GATUNKI OBCE W FAUNIE I FLORZE POLSKI

Gatunek inwazyjny Gatunek inwazyjny – gatunek o znacznej ekspansywności,

który rozprzestrzenia się naturalnie lub z udziałem człowieka i stanowi zagrożenie dla fauny i flory danego ekosystemu, konkurując z gatunkami autochtonicznymi o niszę ekologiczną, a także przyczyniając się do wyginięcia gatunków miejscowych.

Gatunki inwazyjne stanowią drugie, zaraz po niszczeniu siedlisk największe zagrożenie dla światowej bioróżnorodności. Inwazyjne gatunki roślin stanowią szczególny problem na obszarach chronionych, wypierając rodzime gatunki roślin, dla ochrony których utworzono te obszary. W takim przypadku zachodzi konieczność usuwania intruzów (głównie przez mechaniczne niszczenie).

Gatunki inwazyjne zagrażają naszej przyrodzieChomiki, szczurki, rybki i żółwie podrzucane są w poznańskiej

Palmiarni. Okazuje się, że inwencja znudzonych właścicieli zwierząt idzie dalej - są one wypuszczane wolno do jezior i lasów. Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody "Salamandra", które siedzibę ma w Poznaniu, prowadzi spis miejsc, gdzie występują obce gatunki, bo zagrażają one naszym rodzimym.

Szczególnie niebezpieczny jest jeden z gatunków żółwia ozdobnego. Czerwonolicy jest poszukiwany, bo zagraża rodzimemu żółwiowi błotnemu, który jest zagrożony wyginięciem i podlega ochronie.

W Poznaniu poszukiwane żółwie są np. w Rusałce i praktycznie w każdym z jezior i większych stawów. Można je też spotkać w okolicach Piły, Krotoszyna, Konina i powiecie poznańskim.

Polskiego Towarzystwa Ochrony Przyrody "Salamandra"Celem działania Polskiego Towarzystwa

Ochrony Przyrody "Salamandra" jest konserwatorska ochrona przyrody - flory, fauny, ekosystemów i krajobrazów oraz szeroko pojęta edukacja przyrodniczo-ekologiczna. Towarzystwo zostało założone w 1993 r. przez grupę biologów.

Poznaj najgroźniejsze gatunki inwazyjne w Polsce Ilość rejestrowanych gatunków obcych stale wzrasta, a to za sprawą

szybkiego rozwoju szlaków komunikacyjnych. Nie małą winę za to ponoszą również sami ludzie, którzy przywożą obce gatunki roślin i zwierząt nie tylko z innych regionów, ale również i państw. Na szczęście zdecydowana większość z nich bezproblemowo przechodzi adaptację w nowym środowisku i nie zagraża przy tym innych gatunkom rodzimym.

Do najgroźniejszych gatunków inwazyjnych w Polsce należą między innymi: Wśród roślin: barszcz Montegazziego, barszcz Sosnowskiego,

czeremcha amerykańska, irga błyszcząca, klon jesionolistny, nawłoć kanadyjska, nawłoć późna, niecierpek drobnokwiatowy, niecierpek gruczołowaty, rdestowiec ostrokończasty, rdestowiec sachaliński, robinia akacjowa, róża pomarszczona, rudbekia naga, świdośliwka kłosowa.

Pośród zwierząt: babka bycza, babka łysa, babka szczupła, jenot, kiełż, krabik amerykański, krab wełnistoszczypcy, okoń nilowy, racicznica zmienna, rak pręgowaty (amerykański), rak sygnałowy, wioślarka kaspijska.

Poniżej przedstawiono najważniejsze informacje dotyczące wybranych gatunków inwazyjnych:

Barszcz Sosnowskiego (Heracleum sosnowskyi Manden.) Gatunek rośliny zielnej, należący do rodziny selerowatych

(Apiaceae). Jest niebezpieczną rośliną powodującą poważne oparzenia skóry podczas bezpośredniego kontaktu, a u osób uczulonych poparzenia mogą być spowodowane się nawet bezdotykowo. Została przywieziona do Polski z przeznaczeniem na paszę dla bydła, a podarowali ją radzieccy uczeni. Niestety roślina ta szybko się rozpleniła powodując przy tym sporo szkód poprzez niszczenie lokalnych gatunków. W związku z tym, należy ją unicestwiać przed okresem jej kwitnienia stosując metody chemiczne i mechaniczne.

Czeremcha amerykańska czeremcha późna (Prunus serotina) Gatunek drzewa lub dużego krzewu z rodziny

różowatych przybyła do Polski w XIX wieku z Ameryki Północnej. Nie jest wymagająca rośliną jeśli chodzi o warunki glebowe i dlatego też wypiera rodzimą czeremchę zwyczajną. Dodatkowo ptaki zjadają jej owoce, co przyczynia się do roznoszenia i rozsiewania nasion.

Norka amerykańska wizon (Neovison vison) Gatunek drapieżnego ssaka z rodziny łasicowatyczostała

sprowadzona do Polski w latach 30-tych XX wieku jako zwierzę hodowane z przeznaczeniem na futro. Jest wielce prawdopodobne, że niektóre osobniki uciekły z ferm futrzarskich i zaadoptować się na terenach podmokłych i brzegach rzek. Zwierzę to szczególnie upodobało sobie Dolinę Fordońską, Dolinę Środkowej Wisły oraz Nizinę Wielkopolsko-Kujawską. Norki niszczą przede wszystkim populacje ptaków gniazdujących nad wodą poprzez wybieranie im jaj, polowanie na pisklęta i ptaki dorosłe. Dlatego też w miejscach występowania głuszca i cietrzewia można polować na norki przez cały rok, ale na pozostałym terenie jest objęta okresem ochronnym od początku kwietnia do końca lipca. Jednakże zainteresowanie myśliwych polowaniem na nią nie jest zbyt duże.

Jenot (Nyctereutes procyonoides)Pochodzi z Dalekiego Wschodu i posiada

bardzo cenne futro. Występuje on głównie w lasach liściastych oraz w dolinach rzecznych, gdzie poluje na głuszca, cietrzewia, ptaki wodne i wodno-błotne.

Babkowate babki (Gobiidae) Rodzina ryb okoniokształtnych (Perciformes)

(babka bycza, łysa i szczupła) są gatunkami inwazyjnymi żyjącymi w środowisku wodnym. Żywią się głównie rybami i skorupiakami, przez co umniejszają bazę pokarmową dla rodzimych gatunków ryb. Babka bycza oraz szczupła zostały sprowadzone do Bałtyku z rejonu Morza Azowskiego, Czarnego czy Kaspijskiego w wodach balastowych statków. Natomiast z Bałtyku trafiły do Wisły, gdzie niemal 13 lat temu potwierdzono ich obecność w okolicach Świecia i Zalewu Wiślanego.

Niecierpek gruczołowaty, n. himalajski, n. Roylego (Impatiens glandulifera) Niecierpek gruczołowaty uznawany jest w Polsce za gatunek

inwazyjny, groźny dla rodzimej przyrody. Jego wprowadzanie do środowiska lub przemieszczanie w środowisku przyrodniczym jest zabronione przez Ustawę o ochronie przyrody z 2004 roku. Od 2012 roku także jego import, posiadanie, prowadzenie hodowli, rozmnażanie i sprzedaż wymagają specjalnego pozwolenia Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska. Nieprzestrzeganie wymienionych ograniczeń według ustawy o ochronie przyrody jest wykroczeniem podlegającym karze aresztu lub grzywny pieniężnej.

Roślina jednoroczna. Kwitnie od czerwca do października. Kwiaty wydzielają duże ilości nektaru. Wykazuje szeroką tolerancje środowiskową, rośnie na glebach wilgotnych, bogatych w substancje pokarmowe. Występuje najobficiej nad rzekami, na skrajach lasów łęgowych, w ziołoroślach nadrzecznych.

Mrówka faraona (Monomorium pharaonis)Zamieszkuje ludzkie siedziby. Najczęstszymi

miejscami występowania są zamknięte przestrzenie o wilgotności około 80% i temperaturze 25-30 °C blisko miejsc stanowiących źródło wilgoci takie jak kuchnie, łazienki (np.: szczeliny w ścianach, wolne przestrzenie pod kafelkami). Na gniazda zaadaptowane mogą być też mniej typowe miejsca jak niedomknięte pudełka czy kasety video.

Dziękuje za obejrzenie prezentacji

mgr Jolanta Skowrońska