G O S P O D A R K A O T W A R T A

1

G O S P O D A R K A O T W A R T A

2

1. WYBRANE FORMY MIĘDZYNARODOWEJ WSPÓŁPRACY GOSPODARCZEJ I BILANS PŁATNICZY

a) Handel zagraniczny

2005 r.: eksport na świecie: 9654 mld dol.; w tym Polska 89,4 mld dol. , czyli 0,9% (per capita : Polska 2 342 dol. w porównaniu z np. 26 397 dol. w Irlandii). (Dane GUS).

Polski handel zagraniczny, 1990-2006 (ceny bieżące, w mln dol. USA)

Źródło: Dane GUS.

Rok Eksport (X) Import (Z) Saldo (NX)

1990 14 322 9 528 4 794

1995 22 895 29 050 -6 155

1996 24 440 37 137 -12 697

1997 25 751 42 307 -16 556

1998 28 229 47 054 -18 825

1999 27 407 45 911 -18 504

2000 31 651 48 940 -17 289

2001 36 092 50 275 -14 183

2002 41 010 55 113 -14 103

2003 53 577 68 004 -14 427

2004 73 781 88 156 -14 375

2005 89 378 101 539 -12 161

2006 109 108 124 647 -15 539

3

b) Przepływy kapitału (dane)

2005 r., INWESTYCJE BEZPOŚREDNIE w Polsce: 9,6 mld dol.; INWESTYCJE PORTFELOWE: 10,6 mld dol. (Dane GUS).

4

c) Bilans płatniczy

BILANS PŁATNICZY stanowi rejestr transakcji kraju z zagra- nicą dokonanych w pewnym okresie.

Transakcjom takim zwykle towarzyszy przepływ pieniądza zagra-nicznego.

Bilans płatniczy informuje m. in. o eksporcie i imporcie oraz ujaw-nia sposób finansowania ewentualnego deficytu bilansu handlowe-go (Y=C+I+G+NX).

5

BILANS PŁATNICZY składa się z 3 części:

- RACHUNKU OBROTÓW BIEŻĄCYCH (ang. current account, CA),

- RACHUNKU OBROTÓW KAPITAŁOWYCH (ang. capital ac-count, CP),

- RACHUNKU REZERW OFICJALNYCH (ang. official reserve account, OR).

6

RACHUNEK OBROTÓW BIEŻĄCYCH (CA) bywa uznawany po prostu za rejestr transakcji kupna i sprzedaży dóbr zawartych w danym okresie przez podmioty krajowe i zagraniczne.* Ich wyni-kiem jest popyt netto zagranicy na walutę krajową. (Kto kupuje za granicą, musi zaopatrzyć się w zagraniczny pieniądz!). ---------* Jest to - uproszczenie (por. slajd 12).

7

RACHUNEK OBROTÓW KAPITAŁOWYCH (CP) rejestruje zmianę KRAJOWEGO ZASOBU NETTO AKTYWÓW ZAGRA-NICZNYCHA. (Krajowe zasoby aktywów zagranicznych minus za-graniczne zasoby aktywów krajowych). Skutkiem tej zmiany jest – znowu – zmiana popytu na pieniądz krajowy. ---------------A Np. lokaty oszczędnościowe w bankach, papiery wartościowe, fabryki.

8

RACHUNEK REZERW OFICJALNYCH (OR) rejestruje transak-cje banku centralnego na rynku walutowym. Także one mogą skut-kować popytem na pieniądz krajowy, który powstaje np. w wyniku sprzedaży rezerw walutowych banku centralnego.

9

ZWIĄZKI CZĘŚCI BILANSU PŁATNICZEGO

Konstrukcja bilansu płatniczego sprawia, że odpływ pieniądza za-granicznego na jednym z rachunków bilansu płatniczego powodu-je równy mu przypływ tego pieniądza na pozostałych rachunkach.

Innymi słowy, jedynym źródłem finansowania odpływu pieniądza zagranicznego na jednym rachunku jest przypływ na innym rachunku.

10

Np. deficyt bilansu handlowego bywa finansowany zmniejszeniem się zasobu zagranicznych aktywów netto (np. zakup przez zagra-nicę krajowych obligacji) i (lub) zmniejszeniem się krajowych re-zerw walutowych.

Z kolei nadwyżka bilansu handlowego może sfinansować przyrost zasobu zagranicznych aktywów netto (np. kupno zagra-nicznych fabryk) i (lub) zasilić krajowe rezerwy walutowe.

11

Przyjrzyj się sposobowi finansowania deficytu obrotów bieżą-cych w różnych krajach. Pomyśl np. o Stanach Zjednoczonych...

Za: D.Miles, A.Scott, Macroeconomics, John Wiley&Sons Ltd., 2005.

12

RODZAJ TRANSAKCJI 2001A. RACHUNEK BIEŻĄCY -7 166Saldo płatności towarowych -11 675 Wpływy z eksportu towarówA 30 275 Wypłaty za import towarówA 41 950Saldo usług -976 Wpływy 3 988 Wypłaty 4 964Saldo dochodów -896 Wpływy 2 652 Wypłaty 3 548Saldo transferów bieżących 1 986 Wpływy 2 644 Wypłaty 658Saldo niesklasyfikowanych obrotów bieżącychB 4 395

B. OBROTY KAPITAŁOWE I FINANSOWE 2 980 Obroty kapitałoweC -1 Obroty finansowe 2 981 Inwestycje bezpośrednie - saldo 6 928 Inwestycje portfelowe - saldo 1 109 Pozostałe inwestycje – saldo -4 715 Pochodne instrumenty finansoweD -341

C. SALDO BŁĘDÓW I OPUSZCZEŃ 3 763RAZEM A-C -423

D. POZYCJE FINANSUJĄCE 423 Oficjalne aktywa rezerwowe 440 Kredyty z MFW 0 Exceptional financingE -17A Dane NBP dotyczą płatności rejestrowanych przez banki. Różnią się one od danych GUS, które powstają na podstawie dokumentacji celnej. BW przybliżeniu: saldo skupu i sprzedaży walut w kasach banków (transakcje bez klasyfikacji statystycznej bilansu płatniczego) plus saldo wpłat i podjęć z rachunków bankowych osób fizycznych. C Np. transakcje prawami własności patentów. DTransakcje instrumentami finansowymi, któ-rych cena zależy od cen innych instrumentów, towarów, wartości indeksów rynkowych.E

Transakcje sektora rządowego - restrukturyzacja zobowiązań.

Źródło: Dane NBP.

Bilans płatniczy w Polsce w 2001 r. (na dzień 31 grudnia, w mln dolarów)

13ZADANIEPrzestudiuj bilans płatniczy Polski w 2001 r. a) Wyjaśnij różnicę sald bilansu handlowego i rachunku bieżącego.

14








15

Przestudiuj bilans płatniczy Polski w 2001 r. a) Wyjaśnij różnicę sald bilansu handlowego i rachunku bieżącego. Salda bilansu handlowego (eksport i import towarów) i rachunku bieżącego wyniosły – odpowiednio – (-11,675) i (-7,166) mln dola-rów. Różnicę tłumaczy m. in. wysokie dodatnie saldo niesklasyfiko-wanych obrotów bieżących 4,395 mln dolarów. Jak się okazuje, deficyt handlowy finansowany był m. in. zasobami obywateli. b) Jaką rolę w finansowaniu deficytu handlowego odegrały: (i) Bank centralny?

16








17ZADANIEPrzestudiuj bilans płatniczy Polski w 2001 r. a) Wyjaśnij różnicę sald bilansu handlowego i rachunku bieżącego. Salda bilansu handlowego (eksport i import towarów) i rachunku bieżącego wyniosły – odpowiednio – (-11,675) i (-7,166) mln dola-rów. Różnicę tłumaczy m. in. wysokie dodatnie saldo niesklasyfiko-wanych obrotów bieżących 4,395 mln dolarów. Jak się okazuje, deficyt handlowy finansowany był m. in. zasobami obywateli. b) Jaką rolę w finansowaniu deficytu handlowego odegrały: (i) Bank centralny?Rola banku centralnego była niewielka. Oficjalne aktywa rezer-wowe zmniejszyły się o 440 mln dolarów. Stanowiło to mniej niż 3,8% deficytu handlowego. (ii) Kapitał zagraniczny?

18








19ZADANIEPrzestudiuj bilans płatniczy Polski w 2001 r. a) Wyjaśnij różnicę sald bilansu handlowego i rachunku bieżącego. Salda bilansu handlowego (eksport i import towarów) i rachunku bieżącego wyniosły – odpowiednio – (-11,675) i (-7,166) mln dola-rów. Różnicę tłumaczy m. in. wysokie dodatnie saldo niesklasyfiko-wanych obrotów bieżących 4,395 mln dolarów. Jak się okazuje, deficyt handlowy finansowany był m. in. zasobami obywateli. b) Jaką rolę w finansowaniu deficytu handlowego odegrały: (i) Bank centralny?Rola banku centralnego była niewielka. Oficjalne aktywa rezer-wowe zmniejszyły się o 440 mln dolarów. Stanowiło to mniej niż 3,8% deficytu handlowego. (ii) Kapitał zagraniczny?Saldo rachunku przepływow kapitałowych wyniosło 2,980 mln do-larów, co stanowi niespełna 25,6% deficytu bilansu handlowego. (iii) Zasoby obywateli (np. oszczędności walutowe)?

20








21ZADANIEPrzestudiuj bilans płatniczy Polski w 2001 r. a) Wyjaśnij różnicę sald bilansu handlowego i rachunku bieżącego. Salda bilansu handlowego (eksport i import towarów) i rachunku bieżącego wyniosły – odpowiednio – (-11,675) i (-7,166) mln dola-rów. Różnicę tłumaczy m. in. wysokie dodatnie saldo niesklasyfiko-wanych obrotów bieżących 4,395 mln dolarów. Jak się okazuje, deficyt handlowy finansowany był m. in. zasobami obywateli. b) Jaką rolę w finansowaniu deficytu handlowego odegrały: (i) Bank centralny?Rola banku centralnego była niewielka. Oficjalne aktywa rezer-wowe zmniejszyły się o 440 mln dolarów. Stanowiło to mniej niż 3,8% deficytu handlowego. (ii)Kapitał zagraniczny?Saldo rachunku przepływow kapitałowych wyniosło 2,980 mln do-larów, co stanowi niespełna 25,6% deficytu bilansu handlowego. (iii) Zasoby obywateli (np. oszczędności walutowe)?Znaczenie zasobów obywateli (np. ich walutowych oszczędności) obrazuje saldo niesklasyfikowanych obrotów bieżących 4,395 mln dolarów (ponad 37,6% deficytu bilansu handlowego). Przecież kry-je się za nim - w przybliżeniu – „saldo skupu i sprzedaży walut w kasach banków (transakcje bez klasyfikacji statystycznej bilansu płatniczego) plus saldo wpłat i podjęć z rachunków bankowych osób fizycznych”. c) Co powiesz o wysokości salda błędów i opuszczeń? Spróbuj wy-jaśnić jego poziom.

22








23ZADANIEPrzestudiuj bilans płatniczy Polski w 2001 r. a) Wyjaśnij różnicę sald bilansu handlowego i rachunku bieżącego. Salda bilansu handlowego (eksport i import towarów) i rachunku bieżącego wyniosły – odpowiednio – (-11,675) i (-7,166) mln dola-rów. Różnicę tłumaczy m. in. wysokie dodatnie saldo niesklasyfiko-wanych obrotów bieżących 4,395 mln dolarów. Jak się okazuje, deficyt handlowy finansowany był m. in. zasobami obywateli. b) Jaką rolę w finansowaniu deficytu handlowego odegrały: (i) Bank centralny?Rola banku centralnego była niewielka. Oficjalne aktywa rezer-wowe zmniejszyły się o 440 mln dolarów. Stanowiło to mniej niż 3,8% deficytu handlowego. (ii)Kapitał zagraniczny?Saldo rachunku przepływow kapitałowych wyniosło 2,980 mln do-larów, co stanowi niespełna 25,6% deficytu bilansu handlowego. (iii) Zasoby obywateli (np. oszczędności walutowe)?Znaczenie zasobów obywateli (np. ich walutowych oszczędności) obrazuje saldo niesklasyfikowanych obrotów bieżących 4,395 mln dolarów (ponad 37,6% deficytu bilansu handlowego). Przecież kry-je się za nim - w przybliżeniu – „saldo skupu i sprzedaży walut w kasach banków (transakcje bez klasyfikacji statystycznej bilansu płatniczego) plus saldo wpłat i podjęć z rachunków bankowych osób fizycznych”. c) Co powiesz o wysokości salda błędów i opuszczeń? Spróbuj wy-jaśnić jego poziom. Saldo błędów i opuszczeń było dodatnie i bardzo wysokie. Wyniosło ono 3763 mln dolarów (około 32,2,% deficytu bilansu handlowego). Jego poziom można wyjaśnić np. nierejstrowanym przygranicznym handlem zagranicznym.

24

„Z danych na temat bilansu państwa wynika, że z Polski wytran-sferowano w ubiegłym roku za granicę blisko 80 mld złotych. Połowę tej kwoty stanowiły legalne transfery dokonywane przez firmy zagraniczne w Polsce w formie np. dywidend dla zagranicz-nych akcjonariuszy.

Drugie tyle (ponad 38 mld zł do listopada ub.r.) prawdo-podobnie wypłynęło z kraju w drodze operacji nielegalnych (nie-legalnie transferowane zyski, ceny transferowe i inne). Kwota ta jest zamieszczona w rubryce "Saldo błędów i opuszczeń" w bilan-sie płatniczym państwa, która obejmuje także tzw. nietypowe transakcje. Zazwyczaj saldo to kształtowało się na poziomie plus/minus kilka miliardów, ale od 2007 roku, w chwili gdy na Zachodzie pojawiły się pierwsze symptomy kryzysu finansowego, skoczyło nagle do 31 mld zł, a rok później do blisko 40 mld zł.

Transfery finansowe na taką skalę są konsekwencją błędnie zrealizowanej transformacji - oddania znacznej części majątku w ręce zagraniczne i prywatyzacji naszej gospodarki na rzecz zagranicznych inwestorów strategicznych - wyjaśnia prof. Jerzy Żyżyński z Uniwersytetu Warszawskiego. Podkreśla, że le-galne transfery wzrosły w ostatnich kilku latach dziesięciokrotnie - z 4 do 44 mld zł rocznie, zaś nielegalne podskoczyły radykalnie w ciągu ostatnich 2 lat.”

(Nasz Dziennik, 4.02.2009 r. )

25

2000 2005 2006 2007Ogółem 741,7 964,6 1 033,1 1 132,9

PKB 744,4 983,3 1 060,0 1 175,3Dochód z zagranicy (saldo)a -2,7 -18,7 -26,9 -42,4

Tablica Dochód narodowy brutto w Polsce (2000-2007; mld zł, ceny bieżące)

a Stanowi saldo wynagrodzeń, dochodów z inwestycji bezpośrednich i portfelowych oraz pozostałych dochodów i odsetek.

Źródło: Rocznik Statystyczny RP 2008, GUS, Warszawa 2008, s. 682.

26

a) Przewaga ABSOLUTNA produkcyjności i specjalizacja

Kraj Ryby Wino

A 1 2

B 2 1

PRZEWAGA ABSOLUTNA produkcyjności oznacza, że jeden kraj wytwarza dobro niższym kosztem niż drugi kraj.

2. KORZYŚCI Z HANDLU ZAGRANICZNEGO I ICH PRZYCZYNY

27

b) Przewaga KOMPARATYWNA produkcyjności i specjalizacja

Kraj Ryby Wino

A 6 2

B 2 1

PRZEWAGA KOMPARATYWNA produkcyjności oznacza, że jeden kraj wytwarza dobro niższym KOSZTEM ALTERNA- TYWNYM* niż drugi kraj.

Kraj Ryby Wino KAR KAW

A 6 2 1/3 3

B 2 1 1/2 2

---------------------------------------* Koszt alternatywny (ang. opportunity cost) to koszt, który ponosimy dla-tego, że robimy to, co robimy, a nie coś innego.

28

Kraj Ryby Wino

A 6 2

B 2 1

Powiedzmy, że w kraju B 10 pracowników przechodzi z gałęzi rybnej do winnej, a w kraju A 4 pracowników przechodzi z gałęzi winnej do rybnej. Niech cena w handlu zagranicznym wynosi np. 2,4 [R/W] [określa ona warunki handlu (ang. terms of trade) tych krajów].

Zmiany wielkości produkcji na skutek takiej specjalizacji:

B: +10W; -20RA: -8W; +24R

29

ZADANIEPrzez godzinę gracz giełdowy jest w stanie sprzątnąć 1 pokój ich ogromnej willi lub zarobić 1000 gb. Jej mąż sprząta dwa razy wol-niej, a na giełdzie jest w stanie wygrać tylko 100 gb na godzinę. Czy w tym przypadku podział pracy ma sens? a)Porównaj jej i jego koszt alternatywny sprzątnięcia pokoju.

30

ZADANIEPrzez godzinę gracz giełdowy jest w stanie sprzątnąć 1 pokój ich ogromnej willi lub zarobić 1000 gb. Jej mąż sprząta dwa razy wol-niej, a na giełdzie jest w stanie wygrać tylko 100 gb na godzinę. Czy w tym przypadku podział pracy ma sens? a) Porównaj jej i jego koszt alternatywny sprzątnięcia pokoju.

Jej koszt alternatywny sprzątnięcia pokoju wynosi 1000 gb, a jego tylko 200 gb.

b) Kto i w produkcji czego ma przewagę komparatywną?

31




On ma przewagę komparatywną w sprzątaniu.

c) Zaproponuj korzystny dla obu stron podział pracy.

32






On powinien więcej sprzątać, ona – dłużej grać na giełdzie.

d) Wyjaśnij, skąd się bierze nadwyżka, która jest warunkiem opła-calności wymiany. (Wskazówka: Ile traci ten, kto wykorzystuje swo-ją przewagę komparatywną? Ile zyskuje jego partner?).

33






On powinien więcej sprzątać, ona – dłużej grać na giełdzie.

d) Wyjaśnij, skąd się bierze nadwyżka, która jest warunkiem opła-calności wymiany. (Wskazówka: Ile traci ten, kto wykorzystuje swo-ją przewagę komparatywną? Ile zyskuje jego partner?).

On, sprzątając dodatkowy pokój, traci 200 gb. Dzięki temu ona może wygrać 1000 gb. Nadwyżka do podziału wynosi (1000–200) gb.

34

c) SPECJALIZACJA I KORZYŚCI SKALI (handel wewnątrzga- łęziowy).

35

d) NASILENIE SIĘ KONKURENCJI.

36

e) WZROST RÓŻNORODNOŚCI TOWARÓW.

37

3. POLITYKA HANDLOWA: SPÓR O PROTEKCJONIZM

Argumenty przeciwko wolnemu handlowi:

a) O ochronie miejsc pracy.

38



a) O ochronie miejsc pracy.

Kontrargumenty: -Import też tworzy miejsca pracy. -Import jest warunkiem eksportu. -Ochrona miejsc pracy kosztuje (chodzi m. in. o utracone korzyści nabywców).

39



a) O ochronie miejsc pracy. b) O taniej pracy za granicą.

40



a) O ochronie miejsc pracy. b) O taniej pracy za granicą.

Kontrargumenty: -W kategoriach kosztów jednostkowych kraje rozwinięte i tak są lepsze. -A jeśli nawet nie, to rozwiązaniem jest międzynarodowa specjalizacja, a nie protekcjonizm.

41



a) O ochronie miejsc pracy. b) O taniej pracy za granicą. c) O „młodych” sektorach gospodarki.

42



a) O ochronie miejsc pracy. b) O taniej pracy za granicą. c) O „młodych” sektorach gospodarki.

Kontrargumenty: -Państwo nie jest w stanie ich identyfikować, prywatne banki sa w tym lepsze. -Ewentualne subsydiowanie takich dziedzin jest lepszym rozwiązaniem od protekcjonizmu.

43



a) O ochronie miejsc pracy. b) O taniej pracy za granicą. c) O „młodych” sektorach gospodarki. d) O dumpingu.

44



a) O ochronie miejsc pracy. b) O taniej pracy za granicą. c) O „młodych” sektorach gospodarki. d) O dumpingu.

Kontrargumenty: -To tylko trudna do udowodnienia hipoteza (alternatywą jest np. hipoteza o różnicowaniu cen). -Na rynku światowym nikt nie jest w stanie zdobyć pozycji monopolistycznej.

45



a) O ochronie miejsc pracy. b) O taniej pracy za granicą. c) O „młodych” sektorach gospodarki. d) O dumpingu. e) O bezpieczeństwie.

46



a) O ochronie miejsc pracy. b) O taniej pracy za granicą. c) O „młodych” sektorach gospodarki. d) O dumpingu. e) O bezpieczeństwie.

Kontrargumenty: Pełna samodzielność (np. co się tyczy produkcji sprzętu

wojskowego) i tak nie jest możliwa. Należy się raczej spe-cjalizować w ramach sojuszy wojskowych.

47



a) O ochronie miejsc pracy. b) O taniej pracy za granicą. c) O „młodych” sektorach gospodarki. d) O dumpingu. e) O bezpieczeństwie. f) O ochronie wsi, rzemiosła, tradycji itp.

48



a) O ochronie miejsc pracy. b) O taniej pracy za granicą. c) O „młodych” sektorach gospodarki. d) O dumpingu. e) O bezpieczeństwie. f) O ochronie wsi, rzemiosła, tradycji itp.

Kontrargumenty: Lepszym rozwiązaniem jest subsydium.

49



a) O ochronie miejsc pracy. b) O taniej pracy za granicą. c) O „młodych” sektorach gospodarki. d) O dumpingu. e) O bezpieczeństwie. f) O ochronie wsi, rzemiosła itp. g) O ochronie kultury narodowej (japońskie kreskowki itd. ).

50



a) O ochronie miejsc pracy. b) O taniej pracy za granicą. c) O „młodych” sektorach gospodarki. d) O dumpingu. e) O bezpieczeństwie. f) O ochronie wsi, rzemiosła itp. g) O ochronie kultury narodowej (japońskie kreskówki itd.).

Kontrargumenty: Tu chodzi raczej o RENT SEEKING lokalnych

twórców, którzy nie wytrzymują konkurencji lepszych od siebie...

51



a) O ochronie miejsc pracy. b) O taniej pracy za granicą. c) O „młodych” sektorach gospodarki. d) O dumpingu. e) O bezpieczeństwie. f) O ochronie wsi, rzemiosła itp. g) O ochronie kultury narodowej. h) O „strategicznej polityce handlowej”.

52



a) O ochronie miejsc pracy. b) O taniej pracy za granicą. c) O „młodych” sektorach gospodarki. d) O dumpingu. e) O bezpieczeństwie. f) O ochronie wsi, rzemiosła itp. g) O ochronie kultury narodowej. h) O „strategicznej polityce handlowej” („oni wspierają swoich, więc my też musimy”).

Kontrargumenty: Zamiast sobie szkodzić nawzajem, trzeba koordynować

politykę handlową w skali całego świata!

53


Dlaczego, mimo wszystko, stosuje się ograniczenia handlu?

-Cła są źródłem „łatwych” dochodów państwa.

54


Dlaczego, mimo wszystko, stosuje się ograniczenia handlu?

-Cła są źródłem „łatwych” dochodów państwa.

-„Syndrom ROZPROSZONYCH KORZYŚCI I SKONCENT- ROWANYCH STRAT”...

55

4. KURS WALUTOWY

a) BILATERALNY NOMINALNY KURS WALUTOWY

BILATERALNY KURS WALUTOWY jest relacją wymienną pieniądza jednego kraju na pieniądz innego kraju.

Zwykle kurs taki zapisuje się BEZPOŚREDNIO jako liczbę jednostek waluty zagranicznej płaconych za jednostkę wa-luty krajowej (np. 0,25 USD/PLN). (Dalej stosuję taki zapis kursu).

Jednak niekiedy (np. w Polsce) stosowany jest POŚRED-NI sposób zapisu tego kursu. Informuje on wtedy o liczbie jednos-tek waluty krajowej płaconych za jednostkę waluty zagranicznej (np. 4,00 PLN/USD).

56

Kurs walutowy ulega DEPRECJACJI (DEWALUACJI), kiedy siły rynkowe powodują jego spadek (państwo administracyjnie obniża jego poziom). Za jednostkę waluty krajowej chętni płacą wtedy mniej jednostek waluty obcej (np. 0,2 USD/PLN), zamiast 0,25 USD/PLN).

Kurs walutowy ulega APRECJACJI (REWALUACJI), kiedy siły rynkowe powodują jego wzrost (państwo administracyjnie podnosi jego poziom). W efekcie za jednostkę waluty krajowej chętni płacą więcej jednostek waluty obcej (np. 0,3 USD/PLN), zamiast 0,25 USD/PLN).

57

S’

S

H

S’’

D’

D”

D

E

F

G

C

I

J

A

B

M[jl]

ε [gb/jl]

Kurs jeśla jest płynny, na rynku waluto-wym panuje równowaga w punkcie E. Wskaż nowy poziom kursu po każdym z tych niezależnych zdarzeń (wykorzystaj gotowe oznaczenia): a) Zmalał import Hipotecji z Fantazji. b) Wzrósł import Fantazji z Hipotecji. c) Podwoiły się in-westycje bezpośrednie Hipotecji w Fan-tazji. d) Fundusze emerytalne z Hipotecji kupują akcje firm z Fantazji, a banki z Fantazji przestały inwestować w hipote-cjańskie obligacje. e) Załóż, że kurs jest

ZADANIE

stały i jeszcze raz wypełnij polecenia a-d. f) O jakim kursie jest mowa w zadaniu?

58

S’

S

H

S’’

D’

D”

D

E

F

G

C

I

J

A

B

M[jl]

ε [gb/jl]


a) Nowy poziom kursu odpowiada punktowi J.

ZADANIE


59

S’

S

H

S’’

D’

D”

D

E

F

G

C

I

J

A

B

M[jl]

ε [gb/jl]



b)

c) Nowy poziom kursu odpowiada punktowi F.

ZADANIE


60

S’

S

H

S’’

D’

D”

D

E

F

G

C

I

J

A

B

M[jl]

ε [gb/jl]



b)


d)

e) Kurs się nie zmienia.

ZADANIE


61

S’

S

H

S’’

D’

D”

D

E

F

G

C

I

J

A

B

M[jl]

ε [gb/jl]



b)


d)

e) Kurs się nie zmienia.

f)

ZADANIE


62ZADANIEa) Złoty uległ deprecjacji. Kto skorzysta, kto straci? Dlaczego? (i) LOT, który otwiera biuro w Madrycie.

63ZADANIEa) Złoty uległ deprecjacji. Kto skorzysta, kto straci? Dlaczego? (i) LOT, który otwiera biuro w Madrycie. LOT straci; przecież złotowe wydatki LOT-u na tę inwestycję bez-pośrednią wzrosną w wyniku deprecjacji złotego. (ii) Niemiecki fundusz emerytalny, który inwestuje w akcje TP S.A.?

64ZADANIEa) Złoty uległ deprecjacji. Kto skorzysta, kto straci? Dlaczego? (i) LOT, który otwiera biuro w Madrycie. LOT straci; przecież złotowe wydatki LOT-u na tę inwestycję bez-pośrednią wzrosną w wyniku deprecjacji złotego. (ii) Niemiecki fundusz emerytalny, który inwestuje w akcje TP S.A.? Dzięki deprecjacji złotego niemiecki fundusz emerytalny kupi daną ilość akcji TP SA za mniej euro. (iii) Firma Nowaka, która sprzedaje miód do Niemiec?

65ZADANIEa) Złoty uległ deprecjacji. Kto skorzysta, kto straci? Dlaczego? (i) LOT, który otwiera biuro w Madrycie. LOT straci; przecież złotowe wydatki LOT-u na tę inwestycję bez-pośrednią wzrosną w wyniku deprecjacji złotego. (ii) Niemiecki fundusz emerytalny, który inwestuje w akcje TP S.A.? Dzięki deprecjacji złotego niemiecki fundusz emerytalny kupi daną ilość akcji TP SA za mniej euro. (iii) Firma Nowaka, która sprzedaje miód do Niemiec? Nowak-producent zyska, ponieważ za daną ilość euro za sprzedany miód dostanie w kraju więcej złotówek. (iv) Nowak, który chce spędzić wczasy na Rodos?

66ZADANIEa) Złoty uległ deprecjacji. Kto skorzysta, kto straci? Dlaczego? (i) LOT, który otwiera biuro w Madrycie. LOT straci; przecież złotowe wydatki LOT-u na tę inwestycję bez-pośrednią wzrosną w wyniku deprecjacji złotego. (ii) Niemiecki fundusz emerytalny, który inwestuje w akcje TP S.A.? Dzięki deprecjacji złotego niemiecki fundusz emerytalny kupi daną ilość akcji TP SA za mniej euro. (iii) Firma Nowaka, która sprzedaje miód do Niemiec? Nowak-producent zyska, ponieważ za daną ilość euro za sprzedany miód dostanie w kraju więcej złotówek. (iv) Nowak, który chce spędzić wczasy na Rodos? Złotowa cena wycieczki, którą planuje Nowak, zwiększy się. No-wak-konsument straci. b) Jak rewaluacja wpływa na: (i) opłacalność eksportu?

67ZADANIEa) Złoty uległ deprecjacji. Kto skorzysta, kto straci? Dlaczego? (i) LOT, który otwiera biuro w Madrycie. LOT straci; przecież złotowe wydatki LOT-u na tę inwestycję bez-pośrednią wzrosną w wyniku deprecjacji złotego. (ii) Niemiecki fundusz emerytalny, który inwestuje w akcje TP S.A.? Dzięki deprecjacji złotego niemiecki fundusz emerytalny kupi daną ilość akcji TP SA za mniej euro. (iii) Firma Nowaka, która sprzedaje miód do Niemiec? Nowak-producent zyska, ponieważ za daną ilość euro za sprzedany miód dostanie w kraju więcej złotówek. (iv) Nowak, który chce spędzić wczasy na Rodos? Złotowa cena wycieczki, którą planuje Nowak, zwiększy się. No-wak-konsument straci. b) Jak rewaluacja wpływa na: (i) opłacalność eksportu? Rewaluacja zmniejsza opłacalność eksportu. (ii) opłacalność importu?

68ZADANIEa) Złoty uległ deprecjacji. Kto skorzysta, kto straci? Dlaczego? (i) LOT, który otwiera biuro w Madrycie. LOT straci; przecież złotowe wydatki LOT-u na tę inwestycję bez-pośrednią wzrosną w wyniku deprecjacji złotego. (ii) Niemiecki fundusz emerytalny, który inwestuje w akcje TP S.A.? Dzięki deprecjacji złotego niemiecki fundusz emerytalny kupi daną ilość akcji TP SA za mniej euro. (iii) Firma Nowaka, która sprzedaje miód do Niemiec? Nowak-producent zyska, ponieważ za daną ilość euro za sprzedany miód dostanie w kraju więcej złotówek. (iv) Nowak, który chce spędzić wczasy na Rodos? Złotowa cena wycieczki, którą planuje Nowak, zwiększy się. No-wak-konsument straci. b) Jak rewaluacja wpływa na: (i) opłacalność eksportu? Rewaluacja zmniejsza opłacalność eksportu. (ii) opłacalność importu? Rewaluacja zwiększa opłacalność importu. (iii) saldo bilansu handlowego? Dlaczego?

69ZADANIEa) Złoty uległ deprecjacji. Kto skorzysta, kto straci? Dlaczego? (i) LOT, który otwiera biuro w Madrycie. LOT straci; przecież złotowe wydatki LOT-u na tę inwestycję bez-pośrednią wzrosną w wyniku deprecjacji złotego. (ii) Niemiecki fundusz emerytalny, który inwestuje w akcje TP S.A.? Dzięki deprecjacji złotego niemiecki fundusz emerytalny kupi daną ilość akcji TP SA za mniej euro. (iii) Firma Nowaka, która sprzedaje miód do Niemiec? Nowak-producent zyska, ponieważ za daną ilość euro za sprzedany miód dostanie w kraju więcej złotówek. (iv) Nowak, który chce spędzić wczasy na Rodos? Złotowa cena wycieczki, którą planuje Nowak, zwiększy się. No-wak-konsument straci. b) Jak rewaluacja wpływa na: (i) opłacalność eksportu? Rewaluacja zmniejsza opłacalność eksportu. (ii) opłacalność importu? Rewaluacja zwiększa opłacalność importu. (iii) saldo bilansu handlowego? Dlaczego?W efekcie rewaluacja pogarsza saldo bilansu handlowego.

70b) EFEKTYWNY KURS WALUTOWY

Kiedy bilateralny kurs zmienia się różnie w stosunku do kilku walut, EFEKTYWNY kurs walutowy stanowi miarę zmiany siły nabywczej tej waluty w stosunku do nich wszystkich naraz.

EFEKTYWNY KURS WALUTOWY jest miarą zmiany siły nabywczej waluty krajowej w stosunku do grupy walut zag- ranicznzch.

Efektywny kurs walutowy ma zwykle formę złożonego indeksu, który jest średnią ważoną* indeksów prostych, informu-jących o zmianie kursów waluty krajowej w stosunku do walut partnerów handlowych.

--------------

* Wagami są udziały innych krajów w naszym handlu zagranicznym (chodzi o sumę eksportu i importu).

71

ZADANIEStruktura handlu zagranicznego w Hipotecji jest następująca: na Cesarstwo X przypada 20%, na Królestwo Y – 30%, a na Republikę Z - 50% obrotów. W ciągu ubiegłych 2 lat nastąpiły następujące zmiany nominalnego kursu hipotecjańskiego gdyba do walut tych krajów (okresem bazowym jest zawsze koniec poprzedniego roku; w Hipotecji obowiązuje bezpośredni sposób zapisu kursu gdyba):

Cesarstwo X Królestwo Y Republika Z 2004 -4% -8% +10%2005 +12% -10% -24%

Natomiast ceny we wszystkich tych krajach pozostały stałe. a) Ob-licz zmianę efektywnego kursu gdyba w stosunku do koszyka walut partnerów handlowych Hipotecji , do której doszło w 2005 r.

72




W 2005 r. efektywny kurs gdyba wobec koszyka walut partnerów handlowych Hipotecji zmienił się o:

12%•0,2-10%•0,3-24%•0,5=-0,126=-12,6%.

Oznacza to, że w 2005 r. efektywny kurs gdyba zmalał o 12,6%.

b) Jak sądzisz, jak taka zmiana wpłynie na bilans handlowy Hipo-tecji? Odpowiedź uzasadnij.

73




W 2005 r. efektywny kurs gdyba wobec koszyka walut partnerów handlowych Hipotecji zmienił się o:

12%•0,2-10%•0,3-24%•0,5=-0,126=-12,6%.

Oznacza to, że w 2005 r. efektywny kurs gdyba zmalał o 12,6%.

b) Jak sądzisz, jak taka zmiana wpłynie na bilans handlowy Hipo-tecji? Odpowiedź uzasadnij. Ta efektywna deprecjacja gdyba przyczyni się zapewne do polep-szenia się salda bilansu handlowego w Hipotecji.

74

c) REALNY KURS WALUTOWY

Nominalny kurs walutowy jest relacją wymienną pieniądza jednego kraju na pieniądz innego kraju. Natomiast

REALNY KURS WALUTOWY jest relacją wymienną innych niż pieniądz towarów z różnych krajów.

Oto formalny związek realnego, εr, i nominalnego, εn,

kursu walutowego:

εr = εn∙ Pk/Pz,

gdzie Pz i Pk to – odpowiednio - cena wchodzącej w grę porcji dóbr

za granicą i w kraju.

75

Powiedzmy np., że nominalny kurs złotego wynosi 0,3[dol./zł], Pk

= 100 zł, a Pz = 15 dol. Wtedy realny kurs tej porcji dóbr, której

dotyczą ceny Pk i Pz, wynosi:

εr=(εn∙Pk)/Pz=(0,3[dol./zł]∙100 zł)/15 dol.=30 dol./15 dol.=2[porcje

amerykańskie za porcję polską].

Za te same pieniądze, które wydalibyśmy na koszyk polski, w Stanach możemy kupić 2 takie koszyki dóbr. Towary polskie nie są zatem KONKURENCYJNE CENOWO w porów-naniu z amerykańskimi.

76

Wzrost realnego kursu oznacza REALNĄ APRECJACJĘ waluty krajowej. (Międzynarodowa siła nabywcza odnośnej kwoty pie-niądza krajowego się powiększa).

Realna aprecjacja powoduje, że pogarsza się CENOWA KONKU-RENCYJNOŚĆ krajowych towarów na rynkach zagranicznych. (Kupując porcję dóbr w kraju, nabywca traci coraz więcej dóbr zagranicznych).

Spadek realnego kursu oznacza, że doszło do REALNEJ DE-PRECJACJI złotego. (Nastąpił wzrost międzynarodowej cenowej konkurencyjności polskich towarów).

77ZADANIEW Hipotecji i w Fantazji wytwarza się tylko chleb! W ciągu roku ceny wzrosły tu – odpowiednio – z 1 gb do 6 gb i z 3 jl do 9 jl za bo-chenek. Nominalny kurs walutowy obniżył się w tym czasie z 9 [jl/gb] do 3 [jl/gb]. a) O ile procent zmienił się kurs realny?


Kurs realny spadł o 33,(3)%. (εr=9[jl/gb]·1gb/3jl=9jl/3jl=3;

εr’=3[jl/gb]·6gb/9jl =18jl/9jl=2).

b) Ile bochenków chleba można było dostać w Fantazji za bochenek chleba z Hipotecji na początku stycznia, a ile w końcu grudnia tego roku?

79ZADANIEW Hipotecji i w Fantazji wytwarza się tylko chleb! W ciągu roku ce-ny wzrosły tu – odpowiednio – z 1 gb do 6 gb i z 3 jl do 9 jl za boche-nek. Nominalny kurs walutowy obniżył się w tym czasie z 9 [jl/gb] do 3 [jl/gb]. a) O ile procent zmienił się kurs realny?

Kurs realny spadł o 33,(3)%. (εr=9[jl/gb]·1gb/3jl=9jl/3jl=3; εr’=

3[jl/gb]·6gb/9jl =18jl/9jl=2). b) Ile bochenków chleba można było dostać w Fantazji za bochenek chleba z Hipotecji na początku stycznia, a ile w końcu grudnia tego roku? Odpowiednio:3 bochenki (εr=9jl/3jl; na początku roku za cenę

bochenka w Hipotecji można kupić trzy bochenki w Fantazji) i 2 bochenki (εr’=18jl/9jl; na końcu roku za cenę bochenka w Hipotecji

można kupić dwa bochenki w Fantazji). c) Jak zmieniła się konkurencyjność towarów z Fantazji w handlu z Hipotecją? Dlaczego (odpowiedz, uzupełniając szablon)? [Konku-rencyjność towarów z Fantazji ...................................., ponieważ naj-pierw za kwotę przeznaczoną na zakup 1 bochenka chleba w Fan-tazji można było mieć ................., a potem ........................ bochenka chleba w Hipotecji.]



3[jl/gb]·6gb/9jl =18jl/9jl=2). b) Ile bochenków chleba można było dostać w Fantazji za bochenek chleba z Hipotecji na początku stycznia, a ile w końcu grudnia tego roku? Odpowiednio: 3 bochenki (εr=9jl/3jl; na początku roku za cenę bo-

chenka w Hipotecji można kupić trzy bochenki w Fantazji) i 2 bo-chenki (εr’=18jl/9jl; na końcu roku za cenę bochenka w Hipotecji

można kupić dwa bochenki w Fantazji). c) Jak zmieniła się konkurencyjność towarów z Fantazji w handlu z Hipotecją? Dlaczego (odpowiedz, uzupełniając szablon)? [Konku-rencyjność towarów z Fantazji ...................................., ponieważ najpierw za kwotę przeznaczoną na zakup 1 bochenka chleba w Fantazji można było mieć ................., a potem ........................ bo-chenka chleba w Hipotecji.] Konkurencyjność towarów z Fantazji..............pogorszyła się.............., ponieważ najpierw za kwotę przeznaczoną na zakup 1

bochenka chleba w Fantazji można było mieć ......... ⅓......, a

potem ............ ½ .... bochenka chleba w Hipotecji. (Innymi słowy chleb z Fantazji po-drożał w porównaniu z chlebem w Hipotecji. Przecież najpierw, kup-no bochenka chleba w Fantazji oznaczało rezygnację tylko z ⅓ bo-chenka chleba, który można kupić w Hipotecji, a potem rezygnację aż z ½ takiego bochenka chleba). d) Czy doszło do realnej aprecjacji, czy realnej deprecjacji gdyba?

81ZADANIEW Hipotecji i w Fantazji wytwarza się tylko chleb! W ciągu roku ce-ny wzrosły tu – odpowiednio – z 1 gb do 6 gb i z 3 jl do 9 jl za bo-chenek. Nominalny kurs walutowy obniżył się w tym czasie z 9 [jl/gb] do 3 [jl/gb]. a) O ile procent zmienił się kurs realny?


3[jl/gb]·6gb/9jl =18jl/9jl=2). b) Ile bochenków chleba można było dostać w Fantazji za bochenek chleba z Hipotecji na początku I, a ile w końcu XII tego roku? Odpowiednio: 3 bochenki (εr=9jl/3jl; na początku roku za cenę bo-

chenka w Hipotecji można kupić trzy bochenki w Fantazji) i 2 bo-chenki (εr’=18jl/9jl; na końcu roku za cenę bochenka w Hipotecji

można kupić dwa bochenki w Fantazji). c) Jak zmieniła się konkurencyjność towarów z F. w handlu z H.? Dlaczego (odpowiedz, uzupełniając szablon)? [Konkurencyjność towarów z F. ...................................., bo najpierw za kwotę przezna-czoną na zakup 1 bochenka chleba w F. można było mieć ................., a potem ........................ bochenka chleba w H. .] Konkurencyjność towarów z Fantazji.............. pogorszyła się ............, ponieważ najpierw za kwotę przeznaczoną na zakup 1

bochenka chleba w Fantazji można było mieć ......... ⅓......, a

potem ......... ½.. ...... bochenka chleba w Hipotecji. (Innymi słowy chleb z Fantazji po-drożał w porównaniu z chlebem w Hipotecji. Przecież najpierw, kup-no bochenka chleba w Fantazji oznaczało rezygnację tylko z ⅓ bochenka chleba, który można kupić w Hipotecji, a potem rezyg-nację aż z ½ takiego bochenka chleba). d) Czy doszło do realnej aprecjacji, czy realnej deprecjacji gdyba? Nastąpiła realna deprecjacja gdyba do jeśla. (Na skutek zmian nominalnego kursu walutowego i cen w obu krajach odpowiadająca wartości porcji chleba w Hipotecji liczba gdybów najpierw kupowała 3 porcje chleba w Fantazji, a potem już tylko 2 porcje chleba w Fantazji).

G O S P O D A R K A O T W A R T A

Documents

Transcript of G O S P O D A R K A O T W A R T A