach obróbki stali, w tym stali nierdzewnej, żeliwa, stopów alumi-nium. Wdrożenie nowej technologii wyeliminowało konieczność wymiany chło-dziwa w zbiornikach, zbędne stały się zakupy biocydów i środków do zwalczania drobnoustrojów.

190. Heinzel C.: Optimale Kühlschmierung verbessert den Schleifprozess. Optymalny

sposób chłodzenia i smarowania wpływa pozytywnie na proces szlifowania. Maschinenmarkt, 2001, nr 1/2, s. 22-26. Przedstawiono trzy metody badania i optymalizacji układu chłodząco-smarującego w procesie szlifowania. Pierwsza polega na wykorzystaniu modeli sporządzonych w oparciu o doświadczenia, a następne - na analizie układu doprowadzającego chłodziwo z punktu widzenia warunków przepływu (wizualizacja przepływu w układach z dyszami typu "bucik" oraz charakterystyka warunków przepływu bez-pośrednio w szczelinie szlifierskiej na podstawie pomiarów ciśnienia). Stwier-dzono istotny wpływ kształtu dyszy i wielkości ciśnienia w szczelinie szlifierskiej na możliwość optymalizacji procesu szlifowania.

191. Kiselev E.S., Unjanin A.N., Koval'nogov V.N.: Ehffektivnost' primenenija novojj

ul'trazvukovojj tekhniki podachi SOZh pri sovmeshhennom i fasonnom shlifova-nii zagotovok. Efektywność zastosowania nowej, ultradźwiękowej techniki poda-wania cieczy chłodząco-smarujących przy połączonym i kształtowym szlifowaniu półfabrykatów. Vest.Mashinost., 2001, nr 1, s. 48-50. Zastosowanie ultradźwiękowej techniki podawania cieczy chłodząco-smarujących pozwala - przy wykorzystaniu zwykłych, niskociśnieniowych (do 0,05 MPa) sys-temów podawania chłodziw i względnego małego (do 40 dm3/min) wydatku cie-czy - istotnie zmniejszyć ich zużycie w strefie szlifowania, tj. w strefie kontaktu ściernicy z czołową/kształtową powierzchnią półfabrykatu. Przedstawiono urzą-dzenia do realizacji tej technologii.

192. Klein U.: Neues Messverfahren für schnelle und zuverlässige Keimbestimmung.

Nowa metoda pomiaru do szybkiego i niezawodnego wyznaczania poziomu za-nieczyszczenia bakteryjnego chłodziw. Maschine, 2001, t. 55, nr 7/8, s. 42. Metoda ATP do wyznaczania mikrobiologicznego zanieczyszczenia chłodziw emulsyjnych polega na określaniu aktywności biologicznej mikroorganizmów. Dotychczas nie obowiązują wytyczne określające dopuszczalny poziom zanie-czyszczenia tych chłodziw. Nie stwierdzono większej zachorowalności osób pra-cujących z takimi chłodziwami, natomiast potwierdzono negatywny wpływ zanie-czyszczeń mikroorganizmami na stan obrabiarek i trwałość emulsji. Miarą po-ziomu zanieczyszczeń jest ilość energii powstającej w przemianie adenozynotrój-fosforanu (ATP) w adenozynomonofosforan (AMP).

42

193. Kühlschmierstoffe im Schleifprozess. Pflegen statt entsorgen. Chłodziwa w procesie szlifowania. Konserwacja zamiast usuwania chłodziw. Schweiz.Maschinenmarkt, 2001, nr 16, s. 71-72, 74. Konserwacja chłodziw obejmuje zespół czynności przyczyniających się do pod-trzymywania walorów użytkowych chłodziw. Omówiono krótko wpływ stanu chłodziwa na zużycie ściernic, jakość szlifowanego przedmiotu i stan szlifierek. Podstawowym warunkiem utrzymania czystości chłodziw są systematyczne za-biegi filtracyjne (sedymentacja, flotacja, odwirowanie, wytrącanie magnetyczne) zapobiegające rozwojowi bakterii, rozpadowi chłodziw i zużyciu pomp. Podano kryteria doboru urządzeń filtracyjnych do oczyszczania olejów i emulsji stosowa-nych w procesach szlifowania.

194. Łebkowska M. i in.: Zastosowanie metod biotechnologicznych w ochronie środo-

wiska. Czystsza Prod.w Polsce, 2001, t. 6, nr 1, s. 20-22. Przegląd metod biotechnologicznych opracowanych w Zakładzie Biologii Środo-wiska Politechniki Warszawskiej na potrzeby ochrony środowiska naturalnego przed zanieczyszczeniem. Metody te dotyczą oczyszczania gruntów z produktów ropopochodnych, eliminacji zanieczyszczeń z zużytych chłodziw szlifierskich oraz usuwania metali ciężkich ze ścieków i osadów ściekowych. Do oczyszczania chłodziw szlifierskich opracowano metodę konkurencyjną w stosunku do metod mechaniczno-chemicznych. Dzięki mikroorganizmom rozwijającym się w "prze-pracowanych" emulsjach uzyskać możne eliminację chemicznego zapotrzebowa-nia tlenu.

195. Musiałek K., Fedaczyński A., Pofelska-Filip I.: Metalcutting fluids. IOS-Kraków

Information Service. Chłodziwa obróbkowe. Serwis informacyjny (baza wiedzy) IOS-Kraków. Zesz.Nauk.P.Rzesz., 2001, nr 188, ser. Mechanika, z. 57, s. 201-213. Przedstawiono projekt struktury serwisu informacyjnego (bazy wiedzy) dotyczą-cego chłodziw obróbkowych, opracowanego w Instytucie Obróbki Skrawaniem w Krakowie. Serwis ten jest próbą odpowiedzi na rosnące zainteresowanie tematyką ekologiczności użytkowania cieczy obróbkowych, a w szczególności emulsji i olejów. Opisano zastosowany program, język dokumentu w formacie HTML i przykład arkusza danych dotyczących warunków bezpieczeństwa. Serwis jest udostępniany w sieci lokalnej IOS. Omówiono sposób korzystania z serwisu i do-cierania do konkretnej informacji.

196. Pech M.: Retour en liquides. Obieg płynu obróbkowego.

Mach.Prod., 2001, nr 742, s. 23. Firma Sermeto (Francja) produkuje urządzenia do usuwania wiórów zintegrowane z systemami filtrowania zużytych płynów obróbkowych. Jedno z rozwiązań łączy zalety przenośnika taśmowego i zgarniakowego; płyn z wiórów spływa do zbior-ników filtracyjnych, gdzie jest oczyszczany, a następnie kierowany jest do sys-temu chłodzenia obrabiarki. Opisano też urządzenie obsługujące jedną lub wiele obrabiarek. Wióry są oddzielane od chłodziwa za pomocą przegród filtrujących, po czym chłodziwo jest oczyszczane w automatycznym osadniku, a wióry odpro-wadzane są do kruszarki. Trzecie urządzenie, przeznaczone wyłącznie do oczysz-czania płynu obróbkowego, nie jest połączone z przenośnikiem wiórów.

43

197. Pimentel P.: Cool running. Chłodzenie i smarowanie. Canad.Mach.Metalwork., 2001, t. 96, nr 2, s. 67-68, 72. Rozważania na temat chłodzenia, jego kosztów i negatywnych skutków z punktu widzenia ekologii. Podano informacje o przyjętych w Kanadzie zasadach segrega-cji zużytych chłodziw, o normach dotyczących ich usuwania i bezpieczeństwa pracy. Przykładowo, limit wytwarzanej mgły olejowej wynosi 5 mg/m3 w ciągu 8 godz. Nieprzestrzeganie tych zasad powoduje nakładanie kar na przedsiębiorstwa przemysłowe. Omówiono możliwości hamowania rozwoju bakterii w chłodziwie. Rozpatrzono niekorzystne zjawiska wytwarzania piany związane z dużymi pręd-kościami i posuwami obróbkowymi. Zaleca się stosowanie obrabiarek z systemem regeneracji lub recyrkulacji chłodziw.

198. Potrykus J.: Ekologiczne aspekty mokrych technologii i perspektywy ich substytu-

cji. Inż.Maszyn, 2001, t. 6, nr 4, s. 60-77. Do zalet stosowania mokrych technologii, tj. technologii z użyciem cieczy chło-dząco-smarujących zaliczono: zmniejszenie sił i odkształceń w układzie OUPN, energochłonności procesów, zwiększenie trwałości narzędzi, wydajności obróbki, stabilności termicznej układu OUPN, ułatwienie transportu. Wśród wad wymie-niono koszty zakupu i eksploatacji chłodziw, w tym neutralizacji, a także szko-dliwy wpływ na zdrowie operatorów maszyn. Podano ważniejsze składniki tech-nologicznych cieczy chłodząco-smarujących. Szczegółowo omówiono zagrożenia ekologiczne wynikające ze stosowania mokrych technologii. Oceniono możliwo-ści stosowania technologii alternatywnych.

199. Skerlos S.J. i in.: Microfiltration of polyoxyalkylene metalworking fluid lubricant

additives using aluminium oxide membranes. Mikrofiltracja polioksyalkilowych dodatków smarnych w płynach obróbkowych za pomocą membram z tlenku glinu. Trans.ASME, J.of Manuf.Sci.a.Eng., 2001, t. 123, nr 4, s. 629-699. Problemy związane z gospodarką płynami obróbkowymi, w szczególności z ich zużywaniem i usuwaniem odpadów. Podkreślono trudności, jakie stwarzają bar-dzo drobne zanieczyszczenia (10 µm) oraz mikroorganizmy podczas oczyszczania chłodziw w procesie ich eksploatacji oraz neutralizacji chłodziw zużytych. Omó-wiono badania poświęcone mikrofiltracji płynów obróbkowych za pomocą mem-bran wykonanych z tlenku glinu o wielkości mikroporów 0,2 µm, zwłaszcza pły-nów zawierających poliglikole.

200. Walter D.: Emulsionsnebelabscheidung senkt Arbeitsplatzbelastung. Oddzielenie

emulsji z mgły emulsyjnej zmniejsza obciążenie stanowiska pracy. Maschinenmarkt, 2001, nr 22, s. 40-41. Podano stosowane w naukach technicznych definicje mgły olejowej i emulsyjnej z podaniem typowych wielkości cząstek obecnych w aerozolach. Jakościowy i ilo-ściowy rozkład cząsteczek emitowanych podczas różnych procesów obróbkowych wskazuje, że najwięcej cząstek określanych jako problematyczne -wielkość 0,3 do 0,5 µm - emitowanych jest podczas szlifowania. Zaproponowano stosowanie se-paratorów OENA (Keller) do oddzielenia olejów pochodzenia mineralnego, bio-logicznego lub syntetycznych z aerozoli chłodziw nieemulsyjnych za pomocą wielostopniowych filtrów. Omówiono kryteria doboru separatorów.

44

201. Foltz G.: Cooling fluids: forgotten key to quality. Znaczenie chłodziw dla podwyższenia jakości obróbki. Manuf.Eng., 2002, t. 130, nr 1, s. 65-69. Podsumowanie informacji na temat chłodziw. Kontrola stanu chłodziw przyczynia się do zwiększenia ich trwałości i obniżki kosztów wymiany, zapewniając jedno-cześnie wymagane wymiary i jakość obrobionych części. Wymieniono metody usuwania zanieczyszczeń w postaci cząstek stałych (np. wiórów) i domieszek oleju maszynowego. Podkreślono konieczność obserwacji temperatury cieczy chłodzących i zapobiegania ich spienianiu (podano praktyczne wskazówki). Przedstawiono podstawowe rodzaje chłodziw oraz metody ich sprawdzania z uży-ciem refraktometru i testów HP. Stwierdzono konieczność uwzględnienia wpływu elementów obrabiarki na wydajność chłodziwa.

202. Gauthier J.: Diviser pour mieux huiler. Rozdzielać, aby lepiej smarować.

Mach.Prod., 2002, nr 769, s. 21. W czasie obróbki może występować niekorzystne zjawisko mieszania się substan-cji smarujących łożyska obrabiarek z płynem obróbkowym (chłodziwem). Firma Domange skonstruowała urządzenie do ciągłego rozdzielania dwóch płynów nie-mieszalnych o różnej gęstości, oparte na zasadzie koalescencji. W razie potrzeby urządzenie może być wyposażone w filtr w celu usunięcia zanieczyszczeń stałych. Firma Domange jest producentem różnych filtrów, w tym urządzenia bębnowego do usuwania wiórów po obróbce skrawaniem z chłodziwa wodnego. Zanurzony w płynie obróbkowym obracający się bęben odfiltrowuje cząsteczki o wielkości po-wyżej 30 µm

203. Karl H.: Gute Pflege zahlt sich aus. Absolutfilter in Kühlschmierstoffanlagen

sorgen für definierte Reinheit. Prawidłowa konserwacja jest opłacalna. Filtry ab-solutne w instalacjach chłodziwowych zapewniają zdefiniowaną czystość mediów. Maschinenmarkt, 2002, nr 46, s. 32-34. Omówiono różne aspekty oddziaływania chłodziw na komponenty procesu ob-róbki skrawaniem i otoczenie produkcyjne. Wśród negatywnych czynników sta-nowiących obciążenie chłodziwa emulsyjnego wymieniono zawartość soli oraz substancji zwiększających twardość wody. Skuteczna i efektywna konserwacja chłodziw wymaga systematycznego uzupełniania zawartości wody i koncentratu. Pomocą mogą być tzw. filtry absolutne gwarantujące zdefiniowaną czystość chło-dziw utrzymującą się przez określony czas (uzyskiwana klasa czystości -/13/10).

204. Pech M.: Lubrification UGV. Ciecze chłodząco-smarujące w procesie obróbki z wysokimi prędkościami. Mach.Prod., 2002, nr 771, s. 52. Do obróbki z wysokimi prędkościami niemiecka firma Rhenus oferuje płyny roz-puszczalne w wodzie w postaci emulsji i roztworów. W procesie HSC pod wpły-wem ciśnienia i energii kinetycznej emulsja wykazuje tendencję do rozpryskiwa-nia i tworzenia piany, co znacznie ogranicza jej właściwości smarujące. Chło-dziwa w postaci roztworów są bardziej odporne na wpływ ciśnienia i prędkości, a ponadto są tańsze od emulsji, ale nie zapewniają właściwej ochrony przed korozją i pozostawiają więcej osadów niż emulsje. Wybór odpowiedniego płynu obrób-kowego należy dostosować do konkretnych warunków obróbki. Podkreślono przydatność urządzeń do uzdatniania płynów.

45

205. Poljanskov Ju.V., Evseev A.N., Emelin S.V.: Optimizacija sistem primenenija smazochno-okhlazhdajushhikh zhidkostejj na osnove modeli koncentracii mekha-nicheskikh primesejj. Optymalizacja systemów stosowania cieczy chłodząco-sma-rujących na podstawie modelu koncentracji zanieczyszczeń mechanicznych. Mashinostroenie (Iz.VUZ), 2002, nr 7, s. 56-60. Praca systemu chłodziwowego stanowi cykl zamknięty, w którym w toku procesu zmieniają się pierwotne parametry chłodziwa, ciecz jest zanieczyszczana różnymi domieszkami, a jednocześnie odbywa się jej odtwarzanie i regeneracja. Opraco-wano model koncentracji zanieczyszczeń mechanicznych w systemie chłodziwo-wym w funkcji parametrów samego systemu oraz przepływu cieczy chłodząco-smarującej. Model sprawdzono w warunkach rzeczywistych.

206. Productivité liquide. Urządzenia smarujące i myjące w produkcji.

Mach.Prod., 2002, nr 757 c, s. 21-26. Przegląd urządzeń do mycia przedmiotów obrobionych, do ich obróbki po-wierzchniowej, do oczyszczania atmosfery w halach przemysłowych, a także do dozowania cieczy chłodząco-smarujących w procesie wytwarzania. Firma Delta Neu oferuje urządzenia wentylacyjne, pneumatyczne urządzenia do usuwania od-padów poprodukcyjnych, urządzenia do filtrowania mgły olejowej. Nowoczesne urządzenia do filtrowania mgły olejowej FiltermistXcel wytwarza też firma Hudry Dexis. Opisano urządzenia od odtłuszczania i mycia części obrabianych firm Jean Brel, MEG i Laborex. Omówiono także chłodziwa Accu lube do minimalnego smarowania, chłodziwo olejowe Unil Opal oraz uniwersalne chłodziwo emulsyjne Kutwell BR50EP.

207. Walter D.: Saubere Luft am Arbeitsplatz. Auswahl von Flüssigaerosolabscheider

zum Reinigen der Abluft von Werkzeugmaschinen hängt vom Fertigungsprozess ab. Czyste powietrze na stanowisku pracy. Dobór separatora aerozoli płynnych do oczyszczania powietrza w sąsiedztwie obrabiarek zależy od procesu wytwarzania. Maschinenmarkt, 2002, nr 12, s. 40-42. Mgły rzeczywiste powstają na skutek szybkiego ochładzania z następującą po nim reakcją chemiczną z dwoma lub więcej gazami, w wyniku której powstaje produkt o niewielkiej prężności. Podano jakościowy i ilościowy rozkład cząsteczek uwal-niających się z chłodziw emulsyjnych i olejowych w trakcie obróbki mechanicznej na obrabiarkach. Omówiono kryteria wyboru separatorów mechanicznych do od-dzielania cząstek olejów różnego pochodzenia.

208. Weck M., Marpert M., Behrens P.: Fertigung von Getriebehäusen aus Magnesium.

Wasserstoffbildung bei der Magnesiumbearbeitung. Obróbka korpusów prze-kładni z magnezu. Wydzielanie się wodoru w obróbce magnezu. VDI-Z, 2002, t. 144, nr 5, s. 83-86. Analizowano możliwości zastąpienia stopów aluminiowych stopami magnezo-wymi w produkcji części samochodowych o zredukowanej masie. Podstawową przeszkodą do szerszego ich stosowania jest łatwopalność wiórów podczas ob-róbki z chłodziwem olejowym oraz wydzielanie się wodoru podczas obróbki z chłodziwami emulsyjnymi. Rozwiązaniem może być zastosowanie dwuobiego-wego układu chłodzenia, nadzorowane urządzenie do odsysania mgły chłodziwo-wej i uwalniającego się wodoru oraz zainstalowanie układu do ciągłego pomiaru stężenia wodoru w pojemniku na wióry magnezowe i na obrabiarce.

46

209. Aronson R.B.: What's happening with coolants. Stan obecny i kierunki rozwoju chłodziw obróbkowych. Manuf.Eng., 2003, t. 130, nr 6, s. 81-86, 88. Podsumowanie problemów dotyczących stosowania cieczy chłodząco-smarują-cych ze szczególnym uwzględnieniem zagrożeń powodowanych przez niektóre składniki płynów obróbkowych. Zwrócono uwagę na brak spójności przepisów dotyczących ochrony środowiska w USA. Zakwestionowano używanie biocydów w celu zapobiegania pogarszaniu się jakości chłodziw ze względu na szkodliwe oddziaływanie biocydów na organizm człowieka. Podkreślono dążenie producen-tów chłodziw do eliminowania szkodliwych substancji oraz do wytwarzania chło-dziw bezchlorowych. Omówiono tendencje rozwoju chłodziw syntetycznych i półsyntetycznych, a także metody filtrowania płynów obróbkowych.

210. Eppert J.J. i in.: Modeling the effect of tramp oil contamination on selective

component depletion in metalworking fluid systems. Modelowanie wpływu przy-padkowych zanieczyszczeń olejem na selektywne zubożenie zawartości systemów cieczy obróbkowych. Trans.ASME, J.of Manuf.Sci.a.Eng., 2003, t. 125, nr 1, s. 85-94. Wykazano, że efektem chemicznego zanieczyszczenia chłodziwa technologicz-nego przypadkowymi dodatkami olejowymi jest zubożenie składu chłodziwa, a w konsekwencji obniżenie trwałości chłodziwa i skuteczności jego oddziaływania. Wyprowadzono wzór na obliczanie współczynnika podziału olej/woda i opraco-wano model równowagi masy do określania wpływu zanieczyszczeń na ekstrakcję składników chłodziwa obróbkowego. Badania przeprowadzono na przykładzie syntetycznej cieczy obróbkowej.

211. Eppert J.J. i in.: The effect of chip adsorption on selective depletion from a multi-

component synthetic metalworking fluid. Wpływ adsorpcji przez wióry na selek-tywne zubożenie wieloskładnikowego syntetycznego chłodziwa. Trans.ASME, J.of Manuf.Sci.a.Eng., 2003, t. 125, nr 4, s. 703-708. Analizowano charakterystyki adsorpcyjne wieloskładnikowych syntetycznych chłodziw w celu określenia ich wpływu na jakość obróbki. Badano chłodziwa zu-bożone o pewne składniki na skutek oddziaływania zanieczyszczających cząstek powstających przy skrawaniu. Zwrócono uwagę na składniki chłodziw ze skłon-nością do selektywnego przylegania drogą adsorpcji do powierzchni - zwłaszcza wiórów. Opracowano model do wyznaczania wpływu adsorpcji na formę usuwa-nia składników z cieczy obróbkowej.

212. Lean Produktion, Clean Produktion, Green Produktion. Eine Eigenentwicklung für das KSS-Recycling: optimal für Umweltschutz, Personal und Produktion. Produk-cja odchudzona, czysta i ekologiczna. Własne rozwiązanie firmy Horn w zakresie recyklingu chłodziw: optymalne z punktu widzenia środowiska, zatrudnionych i samej produkcji. Masch.u.Werkz., 2003, t. 104, nr 10, s. 44-46. Kompleksowe urządzenie do filtrowania, regeneracji i obniżania temperatury chłodziwa (wody) w firmie Horn zbudowano z pięciu modułowych stanowisk fil-tracyjnych. Rdzeniem każdego modułu jest świeca filtracyjna wypełniona pia-skiem kwarcowym, który zatrzymuje cząstki stałe przedostające się do chłodziwa w trakcie szlifowania narzędzi (głównie płytek z węglików spiekanych). Woda oczyszczona ze szkodliwych substancji (np. kobaltu) jest zawracana do obiegu, który obejmuje łącznie 120 szlifierek.

47

213. Feine Filter gegen Ölnebel. Neuer Abscheider filtert Kleinstteilchen bis 0,6 µm

aus. Gęste filtry do mgły olejowej. Nowy separator do filtrowania mgieł olejowo-emulsyjnych oddziela cząstki o wielkości od 0,6 µm. Masch.u.Werkz., 2004, t. 105, nr 5, s. 80-82. Znaczący wzrost zużycia chłodziw niemieszalnych z wodą, wyższe prędkości skrawania oraz ciśnienie przy doprowadzaniu chłodziwa do strefy obróbki wyma-gają usuwania z miejsca obróbki coraz drobniejszych cząstek unoszących się w powietrzu w postaci mgieł i oparów. Separatory firmy Jakob Handte Co, w któ-rych wykorzystuje się zjawisko tworzenia aglomeratów oraz koalescencji, umoż-liwiają oddzielenie drobnych cząstek, z których najmniejsze mają rozmiary 0,6 µm, ze 100% skutecznością. W separatorach tych zastosowano dwa poziomy wodooddzielaczy (Demister).

214. Greeley M.H. i in.: The influence of fluid management policy and operational changes on metalworking fluid functionality. Wpływ sposobu sterowania płynem i zmian operacyjnych na funkcjonalność chłodziwa obróbkowego. Trans.ASME, J.of Manuf.Sci.a.Eng., 2004, t. 126, nr 3, s. 445-450. Analiza czynników wpływających na funkcjonalność cieczy chłodząco-smarują-cej. Przy użyciu zaproponowanego układu badawczego do testów wiercenia ba-dano wpływ zubożenia w składniki smarujące oraz mikrofiltracji i twardości wody stanowiącej rozcieńczalnik. Zaobserwowano, że wzrost twardości wody wywołuje spadek sił przy wierceniu i obniżenie temperatury; zmniejsza także strumień mi-krofiltracji, co można zrównoważyć dodatkiem do chłodziwa czynnika chelato-wego.

215. Hovik B.: Taking control. Pod kontrolą.

Cut.Tool Eng., 2004, t. 56, nr 2, s. 40, 42-44. Zarządzanie płynami obróbkowymi i ich konserwacja istotnie wpływa na koszty chłodzenia. Omówiono metody testowania chłodziw oraz podano praktyczne wskazówki odnośnie do utrzymywania chłodziw w dobrym stanie. Sprawdzanie stężenia chłodziwa w określonej ilości wody prowadzi się przy użyciu refrakto-metru (kontrola w warunkach produkcyjnych), przy użyciu wskaźnika stężenia (dla chłodziw półsyntetycznych i olejów rozpuszczalnych - kontrola w warunkach laboratoryjnych przy użyciu wirówki) oraz z zastosowaniem miareczkowania. Zaleca się codzienne badanie przez porównanie z wyglądem czystego chłodziwa oraz ustalanie przyczyn zmian wyglądu i zapachu.

216. Ludwig G.: Kein Platz für Biozide. Bio-Balanced-Kühlschmierstoffe sind

leistungsfähig und langzeitstabil. Nie ma miejsca dla biocydów. Ciecze chło-dząco-smarujące zrównoważone biologicznie są skuteczne i zachowują stabilność przez dłuższy czas. Maschinenmarkt, 2004, nr 46, s. 24-25. Koncepcja chłodziw zrównoważonych biologicznie zakłada stworzenie równo-wagi bakteryjnej w układach emulsyjnych przez taki dobór składników chemicz-nych, który pozwoli na powstanie naturalnej flory ochronnej bez środków bakte-rio- i grzybobójczych, uniemożliwiającej powstawanie nitrozoamin. Zakłada się także utrzymywanie przyjaznego dla skóry poziomu pH (8,6 do 9,2). Na potrzeby obróbki skrawaniem konieczne jest utrzymywanie jednakowej wielkości cząstek fazy rozproszonej (oleju). Chłodziwa zrównoważone biologicznie na bazie wody o różnym stopniu twardości nadają się prawie do wszystkich operacji i większości materiałów.

48

217. Mandery K.: Feindispers und langzeitstabil. Kühlschmierstoff für die Magnesium-

zerspanunug erreicht lange Emulsionsstandzeiten. Drobno rozproszony i o długo-trwałej stabilności. Ciecz chłodząco-smarująca do obróbki skrawaniem magnezu osiąga długi okres trwałości. Maschinenmarkt, 2004, nr 9, s. 26-27. Obróbka skrawaniem magnezu jest trudna m.in. ze względu na chłodziwo, gdyż typowe ciecze chłodząco-smarujące stosowane w obróbce stali i aluminium nie mają tu zastosowania. Do rozbicia emulsji przyczyniają się sole magnezu i wodór, powstające pod wpływem kontaktu magnezu z wodą. Badania nad nową formułą chłodziwa Hakuform 70-73 MG dowiodły, że przez dodatki inhibitorów możliwa jest modyfikacja chłodziwa emulsyjnego, polegająca na zahamowaniu tworzenia się tych soli.

218. Michael P.: In the flow. Wpływ lepkości cieczy na jej efektywność przy szlifowa-niu. Cut.Tool Eng., 2004, t. 56, nr 7, s. 42, 44-46. Analizowano kryteria, jakie należy wziąć pod uwagę przy wyborze czynnika chło-dząco-smarującego do operacji szlifowania. Do szlifowania bezkłowego i prosto-liniowego zaleca się chłodziwa oparte na wodzie, do szlifowania głębokiego i wy-sokowydajnego (HEDG), gdy głębokość szlifowania wynosi 0,1 do 30 mm - chło-dziwa oparte na oleju. Należy też dobrać prędkość ściernicy i wymiary ziarna ściernego. Podano diagram ułatwiający wyznaczenie optymalnej lepkości chło-dziwa na podstawie znajomości wymienionych parametrów. Zwrócono uwagę na możliwość wyznaczenia optymalnego ciśnienia hydrodynamicznego w strefie szli-fowania w oparciu o model Andreasa Z. Szeri. Zalecono stabilizację temperatury chłodziwa.

219. Yue Y. i in.: Character and behavior of mist generated by application of cutting

fluid to a rotating cylindrical workpiece, Part 1: Model development. Rodzaj i od-działywanie "mgły", powstającej pod wpływem chłodziwa, na cylindryczny przedmiot obrabiany. Część 1: Opracowanie modelu. Trans.ASME, J.of Manuf.Sci.a.Eng., 2004, t. 126, nr 3, s. 417-425. Omówiono zjawiska związane z powstawaniem mgły chłodziwowej wskutek od-działywania płynu chłodzącego na obracający się przy toczeniu cylindryczny przedmiot. Opracowano model uwzględniający mechanizm atomizacji chłodziwa, jego osadzania, rozprysku i parowania. Opisano elementy modelu.

220. Zhao F., Urbance M., Skerlos S.J.: Mechanistic model of coaxial microfiltration for semi-synthetic metalworking microemulsion. Mechanistyczny model współ-osiowej mikrofiltracji półsyntetycznej cieczy obróbkowej w postaci mikroemulsji. Trans.ASME, J.of Manuf.Sci.a.Eng., 2004, t. 126, nr 3, s. 435-444. Opracowano mechnistyczny model redukcji prędkości przepływu półsyntetycz-nych chłodziw podczas ich mikrofiltracji (w zakresie 0,2÷5 µm) na potrzeby recy-klingu. W próbkach po filtrowaniu badano zawężenie porów, ich blokowanie i hamowanie przepływu. Mechanizmy te modelowano matematycznie z uwzględ-nieniem czterech parametrów opisujących ilościowo spadek przepływu chłodziwa w czasie jako funkcję wielkości porów membrany i wartości ciśnienia.

49

221. Bates C.: U.S. shops discover oil. Warsztaty USA "odkrywają" olej.

Amer.Mach., 2005, t. 149, nr 8, s. 32, 34, 36. Obecnie w USA coraz częściej w procesach szlifowania używa się w 100% czys-tych olejów syntetycznych o wysokiej smarowności (5 × wyższej niż płynów mi-neralnych i 10 × wyższej niż wodnych chłodziw emulsyjnych). Oleje syntetyczne parują o 60% wolniej niż płyny mineralne, mają długi okres trwałości, są odporne na rozwój bakterii i nie występuje w nich ługowanie związków kobalt-węglik. Omówiono syntetyczny olej węglowodorowy Sinto Grind TTS (Oel-Held, Niemcy). Opisano pracę obrabiarek przystosowanych zarówno do olejów mineral-nych, jak i syntetycznych.

222. Ciecze do obróbki metali. Część I.

Mechanik, 2005, t. 78, nr 3, s. 176-178. Przedstawiono rozkład temperatur wióra i narzędzia skrawającego w czasie skra-wania stali oraz sposoby podawania chłodziwa do strefy skrawania. Opisano sys-tem chłodzenia pojedynczej obrabiarki. Podano grupy substancji stosowanych jako ciecze obróbkowe: oleje obróbkowe, oleje emulgujące i emulsje olejowe, mi-kroemulsje, roztwory substancji chemicznych, pasty obróbkowe i gazy. Składniki mikroemulsji są dokładnie zdyspergowane i tworzą mieszaninę zbliżoną do roz-tworu; mikroemulsje dobrze mieszają się z wodą, łatwo rozprowadzają się na po-wierzchni metalu; średnica kropelek oleju w mikroemulsjach wynosi 0,01÷0,1 µm.

223. Ciecze do obróbki metali. Część II.

Mechanik, 2005, t. 78, nr 4, s. 272-274. Znormalizowana polska klasyfikacja cieczy obróbkowych wg PN-90/C-96099/10 odpowiada klasyfikacji ISO 6743/7:1986. Ciecze obróbkowe zaliczane są do klasy L (środki smarne, eng. lubricants) i dzielone na 17 rodzajów. Każdy rodzaj ma przydzielony kod literowy, złożony z litery M (symbol grupy) i jednej z klas H lub A oznaczających zakres stosowania, oraz kolejnych liter alfabetu oznaczających rodzaj cieczy obróbkowej. Przytoczono m.in. klasyfikację wg zastosowań podsta-wowych i dopuszczalnych. Podano uproszczone składy cieczy obróbkowych i olejów, koncentratów emulsji oraz cieczy półsyntetycznych, koncentratów mikro-emulsji, koncentratów cieczy syntetycznych i past. W ich skład wchodzą m.in bio-staty hamujące rozwój mikroorganizmów i biocydy - toksyczne dla mikroorgani-zmów.

224. Ciecze do obróbki metali. Część III.

Mechanik, 2005, t. 78, nr 5/6, s. 507-510. Rozwój mikroorganizmów w chłodziwach wymaga obecności wody i węglowo-danów lub innych substancji organicznych (tłuszcze i estry). Omówiono skutki rozwoju mikroorganizmów oraz zasady pielęgnacji chłodziwa. Wymieniono ob-jawy niewłaściwej kondycji olejów obróbkowych i emulsji wodno-olejowych. Konserwacja chłodziw polega na zapobieganiu zakażeniu emulsji i układu oraz odkażaniu już zakażonych emulsji. Omówiono kontrolę zawartości koncentratu polegającą na pomiarze współczynnika załamania światła przy użyciu refrakto-metru.

50

225. Ciecze do obróbki metali. Część IV.

Mechanik, 2005, t. 78, nr 7, s. 621-624. Podstawowe laboratoryjne metody kontroli jakości koncentratów i cieczy chło-dząco-smarujących polegają na oznaczeniu znormalizowanych parametrów (barwa, gęstość w temperaturze 15°C, lepkość kinematyczna w temperaturze 40°C, właściwości smarne, odporność na pienienie). Omówiono metody specy-ficzne, m.in. badanie jonów wodorowych - pH, kontrolę mikrobiologiczną, pomiar współczynnika załamania światła, test na obecność azotynów (nitrozoamin). Dla jakości emulsji ma znaczenie zarówno jakość koncentratu, jak i jakość użytej wody (88-96% składu chłodziwa). W tabeli przedstawiono wpływ składu che-micznego wody na własności eksploatacyjne emulsji. Podkreślono konieczność przestrzegania zasady dolewania koncentratu do wody poza zbiornikiem maszyny. Przykłady technologii utylizacji zużytych chłodziw.

226. Czarny R., Lawrowski Z., Potrykus J.: Ekologiczne aspekty smarowania maszyn.

Zag.Ekspl.Masz., 2005, t. 40, nr 1, s. 7-23. Możliwości przeciwdziałania zagrożeniom dla środowiska naturalnego stwarza-nym przez środki smarne stosowane w budowie maszyn i urządzeń. Ostatnio glo-balne zużycie środków smarnych na świecie zmalało, a przy opracowywaniu no-wych bierze się pod uwagę ich biodegradowalność. Zaleca się używanie olejów i smarów o bardzo długim okresie wymiany. Omówiono oleje smarne nowej gene-racji, zwłaszcza estrowe, oraz biodegradowalne smary plastyczne. Podkreślono znaczenie konstrukcyjnych materiałów samosmarownych i rolę uszczelnień w wę-złach tarcia. Omówiono techniki smarowania chroniące środowisko. Oceniono możliwości proekologicznej gospodarki środkami smarnymi.

227. Dicke luft ist abgedampft. Fuchs-Seminar rund um die neue Gefahrstoffverord-

nung. Odparowanie "gęstego" powietrza. Seminarium firmy Fuchs nt. nowego rozporządzenia dotyczącego niebezpiecznych substancji. Masch.u.Werkz., 2005, t. 106, nr 7/8, s. 100-103. Omówiono tematykę seminarium nt. chłodziw, w tym mgieł olejowych, oparów itp. obecnych w pobliżu stanowisk pracy. Podkreślono konieczność projektowania instalacji przewietrzających i odprowadzających szkodliwe substancje już na eta-pie projektowania budynków do celów przemysłowych, używania olejów obrób-kowych o obniżonej emisyjności, bez biocydów i stabilizatorów. Omówiono fil-trowanie chłodziw.

228. Irani R.A., Bauer R.J., Warkentin A.: A review of cutting fluid application in the

grinding process. Przegląd zastosowań płynów obróbkowych w procesie szlifowa-nia. Int.J.of Mach.Tools a.Manuf., 2005, t. 45, nr 15, s. 1696-1705. Opisano mechanizmy chłodzenia, rodzaje płynów chłodzących używanych w pro-cesach szlifowania oraz zagrożenia, jakie niosą płyny dla zdrowia człowieka. Podano zalecenia dotyczące: zastosowań płynów, projektowania i usytuowania dysz dostarczających płyny do strefy obróbki, prędkości przepływu płynu zapew-niającej efektywność chłodzenia. Opisano płyny obróbkowe niekonwencjonalne, tj. smary stałe, sposób ich podawania do strefy obróbki za pomocą końcówek pływających lub mechanizmów chłodzenia promieniowego. Opisano chłodzenie strumieniem powietrza i chłodzenie podwójne: olejem mineralnym i wodą.

51

229. John Deere saugt dezentral sicher ab. Prozessrückstand geht direkt zur zentralen Aufbereitung. Niezawodny, zdecentralizowany system odsysania chłodziw po ob-róbce w zakładach John-Deere (Niemcy). Odpady poprocesowe "idą" do central-nej regeneracji. Masch.u.Werkz., 2005, t. 106, nr 1/2, s. 52-53. Opisano wzorcowy system odsysania i odprowadzania zużytych chłodziw, zain-stalowany na linii produkcyjnej do obróbki żeliwa. Przy każdej obrabiarce zain-stalowano agregat ssący 2,2 kW i zbiornik z separatorami oddzielającymi stałe od płynnych składników zanieczyszczonego chłodziwa; wkładki filtracyjne oddzie-lają zassane powietrze od resztek oleju. Z separatora płynne chłodziwo przepływa do zbiornika centralnego, gdzie jest regenerowane.

230. Krull I.: Kosten nach unten drücken. Einsparpotenziale erschliessen beim Einsatz

wassergemischter Kühlschmierstoffe. Obniżyć koszty. Wskazanie potencjalnych oszczędności w warunkach stosowania cieczy obróbkowych emulsyjnych. Maschinenmarkt, 2005, nr 5, s. 34, 39. Istotnymi składnikami kosztów w przedsiębiorstwie, w którym funkcjonuje wiele obrabiarek obsługiwanych przez centralny system chłodzenia i smarowania, gdzie zbiorniki mogą mieć nawet 500 m3 objętości, jest praca i konserwacja takich urządzeń, koszt koncentratu cieczy obróbkowej, zużycie wody czy koszt usuwania i unieszkodliwiania zużytej emulsji. Podano oszczędności wynikające ze stosowa-nia biocydów, obliczone na podstawie niewielu parametrów bazowych z użyciem programu "Grotan Calculation" (Schülke Mayr). Program ten pozwala stosun-kowo dokładnie oszacować roczny koszt stosowania chłodziw emulsyjnych, umożliwia także wyliczenie kosztu zużycia wody i usuwania odpadów.

231. Lamers R.: Keines kann alles. Für die Umstellung auf Minimalmengenkühl-

schmierung stehen dem Anwender eine Vielzahl kundenspezifischer Systeme zur Verfügung. Żaden nie potrafi wszystkiego. Wdrożenie systemu minimalnego chłodzenia i smarowania wymaga wyboru jednego specyficznego rozwiązania spośród wielu, jakie użytkownik ma do dyspozycji. Maschinenmarkt, 2005, nr 31/32, s. 26-28. Systemy minimalnego smarowania i chłodzenia podzielono wg następujących kryteriów: zasada transportu chłodziwa, ilość transportowanego chłodziwa, spo-sób rozprowadzania i czas rozprowadzania, rodzaj użytego medium (z udziałem powietrza i bez). Omówiono systemy, w których czynnikiem sprawczym jest pod-ciśnienie, nadciśnienie, pompa tłokowa wraz ze sprzężonym powietrzem, systemy bez sprężonego powietrza oraz systemy hybrydowe.

232. Liu J., Han R., Sun Y.: Research on experiments and action mechanism with wa-

ter vapor as coolant and lubricant in green cutting. Badania doświadczalne mecha-nizmu oddziaływania pary wodnej, jako chłodziwa i smaru, na proces skrawania ekologicznego. Int.J.of Mach.Tools a.Manuf., 2005, t. 45, nr 6, s. 687-694. Wykonano próby skrawania ostrzami YT15 stali C45 w różnych warunkach chło-dzenia. Opisano stanowisko badawcze. Jako chłodziwa używano powietrza sprę-żonego, emulsji woda+olej i pary wodnej pod ciśnieniem - dającej efekt chłodze-nia i smarowania. Wykonywano również skrawanie na sucho. Badano wpływ pary wodnej na siłę skrawania, współczynnik tarcia, współczynnik odkształcenia wióra, chropowatość powierzchni oraz na temperaturę w strefie obróbki. Opracowano model penetracji strefy skrawania przez strumień chłodziwa. Stwierdzono, że najlepsze efekty skrawalnościowe i ekologiczne zapewnia para wodna.

52

233. Mandery K.: Alleskönner am Werk. Multifunktionsflüssigkeiten vereinen Eigen-schaften von Hydrauliköl, Kühlschmierstoff und Reinigerlösung. Potrafią wszystko. Ciecze wielofunkcyjne łączą własności oleju hydraulicznego, cieczy chłodząco-smarującej i roztworu czyszczącego. Maschinenmarkt, 2005, nr 17, s. 32-33. Omówiono problemy związane ze skrawaniem metali przy udziale chłodziw mie-szalnych z wodą. W celu ograniczenia substancji chemicznych opracowano tzw. oleje wielofunkcyjne, czyli zawierające składniki mineralne mieszalne z wodą, używane zamiast oleju hydraulicznego. Po zmieszaniu tych składników z wodą i dodaniu dodatków uszlachetniających rozpuszczalnych w wodzie emulsję tego typu można stosować w operacjach obróbki skrawaniem. W laboratorium zakła-dów chemicznych Kluthe opracowano produkty Hakuform 2-K, które mogą pełnić funkcję olejów hydraulicznych, obróbkowych, a także substancji do czyszczenia obrabianych przedmiotów.

234. Nguyen T., Zhang L.C.: Modelling of the mist formation in a segmented grinding

wheel system. Modelowanie powstawania mgły w systemie ściernicy segmento-wej. Int.J.of Mach.Tools a.Manuf., 2005, t. 45, nr 1, s. 21-28. Badano mechanizm przepływu płynu chłodzącego w ściernicy segmentowej z wewnętrznym układem przepływu chłodziwa. Zastosowano teorię niestabilności strumienia newtonowskiego do ilościowego określenia prędkości przepływu płynu, przy której powstaje mgła chłodziwowa. Na podstawie powyższych zało-żeń opracowano model do przewidywania szybkości tworzenia się mgły w oparciu o parametry szlifowania i własności płynu. Model stanowi podstawę do zrozumie-nia mechanizmu powstawania mgły i jest praktycznym poradnikiem.

235. Nguyen T., Zhang L.C.: The coolant penetration in grinding with segmented

wheels - part 1: mechanism and comparison with conventional wheels. Penetracja płynu chłodzącego w procesie szlifowania ściernicami segmentowymi. Część 1: Mechanizm i porównanie ze ściernicami konwencjonalnymi. Int.J.of Mach.Tools a.Manuf., 2005, t. 45, nr 12/13, s. 1412-1420. Badano penetrację płynu chłodzącego w strefie styku ściernicy (konwencjonalnej i segmentowej) i przedmiotu. W oparciu o zasady ruchu płynów, zwłaszcza w od-niesieniu do odwirowania i rozbryzgiwania, opracowano model do przewidywania mocy pompowania cieczy do strefy styku. Badania wykazały, że moc pompowania dla ściernic segmentowych rośnie ze wzrostem prędkości ściernicy, a dla ściernic konwencjonalnych maleje. Stwierdzono możliwość minimalizacji podawanego płynu dla ściernic segmentowych. Model sprawdzono doświadczalnie.

236. Quo vadis spanus et kühlschmiermittelum? Spänetor schleudert Stahl und Guss

zurück in die Maschine - Alutor sangt Späne raus. Dokąd zmierzacie wióry i chło-dziwa? "Brama wiórowa" wrzuca wióry stalowe i żeliwne z powrotem do obra-biarki, "brama alu" zasysa wióry aluminiowe. Masch.u.Werkz., 2005, t. 106, nr 9, s. 228-230. Niemiecka firma Rerucha wykonuje instalacje i urządzenia zwiększające bezpie-czeństwo wytwarzania podczas skrawania z udziałem chłodziw. Przykładowo, specjalna "brama wiórowa" uniemożliwia przedostawanie się wiórów stalowych i żeliwnych do instalacji odsysającej obrabiarki. Zadaniem instalacji oczyszczającej Pipeclean jest kondensacja mgły olejowej z przestrzeni obróbkowej i zawracanie jej do obiegu chłodziwa.

53

237. Smolenski D.J.: Standards for fluid take time. Normy dla cieczy obróbkowych wymagają czasu. Manuf.Eng., 2005, t. 134, nr 3, s. 149-157. Dokonano oceny skuteczności norm dla chłodziw obróbkowych i smarów w fir-mie General Motors. Podjęto próbę usystematyzowania wiedzy na temat normali-zacji cieczy obróbkowych oraz na podstawie istniejących norm opracowania no-wych, odpowiadających praktycznym wymaganiom. Warunkiem przyjęcia wła-ściwych norm jest sporządzenie specyfikacji cieczy obróbkowej, ocena i wybranie relewantnej metody testowania. Zestawiono właściwości podstawowych chłodziw na bazie olejów i na bazie wody. Podano cechy chłodziw, które należy uwzględnić w wypadku cieczy do usuwania naddatku metalu (ang. straight metal removal fluid). Omówiono testy do badania właściwości cieczy obróbkowej (m.in. na ko-rozję, pienienie, biostabilność). Głównym celem ustalania norm jest ochrona pra-cowników.

238. Sparen Sie sich Nebel und Dampf! Neue KSS entwickeln 80 Prozent weniger

Emissionen. Oszczędzić sobie mgły i oparów. Nowe ciecze chłodząco-smarujące mają emisyjność nawet o 80% niższą. Masch.u.Werkz., 2005, t. 106, nr 1/2, s. 50-51. Omówiono chłodziwa firmy Fuchs, o obniżonej emisyjności. Seria Ecocut LE-S to niemieszalne z wodą chłodziwa na bazie olejów - produktów hydrokrakowania. Ich mniejsza skłonność do tworzenia oparów sprawia, że zużycie w trakcie ob-róbki spada o 20÷30%, a przestrzeganie granicznej wartości dla oparów i aerozoli nie wymaga dodatkowych inwestycji. Najnowszym produktem Fuchs jest ekolo-giczny olej wielozadaniowy na bazie estrów Unifluid 10, zdolny do biodegradacji.

239. Wassermischbare Kühlschmiermittel: leistungsfähig und hautverträglich. Rich-tungweisende Kühlschmierstofftechnologie. Ciecze chłodząco-smarujące mie-szalne z wodą: wydajne i tolerowane przez skórę. Technologia wyznaczająca kie-runki rozwoju chłodziw. VDI-Z, 2005, t. 147, nr 9, s. 84. Nowa generacja chłodziw "Multan" nadaje się do wszystkich materiałów narzę-dziowych i procesów rozwiercania, nacinania gwintów, frezogwintowania, frezo-wania, toczenia, szlifowania i obróbki plastycznej. Są to chłodziwa semi-synte-tyczne na bazie oleju mineralnego i roślinnego. Nie zawierają boru, związków fos-foru, siarki ani chloru, są stabilne bakteriologicznie, dobrze tolerowanie przez skórę i dają możliwość oszczędnego stosowania. Chłodziwa "Multan" spełniają wymagania Dyrektywy UE 98/8EG, tzw. "Biocydowej".

240. Woods S.: Going green. Ciecze obróbkowe przyjazne dla środowiska.

Cut.Tool Eng., 2005, t. 57, nr 2, s. 48-51. Ciecze obróbkowe na bazie olejów roślinnych można podzielić na cztery klasy: czyste oleje roślinne rozpuszczalne w wodzie, oleje rozpuszczalne tworzące emul-sje, ciecze półsyntetyczne oraz syntetyczne. Przeanalizowano wady i zalety cieczy na bazie olejów roślinnych. Do zalet należą dobre właściwości smarne wynikające z występowania w nich ładunków biegunowych, wyższy od olejów mineralnych punkt zapłonu - co zmniejsza ryzyko generowania dymu lub pożaru, duża lepkość, mająca duże znaczenie ze względu na wysokie temperatury skrawania. Do wad zalicza się niską odporność na utlenianie, małą odporność na reakcję hydrolizy, możliwość szybkiego rozwoju bakterii, wyższą cenę niż olejów mineralnych. Omówiono również aspekty oczyszczania i obsługi (transport, przechowywanie i utylizacja) cieczy na bazie olejów roślinnych.

54

241. Allcock A.: Coolant considerations. Rozważania na temat chłodziwa.

Machinery, 2006, t. 164, nr 4128, s. 51-52. Wieloaspektowa analiza efektywnego stosowania cieczy chłodząco-smarujących w przemyśle. Podkreślono znaczenie utrzymania właściwego stanu chłodziwa w całym okresie jego eksploatacji. Szczególną uwagę zwrócono na aspekt ekono-miczny, ponieważ wydajność i zyski produkcyjne w dużym stopniu zależą od chłodziwa odprowadzającego ciepło ze strefy obróbki, usuwającego wióry i inne produkty obróbki oraz zapewniającego wymaganą jakość i dokładność. Omó-wiono okres trwałości chłodziwa, jakość chłodziwa (zachęta do stosowania droż-szych i lepszych chłodziw), czynniki decydujące o doborze chłodziwa, stosowanie różnego rodzaju systemów chłodziwowych.

242. Aronson R.B.: Ignoring fluids can be costly. Ignorowanie płynów chłodząco-

smarujących może być kosztowne. Manuf.Eng., 2006, t. 137, nr 1, s. 111-113, 116-118. Podano warunki odpowiedniej eksploatacji chłodziw. Rozważono ograniczenia dotyczące stosowania mgły olejowej i zawartości w niej olejów mineralnych. Omówiono badania nad chemicznym oddziaływaniem powierzchniowym smarów pod wysokim ciśnieniem oraz wpływu chloru, fosforu i siarki na styku narzędzie/przedmiot. Podkreślono rolę filtracji, zwłaszcza przy szlifowaniu i analizowano celowość używania olejów rafinowanych rozpuszczalnikami, ze względu na stabilność termiczną. Stwierdzono przydatność olejów roślinnych w aspekcie ochrony środowiska i wydajności.

243. Clausen J.: Nicht nur Spülen und Schmieren. Wassermischbare Kühlschmierstoffe

für Gusslegierungen haben hohe Korrosionsschutzeigenschaften. Nie tylko spłukiwanie i smarowanie. Chłodziwa mieszalne z wodą do obróbki stopów żeliwnych mają skuteczne działanie antykorozyjne. Maschinenmarkt, 2006, nr 27, s. 20-22. Wybór chłodziwa do obróbki stopów żeliwnych wymaga oceny działania korodującego danego chłodziwa. Przy wyborze, a także do oceny aktualnego stanu emulsji można stosować metodę Herberta oraz tzw. test wiórowy. Ze względu na czas realizacji stosuje się zwykle test wiórowy. Opracowano dwa chłodziwa emulsyjne (prod. Hebro) KSM 565B i KSM 505B z dodatkami o działaniu smarującym nie zawierającymi chloru, które już przy stężeniu 4% wykazują działanie antykorozyjne i przeciwdziałają powstawaniu piany. Chłodziwa te nadają się m.in. do obróbki stali szlachetnych i stopów aluminium.

244. Elenteny D., Manfreda J.: Maximizing coolant endurance and economy.

Maksymalizacja trwałości i opłacalności stosowania chłodziw. Amer.Mach., 2006, t. 150, nr 2, s. 34-36. Rozważania nad właściwą eksploatacją płynów obróbkowych. Niezależnie od typu chłodziwa jego stężenie powinno być regularnie mierzone i rejestrowane. Scharakteryzowano chłodziwa olejowe oraz produkty oparte na składnikach roślinnych i biostatycznych. Wymieniono zalety chłodziw ze składnikami syntetycznymi. Podano uwagi dotyczące oczyszczania i recyklingu chłodziw. W tabeli zestawiono najczęściej występujące zanieczyszczenia chłodziw. Podano zalecenia odnośnie do właściwej gospodarki chłodziwami.

55

245. Fluides sous pression. Płyny pod ciśnieniem. Mach.Prod., 2006, nr 828 b, s. 27-28, 31-32. Na wystawie Simodec we Francji prezentowano urządzenia do podawania chłodziwa do strefy obróbki pod wysokim ciśnieniem, urządzenia do recyklingu i regeneracji chłodziw, wymienniki ciepła służące do chłodzenia płynów obróbkowych oraz maszyn, urządzenia filtrujące. Przykładowo firma Sotec oferuje skuteczną aparaturę do usuwania ze strefy obróbki i filtrowania mgły olejowej (1500 do 120.000 m3/h), która gwarantuje oddzielenie od substancji smarującej 99,99% cząsteczek wielkości powyżej 1 µm, 99% cząsteczek powyżej 0,5 µm i 95% cząsteczek powyżej 0,2 µm. Omówiono dostępne na rynku chłodziwa m.in. firm Rhenus, Motul Tech, JP Industrie.

246. Freitag H., Jacobs J.: Direkter Durchfluss. Lagerlose Drehdurchführungen bringen

Medien in Maschinen und Anlagen an die richtige Stelle. Przepływ bezpośredni. Niełożyskowane przepusty obrotowe w obrabiarkach i urządzeniach dostarczają chłodziwa w wyznaczone miejsce. Maschinenmarkt, 2006, nr 23, s. 132. Zadaniem przepustu obrotowego jest transferowanie chłodziwa z nieruchomych przewodów zasilających do wirującego z dużą prędkością wrzeciona. Dominujące tendencje w rozwoju tych elementów konstrukcyjnych to miniaturyzacja z zachowaniem wysokiej precyzji i wydajności, związana bezpośrednio z dążeniem do redukowania mas komponentów obrabiarek, oraz indywidualizacja polegająca na jak najlepszym wykorzystaniu wolnej przestrzeni przez idealne dopasowanie kształtu korpusów przepustów do geometrii innych komponentów, typowych dla danego producenta obrabiarek.

247. Friedrich D.: Die Wirkstelle im Visier. Nadeldüsen-Module ermöglichen

Zielgerichtete Zuführung des Kühlschmierstoffes beim Schleifen. Miejsce skrawania na celowniku. Moduły dysz iglicowych umożliwiają doprowadzanie chłodziwa w żądane miejsce podczas szlifowania. Maschinenmarkt, 2006, nr 10, s. 36-37. Duże ilości chłodziwa zużywane podczas szlifowania można ograniczyć stosując moduły dysz iglicowych kierujących chłodziwo bezpośrednio w miejsce skrawania. Rozwiązanie firmy Grindaix zapewnia uzyskanie laminarnego strumienia chłodziwa, prędkość wypływu z dyszy regulowana jest ciśnieniowo. Moduły podłączone są do układu centralnego zasilania szlifierki w chłodziwo. W próbach przemysłowych uzyskano ograniczenie ilości potrzebnego chłodziwa nawet o 50%.

248. Hohes Einsparpotential... durch Brikettierung von Aluminiumspänen. Spore

oszczędności dzięki brykietowaniu wiórów aluminiowych. Masch.u.Werkz., 2006, t. 107, nr 6, s. 95. Przedstawiono prasę do brykietowania wiórów aluminiowych TH1500 firmy Weima (Niemcy), a także pyłów szlifierskich, papieru, tworzywa Styropor i in-nych materiałów, napędzaną silnikiem elektrycznym (11±15 kW), z możliwością przerobu 250÷500 kg/h. Brykiety są suche (poniżej 3,5% wag. wilgotności koń-cowej), mają kształt zbliżony do prostopadłościanu ok. 150×60×70 mm oraz gęs-tość 2000 kg/m3. Jednocześnie odzyskane w ten sposób chłodziwo można pow-tórnie wykorzystać w procesie obróbkowym, natomiast brykiety poddaje się wtór-nemu przetworzeniu.

56

249. Kiselev E.S., Koval'nogov B.N., Jashin A.A.: Primenenie ul'trazvukovojj tekhniki podachi SOZh dlja povyshenija ehffektivnosti ploskogo shlifovanija s nepreryv-nojj pravkojj kruga. Zastosowanie ultradźwiękowej techniki podawania chłodziwa dla zwiększenia efektywności szlifowania płaszczyzn z ciągłym obciąganiem ściernicy. STIN, 2006, nr 10, s. 33-36. Teoretyczno-eksperymentalne badania efektywności szlifowania płaszczyzn z ciągłym obciąganiem ściernicy i ultradźwiękowym podawaniem chłodziwa do stref szlifowania i obciągania obejmowały: badania wpływu ciągłego obciągania ściernicy przy ultradźwiękowym podawaniu chłodziwa na temperaturowo-obcią-żeniowe warunki obróbki; ilościową ocenę możliwości zwiększenia wydajności szlifowania; badania technologicznych naprężeń szczątkowych w warstwie wierzchniej przedmiotów.

250. Kotnarowski A.: Modification of cutting oils tribological properties with metal

nanoparticles additives. Modyfikacja właściwości tribologicznych olejów obrób-kowych za pomocą dodatku nanocząstek metali. Tribologia, 2006, t. 37, nr 4, s. 63-75. Badano możliwości dodawania nanocząstek niektórych metali do płynów obrób-kowych w celu modyfikacji ich właściwości tribologicznych w skojarzeniach tar-ciowych. Do badań doświadczalnych użyto płytki z węglika spiekanego S20S i pierścienia ze stali 45 (45±2 HRC) zanurzonego w oleju (Hydrorafinat II lub SN100) z dodatkiem lub bez dodatku 0,25%wt. nanocząstek miedzi o średniej wielkości ziarna 66 nm lub molibdenu o średniej wielkości ziarna 54 nm. Stwier-dzono korzystny wpływ dodatków nanocząstek metali na właściwości tribolo-giczne olejów smarowych i obróbkowych.

251. Kuttkat B.: Rundumversorgung. Umfassendes Kühlschmierstoff-Management

kann deutlich die Ver- und Entsorgungskosten senken. Kompleksowe gospodaro-wanie chłodziwami. Obejmujący różne obszary wytwarzania system zarządzania chłodziwami może znacznie obniżać koszty zaopatrywania w chłodziwa i koszty ich usuwania. Maschinenmarkt, 2006, nr 21, s. 26-27. W oparciu o koncepcję zarządzania płynami obróbkowymi (Rhenus Lub) omó-wiono krótko przyczyny niewłaściwego gospodarowania chłodziwami. Za naj-ważniejszą uważa się stosowanie zasady doboru chłodziwa głównie według kry-terium kosztów zakupu, ewentualnie jego trwałości i możliwości wpływania na niezawodność realizowanego procesu. Na ogół pomija się koszty składowania, konserwacji i regeneracji oraz usuwania zużytych chłodziw. Wdrażając rozwiąza-nia mające na celu zoptymalizowanie gospodarki płynami obróbkowymi należy uwzględniać wszystkie czynniki wpływające na proces obróbki.

252. Kühlmittelpflege leicht gemacht. Łatwiejsza konserwacja chłodziw.

Masch.u.Werkz., 2006, t. 107, nr 7/8, s. 68-69. Samodzielne urządzenie Emu-Cleaner EC100 (Zetec, Niemcy) do konserwacji chłodziw emulsyjnych można podłączać do systemu chłodzenia obrabiarki w celu odfiltrowania zanieczyszczeń obcymi olejami i substancjami za pomocą filtrów workowych o różnych wielkościach oczek. Możliwość odfiltrowania drobnych wiórów i zanieczyszczeń od wielkości 0,05 mm eliminuje zatykanie się wew-nętrznych kanalików chłodziwowych w narzędziach. Regularne oczyszczanie emulsji umożliwia kilkakrotne wydłużenie jej okresu użytkowania. Proces regene-racji może przebiegać w trybie bezobsługowym.

57

253. Laux D.: Minimalmenge automatisiert Schmierprozesse. Minimalna ilość cieczy

chłodząco-smarującej w zautomatyzowanych procesach smarowania. Maschine, 2006, t. 60, nr 2, s. 50-51. Podano przykłady rozwiązań w zakresie minimalnego smarowania, zrealizowa-nych w oparciu o urządzenia firmy Steidle, m.in. Lubrimat 50 i Pulsomat P25. Dzięki zastosowaniu pompy tłokowej z funkcją dokładnego dozowania medium ilość zużywanego w ciągu dnia oleju do smarowania/chłodzenia przeciągacza w procesie wykonywania wewnętrznego uzębienia ślimaka stalowego zmniejszono z 3 litrów do 0,3 l/dzień.

254. Lienkamp P.: Zwei, die sich mögen. Wassermischbare Kühlschmierstoffe und

Neutralreiniger sind aufeinander abgestimmt. Dwie substancje, które się nawza-jem tolerują. Chłodziwa mieszalne z wodą i neutralne substancje czyszczące są nawzajem dopasowane. Maschinenmarkt, 2006, nr 25, s. 24-25. Seria mieszalnych z wodą chłodziw Multan na bazie oleju mineralnego i roślin-nego, bez zawartości boru oraz bez związków fosforu, siarki i chloru, wraz z serią neutralnych substancji czyszczących P3-Neutracare 3000 (Henkel) stanowi kom-patybilny system produktów, które nie oddziałują na siebie niekorzystnie, a za-pewniają wysoką jakość powierzchni i czystość produktu po skrawaniu. Udosko-nalone chłodziwo Multan 97-40 spełnia wymagania obowiązującej w UE dyrek-tywy biocydowej 98/8EG. W produktach P3-Neutracare nie stosuje się chlorków, ani siarczanów, a trwałość - bez domieszkowania - wydłużono z 3 do 6 tygodni.

255. Manfreda J., Elenteny D.: Cool savings. Oszczędności związane z chłodzeniem.

Cut.Tool Eng., 2006, t. 58, nr 2, s. 42, 44, 46, 48-50. Chłodziwa dzieli się na 3 grupy: na bazie olejów rozpuszczalnych, chłodziwa pół-syntetyczne, zawierające poniżej 30% olejów mineralnych, i syntetyczne - bez oleju, z dodatkami chemicznymi zapewniającymi smarowanie, ochronę przed ko-rozją obrabianego metalu, kontrolę rozwoju mikroorganizmów. Podano cechy eksploatacyjne wymienionych grup. Wzrost kosztów eksploatacji wynika m.in. z ich niestabilności, szkodliwego oddziaływania na obsługę i otoczenie, degradacji biologicznej, utylizacji. Podkreślono przewagę chłodziw syntetycznych nad po-zostałymi (łatwiej je oczyszczać, są bardziej odporne na szkodliwe działanie twar-dej wody, na działanie bakterii, mają większą trwałość).

256. Mečiarová J.: Computer application for comparison, selection and health assess-ment of cutting fluids. Zastosowanie komputera do porównania i selekcji płynów obróbkowych oraz oceny ich wpływu na zdrowie. Mater.Sci.Conf.SOP'2006, 11th Int.DAAAM Workshop CA Systems, Kraków, 2006, s. 129-133. Analizowano możliwości minimalizowania negatywnego oddziaływania płynów obróbkowych. Celem komputerowego systemu CFS jest wspieranie inżynierów w tworzeniu efektywnego planu procesu obróbki metali z użyciem chłodziw. Służą do tego: moduł bazy danych, moduł interfejsu użytkownika i moduł optymalizacji procesu. Opisano poszczególne moduły i ocenę przewidywanego wpływu okreś-lonego chłodziwa na zdrowie. Użytkownik może porównać informacje o toksycz-ności różnych płynów obróbkowych i dobrać optymalne chłodziwo w zależności od potrzeb.

58

257. Monici R.D. i in.: Analysis of the different forms of application and types of cutting fluid used in plunge cylindrical grinding using conventional and superab-rasive CBN grinding wheels. Analiza różnych sposobów stosowania i odmian pły-nów obróbkowych używanych w procesie szlifowania wgłębnego wałków ścierni-cami konwencjonalnymi i CBN. Int.J.of Mach.Tools a.Manuf., 2006, t. 46, nr 2, s. 122-131. Opisano metodykę analizy ilości płynu chłodzącego dostarczanego do strefy ob-róbki, nie powodującej skutków ujemnych. Badano 5% emulsję syntetyczną i czy-sty olej (lub ropę), użyto dwóch odmian ściernic (z zawartością tlenku glinu i su-perściernice CBN), a także dysz o średnicach 5, 4, 3 mm, stosowano wysokie ci-śnienie cieczy. W oparciu o analizę ilości chłodziwa badano nowy sposób poda-wania płynu do strefy szlifowania, polepszający m.in. parametry obróbki: składową styczną siły szlifowania i energię właściwą obróbki.

258. Neueste Entwicklungen bei wassermischbaren Kühlschmierstoffen. Bearbeiten

korrosionsempfindlicher Werkstoffe. Najnowsze osiągnięcia w zakresie chłodziw mieszalnych z wodą. Obróbka materiałów łatwo ulegających korozji. VDI-Z, 2006, t. 148, nr 7/8, s. 24-25. Przy wyborze chłodziwa oraz do oceny aktualnego stanu emulsji można posłużyć się testem Herberta (ocena działania korodującego emulsji na płytkę żeliwną i wióry po upływie 24 godzin) albo tzw. testem wiórowym (ocena wg skali ilości plam rdzy na bibułce filtracyjnej, powstałych w wyniku zwilżania wiórów żeliw-nych emulsją przez 2 godziny). Wyniki testów w praktyce przemysłowej, prze-prowadzonych na chłodziwach KSM 565B i KSM 505B zawierających bezchlo-rowe dodatki smarowe, potwierdziły ich działanie antykorozyjne, nawet przy nie-wielkich stężeniach, a także odporność na pienienie.

259. Nguyen T., Zhang L.C.: The coolant penetration in grinding with a segmented

wheel - Part 2: Quantitative analysis. Penetracja chłodziwa w procesie szlifowania ściernicą segmentową. Część 2: Analiza ilościowa. Int.J.of Mach.Tools a.Manuf., 2006, t. 46, nr 2, s. 114-121. Przedstawiono model do przewidywania mocy strumienia chłodziwa penetrują-cego strefę szlifowania ściernicą segmentową. Zaproponowano wzór do przewidywania stosunku wydajności przepływu mgły olejowej do wydajności dostarczanego płynu. Rozważano problem optymalizacji w aspekcie minimalnej mocy strumienia, gwarantującej obróbkę bez uszkodzeń na powierzchni przedmiotu, oraz maksymalnej wydajności przepływu mgły odpowiadającej wymaganiom ochrony środowiska. Podano algorytm optymalizacji.

260. Nowak D., Wszołek J.: Technologia unieszkodliwiania zużytych cieczy obróbko-

wych. Mechanik, 2006, t. 79, nr 5/6, s. 498-499. Opracowana w IZTW technologia unieszkodliwiania zużytych emulsji olejowych oparta jest na metodzie elektrostatyczno-elektrolitycznej. Przedstawiono schemat blokowy procesu neutralizacji zużytych emulsji olejowych na bazie olejów mine-ralnych i półsyntetycznych o stężeniu do 3%. Do realizacji metody służy urządze-nie Rotresel 25, w którego skład wchodzi zbiornik-magazyn zużytej emulsji oraz zbiornik reaktora, gdzie następuje proces neutralizacji. Na powierzchni komór re-aktora wydziela się odpad w formie piany, który następnie - zdmuchiwany przez specjalne dysze - trafia do zbiornika odpadu poprocesowego, z którego odsącza się zaolejony odpad wodny. W tabeli podano skuteczność redukcji niektórych grup zanieczyszczeń przy zastosowaniu metody elektrostatyczno-elektrolitycznej.

59

261. Reinigungssystem optimiert den Schleifprozess. System oczyszczania oleju optymalizuje proces szlifowania. VDI-Z, 2006, t. 148, nr 7/8, s. 23. System oczyszczania i przywracania do obiegu oleju szlifierskiego składa się z dwubębnowego urządzenia Mayfran i mobilnej wirówki 8000T (MKR-Metzger). System rozwiązuje problem osadzania się w przewodach rurowych, w przestrzeni roboczej szlifierki oraz na spodzie zbiornika urządzenia filtracyjnego kleistego szlamu z bardzo drobnymi wiórami powstającymi podczas szlifowania części jed-nostek napędowych ze stopu na bazie niklu, zwłaszcza ściernicami w warstwą CBN. Opisano funkcjonowanie systemu. Osuszony i rozdrobniony szlam trafia do pojemnika na wióry.

262. Schelp S.: Dozowanie z regulacją. Wyposażenie systemów smarno-chłodzących w

obiegowe pompy zębate o bezstopniowej regulacji obrotów zwiększa efektywność obróbki wiórowej. Maschinenmarkt, Mag.Przem., 2006, nr 5, s. 38-40. Wydajność i ciśnienie, pod którym doprowadza się media smarno-chłodzące, mają istotny wpływ na warunki skrawania metali. Dla systemów smarno-chłodzących stosowanych w obróbce wiórowej opracowano nowy agregat EPAF (Voith) wyposażony w obiegową pompę zębatą IPME napędzaną silnikiem prądu przemiennego, z bezstopniową regulacją obrotów. Lżejszy i mniej rozbudowany w gabarytach agregat przewyższa sprawnością agregaty śrubowe i ciszej pracuje. Stopień multiplikacji ciśnienia reguluje się przez zmianę obrotów silnika. Nowy typ emulsyjnej pompy IPME osiąga wydajność 35 l/min przy ciśnieniu do 10 MPa.

263. Schlindwein H.J., Grill H.: Gleichberechtigter Faktor. Bei der spanenden Be-

arbeitung von Aluminium ist auf genau abgestimmte Kühlschmierstoffe zu achten. Czynnik równorzędny. W obróbce skrawaniem aluminium należy przestrzegać za-sady precyzyjnego doboru chłodziwa. Maschinenmarkt, 2006, nr 16, s. 24-27. Analiza doboru chłodziw do obróbki skrawaniem aluminium. Aluminium i jego stopy podzielono na 3 grupy o zbliżonej skrawalności: czyste aluminium i nisko-stopowe materiały aluminiowe do przeróbki plastycznej, które wymagają ostrych krawędzi, wysokich prędkości skrawania i intensywnego smarowania; umacniane zgniotem lub hartowane stopy do przeróbki plastycznej - o lepszej skrawalności ze względu na większą wytrzymałość - oraz stopy odlewnicze o zawartości krzemu powyżej 12%. Każdej grupie materiałów aluminiowych przyporządkowano grupę chłodziw ze wskazaniem typowych wymagań, jakie powinny spełniać.

264. Sinot O., Chevrier P., Padilla P.: Experimental simulation of the efficiency of high

speed grinding wheel cleaning. Symulacje doświadczalne efektywności usuwania zanieczyszczeń z powierzchni ściernicy podczas szlifowania z wysokimi prędko-ściami. Int.J.of Mach.Tools a.Manuf., 2006, t. 46, nr 2, s. 170-175. Określono parametry wpływające na zachowanie czystości ściernicy oraz zapro-ponowano kryterium czystości do oceny efektywności usuwania zanieczyszczeń. Wykazano znaczący wpływ położenia dyszy kierującej strumień chłodziwa na powierzchnię ściernicy, prędkości strumienia, ciśnienia, warstwy powietrza wokół wirującej ściernicy i prędkości cząstek zawartych w chłodziwie. Określono odległość między dyszą i ściernicą, podano zależności między szybkością przepływu chłodziwa i ciśnieniem.

60

265. Szarzec P., Dyrbuś G., Sokołowski A.: Badania wpływu ilości cieczy chłodząco-

smarującej na trwałość wierteł podczas wiercenia z minimalnym smarowaniem. Pr.Nauk.Katedry Bud.Masz.P.Śl., 2006, nr 2, s. 239-248. Podjęto badania nad określeniem wpływu ilości chłodziwa podawanego do strefy obróbki za pomocą urządzenia Pulsomat P25 na okres trwałości wierteł podczas wiercenia z minimalnym smarowaniem. Do badań wykorzystano handlowe wiertła ze stali szybkotnącej kobaltowej. Wiercono otwory przelotowe w stali konstrukcyjnej St3S przy wydajności podawanego chłodziwa 40 ml/h, 20 ml/h i bez smarowania. Stosowano ciecz olejową Blascout Vasco USK42 na bazie olejów roślinnych (85%) nie zawierających chloru. Za najbardziej odpowiednią wydajność cieczy ze względu na okres trwałości wierteł uznano 40 ml/h. Badano również chropowatość powierzchni wierconych otworów.

266. Sulek M.W., Wasilewski T.: Tribological properties of aqueous solutions of alkyl polyglucosides. Właściwości tribologiczne wodnych roztworów poliglukoidów alkaidowych. Wear, 2006, t. 260, nr 1/2, s. 193-204. Jako potencjalne składniki smarujące badanych wodnych roztworów chłodziw wybrano poliglikoidy alkalidowe APG. Porównano dostępne w handlu produkty, oceniając głównie wyniki testów zwilżania, napięcia powierzchniowego, dyfuzji i lepkości. Wykonano pomiary w celu określenia struktur faz powierzchniowych. Badania uzupełniono pomiarami tribologicznymi. Określono wpływ stężenia do-datków smarowych na współczynnik tarcia. Podano wartości stężenia APG poz-walające zredukować współczynnik tarcia i skłonność do zacierania. Podkreślono pozytywny wpływ tworzonych struktur na własności tribologiczne. Pozytywnie oceniono także ich znaczenie ekologiczne.

267. Ueda T., Hosokawa A., Yamada K.: Effect of oil mist on tool temperature in cut-

ting. Wpływ mgły olejowej na temperaturę narzędzia przy skrawaniu. Trans.ASME, J.of Manuf.Sci.a.Eng., 2006, t. 128, nr 1, s. 130-135. Wpływ mgły olejowej na temperaturę narzędzia skrawającego badano ekspery-mentalnie w procesie toczenia stali węglowej narzędziem ceramicznym. Pomiary za pomocą pirometru wykazały, że temperatura narzędzia przy toczeniu na sucho z prędkością 300 m/min wynosiła ok. 1060°C, a dzięki chłodzeniu mgłą olejową spadła do ok. 1000°C. Przy frezowaniu walcowo-czołowym na sucho z prędkością skrawania 400 m/min temperatura narzędzia wynosiła ok. 660°C, chłodzenie mgłą olejową spowodowało spadek temperatury o 80°C (do około 580°C).

268. Umweltfreundliche Innovationen. Neue Kühlschmierstoffe für Stahl, Guss und

Aluminium. Innowacje przyjazne środowisku. Nowe ciecze chłodząco-smarujące na potrzeby obróbki stali, żeliwa i aluminium. Masch.u.Werkz., 2006, t. 107, nr 7/8, s. 62-63. Obowiązująca od września 2006 roku tzw. dyrektywa biocydowa RL1999/45/EG nie zezwala na stosowanie produktów zawierających inne biocydy niż zawarte na liście substancji dopuszczalnych, obowiązującej w krajach Unii Europejskiej. W ofercie firmy Fuchs znalazły się dwa nowe chłodziwa mieszalne z wodą: Ecocool Ferrostar, bez zawartości biocydów, środków konserwujących, dostępne w wersji z zawartością boru i bez boru, na potrzeby obróbki stali i żeliw, w tym dogładzania, oraz Ecocool Alustar do obróbki aluminium i jego stopów, chroniące te materiały przed powstawaniem białych i czarnych plam, o neutralnym zapachu, nieszkodliwe dla skóry.

61

269. Vernyi B.: Cool drilling. Chłodzenie przy wierceniu.

Amer.Mach., 2006, t. 150, nr 2, s. 44. Omówiono rolę chłodziwa w procesie wiercenia. Przy obróbce narzędziem jedno-ostrzowym 5% stężenie smaru w chłodziwie jest wystarczające. Większa po-wierzchnia styku wiertło/przedmiot wymaga zwiększenia stężenia do 8%. Gwin-towanie otworów po ich wierceniu wymaga największego stężenia, tj. 12%. Obni-żenie stężenia smaru w chłodziwie może zmniejszyć trwałość narzędzi nawet o 90%. Omówiono problemy związane z wierceniem bardzo małych otworów, co uniemożliwia doprowadzanie chłodziwa przez narzędzie. Podano zalecenia pro-ducentów dotyczące doboru optymalnych narzędzi z uwzględnieniem chłodzenia.

270. Walter R.: Mit direkter Kühlung zu mehr Genauigkeit. Z bezpośrednim

chłodzeniem do większej dokładności. Werkst.u.Betr., 2006, t. 139, nr 6, s. 129-130. Innowacją w budowie elektrowrzecion do obróbki HSC jest wewnętrzny system chłodzenia. W elektrowrzecionach firmy Fischer chłodzony jest zarówno rotor, jak i wewnętrzne pierścienie łożysk. Medium chłodzącym może być olej lub woda. Newralgicznym węzłem systemu jest zespół doprowadzania cieczy chłodzącej do wirującego wrzeciona. Dodatkowy kanał może służyć do ewentualnego chłodzenia narzędzia podczas pracy. Obok pozytywnych rezultatów wewnętrznego chłodzenia wrzeciona są także negatywne, np. konieczność wydatkowania na ten cel mocy ok. 1 kW.

271. Welz H.: Anwendungs-Know-how für Zerspaner. Wasser, Öle, Emulsionen.

Know-how w zakresie użytkowania dla tych, co skrawają. Woda oleje, emulsje. Werkst.u.Betr., 2006, t. 139, nr 12, s. 66-69. Głównymi zadaniami cieczy chłodząco-smarujących jest chłodzenie, smarowanie i transport wiórów. Terminologia i sposób oznaczania chłodziw są objęte nor-mami DIN 51385 i DIN 51502. Podczas użytkowania ciecze wymagają stałej kontroli dla zapewnienia niezawodności procesu obróbki i uniknięcia zagrożenia zdrowia pracowników. Kontroli wymaga m.in. stężenie, wartość pH, liczba za-rodków krystalizacji. Aby wyeliminować zagrożenie chorobą nowotworową kon-troluje się zawartość azotanów i azotynów. Wartości dopuszczalne objęte są do-kumentem TRGS611. W miarę możliwości należy codziennie kontrolować wyg-ląd cieczy, jej zapach, konsystencję i zawartość zanieczyszczeń. Likwidację i unieszkodliwianie cieczy obróbkowych regulują szczegółowo stosowne przepisy i dyrektywy.

272. Widmann D.: Kühlschmiermittelreduzierung beim Schleifen. Redukcja ilości

zużywanej cieczy chłodząco-smarującej w procesie szlifowania. Ind.Diam.Rdsch., 2006, t. 40, nr 1, s. 74, 75-76,78. W warunkach produkcji wielkoseryjnej (szlifowanie wałów krzywkowych) testo-wano możliwość ograniczenia ilości chłodziwa zużywanego podczas szlifowania na drodze optymalizacji konstrukcji dysz oraz przepływu i wypływu chłodziwa z dyszy. W procesie szlifowania zgrubnego stosowano dysze dwustrumieniowe o przepływie swobodnym, w szlifowaniu wykańczającym stosowano dysze typu trzewik z różnie usytuowanymi przegrodami kierującymi z blachy. Zoptymalizo-wane dysze pozwoliły na wielokrotnie mniejszą wielkość przepływu chłodziwa bez negatywnych skutków dla trwałości ściernic i jakości obrabianej powierzchni.

62

273. Am sauberen Hallenboden sollt ihr sie erkennen. Clevere Kostensenkung durch

KSS-Management und automatische Späneentsorgung. Po czystej podłodze na hali je poznacie. Rozsądny sposób na zmniejszenie kosztów przez gospodarowa-nie chłodziwami i zautomatyzowane odprowadzanie wiórów. Masch.u.Werkz., 2007, t. 108, nr 4, s. 40-42. Rozwiązania firmy Knoll służące zautomatyzowaniu odprowadzania wiórów i zu-żytych chłodziw ze stanowisk obróbkowych, a następnie z hali produkcyjnej. Ide-alnym rozwiązaniem w warunkach obróbki "na mokro" są stanowiska pomp zin-tegrowane z obrabiarką zamiast transportera wiórów. Stanowiska takie z prze-wodami rurowymi pod stropem hali są bardziej elastyczne i łatwiej je przystoso-wać np. na wypadek zmiany miejsca ustawienia obrabiarki. Układ pomp może służyć również jako część systemu oczyszczania chłodziw.

274. Benes J.: Cutting the coolant. Ograniczanie stosowania chłodziw.

Amer.Mach., 2007, t. 151, nr 8, s. 36, 38-40. Zalety i ograniczenia MQL (smarowania minimalną ilością chłodziwa 30÷500 ml/h). W metodzie tej aerozol jest niemal całkowicie wykorzystany podczas ob-róbki, a przedmiot, narzędzie i obrabiarka pozostają prawie suche. Na potrzeby MQL zalecane są oleje roślinne lub estrowe o wysokiej smarności i rozpuszczal-ności, nieszkodliwe dla środowiska. Omówiono doprowadzanie do narzędzia chłodziwa w postaci mgły przez wrzeciono oraz przez wewnętrzne kanały w na-rzędziach (np. dużych frezach). Krótko omówiono skrawanie na sucho z użyciem zimnego powietrza pod ciśnieniem.

275. Benes J.: Metalworking fluids. Płyny obróbkowe.

Amer.Mach., 2007, t. 151, nr 3, s. 48, 50-51. Producenci płynów obróbkowych opracowali nowe strategie ich wytwarzania oraz zestawy dodatków chemicznych sprzyjających wydłużeniu okresu trwałości chło-dziw i zapewniających bezpieczeństwo ich stosowania. Omówiono środki umoż-liwiające ograniczenie występowania mgły olejowej przy chłodzeniu. Opisano syntetyczne płyny obróbkowe (oparte na oleju roślinnym lub zawierające estery, polimery i glikole) odznaczające się dużą smarownością, dobrym przyleganiem do metalu i wysoką temperaturą zapłonu. Najnowsze płyny obróbkowe, oparte na syntetycznym oleju roślinnym, podlegają samoemulgowaniu. Przedstawiono rolę olejów wielofunkcyjnych.

276. Benes J.: Life support for cutting fluids. Zwiększanie trwałości płynów obrób-

kowych. Amer.Mach., 2007, t. 151, nr 2, s. 42, 44, 46. Efektywny program zarządzania chłodziwami obejmuje m.in.: właściwy wybór chłodziwa, monitorowanie i sterowanie przepływem chłodziwa, zapobieganie powstawaniu lub usuwanie zanieczyszczeń, zarządzanie zapasami chłodziw. Pod-kreślono znaczenie gromadzenia i analizy danych nt. zużycia płynów obróbko-wych oraz ilości płynów poddanych recyrkulacji i usuwanych. Wykazano słusz-ność ograniczania chłodziw do 2 rodzajów: do obróbki skrawaniem i do szlifowa-nia. Przedstawiono klasyfikację płynów obróbkowych na bazie olejów i na bazie wody oraz podano zalety i omówiono negatywne oddziaływanie olejów prostych, rozpuszczalnych, płynów syntetycznych i semi-syntetycznych. Opisano cechy do-stępnych w handlu płynów różnych firm.

63

277. Biermann D., Kahleyss F., Heilmann M.: Bohren mit CO2-Prozesskühlung. Wiercenie z chłodzeniem CO2 w trakcie procesu. VDI, 2007, t. 149, nr 7/8, s. 78-80. Badano skuteczność chłodzenia kriogenicznym CO2 podczas obróbki otworów w wysokostopowej nierdzewnej stali o strukturze typu duplex, wysokiej zawartości chromu i niklu oraz niewielkiej przewodności cieplnej. Rozpatrywano różne kon-cepcje chłodzenia (konwencjonalne zalewowe pełnym strumieniem oleju, wyłącz-nie CO2, CO2 z połączeniu z minimalnym smarowaniem od zewnątrz, chłodzenie minimalne alkoholem tłuszczowym z olejem estrowym) Najlepsze okazało się chłodzenie ciekłym CO2 doprowadzanym przez narzędzie, połączone z minimal-nym smarowaniem od zewnątrz.

278. Bukowiecki M., Nadolny K., Plichta J.: Innowacyjna metoda chłodzenia

wewnętrznego w procesie jednoprzejściowego szlifowania otworów. Podstawy i technika obróbki ściernej (Monografia), Rzeszów, 2007, s. 271-278. Zaproponowano innowacyjną metodę chłodzenia wewnętrznego opracowaną na potrzeby jednoprzejściowego szlifowania otworów ściernicami o strefowo zróż-nicowanej budowie. Rozwiązanie zakłada możliwość doprowadzania cieczy chło-dząco-smarującej od wewnątrz, przez specjalne kanały, bezpośrednio do strefy styku narzędzia z materiałem obrabianym. Wykonano badania symulacyjne w celu określenia zależności między liczbą i średnicą kanałów doprowadzających ciecz chłodzącą do strefy szlifowania, a prędkością jej wpływu, która ma zasadniczy wpływ na intensywność chłodzenia.

279. Chernikov P.P., Sharipov B.U.: Issledovanie vlijanija metallicheskikh SOTS na

iznos instrumenta. Badanie wpływu metalicznych płynów chłodząco-smarujących na zużycie narzędzia. STIN, 2007, nr 11, s. 31-33. Konwencjonalny płyn chłodząco-smarujący nie obniża temperatury skrawania w strefie styku narzędzia z materiałem obrabianym (stalą żaroodporną) do wartości optymalnej, co powoduje przyspieszone zużycie narzędzia. Oceniano wpływ me-talicznych cieczy chłodząco-smarujących na zużywanie się narzędzia przy ob-róbce stali żaroodpornych. Jako ciecze chłodząco-smarujące stosowano zawiesiny proszków metalu w wodzie (np. Cr, Cu, Al, Pb, Sn, Co i N). Wykazano, że efek-tywność proszków metalu (obniżenie zużycia narzędzia) wzrasta ze zwiększeniem energii ich kohezyjnego wzajemnego oddziaływania, które odzwierciedla fizyko-mechaniczne charakterystyki materiału proszku.

280. Danger, biocide. Niebezpieczne biocydy.

Mach.Prod., 2007, nr 851, s. 31, 33. W skład płynów obróbkowych rozpuszczalnych w wodzie wchodzą m.in. środki dezynfekujące, których zadaniem jest zapewnienie stabilności biologicznej cieczy chłodząco-smarujących. Są to często substancje trujące, np. czysty formaldehyd jest kancerogenny. W płynie obróbkowym Blasocut (Blaser Swisslube) nie wystę-puje ani czysty fomaldehyd, ani substancje, z których wydziela się formaldehyd, a zamiast środków bakterio- i grzybobójczych wykorzystuje się nieszkodliwe bak-terie występujące w wodzie, które w naturalnych warunkach w połączeniu z tle-nem oczyszczają wodę pitną. Chłodziwa rozpuszczalne w wodzie z zawartością takich bakterii odznaczają się stabilnością chemiczną, są nieszkodliwe w zetknię-ciu z ludzką skórą, a ponadto sprzyjają uzyskiwaniu dobrej jakości powierzchni obrabianej.

64

281. De Chiffre L. i in.: Performance testing of cryogenic CO2 as cutting fluid in part-ing/grooving and threading austenitic stainless steel. Badanie działania krioge-nicznego CO2 jako chłodziwa przy oddzielaniu/rowkowaniu i gwintowaniu auste-nitycznej stali nierdzewnej. CIRP Ann., 2007, t. 56, nr 1, s. 101-104. Badania porównawcze nad wpływem chłodzenia kriogenicznego za pomocą CO2 i chłodziw na bazie wody przemysłowej na trwałość narzędzia, opory skrawania, usuwanie wiórów i stan powierzchni przedmiotu obrabianego. Wykazano, że CO2 podawane z szybkością ok. 6 g/s zapewnia wysoką wydajność chłodzenia przy gwintowaniu, a także oddzielaniu/rowkowaniu stali nierdzewnej. Gwintowanie można prowadzić przy użyciu samego gazu, ale największą wydajność chłodzenia uzyskuje się dzięki dodaniu do gazu oleju roślinnego w ilości 6 ml/min. W wy-padku operacji oddzielania/rowkowania konieczne jest dodanie do gazu oleju (10 ml/min), aby zwiększyć wydajność obróbki.

282. Dierks W.: Neuartige Metallbearbeitungsöle auf der basis von Hydrieröl. Oleje

nowego typu na potrzeby obróbki metali na bazie oleju uwodornionego. Maschinenmarkt, 2007, nr 23, s. 48-49. Firma Kluthe opracowała technologię otrzymywania uwodornionych olejów ze zużytych olejów obróbkowych na potrzeby produkcji wysokiej jakości olejów do obróbki metali. Hakuform RR powstają w procesie, na który składa się usunięcie wszelkich zanieczyszczeń z olejów zużytych, nasycenie węglowodorów wodorem i regeneracja uwodornionego oleju metodą destylacji. Dodatki uszlachetniające nadają otrzymanym cieczom odpowiednie właściwości na użytek określonego procesu. Nowe oleje odznaczają się zredukowaną podatnością na przypalenia, niewielką skłonnością do tworzenia mgieł i wysoką temperaturą zapłonu.

283. Effektiver Metallpartikelkiller. Neuer Unterdruckfilter senkt KSS-Betriebskosten.

Skutecznie eliminuje cząstki metalowe. Nowy filtr podciśnieniowy obniża koszty eksploatacji chłodziw. Masch.u.Werkz., 2007, t. 108, nr 7/8, s. 126. Przedstawiono urządzenie filtracyjne MT na podciśnienie prod. Mann+Hummel Hydromation przeznaczone do pojedynczych obrabiarek CNC, zdolne do odfil-trowania najdrobniejszych cząstek metali (aluminium, żeliwo, żelazo, stopy). W charakterze filtra stosuje się papier lub taśmę ciągłą. Natężenie przepływu może wynosić od 50 do 1500 l/min, filtr nadaje się w jednakowym stopniu do oczysz-czania oleju, emulsji, jak również wody. Największą wydajność filtrowania urządzenie osiąga wtedy, gdy jest zintegrowane z obrabiarką (tokarką, szlifierką, honownicą). Prowadzenie chłodziwa przez medium filtracyjne jest zadaniem pio-nowej, wielostopniowej pompy wirówkowej.

284. Eléments liquides. Substancje ciekłe.

Mach.Prod., 2007, nr 846b, s. 23, 25, 27-29. Podkreślono znaczenie smarowania-chłodzenia, filtrowania i mycia w procesie produkcyjnym z uwzględnieniem aspektu ekonomicznego i ekologicznego. Firma Condat oferuje oleje, chłodziwa, substancje do smarowania na sucho na potrzeby obróbki metali, a także odlewnictwa, obróbki cieplnej, plastycznej itp. Firma Lan-ner France produkuje środki do kruszenia i odwadniania wiórów oraz do odzyski-wania z nich substancji chłodząco-smarujących. Do odtłuszczania małych serii wyrobów służy urządzenie Nano firmy Alpagem, a do oczyszczania ultradźwię-kowego urządzenie CR200 firmy Fisa. Producentem urządzeń do oczyszczania wyrobów metalowych jest firma Safechem.

65

285. Feldshtein E., Maruda R.: Wpływ modyfikatorów mgły emulsyjnej na chropo-

watość powierzchni stali C45 po toczeniu i stan powierzchni natarcia ostrza skra-wającego. Tribologia, 2007, t. 38, nr 2, s. 175-185. Badano wpływ modyfikatorów RC9601 (związek węglowodorowy zawierający fluor i siarkę) oraz GR200 (na bazie glikolu), zawartych we mgle emulsyjnej, na parametry chropowatości Ra, RSm, Rq i Rz powierzchni obrobionej. Badano także stan powierzchni natarcia ostrza skrawającego z węglika spiekanego P25. Porów-nywano różne rodzaje chłodzenia: obróbkę na sucho, chłodzenie sprężonym po-wietrzem, mgłą emulsyjną, mgłą emulsyjną + RC9601 i mgłą emulsyjną + GR200. Ostrze narzędzia poddano analizie mikrorentgenowskiej. Wykazano, że modyfi-kator mgły emulsyjnej RC9601 ma najbardziej korzystny wpływ na chropowatość powierzchni obrobionej.

286. Feldshtein E., Maruda R.: Wpływ chłodzenia mgłą emulsyjną na wybrane para-

metry chropowatości powierzchni podczas toczenia stali C45. Prz.Mechan., 2007, t. 66, nr 12, s. 15-18. W procesie toczenia stali węglowej C45 nożem tokarskim z płytką węglikową użyto mgły emulsyjnej z emulsji OPOR TET RG-2 o stężeniu 4%, z dodatkiem modyfikatorów RC9601 na bazie glikolu i metanolu-M, mgły emulsyjnej bez mo-dyfikatorów oraz sprężonego powietrza jako medium chłodzącego. Dla porów-nania obróbkę prowadzono na sucho. Chłodzenie mgłą emulsyjną w porównaniu z chłodzeniem sprężonym powietrzem i z obróbką na sucho zmniejsza wartości pa-rametrów chropowatości powierzchni obrobionej elementów ze stali C45 od 1% do 10%. Użycie modyfikatorów w mgle emulsyjnej wyraźnie poprawia chropo-watość powierzchni (optymalne stężenie modyfikatorów - 5%).

287. Gauthier J.: De la conservation des huiles solubles. Konserwacja olejów rozpusz-

czalnych. Mach.Prod., 2007, nr 859, s. 35-36. Środki konserwujące w postaci biocydów, dodawane do płynów obróbkowych, mogą uwalniać formaldehyd, szkodliwy dla zdrowia człowieka i środowiska. Ograniczenie wydzielania się formaldehydu wymaga zachowania temperatury płynu poniżej 40°C i pH poniżej 8. W celu wyeliminowania formaldehydu firma Total Lubrifiants oferuje bezpieczne oleje rozpuszczalne. Należą do nich: makro-emulsje zawierające do 80% olejów, mikroemulsje zawierające do 40% olejów oraz pozbawione oleju substancje syntetyczne.

288. Hazelton J.L.: Fluid expansion. Ekspansja płynu.

Cut.Tool Eng., 2007, t. 59, nr 7, s. 48, 50-54. Na podstawie najnowszej oferty producentów cieczy chłodząco-smarujących w USA omówiono możliwości użytkowe nowoczesnych chłodziw. Przykładowo omówiono ciecze bezchlorowe, które szczególnie nadają się do chłodzenia w pro-cesach obróbki stopów lotniczych zawierających tytan. Najwięcej uwagi po-święcono płynom obróbkowym stosowanym w procesach obróbki magnezu. Omówiono m.in. reaktywność wody zawartej w cieczy chłodzącej z magnezem (wzrost twardości cieczy i zwiększona skłonność do separacji składników), skłon-ność magnezu i cieczy chłodzącej do wytwarzania łatwopalnych gazów i sposoby zapobiegania ich zapłonowi (np. podawanie do strefy obróbki cieczy o dużej ob-jętości przepływu), problem oczyszczania cieczy z cząsteczek magnezu, który jest paramagnetykiem.

66

289. Kotnarowski A.: Modyfikacja składu środków smarowych nanocząstkami metali. Tribologia, 2007, t. 38, nr 2, s. 283-291. Analizowano wpływ dodatków w postaci nanoproszków miedzi lub molibdenu do olejów bazowych na właściwości tribologiczne skojarzeń materiałowych charakte-rystycznych dla procesów obróbki skrawaniem. Wykazano, że dodatki nano-cząstek miedzi lub molibdenu do olejów zmieniają właściwości tribologiczne smarowanych nimi skojarzeń stali 45 ze stalą szybkotnącą SW18. Skuteczność oddziaływania nanoczastek zależy od lepkości oleju i jest większa dla olejów o mniejszej lepkości.

290. Kreislaufpillen für teuere Wertstoffe. Späne- und KSS-Managementprogramm

vorgestellt. "Pigułki na krążenie" dla surowców wtórnych. Prezentacja oferty z dziedziny gospodarowania chłodziwami i wiórami. Masch.u.Werkz., 2007, t. 108, nr 9, s. 166-168. Przedstawiono ofertę niemieckiej firmy Knoll w zakresie urządzeń do stosowania w transporcie, oczyszczaniu i przywracaniu do obiegu chłodziw i odpadów po-obróbkowych (filtry, pompy, kruszarki wiórów). Na potrzeby obróbki dokładnej i bardzo dokładnej zaleca się używanie filtrów próżniowych VL zapewniających wysoką wydajność filtrowania olejów i emulsji, wysoki stopień czystości chło-dziw oraz niewielką wilgotność placka filtracyjnego. W ofercie znajdują się np. pompy śrubowe z krótkim wirnikiem, przystosowane do tłoczenia zanieczyszczo-nych cieczy z cząstkami stałymi wielkości do 20 mm o natężeniu przepływu do 700 l/min.

291. Kurnosov N.E., Tarnopol'skijj A.V.: Primenenie vikhrevogo sposoba podgotovki i

podachi vozdushhno-zhidkostnogo aehrozola SOTS v zonu rezanija. Zastosowa-nie wirowego sposobu przygotowania i podawania do strefy skrawania po-wietrzno-cieczowego aerozolu jako technologicznej substancji chłodząco-smaru-jącej. Vest.Mashinost., 2007, nr 10, s. 52-54. Na przykładzie trzech rosyjskich przedsiębiorstw uzasadniono celowość stosowa-nia aerozoli powietrzno-cieczowych przygotowanych w urządzeniach dysper-gująco-rozpylających i doprowadzanych do strefy obróbki metoda wirową. Bada-nia przeprowadzono dla frezowania i kształtowego toczenia. Wykazano, że zasto-sowanie tego sposobu chłodzenia pozwala na zmniejszenie ilości stosowanej cie-czy chłodząco-smarującej, sprzyja wydłużeniu okresu trwałości narzędzi, polep-szeniu jakości powierzchni obrabianej oraz skutecznemu kruszeniu i usuwaniu wiórów ze strefy skrawania.

292. Kuttkat B.: Minimalmengen-Kühlschmierung steigert Standzeit beim Bohren.

Minimalne smarowanie-chłodzenie wydłuża trwałość wierteł podczas obróbki otworów. Maschinenmarkt, 2007, nr 36, s. 134-135. Scharakteryzowano grupy substancji stanowiących dodatki optymalizujące chło-dziwo. Do obróbki otworów w trudno skrawalnej stali szlachetnej (chromowo-molibdenowo-wanadowej) opracowano chłodziwo na bazie rozpuszczalnych w wodzie soli organicznych. Testy wykazały, że nawet niewielki dodatek wody po-zytywnie wpływa na odporność narzędzia na zużycie. Po odparowaniu wody na narzędziu pozostają sole w postaci zmniejszającego tarcie filmu o dużej przyczep-ności. Po uzupełnieniu chłodziwa odpowiednimi dodatkami uzyskano wzrost trwałości narzędzi o 60%. Wyniki te dotyczą wierteł z drobnoziarnistych węgli-ków spiekanych powlekanych warstwą TiAlN/MoS2.

67

293. Kühlkräftiger Saubermann. Kühl- und Filtergeräte produktionswichtig. Oczysz-

czanie chłodziw połączone z chłodzeniem. Urządzenia chłodzące i filtrujące istotne dla produkcji. Masch.u.Werkz., 2007, t. 108, nr 1/2, s. 68-69. Krótko omówiono funkcje chłodziw i smarów w procesie wytwarzania. W oparciu o rozwiązania firm BKW i Küma (Niemcy), specjalizujących się w technikach filtracji i chłodzenia, przedstawiono różne typy filtrów i separatorów oraz urzą-dzenia służące utrzymywaniu stałej temperatury chłodziw. Do oddzielania cząstek ferromagnetycznych służą separatory elektromagnetyczne, nie wymagające uży-wania pomocniczych środków filtracyjnych. Podobną zaletę mają filtry bębnowe, gdzie do filtracji służą sita metalowe i z tworzyw sztucznych. Możliwość odpro-wadzania ciepła zapewniają wymienniki ciepła typu ciecz-powietrze oraz agregaty schładzające ze sprężarkami chłodniczymi.

294. Kühlschmierstoffe für hohe Prozesssicherheit. Substancje chłodząco-smarujące na

potrzeby procesu wytwarzania o wysokim stopniu bezpieczeństwa. Schweiz.Maschinenmarkt, 2007, t. 108, nr 22, s. 112, 114. Dwukomponentowe syntetyczne chłodziwo Panolin Intracool mieszalne z wodą sprawdzono m.in. w procesach wytwarzania części z aluminium (od miękkiego do gatunków o wysokiej wytrzymałości) w zakładach Distec (Szwajcaria). Nie stwierdzono działania alergicznego. Potwierdzono korzystny wpływ na trwałość narzędzi i obrabiarek (aktualnie Panolin-Intracool stosowany jest w 13 obra-biarkach). Wśród zalet nowej emulsji wymieniono nieznaczną podatność na two-rzenie się piany oraz długi okres użytkowania.

295. Lorincz J.: The right solutions for coolant. Właściwe zarządzanie chłodziwami.

Manuf.Eng., 2007, t. 139, nr 2, s. 89-90, 92-96. Właściwa gospodarka chłodziwami wymaga stosowania różnych urządzeń - od najprostszych refraktometrów do kontroli stężenia chłodziwa po skomplikowane wirówki do oddzielania i filtrowania zanieczyszczeń i kierowania oczyszczonych cieczy do obrabiarek. Przedstawiono technologie oczyszczania chłodziw stoso-wane przez różnych producentów, omówiono chłodziwa dostępne w handlu (nale-żące do olejów prostych, środków półsyntetycznych lub syntetycznych) i ich przeznaczenie (rodzaj obróbki, technologia chłodzenia). Rozważano celowość stosowania wirówek i opisano zasady ich działania. Podkreślono, że każde urzą-dzenie mechaniczne używane do produkcji precyzyjnych elementów musi być zabezpieczone przed zanieczyszczeniem. Podano warunki korzystnego zarządza-nia chłodziwami.

296. Ökologie trifft Ökonomie. Win-win-Situation durch Brikettieren. Tam gdzie eko-

logia spotyka się z ekonomią. Podwójny sukces dzięki brykietowaniu. Masch.u.Werkz., 2007, t. 108, nr 7/8, s. 134-135. Firma RUF (Niemcy) oferuje specjalne prasy, które można dobudować do cen-trum obróbkowego, przystosowane do prasowania odpadów wiórowych w bry-kiety o wymiarach 60×40×50 mm. Chłodziwo (olej, emulsja) oczyszczone z wió-rów trafia do obiegu filtracyjnego centrum obróbkowego. Moc agregatu hyd-raulicznego RAP4/3800/60×40, tj. 4 kW, umożliwia brykietowanie nawet długich wiórów stalowych. Zdolność przerobowa urządzenia wynosi do 120 kg/h. Naj-większa z oferowanych przez firmę RUF pras do brykietowania wiórów ma moc 30 kW i zdolność przerobową 880 kg/h (dla aluminium) i 1300 kg/h (dla stali).

68

297. Olivier J.-B.: Savoir et glisser. Zastosowanie płynu obróbkowego Eterna 2000.

Mach.Prod., 2007, nr 852, s. 66-67. Płyn obróbkowy Eterna 2000 (MMCC) jest cieczą typu roztworu rzeczywistego bez azotków, pochodnych boru i siarki, bez zawartości metali ciężkich, dzięki czemu odznacza się stabilnością chemiczną i biologiczną. Eterna 2000 łatwo przenika do strefy styku narzędzia z powierzchnią obrabianą, a jej działanie w strefie skrawania ma charakter nanosmarowania. Ponadto rozwiązuje problemy pienienia w zastosowaniach na maszynach pracujących na zimno i maszynach wyposażonych w hydrocyklony. Eterna 2000 może być używana we wszystkich operacjach obróbki skrawaniem i ściernej, pozwala na wyeliminowanie odtłusz-czania wyrobów przed ich pomiarem. Regeneracja płynu polega na jego prze-filtrowaniu.

298. Palz K.: Modernes Filtersystem als Alternative zu Anschwemmfilteranlagen.

Nowoczesny system filtracyjny jako alternatywa dla instalacji z pomocniczą war-stwą filtracyjną. Maschinenmarkt, 2007, nr 21, s. 26-28. Opis działania zautomatyzowanego systemu filtracyjnego Delta-Force (Herding, Niemcy), używanego w procesie regeneracji chłodziw stosowanych w obróbce wiórowej i ściernej. Wkłady filtracyjne Micro-Coat-DFF (patent) działają bez uszczelnień i mają zdolność oddzielania cząstek stałych o wielkości nawet poniżej 1 µm. Zanieczyszczone chłodziwo transportowane jest z obrabiarki do wstępnego zbiornika, skąd jest przepompowywane do układu filtracyjnego, a następnie chło-dziwo trafia do zbiornika, z którego zasilane są ponownie szlifierki. Oddzielone wióry (po szlifowaniu) nadają się do wtórnego wykorzystania.

299. Poljanskov Ju.V., Evseev A.N., Porojjkov V.A.: Vlijanie diffuzionnogo dvizhe-

nija melkikh primesejj na ocenku ikh dispersnogo sostava v SOZh. Wpływ prze-pływu dyfuzyjnego drobnych zanieczyszczeń na ocenę ich rozproszenia w cieczy chłodząco-smarującej. Mashinostroenie (Iz.VUZ), 2007, nr 4, s. 55-60. Podczas szlifowania do chłodziwa dostają się drobne zanieczyszczenia (cząsteczki mechaniczne), które powodują uszkodzenie powierzchni obrabianej. W celu pod-niesienia dokładności analizy koncentracji i rozproszenia mechanicznych zanie-czyszczeń w cieczy obróbkowej badano ich przepływ dyfuzyjny. Przedstawiono model osadzania się cząstek zanieczyszczających ciecz. Wyprowadzono równanie opisujące sedymentację zanieczyszczeń z uwzględnieniem procesów dyfuzyjnych.

300. Produktiver durch Hochdruckkühlung. Efektywniej dzięki chłodzeniu pod wyso-

kim ciśnieniem. Schweiz.Maschinenmarkt, 2007, t. 108, nr 18, s. 60, 62-63. Omówiono chłodzenie w obróbce metali, zwłaszcza podczas toczenia materiałów o złej skrawalności, oraz problemy przy tworzeniu się wióra, a także rozwiązanie w zakresie chłodzenia narzędzi i strefy skrawania pod wysokim ciśnieniem Jet-break (Sandvik Coromant), które stanowiło bazę do opracowania systemu narzę-dziowego Coro-Turn HP, wykorzystującego złącza Coromant Capto. Każda oprawka posiada dwie dysze, przez które doprowadzane jest chłodziwo pod ciś-nieniem 70 bar, tworzące rodzaj płynnego "klina" tłoczonego w strefę obróbki. Rozwiązanie takie zmniejsza zużycie narzędzi i daje m.in. możliwość kontrolo-wania procesu tworzenia się wióra (grubości, kształtu wióra) i zwiększenia pręd-kości skrawania.

69

301. Rinker U., Breuer-Stercken A.: Drehzentrum mit MMS-Zuführung. Centrum

tokarskie z instalacją doprowadzającą minimalną ilość smaru. VDI-Z, 2007, t. 149, nr 1/2, s. 51-53. Omówiono różnice w doprowadzaniu minimalnych ilości medium chłodząco-smarującego w centrach obróbkowych i centrach tokarskich. W centrach obróbkowych układy 2-kanałowe dostarczają osobno sprężone powietrze i olej, mieszane następnie w obrębie uchwytu narzędzia i doprowadzane do miejsca obróbki. W centrach tokarskich (głowice rewolwerowe) trudności sprawiają liczne załamania i naroża, jakie krople chłodziwa (aerozol) napotykają na drodze do miejsca obróbki, pojawia się również konieczność instalacji odsysającej.

302. Rogoś E., Urbański A.: Zmiana właściwości emulsyjnych cieczy obróbkowych podczas eksploatacji. Probl.Ekspl., 2007, nr 1, s. 219-226. Analizowano wybrane właściwości eksploatacyjne emulsyjnych cieczy obróbkowych stosowanych do szlifowania i frezowania. Kontrolowano: wartość wskaźnika pH, stopień skażenia mikrobiologicznego, właściwości smarne i przeciwkorozyjne, stopień czystości cieczy, zawartość oleju przeciekowego oraz stężenie. Stwierdzono, że eksploatacja emulsyjnych cieczy obróbkowych prowadzi przede wszystkim do pogorszenia ich właściwości mikrobiologicznych, antykorozyjnych i czystości. Rodzaj obróbki ma istotny wpływ na zawartość zanieczyszczeń stałych. Skażeniu mikrobiologicznemu sprzyja złożony skład chemiczny cieczy emulsyjnych.

303. Rännar L.-E., Glad A., Gustafson C.-G.: Efficient cooling with tool inserts

manufactured by electron beam melting. Wydajne chłodzenie za pomocą oprzyrządowania produkowanego przez topienie strumieniem elektronów. Rapid Prototyp.Journ., 2007, t. 13, nr 3, s. 128-135. Przeprowadzono badania porównawcze czasu chłodzenia i dokładności wymiarowej tradycyjnych urządzeń kanałowych do chłodzenia przy formowaniu wtryskowym oraz oprzyrządowania (płytek narzędziowych) produkowanego metodą bezpośredniego szybkiego wytwarzania oprzyrządowania (RT) za pomocą stapiania proszku metalowego sterowanym strumieniem elektronów (EBM). Uzyskano lepszy czas chłodzenia, jak i dokładność wymiarową urządzeń produkowanych za pomocą EBM.

304. Systeme für die Minimalmengenschmierung. Minimale Kosten, maximaler

Umweltschutz. Systemy minimalnego smarowania. Minimalne koszty, maksymalna ochrona środowiska. VDI-Z, 2007, nr spec. I, s. 50-51. Maksymalne natężenie przepływu w systemach minimalnego chłodzenia/smarowania (MMS) wynosi poniżej 50 ml/h, a obróbka z udziałem chłodziwa wymaga 12.000 l/h. Systemy MMS stanowią idealne rozwiązanie dla wiercenia, obróbki głębokich otworów, frezowania, gwintowania i toczenia. Zużycie środków smarnych w obróbce skrawaniem metali wynosi 5 do 30 ml/h. Omówiono możliwości doprowadzania chłodziwa na ostrze narzędzia. Rolą uchwytu narzędzia jest zamocowanie go, a także zapewnienie niezakłóconego przepływu chłodziwa aż do wylotu z narzędzia. Przykład hydrorozprężnych uchwytów Tendo i Tribos firmy Schunk.

70

305. 100-prozentige Trennung von Schmutz- und Sauberöl. Klein, kompakt und leistungsstark. Oddziela 100% zanieczyszczonego oleju. Małe urządzenie o kom-paktowej budowie, bardzo wydajne. Werkst.u.Betr., 2008, t. 141, nr 6, s. 75. Seria urządzeń filtracyjnych "FA" (Vomat, Niemcy) przeznaczona jest do filtro-wania olejów szlifierskich. Filtry pełnostrumieniowe zabudowane w urządzeniu o wymiarach 1×1×1,6 m wychwytują cząstki stałe od wielkości 3 µm. Wypłukiwa-nie filtrów odbywa się automatycznie w zależności od stopnia zanieczyszczenia elementów filtracyjnych. Urządzenia dostępne są w różnych wariantach w zakre-sie wydajności 60÷420 l/min, możliwe są również różne warianty rozbudowy, np. wyświetlacz aktualnego natężenia przepływu czy bęben próżniowy do usuwania zanieczyszczeń.

306. Aerosol im Griff. Monitor überwacht Minimalmengenschmierung. Aerozol pod

kontrolą. Monitor nadzoruje funkcjonowanie układu minimalnego smarowania. Masch.u.Werkz., 2008, t. 109, nr 9, s. 137. Opisany układ nadzorowania strumienia aerozolu czyli "narzędzie" systemu mi-nimalnego smarowania przystosowano do współpracy z systemami MMS prod. SKF Vogel, typu DigitalSuper. Przed wrzecionem narzędziowym umieszczono monitor AM 1000 z czujnikiem, który przez złącze analogowe transmituje dane dotyczące gęstości aerozolu, natężenia przepływu powietrza, ciśnienia w zbior-niku i ciśnienia wejściowego, kierowane przez magistralę do układu sterowania obrabiarki. W ten sposób operator otrzymuje informacje o stanie systemu mini-malnego smarowania, np. nieodpowiedniej gęstości aerozolu czy zagrożeniu prze-rwaniem dopływu strumienia aerozolu. Monitor posiada standardowe złącza do zasilania prądowego i wyjścia sygnałów.

307. Aerosolproblem in Luft aufgelöst. Rozwiązany problem aerozoli w powietrzu.

Masch.u.Werkz., 2008, t. 109, nr 7/8, s. 144-145. Opis wybranych produktów firmy GEA Lufttechnik do oddzielania szkodliwych substancji występujących w środowisku produkcyjnym w postaci aerozoli, mgieł, pyłów i dymów. System filtracyjny MultiTron Premium o budowie modułowej został zoptymalizowany pod kątem separacji chłodziw. W połączeniu z filtrem wstępnym wykazuje skuteczność oczyszczania ponad 99,9%. Komponentem sys-temu MultiTron Premium jest jonizator falowy, którego geometria sprzyja dłuż-szemu okresowi przebywania aerozoli w polu jonizacji. Izolatory Lotus z ceramiki KER-221 mają powierzchnię zdolną do samooczyszczania (efekt hydro- i olejo-fobowy) uzyskany dzięki jej specyficznej strukturze.

308. Aoyama T. i in.: Development of a new lean lubrication system for near dry ma-

chining process. Opracowanie nowego systemu oszczędnego smarowania w pro-cesie obróbki prawie na sucho. CIRP Ann., 2008, t. 57, nr 1, s. 125-128. Zaproponowano oszczędny system smarowania do obróbki prawie na sucho, tj. bezpośredni system doprowadzania kropli oleju (drop supply system - DOS). Przy zastosowaniu DOS bardzo małe krople oleju spadają bezpośrednio na krawędź skrawającą nie tworząc mgły olejowej, przy czym wydajność obróbki (np. frezo-wania) jest prawie taka, jak przy MQL. Zaleca się, aby powietrze chłodzące było kierowane do punktu skrawania niezależnie od wtrysku kropli (oddzielnie). W po-równaniu do metody MQL proponowana technika DOS daje możliwość dalszego zmniejszenia zużycia oleju dzięki zmniejszeniu średnicy kropel.

71

309. Axinte D.A., De Chiffre L.: Effectiveness and resolution of tests for evaluating the

performance of cutting fluids in machining aerospace alloys. Skuteczność i zróż-nicowanie testów do oceny wydajności płynów obróbkowych przy obróbce sto-pów lotniczych. CIRP Ann., 2008, t. 57, nr 1, s. 129-132. Analizowano skuteczność i przeznaczenie pięciu testów skrawania (toczenie, fre-zowanie, wiercenie, gwintowanie i szlifowanie ściernicą ze spoiwem ceramicz-nym - VIPER) oraz środki pomiaru ich jakości stosowane w wielozadaniowych procedurach oceny wydajności chłodziw podczas obróbki materiałów używanych w lotnictwie. Oceniano: zużycie narzędzia, siły skrawania, moment obrotowy, moc wrzeciona, dokładność geometryczną, teksturę i integralność powierzchni. Porównano wyniki klasyfikowania wydajności chłodziw.

310. Brevern P. [von]: Untersuchungen zur Kühlschmierstoffversorgung beim

Tiefschleifen von Hartmetall. Badania parametrów zasilania chłodziwem w proce-sie szlifowania głębokiego węglików spiekanych. Ind.Diam.Rdsch., 2008, t. 42, nr 3, s. 34-38. Analiza wpływu parametrów zasilania chłodziwem procesu szlifowania głębo-kiego węglików spiekanych metodą współbieżną na rezultaty tego procesu. Wyka-zano, że zasilanie procesu pompą wysoko wydajną (ciśnienie oleju 15 bar, natęże-nie przepływu 250 l/min) jest uzasadnione tylko w wypadku ściernicy z grubszym ziarnem ściernym. Uwzględniając wszystkie koszty związane z koniecznością użycia urządzeń do chłodzenia oleju szlifierskiego, większych ilości oleju, więk-szej wirówki i ogólnie większej ilości energii, za tańszy sposób uzyskiwania lep-szych rezultatów szlifowania uznano zastosowanie ziarna D64 i pompy tradycyj-nej (ciśnienie 7 bar, natężenie przepływu 150 l/min).

311. Brinksmeier E., Bohling A.: Beherrschung des Kühlschmierstoffeinsatzes beim

Schleifen. Panowanie nad stosowaniem chłodziw podczas szlifowania. Ind.Diam.Rdsch., 2008, t. 42, nr 3, s. 26-28, 30-33. Rozważano optymalizację chłodzenia przy szlifowaniu. Wśród środków, zapew-niających ograniczenie termicznych obciążeń przedmiotu wskazano tzw. para-metry nastawne chłodzenia (rodzaj dysz, usytuowanie dysz, natężenie przepływu). Omówiono dwie koncepcje optymalizacji chłodzenia na potrzeby szlifowania: za pomocą stanowiska badawczego do pomiaru wielkości przepływu chłodziwa przez strefę styku i efektywności chłodzenia w oparciu o kompaktowy blok grzejny (źródło ciepła) zlokalizowany pod ściernicą oraz za pomocą bezsty-kowego układu pomiaru temperatury na podczerwień zintegrowanego ze ściernicą.

312. Chill factor prolongs cutting tool life in sinter-hard working. Czynnik chłodzenia

przedłuża okres trwałości narzędzia skrawającego przy obróbce spieków twar-dych. Met.Powder Report, 2008, t. 63, nr 8, s. 24-26, 28-31. Spieki twarde należą do materiałów trudno obrabialnych, a na narzędzia do ich obróbki zalecany jest polikrystaliczny regularny azotek boru PCBN. Omówiono badania dodatków do chłodziw i chłodzenia kriogenicznego przy obróbce spieków twardych. Obróbka kriogeniczna polega na wtryskiwaniu małej ilości ciekłego azotu (LIN) na powierzchnię natarcia płytki skrawającej. Podano schemat układu chłodzenia kriogenicznego. Porównano zużycie narzędzia w procesie obróbki na sucho i z chłodzeniem kriogenicznym.

72

313. Der Energiespar-Filter. Filtr oszczędzający energię. Schweiz.Maschinenmarkt, 2008, t. 109, nr 18, s. 132-133. Opis układu filtracyjnego VLX5000 (Knoll Maschinenbau) opartego na filtrze próżniowym i pompach o regulowanej wydajności, przeznaczonego do oczysz-czania chłodziw w obróbce skrawaniem, głównie podczas szlifowania. Wydajność układu sięga 5600 l/min w wypadku filtrowania emulsji. Pompa próżniowa może zmieniać swoją wydajność, zapewniając stały wysoki poziom wypełnienia zbior-nika, co sprzyja utrzymaniu w miarę jednakowo wysokiego poziomu ciśnienia hydrostatycznego, a tym samym równomiernemu "odkładaniu się " placka filtra-cyjnego na przesuwającej się taśmie filtracyjnej. Podkreślono energooszczędność rozwiązania oraz brak pomocniczych środków filtracyjnych.

314. Der vorbildliche Energiesparer. Innovativer Vakuumfilter mit sparsamen Res-

sourcenverbrauch. Wzorcowy przykład energooszczędności. Innowacyjny filtr próżniowy przystosowany do oszczędnego zużywania zasobów. Masch.u.Werkz., 2008, t. 109, nr 3, s. 118-120. Wysoko wydajny i energooszczędny filtr próżniowy VLX 5000 (Knoll) służy do oczyszczania chłodziw używanych w obróbce skrawaniem, zwłaszcza w operac-jach szlifowania. Filtr ten stanowi idealny komponent centralnego systemu filtra-cyjnego obsługującego grupę obrabiarek. Pod wpływem podciśnienia generowa-nego w komorze filtracyjnej przez pompę próżniową zanieczyszczone chłodziwo przepływa przez taśmę filtracyjną, na której osadza się placek filtracyjny (koncen-trat). Po uzyskaniu określonej konsystencji placek sam zaczyna działać jak me-dium filtracyjne. Wydajność filtra sięga 5600 l/min.

315. Durchgängige Lösungen für die MMS-Fertigung. Uniwersalne rozwiązania na

potrzeby wytwarzania z minimalnym chłodzeniem/smarowaniem. Schweiz.Maschinenmarkt, 2008, t. 109, nr 21, s. 66-67. Do nowych komponentów wchodzących w skład modułowego systemu narzę-dziowego GM 300 (Gühring, Szwajcaria) na potrzeby minimalnego chłodze-nia/smarowania (MMS) w obróbce skrawaniem należy 4-punktowy zespół mocu-jący do zabudowy we wrzecionach zapewniający centralny dopływ chłodziwa przez przepust o stałej średnicy. Z zespołem współpracują oprawki rozprężne i termokurczliwe do automatycznej i ręcznej wymiany narzędzia. Na potrzeby fre-zowania przeznaczono oprawkę termokurczliwą Gührojet z otworami dla chło-dziwa zapewniającego zewnętrzne chłodzenie ostrzy narzędzia. Wymieniono przyrządy do kontroli ciśnienia i objętości strumienia chłodziwa.

316. Feldshtein E., Maruda R.: Minimalne zużycie medium. Wpływ chłodzenia mgłą emulsyjną na wybrane parametry chropowatości powierzchni podczas toczenia stali R35. Maschinenmarkt, Mag.Przem., 2008, nr 3, s. 26-28. Przeprowadzono badania chropowatości powierzchni przy toczeniu stali węglowej R35 nożem z płytką z węglika spiekanego. Medium czynne stanowiła emulsja OPORTET RG-2 o stężeniu 4%. Jako modyfikatorów cieczy chłodząco-smarują-cej użyto RC9601 na bazie glikolu i Metanol-M na bazie związku węglowodoro-wego zawierającego fluor i siarkę. Określono optymalne stężenie modyfikatorów w mgle emulsyjnej. Najmniejsze wartości parametru chropowatości Ra uzyskano przy zastosowaniu mgły emulsyjnej z modyfikatorami prawie w całym zakresie prędkości skrawania. Mgła emulsyjna z modyfikatorami Metanol-M i GR-9601 w porównaniu do obróbki na sucho zmniejsza wartości parametrów chropowatości w szerokim zakresie zmiennych posuwów i prędkości skrawania.

73

317. Feldshtein E., Maruda R.: Höhere Oberflächengüte beim Drehen durch Emulsion mit Additiven. Wyższa jakość powierzchni w wyniku toczenia z użyciem emulsji z modyfikatorami. Maschinenmarkt, 2008, nr 19, s. 38-41. W procesie toczenia stali R35 (125 HB) w warunkach różnych wariantów mini-malnego smarowania emulsją Oportet RG-2 o stężeniu 4% badano wpływ pręd-kości skrawania na parametry chropowatości powierzchni oraz kształtowanie się chropowatości pod wpływem zastosowanych modyfikatorów emulsji. Jako mody-fikatorów użyto RC9601 na bazie glikolu oraz Metanol-M na bazie związku węglowodorowego zawierającego fluor i siarkę. Stwierdzono m.in., że obecność modyfikatorów w mgle emulsyjnej powoduje wyraźną poprawę parametrów chro-powatości w porównaniu z innymi rodzajami chłodzenia.

318. Filtersystem für Kühlschmiermittel. Układ filtracyjny cieczy chłodząco-smarują-

cych. Schweiz.Maschinenmarkt, 2008, t. 109, nr 25/26, s. 89-91. Sprawdzony w warunkach produkcyjnych, w szczególności w procesie szlifowa-nia, układ filtracyjny Maxflow (prod. GKD-Gebr. Kufferath, Niemcy) zapewnia oddzielenie cząstek stałych od 5 µm przy wydajności filtra do 200 l/min. Filtracja odbywa się na zasadzie przepływu krzyżowego przez szereg pionowych, nieru-chomych tarcz filtracyjnych. W skład urządzenia wchodzi brykieciarka. Dodat-kowy moduł układu stanowi instalacja do chłodzenia oczyszczonych chłodziw za-pewniająca utrzymanie temperatury oleju na poziomie ok. 20°C. Tarcze filtracyjne z materiału na bazie włókien ze stali szlachetnej sprawdziły się również w przy-padku oddzielania z chłodziw wiórów aluminiowych (drobne, ostro zakończone).

319. Flexibel zerspanen mit zwei Komponenten. Elastyczne skrawanie z dwukom-

ponentowym chłodziwem. Maschine, 2008, t. 62, nr 7, s. 53. Nowa generacja dwukomponentowych chłodziw prod. Rhenus Lub umożliwia elastyczne kształtowanie oddziaływania smarującego i wypłukującego w zależ-ności od realizowanej operacji. Chłodziwo r.rhenus R-Flex-F nadaje się do szli-fowania i obróbki wiórowej stopów Al, metali nieżelaznych, żeliw i prawie wszystkich stali, w tym do "ciężkiego" skrawania. Produkt nie zawiera kwasu bo-rowego, substancji chloroorganicznych, azotynów i wtórnych amin. Formuła emulsji na bazie wymienionych składników (R-Flex i R-Flex-emf) zapewnia dłu-gotrwałą stabilność i odporność na zanieczyszczenia substancjami obcymi.

320. Genau ins Ziel. Mit der "Coolant Flush Disk" zielgenau peripher kühlen. Precyzyj-

nie trafić w cel. Tarcza "Coolant Flush Disk" do precyzyjnego chłodzenia narzę-dzia bez kanalików chłodziwowych. Masch.u.Werkz., 2008, t. 109, nr 12, s. 44. W oprawkach narzędziowych systemu ER firmy Rego-Fix (do mocowania narzę-dzi z chwytem walcowym) wprowadzono do nakrętki tarczę uszczelniającą (z pierścieniem typu O-ring) uniemożliwiającą wypływ chłodziwa inną drogą niż przez zewnętrzny kanalik w narzędziu. Podobna tarcza ("Coolant Flush Disk"), ale bez pierścienia typu O-ring, z założenia nieszczelna, sprzyja wypływowi chło-dziwa wzdłuż trzpienia narzędzia bezpośrednio na ostrza w strefie skrawania - w narzędziach bez kanalików chłodziwowych. Tarczę można stosować do wszyst-kich tulejek zaciskowych Rego-Fix z odpowiednimi nakrętkami.

74

321. Gesteigerte Produktivität durch Hochdurchkühlung. Większa produktywność dzięki chłodzeniu pod wysokim ciśnieniem. Maschine, 2008, t. 62, nr 2, s. 58-60. Modułowy szybkozmienny system narzędziowy Coromant Capto (Sandvik Coro-mant) stanowi bazę dla nowo opracowanego systemu narzędziowego CoroTurn HP, umożliwiającego obróbkę trudno obrabialnych materiałów (tytan, żarood-porne superstopy, stal nierdzewna, stale o niewielkiej zawartości węgla) z kontrolowanym spływem wiórów dzięki zastosowaniu chłodziwa doprowadza-nego pod wysokim ciśnieniem. Oprawki wyposażone są w dwie dysze, których ustawienie zależy od typu narzędzia i jego przeznaczenia. Chłodziwo dostarczane pod ciśnieniem ok. 70 bar umożliwia zwiększenie prędkości skrawania i wydłuże-nie trwałości narzędzia.

322. Gesunde Arbeitsplatzbedingungen in der Metallbearbeitung. Aerosole effektiver

abscheiden. "Zdrowe" warunki na stanowisku pracy w obróbce metali. Efektywne filtrowanie aerozoli. Werkst.u.Betr., 2008, t. 141, nr 4, s. 74. System filtracyjny "MultiTron Premium" (GEA Delbag Lufttechnik) nadaje się do oczyszczania aerozoli, np. mgieł chłodziwowych, pyłów i dymów, i może służyć jednej obrabiarce lub grupie obrabiarek. We współpracy z filtrem wstępnym osiąga stopień filtracji ponad 99,9%. Jednym z komponentów układu filtracyjnego jest jonizator falowy, w którym aerozole przebywają przez dłuższy czas w polu jonizacji, prędkość strumienia powietrza redukowana jest o 1, a powstające tur-bulencje sprzyjają jonizacji. Za utrzymanie napięcia w filtrze na możliwie wyso-kim poziomie (aby kropla chłodziwa lub cząstki stałe możliwie mocno nałado-wane osiadły w kolektorze) odpowiada układ skrawania MultiTronic.

323. Hazelton J.L.: Cutting down on cutting fluids? Zmniejszenie różnorodności chło-dziw obróbkowych. Cut.Tool Eng., 2008, t. 60, nr 9, s. 58, 60-62, 64-66. Obserwuje się dążenie do ograniczania różnorodności płynów chłodząco-smarują-cych. Przykładowo chłodziwo Rustlick Ultracut AL firmy ITW Rocol, przezna-czone do obróbki aluminium, jest przydatne również w obróbce innych metali. Półsyntetyczne chłodziwo Aerotech VP o wysokiej zawartości oleju (60÷70%), firmy Valenite LLC, może być stosowane do obróbki tytanu, aluminium, stopów żarowytrzymałych na potrzeby przemysłu lotniczego. Ponieważ uniwersalne chło-dziwa nie gwarantują wymaganej jakości obróbki, zaleca się stosowanie specjal-nych chłodziw dostosowanych do obrabianego materiału i rodzaju operacji. Uży-cie narzędzi węglikowych zamiast narzędzi z HSS pozwala na stosowanie chło-dziw rozpuszczalnych w wodzie.

324. Hochdruck - Kühlmittelsystem. Układ chłodzenia pod wysokim ciśnieniem.

VDI-Z, 2008, nr spec. I, s. 42. Opis systemu stanowiącego połączenie systemu Coromant Capto (Sandvik) i Coro Turn HP. Chłodziwo doprowadzone przez głowicę rewolwerową lub wrzeciono kierowane jest złączem Coromant Capto dokładnie w miejsce obróbki przez ma-leńkie dysze znajdujące się bardzo blisko krawędzi płytki. Taki system może działać na każdej obrabiarce z zapewnionym dopływem chłodziwa pod wysokim ciśnieniem, wyjątkiem są uchwyty narzędzi trzpieniowych. Strumień chłodziwa tworzy rodzaj hydraulicznego klina między górną częścią płytki, a tylną stroną zdejmowanego wióra, redukując zużycie płytki i zapewniając prawidłowe krusze-nie wiórów.

75

325. Hubbard K.M., Callahan R.N., Strong S.D.: A standardized model for the evalua-

tion of machining coolant/lubricant costs. Ujednolicony model dla oceny kosztów płynów/smarów obróbkowych. Int.J.of Adv.Manuf.Technol., 2008, t. 36, nr 1/2, s. 1-10. Podano uogólniony model CPUVR kosztu usuwania jednostki objętości materiału do oceny kosztów eksploatacji płynów/smarów obróbkowych. W modelu wyko-rzystuje się 3 miary osiągów obróbki: całkowity koszt produkcji, wrażliwość kosztów systemu (oceniana na podstawie pochodnej cząstkowej kosztów usuwa-nia jednostki objętości materiału względem poszczególnych zmiennych), koszt niesprawności systemu. Całkowity koszt produkcji stanowi bazę dla oceny wy-boru płynu obróbkowego. Miary odnoszące się do wrażliwości i niesprawności systemu stanowią punkt wyjścia do działań optymalizacyjnych.

326. Jin D., Yue L.: Tribological properties study of spherical calcium carbonate

composite as lubricant additive. Badania nad właściwościami tribologicznymi kompozytu ze sferycznego węglanu wapnia jako dodatku do substancji smarują-cej. Mater.Letters, 2008, t. 62, nr 10/11, s. 1565-1568. Kompozyt ze sferycznego węglanu wapnia o średnicy ziarna około 4 µm syntety-zowano w obecności kopolimeru polistyrenu (PS) i kwasu poliakrylowego (PAA) jako medium. Uzyskano kompozyt o dużej jednorodności i dobrej dyspersji w ca-łej objętości. Przeprowadzono badania właściwości tribologicznych kompozytu jako dodatku do oleju nasyconego, posługując się testem trzech kulek. W wyniku badań stwierdzono, że ok. 5-procentowy dodatek koncentratu kompozytu CaCo3 powoduje redukcję tarcia, co znacząco obniża zużycie kulek stalowych.

327. Jun M.B.G. i in.: An experimental evaluation of an atomization-based cutting fluid application system for micromachining. Doświadczalna ocena płynu obrób-kowego stosowanego na zasadzie rozpylania (atomizacji) w procesie mikro-obróbki. Trans.ASME, J.of Manuf.Sci.a.Eng., 2008, t. 130, nr 3, s. 031118 (1-8). System do aplikacji chłodziwa na drodze jego rozpylania (atomizacji) opracowano na potrzeby frezowania. Badania wykazały, że siły skrawania są niższe, a trwałość narzędzia większa przy rozpylaniu chłodziwa niż w wypadku obróbki na sucho lub przy stosowaniu metody zalewowej. Sposób ten daje także dobre wyniki w odniesieniu do usuwania wiórów i obniżenia temperatury skrawania. Płyny obrób-kowe o niższym napięciu powierzchniowym i większej lepkości są korzystniejsze z punktu widzenia sił skrawania.

328. Józwik J., Łukasz M.: Łamanie wióra wspomagane wysokim ciśnieniem płynu

obróbkowego podczas procesu skrawania toczeniem. Narzędziowiec, 2008, nr 2, s. 75-76, 79-80, 83-84, 87-88, 91-92, 95. Podkreślono znaczenie postaci i kształtu wióra podczas obróbki w zautomatyzo-wanym elastycznym systemie wytwarzania. Omówiono wybrane sposoby oddzia-ływania na postać wióra, w tym wspomaganie procesu łamania wióra sprężonym strumieniem płynu obróbkowego. Podano typowe sposoby podawania płynu ob-róbkowego do strefy skrawania. Badano wpływ oddziaływania płynu obróbko-wego na długość kontaktu wióra z powierzchnią natarcia ostrza skrawającego i strefę oddziaływania ciepła. Na przykładzie systemu narzędziowego CoroTurn HP omówiono mechanizm łamania wióra strumieniem sprężonej cieczy obróbkowej.

76

329. Karaś J., Urbański A.: Kształtowanie właściwości użytkowych nowej generacji płynów obróbkowych wytworzonych na bazie estrów metylowych wyższych kwa-sów tłuszczowych. Probl.Ekspl., 2008, nr 2, s. 63-70. Honowanie, zapewniające bardzo gładką powierzchnię obrabianych metali (otwo-rów walcowych, cylindrów) wymaga stosowania nowoczesnych płynów obróbko-wych o wysokich walorach ekologicznych. Oceniono przydatność klasycznych dodatków uszlachetniających i modyfikacji chemicznej za pomocą siarkowania estrów metylowych wyższych kwasów tłuszczowych oleju rzepakowego (FAME) do kształtowania właściwości użytkowych cieczy obróbkowych na bazie produk-tów roślinnych. Badano wpływ dodatków depresujących na właściwości nisko-temperaturowe FAME. Porównano właściwości tribologiczne siarkowanych FAME z kompozycjami FAME zawierającymi dodatki smarne.

330. Keyaniyan S., Wakeling G.: Schmierstoffüberwachung lässt Schlüsse auf abnor-

men Verschleiss in Anlagen zu. Nadzorowanie substancji smarujących umożliwia wnioskowanie dotyczące odbiegającego od normy zużycia urządzeń. Maschinenmarkt, 2008, nr 26, s. 70, 72-73. Olej w maszynie, a zwłaszcza jego zanieczyszczenia w postaci cząstek stałych "obcych" i cząstek powstałych na skutek ścierania się współpracujących elemen-tów, stanowi cenne źródło informacji o stanie technicznym maszyny pod warun-kiem systematycznego monitorowania jego stanu. Podstawą systemu konserwacji prewencyjnej Castrol Predict jest analiza ilościowa oleju pod kątem obecności cząstek stałych w pobranych próbkach, a następnie analiza jakościowa (ferrografia analityczna), tj. sporządzenie ferrogramu klasyfikującego cząstki.

331. Krishna P.V., Rao D.N.: Performance evaluation of solid lubricants in terms of machining parameters in turning. Ocena osiągów smarów stałych w kategoriach parametrów obróbki toczeniem. Int.J.of Mach.Tools a.Manuf., 2008, t. 48, nr 10, s. 1131-1137. Badano doświadczalnie toczenie stali z użyciem mieszanin oleju SAE 40 zawie-rającego różne proporcje wagowe smarów stałych (grafitu i kwasu borowego) w celu określenia własności obróbkowych tych mieszanin. Mieszaniny oceniano na podstawie pomiarów sił skrawania. Na wykresach pokazano zmiany głównej siły skrawania w zależności od czasu obróbki. Wyniki wskazują na znaczące zmniej-szenie siły skrawania w warunkach stosowania mieszanin smarów stałych w po-równaniu do skrawania na sucho lub z zastosowaniem płynu obróbkowego. Mie-szaniny zapewniają również mniejsze zużycie VB ostrza i zmniejszają tempera-turę ostrza. Porównywano uzyskiwane chropowatości powierzchni.

332. Krone M.: Neue Kühlschmierstoffkonzepte im Volkswagenwerk Poznań. Sparen durch ganzheitliche Prozessoptimierung. Nowa koncepcja użytkowania chłodziw w zakładach Volkswagen w Poznaniu. Oszczędności jako wynik optymalizacji kompletnego procesu. Werkst.u.Betr., 2008, t. 141, nr 6, s. 72-74. Nowa koncepcja użytkowania chłodziw i ograniczanie kosztów usuwania od-padów polega na opracowaniu systemu kompatybilnych produktów (oleje pro-wadnicowe, oleje w układach hydraulicznych, oleje szlifierskie, substancje myjące itd.), dzięki któremu roztwór używany do mycia części obrabianych zanieczysz-czony chłodziwem można bez szkody dla właściwości chłodziwa wprowadzić do obiegu chłodziw. W systemie regularnie przepompowuje się roztwór myjący do centralnego układu zasilania chłodziwem.

77

333. Kruszyński B., Stachurski W.: Ocena wybranych metod chłodzenia i smarowania dla frezowania obwiedniowego kół zębatych. Obróbka skrawaniem. Innowacje (Monografia), Kraków, 2008, s. 377-384. Na podstawie pomiarów sił skrawania oraz zużycia freza ślimakowego podczas frezowania obwiedniowego kół zębatych porównano efektywność trzech sposo-bów chłodzenia i smarowania - z udziałem cieczy obróbkowej w trybie obfitym, z minimalnym wydatkiem cieczy obróbkowej (MQL), z zastosowaniem schłodzo-nego sprężonego powietrza (SSP) bez udziału cieczy obróbkowej. Analiza wyni-ków dla MQL i SSP wskazuje na podobny charakter zużycia zębów freza, jak w przypadku chłodzenia konwencjonalnego (obfitego). Wraz ze wzrostem czasu ob-róbki siły skrawania dla MQL i SSP osiągają porównywalne wartości, co wska-zuje na zapewnienie podobnych warunków obróbki i temperatury procesu.

334. KSS-Probleme an die Wand gedrückt. Zentrifugalreinigung sorgt für Gesundheit

und Profit. Problemy związane z chłodziwami "przyciśnięte do muru". Oczysz-czanie chłodziw przy użyciu separatorów odśrodkowych w trosce o zdrowie i inne korzyści. Masch.u.Werkz., 2008, t. 109, nr 3, s. 184-185. Oczyszczanie cieczy obróbkowych przy użyciu separatorów odśrodkowych wiru-jących z wysokimi prędkościami zapobiega powstawaniu mgły olejowej, ograni-cza rozwój mikroorganizmów i nieprzyjemne zapachy. Metoda jest stosunkowo tania, a stosowane urządzenia można rozbudowywać od małych, mobilnych do kompleksowych instalacji przemysłowych o zdolności przetwórczej kilku tysięcy litrów na godzinę. Skuteczność działania systemów omówiono na przykładzie produktów firmy Alfa Laval.

335. Kuttkat B.: Werkzeuge zielgenau peripher kühlen. Peryferyjne chłodzenie narzę-dzi dokładnie ukierunkowane na cel. Maschinenmarkt, 2008, nr 36, s. 98. Tarcza uszczelniająca stanowiąca jeden z elementów systemu mocowania narzę-dzi ER firmy Rego-Fix (Szwajcaria) przeznaczona jest do narzędzi z wewnętrz-nymi kanalikami chłodziwowymi. Zamiast tarczy uszczelniającej można w tym miejscu zainstalować tarczę "chłodzącą" (Coolant Flush Disk) dostępną w średni-cach 3÷20 mm, która nie posiada samouszczelniającego pierścienia typu O-Ring i pozwala na wypływ chłodziwa wzdłuż części chwytowej narzędzia bezpośrednio do strefy obróbki. Takie rozwiązanie sprzyja szybkiemu odprowadzaniu wiórów i wydłużeniu trwałości narzędzi, jest też tańsze.

336. Leppert T.: Badania wpływu sposobu chłodzenia i smarowania na siły skrawania

podczas toczenia. Obróbka skrawaniem. Innowacje (Monografia), Kraków, 2008, s. 368-376. Przeprowadzono badania w celu określenia wpływu chłodzenia i smarowania strefy skrawania na siły skrawania podczas toczenia wzdłużnego stali nierdzewnej OOH17N14M2 i konstrukcyjnej 45. Stosowano emulsję 6% o natężeniu prze-pływu 4 l/min, minimalne chłodzenie i smarowanie mgłą olejową (Acu Lube Mi-nibooster MBII), skrawanie na sucho. Stwierdzono możliwość obniżenia wartości siły skrawania i zmiany relacji między jej składowymi przy odpowiednio dobra-nych parametrach skrawania. Wyeliminowanie lub ograniczenie chłodziwa nie de-cyduje o wzroście siły skrawania, tym samym wskazuje na możliwość ogranicze-nia wpływu cieczy obróbkowych na środowisko.

78

337. Limper H., Cavanaugh K.: What do you want your coolant to do? Zakres

zastosowania chłodziwa. Amer.Mach., 2008, t. 152, nr 2, s. 8-10, 12-13. Omówiono najczęściej stosowane oleje proste, rozpuszczalne oraz chłodziwa syntetyczne i półsyntetyczne. Oleje proste nie rozpuszczają się w wodzie, zapew-niają dobrą smarowność, odporność na korozję. Oleje rozpuszczalne zawierają ≥40% oleju w koncentratach przeznaczonych do zmieszania z wodą w celu uzyskania płynu obróbkowego. Zapewniają dobre chłodzenie i smarowanie, ale są podatne na zanieczyszczenia. Chłodziwa syntetyczne nie zawierają oleju na bazie ropy naftowej, składają się ze środków smarujących i inhibitorów korozji, zale-cane są m.in. do obróbki z wysokimi prędkościami. Chłodziwa półsyntetyczne zawierają do 40% oleju na bazie ropy naftowej w koncentratach rozcieńczanych wodą; umożliwiają obróbkę z wyższymi prędkościami i posuwami niż oleje syn-tetyczne.

338. Liu Y.H. i in.: Effect of machining fluid on the process performance of electric

discharge milling of insulating Al2O3 ceramic. Wpływ płynu obróbkowego na osiągi frezowania elektroerozyjnego nieprzewodzącej ceramiki Al2O3. Int.J.of Mach.Tools a.Manuf., 2008, t. 48, nr 9, s. 1030-1035. Badano wpływ wybranych płynów obróbkowych na osiągi procesu frezowania elektroerozyjnego nieprzewodzącej prądu elektrycznego ceramiki Al2O3 z wyko-rzystaniem cienkiej taśmy miedzianej jako elektrody wspomagającej, umiejsco-wionej między elektrodą-narzędziem i przedmiotem. Stosowano płyny obróbkowe oparte na wodzie. Badano wpływ stężeń emulsji, NaNO3, alkoholu poliwinylo-wego i prędkości płynu na wyniki obróbki.

339. Makowski R.: Modyfikacja olejów podstawowych poprzez cząstki miedzi.

Hydr.i Pneum., 2008, t. 28, nr 3, s. 21-22. W celu zmniejszenia strat energetycznych w procesie tarcia stosuje się środki smarowe o odpowiednim układzie i właściwościach, m.in. do bazowego środka smarowego dodaje się cząstki metali (Cu, Pb, Al, Zn) - tzw. "niekonwencjonalne dodatki smarowe" (NDS). Przeprowadzono badania systemu tribologicznego, w którym zastosowano środki smarowe zmodyfikowane przez dodanie cząstek mie-dzi wytwarzanych metodą elektrochemiczną. Badania wykonano przy prędkości obrotowej przeciwpróbki 50 i 200 obr/min, co odpowiada prędkości liniowej po-ślizgu 0,1 i 0,4 m/s. Podano wykresy charakterystyki obciążeniowej i czasowej.

340. Marksberry P.W., Jawahir I.S.: A comprehensive tool-wear/tool-life performance model in the evaluation of NDM (near dry machining) for sustainable manufactu-ring. Model do kompleksowej oceny zużycia i okresu trwałości ostrza w warun-kach skrawania z minimalnym użyciem płynu w procesach wytwarzania bez-piecznego dla środowiska. Int.J.of Mach.Tools a.Manuf., 2008, t. 48, nr 7/8, s. 878-886. Opisano metodę przewidywania zużycia i okresu trwałości ostrza podczas skra-wania prawie na sucho, opartą na rozszerzonym równaniu Taylora. Podano mate-matyczną postać równania i opisano procedurę badań. Dla sprawdzenia modelu wykonano próby obróbki obrzeży kół stalowych na tokarce CNC. Stwierdzono akceptowalną dokładność przewidywania zużycia i okresu trwałości ostrza wyno-szącą ok. 10%. Wykazano, że używanie minimalnej ilości płynu polepsza 4-krot-nie trwałość ostrza w porównaniu do skrawania na sucho.

79

341. Mit Filtersystem "Maxflow" Standzeiten verbessern und Kosten reduzieren. Filtrieren und Brikettieren in einer Anlage. Wydłużenie trwałości chłodziw i zmniejszenie kosztów dzięki systemowi filtracyjnemu "Maxflow". Filtrowanie i brykietowanie w jednym urządzeniu. Werkst.u.Betr., 2008, t. 141, nr 9, s. 174-175. Efektywne rozwiązanie, sprawdzone m.in. w procesach oczyszczania oleju szli-fierskiego oraz w procesach oczyszczania wody (po myciu części), stanowi system filtracyjny Maxflow (GKD-Gebr. Kufferath, Niemcy) z wbudowanym urządze-niem do brykietowania substancji stałych i układem okrągłych zbiorników. Filtra-cja odbywa się na zasadzie przepływu krzyżowego przez tkaninowo-stalowe tar-cze filtracyjne rozmieszczone pionowo. Zautomatyzowany proces wypłukiwania placka filtracyjnego inicjowany jest przez tarcze filtracyjne. Najistotniejszą cechą rozwiązania jest wyeliminowanie pomocniczych substancji filtracyjnych.

342. Morgan M.N. i in.: Optimization of fluid application in grinding. Optymalizacja stosowania chłodziwa przy szlifowaniu. CIRP Ann., 2008, t. 57, nr 1, s. 363-366. Przeprowadzono badania nad problemem ilości chłodziwa wymaganego do szli-fowania i sposobu stosowania chłodziwa w celu zapewnienia skutecznego smaro-wania i chłodzenia strefy obróbki. Stwierdzono, że ściernice o wysokiej porowato-ści umożliwiają większe wykorzystanie przepływu chłodziwa niż ściernice o nis-kiej porowatości. Skuteczność smarowania i chłodzenia zależy m.in. od prędkości obrotowej ściernicy, szybkości przepływu chłodziwa, ustawienia dyszy, przez którą podawane jest chłodziwo. Podano warunki skutecznego chłodzenia strefy obróbki przy szlifowaniu.

343. Nageswara Rao D., Vamsi Krishna P.: The influence of solid lubricant particle

size on machining parameters in turning. Wpływ rozmiaru cząstek smaru stałego na parametry obróbki toczeniem. Int.J.of Mach.Tools a.Manuf., 2008, t. 48, nr 1, s. 107-111. Badano doświadczalnie osiągi procesu toczenia na sucho, z użyciem płynu obrób-kowego i z zastosowaniem smaru stałego. Smar stały w postaci proszku był po-dawany do strefy skrawania za pomocą sprężonego powietrza. Opisano układ po-dawania smaru. Podczas obróbki mierzono siły skrawania, zużycie ostrza, tempe-raturę ostrza i chropowatość powierzchni po obróbce. Parametry skrawania (pręd-kość skrawania i posuw) dobrano w oparciu o zalecenia firmy Sandvik. Wyniki badań podano w postaci wykresów wielkości mierzonych w zależności od czasu obróbki. Stwierdzono, że najlepszą efektywność obróbki osiąga się z zastosowa-niem smaru stałego w porównaniu z obróbką na sucho i obróbką z zastosowaniem płynu obróbkowego.

344. Nitzsche F.: Mikrobiologisches Wachstum in Kühlschmierstoffen. Rozwój mikro-organizmów w chłodziwach. Ind.Diam.Rdsch., 2008, t. 42, nr 1, s. 70-73. Zwrócono uwagę na fakt, że ustawodawstwo europejskie (dyrektywy i rozporzą-dzenia UE) nie zawiera ściśle określonych wymagań dotyczących mikrobiologicz-nego stanu chłodziw. Hamowanie rozrostu mikroorganizmów jest zadaniem środ-ków konserwujących, które jednak mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie człowieka. Omówiono warunki sprzyjające rozwojowi mikroorganizmów w cie-czach chłodząco-smarujących wskazując typowe dolegliwości powodowane kon-taktem z zainfekowanym chłodziwem. Do środków zaradczych zaliczono regular-ne monitorowanie zanieczyszczenia chłodziw mikroorganizmami.

80

345. Nowak D., Wszołek J.: Urządzenie Rotresel 25 do unieszkodliwiania cieczy ob-róbkowych. Mechanik, 2008, t. 81, nr 5/6, s. 530-531. Opracowana w IZTW w Krakowie technologia unieszkodliwiania zużytych emul-sji olejowych oparta jest na metodzie elektrostatyczno-elektrolitycznej należącej do grupy metod elektrochemicznych. W wyniku neutralizacji cieczy obróbkowych na urządzeniu Rotresel 25 otrzymuje się wodę poprocesową o czystości, która spełnia wymagania stawiane ściekom komunalnym, oraz półpłynny odpad będący mieszaniną zaadsorbowanego oleju i produktów elektrolizy. Odpad ten po wysu-szeniu spala się w specjalnych spalarniach. Pozytywne wyniki badań neutralizacji płynów technologicznych innych niż ciecze obróbkowe świadczą o możliwości szerokiego stosowania urządzenia Rotresel 25.

346. Obikawa T i in.: Micro-liter lubrication machining of Inconel 718. Obróbka stopu Inconel 718 z zastosowaniem małej ilości smaru, w skali mikrolitrów. Int.J.of Mach.Tools a.Manuf., 2008, t. 48, nr 15, s. 1605-1612. Opisano osiągi obróbki z zastosowaniem techniki MQL zapewniającej zużycie smaru w ilości <1,0 ml/h. Zaprojektowano dyszę, która skupia małą ilość mgły olejowej na strefie skrawania. Stosowaną w pracy technikę MQL nazwano ob-róbką z użyciem smaru (oleju) w skali mikrolitrów. Obrabiano stop Inconel 718. Porównywano okres trwałości, zużycie naroża ostrza, chropowatość powierzchni i efektywność chłodzenia przy zastosowaniu proponowanej techniki MQL oraz chłodzenia tradycyjnego. Specjalnie zaprojektowana dysza w połączeniu ze skon-centrowanym strumieniem mgły olejowej zwiększa okres trwałości ostrza.

347. Obróbka na sucho. Chłodzenie mgłą olejową na przykładzie obróbki kutych wa-

łów korbowych (Gühring). Mechanik, 2008, t. 81, nr 8/9, s. 680-682. Istnieją dwa systemy do wytwarzania mgły olejowej: 1-kanałowy i 2-kanałowy. Wspólnymi elementami systemów są: zbiornik oleju, kanał doprowadzający przez wrzeciono obrabiarki i narzędzie oraz urządzenie do mieszania. System 2-kana-łowy ma oddzielne doprowadzenie mediów przez wrzeciono (kanał wewnętrzny i zewnętrzny) oraz wirującą lancę, a mieszanie mediów odbywa się między wrze-cionem a narzędziem. W systemie 1-kanałowym mieszanie następuje w zbiorniku oleju przed wlotem do wrzeciona, a "gotowa" mgła olejowa dostarczana jest przez wrzeciono i narzędzie. W firmie Gühring opracowano specjalne konstrukcje wkładek do oprawek hydraulicznych i skurczowych oraz odpowiednie zakończe-nie chwytu narzędzia zapobiegające wytrącaniu się oleju z mgły olejowej.

348. Otto K.: Spitzenlosschleifmaschinen erschliessen Produktivitätspotenzial. Szli-

fierki bezkłowe otwierają możliwości zwiększenia produktywności. Maschinenmarkt, 2008, nr 13, s. 56-60. Możliwości zwiększenia produktywności szlifowania bezkłowego na przykładzie rozwiązań zastosowanych w szlifierce do szlifowania wcinającego Kronos speed (Studer Mikrosa). Krótszy czas wymiany szlifowanego przedmiotu (poniżej 1 s zamiast 3 s) jest zasługą specjalnego systemu podawania przedmiotów (HSCL) wykorzystującego strumień chłodziwa (olej, emulsja) do podawania przedmiotu z powierzchni podparcia (zasada podnoszenia fluidalnego, patent). Podajnik ma na-pęd pneumatyczny. W celu oszczędności chłodziwa zastosowano dysze iglicowe dostarczające ciecz chłodzącą bezpośrednio do miejsca szlifowania. Wymaganą okrągłość przedmiotu zapewnia zintegrowane ze sterownikiem oprogramowanie Heureka (Mikrosa).

81

349. Ölabscheidung und Prozessfiltration. Oddzielanie oleju i filtracja cieczy proceso-wych. Schweiz.Maschinenmarkt, 2008, t. 109, nr 23, s. 186, 188-189. Najnowsza oferta firmy Mahle Industriefiltration (Szwajcaria) obejmuje m.in. se-rię filtrów PiP do regeneracji wody używanej w procesach przemysłowych, do fil-trowania olejów o niskiej lepkości oraz emulsji, urządzenia do oddzielania chło-dziw z aerozoli w otoczeniu obrabiarek oraz kompaktowe układy filtracyjne z au-tomatycznym oczyszczaniem do olejów smarnych, paliw i wód procesowych. Opisane urządzenia sprawdzają się w procesach oczyszczania niemieszalnych z wodą chłodziw (oleje obróbkowe, w tym do wiercenia i szlifowania) oraz mgieł olejowych.

350. Öliges für Umwelt und Werkstatt. Substancje olejowe na potrzeby środowiska i warsztatu. Masch.u.Werkz., 2008, t. 109, nr 7/8, s. 148-149. Przedstawiono wybrane produkty firmy Fuchs, specjalizującej się w wytwarzaniu środków smarnych i chłodziw, w tym chłodziwo Ecocool Grindstar o formule zoptymalizowanej pod kątem szlifowania stali i żeliw. Chłodziwo Grindstar na bazie oleju mineralnego, mieszalne z wodą, charakteryzuje się (w zwykle stoso-wanym rozcieńczeniu) niewielką podatnością na pienienie i tworzenie mgieł, dużą odpornością na sedymentację cząstek ściernych oraz działaniem antykorozyjnym. Kolejny z produktów prezentowanych przez firmę Focus to Ecocool Copperstar, chłodziwo zawierające inhibitory skutecznie zapobiegające zabarwianiu przed-miotów z metali kolorowych w trakcie obróbki, jak również rozpuszczaniu się metali ciężkich. Chłodziwo to nie zawiera boru, chloru ani amin łatwo ulegają-cych nitrozowaniu.

351. Popov A.V.: Issledovanie vlijanija SOZh na udel'nyjj raskhod almazov pri

shlifovanii. Badanie wpływu cieczy chłodząco-smarującej na zużycie właściwe diamentów przy szlifowaniu. Vest.Mashinost., 2008, nr 10, s. 61-63. Badania procesu szlifowania węglików spiekanych wykazały, że zastosowanie chłodziwa na bazie wody przy szlifowaniu ściernicami diamentowymi z parame-trami poniżej wielkości krytycznych prowadzi do zwiększenia zużycia (wydatku) właściwego diamentów wskutek szybszego zużywania ziaren diamentowych spo-wodowanego przez cykliczne naprężenia termiczne. W procesie szlifowania z pa-rametrami przekraczającymi wartości krytyczne chłodziwo odgrywało rolę pozy-tywną, sprzyjając obniżeniu wydatku względnego diamentów wskutek obniżenia adhezji między ziarnami diamentowymi i powierzchnią obrabianą. Jako chło-dziwo stosowano 3% wodny roztwór Na2CO3.

352. Proces technologiczny wiercenia.

Narzędziowiec, 2008, nr 1, s. 45-48. W procesach wiercenia główny ruch obrotowy połączony jest z ruchem liniowym posuwu wgłębnego. Nowoczesne narzędzia umożliwiają wiercenie w jednej ope-racji, bez poprzedzającego wykonywania nakiełków i bez otworów prowadzących. Podano określenia wiercenia w pełnym materiale, wiercenia trepanacyjnego, po-głębiania walcowego i rozwiercania otworu. Wyjaśniono sposób doboru para-metrów skrawania przy wierceniu: prędkości skrawania, posuwu na obrót, pręd-kości zagłębiania. Omówiono obliczanie sił i mocy skrawania, a także kształtowa-nie się wiórów przy wierceniu, odprowadzanie wiórów ze strefy skrawania oraz sposoby doprowadzania cieczy chłodząco-smarującej.

82

353. Richter A.: Tool spray. Smarowanie narzędzi przez ich natryskiwanie. Cut.Tool Eng., 2008, t. 60, nr 3, s. 60, 62-67, 69-71. Do smarowania minimalnego (MQL) przez narzędzie lub zewnętrznego stosuje się aerozol ze sprężonego powietrza i substancji smarującej. Chłodziwo w postaci mgły olejowej jest kierowane na krawędź skrawającą. Mieszanie powietrza i smaru przed ich doprowadzeniem do narzędzia realizuje się systemem jedno- lub dwukanałowym. Omówiono zasady działania obu systemów oraz czynniki decy-dujące o ich wyborze: prędkość wrzeciona, częstotliwość wymiany narzędzi. Podano ograniczenia dotyczące stosowania MQL, podkreślono konieczność adaptacji narzędzi i uchwytów stosowanych w obróbce MQL. Oceniono wpływ MQL na wydajność obróbki i jakość przedmiotów obrobionych.

354. Rothwell B.J.: Anforderungen der Praxis an wassermischbare Kühlschmierstoffe. Vom Hilfsstoff zur Hightech-Essenz. Wymagania jakie stawia praktyka przemy-słowa mieszalnym z wodą cieczom chłodząco-smarującym. Od substancji pomoc-niczej do esencji zaawansowanego technologicznie wytwarzania. Werkst.u.Betr., 2008, t. 141, nr 6, s. 76-79. Przykładem produktu opracowanego w szczególności na potrzeby wysoko wydaj-nego skrawania stopów aluminiowych, nadającego się także do stosowania w ob-róbce stali, żeliw i metali nieżelaznych, jest Multan 77-40. Innowacyjna formuła semi-syntetyczna na bazie oleju mineralnego i roślinnego, bez związków fosforu, siarki i chloru, sprawdziła się m.in. w obróbce aluminiowych korpusów prze-kładni. Emulsja na bazie produktu Multan 77-40 (5%) sprzyja też sprawnemu od-prowadzaniu wiórów i zachowaniu "czystości" produkcji.

355. Ryzhkin A.A. i in.: Ocenka dissipativnykh svojjstv SOZh v uslovijakh trenija i

rezanija. Ocena właściwości dyssypacyjnych cieczy chłodząco-smarujących w wa-runkach tarcia i skrawania. STIN, 2008, nr 9, s. 24-28. Właściwy wybór składu cieczy chłodząco-smarującej pozwala sterować wyjścio-wymi charakterystykami tarcia i zużycia, tj. intensywnością zużywania ostrza i chropowatością powierzchni. Do najbardziej efektywnych chłodziw emulsyjnych zaliczono substancje zawierające polimery. Stwierdzono spadek intensywności zużywania ostrzy z materiałów supertwardych dzięki zwiększonemu odprowadza-niu ciepła przez chłodziwa zawierające polimery, które - ulegając destrukcji - zwiększają efekt chłodzenia. Jako przykłady badano chłodziwa Akvol-11 i Akvol-14 zawierające polialkilenoglikole oraz chłodziwa z dodatkami polimerowymi.

356. Ryzhkin A.A. i in.: Ocenka dissipativnykh svojjstv SOZh v uslovijakh trenija i

rezanija. Ocena właściwości dyssypacyjnych cieczy chłodząco-smarujących w wa-runkach tarcia i skrawania. STIN, 2008, nr 10, s. 20-23. Porównano wpływ różnych cieczy chłodząco-smarujących (olejowych, emulsyj-nych na bazie wody, syntetycznych) na okres trwałości narzędzia skrawającego przy toczeniu stali konstrukcyjnych. Najlepsze rezultaty zapewniło chłodziwo emulsyjne MHO-64a z zawartością polimerów oraz DVSL z dodatkiem lateksu. Zastosowanie polimerowych chłodziw sprzyja obniżeniu temperatury w strefie skrawania. Pod wpływem temperatury na stykowych powierzchniach ostrza kom-ponent lateksowy chłodziwa polimeryzuje się, co prowadzi do powstania szklistej warstwy i do obniżenia ciepła skrawania. Oceniono wpływ prędkości skrawania.

83

357. Salmon S.C.: Grinding fluids - what's the solution. Płyny szlifierskie - jakie jest rozwiązanie. Manuf.Eng., 2008, t. 140, nr 2, s. 71-72, 74-76, 78-79. Podano zasady doboru płynu obróbkowego do szlifowania. Szlifowanie na sucho można stosować do wykończeniowej obróbki powierzchni, gdy nie stawia się bar-dzo dużych wymagań w odniesieniu do dokładności wymiarowej, a integralność powierzchni obrabianego elementu nie musi być wysoka. Podano zasady szlifo-wania na sucho powlekanymi narzędziami ściernymi i ściernicami ze spoiwem ce-ramicznym lub żywicznym. Omówiono rolę ciepła wytwarzanego przy szlifowa-niu i tzw. utwardzanie przy szlifowaniu (grind-hardening) - jest to kontrolowany proces, w którym energia powstająca w wyniku tarcia powoduje ogrzewanie przedmiotu obrabianego.

358. Schleiföle effektiv reinigen - Anlagen filtern Kosten. Efektywne oczyszczanie

olejów używanych jako chłodziwa podczas szlifowania - urządzenia "filtrują" koszty. Schweiz.Maschinenmarkt, 2008, t. 109, nr 5, s. 50. Urządzenia serii FA (Vomat) do dokładnego filtrowania chłodziw stosowanych przy szlifowaniu narzędzi ze stali szybkotnącej i węglików spiekanych zapewniają stały dopływ czystego oleju w klasie NAS7 (3 µm). Wyjątkową cechą tych urzą-dzeń jest możliwość sterowania każdym elementem filtracyjnym osobno - wypłu-kiwanie filtra rozpoczyna się automatycznie po osiągnięciu określonego stopnia zanieczyszczenia. Firma oferuje urządzenia filtracyjne o różnej zdolności przero-bowej, np. od 60 do 420 l/min w wersji o kompaktowej budowie (1,60×1 m) do 960 l/min w wersji 2,50×1,40 m.

359. Schlindwein H.J.: Individuell eingestellte Kühlschmierstoffe. Kształtowanie

właściwości chłodziw w zależności od procesu obróbkowego. Maschine, 2008, t. 62, nr 1, s. 18-20. Omówiono czynniki, które należy wziąć pod uwagę przy wyborze cieczy chło-dząco-smarującej, w szczególności na potrzeby wysoko wydajnego szlifowania. W przypadku prostych operacji szlifowania (szlifowanie płaszczyzn, wałków) sprawdzają się chłodziwa mieszalne z wodą. Takie chłodziwa stosowane w ope-racjach szlifowania wysoko wydajnego wymagają połączenia podwyższonego działania smarnego z działaniem "wypłukującym", przy czym powyższa kombina-cja powoduje zwiększoną podatność na tworzenie się piany. Rozwiązaniem są chłodziwa oparte na układzie dwukomponentowym, gdzie komponenty smarne i emulgujące osobno miesza się z wodą, razem tworzą one emulsję praktycznie od-porną na pienienie.

360. Sieben R., Fritzsche H.: Anpassung von Druck und Volumenstrom senkt Betriebs-

kosten beim Tiefbohren. Dostosowanie ciśnienia i natężenia przepływu chłodziwa obniża koszty operacji głębokiego wiercenia. Maschinenmarkt, 2008, nr 48, s. 28-30. Zaproponowano specjalny układ regulacji online dla dostarczania chłodziwa pod wysokim ciśnieniem do obrabiarek wykonujących wiercenie głębokich otworów. Podstawowymi komponentami systemu Vari-Flow jest wysokociśnieniowa pompa śrubowa MTSE z regulacją obrotów oraz układ sterowania HPC firmy Mayfran. System umożliwia automatyczną regulację ciśnienia i natężenia przepływu chło-dziwa w zależności od użytego wiertła. Korzyści sprawdzonego w praktyce układu regulacji to oszczędność energii i niezawodność procesu.

84

361. Sreejith P.S.: Machining of 6061 aluminium alloy with MQL, dry and flooded

lubricant conditions. Obróbka stopu aluminium 6061 z minimalną ilością chło-dziwa (MQL), na sucho i w warunkach chłodzenia zalewowego. Mater.Letters, 2008, t. 62, nr 2, s. 276-278. Stosowanie chłodziwa w procesie obróbki wpływa na okres trwałości narzędzia skrawającego i jakość powierzchni obrabianej. Opisano wpływ zastosowania róż-nego typu chłodziw na obróbkę stopu aluminium typu 6061 narzędziami węgli-kowymi z powłoką diamentową. Analizowano obróbkę na sucho, z minimalną ilością chłodziwa (MQL) i z chłodzeniem metodą zalewową oraz wpływ sposobu chłodzenia na wartość sił skrawania, chropowatość powierzchni obrabianej i zu-życie narzędzia. Zaleca się zastąpienie chłodzenia stosowaną do tej pory metodą zalewową przez metodę MQL, co sprawia, że obróbka staje się bardziej przyjazna dla środowiska i korzystnie wpływa na obrabialność materiału.

362. Sterowane smarowanie. Masz.Technol.Mater.-Tech.Zagr., 2008, nr 3, s. 29-30. W przemyśle maszynowym stosuje się scentralizowane i indywidualne zasilanie obrabiarek w chłodziwo. Do indywidualnej obsługi obrabiarek firma Voith Turbo (Niemcy) oferuje system EPAF z pompami o uzębieniu wewnętrznym i regulo-wanej prędkości obrotowej IMPE. System obejmuje pompę wysokociśnieniową, obwód chłodzenia z filtrami i układ dostarczania płynu do strefy obróbki. Regu-lację parametrów chłodziwa zapewniają pompy IMPE napędzane silnikami elek-trycznymi. Rozwiązanie to charakteryzuje bardzo krótki czas reakcji i szeroki zakres precyzyjnej regulacji. Układ reaguje również na zakłócenia w pracy na-rzędzia skrawającego.

363. Streubel A., Kuran M., Subbotko R.: Wpływ chłodzenia na opory skrawania w

wierceniu stali CK45. Technol.Autom.Montażu, 2008, nr 2, s. 70-76. Badano przebieg wiercenia stali CK45 wiertłami ze stali szybkotnącej i pełnowęglikowymi pokrytymi warstwą TiN lub TiAlN. Badania obejmowały wiercenie bez chłodzenia, z chłodzeniem powietrzem o ciśnieniu 6 bar, z chłodzeniem 5% emulsją olejowo-wodną o wydatku 15 l/min i ciśnieniu 0,2 MPa oraz wiercenie z chłodzeniem (smarowaniem) olejem rzepakowym (0,8 ml/min). Badano zużycie ostrza wiertła i opory skrawania. Przeprowadzono również badania wiercenia wiertłami z wewnętrznymi kanałami doprowadzającymi chłodziwo. Podkreślono zalety stosowania sprężonego powietrza z ilością niewielką środka smarnego.

364. Streubel A., Kuran M., Subbotko R.: Wpływ metody chłodzenia na opory

wiercenia żeliwa wiertłem krętym. Obróbka skrawaniem. Innowacje (Monografia), Kraków, 2008, s. 360-367. Badania zużycia wierteł pełnowęglikowych (VHM) podczas wiercenia otworów w żeliwie GG20 prowadzono na wiertłach RT100F pokrytych TiAlN (Gühring). Podstawowe badania prowadzono bez chłodzenia; wyniki stanowiły dane bazowe dla innych metod chłodzenia - 5% emulsją o wydajności 15 l/min i 1,6 l/min oraz powietrzem. Stosując pełne chłodzenie (15 l/min) dla tej samej długości otworu osiągnięto przykładowo starcie VB=0,25 mm. Zmniejszenie ilości chłodziwa do 1,6 l/min spowodowało wzrost intensywności starcia, lecz była ona mniejsza niż w czasie obróbki na sucho o ok. 10%. Wyniki pomiarów oporów wiercenia dla różnych warunków chłodzenia zestawiono na wykresach.

85

365. Webster J.A.: In grinding, coolant application matters. Istotna rola chłodziwa przy szlifowaniu. Manuf.Eng., 2008, t. 140, nr 3, s. 171-172, 174, 176-179. Wymieniono zadania spełniane przez chłodziwa oraz podano czynniki wpływa-jące na efektywne działanie chłodziw. Podano przykłady przeprowadzonych w ostatnich 30 latach badań nad rolą płynów szlifierskich w zapobieganiu termicz-nym uszkodzeniom przedmiotów, wpływem szybkości przepływu i wielkości otworu dyszy na naprężenia szczątkowe oraz rodzaju i kształtu dyszy na ogólną wydajność szlifowania. Omówiono doświadczenia i symulacje dotyczące ciśnienia - określającego temperaturę wrzenia płynu obróbkowego i stopnia jego penetracji w strukturę ściernicy. Podkreślono znaczenie warstwy powietrza otaczającego ściernicę, która może powodować przerwanie przepływu chłodziwa do strefy szli-fowania.

366. Webster J.A.: Coolant calculus. Rachunek dotyczący chłodziwa.

Cut.Tool Eng., 2008, t. 60, nr 2, s. 58, 60-66. Właściwe dostarczanie chłodziwa umożliwia stosowanie twardszej ściernicy bez ryzyka przypaleń powierzchni, zredukowanie uszkodzeń termicznych przed-miotów obrabianych i przedłużenie trwałości ściernicy. O efektywnym doprowa-dzaniu chłodziwa decyduje m.in. konstrukcja końcówki wylotowej dyszy. Omó-wiono sterowanie energią cieplną podczas szlifowania i rozkład mocy na ścier-nicę, przedmiot, wióry i chłodziwo w zależności od rodzaju chłodziwa i materiału obrabianego, wielkości wiórów i rodzaju ziaren ściernych. Podano wymagania dotyczące ciśnienia i szybkości przepływu chłodziwa. Przykład stosowania chło-dziwa w przemysłowej produkcji krzywek ze stali węglowej.

367. Wentz J.E. i in.: Partial pore blocking in microfiltration recycling of a semi-

synthetic metalworking fluid. Częściowe zatykanie porów przy mikrofiltrującym recyklingu półsyntetycznych płynów obróbkowych. Trans.ASME, J.of Manuf.Sci.a.Eng., 2008, t.130, nr 4, s. 041014 (1-9). Niezanieczyszczony półsyntetyczny płyn obróbkowy (MWF) może uszkadzać membrany ze spiekanego alfa-Al2O3. W ramach eksperymentów dokonano po-miarów wielkości cząsteczek MWF. Ustalono, że zanikanie strumienia wynika z całkowitego lub częściowego zatykania porów membran. Opracowano oparty na teorii prawdopodobieństwa mechanistyczny model rozkładu wielkości cząstek w funkcji czasu i rozmiarów porów membran. Wykazano, że zatykanie częściowe jest dominującym pierwszym etapem mechanizmu zatykania porów przy mikro-filtrowaniu półsyntetycznych MWF.

368. Wentz J.E. i in.: Dynamic simulations of alumina membrane fouling from recyc-

ling of semisynthetic metalworking fluids. Dynamiczne symulacje zanieczysz-czenia membrany z tlenku glinu przy recyklingu półsyntetycznych płynów obrób-kowych. Trans.ASME, J.of Manuf.Sci.a.Eng., 2008, t. 130, nr 6, s. 061015 (1-11). Przy recyklingu półsyntetycznych płynów (MWF) stosowanych w obróbce metali następuje częściowe lub całkowite zatkanie porów membrany z Al2O3 wskutek skupienia cząsteczek mikroemulsji MWF. Omówiono zastosowanie metod me-chaniki płynów do modelowania części membrany ze spieku Al2O3 z wężyko-watymi porami, jak i przepływającej przez nie mikroemulsji. W trakcie przepływu mikroemulsji mierzono rozkłady wielkości poszczególnych cząstek w warunkach różnych stanów zużycia membrany przy dwóch różnych prędkościach przepływu krzyżowego.

86

369. Wójcik R.: Nowe media i sposoby ich doprowadzania do strefy szlifowania. Arch.Technol.Masz.i Autom., 2008, t. 28, nr 4, s. 137-144. Opis badań nad jednoczesnym doprowadzaniem do strefy kontaktu ściernicy z przedmiotem obrabianym minimalnej ilości mgły olejowej w celu zwilżenia po-wierzchni ściernicy oraz sprężonego powietrza w celu chłodzenia powierzchni przedmiotu podczas szlifowania. Celem badań było zapewnienie chłodzenia próbki pozwalające uniknąć przypaleń, pęknięć powierzchni i odkształceń, zwłaszcza w zakresie małych prędkości przedmiotu do 0,1 m/s i dużych głębo-kości szlifowania 0,05 mm. Badano wpływ kierunku podawania płynu obrób-kowego na siły skrawania i odkształcenia cieplne próbki. Lepsze efekty uzyskano przy doprowadzaniu mgły olejowej prostopadle do powierzchni roboczej ścier-nicy, a sprężonego powietrza w kierunku stycznym.

370. Wójcik R., Górecki G.: Wykorzystywanie metody pomiaru PIV w procesie szlifo-

wania z udziałem cieczy obróbkowych. Wybrane problemy obróbki ściernej (Monografia), Bochnia, 2008, s. 315-322. Metoda PIV (Particle Image Velocimetry) polega na oświetlaniu strumienia cząs-teczek i ich przemieszczeń światłem laserowym, a następnie rejestracji na pod-stawie zdjęć wykonywanych w krótkich odstępach czasu. Obrazy poddawane są obróbce komputerowej. Metodę PIV wykorzystano do badania przepływu cieczy obróbkowej w strefie przedmiot obrabiany-ściernica w procesie szlifowania płasz-czyzn (stal narzędziowa X39Cr13, stal stopowa 41Cr4) ściernicami konwencjo-nalnymi z elektrokorundu chromowego z udziałem różnych cieczy obróbkowych (5% emulsja olejowa z wydatkiem ok. 5 l/min, ciecz MICRO 3000 z wydatkiem ok. 50 ml/h - smarowanie minimalne) oraz na sucho.

371. Yildiz Y., Nalbant M.: A review of cryogenic cooling in machining processes.

Przegląd chłodzenia kriogenicznego w procesach obróbki. Int.J.of Mach.Tools a.Manuf., 2008, t. 48, nr 9, s. 947-964. Podano klasyfikację płynów chłodzących. Opisano strefy generowania ciepła w procesie skrawania ortogonalnego. Podano zasadę działania kilku systemów chło-dzenia kriogenicznego przy skrawaniu. Opisano efekty oddziaływania medium o niskiej temperaturze podobnego do obróbki cieplnej. Omówiono wyniki badań wpływu chłodzenia kriogenicznego na własności materiałów obrabianych i narzę-dziowych, temperaturę skrawania, zużycie i okres trwałości ostrza, chropowatość powierzchni i zmiany wymiarów, siły skrawania i tarcia. Stwierdzono korzystny wpływ kriogeniki na chropowatość, zużycie i okres trwałości ostrza.

372. Zimne szlifowanie.

Masz.Technol.Mater.-Tech.Zagr., 2008, nr 4, s. 22-23. Niemiecka firma Rappold Winterthur Schleiftechnik opracowała nowy rodzaj tarcz szlifierskich Coolgrind zapewniających wyraźne obniżenie temperatury w miejscu obróbki dzięki takiemu ukształtowaniu kompletnej tarczy z elementami mocującymi, aby działała ona jak wirnik turbiny hydraulicznej. Omawiane tarcze stosuje się do szlifowania i ostrzenia narzędzi, głównie z twardych metali i stali szybkotnącej. Materiałem ściernym jest diament i CBN w matrycy metalowej, ce-ramicznej i z żywic syntetycznych. Dostępne są również tarcze Coolgrind do szli-fowania wałków i płaszczyzn. Tarcze mogą być zaopatrzone w specjalnie ukształtowane osłony wyłapujące i kierujące ponownie do obróbki chłodziwo roz-pylane przy szybkim wirowaniu tarczy.

87

373. Żurek K., Slawik J., Subbotko R.: Chłodzenie mgłą olejową - porównanie aspek-tów technicznych i ekonomicznych z technologią tradycyjną na przykładzie ob-róbki kutych wałów korbowych. Obróbka skrawaniem. Innowacje (Monografia), Kraków, 2008, s. 84-93. Przedstawiono 1- i 2-kanałowy system wytwarzania mgły olejowej oraz opaten-towane przez firmę Gühring rozwiązanie końcówki chwytu narzędzia zapobiega-jące wytrącaniu się oleju z mgły olejowej. Na przykładzie obróbki wału korbo-wego ze stali C38 (odkuwka) specjalnymi wiertłami krętymi pełnowęglikowymi z powłoką TiAlN analizowano przebieg zużycia wierteł podczas obróbki z chłodze-niem/smarowaniem minimalnym (MMS) i z chłodzeniem emulsją 7%. Potwier-dzono opłacalność przyjętego rozwiązania. Firma Gühring opracowała też przy-rząd do pomiaru efektywności przepływu mgły olejowej - MQL-Check 3000.

374. Anders S.: Natürlich und keinfrei. Eliminowanie zarodków bakterii, grzybów i

wirusów bez użycia preparatów chemicznych. Werkst.u.Betr., 2009, t. 142, nr 3, s. 66-67. Ekologiczną metodę odkażania chłodziw mieszalnych z wodą, zawierających oleje mineralne, zapewnia urządzenie prod. H.P. Kaysser, w którym do dezynfek-cji wykorzystano promieniowanie ultrafioletowe (UV-C). Bakteriobójcze działa-nie UV-C realizowane jest podczas przepływu cienkiego filmu chłodziwa (ok. 1,5 mm) na obracającym się walcu otoczonym z jednej strony rurkami fluorescencyj-nymi osłoniętymi pokrywą. Układ ten stanowi dodatkowy obieg chłodziwa, które po dezynfekcji spływa z powrotem do obrabiarki. Metoda jest skuteczna nawet w wypadku mikroorganizmów, które uodporniły się na chemiczne środki bakterio- i grzybobójcze. Urządzenie dostępne jest w czterech wersjach - o wydajnościach od 200 do 2.500 l/h.

375. Angrift auf Partikel unter einem 1 µm. Atak na cząstki stałe o wielkości poniżej 1

µm. dima, 2009, nr 3, s. 63. Skutecznym sposobem usuwania cząstek stałych wielkości mikrometrycznej, a nawet poniżej mikrometra, z cieczy roboczych, tj. chłodziw, olejów honowni-czych itp., jest zastosowanie separatorów magnetycznych prod. Cymatec (Cyclone Magnetic Separator Technology for Fluids). Separatory dostępne są w różnych wielkościach, z różną liczbą magnesów oraz o różnej zdolności przerobowej w zakresie od 30 do 300 m3/h. Doświadczenia firm korzystających z separatorów magnetycznych na etapie filtrowania wstępnego cieczy roboczych wykazują, że tą drogą można odzyskać około 90% zanieczyszczeń metalicznych bez używania pomocniczych substancji filtrujących.

376. Boelkins C.: MQL: lean and green. MQL: oszczędne i bezpieczne dla środowiska. Cut.Tool Eng., 2009, t. 61, nr 3, s. 71-75. MQL - znane także jako "obróbka prawie na sucho" - polega na podawaniu wy-soko wydajnego chłodziwa (biodegradowalne oleje roślinne) dokładnie na styk na-rzędzie/przedmiot. MQL jest efektywne w obróbce metali nieżelaznych i więk-szości gatunków stali. Stosowanie MQL wydłuża trwałość narzędzi o 25÷500%, skraca czas i obniża koszty obróbki, pozwala uzyskać czyste, prawie suche wióry, a wykonane przedmioty są czyste i pokryte cienką warstwą zabezpieczającego oleju. MQL eliminuje konieczność usuwania, przechowywania i przetwarzania zużytego chłodziwa, zapewnia czystość i bezpieczeństwo środowiska. Omówiono stosowanie MQL w przecinarkach, frezarkach, gwintownikach do gwintów wew-nętrznych, pionowych centrach obróbkowych i centrach tokarskich CNC.

88

377. Bonfert G.: High-Speed Aquaplaning. High-Speed Aquaplaning.

dima Magazine, 2009, nr 6, s. 44-45. W procesach obróbki komponentów zespołów napędowych dla lotnictwa i kos-monautyki (głównie ze stopów na bazie Ni i Ti) zaleca się doprowadzanie chło-dziwa pod wysokim ciśnieniem przez narzędzia bezpośrednio do strefy skrawania tak, aby chłodziwo stanowiło rodzaj płynnego filmu ochronnego między wiórem a ostrzem (wiór "spływa" po chłodziwie, tzw. aquaplaning). Na rynku dostępne są obrabiarki i narzędzia przystosowane do chłodzenia pod ciśnieniem 70÷80 bar, narzędzia takie posiadają kanaliki chłodziwowe o specjalnej konstrukcji zapobie-gającej turbulentnemu przepływowi chłodziwa. Kontrolowany spływ wióra poz-wala na podwyższenie parametrów obróbki.

378. Das Ende der Kantenspaltfiltration. Koniec filtrowania szczelinowego.

Masch.u.Werkz., 2009, t. 110, nr 1/2, s. 80-81. Do oddzielania najdrobniejszych cząstek stałych przedostających się do oleju w procesach szlifowania węglików spiekanych, a także podczas honowania i docie-rania, firma Knoll oferuje filtry MicroPur, tańsze w eksploatacji i łatwiejsze do utrzymania w dobrym stanie niż świecowe zespoły filtracyjne. Opisano konstruk-cję i funkcjonowanie filtra gwiaździstego MicroPur. Filtr wyposażono w energo-oszczędną pompę, której wydajność dopasowuje się w zależności od potrzeb. Mo-dułowa budowa systemu filtracyjnego umożliwia skonfigurowanie go zarówno do obsługi jednej szlifierki, jak i wielu obrabiarek (jako centralny układ filtracyjny).

379. Dybiec H.: Parametry prasowania wstępnego wiórów po skrawaniu stopów alumi-

niowych oraz odzysk chłodziwa w procesie recyklingu. Rudy i Met.Nieżel., 2009, t. 54, nr 7, s. 416-421. Opisano metodę recyklingu wiórów ze stopów aluminiowych opartą na konsoli-dacji plastycznej. Jednym ze wstępnych etapów tej metody jest zimne zagęsz-czanie odpadów, w trakcie którego dochodzi do wypierania emulsji chłodzącej z wypraski. Pozostałą w wiórach część chłodziwa można eliminować przez obróbkę termiczną połączoną w jedną operację z nagrzewaniem do głównej operacji kon-solidacji plastycznej. Przeprowadzono badania w celu ilościowego oszacowania podstawowych parametrów zagęszczania materiału i eliminacji emulsji w jednej operacji technologicznej dla stopów aluminium po tradycyjnej obróbce skrawa-niem i szybkoobrotowym frezowaniu.

380. Heisel U., Wolf G.: Oberflächenoptimierung beim Mikrofräsen mittels neuem

Schmierungskonzept. Optymalizacja powierzchni w procesie mikrofrezowania za pomocą nowej koncepcji smarowania. Werkstattstechnik, 2009, t. 99, nr 1/2, s. 32-34. Dokonano analizy chropowatości powierzchni próbek 16MnCr5 frezowanych fre-zem trzpieniowym o średnicy 0,4 mm, z chłodzeniem 7% emulsją metodą zanu-rzeniową (TKS) oraz metodą zanurzeniową połączoną ze wzbudzaniem drgań w chłodziwie (ATKS), a także z minimalnym smarowaniem alkoholem tłuszczo-wym. Wszystkie parametry chropowatości (Ra, Rz, Rz ISO) powierzchni obrabia-nej z chłodzeniem ATKS były o ok. 40% lepsze w porównaniu do obróbki z chło-dzeniem zanurzeniowym TKS. Smarowanie minimalne nie zapewniło poprawy jakości powierzchni, spowodowało natomiast jej napawanie materiałem narzędzia.

89

381. Jankowski T.: Filtracja aerozoli cieczy emitowanych podczas obróbki mechanicz-

nej z użyciem chłodziw olejowych. Bezp.Pracy, 2009, nr 7/8, s. 29-33. Opisano proces filtracji aerozoli cieczy w warunkach użytkowania wielostopnio-wych układów włókninowych. Stwierdzono, że proces ten powoduje dynamiczne zmiany zarówno właściwości filtracyjnych wielostopniowych układów filtracji, jak i ich struktury w czasie. Przeprowadzono badania dynamicznych zmian frak-cyjnej sprawności procesu filtracji aerozolu DEHS (oleju estru bis kwasu sebacy-nowego) w wielostopniowych układach włókninowych o różnej grubości oraz o zróżnicowanej strukturze w przekroju poprzecznym.

382. Kein Platz für Schadbakterien. Nie ma miejsca dla szkodliwych bakterii.

Masch.u.Werkz., 2009, nr 10, s. 40-41. W związku z planowanym wejściem w życie tzw. dyrektywy biocydowej UE (od 2014 r.), która przewiduje znaczne ograniczenia stosowania środków bakteriobój-czych (bakterycydów), na rynku pojawiają się produkty z grupy cieczy chłodząco-smarujących nie zawierające takich środków. Przykładem są mieszalne z wodą chłodziwa Multan firmy Henkel, w tym Multan 71-2 o uniwersalnym zastosowa-niu, m.in. w tzw. ciężkiej obróbce skrawaniem, ze względu na znakomite właści-wości smarne, oraz w szlifowaniu - ze względu na wysoki stopień dyspersji. Po-dobnie znakomite właściwości smarne ma Multan 77-4 - do ciężkiego skrawania stali i aluminium, nawet przy niskim stężeniu. Podstawowym walorem tych chło-dziw jest zdolność zapobiegania rozmnażaniu się bakterii oraz brak toksycznych dodatków o działaniach bakteriobójczych.

383. Klingauf W.: Saubere Lösung - Ölreinigung in Schleifzentren. Czyste rozwiązanie

- oczyszczanie oleju w centrach szlifierskich. Schweiz.Maschinenmarkt, 2009, t. 110, nr 13, s. 84-87. Opisano funkcjonowanie centralnego urządzenia filtracyjnego firmy Knoll opar-tego na filtrach najdrobniejszych frakcji (>3 µm) Micropur, przeznaczonego do oczyszczania oleju szlifierskiego z zanieczyszczeń powstałych podczas szlifowa-nia narzędzi z węglików spiekanych i cermetali. Konstrukcja filtra (filtry gwiaź-dziste w formie modułów) umożliwia wypłukiwanie elementów filtracyjnych za pomocą filtratu bez przerywania procesu filtracji oleju i bez dopływu sprężonego powietrza. Zwrócono uwagę na energooszczędność i niskie koszty eksploatacji urządzenia. Podkreślono, że olej po regeneracji z użyciem filtrów Micropur ma lepsza klasę czystości niż olej dostarczany przez producenta.

384. Klocke F. i in.: Kühlschmierstoff beeinflusst Verschleiss von CBN-Schleif-

scheiben. Ciecz chłodząco-smarująca wpływa na zużycie ściernic CBN. Maschinenmarkt, 2009, nr 24, s. 58-61. Badano (WZL RWTH Akwizgran) właściwości tribologiczne CBN podczas szli-fowania z użyciem różnych chłodziw: emulsji, oleju hydrokrakowego, oleju estrowego. Mechanizmy zużycia analizowano w oparciu o próby tarcia i zaryso-wania pojedynczym ziarnem. Stwierdzono, że zużycie adhezyjne jest mniejsze podczas chłodzenia olejem estrowym, a większe przy chłodzeniu emulsją, zwłasz-cza przy dużej objętości materiału usuwanego przez ściernicę w jednostce czasu. Do zalet oleju estrowego zaliczono też możliwość jego degradacji biologicznej i mniejsze koszty procesu. W przypadku zdejmowania ściernicami CBN warstw nieznacznej grubości korzystniejsze jest stosowanie emulsji.

90

385. Mit Hochdruck under den Span. Strumień chłodziwa pod wysokim ciśnieniem

skierowany pod wiór. Schweiz.Maschinenmarkt, 2009, t. 110, nr 6, s. 22-23. Innowacyjne rozwiązanie firmy Seco Tools (Jetstream Tooling System, zgłoszenie patentowe) polega na kierowaniu skoncentrowanego strumienia chłodziwa pod wysokim ciśnieniem i z wysoką prędkością bezpośrednio na ostrze skrawające w sposób zapewniający "podnoszenie" wiórów z powierzchni natarcia. Element ("łapa"), w którym znajdują się dysze, nie utrudnia odprowadzania wiórów, a w razie wymiany płytki można go odchylić na bok. Standardowa oferta narzędzi Jet-stream bazuje na uchwytach ISO. Chłodziwo może być doprowadzane od zew-nątrz (dwa złącza dla przewodów chłodziwowych w uchwycie), albo przez środek w wypadku uchwytów Seco-Capto.

386. Mit Magnetkraft. Wykorzystując siły magnetyczne.

Masch.u.Werkz., 2009, t. 110, nr 8, s. 63. Podano informacje o produktach i usługach (firmy niemieckie) związanych m.in. z przetwarzaniem wiórów, regeneracją chłodziw i cieczy obróbkowych oraz oczysz-czaniem gotowych wyrobów z zanieczyszczeń produkcyjnych. Przykładowo moż-liwość oddzielania najdrobniejszych (nawet rzędu 0,1 µm) cząstek metali oraz za-nieczyszczeń o wysokiej gęstości z cieczy obróbkowych (chłodziwa, oleje) bez udziału pomocniczych substancji filtracyjnych zapewniają separatory magne-tyczne prod. Cymatec. Podano sposób działania separatorów.

387. Problemy z temperaturą.

Maschinenmarkt, Mag.Przem., 2009, nr 6/7, s. 20-22. Ogólna charakterystyka cieczy obróbkowych w oparciu o podział na oleje nie-emulgujące, wodne emulsje i mikroemulsje powstałe ze zmieszania olejów emul-gujących z wodą oraz ciecze syntetyczne. W grupie olejów nieemulgujących wy-różniono oleje aktywowane i zwykłe. Oleje aktywowane to oleje z dodatkami sub-stancji aktywnych, np. siarki, chloru, zalecane do obróbki z dużymi prędkościami i przy dużych naciskach ze względu na lepsze właściwości smarne i przeciwzuży-ciowe w porównaniu do olejów zwykłych. Oleje aktywowane stosuje się w ob-róbce materiałów trudno skrawalnych. Zwrócono uwagę na konieczność systema-tycznego kontrolowania stanu emulsji, napowietrzania i filtrowania układów prze-pływu oraz stosowania substancji przeciwdziałających rozwojowi mikroorga-nizmów, w tym biocydów. Przegląd oferty Orlen Oil w zakresie olejów obróbko-wych z podaniem ich przeznaczenia.

388. Webster J.A., Grün P.: Form und Position der Zuführdüsen beeinflussen die

Schleifqualität. Kształt i usytuowanie dysz doprowadzających chłodziwo wpływa na jakość szlifowania. Maschinenmarkt, 2009, nr 35, s. 24-26, 28. Efektywność chłodzenia podczas szlifowania zależy od kształtu i usytuowania dy-szy doprowadzającej chłodziwo, jego ciśnienia, natężenia przepływu, temperatury oraz kierunku padania strumienia. Badania wykazały, że najbardziej efektywne chłodzenie zapewniają dysze typu trzewik, jednak w praktyce stosuje się głównie dysze o przepływie swobodnym, przy czym ich konstrukcja powinna zapewniać wpływ spójnego strumienia chłodziwa kierowanego precyzyjnie do strefy styku ściernicy z przedmiotem. Na dwóch przykładach przedstawiono efekty optymali-zacji chłodzenia przy użyciu dysz o spójnym strumieniu i natężeniu przepływu dopasowanym do mocy wrzeciona.

91

389. Kraus J.: Steigerung der Filtrationsleistung bei Präzisionsmaschinen. Wzrost efek-tywności filtrowania olejów stosowanych w obrabiarkach do obróbki precyzyjnej. Maschinenmarkt, 2009, nr 44, s. 36-37. Testowano skuteczność kompaktowego systemu filtracyjnego Maxflow (GKD, Niemcy) z przepływem krzyżowym, którego kluczowym komponentem jest gło-wica z pionowymi tarczami filtracyjnymi ze specjalnego tworzywa z włókien me-talowych, uzyskując zadowalające wyniki w separowaniu cząstek stałych z cieczy obróbkowych po obróbce stali, metali kolorowych, a w szczególności aluminium. Wymierne oszczędności wynikają z dokładności filtrowania (najmniejsze cząstki 5 µm), otrzymywania zbrykietowanych wiórów "suchych" (minimalna zawartość oleju) i możliwości przywracania do obiegu oczyszczonego oleju prawie bez strat.

390. Kukla R., Morgała P.: System filtracji BTU do cieczy chłodzących w obrabiar-

kach. Napędy i Sterow., 2009, t. 11, nr 10, s. 120, 122. Zautomatyzowany system BTU (Hydac, Polska) służy do odfiltrowywania zanie-czyszczeń stałych, m.in. wiórów powstających w procesach obróbki skrawaniem, z cieczy stosowanych do chłodzenia obrabiarek (emulsje wodne, oleje, woda płu-cząca). Głównymi komponentami systemu są: automatyczny filtr samooczyszcza-jący się pod wpływem różnicy ciśnień o określonej wartości pomiędzy komorami medium filtrowanego i filtratu, filtr siatkowy i filtr workowy umieszczony pod siatkowym. W systemie BTU używa się filtrów typu RF3 wyposażonych w 6 wkładów filtracyjnych, bądź RF4. Opisano działanie systemu, podano możliwości konfiguracji.

391. Runestrand W.: Can-do coolant strategies. Strategie chłodzenia.

Cut.Tool Eng., 2009, t. 61, nr 9, s. 41-45. Podano podstawowe informacje dotyczące gospodarki chłodziwami, zmniejszenia ich szkodliwego wpływu na środowisko i obniżenia kosztów. Podkreślono zna-czenie zaplanowania operacyjnej kontroli chłodziwa przed zakupem urządzeń do recyklingu i filtracji. Konieczne jest prowadzenie rejestru dotyczącego koncentra-cji chłodziwa, odczytów pH i zanieczyszczenia bakteriami. Rozważono zalety i wady olejów rozpuszczalnych, chłodziw półsyntetycznych i syntetycznych oraz chłodziw hybrydowych. Omówiono wpływ koncentracji chłodziwa na powstawa-nie rdzy w obrabiarkach. Podano zalecenia dotyczące doboru właściwej koncen-tracji oraz prawidłowego czyszczenia zbiorników chłodziw.

392. Saubere Lösung ohne TÜV-Segen. "Czyste" rozwiązanie bez akceptacji Urzędu

Nadzoru Technicznego. Masch.u.Werkz., 2009, t. 110, nr 11/12, s. 56-59. Opisano funkcjonowanie systemu filtracyjnego prod. Knoll w zakładach August Beck, obsługującego osiem szlifierek, na których obrabiane są rozwiertaki z wę-glików spiekanych i cermetali. Dokładność filtrowania oleju szlifierskiego wynosi poniżej 3 µm. Centralnym komponentem systemu filtracyjnego MicroPur są wy-płukiwalne filtry gwiazdowe w modułowych pojemnikach ("skrzyniach"), z któ-rych każdy mieści cztery "garnki" filtracyjne o zdolności przerobowej rzędu 60 l/min każdy. Nadzorowanie elementów filtracyjnych odbywa się w oparciu o róż-nicę ciśnienia. Podkreślono energooszczędność i niższe koszty zastosowanego rozwiązania. Półautomatyczny system SC20 "dostarcza" odsączone z oleju resztki obrabianego materiału w postaci stałej.

92

393. Borfrei und ohne Bakterizide. Nie zawiera boru ani substancji bakteriobójczych. Masch.u.Werkz., 2010, t. 111, nr 9, s. 50. Nowy produkt firmy Oemeta-Novamet 910 - to ciecz chłodząco-smarująca mie-szalna z wodą, nie zawierająca boru ani środków bakteriobójczych. Przeznaczona jest do użytku w standardowych operacjach skrawania, w tym stopów aluminium, żeliwa i stali, a także metali kolorowych. Przy prawidłowej eksploatacji i konser-wacji nie wymaga użycia dodatkowych środków konserwujących, ponadto jest cieczą wysoce ekonomiczną i kompatybilną z innymi produktami Oemeta, m.in. środkiem Cleaner 600 BF do mycia części obrabianych w trakcie procesu, o właściwościach antykorozyjnych.

394. Dolmatov V.Ju.: Detonacionnye nanoalmazy v maslakh i smazkakh. Zastosowanie

nanodiamentów otrzymanych metodą detonacyjną w olejach i smarach. Sverkhtv.Mater., 2010, nr 1, s. 19-28. Rozważano możliwości wykorzystania nanodiamentów otrzymanych metodą de-tonacyjną oraz wsadu zawierającego diamenty (półproduktu syntezy nanodia-mentów) jako przeciwciernego dodatku do substancji smarujących. Na po-wierzchniach trących tworzy się ochronna warstwa nanodiamentów zapobiegająca wiązaniu adhezyjnemu i powstawaniu zadziorów. Uzyskuje się spadek współ-czynnika tarcia o 20÷30%, a trwałość narzędzi skrawających dzięki stosowaniu chłodziw z dodatkiem nanodiamentów wydłuża się 1,5÷4-krotnie. Modyfikacja nanodiamentów uzyskanych metodą wybuchową z użyciem sulfonianów lanta-nowców pozwala na otrzymanie zawiesin w oleju o rocznej trwałości, zapewnia-jących minimalne współczynniki tarcia.

395. Eine Lizenz zum Sparen. Brikettpressen für Aluminiumspäne können sich in barer

Münze auszahlen. Licencja na oszczędzanie. Prasy do brykietowania wiórów alu-miniowych zwracają się w postaci żywej gotówki. dima, 2010, nr 7/8, s. 58. Brykietowanie wiórów pochodzących z obróbki aluminium zarówno na sucho, jak i na mokro, ma na celu zredukowanie objętości wiórów o odzyskanie zawartego w nich chłodziwa. Przykładowo 25% masy wilgotnych wiórów aluminiowych może stanowić chłodziwo, w przypadku używania oleju w charakterze chłodziwa koszt ,,odzyskany'' dzięki prasowaniu i brykietowaniu wiórów jest większy w porówna-niu do innych cieczy chłodząco-smarujących (przyjęto, że 100 ton masy wiórów o udziale cieczy 15% zawiera ok. 15 000 litrów chłodziwa). W przypadku stopów aluminiowych do przeróbki plastycznej wystarczający jest nacisk prasy rzędu 1700 kg/cm2 - w takich warunkach otrzymuje się brykiety o gęstości nieco powyżej 2,0 kg/l. Im wyższa zawartość krzemu (Si) w stopie aluminiowym, tym wyższy nacisk prasy wymagany jest w celu uzyskania stabilnego brykietu.

396. Friedrich D.: Wasserbasierte Kühlschmierstoffe effizienter nutzen. 16 prozent

Einsparpotenzial. Zwiększenie efektywności wykorzystania chłodziw na bazie wody. Do zaoszczędzenia - 16 procent kosztów produkcji. Werkst.u.Betr., 2010, t. 143, nr 3. s. 70-72. Omówiono założenia, jakie powinny spełniać urządzenia do efektywnego wykorzystania chłodziw na bazie wody. Koncepcja opracowana przez RWTH Akwizgran i firmę Grindaix zakłada utrzymywanie na możliwie niskim poziomie zanieczyszczeń chłodziw mikroorganizmami bez użycia pestycydów i przy minimalnym zużyciu energii oraz stosowanie mechanizmów filtracyjnych zapewniających najwyższy stopień czystości filtrów.

93

397. Hogan B.J.: What makes a coolant green. Co powoduje, że chłodziwo określa się pojęciem "green". Manuf.Eng., 2010, t. 145, nr 1, s. 63-64, 66-72. Za chłodziwa określane handlowym terminem "green" uważa się chłodziwa po-zytywnie oceniane w aspekcie bezpieczeństwa ich stosowania, wpływu na środo-wisko i trwałości. Dokonano oceny - jako chłodziw "green" - płynów opartych na wodzie i olejach roślinnych. Rozważano czynniki negatywnie wpływające na ja-kość tych chłodziw, omówiono wpływ rozcieńczania olejów wodą i wprowadza-nia chłodziw do ponownego obiegu. Opisano metody zapobiegające zanieczysz-czeniu chłodziw. Scharakteryzowano oferty dostępnych w handlu chłodziw, re-klamowanych jako "green".

398. Scherer M.W.: Selecting coolant scientifically. Naukowe podejście do doboru

chłodziwa. Cut.Tool Eng., 2010, t. 62, nr 2, s. 48-53. Jedną z metod oceny chłodziwa i jego skuteczności w aspekcie trwałości narzędzi i optymalizacji cyklu obróbkowego jest pomiar obciążenia silnika za pośrednic-twem mierzenia zmian wartości prądu podczas skrawania. Dokładnie omówiono wymagania dotyczące wyboru chłodziwa do obróbki tytanu. Na wykresach po-równano maksymalne obciążenie silnika i jego wpływ na trwałość narzędzi. Omówiono ponadto cechy syntetycznych i półsyntetycznych chłodziw z punktu widzenia ich oddziaływania na trwałość narzędzia i obróbkę tytanu. Opisano możliwości testowania płynów obróbkowych i związane z tym doświadczenia producenta elementów lotniczych (Tier 1).

399. Tawakoli T., Hadad M.J., Sadeghi M.M.: Influence of oil mist parameters on

minimum quantity lubrication - MQL grinding process. Wpływ parametrów mgły olejowej na efekty stosowania minimalnej ilości smaru - proces szlifowania z uży-ciem MQL. Int.J.of Mach.Tools a.Manuf., 2010, t. 50, nr 6, s. 521-531. Modelowano i badano doświadczalnie wpływ stosowania minimalnej ilości smaru (MQL) na osiągi procesu szlifowania. Analizowano wpływ położenia dyszy po-dającej smar na siłę szlifowania i chropowatość powierzchni przy szlifowaniu współbieżnym i przeciwbieżnym, wpływ prędkości stołu i ściernicy oraz położe-nia dyszy na siłę skrawania i chropowatość powierzchni, wpływ prędkości mgły olejowej i ciśnienia powietrza przy różnych położeniach dyszy na siłę szlifowania i chropowatość powierzchni. Modelowano odległości osadzania kropli mgły ole-jowej. Określono optymalne warunki stosowania MQL.

400. Tawakoli T., Vesali A.: V-Düse steigert Effizienz der Kühlschmierung beim

Schleifen. Dysza "V" zapewnia zwiększenie efektywności chłodzenia w procesie szlifowania. Maschinenmarkt, 2010, nr 31/32, s. 30-34. Omówiono budowę dyszy "V" (dysza Vesali'ego) zapewniającej efektywne wyko-rzystanie minimalnej ilości chłodziwa podawanej do strefy styku ściernicy z przedmiotem szlifowanym. Po wyjściu z dyszy chłodziwo kierowane jest na po-wierzchnię roboczą ściernicy stycznie pod kątem 16°. Optymalne zwilżanie ścier-nicy zapewnia rodzaj blaszki powyżej dyszy, która odprowadza ze ściernicy po-duszkę powietrzną powstającą na skutek tarcia, oraz pasek blachy aluminiowej zakończony elastyczną folią, pełniący funkcję "prowadnicy" o regulowanej od-ległości od ściernicy dla chłodziwa wydobywającego się z dyszy.

94

401. Tomala A. i in.: Tribological properties of additives for water-based lubricants.

Właściwości tribologiczne dodatków do cieczy obróbkowych na bazie wody. Wear, 2010, t. 269, nr 11-12, s. 804-810. Opisano roztwory środków smarnych stosowanych w przemyśle maszynowym jako ciecze chłodząco-smarujące. Skupiono się na właściwościach antyzużycio-wych, antykorozyjnych oraz antymikrobiologicznych glikoli, amin i ich pochod-nych. Dla porównania wykonano testy porównawcze na czystej wodzie. Badania roztworów z wymienionymi dodatkami wykazały znaczną poprawę właściwości tribologicznych wody. Biorąc pod uwagę ochronę przed korozją i obniżenie tarcia najlepiej sprawdził się roztwór trietylenu.

402. Wójcik R., Rosik R., Świerczyński J.: Badania nad aerozolami i ich wpływem na

obniżenie kosztów operacji szlifierskiej. Podstawy i technika obróbki ściernej (Monografia), Łódź, 2010, s. 549-559. Podano zalety i wady metody szlifowania z użyciem mgły olejowej. Zaprezento-wano dwa rozwiązania urządzeń do podawania cieczy z minimalnym wydatkiem (MQL): MiniBooster firmy Accu-Lube i MicroJet firmy MWM Schmieranlagen. Przeanalizowano koszty i produktywność przy zastosowaniu cieczy obróbkowej podawanej w trybie MQL w produkcji wielkoseryjnej i jednostkowej. Przeprowa-dzono badania procesu szlifowania z wykorzystaniem metody MQL, w tym bada-nia rozkładu i przepływu mgły olejowej w strefie szlifowania, posługując się me-todą PIV (Particle Image Velocimetry). Ustalono, że metoda MQL wpływa na skrócenie przebiegu procesu obróbki i zmniejszenie jego kosztów.

403. Bär A.: Magnetabscheideförderer sparen Energie in der Kühlmittelreinigung.

Separatory magnetyczne z przenośnikiem taśmowym oszczędnie obchodzą się z energią niezbędną w procesach oczyszczania cieczy chłodząco-smarujących. Maschinenmarkt, 2011, nr 31/32, s. 36-37. Omówiono budowę separatora magnetycznego z przenośnikiem taśmowym (MAF). Urządzenia tego typu oferuje firma Bär+Co. Anlagentechnik (Niemcy) na potrzeby energooszczędnego a jednocześnie wydajnego oczyszczania chłodziw (emulsje, oleje szlifierskie, oleje obróbkowe) używanych podczas obróbki ma-teriałów ferrytycznych (stal, żeliwo szare, spieki metali). Stosunkowo mała pręd-kość przepływu cieczy w zbiorniku MAF sprzyja dłuższemu przebywaniu zanie-czyszczeń stałych w strefie oddziaływania magnesów, co pozytywnie wpływa na skuteczność oczyszczania chłodziw, np. największe cząstki stałe pozostające w emulsjach i olejach używanych do szlifowania po przejściu przez separator mają wielkość 2 do 3 µm. Sedymentacja zanieczyszczeń stałych następuje z wykorzy-staniem ich siły ciężkości (bez angażowania źródeł energii).

404. Kühlschmierstoff: Standzeit verdoppelt. Chłodziwo: trwałość dwukrotnie dłuższa.

Schweiz.Maschinenmarkt, 2011, t. 112, nr 4, s. D42-D44. Na przykładzie producenta oprzyrządowania dla obrabiarek CNC (systemy mo-cowania przedmiotów, palety, manipulatory) dysponującego dużym parkiem ma-szynowym, głównie do toczenia i frezowania stali narzędziowych i sporadycznie aluminium, wykazano, że odpowiednio dobrane i nadzorowane chłodziwo może pracować dwukrotnie dłużej. Zastosowano emulsję z serii Colometa (Georg Oest, Niemcy) dostosowaną do specyficznych warunków produkcyjnych w firmie Erowa, rozprowadzaną centralnie ze zbiornika z filtrem taśmowym i separatorem olejów obcych. Wymiana emulsji była konieczna dopiero po 12 miesiącach pro-dukcji.

95

405. Schumacher M., König-Birk J., Suresh S.: Optische Partikelzähler erfassen die

Kontamination von Flüssigkeiten. Optyczne liczniki cząstek rejestrują zanieczysz-czenia cieczy. Maschinenmarkt, 2011, nr 12, s. 46-47. Czujniki optyczne do kontroli zanieczyszczeń cieczy w postaci cząstek stałych le-piej sprawdzają się w praktyce niż metody grawimetryczne czy analiza mikrosko-powa. Przedstawiono optyczny licznik cząstek stałych (z czujnikiem światła roz-proszonego), który wykrywa cząstki stałe od wielkości 0,5 µm. Pamas SLS-25/25 zlicza cząstki i mierzy ich wielkość, przeznaczony jest do nadzorowania cieczy przemysłowych oraz pracy układów filtracyjnych - w oparciu o analizę stanu cie-czy, np. oleju w układach hydraulicznych czy do smarowania łożysk, pozwala wy-eliminować potencjalne uszkodzenia części spowodowane nagromadzeniem czą-stek stałych.