FUNDUSZE EUROPEJSKIE 2014 - 2020 -...

FUNDUSZE EUROPEJSKIE 2014 - 2020

1

I. WPROWADZENIE

Pierwsze słowa na temat założeń polityki spójności w latach 2014 – 2020 padły na początku obecnej

perspektywy, bo już w roku 2007. Konkretne ustalenia i negocjacje rozpoczęły się jednak dopiero od

roku 2011.

W czerwcu 2011 roku Komisja Europejska przedstawiła komunikat zawierający propozycje

budżetowe na lata 2014 – 2020. Zgodnie z nim, przewidywano kwotę ok. 376 mld euro na cele

spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej w tych latach. Według prognoz, Polska miała

w ramach tej puli otrzymać ok. 76 mld euro. Zgodnie z postanowieniami szczytu Rady UE z 7-8 lutego

2013 roku, Polska otrzyma zbliżoną kwotę – całkowita alokacja dla Polski wyniesie ok. 72,9 mld EUR

(w cenach stałych 2011 roku).

W przygotowywaniu przyszłej perspektywy finansowej bardzo istotne jest także określenie celów,

założeń, procedur, systemu instytucji. Między innymi te kwestie zostały uregulowane w tzw.

„pakiecie legislacyjnym”, czyli zestawie propozycji rozporządzeń określających podstawowe zasady

funkcjonowania Funduszy Europejskich w latach 2014 – 2020. Dokumenty te zostały zaproponowane

w październiku 2011 r.

W marcu 2012 roku Komisja Europejska przedstawiła Wspólne Ramy Strategiczne, które powinny

ułatwić państwom członkowskim przygotowanie się do wdrożenia polityki spójności w latach 2014 –

2020. Władze krajowe i regionalne podczas opracowywania dokumentów dotyczących Funduszy

Europejskich na lata 2014 - 2020 na poziomie krajowym stosują Wspólne Ramy Strategiczne,

zobowiązując się do realizacji celów dotyczących rozwoju i zatrudnienia w Europie.

Dzięki przygotowaniu dokumentów wspólnych dla wszystkich członków Unii Europejskiej

korzystających z Funduszy Europejskich, poszczególne kraje mogą opracowywać własne założenia,

oparte na ogólnie obowiązujących zasadach. Na gruncie krajowym perspektywa finansowa 2014 –

2020 będzie wdrażana poprzez programy. Wytyczne, którymi Polska będzie kierowała się przy

opracowywaniu tych programów znajdą się w tzw. Umowie Partnerstwa.

Założenia polskiej umowy partnerstwa pod koniec 2012 roku zostały skonsultowane z regionami i

partnerami społecznymi. 15 stycznia 2013 roku Założenia Umowy Partnerstwa zostały przyjęte. Na ich

podstawie rozpoczęto prace nad tekstem Umowy Partnerstwa oraz nad programami operacyjnymi.

Przez lipiec i sierpień trwały także konsultacje projektu Umowy Partnerstwa – dokumentu

wskazującego: potrzeby rozwojowe i potencjały kraju czy regionów, zarys finansowania, zasady

horyzontalne, system koordynacji, instrumenty terytorialne, system wdrażania.

Druga połowa 2013 roku to także konsultacje społeczne poszczególnych projektów programów

operacyjnych.

8 stycznia 2014 roku Rada Ministrów przyjęła projekt Umowy Partnerstwa i projekty krajowych

programów operacyjnych. Dokumenty zostały przekazane do oficjalnych negocjacji z Komisją

Europejską. Negocjacje projektu Umowy Partnerstwa z KE formalnie zostały zainicjowane 5

marca 2014 r.

Na poziomie unijnym trwały także dalsze prace nad wytycznymi wspólnymi dla wszystkich państw. W

efekcie w listopadzie 2013 roku został przyjęty budżet na lata 2014 – 2020, zaś w grudniu zostały

przyjęte rozporządzenia dotyczące przyszłych funduszy. Te rozporządzenia to:

Rozporządzenie ramowe – 1303/2013

Rozporządzenie EFS – 1304/2013

Rozporządzenie EFRR – 1301/2013

Rozporządzenie Fundusz Spójności – 1300/2013


2

Rozporządzenia EWT – 1299/2013, 1302/2013

Rozporządzenia rolne – 1305/2013, 1306/2013

Rozporządzenie o wieloletnich ramach finansowych – 1311/2013

Wszystkie dokumenty do pobrania z Dziennika Urzędowego UE: http://eur-

lex.europa.eu/JOHtml.do?uri=OJ:L:2013:347:SOM:PL:HTML

II. DOKUMENTY STRATEGICZNE

Wdrażanie Funduszy Europejskich w latach 2014 - 2020 opierać się będzie na dokumentach

przygotowanych przez poszczególne państwa członkowskie (Umowa Partnerstwa, programy). Ich treść,

zakres, najważniejsze założenia wynikają z kolei z dokumentów strategicznych: unijnych - Strategia

Europa 2020 oraz krajowych - m.in. Strategia rozwoju kraju do roku 2020 i 9 strategii

zintegrowanych (dotyczących innowacyjności, transportu, kapitału ludzkiego, kapitału społecznego,

energetyki i środowiska, sprawności państwa, rozwoju regionalnego, rozwoju rolnictwa oraz obszarów

wiejskich).

Głównymi dokumentami przygotowywanymi na potrzebę perspektywy finansowej 2014-2020 (to inne

określenie na budżet Unii Europejskiej) w Polsce są:

Umowa Partnerstwa,

programy,

Kontrakt Terytorialny.

Umowa Partnerstwa jest formą kontraktu między Polską a Komisją Europejską, w którym przedstawia

się strategię wykorzystania Funduszy Europejskich do realizacji celów rozwojowych kraju w latach 2014

- 2020. Dokument ten określa m.in.:

zakres wsparcia ze środków europejskich w wybranych obszarach tematycznych,

liczbę i zakres programów,

sposób podziału wspieranych obszarów tematycznych pomiędzy programy krajowe

i regionalne,

zarys systemu wdrażania,

sposób uzupełniania się polityki spójności, wspólnej polityki rolnej oraz wspólnej polityki

rybackiej

Równolegle z pracami nad projektem Umowy Partnerstwa, prowadzone są także prace nad

programami. Celem programów jest uszczegółowienie zasad i faktyczna obsługa wdrażania Funduszy

Europejskich. Programy dzielą się na osie priorytetowe, a te na działania.

Kontrakt Terytorialny to dokument, będący wynikiem dwustronnych negocjacji pomiędzy rządem

a samorządem terytorialnym na poziomie województwa. Taka umowa zawarta będzie z samorządem

każdego województwa w Polsce w celu m.in. uzgodnienia zakresu wsparcia z Funduszy Europejskich,

indywidualizacji podejścia w zależności od cech konkretnego regionu, zaproponowania konkretnych

przedsięwzięć priorytetowych realizowanych na określonych geograficznie i tematycznie obszarach.

III. STRATEGICZNE ZASADY

Umowa Partnerstwa i programy na lata 2014 - 2020 opierają się na strategicznych założeniach

przygotowanych przez Unię Europejską, m.in. na strategii Europa 2020. Ukierunkowanie funduszy

europejskich na realizację celów tej strategii oznacza nowe podejście i oparcie m.in. na następujących

zasadach:

koordynacja

http://eur-lex.europa.eu/JOHtml.do?uri=OJ:L:2013:347:SOM:PL:HTML

http://eur-lex.europa.eu/JOHtml.do?uri=OJ:L:2013:347:SOM:PL:HTML


3

koncentracja tematyczna

zwiększenie znaczenia wymiaru terytorialnego,

ukierunkowanie na rezultaty

decentralizacja zarządzania

Po pierwsze - koordynacja

Koordynacja udzielanego wsparcia z funduszy europejskich ma na celu uniknięcie powielania

finansowania tych samych interwencji z różnych źródeł oraz uproszczenie mechanizmów. Realizowana

jest ona głównie poprzez zawarcie w Umowie Partnerstwa wspólnych zasad dotyczących zarówno

polityki spójności, jak i rolnej i rybackiej.

Warto także zaznaczyć, że w dokumentach programowych mowa także o innych poziomach

koordynacji - np. z innymi instrumentami finansowymi Unii Europejskiej, takimi jak program Horyzont

2020 (wsparcie badań, rozwoju technologicznego i innowacyjności), Kreatywna Europa (wsparcie

w obszarze kultury i sektora audiowizualnego) czy instrument Łącząc Europę (wsparcie projektów

transportowych, energetycznych i z zakresu technologii informacyjnych).

Ponadto Umowa Partnerstwa określa koordynację między instrumentami krajowymi i regionalnymi.

Temu celowi służą m.in. kontrakty terytorialne – dokumenty będące wynikiem dwustronnych negocjacji

pomiędzy rządem a samorządami województw.

Po drugie - koncentracja

Koncentracja tematyczna oznacza skupienie możliwości finansowania na określonych obszarach

priorytetowych. Przedstawione przez Komisję Europejską wytyczne wskazują 11 celów tematycznych

(dotyczących głównie: badań i innowacji; technologii informacyjno – komunikacyjnych;

konkurencyjności firm; gospodarki niskoemisyjnej; zapobiegania ryzykom; ochrony środowiska;

zrównoważonego transportu; zatrudnienia; włączenia społecznego; edukacji; sprawności administracji).

Ponadto, dla określonych obszarów tematycznych wskazane zostały pułapy finansowe, tzw. ring-

fencingi, które wprowadziły wymóg przeznaczania określonych środków finansowych na poszczególne

przedsięwzięcia (min. 50% środków z EFRR w 15 regionach i min. 60% na Mazowszu będzie musiało

być przeznaczonych na innowacje, badania i rozwój, a co najmniej 20% środków z EFS – na działania

związane z włączeniem społecznym i ograniczeniem ubóstwa).

Po trzecie – ważne regiony

Wzmocnienie wymiaru terytorialnego w polityce spójności na lata 2014 – 2020 przejawia się

w zwróceniu szczególnej uwagi na politykę miejską (Komisja Europejska wprowadziła obowiązek

przeznaczenia 5% środków EFRR na rozwój miast) oraz w skoncentrowaniu wsparcia na pięciu

obszarach strategicznej interwencji państwa (tzw. OSI). W Polsce zaliczono do nich: Polskę wschodnią

(woj. lubelskie, podkarpackie, podlaskie, świętokrzyskie, warmińsko – mazurskie); miasta wojewódzkie;

miast i dzielnice wymagające rewitalizacji; obszary o najniższym dostępie do dóbr i usług społecznych

(głównie obszary wiejskie) oraz obszary przygraniczne. Ponadto uruchomione zostaną specjalne

instrumenty wspierające rozwój terytorialny.

Po czwarte - rezultaty

Ukierunkowanie na rezultaty oznacza, że cele rozwojowe, jakie realizowane będą w programach

operacyjnych przy pomocy funduszy europejskich, będą musiały być wyrażone za pomocą wskaźników.

Polska zobowiązana jest do określenia zestawu wskaźników (tzw. kamieni milowych) oraz ich wartości

pośrednich na rok 2018 i docelowych na rok 2022. Komisja Europejska w przeglądzie w roku 2019

dokona oceny stopnia realizacji przez Polskę tych wskaźników. Niewywiązywanie się z tych celów

skutkować może zawieszeniem płatności lub nawet odebraniem części funduszy. Ponadto opracowano

system zachęt do jak najbardziej efektywnego wydawania środków z Funduszy Europejskich, aby


4

ułatwić osiągnięcie wskaźników rezultatu. Jest to m.in. rezerwa wykonania wynosząca 5% alokacji

z Funduszy Europejskich dla danego państwa członkowskiego. Rezerwa ta, po roku 2019, zostanie

podzielona między te programy i osie priorytetowe, które najbardziej efektywnie wydają środki.

Po piąte - samorządy

W latach 2014 – 2020 więcej środków będzie zarządzanych na poziomie regionalnym. Dzięki temu

samorządy województw, w oparciu o kontrakty terytorialne oraz wykorzystując regionalne programy

operacyjne i inne instrumenty wsparcia, będą bardziej zaangażowane we wdrażanie funduszy

europejskich. Zapewni to większą decentralizację systemu zarządzania i tym samym lepsze

dopasowanie do lokalnych potrzeb. Ponadto większe kompetencje uzyskają samorządy miast, które

będą mogły realizować instrumenty zintegrowane i samodzielnie wdrażać środki.

W procesie programowania i wdrażania funduszy europejskich na lata 2014 – 2020 obowiązywać będą

także inne, dotychczas stosowane zasady, m.in.: dodatkowości (fundusze europejskie mają

uzupełniać, a nie zastępować środki krajowe), partnerstwa (zaangażowanie partnerów społecznych

i gospodarczych w programowanie i wdrażanie), realizacji polityk horyzontalnych UE (np. zasady

równości płci, zrównoważonego rozwoju). Warto tu podkreślić zasady:

1. Partnerstwa

W przygotowanie strategii wykorzystania funduszy europejskich dla realizacji celów rozwojowych kraju,

zaprezentowanej w Umowie Partnerstwa zostali zaangażowani przedstawiciele resortów, kluczowych

z punktu widzenia programowania interwencji Europejskich Funduszy Strukturalnych i Inwestycyjnych,

samorządów regionalnych i lokalnych, partnerzy społeczni i gospodarczy, organizacje pozarządowe,

a także eksperci. Ww. interesariusze uczestniczyli od najwcześniejszych etapów programowania,

w zakresie właściwym dla typu i kompetencji danego podmiotu, w pracach nad Umową Partnerstwa.

Instrumentami umożliwiającymi włączenie partnerów w te procesy mogą być np.:

grupy robocze pracujące nad przygotowaniem i realizacją programów w danym obszarze

tematycznym,

konferencje, warsztaty, spotkania konsultacyjne,

konsultacje programów prowadzone online,

udział przedstawicieli partnerów w pracach komitetów monitorujących,

udział przedstawicieli partnerów w grupach roboczych do spraw ewaluacji,

włączanie partnerów w akcje informacyjno – promocyjne i edukacyjne związane z Funduszami

Europejskimi

2. Promowania równouprawnienia

Przez „promowanie równości” należy rozumieć działania przyczyniające się do zwiększenia trwałego

udziału kobiet w zatrudnieniu i do rozwoju ich kariery, ograniczenia segregacji na rynku pracy,

zwalczania stereotypów związanych z płcią w dziedzinie kształcenia i szkolenia oraz propagowania

godzenia pracy i życia osobistego kobiet i mężczyzn. Wyraża się to w konkretnym zakresie wsparcia:

promowanie zatrudnienia i mobilności pracowników przez zapewnienie równości mężczyzn i kobiet

oraz godzenie życia zawodowego i prywatnego oraz promowanie włączenia społecznego i zwalczanie

ubóstwa przez zwalczanie dyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub

światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną.

3. Zrównoważonego rozwoju

Uwzględnienie zasady zrównoważonego rozwoju w programowaniu i wdrażaniu obejmuje

finansowanie przedsięwzięć minimalizujących oddziaływanie działalności człowieka na środowisko.

Realizacja zasady zrównoważonego rozwoju sprowadzać się powinna przede wszystkim do:


5

pogodzenia poprawy wyniku ekonomicznego z jednoczesnym ograniczeniem wykorzystania

zasobów

postrzegania odpadów jako źródła zasobów

dążenia do zamykania obiegów surowcowych, a w tym maksymalizacji oszczędności wody

i energii; ograniczania zanieczyszczeń emitowanych do środowiska, w tym zwłaszcza powietrza

oraz wody już na etapie projektowania rozwiązań technologicznych;

wspierania zwiększenia efektywności energetycznej i pozyskiwanie energii z niskoemisyjnych

źródeł

niskoemisyjnego i zrównoważonego transportu;

energooszczędnego budownictwa.

IV. NAJWAŻNIEJSZE OBSZARY

Znaczna część projektu Umowy Partnerstwa poświęcona jest obszarom tematycznym, wokół których

skoncentrowane będzie wsparcie w przyszłych programach. Zgodnie ze stanowiskiem Komisji

Europejskiej będzie to 11 celów tematycznych:

wspieranie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji (np. dofinansowanie

innowacyjnych rozwiązań w przedsiębiorstwach, infrastruktury badawczej jednostek

naukowych);

zwiększenie stopnia wykorzystania technologii informacyjno – komunikacyjnych (np. wsparcie

informatyzacji przedsiębiorstw, rozwoju e-usług);

podnoszenie konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw (np. nowe inwestycje

w firmach);

wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach (np. inwestycje

w zakresie odnawialnych źródeł energii);

promowanie dostosowania do zmian klimatu, zarządzanie ryzykiem (np. wspieranie

infrastruktury przeciwpowodziowej);

ochronę środowiska naturalnego i wspieranie efektywności wykorzystywania zasobów (np.

dofinansowanie inwestycji w gospodarkę wodno – ściekową czy gospodarkę odpadami);

promowanie zrównoważonego transportu (np. dofinansowanie budowy dróg, rozwoju

transportu ekologicznego);

wspieranie zatrudnienia i mobilności pracowników (np. środki na zakładanie firm, na szkolenia

dla pracowników);

wspieranie włączenia społecznego i walkę z ubóstwem (np. wsparcie osób zagrożonych

wykluczeniem – przez integrację oraz tworzenie infrastruktury społecznej);

inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie (np. środki na tworzenie

przedszkoli, zajęcia pozalekcyjne, kursy dla osób dorosłych);

wzmacnianie potencjału instytucjonalnego i skuteczności administracji publicznej (np.

informatyzacja administracji, szkolenia dla urzędników).

Polska pogrupowała te cele na trzy obszary, będące jednocześnie trzema celami szczegółowymi

do realizacji w Polsce w latach 2014 - 2020.


6

Pierwszym z nich jest konkurencyjna gospodarka. W tej płaszczyźnie pomoc ma być nakierowana

m.in. na poprawę jakości badań oraz wzmocnienie współpracy sektora nauki i gospodarki, zwiększenie

konkurencyjności przedsiębiorstw, lepsze wykorzystanie kadr gospodarki, bardziej efektywne

wykorzystanie zasobów na rynku pracy, ale także na takie przedsięwzięcia, jak zwiększenie

transportowej dostępności kraju, poprawa bezpieczeństwa energetycznego kraju, zmniejszenie

emisyjności gospodarki, poprawa zdolności adaptacji do zmian klimatu, zwiększenie efektywności

wykorzystania zasobów naturalnych i kulturowych, czy też zwiększenie wykorzystania technologii

informacyjno-komunikacyjnych w gospodarce i społeczeństwie.

Drugim obszarem wymienionym w projekcie Umowy Partnerstwa jest spójność społeczna

i terytorialna. Założeniem jest zmniejszenie poziomu ubóstwa, zwiększenie dostępu do usług

publicznych oraz poprawa wewnątrzregionalnej dostępności transportowej.

Ostatni obszar, to sprawne i efektywne państwo. Wśród celów do osiągnięcia w tej części,

w projekcie Umowy Partnerstwa wymieniono poprawę warunków administracyjnoprawnych dla

rozwoju przedsiębiorczości, zwiększenie wykorzystania technologii informacyjno-komunikacyjnych

oraz działania w zakresie dobrego rządzenia.

Priorytety te będą realizowane w programach operacyjnych.

V. PROGRAMOWANIE

W latach 2014 – 2020 w Polsce Fundusze Europejskie realizowane będą na dwóch poziomach –

centralnym i regionalnym. Na szczeblu centralnym przewidziano programy Europejskiej

Współpracy Terytorialnej oraz 8 programów krajowych finansowanych z Europejskiego Funduszu

Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS), Funduszu Spójności (FS),

a także Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) oraz

Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego (EFMR). Na poziomie regionalnym z kolei planuje się

realizację 16 dwufunduszowych regionalnych programów operacyjnych, finansowanych z EFRR

i EFS – 1 dla Mazowsza i 15 dla pozostałych województw.

Po roku 2013 województwo mazowieckie będzie pierwszym polskim regionem, który w unijnej

klasyfikacji opuści kategorię regionów najsłabiej rozwiniętych (czyli regionów, w których PKB nie

przekracza 75% średniej unijnej). Oznacza to, że będą w nim obowiązywać inne zasady wsparcia.

Pierwsza różnica dotyczy maksymalnego poziomu współfinansowania projektów ze środków Unii

Europejskiej. W regionach słabiej rozwiniętych wynosi on 85%, natomiast dla Mazowsza zostanie

zmniejszony do 80%.

Kolejną różnicą jest swoboda w dysponowaniu środkami z Europejskiego Funduszu Rozwoju

Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego. Ring fencing, czyli wspomniane przy okazji

zasady koncentracji tematycznej pułapy finansowe dla konkretnych obszarów, są wyższe w przypadku

województwa mazowieckiego niż w pozostałych regionach.

W programach realizowanych na poziomie krajowym wyodrębnione zostały osobne budżety

poszczególnych osi priorytetowych finansowane z alokacji na Mazowsze i osobne finansowane

z alokacji na regiony słabiej rozwinięte.

Ponadto w latach 2014 – 2020 będzie funkcjonował Regionalny Program Operacyjny Województwa

Mazowieckiego. Jego celem będzie zwiększanie konkurencyjności Mazowsza, poprawa jakości życia

mieszkańców oraz niwelowanie wewnętrznych dysproporcji i barier rozwojowych. Przewiduje się, że

będzie to program dwufunduszowy – finansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

i Europejskiego Funduszu Społecznego. Co do zasady, program dla województwa mazowieckiego

powinien realizować te same cele i priorytety, co inne programy regionalne, a więc oferować wsparcie


7

w zakresie rozwoju przedsiębiorczości, edukacji, zatrudnienia, włączenia społecznego, technologii

informacyjno – komunikacyjnych, infrastruktury ochrony środowiska, energetyki, transportu. Z uwagi

jednak na mniejszą alokację oraz większe skoncentrowanie środków (ring fencing) liczba priorytetów

może zostać ograniczona, aby wsparcie było bardziej efektywne.

Wsparcie na terenie województwa mazowieckiego będzie skoncentrowane wokół strategicznych

obszarów terytorialnych:

Warszawa i jej obszar funkcjonalny,

Miasta średniej wielkości lub ich dzielnice wymagające rewitalizacji,

Obszary wiejskie o najniższym poziomie dostępu mieszkańców do dóbr i usług społecznych.

Założenia polityki spójności na lata 2014 – 2020 wskazują na konieczność skoncentrowania środków

z Funduszy Europejskich na ściśle określonych dziedzinach. W tym celu ustanowiono tzw. ring fencing

– pułapy finansowe dla konkretnych obszarów tematycznych.

Minimum 60% środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) na Mazowszu

(w regionie najlepiej rozwiniętym gospodarczo w Polsce) oraz minimum 50% tych środków

w pozostałych województwach będzie skoncentrowanych w obszarach innowacji, badań naukowych,

technologii informacyjno – komunikacyjnych, konkurencyjności przedsiębiorstw oraz w zakresie

gospodarki niskoemisyjnej. Ten ostatni sektor ma być szczególne wspierany – należy na niego

przeznaczyć min. 15% środków.

W ramach Europejskiego Funduszu Społecznego minimum 20% środków musi zostać przeznaczonych

na działania związane z włączeniem społecznym i ograniczaniem ubóstwa. W przypadku EFS,

koncentracja tematyczna przejawia się również w obowiązku przeznaczenia min. 60% środków na

maksymalnie 4 priorytety inwestycyjne w ramach każdego programu w części współfinansowanej

z tego funduszu (obowiązek ten dotyczy 15 regionów).

Należy także pamiętać o wzmocnieniu polityki miejskiej. Komisja Europejska zaproponowała, aby na

rozwój miast każde państwo członkowskie obowiązkowo przeznaczało 5% środków Europejskiego

Funduszu Rozwoju Regionalnego.

VI. CO DALEJ?

Wiele szczegółowych zasad, które będą obowiązywać beneficjentów i instytucje w latach 2014 – 2020,

nie zostało jeszcze ustalonych. Trwają negocjacje między państwami członkowskimi i konsultacje

eksperckie, których celem jest przygotowanie jak najbardziej sprawnego systemu.

Temat przyszłej perspektywy finansowej jest obecnie zagadnieniem bardzo dynamicznym. Negocjacje

i konsultacje toczą się zarówno na poziomie krajowym, jak i europejskim. Podejmowane są kolejne

decyzje, przygotowywane są następne dokumenty.


8

VII. PODZIAŁ ŚRODKÓW

W wyniku przeliczenia cen stałych na bieżące, wynegocjowana w lutym podczas szczytu Rady

Europejskiej kwota 72,9 mld euro z polityki spójności dla Polski wzrosła o ok. 13 proc. i wynosi 82,3

mld euro. Dodatkowo, otrzymamy ponad 252 mln euro na wsparcie bezrobotnej młodzieży.

Ogólną sumę przyznanych Polsce funduszy przeliczono w oparciu o wskaźnik, uwzględniający

prognozowany poziom inflacji, określony przez Komisję Europejską dla Polski na poziomie 2 proc. w

skali roku. Podstawową kwotę – ok. 82,3 mld euro – wyliczoną z uwzględnieniem maksymalnego

pułapu, jaki może osiągnąć alokacja dla państwa członkowskiego (cappingu), wyznaczonego dla Polski

na poziomie 2,35 proc. PKB, powiększają środki Inicjatywy na rzecz zatrudnienia osób młodych. Jest to

ponad 204 mln euro ze specjalnej linii budżetowej dla regionów, w których poziom bezrobocia

młodzieży w wieku 15-24 lat przekracza 25 proc.

Oznacza to, że Polska z budżetu polityki spójności na lata 2014-2020 otrzyma ponad 82,5 mld euro.

W ramach programów operacyjnych do dyspozycji będziemy mieć ponad 76,8 mld euro, które

zostaną przeznaczone na różnego rodzaju przedsięwzięcia, przede wszystkim zwiększające

innowacyjność i konkurencyjność gospodarki, poprawę spójności społecznej i terytorialnej oraz

podnoszenie sprawności i efektywności państwa.

W programach Europejskiej Współpracy Terytorialnej do wykorzystania będzie ok. 700 mln euro.

Dodatkowo otrzymamy środki z instrumentów oraz programów zarządzanych przez Komisję

Europejską – ok. 4,1 mld euro z instrumentu Łącząc Europę, mającego na celu wsparcie projektów

infrastrukturalnych w obszarze transportu, energetyki i technologii informacyjnych, a także ok. 474,5

mln euro z Europejskiego Funduszy Pomocy Najbardziej Potrzebującym (FEAD) na programy, które

zapewnią żywność dla osób najbardziej potrzebujących, odzież i inne podstawowe artykuły osobom

bezdomnym oraz dzieciom w trudnej sytuacji materialnej. Korzystać będziemy także z części

zarządzanej przez Komisję Europejską, ogólnej puli przeznaczonej na pomoc techniczną (ok. 287 mln

euro) oraz dodatkowych funduszy na działania innowacyjne w dziedzinie zrównoważonego rozwoju

obszarów miejskich (ok. 71 mln euro).

W celu zwiększenia efektywności działań ukierunkowanych terytorialnie realizowanych w ramach

programów krajowych, jak i regionalnych ustanowiono w ramach alokacji rezerwę programową

w wysokości ok. 10% alokacji funduszy strukturalnych (EFRR i EFS).

Środki z rezerwy w wysokości ok. 8% funduszy strukturalnych alokowane są w ramach regionalnych

programów operacyjnych i posłużą przede wszystkim:

wsparciu realizacji zintegrowanych działań na obszarze funkcjonalnych miast wojewódzkich

w postaci zintegrowanych inwestycji terytorialnych (ZIT) – ok. 4,5% funduszy strukturalnych;

wsparciu realizacji zintegrowanych planów rewitalizacyjnych na terenie innych miast (możliwie

także w formie ZIT) oraz wsparciu realizacji zintegrowanych programów i planów poprawy

jakości dostępu do podstawowych usług publicznych na terenach wiejskich, w szczególności

tych charakteryzujących się najgorszymi wskaźnikami dostępu do usług determinujących

możliwości rozwojowe (OSI) – ok. 3,5% funduszy strukturalnych;

Wysokość rezerwy programowej przyznanej poszczególnym regionalnym programom operacyjnym

została ustalona na podstawie zidentyfikowanych regionalnych potencjałów i barier w ramach

negocjacji dwustronnych.

Pozostała część rezerwy programowej (ok. 2% funduszy strukturalnych) alokowana jest w całości na

poziomie krajowym do programu operacyjnego dot. infrastruktury i środowiska (na zwiększenie


9

mobilności regionalnej poprzez łączenie węzłów drugorzędnych i trzeciorzędnych z infrastrukturą TEN-

T).

W latach 2014 – 2020 realizowane będą następujące programy:

Inteligentny Rozwój (POIR),

Polska Cyfrowa (POPC),

Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ),

Polska Wschodnia (POPW)

Wiedza Edukacja Rozwój (POWER)

Programy regionalne (RPO)

Pomoc Techniczna (POPT)

Programy Europejskiej Współpracy Terytorialnej (EWT)

Źródło: www.funduszeeuropejskie.gov.pl/2014_2020

Największym programem w latach 2014 – 2020, podobnie jak obecnie, będzie Program

Infrastruktura i Środowisko. Zwiększy się za to udział środków, które rozdysponowywane będą

na poziomie regionalnym – po pierwsze dlatego, że pozytywnie oceniono dotychczas postępującą

decentralizację zarządzania Funduszami Europejskimi, a po drugie z uwagi na to, że w nowych

programach regionalnych pojawiają się zarówno środki Europejskiego Funduszu Rozwoju

Regionalnego, jak i Europejskiego Funduszu Społecznego.

Sytuacja taka będzie miała wymierny wpływ na wielkość środków zarządzanych bezpośrednio przez

regiony. Nastąpi wzrost udziału funduszy strukturalnych (EFRR i EFS łącznie) zarządzanych regionalnie

z 37,3% do ok. 60% (czyli o ponad 22 punkty procentowe).


10

Udział EFRR przeznaczony na regionalne programy operacyjne w całości alokacji EFRR wyniesie ponad

55% (wzrost z 49,7%), natomiast w przypadku EFS udział ten wyniesie ok. 72% całości alokacji na ten

fundusz. Na zakładane udziały składa się zarówno alokacja podlegająca podziałowi wg algorytmu

podziału środków na województwa, jak i kwoty określone w ramach negocjacji środków na ZIT i OSI.

Podział interwencji pomiędzy poziom krajowy a poziom regionalny został dokonany przy założeniu

zwiększenia przejrzystości zarządzania środkami unijnymi oraz wyeliminowania znacznej części błędów

systemu na lata 2007-2013. Najważniejsze zasady podziału interwencji między poziom krajowy

i regionalny, to:

odejście od stosowania kryterium kwotowego (które nastręczało wiele problemów

w perspektywie 2007-2013);

zastosowanie nie więcej niż dwóch kryteriów podziału jednocześnie. Najważniejsze kryteria

podziału to: zasięg geograficzny wsparcia; beneficjent (typ beneficjenta/masowość

beneficjenta/zdolność instytucjonalna); skala oddziaływania interwencji (znaczenie) oraz

oczywiście kryteria charakterystyczne dla konkretnego typu interwencji.

Środki wdrażane na poziomie regionalnym zostały już podzielone.


VIII. NA CO BĘDĄ ŚRODKI?

Więcej….

Środki w latach 2014 – 2020 będą przeznaczane nie tylko na badania naukowe, transport, ochronę

środowiska i cyfryzację kraju, ale także na aktywizację zawodową i rozwój przedsiębiorczości.

Minimum 50% środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w regionach słabiej

rozwiniętych oraz minimum 60% tych środków na Mazowszu powinno zostać skoncentrowanych

w obszarze innowacji, badań naukowych, rozwoju technologicznego, technologii informacyjno –

komunikacyjnych oraz w zakresie gospodarki niskoemisyjnej. Ten ostatni sektor ma być wspierany


11

wyjątkowo – należy na niego zarezerwować min. 10% środków w 15 województwach i min. 20%

środków EFRR w województwie mazowieckim.

Ponadto bardzo istotnymi zagadnieniami, na które też przeznaczona będzie znaczna część środków,

będą obszary włączenia społecznego oraz edukacji, zwłaszcza w kontekście kształcenia ustawicznego.

Minimum 20% środków Europejskiego Funduszu Społecznego powinno zostać skoncentrowanych na

tych tematach. Warto także zaznaczyć, że zwłaszcza w przypadku działań sprzyjających inkluzji

społecznej, np. związanych z przeciwdziałaniem ubóstwu, zapewnianiem dostępu do infrastruktury

społecznej, projekty będą mogły czerpać dofinansowanie także z EFRR, o ile będą zawierać komponent

inwestycyjny.

Mniej….

Ograniczenia wynikające z narzuconej koncentracji środków dla określonych celów tematycznych

sięgają 1/3 wszystkich środków na lata 2014 – 2020. W związku z tym konieczne jest ograniczenie

poziomu wydatków w pozostałych obszarach. Takie ograniczenia dotkną przede wszystkim projekty

turystyczne, ale mniej możliwości będzie także w przypadku projektów kulturalnych oraz inwestycji

w drogi lokalne.

Propozycje rozporządzeń unijnych w zakresie Funduszy Europejskich na lata 2014 – 2020 wśród celów

tematycznych nie wymieniają bezpośrednio turystyki. W związku z tym projekty turystyczne powinny

być traktowane jako element lokalnych strategii rozwoju, projektów związanych z kulturą

i dziedzictwem kulturowym czy przedsiębiorczością.

W przypadku kultury, na poziomie krajowym zakłada się przede wszystkim wsparcie dziedzictwa

kulturowego o znaczeniu światowym i europejskim. Mniejsze przedsięwzięcia będą mogły być

realizowane tylko jako elementy bardziej kompleksowych przedsięwzięć bądź będą musiały być

dodatkowo uzasadniane wpływem na użyteczność publiczna i społeczną.

Lokalna infrastruktura drogowa będzie mogła być wspierana ze środków w ramach regionalnych

programów operacyjnych w poszczególnych województwach. Możliwości finansowania będą jednak

bardzo ograniczone – na tego typu inwestycje przeznaczonych zostanie niewiele środków. Ponadto

warunkiem sfinansowania budowy drogi lokalnej będzie odpowiednie uzasadnienie inwestycji – to jest

umożliwienie połączenia komunikacyjnego z większymi ośrodkami.

IX. INSTYTUCJE

Podobnie jak w latach 2007 – 2013, także w kolejnej perspektywie finansowej za przygotowanie

programów, a następnie za ich wdrażanie, odpowiadać będą instytucje zarządzające. Będą to

odpowiednie ministerstwa (w przypadku programów krajowych), bądź samorządy województw

(w przypadku programów regionalnych). Instytucje te będą mogły przekazywać realizację części zadań

instytucjom pośredniczącym. Koordynację całego systemu Funduszy Europejskich zapewni

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.

System instytucjonalny służący realizacji umowy partnerstwa ma:

zagwarantować sprawną realizacje programów operacyjnych (krajowych i regionalnych),

odpowiadać wymogom określonym przez prawo unijne i krajowe,

uwzględniać doświadczenia płynące z realizacji programów w perspektywie 2007-2013.

W systemie wdrażania umowy partnerstwa funkcjonują instytucje poziomu zarządzania i kontroli,

certyfikacji oraz audytu/kontroli:

Instytucje zarządzające,


12

Instytucje pośredniczące,

Instytucje wdrażające,

Instytucja audytowa,

Instytucja odpowiedzialna za otrzymywanie płatności z KE.

Instytucje zarządzające

Za przygotowanie programów operacyjnych oraz sprawne i efektywne funkcjonowanie systemów

zarządzania i kontroli programów odpowiedzialne są instytucje zarządzające. Rolę instytucji

zarządzającej programem operacyjnym dla programów krajowych pełni minister właściwy do spraw

rozwojuregionalnego, w przypadku regionalnych programów operacyjnych rolę instytucji

zarządzających pełnią zarządy województw.

Instytucja zarządzająca w ramach krajowego lub regionalnego programu operacyjnego odpowiada za

całokształt zagadnień związanych z zarządzaniem programem, zgodnie z zasadami należytego

zarządzania finansowego. W celu zapewnienia prawidłowej realizacji zadań związanych z wdrażaniem

programu instytucja zarządzająca przygotowuje i wydaje między innymi dokumenty - szczegółowy

opis priorytetów programu operacyjnego i opis systemu zarządzania i kontroli. Regulują one

szczegółowo zasady wdrażania programu, a także określają kompetencje instytucji zaangażowanych

w realizację programu oraz wzajemne relacje między nimi. Instytucja zarządzająca może też wydawać

wytyczne programowe regulujące kwestie szczegółowe dla danego krajowego albo regionalnego

programu operacyjnego oraz inne dokumenty. Treść dokumentów przygotowywanych przez instytucję

zarządzającą nie może stać w sprzeczności z zapisami dokumentów o charakterze horyzontalnym,

takich jak wytyczne horyzontalne.

Poza funkcjami związanymi z zarządzaniem i kontrolą instytucjom zarządzającym powierzone zostały

zadania związane z certyfikacją wydatków do Komisji Europejskiej. Warunkiem niezbędnym dla

pełnienia przez instytucję zarządzającą zadań związanych z certyfikacją w ramach danego programu

operacyjnego jest zapewnienie rozdzielenia realizacji zadań zarządczo - kontrolnych od certyfikacji.

Instytucje pośredniczące

instytucja zarządzająca może powierzyć realizację części zadań związanych z zarządzaniem, kontrolą

i monitorowaniem programu, na poziomie osi priorytetowej, jednej albo większej liczbie instytucji

pośredniczących. Rolę instytucji pośredniczącej w ramach krajowego lub regionalnego programu

operacyjnego pełni podmiot publiczny albo podmiot prywatny.

Delegacja uprawnień odbywa się na drodze porozumienia, zawieranego pomiędzy instytucją

zarządzającą a daną instytucją pośredniczącą. Porozumienie to określa szczegółowo zakres zadań

instytucji pośredniczącej oraz prawa i obowiązki obu stron porozumienia. Delegacja uprawnień nie

może dotyczyć zagadnień związanych z certyfikacją wydatków. Dokonując delegacji, instytucja

zarządzająca zachowuje całkowitą odpowiedzialność za całość realizacji programu.

Instytucje wdrażające

W celu zapewnienia sprawnego wdrażania programu operacyjnego, instytucja pośrednicząca może

delegować część zadań związanych z realizacją programu (na poziomie działania albo poddziałania)

jednej albo większej liczbie instytucji wdrażających. Rolę instytucji wdrażającej w ramach krajowego lub

regionalnego programu operacyjnego może pełnić podmiot publiczny albo prywatny. Powierzenie

części kompetencji odbywa się, w drodze porozumienia (w przypadku, gdy rolę IW pełni podmiot

publiczny) albo umowy (w przypadku, gdy rolę IW pełni podmiot prywatny), za zgodą instytucji

zarządzającej i przy zachowaniu przez tę ostatnią całkowitej odpowiedzialności za całość realizacji

programu. Zakres delegacji obejmuje w szczególności działania wykonywane w związku z realizacją

projektów, np. wybór projektów do dofinansowania (na podstawie kryteriów finansowania operacji


13

zatwierdzonych przez Komitet Monitorujący), kontrolą realizacji projektów, weryfikacją wniosków

o płatność beneficjentów.

Instytucja audytowa

Podobnie jak w perspektywie 2007-2013 rola instytucji audytowej dla wszystkich krajowych

i regionalnych programów operacyjnych Polityki Spójności jest powierzona Generalnemu Inspektorowi

Kontroli Skarbowej, który sprawuje swoją funkcję przy pomocy jednej z komórek organizacyjnych

(departamentów) w Ministerstwie Finansów oraz 16 urzędów kontroli skarbowej.

Instytucja odpowiedzialna za otrzymywanie płatności z KE

Instytucją odpowiedzialną za otrzymywanie płatności z KE jest minister właściwy do spraw finansów

publicznych. Środki przekazywane przez Komisję Europejską jako zaliczki oraz płatności okresowe

i płatność końcowa zostaną włączone do budżetu państwa jako jego dochody. Z kolei z budżetu

państwa będą przekazywane środki na finansowanie projektów.

Desygnacja

System krajowej desygnacji stanowi gwarancję poprawnego działania systemu realizacji programów

operacyjnych, zarówno w wymiarze instytucjonalnym, jak i proceduralnym. Desygnacji podlegają

instytucje zarządzające, pełniące jednocześnie funkcje instytucji certyfikujących. W przypadku, gdy

część zadań instytucji zarządzającej związanych z realizacją programu operacyjnego zostaje

powierzona innej instytucji, obowiązkowi uzyskania desygnacji podlegają wszystkie instytucje, którym

zostały powierzone zadania, tj. instytucje pośredniczące i wdrażające.


14

I. SPECYFIKA MAZOWSZA

Po roku 2013 województwo mazowieckie będzie pierwszym polskim regionem, który w unijnej

klasyfikacji opuści kategorię regionów najsłabiej rozwiniętych (czyli regionów, w których PKB nie

przekracza 75% średniej unijnej). Oznacza to, że będą w nim obowiązywać inne zasady wsparcia.

Źródło: http://ec.europa.eu/regional_policy

II. INSTRUMENTY TERYTORIALNE

Strategia Europa 2020 oraz inne dokumenty programowe związane z przyszłą polityką spójności

bardzo podkreślają terytorialny wymiar Funduszy Europejskich.

W związku z tym w nowej perspektywie finansowej nastąpi wzrost udziału środków funduszy

strukturalnych zarządzanych na poziomie regionalnym. Wskazuje się także na konieczność zwrócenia

uwagi na obszary, które wymagają wyjątkowego wsparcia. Będą to tzw. „obszary strategicznej

interwencji państwa” (OSI).

Kluczowym obszarem w Polsce pozostała Polska Wschodnia. W związku z tym ciągle większe wsparcie

przewidziano dla pięciu województw: lubelskiego, podkarpackiego, podlaskiego, świętokrzyskiego

i warmińsko – mazurskiego. Dla tych regionów stworzony zostanie osobny program operacyjny

(Program Polska Wschodnia). Pozostałe obszary strategicznej interwencji to nie miejsca wymienione

z nazwy, ale typy lokalizacji, które wymagają dodatkowego wsparcia. Zaliczono do nich miasta

wojewódzkie i ich obszary funkcjonalne; miasta i dzielnice wymagające rewitalizacji; obszary

(w szczególności wiejskie) o najniższym poziomie dostępu mieszkańców do dóbr i usług rozwojowych;

obszary przygraniczne.

Chcąc mocniej zaakcentować potrzebę koncentracji wysiłków na tych obszarach Komisja Europejska

zaproponowała nowe instrumenty wspierające rozwój terytorialny.


15

1. ZIT

Pierwszym z nich są Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (z ang. Integrated Territorial

Investment – ITI). Służyć mają one przede wszystkim zwiększeniu zaangażowania miast i ich obszarów

funkcjonalnych. Będą działać na podstawie delegacji zadań w zakresie zarządzania/wdrażania części

regionalnych programach operacyjnych na miasta. Proponuje się, żeby wsparcie w ramach ITI

skoncentrowane było na interwencjach w zakresie transportu, rewitalizacji, ochrony środowiska,

energetyki oraz wzmocnieniu rozwoju funkcji symbolicznych miast.

Zintegrowane Inwestycje Terytorialne służą przede wszystkim zwiększeniu zaangażowania miast i ich

obszarów funkcjonalnych w zarządzanie środkami europejskimi. Będzie to możliwe dzięki temu, że

miasta otrzymają część kompetencji w zakresie zarządzania i wdrażania środków unijnych. ZIT będą

realizowane na terenach obszarów funkcjonalnych miast wojewódzkich oraz dodatkowo w miastach

o charakterze regionalnym i subregionalnym.

W ramach ZIT realizowane będą powiązane ze sobą małe projekty o różnych założeniach, wpisujące się

w zasadę zintegrowanego podejścia. Przedsięwzięcia w ramach ZIT obejmą więc co najmniej 2 osie

priorytetowe. Mogą pochodzić one z jednego lub z kilku programów.

Podstawowe elementy ZIT obejmują:

wyznaczone terytorium oraz zintegrowaną strategię jego rozwoju

pakiet działań realizowanych na danym terytorium

ustalenia dotyczące zarządzania ZIT

ZIT może dotyczyć dowolnego obszaru geograficznego o określonych cechach terytorialnych, od

konkretnych dzielnic miast o różnych problemach ubóstwa, aż do obszarów miejskich,

metropolitalnych, miejsko-wiejskich, subregionalnych lub międzyregionalnych. ZIT może także

realizować zintegrowane działania w oddzielnych jednostkach geograficznych o podobnych cechach

w danym regionie (np. sieć małych lub średnich miast). ZIT nie musi obowiązkowo obejmować całego

terytorium danej jednostki administracyjnej.

Działania wdrażane za pośrednictwem ZIT przyczynią się do realizacji celów tematycznych

odpowiednich osi priorytetowych powiązanych programów, a także do realizacji celów rozwojowych

strategii terytorialnej. Mogą one być finansowane przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

(EFRR), Europejski Fundusz Społeczny (EFS) oraz Fundusz Spójności, jednakże łączenie wszystkich

funduszy w ramach jednej ZIT nie jest obowiązkowe. Zachęca się jednak do tego, by ZIT stanowiły

połączenie funduszy EFRR i EFS, ponieważ zintegrowane podejście wymaga powiązania inwestycji

miękkich z inwestycjami w fizyczną infrastrukturę. Jest to szczególnie istotne w przypadku

zrównoważonego rozwoju miast.

Wsparcie w ramach ZIT powinno być skoncentrowane na następujących kierunkach interwencji:

Zrównoważony, sprawny transport, łączący miasto i jego obszar funkcjonalny

Kompleksowa rewitalizacja

Ochrona środowiska

Energetyka

Wzmocnienie rozwoju funkcji symbolicznych budujących międzynarodowy charakter

i ponadregionalną rangę miasta

Aby otrzymać środki na realizację ZIT, konieczne jest spełnienie kilku warunków przez zainteresowaną

jednostkę samorządu terytorialnego. W pierwszej kolejności należy zawiązać partnerstwo (np.

stowarzyszenie, związek komunalny) do celów realizacji ZIT. Następnie należy przygotować program

działań, który musi zawierać szczegóły zamierzeń obejmujące te obszary tematyczne i zagadnienia,

które będą objęte ZIT. Ponadto, aby realizować ZIT, jednostka samorządowa musi dysponować


16

odpowiednim potencjałem instytucjonalnym, który umożliwi jej przejęcie obowiązków w zakresie

zarządzania i wdrażania części środków realizowanych na poziomie regionalnym.

2. RLKS

Innym proponowanym instrumentem są projekty Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez

Społeczność (z ang. Community-led Local Development - CILD). Ich celem jest zwiększenie udziału

społeczności lokalnych w programowaniu i zarządzaniu rozwojem danego obszaru. Przedsięwzięcia

takie będą obowiązkowe w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich, natomiast dobrowolnie będą

mogły być podejmowane w programach polityki spójności.

RLKS to specyficzne narzędzie stosowane na szczeblu subregionalnym. Może on mobilizować oraz

angażować lokalne społeczności i organizacje do działania na rzecz osiągnięcia celów inteligentnego

i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu oraz wspierania spójności

terytorialnej.

Głównym zamierzeniem RLKS jest zwiększenie udziału społeczności lokalnych w programowaniu

i zarządzaniu rozwojem danego obszaru. Stosowanie tego instrumentu w latach 2014 – 2020 jest

obowiązkowe w przypadku polityki rolnej (a więc w programie dotyczącym rozwoju obszarów

wiejskich), a dobrowolne dla polityki spójności i polityki rybackiej.

Wsparciem mogą być objęte obszary, których liczba mieszkańców wynosi od 10 tys. do 150 tys.

Podmiotem wychodzącym z inicjatywą i realizującym przedsięwzięcia są Lokalne Grupy Działania –

lokalne partnerstwa trójsektorowe (samorząd, społeczność, biznes). Lokalne Grupy Działania powinny

składać się z osób reprezentujących lokalne interesy publiczne i prywatne w zakresie społeczno-

gospodarczym, takich jak przedsiębiorcy i ich stowarzyszenia, władze lokalne, stowarzyszenia

sąsiedzkie lub wiejskie, grupy obywatelskie (takie jak na przykład mniejszości, osoby starsze,

kobiety/mężczyźni, młodzież, przedsiębiorcy itp.), organizacje społeczne i ochotnicze.

Lokalne Grupy Działania określają Strategie Rozwoju Lokalnego – plany zintegrowane

i wielosektorowe, dotyczące różnych obszarów, stworzone przy uwzględnieniu lokalnych potrzeb

i potencjału oraz zawierające innowacyjne elementy w kontekście lokalnym.

Zakres wspierania partnerstw lokalnych powinien także wynikać z celów strategicznych określonych na

poziomie sektora (jeśli RLKS realizowany jest w ramach programu krajowego) bądź w strategii rozwoju

województwa (w przypadku realizacji RLKS w programach regionalnych).

III. INSTRUMENTY FINANSOWE

Zgodnie z zaleceniami Komisji Europejskiej więcej środków z funduszy europejskich będzie

realizowanych w postaci instrumentów inżynierii finansowej, np. w formie pożyczek, poręczeń,

funduszy kapitału podwyższonego ryzyka. Takie instrumenty będą bardziej rozwinięte niż w latach

2007 – 2013. Nie znamy jednak jeszcze szczegółowego podziału, które przedsięwzięcia będą

finansowane dotacyjnie, a które pożyczkowo – trwają analizy, na podstawie których taki podział

zostanie dokonany.

Wszystkie państwa członkowskie, na etapie przygotowania programów operacyjnych, powinny określić

planowaną wielkość zaangażowania instrumentów finansowych. Stanowią one szczególną kategorię

wydatków, a powodzenie ich zaplanowania i realizacji zależy od prawidłowej oceny luk i potrzeb

rynkowych. W związku z tym powinny być planowane na podstawie oceny ex-ante, w której

zidentyfikowano luki rynkowe, odpowiednie potrzeby inwestycyjne, możliwość udziału sektora

prywatnego i wynikającą z tego wartość dodaną odpowiedniego instrumentu finansowego. W związku

z tym określenie obszarów i wysokości wsparcia w postaci instrumentów finansowych w polskich

programach operacyjnych na lata 2014 – 2020 nastąpi na podstawie analizy ex-ante, która będzie


17

przeprowadzona w ciągu 2013 roku, a z której rekomendacje zostaną wykorzystane przy tworzeniu

ostatecznych wersji programów.

IV. UPROSZCZENIA DLA BENEFICJENTÓW

Zgodnie z zaleceniami wskazanymi przez Komisję Europejską, Polska zamierza wprowadzić bądź

utrzymać uproszczenia w systemie realizacji Funduszy Europejskich, które ułatwią beneficjentom

korzystanie z nich. Mają one dotyczyć zarówno regulacji prawnych czy instytucjonalnych, jak i sposobu

występowania o dofinansowanie i realizacji współfinansowanych projektów.

Bardzo istotne jest harmonizacja przepisów – nowe regulacje wyznaczają wspólne przepisy polityki

spójności, rozwoju obszarów wiejskich oraz polityki morskiej i rybołówstwa w zakresie planowania,

kwalifikowalności i trwałości. Dzięki temu zostanie również ograniczona liczba strategicznych

dokumentów – dla wszystkich tych polityk wymagany będzie tylko jeden strategiczny dokument unijny

i jeden krajowy (Umowa Partnerstwa). Zapewni to większą przejrzystość przepisów.

Wprowadzenie do programów mechanizmów zintegrowanych (Zintegrowane Inwestycje Terytorialne

oraz Rozwój Lokalny Kierowany przez Społeczność) pozwoli przekazać część kompetencji

w zarządzaniu środkami bezpośrednio beneficjentom – miastom lub społecznościom lokalnym, co

ułatwi staranie się o wsparcie i lepiej dostosuje projekty do lokalnych potrzeb.

Rozwój systemów informatycznych zapewniający automatyzację procesu aplikowania i rozliczania

ułatwi relacje beneficjent – instytucja. Zakłada się pełną informatyzację procesów związanych

z realizacją programów operacyjnych, dzięki czemu komunikacja między beneficjentami a właściwymi

instytucjami będzie mogła odbywać się wyłącznie droga elektroniczną. Dzięki temu beneficjenci mogą

zgłaszać się do programów i przechowywać wszystkie informacje elektronicznie, a także mieć dostęp

do danych z rejestrów publicznych. Pozwala to zmniejszyć uciążliwości związane z przechowywaniem

danych, błędnie wypełnionymi wnioskami i ponownym przesyłaniem dokumentów.

Wprowadzenie w wybranych obszarach uproszczonych metod rozliczania ułatwi realizację projektów.

Dopuszczone zostaną formy rozliczania ryczałtowego w postaci stosowania stawek jednostkowych

oraz rozliczania projektów ryczałtem (jeśli wkład publiczny nie przekracza 100 000 EUR). Szczegółowe

zasady rozliczania projektów zostaną określone w odniesieniu do konkretnych programów.

Planuje się także szersze wykorzystanie zasad typowych dla projektów w trybie partnerstwa publiczno

– prywatnego oraz przyspieszenie procedury akceptacji dużych projektów (o wartości wydatków

kwalifikowalnych powyżej 50 mln EUR).

V. INFORMACJE

Wiele szczegółowych zasad, które będą obowiązywać beneficjentów i instytucje w latach 2014 – 2020,

nie zostało jeszcze ustalonych. Trwają negocjacje między państwami członkowskimi i konsultacje

eksperckie, których celem jest przygotowanie jak najbardziej sprawnego systemu pozyskiwania

środków i realizacji współfinansowanych projektów.

Bieżące zmiany dotyczące przyszłej perspektywy finansowej można śledzić na stronach internetowych:

Funduszy Europejskich (www.funduszeeuropejskie.gov.pl/2014_2020) oraz Ministerstwa Rozwoju

Regionalnego (www.mrr.gov.pl w zakładce „Fundusze Europejskie”).

Zapraszamy także do kontaktu z punktami informacyjnymi funduszy europejskich, które angażują

się w proces konsultacji społecznych oraz upowszechnianie wiedzy o funduszach europejskich na lata

2014 – 2020. Dane kontaktowej do punktów można znaleźć na stronie internetowej

www.funduszeeuropejskie.gov.pl/punkty.

http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/2014_2020

http://www.mrr.gov.pl/


18

Tytuł Program Operacyjny Inteligentny Rozwój

Dział Fundusze Europejskie na lata 2014 - 2020

Autor CPI/Agnieszka Pogorzelska

Data utworzenia/

aktualizacji 23.01.2014 r.

Źródła Projekt POIR (8.01.2014)

www.poig.gov.pl/2014_2020

INFORMACJE OGÓLNE

Założenia do Programu Inteligentny Rozwój zostały opracowane jeszcze w maju 2013 r. i poddane

wówczas konsultacjom społecznym. Po zebraniu uwag i sugestii dopracowany został projekt programu

na lata 2014 – 2020, który był konsultowany w kraju, a następnie będzie przekazany do negocjacji z

Komisją Europejską.

Znaczna część Programu Inteligentny Rozwój oparta jest na funkcjonującym w latach 2007 – 2013

Programie Innowacyjna Gospodarka (POIG). Podobnie jak POIG, nowy program koncentruje się wokół

zagadnień: współpracy badawczo – rozwojowej, infrastruktury B+R, wsparcia instytucji otoczenia

biznesu, innowacyjnych rozwiązań w firmach, współpracy kooperacyjnej oraz promocji gospodarki.

Część Programu Innowacyjna Gospodarka związana z rozwojem cyfrowym została natomiast

wyłączona z Programu Inteligentny Rozwój, a uwzględniona w osobnym programie – Polska Cyfrowa.

Założenia Programu Inteligentny Rozwój oraz rodzaje przedsięwzięć, które mogą być wspierane,

wynikają przede wszystkim z zasad określonych przez Komisję Europejską.

Zgodnie ze stanowiskiem Komisji Europejskiej, w latach 2014 – 2020 wszystkie środki z funduszy

europejskich powinny służyć realizacji 11 celów tematycznych:

1. wspieranie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji (np. dofinansowanie


naukowych);

2. zwiększenie stopnia wykorzystania technologii informacyjno – komunikacyjnych (np. wsparcie


3. podnoszenie konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw (np. nowe inwestycje w

firmach);

4. wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach (np. inwestycje w

zakresie odnawialnych źródeł energii);

5. promowanie dostosowania do zmian klimatu, zarządzanie ryzykiem (np. wspieranie


6. ochronę środowiska naturalnego i wspieranie efektywności wykorzystywania zasobów (np.


7. promowanie zrównoważonego transportu (np. dofinansowanie budowy dróg, rozwoju


8. wspieranie zatrudnienia i mobilności pracowników (np. środki na zakładanie firm, na szkolenia

dla pracowników);

http://www.poig.gov.pl/2014_2020


19

9. wspieranie włączenia społecznego i walkę z ubóstwem (np. wsparcie osób zagrożonych


10. inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie (np. środki na tworzenie


11. wzmacnianie potencjału instytucjonalnego i skuteczności administracji publicznej (np.


Spośród wszystkich wymienionych celów, Program Inteligentny Rozwój będzie realizował tylko dwa: cel

1 dotyczący badań naukowych, technologii i innowacji oraz cel 3 związany z konkurencyjnością

przedsiębiorstw.

PRIORYTETY PROGRAMU

Program Inteligentny Rozwój będzie realizowany w czterech merytorycznych osiach priorytetowych:

1. Wsparcie prowadzenia prac B+R przez przedsiębiorstwa oraz konsorcja naukowo-przemysłowe

2. Wsparcie innowacji w przedsiębiorstwach

3. Wsparcie otoczenia i potencjału innowacyjnych przedsiębiorstw

4. Zwiększenie potencjału naukowo-badawczego

Uzupełnieniem struktury Programu Inteligentny Rozwój będzie piąta oś – dotycząca pomocy

technicznej, a więc finansująca działania niezbędne do prawidłowego przygotowania, obsługi, realizacji

i rozliczenia programu. Środki otrzymają instytucje zaangażowane z proces wdrażania POIR, a także

podmioty zamierzające promować program i jego efekty.

OPIS OSI PRIORYTETOWYCH

Oś 1.

Współpraca badawczo – rozwojowa będzie rozwijana dzięki przedsięwzięciom dofinansowanym z

pierwszej osi priorytetowej Programu Inteligentny Rozwój. Wsparcie skierowane będzie do

przedsiębiorstw rozpoczynających lub rozwijających działalność B+R, które planują realizację projektów

badawczo-rozwojowych samodzielnie bądź we współpracy z zewnętrznymi podmiotami, w tym z

innymi przedsiębiorstwami oraz jednostkami naukowymi. Celem osi jest finansowanie projektów B+R

począwszy od fazy badań, poprzez etap prac rozwojowych i badań przemysłowych.

Przede wszystkim na dofinansowanie mogą liczyć projekty dotyczące badań naukowych oraz prac

rozwojowych i demonstracyjnych. Przedsiębiorca może przeprowadzić prace badawcze samodzielnie i

przy wykorzystaniu własnych zasobów lub może współpracować w tym zakresie z podmiotem

zewnętrznym (jednostką naukową, innym przedsiębiorcą, siecią naukową, konsorcjum naukowo-

przemysłowym itp.). Zawsze jednak to przedsiębiorstwo będzie mogło być tym podmiotem, który

będzie występował o dofinansowanie.

Warto zaznaczyć, że finansowane będą zarówno badania przemysłowe (czyli badania planowane lub

badania krytyczne mające na celu zdobycie nowej wiedzy oraz umiejętności, opracowywanie nowych

produktów, procesów i usług lub wprowadzenie znaczących ulepszeń do istniejących) jak i prace

rozwojowe (czyli nabywanie, łączenie i wykorzystywanie już dostępnej wiedzy i umiejętności z

dziedziny nauki, technologii i biznesu na potrzeby planowania produkcji oraz projektowania nowych,

zmienionych lub ulepszonych produktów, procesów czy usług).

Ponadto wspierane będą także projekty aplikacyjne oraz programy sektorowe (służące realizacji dużych

przedsięwzięć badawczych, istotnych dla rozwoju konkretnych branż/sektorów gospodarki). Przy takich

przedsięwzięciach o dofinansowanie będą mogły występować konsorcja przedsiębiorstw oraz

konsorcja przedsiębiorstw i jednostek naukowych.


20

Niezależnie od typu realizowanego projektu, beneficjenci pierwszej osi Programu Inteligentny Rozwój

będą mogli część dofinansowania przeznaczyć na rozwój kadr, na internacjonalizację wyników badań,

na infrastrukturę badawczą, czy na ochronę własności intelektualnej i wzornictwo przemysłowe.

Oś 2.

Wsparcie rozwoju instytucji otoczenia biznesu i tym samym zwiększenie ich oferty dla przedsiębiorców

to założenie drugiej osi priorytetowej Programu Inteligentny Rozwój. Jej celem jest zwiększenie

nakładów polskich przedsiębiorstw na działalność innowacyjną oraz rozwój rynku kapitału

podwyższonego ryzyka. Główną ideą jest więc wsparcie przedsiębiorstw w procesie komercjalizacji

wyników prac badawczo – rozwojowych, a służyć mają temu zróżnicowane instrumenty finansowe.

Jednym z planowanych do realizacji typów projektów jest rozwój przedsiębiorstw o wysokim

potencjale innowacyjnym – dotyczących rozwoju technologii (opracowanej przez przedsiębiorcę lub

nabytej), która nie została jeszcze skomercjalizowana i wykorzystana w praktyce. Finansowanie

obejmować będzie w szczególności koszty przeprowadzenia kolejnych etapów prac badawczo-

rozwojowych, wdrożenie technologii oraz uruchomienie na jej podstawie produkcji towarów lub

świadczenie usług.

Instrumentem rozwijanym w ramach drugiej osi POIR będzie także znany z obecnego okresu

programowania kredyt technologiczny. Wsparcie z funduszu kredytu technologicznego będzie

przyznawane przedsiębiorcom należącym do kategorii MŚP. Środki będą mogły być przeznaczone na

realizację inwestycji technologicznych – zakup i wdrożenie nowej technologii lub wdrożenie własnej

nowej technologii stosowanej na świecie nie dłużej niż 5 lat. Dzięki temu przedsiębiorstwo powinno

rozpocząć wytwarzanie nowych lub znacząco ulepszonych towarów, procesów czy usług. Ze środków

kredytu technologicznego możliwe będzie sfinansowanie m.in. zakupu środków trwałych; najmu,

dzierżawy bądź leasingu środków trwałych oraz gruntów i budynków (przy spełnieniu określonych

warunków); budowy i rozbudowy budynków, maszyn, urządzeń; zakupu wartości niematerialnych i

prawnych (np. licencji, patentów); kosztów przygotowania studiów, ekspertyz, koncepcji i projektów

technicznych niezbędnych do wdrożenia nowej technologii w ramach inwestycji technologicznej.

W drugiej osi Programu Inteligentny Rozwój wspierany będzie także rozwój różnych instrumentów

finansowanych, które później będą mogły zostać skierowane do przedsiębiorstw. Szczególny nacisk

położony zostanie na fundusze kapitału podwyższonego ryzyka oraz inwestycje aniołów biznesu.

Dzięki wsparciu finansowemu z POIR podmioty oferujące takie fundusze będą mogły aktywniej

inwestować w powstające bądź istniejące firmy. Przedsiębiorcy będą mogli więc korzystać z funduszy

kapitału zalążkowego (dla początkujących firm, fundusz pomoże założyć firmę, opracować biznesplan i

strategię działania, udostępni lokal na siedzibę i dofinansuje rozwój nowego produktu lub usługi). Dla

działających firm dostępne będą z kolei funduszy private equity/venture capital. Podobnie jak w

przypadku kapitału zalążkowego, celem takiego inwestowania będzie zysk wynikający ze wzrostu

wartości przedsiębiorstwa, a więc polegać ono będzie na zasileniu kapitałowym spółki poprzez

objęcie akcji lub udziałów.

Coraz bardziej popularna i efektywna staje się także instytucja tak zwanego anioła biznesu. Anioły

biznesu to prywatni inwestorzy, którzy dysponując odpowiednim doświadczeniem oraz kapitałem,

wspierają wybrane małe i średnie przedsiębiorstwa, głównie w początkowej fazie ich działalności (start-

up). Przekazują im zarówno swoją wiedzę, doświadczenie, jak i środki finansowe. W zamian mogą

otrzymywać część zysków przedsiębiorstwa. Niektórzy inwestorzy działają też na zasadach non-profit.

Fundusze europejskie w ramach drugiej osi priorytetowej POIR przewidują m.in. rozwój platform i sieci

współpracy kojarzących inwestorów prywatnych z przedsiębiorcami poszukującymi finansowania.

Oś 3.


21

W trzeciej osi priorytetowej Programu Innowacyjna Gospodarka przewiduje się realizację projektów w

zakresie wsparcia m.in. innowacji w firmach, infrastruktury badawczo – rozwojowej przedsiębiorstw, czy

dostępu do usług B+R świadczonych przez jednostki naukowe i IOB.

Celem programu jest rozwijanie działalności B+R w przedsiębiorstwach, a żeby ten cel zrealizować

niezbędne jest wsparcie w tworzeniu warunków odpowiednich do takiej aktywności. Program

Inteligentny Rozwój przewiduje więc dofinansowanie tworzenia i rozwoju infrastruktury B+R

przedsiębiorstw, poprzez inwestycje w aparaturę, sprzęt, technologie i inną niezbędną infrastrukturę,

która służy tworzeniu innowacyjnych produktów i usług. Oferowane wsparcie przyczyni się do

powstawania działów badawczo-rozwojowych i laboratoriów w przedsiębiorstwach lub tworzenia przez

firmy centrów badawczo-rozwojowych. Inwestycje infrastrukturalne będą mogły być uzupełnione o

działania związane z zatrudnieniem wykwalifikowanych kadr lub rozwojem umiejętności pracowników

obsługujących nową aparaturę naukowo-badawczą. Mimo skoncentrowania wsparcia na mikro, małych

i średnich firmach, dofinansowanie na infrastrukturę B+R będą mogły otrzymać także duże firmy.

Ciekawym przedsięwzięciem planowanym do realizacji są tzw. „otwarte innowacje”. Taka forma bazuje

na tworzeniu partnerstw dla jak najlepszego wykorzystywania wewnętrznych i zewnętrznych zasobów,

technologii oraz wiedzy. W praktyce oznacza to możliwość wykorzystywania przez mniejsze firmy

potencjału infrastrukturalnego czy organizacyjnego większych i bardziej doświadczonych firm, aby

ułatwić rozpoczęcie i prowadzenie prac badawczych czy rozwojowych.

Współpraca nauki z biznesem także jest jedną z form przedsięwzięć planowanych do dofinansowania w

Programie Inteligentny Rozwój. Służyć mają temu „bony na innowacje”. Bony umożliwią rozwijanie

kontaktów przedsiębiorców prowadzących działalność produkcyjną lub usługową z jednostkami

naukowymi i badawczo-rozwojowymi.

Przydatnym instrumentem będzie także wsparcie przedsiębiorstw i jednostek naukowych w udziale w

programach międzynarodowych, takich jak Horyzont 2020 czy COSME, które mogą stanowić ważne

źródło finansowania projektów innowacyjnych. Dzięki środkom z Programu Inteligentny Rozwój firmy

będą mogły sfinansować opracowanie dokumentacji, analizy i prace przygotowawcze do aplikacji do

tych programów.

Oś 4.

Dofinansowanie projektów realizowanych przez jednostki czy konsorcja naukowe i naukowo –

badawcze przewiduje czwarta oś priorytetowa Programu Inteligentny Rozwój. Podmioty te mogą

oczywiście współpracować także z przedsiębiorstwami – takie przedsięwzięcia będą dodatkowo

promowane. Projekty realizowane przez jednostki naukowe powinny mieć na celu zwiększenie

zasobów wiedzy w obszarach uznanych za priorytetowe dla rozwoju polskiej nauki oraz

przyszłościowych z punktu widzenia gospodarki.

Uczelnie i instytutu naukowe będą mogły liczyć zarówno na dofinansowanie prowadzenia badań

naukowych i przemysłowych, jak i na wsparcie rozwoju nowoczesnej infrastruktury badawczej sfery

nauki. W celu podniesienia jakości nauki niezbędne jest bowiem inwestowanie w nowoczesną

aparaturę, bez której często nie jest możliwe zastosowanie nowych metod badawczych oraz pełne

wykorzystanie potencjału kadr naukowych.

Dofinansowane będą głównie przedsięwzięcia realizowane w obszarach określonych przez inteligentne

specjalizacje krajowe i regionalne. Projekty powinny prowadzić do koncentracji potencjału najlepszych

badaczy i zespołów badawczych, a także młodych naukowców, wokół najbardziej rozwojowych

krajowych ośrodków naukowo – dydaktycznych i przedsiębiorstwa prowadzących działalność B+R.

Wsparcie będzie kierowane przede wszystkim do wybranych projektów dużej, strategicznej

infrastruktury badawczej, o charakterze ogólnokrajowym i międzynarodowym, znajdujących się na

Polskiej Mapie Drogowej Infrastruktury Badawczej. Mniejsze projekty również będą mogły liczyć na


22

wsparcie – albo z Programu Inteligentny Rozwój, albo z Regionalnych Programów Operacyjnych, które

będą realizowane w każdym województwie i będą odpowiadały na potrzeby regionalne i lokalne.

FINANSOWANIE

Program Inteligentny Rozwój ma być drugim co do wielkości programem realizowanym w latach 2014

– 2020 (największym pozostanie Program Infrastruktura i Środowisko). Alokacja funduszy unijnych na

POIR, według szacunków, wynosi 8 614 mln EUR. Środki te zostały wstępnie podzielone na

poszczególne osie priorytetowe programu. Najwięcej otrzymają przedsiębiorcy w zakresie prowadzenia

działalności badawczo – rozwojowe.

oś POIR alokacja (w mln EUR)

I. Wsparcie prowadzenia prac B+R przez przedsiębiorstwa

oraz konsorcja naukowo-przemysłowe 4 081,6

II. Wsparcie innowacji w przedsiębiorstwach 2 865,8

III. Wsparcie otoczenia i potencjału innowacyjnych

przedsiębiorstw 1 265,7

IV. Zwiększenie potencjału naukowo-badawczego 1 623,4

V. Pomoc techniczna 351

ŁĄCZNIE 10 187,5

Środki unijne dla Programu Inteligentny Rozwój pochodzą z Europejskiego Funduszu Rozwoju

Regionalnego. Całość finansowania Programu składa się z wkładu unijnego wynoszącego 8 614,1 mln

EUR i wkładu krajowego w wysokości 1 573,4 mln EUR.

INSTYTUCJE

Za realizację Programu Inteligentny Rozwój będzie odpowiadała instytucja zarządzająca. Jej funkcję

będzie pełnił Departament Konkurencyjności i Innowacyjności w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju.

Poszczególne części programu będą wdrażane przez powołane instytucje pośredniczące. To one będą

ogłaszać konkursy, przyjmować wnioski o dofinansowanie, oceniać je, a następnie wspierać

beneficjentów w realizacji projektów i ich rozliczeniu. W przypadku dużej ilości zadań, część pracy będą

mogły przekazać instytucjom wdrażającym. Rolę instytucji pośredniczących w POIR pełnić będą trzy

podmioty – wszystkie doświadczone już we wdrażaniu Programu Innowacyjna Gospodarka na lata

2007 – 2013.

oś POIR instytucja

I. Wsparcie prowadzenia prac B+R przez

przedsiębiorstwa oraz konsorcja

naukowo-przemysłowe

Narodowe Centrum Badań i Rozwoju

II. Wsparcie innowacji w

przedsiębiorstwach

Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości

Bank Gospodarstwa Krajowego

III. Wsparcie otoczenia i potencjału

innowacyjnych przedsiębiorstw Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości

IV. Zwiększenie potencjału naukowo- Narodowe Centrum Badań i Rozwoju


23

badawczego

ŹRÓDŁA WIEDZY

Zmiany i inne aktualności dotyczące Programu Inteligentny Rozwój można śledzić na stronie

internetowej http://www.poig.gov.pl/2014_2020.

Informacje o POIR oraz inne aktualności związane funduszami europejskimi na lata 2014 – 2020

umieszczane są na stronie internetowej www.funduszeeuropejskie.gov.pl/2014_2020. Część

poświęcona przyszłej perspektywie znajduje się także na portalu Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju

(www.mir.gov.pl, zakładka: Fundusze Europejskie -> Fundusze Europejskie 2014-2020).

http://www.poig.gov.pl/2014_2020

http://www.mir.gov.pl/


24

Tytuł Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko



Data utworzenia/


Źródła Projekt POIiŚ (8.01.2014)

www.pois.gov.pl/2014_2020

INFORMACJE OGÓLNE

Program Infrastruktura i Środowisko pozostanie największym w rozumieniu ilości środków oraz stopnia

rozbudowania programem na lata 2014 – 2020. Na jego realizację przeznaczono ponad 24 mld euro,

co stanowi prawie jedną trzecią funduszy przyznanych Polsce na najbliższą pespektywę finansową. Z

czego wynikają tak duże nakłady na POIiŚ? Główną przyczyną jest bardzo duży stopień rozbudowania

programu. W siedmiu priorytetach będzie on wspierał energetykę, ochronę środowiska, transport,

infrastrukturę kultury, ochrony zdrowia i inne bardziej szczegółowe zagadnienia. Jak widać, wachlarz

obszarów wspieranych w ramach POIiŚ jest po pierwsze bardzo szeroki, a o drugie – obejmuje

inwestycje, które są niezwykle kapitałochłonne. Ponadto realizowane przedsięwzięcia mają w założeniu

być projektami strategicznymi, służącymi rozwojowi społecznemu i gospodarczemu całego kraju. To

wszystko tłumaczy przyznanie programowi tak znacznej ilości środków.

Głównym celem POIiŚ na lata 2014-2020 będzie wsparcie gospodarki efektywnie korzystającej z

zasobów i przyjaznej środowisku oraz sprzyjającej spójności terytorialnej i społecznej. Zaproponowany

cel główny wynika z jednego z priorytetów strategii Europa 2020, którym jest zrównoważony rozwój.

Rozumie się go jako budowanie silnej, stabilnej i konkurencyjnej gospodarki, sprawnie i efektywnie

korzystającej z dostępnych zasobów, tj. jednocześnie uwzględniającej wymiar środowiskowy i

gospodarczy prowadzonych inwestycji. Dlatego w porównaniu do obecnie realizowanego na poziomie

krajowym programu, w ramach POIiŚ na lata 2014-2020 zostanie położony większy nacisk na wsparcie

gospodarki skutecznie korzystającej z dostępnych zasobów, przez co sprzyjającej środowisku

i jednocześnie bardziej konkurencyjnej ekonomicznie.

Dzięki zachowanej w ten sposób spójności i równowadze pomiędzy działaniami inwestycyjnymi

w infrastrukturę oraz wsparciu skierowanemu do wybranych obszarów gospodarki, program będzie

skutecznie realizował założenia unijnej strategii.

Najważniejszymi beneficjentami Programu Infrastruktura i Środowisko na lata 2014-2020 będą

podmioty publiczne (w tym jednostki samorządu terytorialnego) oraz podmioty prywatne (przede

wszystkim duże przedsiębiorstwa). Przeznaczenie znacznej części środków dla administracji rządowej i

samorządowej wynika z obszarów wspieranych w ramach POIiŚ. Znaczna ich część dotyczy

infrastruktury użyteczności publicznej i działań będących w kompetencjach jednostek samorządowych

bądź innych podmiotów publicznych. Duże przedsiębiorstwa pojawiają się natomiast w POIiŚ jako

podmioty dysponujące odpowiednim potencjałem i kapitałem umożliwiającym sprawną realizację

projektów, które będą pozytywnie oddziaływać nie tylko na daną firmę, ale także na jej otoczenie, a w

dłuższej perspektywie na poprawę kondycji gospodarki i środowiska.

Poza podmiotami publicznymi i dużymi przedsiębiorstwami, o wsparcie z Programu Infrastruktura i

Środowisko będą mogły występować także m.in. firmy z sektora MŚP, instytucje kultury, podmioty

lecznicze.

http://www.pois.gov.pl/2014_2020


25

PRIORYTETY PROGRAMU

Projekt programu przewiduje realizację następujących osi priorytetowych:

1. Zmniejszenie emisyjności gospodarki

2. Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu

3. Rozwój infrastruktury transportowej przyjaznej dla środowiska i ważnej w skali europejskiej

4. Zwiększenie dostępności do transportowej sieci europejskiej

5. Rozwój infrastruktury bezpieczeństwa energetycznego

6. Ochrona i rozwój dziedzictwa kulturowego

7. Wzmocnienie strategicznej infrastruktury ochrony zdrowia

Uzupełnieniem struktury Programu Infrastruktura i Środowisko będzie oś dotycząca pomocy

technicznej, a więc finansująca działania niezbędne do prawidłowego przygotowania, obsługi, realizacji

i rozliczenia programu. Środki otrzymają instytucje zaangażowane z proces wdrażania POIiŚ, a także

podmioty zamierzające promować program i jego efekty.

Wiele zagadnień realizowanych w programie na lata 2007 – 2013 zostało powtórzonych w nowym

projekcie. Warto zwrócić uwagę, że w POIiŚ na lata 2014 – 2020 nie zostały uwzględnione inwestycje w

infrastrukturę szkolnictwa wyższego, które były dofinansowywane w poprzednim programie.


Oś 1.

Obszar energetyki będzie wspierany w ramach Priorytetu I i V w Programie Infrastruktura i Środowisko.

Pierwszy z nich skupia się na odnawialnych źródłach energii oraz na efektywnym pozyskiwaniu i

wykorzystywaniu energii. Druga z osi koncentruje się na zapewnieniu krajowi bezpieczeństwa

energetycznego.

Priorytet I - Promocja odnawialnych źródeł energii i efektywności energetycznej – będzie finansowany

z Funduszu Spójności. Wśród dofinansowanych przedsięwzięć pojawią się m.in. te związane z

produkcją, dystrybucją oraz wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii (OZE).

Przewiduje się wsparcie w szczególności na budowę oraz rozbudowę farm wiatrowych; instalacji na

biomasę; instalacji na biogaz; sieci przesyłowych i dystrybucyjnych umożliwiających przyłączenia

jednostek wytwarzania energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych do Krajowego Systemu

Elektroenergetycznego. Ponadto, choć w ograniczonym zakresie, możliwe będzie wsparcie jednostek

wytwarzania energii elektrycznej wykorzystującej wodę i słońce oraz jednostek wytwarzania ciepła przy

wykorzystaniu energii geotermalnej.

W POIiŚ pojawi się także wsparcie przedsiębiorców, którzy chcą poprawić swoją efektywność

energetyczną. Możliwa będzie m.in. modernizacja i rozbudowa linii produkcyjnych na bardziej

efektywne energetycznie; modernizacja efektywności energetycznej budynków w przedsiębiorstwach;

zastosowanie technologii efektywnych energetycznie w przedsiębiorstwie; budowa, rozbudowa i

modernizacja instalacji OZE; zmiana systemu wytwarzania lub wykorzystania paliw i energii;

zastosowanie energooszczędnych technologii produkcji i użytkowania energii, w tym

termomodernizacji budynków; wprowadzanie systemów zarządzania energią i przeprowadzania

audytów energetycznych.

Ważnym zagadnieniem będzie także poprawa efektywności energetycznej w sektorze publicznym i

mieszkaniowym – termomodernizacja zarówno budynków użyteczności publicznej, jak i obiektów

mieszkalnych. Wsparcie przewidziane jest m.in. dla jednostek samorządu terytorialnego oraz


26

działających w ich imieniu jednostek organizacyjnych, administracji rządowej oraz podległych jej

organom, spółdzielniom oraz wspólnotom mieszkaniowym.

W Priorytecie I pojawią się także przedsięwzięcia związane z rozwojem i wdrażaniem inteligentnych

systemów dystrybucji, np. budowa sieci dystrybucyjnych średniego i niskiego napięcia.

Oś 2.

Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu – to temat drugiego priorytetu w Programie

Infrastruktura i Środowisko. Oś skupia się bardzo szeroki zakres zagadnień. Będą one finansowane z

Funduszu Spójności.

Trudno jest wskazać precyzyjnie wszystkie przedsięwzięcia, które będą mogły być wspierane w tej

dużej osi priorytetowej. Kwestie te zostaną skonkretyzowane przy podziale priorytetu na poszczególne

działania. Na razie można wskazać, że przewiduje się wsparcie m.in. następujących obszarów:

opracowanie lub aktualizacja dokumentów strategicznych wymaganych prawem unijnym lub

krajowym;

zabezpieczenie przed skutkami zmian klimatu obszarów szczególnie wrażliwych;

zagospodarowanie wód opadowych (w tym: systemy zbierania i retencjonowania wody

opadowej w miejscu jej powstania, budowa/modernizacja sieci kanalizacji deszczowej), w

szczególności na obszarach miejskich;

ochrona brzegów morskich;

poprawa bezpieczeństwa powodziowego i przeciwdziałanie suszy;

rozwój systemów wczesnego ostrzegania i prognozowania zagrożeń oraz wsparcie systemu

ratownictwa chemiczno-ekologicznego i służb ratowniczych na wypadek wystąpienia zjawisk

katastrofalnych lub poważnych awarii;

wsparcie systemu monitorowania środowiska;

działania informacyjno-edukacyjne na temat zmian klimatu i adaptacji do nich dla szerokiego

grona odbiorców;

infrastruktura niezbędna do zapewnienia kompleksowej gospodarki odpadami w regionie, w

tym w zakresie systemów selektywnego zbierania odpadów;

instalacje do termicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych oraz frakcji

palnej wydzielonej z odpadów komunalnych z odzyskiem energii;

absorpcja technologii, w tym innowacyjnych, w zakresie zmniejszania materiałochłonności

procesów produkcji;

racjonalizacja gospodarki odpadami, w tym odpadami niebezpiecznymi, przez

przedsiębiorców;

kompleksowa gospodarka wodno-ściekowej w aglomeracjach co najmniej 10 000 RLM, w tym

wyposażenie ich w: systemy odbioru ścieków komunalnych, oczyszczalnie ścieków; systemy i

obiekty zaopatrzenia w wodę;

racjonalizacja gospodarowania wodą w procesach produkcji oraz poprawa procesu

oczyszczania ścieków;

ochrona in-situ i ex-situ zagrożonych gatunków i siedlisk przyrodniczych;


27

utrzymanie lub zwiększanie drożności korytarzy ekologicznych lądowych i wodnych mających

znaczenie dla ochrony różnorodności biologicznej i adaptacji do zmian klimatu, w tym rozwój

zielonej infrastruktury;

opracowanie i wdrażanie dokumentów planistycznych zgodnie z kierunkami określonymi w

Priorytetowych Ramach Działań dla sieci Natura 2000;

ograniczanie emisji z zakładów przemysłowych;

wsparcie dla zanieczyszczonych/zdegradowanych terenów;

rozwój miejskich terenów zielonych.

O wsparcie będą mogli występować zarówno przedsiębiorcy, jak i podmioty publiczne, a także

organizacje pozarządowe i jednostki naukowe. Za realizację priorytetu odpowiadać będzie

Ministerstwo Środowiska.

Oś 3.

Wsparcie sektora transportu przewidziano w POIiŚ na lata 2014 – 2020 w dwóch osiach priorytetowych:

1. Priorytet III Rozwój infrastruktury transportowej przyjaznej dla środowiska i ważnej w skali

europejskiej (finansowany z Funduszu Spójności),

2. Priorytet IV Zwiększenie dostępności do transportowej sieci europejskiej (finansowany z

Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego).

Ministerstwo Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej, pełniąc rolę Instytucji Pośredniczącej,

będzie odpowiadało za poprawne wdrażanie środków przewidzianych na ten obszar.

W Priorytecie III przewidziane są środki na działania w obszarze transportu miejskiego związane ze

zmniejszeniem zatłoczenia motoryzacyjnego w miastach, poprawą płynności ruchu i ograniczeniem

negatywnego wpływu transportu na środowisko naturalne w miastach i na ich obszarach

funkcjonalnych. Inwestycje będą miały charakter zarówno infrastrukturalny (w tym budowa,

przebudowa, rozbudowa sieci szynowych, sieci energetycznych, zapleczy technicznych do obsługi i

konserwacji taboru, centrów przesiadkowych oraz elementów wyposażenia dróg i ulic w infrastrukturę

służącą obsłudze transportu publicznego i pasażerów), jak i taborowy, a także kompleksowy,

obejmujący obydwa typy projektów. Realizowane będą także projekty wzbogacone o pozostałe

komplementarne względem podstawowej infrastruktury liniowej elementy (inwestycje), w tym ITS,

usprawniające funkcjonowanie całego systemu transportowego.

Realizowane będą ponadto inne inwestycje transportowe. Wzmocnienie roli transportu kolejowego w

zintegrowanym systemie transportowym kraju wymagać będzie skoncentrowania interwencji przede

wszystkim na uzupełnianiu luk na głównych szlakach (magistralach) kolejowych w TEN-T, dzięki czemu

największe miasta zostaną połączone siecią nowoczesnych linii kolejowych. Kontynuowane będą

projekty w zakresie modernizacji infrastruktury dworców i przystanków kolejowych oraz infrastruktury

obsługi podróżnych.

W obszarze infrastruktury transportu drogowego realizowane w Programie będą projekty, których

efektem będzie stworzenie spójnej sieci dróg o dużej przepustowości pozwalającej na skomunikowanie

za pomocą dróg szybkiego ruchu wszystkich miast wojewódzkich, w tym zakończenie budowy

głównych dróg wylotowych z Warszawy. W ciągach inwestycji obejmujących budowę, przebudowę lub

rozbudowę dróg ekspresowych, realizowane będą również obwodnice miast. Dla usprawnienia metod

zarządzania ruchem drogowym, w szczególności na drogach o dużym natężeniu ruchu,

wykorzystywane będą systemy ITS, które przyczynią się nie tylko do usprawnienia warunków ruchu, ale

dzięki przekazywanym informacjom o stanie ruchu, także do zwiększenia jego bezpieczeństwa.

Oś 4.


28

Działania w ramach IV osi stanowią integralną część inwestycji przewidzianych w ramach osi III. Planuje

się realizację projektów drogowych związanych z połączeniem ośrodków miejskich z siecią TEN-T

(drogi ekspresowe i drogi krajowe poza TEN-T), odciążeniem miast od nadmiernego ruchu drogowego

(obwodnice, drogi wylotowe z miast). Projekty będą realizowane przede wszystkim na drogach

zarządzanych przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad. Będą one uzupełniane o

inwestycje z zakresu montażu infrastruktury monitoringu i zarządzania ruchem (ITS) oraz systemów

poprawiających bezpieczeństwo ruchu drogowego.

Oś 5.

Obszar energetyki będzie wspierany w ramach Priorytetu I i V w Programie Infrastruktura i Środowisko.

Pierwszy z nich skupia się na odnawialnych źródłach energii oraz na efektywnym pozyskiwaniu i

wykorzystywaniu energii. Druga z osi koncentruje się na zapewnieniu krajowi bezpieczeństwa

energetycznego.

Zagadnienia związane z dystrybucją energii będą szerzej rozwijane w Priorytecie V - Rozwój

infrastruktury bezpieczeństwa energetycznego. W tej osi, finansowanej z Europejskiego Funduszu

Rozwoju Regionalnego, przewiduje się wsparcie projektów zakładających rozwój inteligentnych

systemów dystrybucji, magazynowania i przesyłu gazu ziemnego i energii elektrycznej, np.

polegających na budowie sieci przesyłowych i dystrybucyjnych gazu ziemnego lub energii elektrycznej.

Głównym beneficjentem będą przedsiębiorstwa energetyczne, prowadzące działalność przesyłu,

dystrybucji, magazynowania, regazyfikacji gazu ziemnego oraz przedsiębiorstwa energetyczne

zajmujące się przesyłem i dystrybucją energii elektrycznej.

W obu osiach priorytetowych instytucją odpowiedzialną za przygotowanie konkursów i wdrażanie

środków będzie Ministerstwo Gospodarki.

Oś 6.

Ochrona i rozwój dziedzictwa kulturowego to cel, który realizowany będzie w VI osi priorytetowej

Programu Infrastruktura i Środowisko. Wsparciem objęte będą kompleksowe zadania związane z

ochroną i udostępnieniem, w tym turystycznym, zabytków o znaczeniu ogólnopolskim i światowym, w

tym znajdujących się na liście Światowego Dziedzictwa UNESCO i liście obiektów uznanych przez

Prezydenta RP za Pomniki Historii. Przewiduje się również realizację projektów dotyczących rozwoju

zasobów kultury jako miejsc prezentacji dziedzictwa kulturowego, w tym poprzez poprawę standardów

funkcjonowania instytucji kultury pełniących rolę kulturotwórczą i rolę ośrodków życia kulturalnego w

wielu miastach Polski. Wspierane będą również nowoczesne rozwiązania w zakresie dostępu do

kultury. Ponadto promowane będą projekty, których jednym z elementów są zmiany techniczne

istniejącej infrastruktury, poprawiające dostępność dla osób niepełnosprawnych.

W sposób priorytetowy traktowane będą projekty o ponadregionalnym oddziaływaniu, wpływające na

zwiększenie dostępu do wysokiej jakości oferty kulturalnej (w tym dotyczące obiektów

poprzemysłowych, którym nadane zostaną nowe funkcje kulturalne) oraz projekty komplementarne z

innymi działaniami podejmowanymi w zakresie rozwoju kultury na danym obszarze.

Za koordynację udzielanej pomocy odpowiadać będzie Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa

Narodowego.

Oś 7.

Sfera ochrony zdrowia jest ostatnim dużym obszarem wspieranym w Programie Infrastruktura i

Środowisko. Pomoc na te cele przewidziano w Priorytecie VII - Wzmocnienie strategicznej

infrastruktury ochrony zdrowia.

Przewiduje się w szczególności następujące typy projektów:

1. infrastruktura ratownictwa medycznego


29

wsparcie istniejących oraz utworzenie nowych szpitalnych oddziałów ratunkowych, ze

szczególnym uwzględnieniem stanowisk wstępnej intensywnej terapii;

modernizacja istniejących oraz utworzenie nowych centrów urazowych;

wsparcie istniejących oraz utworzenie nowych przyszpitalnych całodobowych lotnisk

lub lądowisk dla śmigłowców;

wsparcie istniejących oraz utworzenie nowych baz lotniczego pogotowia ratunkowego

2. infrastruktura ponadregionalnych podmiotów leczniczych

wsparcie oddziałów oraz innych jednostek organizacyjnych szpitali ponadregionalnych

udzielających świadczeń zdrowotnych stacjonarnych i całodobowych na rzecz osób

dorosłych, dedykowanych chorobom układu krążenia, nowotworowym, układu kostno

– stawowo – mięśniowego, układu oddechowego, psychicznym;

wsparcie oddziałów oraz innych jednostek organizacyjnych szpitali ponadregionalnych

udzielających świadczeń zdrowotnych stacjonarnych i całodobowych w zakresie

ginekologii, położnictwa, neonatologii, pediatrii oraz innych oddziałów zajmujących się

leczeniem dzieci;

wsparcie pracowni diagnostycznych oraz innych jednostek zajmujących się

diagnostyką współpracujących z jednostkami wymienionymi powyżej.

Głównymi beneficjentami realizowanych w ramach osi priorytetowej projektów będą podmioty

lecznicze udzielające świadczeń zdrowotnych w zakresie ratownictwa medycznego oraz podmioty

lecznicze (a także przedsiębiorcy powstali z ich przekształcenia) utworzone przez ministra lub centralny

organ administracji rządowej, publiczną uczelnię medyczną lub publiczną uczelnię prowadzącą

działalność dydaktyczną i badawczą w dziedzinie nauk medycznych.

Rolę Instytucji Pośredniczącej będzie pełnić Ministerstwo Zdrowia.

FINANSOWANIE

Kwoty na poszczególne osie priorytetowe są na razie wartościami szacunkowymi, a dopiero na dalszym

etapie prac ustalona zostanie precyzyjna alokacja, w tym z podziałem na poszczególne działania w

ramach priorytetów. Głównym źródłem finansowania POIiŚ na lata 2014-2020 będzie Fundusz

Spójności (FS), którego podstawowym celem jest wspieranie rozwoju europejskich sieci transportowych

oraz ochrony środowiska w krajach UE. Dodatkowo przewiduje się wsparcie z Europejskiego Funduszu

Rozwoju Regionalnego (EFRR).

oś POIiŚ alokacja (w mln EUR)

Oś 1. Promocja odnawialnych źródeł energii i efektywności

energetycznej 1 798,1 (FS)

Oś 2. Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu 4 480,2 (FS)

Oś 3. Rozwój infrastruktury transportowej przyjaznej dla środowiska i

ważnej w skali europejskiej 19 813,3 (FS)

Oś 4. Zwiększenie dostępności do transportowej sieci europejskiej 3 535,5 (EFRR)

Oś 5. Rozwój infrastruktury bezpieczeństwa energetycznego 1 178,5 (EFRR)

Oś 6. Ochrona i rozwój dziedzictwa kulturowego 589,5 (EFRR)

Oś 7. Wzmocnienie strategicznej infrastruktury ochrony zdrowia 603,9 (EFRR)


30

Oś 8. Pomoc techniczna 388,2 (FS)

ŁĄCZNIE 32 387,2

Środki unijne dla Programu Infrastruktura i Środowisko pochodzą z Europejskiego Funduszu Rozwoju

Regionalnego i Funduszu Spójności. Całość finansowania Programu składa się z wkładu unijnego

wynoszącego 27 513,9 mln EUR i wkładu krajowego w wysokości 4 873,3 mln EUR.

INSTYTUCJE

Jak każdy program operacyjny, także Program Infrastruktura i Środowisko będzie zarządzany i

wdrażany przez instytucje publiczne. Za realizację programu będzie odpowiadała instytucja

zarządzająca. Jej funkcję będzie pełnił Departament Programów Infrastrukturalnych w Ministerstwie

Infrastruktury i Rozwoju. Poszczególne części programu będą wdrażane przez powołane instytucje

pośredniczące. Nie wszystkie zostały jeszcze precyzyjnie określone. To one będą ogłaszać konkursy,

przyjmować wnioski o dofinansowanie, oceniać je, a następnie wspierać beneficjentów w realizacji

projektów i ich rozliczeniu. Ewentualne instytucje wdrażające poznamy prawdopodobnie dopiero

wtedy, kiedy zostanie przygotowany podział programu na poszczególne działania, a więc kiedy

opracuje się szczegółowy opis priorytetów Programu Infrastruktura i Środowisko

ŹRÓDŁA WIEDZY

Zmiany i inne aktualności dotyczące Programu Infrastruktura i Środowisko można śledzić na stronie

internetowej http://www.pois.gov.pl/2014_2020

Informacje o POIiŚ oraz inne aktualności związane funduszami europejskimi na lata 2014 – 2020




http://www.pois.gov.pl/2014_2020



31

Tytuł Program Operacyjny Polska Cyfrowa



Data utworzenia/


Źródła Projekt POPC (8.01.2014)

www.funduszeeuropejskie.gov.pl/polska_cyfrowa

INFORMACJE OGÓLNE

Program Polska Cyfrowa jest nowym programem krajowym w stosunku do poprzedniej perspektywy

finansowej 2007-2013. W obszarze jego zainteresowania mieszczą się zagadnienia związane z szeroko

pojętą cyfryzacją. W ramach Programu wspierane będą inwestycje przewidujące poszerzanie dostępu

do sieci szerokopasmowych, rozwój produktów i usług opartych na technologiach informacyjno-

komunikacyjnych, zwiększenie zastosowania technologii komunikacyjno-informacyjnych w usługach,

np. e-administracja, e-integracja, e-kultura, e-zdrowie. Tego typu inicjatywy w latach 2007 – 2013 były

realizowane w wybranych częściach Programu Innowacyjna Gospodarka, Programu Polska Wschodnia

oraz Regionalnych Programów Operacyjnych. Od 2014 roku większość przedsięwzięć w zakresie

cyfryzacji będzie koordynowana w ramach omawianego nowego Programu Polska Cyfrowa. Skupienie

tych interwencji umożliwi większą spójność podejmowanych działań i ułatwi aplikowanie o środki.

Celem głównym POPC jest wzmocnienie cyfrowych fundamentów dla społeczno-gospodarczego

rozwoju kraju. Zgodnie z Umową Partnerstwa, jako fundamenty te przyjęto: szeroki dostęp do

szybkiego internetu, efektywne i przyjazne użytkownikom e-usługi publiczne oraz stale rosnący poziom

kompetencji cyfrowych społeczeństwa.

PRIORYTETY PROGRAMU

Sformułowano trzy podstawowe priorytety Programu Polska Cyfrowa na lata 2014 – 2020:

1. Powszechny dostęp do szybkiego internetu

2. e-Administracja i otwarty rząd

3. Cyfrowa aktywizacja społeczeństwa

Uzupełnieniem struktury Programu Polska Cyfrowa będzie czwarta oś – dotycząca pomocy technicznej,

a więc finansująca działania niezbędne do prawidłowego przygotowania, obsługi, realizacji i rozliczenia

programu. Środki otrzymają instytucje zaangażowane z proces wdrażania POPC, a także podmioty

zamierzające promować program i jego efekty.


Oś 1.

Powszechny dostęp do szybkiego internetu to podstawowy cel I osi priorytetowej POPC. Interwencja

będzie polegać na wsparciu projektów w zakresie budowy, rozbudowy lub przebudowy sieci

dostępowej oraz (jako uzupełnienie istniejącej infrastruktury telekomunikacyjnej, w tym powstałej w

ramach perspektywy finansowej 2007-2013) budowę, rozbudowę i przebudowę sieci szkieletowej

i dystrybucyjnej zapewniającej szerokopasmowy dostęp do internetu o parametrach co najmniej

http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/polska_cyfrowa


32

30 Mb/s. Dzięki temu przewiduje się ograniczenie terytorialnych różnic w możliwości dostępu do

szerokopasmowego internetu o wysokich przepustowościach.

Istotne jest nakierowanie wsparcia tylko na projekty dotyczące szybkiego internetu. Projekt POPC

precyzuje bowiem, że dopuszczenie obniżenia efektywnej prędkości przesyłu danych w warunkach

rzeczywistej transmisji będzie możliwe wyłącznie w uzasadnionych przypadkach – np. na obszarach

szczególnie zagrożonych trwałym wykluczeniem cyfrowym ze względu na bardzo niskie nasycenie

usługami szerokopasmowego dostępu do internetu lub ich brak, gdzie budowa sieci zgodnie

z wymaganiami nie jest uzasadniona ekonomicznie. Takie sytuacje mogą dotyczyć jednak tylko 6 – 8%

projektów.

Podstawową grupą beneficjentów, którzy będą mogli realizować projekty w zakresie internetu

szerokopasmowego będą przedsiębiorcy telekomunikacyjni. Dodatkowo przewiduje się możliwość

występowania o wsparcie przez jednostki samorządu terytorialnego. Będzie to możliwe wtedy, kiedy

mechanizmy rynkowe zawiodą i przedsiębiorcy telekomunikacyjni nie będą zainteresowani realizacją

inwestycji na danym obszarze.

Oś 2.

PUBLICZNE E-USŁUGI (OŚ II)

Druga oś priorytetowa POPC – E-administracja i otwarty rząd skupia się na kilku strategicznych celach.

Jednym z nich jest podniesienie dostępności i jakości e-usług publicznych.

Interwencja obejmie wsparcie podmiotów publicznych w tworzeniu i rozwoju nowoczesnych usług

świadczonych drogą elektroniczną, ze szczególnym uwzględnieniem usług o wysokim poziomie e-

dojrzałości oraz integracji usług na wspólnej platformie elektronicznych usług administracji publicznej.

Wspierane będą projekty zwiększające interoperacyjność systemów informatycznych i rejestrów

publicznych, optymalizujące wykorzystanie infrastruktury, zapewniające odpowiedni poziom

bezpieczeństwa systemów teleinformatycznych oraz przechowywania i ochrony danych, a dodatkowo –

uwzględniające profesjonalne przygotowanie informacji sektora publicznego do ponownego

wykorzystania (np. poprzez udostępnienie interfejsu dla programistów, tzw. API). W ramach projektów

realizowane będą również szkolenia stanowiskowe podnoszące kompetencje urzędników

obsługujących usługi świadczone drogą elektroniczną.

Priorytetowo będą traktowane kluczowe obszary opisane w Programie Zintegrowanej Informatyzacji

Państwa przygotowanym przez Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. Należą do nich:

sprawy administracyjne, w szczególności obywatelskie

rynek pracy

ochrona zdrowia

wymiar sprawiedliwości i sądownictwo

bezpieczeństwo i powiadamianie ratunkowe

prowadzenie działalności gospodarczej

zamówienia publiczne

podatki i cła

ubezpieczenia i świadczenia społeczne

prezentacja i udostępnianie danych przestrzennych i statystycznych.

Wielkość wsparcia na proponowane projekty będzie powiązana z ich rezultatami w celu zapewnienia

satysfakcjonującej relacji efekty – nakłady. Ważne, że środki z funduszy europejskich powinny być


33

przeznaczane konkretnie na usługi informatyczne i dostosowanie systemów, a nie na działania

związane z budową infrastruktury czy zakupem sprzętu informatycznego. Inwestowanie w tzw. twardą

infrastrukturę musi być uzasadnione celami projektu i analizą wykazującą niedostępność

wystarczających zasobów w ramach administracji publicznej, a poza tym możliwe będzie tylko

w przypadku projektów ponadsektorowych – łączących różne obszary bądź realizowanych równolegle

w kilku instytucjach.

Usługi i treści, które powstaną w wyniku realizacji projektów, powinny charakteryzować się wysoką

dostępnością, ciągłością działania, powszechnością i jakością obsługi oczekiwaną przez użytkowników,

która po wdrożeniu będzie monitorowana. Korzystanie z e-usług publicznych powinno być możliwe

niezależnie od miejsca przebywania użytkownika i rodzaju sprzętu czy oprogramowania stosowanego

przez odbiorcę.

Oczekiwanym efektem projektów zrealizowanych w ramach II osi POPC dla obywateli i przedsiębiorców

będzie większa wygoda i skrócenie czasu realizacji poszczególnych typów spraw oraz zmniejszenie

związanych z tym obciążeń administracyjnych.

Z uwagi na charakter omawianego celu, do beneficjentów, którzy będą mogli otrzymać

dofinansowanie, zalicza się: jednostki administracji rządowej oraz jednostki im podległe, sądy

i jednostki prokuratury oraz konsorcja tych uprawnionych podmiotów z przedsiębiorstwami,

organizacjami pozarządowymi, jednostkami badawczo-rozwojowymi lub podmiotami leczniczymi

o charakterze ponadregionalnym.

CYFROWE URZĘDY (OŚ II)

Innym ważnym zagadnieniem podejmowanym z II osi priorytetowej POPC jest usprawnienie

funkcjonowania administracji rządowej poprzez upowszechnienie standardów i dobrych praktyk

w zakresach kluczowych z tego punktu widzenia. Przedsięwzięcia powinny być związane z takimi

obszarami, jak: polityka bezpieczeństwa teleinformatycznego, przetwarzanie danych osobowych,

upowszechnienie systemów elektronicznego zarządzania dokumentacją oraz systemów klasy ERP,

standaryzacja kluczowych interfejsów między modułami wykorzystywanego oprogramowania,

zapewnienie interoperacyjności istniejących systemów oraz ich integracji na wspólnej platformie

elektronicznych usług administracji publicznej, zapewnienie otwartego, bezwnioskowego dostępu do

informacji sektora publicznego, kwalifikacje kadr IT.

Wspierane projekty będą realizować katalog rekomendacji cyfrowego urzędu opracowany przez

Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. Na podstawie tego katalogu urzędy administracji przeprowadzą

analizę wykazującą m.in. stopień zaawansowania stosowanych systemów teleinformatycznych oraz

poziom współpracy między nimi. W ramach systemu wdrażania stworzone zostaną warunki dla

wymiany między beneficjentami dobrych praktyk (informacji o rozwiązaniach sprawdzonych w innych

urzędach). Dofinansowane będzie również podnoszenie kompetencji pracowników IT w celu

usprawnienia procesów informatyzacji państwa.

O wsparcie w obszarze cyfrowych urzędów będą mogły starać się jednostki administracji rządowej. Jeśli

taki urząd będzie posiadał jednostki terenowe, wówczas będzie mógł wystąpić także o dofinansowanie

dla tych podległych mu jednostek.

DOSTĘP DO INFORMACJI PUBLICZNYCH (OŚ II)

Zwiększenie dostępności i wykorzystania informacji sektora publicznego to kolejny obszar podkreślany

w II osi priorytetowej Programu Polska Cyfrowa. W ramach tego celu finansowane będą projekty

zwiększające podaż informacji sektora publicznego poprzez:

opisywanie informacji sektora publicznego metadanymi według standardów

zaproponowanych przez Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji,


34

dostosowanie informacji do formatów umożliwiających odczyt maszynowy,

digitalizację, w szczególności zasobów kultury,

poprawę jakości danych,

udostępnienie informacji on-line za pomocą profesjonalnych narzędzi, w szczególności

interfejsów programistycznych (API) oraz repozytoriów z danymi surowymi,

budowę lub rozbudowę infrastruktury na potrzeby przechowywania udostępnianych

informacji.

Wiele instytucji posiada informacje w wersji elektronicznej, lecz do tej pory nie były one gromadzone

z myślą o dalszym udostępnianiu, przez co nie są opisane metadanymi lub gromadzone są w postaci

uniemożliwiającej łatwy odczyt maszynowy. Standaryzacja opisywania danych pozwoli na

efektywniejsze udostępnianie i wyszukiwanie informacji oraz ułatwi ich przetwarzanie w innowacyjnych

aplikacjach i usługach.

Szczególne wsparcie będzie kierowane na dane publiczne (m.in.: dane demograficzne, wyniki wyborów,

dane o produkcji i zużyciu energii, budżetowe i podatkowe, dotyczące działalności gospodarczej, dane

o ochronie i zanieczyszczeniu środowiska) oraz na zasoby kultury. W związku z tym kontynuowane

będą projekty digitalizacyjne. Warunkiem uzyskania wsparcia na digitalizację będzie jednakże

udostępnianie jej efektów do ponownego wykorzystywania w celach komercyjnych i niekomercyjnych.

Z wymienionych obszarów wynikają grupy beneficjentów, do których wsparcie będzie kierowane.

Należeć będą do nich: jednostki administracji rządowej oraz jednostki im podległe, państwowe

i współprowadzone z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego instytucje kultury, archiwa

państwowe, spółki prawa handlowego działające w sferze audiowizualnej, a także konsorcja

uprawnionych beneficjentów z przedsiębiorstwami, organizacjami pozarządowymi lub jednostkami

badawczo- rozwojowymi.

PUBLICZNE-NIEPUBLICZNE APLIKACJE (OŚ II)

W II osi Programu Polska Cyfrowa przewidziano także wsparcie na tworzenie usług i aplikacji

wykorzystujących e-usługi publiczne i informacje sektora publicznego. Będzie ono polegać na

dostarczeniu podmiotom spoza administracji publicznej finansowej zachęty do tworzenia usług, treści

i aplikacji wykorzystujących e-usługi publiczne i informacje sektora publicznego. Usługi takie będą

mogły być oferowane przez różne podmioty, w różnych modelach organizacyjnych i biznesowych.

Premiowane powinny być projekty realizujące cele publiczne, rozszerzające funkcjonalności

standardowo dostępne w ramach publicznych systemów teleinformatycznych, oraz zwiększające

dostępność treści i usług. Wspierane projekty mogą w szczególności rozwijać e-usługi publiczne

poprzez: rozszerzenie funkcji e-usług oferowanych przez administrację; integrację e-usług publicznych

pochodzących z różnych instytucji i jednostek sektora publicznego; łączenie e-usług publicznych z e-

usługami komercyjnymi.

Aby starać się o dofinansowanie, beneficjent musi mieć zapewniony odpowiedni poziom e-usługi

publicznej lub dostępności informacji sektora publicznego przez cały wymagany okres trwałości

projektu. Zapewnienie to może być przedstawione w postaci umów pomiędzy beneficjentem

a instytucjami publicznymi udostępniającymi informacje i e-usługi lub poprzez wskazanie generalnego

stanowiska instytucji publicznej, zawierającego deklarację co do dostępności oferowanej informacji lub

poziomu świadczonej e-usługi.

Zakłada się, że działanie bezpośrednio zwiększy poziom ponownego wykorzystania informacji sektora

publicznego. Pozwoli wytworzyć usługi cyfrowe, których powstanie byłoby utrudnione ze względu na

brak dostępu wnioskodawców do środków finansowych oraz wiedzy o dostępności. W efekcie

powstaną nowe, atrakcyjne dla użytkowników aplikacje cyfrowe.


35

Opisane wyżej projekty będą mogły być realizowane przez jednostki naukowe, organizacje

pozarządowe oraz przedsiębiorców.

Warto w tym miejscu zaznaczyć, że działanie to nie będzie pozwalało na stworzenie dowolnej e-usługi

komercyjnej. Założeniem jest bowiem dofinansowanie tylko takich przedsięwzięć, które będą korzystać

z informacji sektora publicznego. Wsparcie na powstanie innych e-usług, o charakterze typowo

komercyjnym, ma być realizowane w programach regionalnych na terenie poszczególnych

województw.

Oś 3.

E-INTERGACJA, E-AKTYWIZACJA (OŚ III)

Trzecia oś priorytetowa Programu Polska Cyfrowa stawia na cyfrową aktywizację społeczeństwa.

Realizacji tego celu służyć mają trzy proponowane działania.

Pierwsze z nich to wykorzystanie lokalnych centrów aktywności do działań cyfrowej integracji

i aktywizacji. Działanie dotyczy wsparcia w zakresie aktywizowania i zintegrowania lokalnych

społeczności z wykorzystaniem technologii informacyjno - komunikacyjnych. Służyć temu będą lokalne

centra aktywności, które oferując dostęp do szybkiego internetu, odpowiedni sprzęt, a przede

wszystkim szeroką ofertę usług szkoleniowo-doradczych, przyciągać będą obecnych oraz przyszłych

użytkowników internetu i nowoczesnych technologii.

Centra działające w oparciu o istniejące punkty oferujące publiczny dostęp do internetu, będą

koncentrować swoją ofertę na grupie zagrożonej wykluczeniem cyfrowym – osobach starszych (50+),

niepełnosprawnych, rencistach oraz emerytach, zamieszkałych zwłaszcza na terenach wiejskich

(wsparcie obejmie także rolników i domowników) i małych miast. Planuje się ofertę nauki zastosowania

technologii informacyjno - komunikacyjnych, tj.: naukę korzystania z powszechnych e-usług

prywatnych i publicznych (np. e-bankowość, e-deklaracje, e-handel, e-konsultacje społeczne, kontakty

międzyludzkie, pomoc w uzyskaniu profilu zaufanego, e-zdrowie itp.), a ponadto udostępnianie

cyfrowych zasobów kultury, pomoc szkoleniową i doradczą dostosowaną do zgłaszanych potrzeb.

O wsparcie na działalność centrów aktywności będą mogły występować jednostki samorządu

terytorialnego, organizacje pozarządowe i partnerstwa międzysektorowe.

Kolejne działanie to wsparcie inicjatyw społecznych na rzecz aktywizacji cyfrowej oraz e-integracji. Jego

celem jest dofinansowanie nowatorskich inicjatyw na rzecz e-integracji i budowania kapitału

społecznego z wykorzystaniem technologii cyfrowych, skierowanych do różnych grup społecznych

z uwzględnieniem ich specyficznych potrzeb.

Wsparcie otrzymają podmioty realizujące inicjatywy o charakterze prospołecznym i ponadregionalnym,

skierowane na:

podnoszenie kompetencji cyfrowych z nastawieniem na praktyczne ich wykorzystanie, w tym

głównie grup wymagających szczególnego rodzaju wsparcia (m.in. osoby niepełnosprawne)

oraz niemobilne;

animowanie innowacyjnych działań budujących kapitał społeczny (w tym postawy

partycypacyjne) z wykorzystaniem technologii cyfrowych.

stworzenie innowacyjnych narzędzi podnoszenia umiejętności cyfrowych wśród osób

o średnim poziomie kompetencji.

Działania takie mogą przyjmować formę stacjonarnej działalności szkoleniowo-doradczej, różnych form

samokształcenia na odległość (typu e-learning) lub formę mieszaną. Ich realizacja przyczyni się do

zwiększenia aktywności cyfrowej grup wymagających szczególnego rodzaju wsparcia o najniższych


36

kompetencjach, głównie przez eliminowanie dotyczących ich barier kompetencyjnych i mentalnych

oraz do rozwoju kapitału społecznego i twórczego w oparciu o technologie cyfrowe.

Projekty będą realizowane przez organizacje pozarządowe, konsorcja NGO’s z jednostkami samorządu

terytorialnego, instytucje prowadzące działalność w zakresie uniwersytetów trzeciego wieku.

Ostatnie z działań związanych z e-integracją to kampanie edukacyjno-informacyjne na rzecz

zwiększania znaczenia e-umiejętności oraz upowszechniania korzyści z wykorzystywania technologii

cyfrowych. Celem kampanii jest eliminowanie barier mentalnych przez podniesienie świadomości

publicznej na temat korzyści płynących ze stosowania technologii cyfrowych. Prowadzone działania

będą dotyczyły szeroko rozumianych technologii informacyjno-komunikacyjnych. Będą prowadzone w

oparciu o przygotowaną strategię komunikacji, która określi obszary tematyczne, grupy docelowe i

narzędzia przekazu.

Działanie to będzie realizowane w procedurze pozakonkursowej – oznacza to, że na etapie dalszych

prac nad programem wskazana zostanie konkretna instytucja (bądź kilka), która będzie odpowiadać za

jego wdrożenie.

PIONIERZY CYFROWI (OŚ III)

Następnym celem Programu Polska Cyfrowa jest pobudzanie potencjału uzdolnionych programistów

dla zwiększenia zastosowania rozwiązań cyfrowych w gospodarce i administracji. Ma temu służyć

działanie „e-pionier” - konkurs i program dla zdolnych programistów.

Celem działania jest wykorzystanie potencjału uzdolnionych studentów kierunków z zakresu

technologii informacyjno-komunikacyjnych. Ma ono również na celu podniesienie świadomości

społecznej, że zaawansowane kompetencje cyfrowe mogą służyć do rozwiązywania istotnych

problemów społecznych. Działanie ukierunkowane będzie na inspirowanie pomysłów, animowanie

partnerstw, doprowadzenie do dyfuzji efektów prac konkursowych oraz przyczynienie się do budowy

kultury cyfrowej w społeczeństwie.

W ramach działania przewiduje się konkursy dla uzdolnionych studentów (działających indywidualnie

lub w ramach interdyscyplinarnych zespołów studentów). W konkursie przedstawiane będą projekty

innowacyjnych produktów/usług do wykorzystania w działalności społecznej, biznesowej lub

administracji publicznej. Poszczególne edycje konkursów będą obejmowały wybrane obszary istotnych

kwestii społecznych (np. bezpieczeństwo, ochrona danych osobowych, dostępność dla

niepełnosprawnych, starzenie się społeczeństwa, zmiany klimatu, zmniejszanie zużycia energii,

poprawa efektywności transportu, wykorzystanie dóbr kultury) bądź adresowane do wybranej grupy

(np. dzieci, osoby starsze, niepełnosprawni), tak by uwzględnić aktualne zapotrzebowanie rynkowe na

produkty/usługi w konkretnej dziedzinie lub grupie docelowej.

Laureaci otrzymają m.in.: wsparcie finansowe, wsparcie doradcze (np. z zakresu wzmacniania

kompetencji koniecznych do samodzielnej realizacji innowacyjnych projektów informatycznych),

coaching oraz możliwość udziału w warsztatach, seminariach, stażach, czy też wizytach studyjnych.

Nie określono jeszcze beneficjentów tego działania. Zostanie to ustalone na dalszym etapie prac nad

Programem Polska Cyfrowa

FINANSOWANIE

Na realizację przedsięwzięć w Programie Polska Cyfrowa przeznaczonych zostanie ponad 2 255 mln

EUR. Największa część środków – bądź to z uwagi na wysokie koszty realizacji takich projektów, bądź

to z racji ich istotności – wykorzystywana będzie w związku z zapewnianiem dostępu do szybkiego

internetu oraz w ramach rozwijania e-administracji i cyfrowych urzędów.

oś POPC alokacja (w mln EUR)


37

I. Powszechny dostęp do szybkiego internetu 1 205,3

II. e-Administracja i otwarty rząd 1 220,2

III. Cyfrowa aktywizacja społeczeństwa 159,5

IV. Pomoc techniczna 80

ŁĄCZNIE 2 665

Środki unijne dla Programu Polska Cyfrowa pochodzą z Europejskiego Funduszu Rozwoju


EUR i wkładu krajowego w wysokości 409,4 mln EUR.

INSTYTUCJE

Jak każdy program operacyjny, także Program Polska Cyfrowa będzie zarządzany i wdrażany przez

instytucje publiczne. Za realizację programu będzie odpowiadała instytucja zarządzająca. Jej funkcję

będzie pełnił Departament Rozwoju Cyfrowego w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju. Poszczególne

części programu będą wdrażane przez powołane instytucje pośredniczące. Obecnie tylko Ministerstwo

Administracji i Cyfryzacji wskazane zostało dopełnienia tych zadań. W przypadku dużej ilości zadań,

część pracy będzie mogło jednak przekazać instytucjom wdrażającym. To one będą ogłaszać konkursy,

przyjmować wnioski o dofinansowanie, oceniać je, a następnie wspierać beneficjentów w realizacji

projektów i ich rozliczeniu. Ewentualne instytucje wdrażające poznamy prawdopodobnie dopiero

wtedy, kiedy zostanie przygotowany podział programu na poszczególne działania, a więc kiedy

opracuje się szczegółowy opis priorytetów Programu Polska Cyfrowa.

ŹRÓDŁA WIEDZY

Zmiany i inne aktualności dotyczące Programu Polska Cyfrowa można śledzić na stronie internetowej


Informacje o POPC oraz inne aktualności związane funduszami europejskimi na lata 2014 – 2020







38

Tytuł Program Operacyjny Polska Wschodnia



Data utworzenia/


Źródła Projekt POPW (8.01.2014)

www.polskawschodnia.gov.pl/2014_2020

INFORMACJE OGÓLNE

Program Polska Wschodnia będzie realizowany na terenie 5 województw: warmińsko – mazurskiego,

podlaskiego, lubelskiego, podkarpackiego oraz świętokrzyskiego. Te same regiony otrzymały wsparcie

także w dotychczas realizowanym programie dla Polski Wschodniej na lata 2007 – 2013. Dodatkowe

środki zostały dedykowane właśnie tym województwom z uwagi na ich wskaźniki gospodarcze i

społeczne niższe od pozostałych regionów.

Założeniem Programu Polska Wschodnia jest wyrównanie różnic i wsparcie całości obszaru. W

projekcie programu wskazano jednak także szczególnie priorytetowe tereny, na które należy zwrócić

szczególną uwagę przy wyborze i realizacji projektów do dofinansowania.

Główny obszar koncentracji terytorialnej interwencji POPW stanowią miasta wojewódzkie i ich obszary

funkcjonalne. Wynika to z tego, że główne miasta makroregionu koncentrują dużą część jego

potencjału gospodarczego, innowacyjnego i naukowego. W stolicach województw działają

najważniejsze ośrodki badawcze (przede wszystkim szkoły wyższe). Koncentrują one także główne

instytucje otoczenia biznesu, w tym parki naukowo-technologicznie, centra transferu technologii. Poza

tym, PO PW kładzie nacisk na rozwój dostępności komunikacyjnej ośrodków wojewódzkich.

Usprawnienie dostępności komunikacyjnej w skali lokalnej polegać będzie na rozwoju sieci

transportowej oraz systemów transportu publicznego w ośrodkach wojewódzkich i ich obszarach

funkcjonalnych.

Realizacja programu będzie oddziaływać także na obszary wiejskie. Szacuje się, że na te obszary może

zostać przeznaczone ok. 160 mln EUR. Po pierwsze, wraz z poprawą dostępności komunikacyjnej

ośrodków wojewódzkich w pewnym zakresie wzrośnie także dostępność obszarów wiejskich

otaczających te ośrodki. Po drugie, planowane w ramach programu wsparcie działalności badawczo-

rozwojowej, innowacyjnej oraz internacjonalizacji przedsiębiorstw (wzrost eksportu) będzie dotyczyć

także sektora rolno-spożywczego, który w Strategii Rozwoju Polski Wschodniej wskazywany jest jako

jedna z makroregionalnych specjalizacji. Wsparcie w tym zakresie trafi do podmiotów działających w

miastach, jak i obszarach wiejskich. Poza tym, należy oczekiwać wystąpienia efektu rozprzestrzeniania

rozwoju z ośrodków wojewódzkich. Rozwój miast wojewódzkich, zwłaszcza w wymiarze gospodarczym,

oraz wzrost zamożności ich mieszkańców, przełoży się na wzrost popytu, także na towary i usługi

pochodzące z obszarów wiejskich makroregionu. Ponadto rozwój rynków pracy w miastach

wojewódzkich wraz z poprawą ich dostępności komunikacyjnej będzie sprzyjać dojazdom do pracy z

obszarów wiejskich do ośrodków wojewódzkich.

Głównym celem Programu jest wzrost konkurencyjności i innowacyjności makroregionu Polski

Wschodniej. Cel ten będzie realizowany poprzez koncentrację działań programu na:

wsparciu w obszarze innowacyjności i B+R,

wsparciu konkurencyjności przedsiębiorstw w szczególności w obszarze internacjonalizacji,

http://www.polskawschodnia.gov.pl/2014_2020


39

wsparciu w zakresie poprawy efektywności układów transportowych miast wojewódzkich i ich

obszarów funkcjonalnych,

wsparciu w zakresie zwiększenia spójności wewnętrznej makroregionu.

Przedsięwzięcia w ramach POPW zostały tak dobrane, aby jak najbardziej spójnie wzmacniać potencjał

Polski Wschodniej. Wybór ten został dokonany w oparciu o wcześniejsze analizy i założenia

strategiczne. Podstawowym dokumentem wyznaczającym cele Programu Polska Wschodnia jest

przyjęta 11 lipca 2013 r. Strategia rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej do roku 2020.

Dokument wyznacza główne kierunki rozwoju makroregionu i stanowi podstawę do programowania

działań rozwojowych. Wizja rozwojowa dla Polski Wschodniej koncentruje się na trzech szansach:

• podnoszeniu poziomu innowacyjności gospodarki (m.in. poprzez wzmacnianie potencjału

sektora nauki i badań oraz sektora przedsiębiorstw),

• aktywizacji zasobów pracy i poprawie jakości kapitału ludzkiego (poprzez podnoszenie

umiejętności i kompetencji kadr, sprzyjanie włączeniu społecznemu),

• zbudowaniu intensywnych powiązań społeczno-gospodarczych z lepiej rozwiniętym

otoczeniem (efektywna infrastruktura komunikacyjna, transportowa i elektroenergetyczna).

Najważniejszymi beneficjentami Programu Polska Wschodnia na lata 2014-2020 będą przedsiębiorcy,

inicjatywy klastrowe, ośrodki innowacji, jednostki samorządu terytorialnego, przewoźnicy kolejowi.

Przeznaczenie znacznej części środków dla administracji samorządowej wynika z obszarów

wspieranych w ramach POPW. Znaczna ich część dotyczy infrastruktury użyteczności publicznej i

działań będących w kompetencjach jednostek samorządowych bądź innych podmiotów publicznych.

Przedsiębiorstwa pojawiają się natomiast w POPW jako podmioty dysponujące odpowiednim

potencjałem do wzmacniania konkurencyjności i innowacyjności regionu. Ponadto zidentyfikowano je

jako podmioty potrzebujące wyjątkowego wsparcia w procesie internacjonalizacji i przyciągania

inwestycji. Ważnym beneficjentem będą też różne instytucje otoczenia biznesu związane z

innowacyjnością, w tym klastry, ośrodki innowacji czy jednostki naukowe. Dzięki wsparciu z Programu

Polska Wschodnia będą mogły wzmacniać swoje pozycje, a jednocześnie poprawiać jakość usług

kierowanych do przedsiębiorców.

PRIORYTETY PROGRAMU

Z celów, strategii i obszarów wsparcia wynika podział Programu Polska Wschodnia na osie

priorytetowe. Program będzie realizowany w czterech osiach merytorycznych:

1. Innowacyjna Polska Wschodnia

2. Przedsiębiorcza Polska Wschodnia

3. Nowoczesna infrastruktura transportowa

4. Ponadregionalna infrastruktura kolejowa

Uzupełnieniem struktury Programu Polska Wschodnia będzie oś dotycząca pomocy technicznej, a więc

finansująca działania niezbędne do prawidłowego przygotowania, obsługi, realizacji i rozliczenia

programu. Środki otrzymają instytucje zaangażowane z proces wdrażania POPW a także podmioty



Oś 1.

Pierwsza oś Programu Polska Wschodnia koncentruje się na innowacyjności. W jej ramach przewiduje

się dwa podstawowe kierunki wsparcia:


40

1. Wsparcie na rzecz przedsiębiorstw w zakresie działalności B+R+I (badania+rozwój+innowacje)

2. Zwiększenie potencjału instytucji otoczenia biznesu

W ramach wsparcia przedsiębiorstw dofinansowane zostaną projekty służące wzmacnianiu zdolności

innowacyjnej firm i transferu technologii, głównie w ramach inteligentnych specjalizacji. Wspierane

będą projekty wdrażania innowacji, które wymagać będą przeprowadzenia prac B+R (wykonanych

przez własne zaplecze rozwojowe lub nabyte od innych jednostek z makroregionu bądź pozostałych

części kraju, jak również i zagranicy). Prace takie służyć mają opracowaniu nowych lub istotnie

ulepszonych produktów (innowacje produktowe) i procesów (innowacje procesowe). W ramach

realizowanych projektów dopuszczalny będzie zakup oraz montaż maszyn, jak i urządzeń technicznych,

narzędzi, przyrządów oraz wyposażenia, o ile służyć to będzie wdrażaniu innowacji, będących

przedmiotem przeprowadzanych prac B+R.

Projekty mające na celu wdrażanie innowacji w przedsiębiorstwach obejmować będą mogły swoim

zakresem także stworzenie lub rozwój istniejącego zaplecza badawczo-rozwojowego, służącego

działalności innowacyjnej oraz związanej z wdrażaną innowacją.

Projekty polegające na wdrażaniu innowacji będą mogły być realizowane zarówno przez pojedyncze

przedsiębiorstwa, jak i ich konsorcja oraz ponadregionalne inicjatywy.

W ramach wyżej wymienionych działań preferowane będą projekty uwzględniające rozwój technologii

zero- i niskoemisyjnych oraz racjonalne wykorzystanie zasobów (eko-innowacyjność i eko-

efektywność).

Wspieranie efektywnej i innowacyjnej przedsiębiorczości wymaga istnienia profesjonalnego zaplecza

instytucjonalnego w postaci ośrodków innowacji i przedsiębiorczości. Ośrodki innowacji pełnią funkcje

pośrednictwa w dostępie regionalnych firm do zewnętrznych zasobów wiedzy, doradztwa, finansów,

nawiązywania współpracy z różnymi partnerami firm. Inną ważną ich rolą jest pomoc dla firm

obejmująca diagnozowanie potrzeb, transfer i adaptację obcych rozwiązań do warunków firm. Dlatego

też pierwsza oś POPW, poza wsparciem przedsiębiorstw, zostanie skierowana także do istniejących na

terenie Polski Wschodniej ośrodków innowacji, w szczególności wspartych w ramach perspektywy

finansowej 2007-2013 z Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej. Takie podejście zapewnia

większą koncentrację środków i spójność z inwestycjami publicznymi, których już dokonano.

Zakres działań obejmować będzie poszerzenie wachlarza i profesjonalizacją usług ośrodków innowacji

(np. w zakresie praktycznego wprowadzania innowacji takich, jak audyt innowacyjności w powiązaniu

ze specjalistycznym doradztwem lub usługi asystentów lub brokerów innowacji dla przedsiębiorstw,

zaawansowanych usług proinnowacyjnych, tj. wsparcia transferu technologii, tworzenia firm

technologicznych, stymulowania współpracy przedsiębiorstw z jednostkami B+R, wsparcia

prowadzenia B+R w firmach). Rozwój usług następować będzie poprzez stymulowanie rynku tych

usług.

Działania skierowane będą również na projekty obejmujące swoim zakresem zakup niezbędnego

wyposażenia i rozbudowę infrastruktury ośrodków innowacji pod warunkiem, że wiązać się to będzie z

rozwojem usług dedykowanych przedsiębiorstwom (np. usług pomiarowych, usług diagnostycznych,

usług certyfikacyjnych).

Wsparciem objęte będą również projekty B+R realizowane przez przedsiębiorców, wynikające z ich

indywidualnego zapotrzebowania, których animatorem będą ośrodki innowacji. Preferowane będą te

projekty, które angażować będą ośrodki innowacji, jednostki naukowe (np. uczelnie, instytuty

badawcze) zarówno z makroregionu i pozostałych części kraju, jak i zagranicy.

Dodatkowo w ramach wsparcia przewiduje się działanie mające na celu integrację i wzrost

efektywności ośrodków innowacji Polski Wschodniej. Wsparciem zostanie objęte utworzenie i


41

wdrożenie ponadregionalnej sieci współpracy ośrodków innowacji, konsolidującej i integrującej

istniejącą infrastrukturę badawczo-rozwojową i innowacyjną oraz oferowane usługi na potrzeby

działalności innowacyjnych przedsiębiorstw. Sieć stanowić ma efektywne narzędzie, mające na celu

przygotowanie ośrodków innowacji do udzielenia przedsiębiorstwom zindywidualizowanego wsparcia

uwzględniającego możliwości wprowadzania innowacji w zależności od specyfiki danej branży, w tym w

ramach inteligentnych specjalizacji. Sieć służyć powinna oferowaniu takich usług jak np.: pomoc w

organizowaniu działań inicjujących kontakty oraz udostępnianie miejsc na spotkania inicjujące

kontakty, kojarzenie partnerów, generowanie pomysłów, organizowanie konferencji, seminariów,

realizacja projektów w partnerstwie, realizacja projektów pilotażowych, projektów B+R i dotyczących

innowacji, partnerstwo typu business-to-business, rozwijanie umiejętności.

Oś 2.

Z rozwojem innowacyjności silnie wiąże się przedsiębiorczość. Ta stanowi główne zagadnienie w

drugiej osi priorytetowej Programu Polska Wschodnia.

Planowane działania to:

1. Platformy startowe dla nowych pomysłów

Celem platform startowych będzie stworzenie warunków sprzyjających rozwojowi nowych,

innowacyjnych pomysłów biznesowych w Polsce Wschodniej. Za animację, tj. przygotowanie, a

następnie zarządzanie platformami startowymi odpowiedzialne będą ośrodki innowacji typu parki

naukowo-technologiczne, parki naukowe, parki technologiczne, inkubatory technologiczne oraz

inkubatory przedsiębiorczości. Realizacja tego instrumentu wsparcia wymagać będzie także sieciowej

współpracy partnerów instytucjonalnych od władz lokalnych i regionalnych poczynając, przez instytucje

wsparcia, sektor finansowy, na środowisku biznesu kończąc. Oferta platformy startowej dla nowych

pomysłów skierowana będzie w szczególności do absolwentów szkół wyższych oraz studentów

ostatnich lat studiów, chcących rozwinąć swój pomysł oraz uruchomić i rozwijać własne firmy w Polsce

Wschodniej. W ramach platform startowych zapewnione zostanie indywidualne wsparcie doradcze,

opieka w formie mentoringu, obejmująca etap prac nad rozwojem nowego pomysłu biznesowego.

Udzielane będzie również wsparcie w zakresie m. in. specjalistycznych konsultacji i usług, pozyskania

niezbędnych umiejętności i wiedzy, uczestnictwa w konferencjach oraz spotkaniach networkingowych,

związanych z rozwojem pomysłu biznesowego. Pomysły rozwinięte w platformach startowych będą

mogły uzyskać wsparcie inwestycyjne związane z utworzeniem nowego przedsiębiorstwa (typu

startup).

2. Wsparcie internacjonalizacji MŚP

Środki zostaną skierowane na rzecz wzrostu internacjonalizacji firm z makroregionu Polski Wschodniej.

Obejmować ono będzie kompleksowe, indywidualne, profilowane pod odbiorcę działania doradcze na

rzecz zwiększenia zagranicznej wymiany handlowej sektora MŚP z Polski Wschodniej, związane m. in. z

doradztwem w zakresie opracowania strategii wejścia na rynek zagraniczny, analizą rynku docelowego,

przedstawieniem możliwych i optymalnych kanałów dystrybucji, wyselekcjonowaniem oraz

nawiązaniem kontaktów z partnerami zagranicznymi, jak również organizacją spotkań bezpośrednich.

Wsparcie w szczególności adresowane będzie do firm inicjujących działalność eksportową. W celu

maksymalizacji efektów działaniami doradczymi objęte zostaną jednak również MŚP w procesie dalszej

ekspansji na rynkach zagranicznych. Dodatkowo w ramach internacjonalizacji wspierane będą

działania, które skupiać się będą wokół udziału przedsiębiorców w krajowych i międzynarodowych

targach gospodarczych i branżowych.

3. Wsparcie internacjonalizacji klastrów w zakresie B+R+I

W ramach tego działania wsparciem objęte zostaną działania związane z tworzeniem sieci

międzynarodowych powiązań kooperacyjnych, wymianą specjalistów, udziałem w międzynarodowych


42

zespołach badawczych, opracowaniem międzynarodowych projektów, prowadzących do

przygotowania i złożenia wspólnych wniosków do programów międzynarodowych, organizacją lub

udziałem członków inicjatywy klastrowej w międzynarodowych seminariach, konferencjach, giełdach

technologii lub warsztatach, związanych tematycznie z profilem działalności klastra. Przedsięwzięcia te

mają na celu wymianę doświadczeń, intensyfikację transferu technologii oraz przepływ wiedzy i

informacji pomiędzy ośrodkami przemysłowymi i naukowymi zlokalizowanymi w różnych krajach i

regionach. Ułatwią także komercjalizację wiedzy.

4. Wsparcie klastrów z Polski Wschodniej

Poza procesem internacjonalizacji przewidziano środki także na wzmocnienie innych potencjalów

ponadregionalnych powiązań kooperacyjnych przedsiębiorstw z 5 województw Polski Wschodniej.

Wspierane będą projekty, których celem będzie podniesienie poziomu konkurencyjności członków

struktur klastrowych, obejmujące swoim zakresem m.in.: przedsięwzięcia inwestycyjne, wzmacniające

konkurencyjność

klastra, jak i poszczególnych jego członków, wspólne działania marketingowe oraz organizację i

rozwijanie efektywnego kosztowo łańcucha dostaw. Projekty powinny również uwzględniać efektywne

wykorzystanie zasobów (np. energii, materiałów, surowców) oraz wprowadzanie do podejmowanych

przedsięwzięć elementów ekozarządzania i ekomarketingu. Przewiduje się również działania na rzecz

podniesienia konkurencyjności MŚP z makroregionu Polski Wschodniej poprzez tworzenie i rozwój

sieciowych produktów turystycznych (w tym m.in. w oparciu o potencjał kulturowy) o znaczeniu co

najmniej ponadregionalnym. Działania wspierane w tym obszarze mają na celu aktywizację

społeczności lokalnych oraz tworzenie nowych miejsc pracy, w szczególności stanowiących atrakcyjną

alternatywę dla pracy w rolnictwie, poprzez stymulowanie powiązań kooperacyjnych pomiędzy

przedsiębiorcami na rzecz tworzenia oraz rozwoju atrakcyjnych, bazujących na istniejącym potencjale

komercyjnych produktów turystycznych.

Oś 3.

Dostępność terytorialna i właściwe skomunikowanie to kolejne wyzwanie stojące przed regionami

Polski Wschodniej. Nacisk na poprawę drogowych powiązań komunikacyjnych został położony w

trzeciej osi priorytetowej POPW.

Jednym z priorytetowych obszarów jest transport miejski. Na dofinansowanie będą mogły więc liczyć

projekty związane z:

budową i przebudową sieci szynowych, trolejbusowych i autobusowych wraz z zakupem

niskoemisyjnego taboru,

budową i przebudową niezbędnej infrastruktury na potrzeby komunikacji miejskiej, w tym

intermodalnych dworców przesiadkowych,

wdrożeniem nowych, rozbudową lub modernizacja istniejących systemów telematycznych na

potrzeby komunikacji miejskiej.

O wsparcie będą mogły występować miasta wojewódzkie Polski Wschodniej, a także związki i

stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego zlokalizowanych na obszarze funkcjonalnym stolic

województw.

Drugim ważnym obszarem są lokalne i regionalne połączenia drogowe. Wsparcie zostanie

przeznaczone na poprawę układów transportowych m.in. przez przebudowę istniejącej sieci drogowo-

ulicznej, służącej efektywnemu skomunikowaniu dzielnic i eliminacji wąskich gardeł, budowę obwodnic

wewnętrznych, budowę i przebudowę odcinków dróg służących połączeniu układu drogowego w

mieście z siecią dróg poza jego obszarem.

Oś 4.


43

Doinwestowania wymaga także infrastruktura kolejowa Polski Wschodniej, która stanowi także istotny

kanał komunikacyjny łączący makroregion z pozostałą częścią kraju. Planowane wsparcie będzie

ukierunkowana na wzmocnienie wewnętrznych i uzupełnienie zewnętrznych połączeń w transporcie

kolejowym Polski Wschodniej. Realizowane będą inwestycje w infrastrukturę liniową (przebudowa

drogi kolejowej oraz sieci trakcyjnej wraz z infrastrukturą towarzyszącą), infrastrukturę punktową

(obiekty obsługi podróżnych, m.in. przystanki, wiaty, kładki dla pieszych oraz inne obiekty inżynieryjne).

Ponadto przewiduje się usprawnienie systemów automatyki kolejowej.

Planowane inwestycje będą prowadzone na istniejących liniach kolejowych w celu zwiększenia

poziomu ich przepustowości w ramach Magistrali Wschodniej stanowiącej szczególną koncepcję

połączenia miast wojewódzkich Polski Wschodniej. Tryb i zakres prowadzonych prac będzie

uzależniony od specyfiki danego odcinka, jego stanu i parametrów technicznych oraz roli i znaczenia w

ponadregionalnym systemie połączeń kolejowych. Przewiduje się m.in. elektryfikację wybranych

odcinków linii oraz inne inwestycje mające na celu poprawę jakości usług kolejowych, a także

zwiększenie prędkości oraz dopuszczalnego maksymalnego nacisku na oś.

Realizacja przedsięwzięć w ramach POPW została zaprojektowana tak, aby stanowiła dodatkowy

element wsparcia, wzmacniający efekty działań inwestycyjnych w infrastrukturę kolejową

zrealizowanych bądź planowanych do realizacji w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko 2014-

2020.

Beneficjentem projektów realizowanych w ramach czwartej osi priorytetowej będzie zarządca

infrastruktury kolejowej - PKP PLK S.A.

FINANSOWANIE

Kwoty na poszczególne osie priorytetowe są na razie wartościami szacunkowymi, a dopiero na dalszym

etapie prac ustalona zostanie precyzyjna alokacja, w tym z podziałem na poszczególne działania w

ramach priorytetów. Wiemy już jednak, że na Program Polska Wschodnia przeznaczonych będzie

2 117,2 mln EUR.

oś POPW alokacja (w mln EUR)

Oś 1. Innowacyjna Polska Wschodnia 570,6

Oś 2. Przedsiębiorcza Polska Wschodnia 558,2

Oś 3. Nowoczesna infrastruktura transportowa 992,1

Oś 4. Ponadregionalna infrastruktura kolejowa 329,9

Oś 5. Pomoc techniczna 40,0

ŁĄCZNIE 2 490,8

Środki unijne dla Programu Polska Wschodnia pochodzą z Europejskiego Funduszu Rozwoju


EUR i wkładu krajowego w wysokości 373,6 mln EUR.

INSTYTUCJE

Za realizację Programu Polska Wschodnia odpowiada Instytucja Zarządzająca. Jej rolę pełni

Departament Programów Ponadregionalnych w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju. Przewiduje się

powierzenie części zadań Instytucjom Pośredniczącym, które będą wdrażać poszczególne części

programu – organizować konkursy i dokonywać wyboru projektów do dofinansowania. W ramach

POPW rolę Instytucji Pośredniczących pełnić będą: Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości,


44

Centrum Unijnych Projektów Transportowych oraz Polska Organizacja Turystyczna. Nie wyklucza się

również powołania w razie potrzeby Instytucji Wdrażających. Delegowanie zadań będzie miało miejsce

jedynie wtedy, gdy będzie prowadzić do poprawy skuteczności i efektywności wdrażania programu.

ŹRÓDŁA WIEDZY

Zmiany i inne aktualności dotyczące Programu Polska Wschodnia można śledzić na stronie

internetowej http://www.polskawschodnia.gov.pl/2014_2020

Informacje o POPW oraz inne aktualności związane funduszami europejskimi na lata 2014 – 2020




http://www.polskawschodnia.gov.pl/2014_2020



45

Tytuł Program Operacyjny Wiedza Edukacja Rozwój



Data utworzenia/


Źródła Projekt POWER (8.01.2014)

www.efs.gov.pl/2014_2020

INFORMACJE OGÓLNE

Zgodnie z założeniami Umowy Partnerstwa, EFS w latach 2014-2020 będzie wdrażany w ramach

krajowego programu operacyjnego oraz 16 regionalnych programów operacyjnych. Na podstawie

dotychczasowych doświadczeń z realizacji EFS w Polsce przyjęto założenie, że na poziomie

regionalnym Europejski Fundusz Społeczny będzie finansował bezpośrednie wsparcie osób w celu

poprawy ich sytuacji na rynku, natomiast PO WER, jako program krajowy, będzie koncentrował się na

poprawie ram funkcjonowania poszczególnych polityk sektorowych. PO WER zastąpi więc

funkcjonujący w latach 2007 – 13 Program Kapitał Ludzki tylko w części. Realizowany będzie bowiem

wyłącznie na poziomie krajowym i będzie zapewniał głównie wsparcie rozwiązań systemowych

w zakresie rynku pracy i integracji społecznej oraz edukacji. W programie przewidziane jest ponadto

dofinansowanie dla uczelni wyższych oraz dla projektów innowacyjnych i współpracy ponadnarodowej.

Inne działania, które w latach 2007 – 2013 były realizowane w regionalnym komponencie Programu

Kapitał Ludzki, będą od roku 2014 wdrażane w ramach programów regionalnych. Program Operacyjny

Wiedza Edukacja Rozwój będzie natomiast realizowany równolegle do 16 programów w regionach

w celu stworzenia bardziej efektywnych ram polityk, których oddziaływanie będzie miało miejsce na

poziomie regionalnym w postaci bezpośredniego wsparcia indywidualnego.

W ramach Programu Wiedza Edukacja Rozwój wspierane będą obszary zatrudnienia i mobilności

pracowników, włączenia społecznego i walki z ubóstwem, inwestowania w edukację, umiejętności

i uczenie się przez całe życie oraz wzmacniania sprawności i efektywności państwa.

Głównymi celami zaplanowanymi do realizacji w ramach programu są więc:

wdrożenie reform systemów i struktur w wybranych obszarach polityk publicznych, kluczowych

z punktu widzenia strategii Europa 2020 i krajowych programów reform,

wspieranie jakości, skuteczności i otwartości szkolnictwa wyższego jako instrumentu budowy

gospodarki opartej o wiedzę,

poszukiwanie nowych, niestosowanych dotąd na szerszą skalę innowacyjnych metod

rozwiązywania problemów społecznych takich jak: bezrobocie, wykluczenie społeczne czy brak

kwalifikacji i wykształcenia (wypracowywanie tych metod będzie odbywać się w drodze

tworzenia i testowania nowych rozwiązań, a także poprzez przenoszenie rozwiązań

stosowanych w innych krajach w ramach współpracy ponadnarodowej),

realizacja programów w zakresie mobilności ponadnarodowej czyli np. staży i praktyk

zagranicznych w ramach programów Erasmus czy Leonardo da Vinci,

realizacja działań ukierunkowanych na bezrobotne osoby młode w wieku od 15 do 24 roku

życia i poprawę ich sytuacji na rynku pracy w ramach Inicjatywy na rzecz zatrudnienia osób

młodych i Gwarancji dla młodzieży.

http://www.efs.gov.pl/2014_2020


46

PRIORYTETY PROGRAMU

Wspierane w Programie Wiedza Edukacja Rozwój obszary, będą realizowane w ramach czterech osi

priorytetowych, na które został podzielony PO WER:

1. Osoby młode na rynku pracy

2. Efektywne polityki publiczne dla rynku pracy, gospodarki i edukacji

3. Szkolnictwo wyższe dla gospodarki i rozwoju

4. Innowacje społeczne i współpraca ponadnarodowa

Uzupełnieniem struktury Programu Wiedza Edukacja Rozwój będzie oś dotycząca pomocy technicznej,

a więc finansująca działania niezbędne do prawidłowego przygotowania, obsługi, realizacji i rozliczenia

programu. Środki otrzymają instytucje zaangażowane z proces wdrażania POWER a także podmioty



Oś 1.

Konieczność podjęcia zintensyfikowanych działań skoncentrowanych na osobach młodych jest już od

wielu lat sygnalizowana przez Komisję Europejską, która sama podjęła szereg działań mających na celu

wsparcie osób młodych. Propozycją Komisji były m.in. przedstawione w 2012 r. „Gwarancje dla

Młodzieży” zawarte w ramach Pakietu na rzecz Zatrudnienia Młodzieży. Jest to skierowany do państw

członkowskich UE postulat zagwarantowania wszystkim młodym osobom w wieku od 15 do 24 lat,

którzy nie mają zatrudnienia ani nie uczestniczą w kształceniu lub szkoleniu (tzw. młodzież NEET),

dobrej jakości oferty zatrudnienia, dalszego kształcenia, przyuczenia do zawodu lub stażu.

W ramach PO WER przewidziano osobny priorytet poświęcony działaniom mającym na celu efektywną

aktywizację zawodową osób młodych. W katalogu działań, które będą przyczyniać się do osiągnięcia

tego efektu, znajdą się między innymi staże, szkolenia, stypendia, studia podyplomowe, przyuczenie do

zawodu czy przekwalifikowanie. Możliwe będzie także uzyskanie wsparcia na rozpoczęcie własnej

działalności gospodarczej. Środki na otwieranie firmy dostępne będą w postaci pożyczek dla osób

młodych, bezrobotnych, poniżej 29 roku życia.

Oś 2.

Rozwiązania systemowe w zakresie polityki rynku pracy, integracji społecznej, gospodarczej czy

edukacyjnej będą realizowane w ramach pierwszej osi priorytetowej POWER. Jest to najbardziej

rozbudowana cześć programu, a kategorie możliwych do dofinansowania przedsięwzięć są bardzo

zróżnicowane. Należą do nich:

promowanie równouprawnienia,

adaptacja przedsiębiorstw i pracowników,

aktywne i zdrowe starzenie się,

instytucje rynku pracy,

aktywna integracja,

usługi socjalne i zdrowotne,

gospodarka społeczna,

edukacja,


47

uczenie się przez całe życie i kształcenie zawodowe.

Równość

W ramach tworzenia warunków dla wyrównywania szans płci na rynku pracy, planuje się stworzenie

modelu monitorującego różnice w wynagrodzeniach kobiet i mężczyzn wykonujących pracę o tej

samej wartości oraz opracowywanie i wdrażanie zmian w zakresie równości szans płci na poziomie

aktów prawnych. Ponadto realizowane będą programy wspierające przy wyborze ścieżki kariery

zawodowej czy programy promujące równy udział kobiet i mężczyzn na stanowiskach decyzyjnych.

Promowane będą także rozwiązań na rzecz godzenia życia zawodowego i prywatnego.

O środki na realizację takich przedsięwzięć będą mogły występować właściwe ministerstwa oraz

Pełnomocnik Rządu ds. Równego Traktowania

Adaptacja

Przedsięwzięcia w zakresie adaptacyjności powinny mieć na celu podnoszenie jakości zarządzania

rozwojem przedsiębiorstw, poprawę efektywności systemu wczesnego ostrzegania i szybkiego

reagowania przedsiębiorstw na zmiany gospodarcze oraz upowszechnianie mechanizmów i narzędzi

dialogu społecznego. W związku z tym przewiduje się dofinansowanie m.in.: działań budujących

świadomość właścicieli i kadry zarządzającej MMŚP na temat korzyści z zarządzania rozwojem (w tym

zarządzania strategicznego i zarządzania zasobami ludzkimi); rozwiązań systemowych wspierających

rozwój przedsiębiorstw w branżach i sektorach istotnych z punktu widzenia rozwoju gospodarczego

kraju; badań pozwalających prognozować zmiany dynamiki kluczowych trendów mikro-

i makroekonomicznych, zachodzących na poziomie określonych branż gospodarczych, sektorów

i obszarów geograficznych; narzędzi zapobiegania sytuacjom kryzysowym przedsiębiorstw, które

odczuwają negatywne skutki zmiany gospodarczej; mechanizmów i narzędzi dialogu społecznego

w zakresie organizacji pracy, podnoszenia kwalifikacji zawodowych pracowników, zarządzania zmianą

gospodarczą.

Wsparcie będzie prowadzone przez ministra gospodarki, Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości

oraz partnerów społecznych i gospodarczych.

Ludzie starsi

Priorytet dotyczący aktywnego i zdrowego starzenia się będzie realizowany poprzez projekty

pilotażowe i testujące w zakresie programów profilaktycznych zawierające m.in. komponent badawczy,

edukacyjny oraz wspierający współpracę pomiędzy różnymi podmiotami leczniczymi; ogólnokrajowe

programy w zakresie edukacji zdrowotnej i promocji zdrowego stylu życia; prowadzenie badań i analiz

nad starzeniem się i sytuacją osób starszych oraz ich upowszechnianie.

Przedsięwzięcia te będą mogły być realizowane przez dość szerokie grono podmiotów: właściwe

ministerstwa (w szczególności ministra zdrowia), Narodowy Fundusz Zdrowia, podmioty posiadające

potencjał do opracowywania programów profilaktycznych (np. uczelnie medyczne, szpitale kliniczne,

instytuty badawcze).

Rynek pracy

Minister właściwy do spraw pracy będzie odpowiadał za realizację kolejnego obszaru wspieranego

w pierwszej osi priorytetowej PO WER – instytucji runku pracy. Głównym celem jaki został postawiony

na tym polu jest podniesienie efektywności działań instytucji rynku pracy w odniesieniu do

zmieniającej się sytuacji w tym obszarze. Zaproponowane rozwiązania systemowe mają na celu

zwiększenie efektywności usług świadczonych na rzecz klientów instytucji rynku pracy. Priorytet

zakłada modernizację struktur organizacyjnych, podnoszenie kwalifikacji kadr instytucji rynku pracy,

zastosowanie nowoczesnych technologii komunikacyjnych i informacyjnych. Obejmie także


48

modernizację systemu zarządzania informacjami wykorzystywanymi w usługach rynku pracy. Przyczyni

się to do wzmocnienia efektywności działania instytucji rynku pracy oraz do ich profesjonalizacji.

Integracja społeczna

Również na poziomie ministerialnym realizowane będą przedsięwzięcia związane z szeroko rozumianą

integracją społeczną. Poprawa jakości działań na rzecz ubóstwa i wykluczenia wymaga integracji

polityk publicznych, w szczególności polityk w obszarze pomocy i integracji społecznej, wsparcia

rodziny, rehabilitacji społeczno – zawodowej osób niepełnosprawnych, zatrudnienia, zdrowia, edukacji,

ekonomii społecznej, mieszkalnictwa, kurateli sądowej, systemu penitencjarnego. W związku z tym

wspierane będą zmiany systemowe mające sprzyjać integracji tych polityk na poziomie krajowym,

regionalnym i lokalnym, w celu skutecznego przeciwdziałania ubóstwu i wykluczeniu społecznemu. To

z kolei pociąga za sobą potrzebę realizacji działań systemowych na rzecz lepszej koordynacji na

poziomie krajowym polityk sektorowych i regionalnych na rzecz włączenia społecznego i zwalczania

ubóstwa. Jednocześnie projekty mają zapewniać także indywidualizację usług, czyli dostosowanie usług

do potrzeb poszczególnych osób i grup dotkniętych lub zagrożonych różnorodnymi formami

wykluczenia.

Promowanie włączenia społecznego i zwalczanie ubóstwa realizowane będzie także poprzez działania

w obszarze wyrównywania dostępu do usług społecznych. Kluczowe jest wypracowanie nowych

rozwiązań systemowych i standardów w zakresie usług zdrowotnych, w tym opiekuńczych dla osób

niesamodzielnych, także osób starszych, uwzględniających aspekty opieki medycznej. Nowe

rozwiązania powinny być dodatkowo ukierunkowane na wspieranie deinstytucjonalizacji usług.

Podejmowane działania będą skoncentrowane na poszerzaniu i lepszym dopasowaniu oferty usług

kierowanych do osób wykluczonych. Ponadto, w celu wzmacniania integracji społecznej i terytorialnej,

będą wspierane działania powiązane z rewitalizacją, w tym m.in. zapobieganie bezdomności poprzez

wspieranie dostępu do mieszkalnictwa chronionego.

Ekonomia społeczna

Dla zwiększenia skuteczności polityki publicznej w zakresie zwiększania zatrudnienia oraz zwalczania

wykluczenia społecznego i ubóstwa kluczowe znaczenie ma rozwój sektora ekonomii społecznej, w tym

przedsiębiorczości społecznej. Niezbędne jest więc tworzenie sprzyjających warunków dla rozwoju

tego sektora na wszystkich poziomach: krajowym, regionalnym i lokalnym. Planuje się tworzenie

i wdrożenie rozwiązań systemowych mających na celu stworzenie przyjaznego środowiska dla rozwoju

ekonomii społecznej, w tym do realizacji przez sektor ekonomii społecznej usług użyteczności

publicznej. Wprowadzane będą także zwrotne instrumenty finansowe na rzecz rozwoju ekonomii

społecznej i przedsiębiorczości społecznej (np. systemy pożyczkowe i poręczeniowe), a także

instrumenty innowacyjne (np. social venture capital).

Przedsięwzięcia te będą realizowane przez ministra pracy, Bank Gospodarstwa Krajowego oraz

działające podmioty ekonomii społecznej.

Edukacja

System edukacji w Polsce stoi przed wyzwaniami, jakie niesie ze sobą rozwój gospodarki opartej na

wiedzy oraz zapewnienie spójności społecznej i równych szans. Stąd w tym obszarze również

przewidziano wsparcie z Programu Wiedza Edukacja Rozwój. Priorytet zakłada z jednej strony wsparcie

systemu oświaty w zakresie podwyższenia jakości pracy szkół, w tym zwiększenia ich funkcji

społecznych, z drugiej koncentrując się na działaniach ukierunkowanych na rozwój metod

wspierających procesy uczenia się. Zakłada się także modernizację mechanizmów i procesów

zarządzania oświatą, co ma przyczynić się do zwiększenie ich efektywności.

Potencjalnymi beneficjentami, którzy będą mogli otrzymać wsparcie na realizację takich przedsięwzięć

są m.in. Ministerstwo Edukacji Narodowej, Ośrodek Rozwoju Edukacji, Instytut Badań Edukacyjnych,


49

Centralna i Okręgowe Komisje Egzaminacyjne, Ośrodek Rozwoju Polskiej Edukacji za Granicą czy

Centrum Informatyczne Edukacji.

Obszar edukacji pojawia się w Programie Wiedza Edukacja Rozwój także w kontekście kształcenia

ustawicznego. Celami realizowanych przedsięwzięć mają być:

stworzenie warunków dla współpracy przedsiębiorców ze szkołami i placówkami edukacyjnymi

różnego typu i szczebla w procesie kształcenia i egzaminowania,

rozwój uczenia się przez całe życie poprzez budowę krajowego systemu kwalifikacji,

poprawa dostępności, jakości i adekwatności usług edukacyjnych (rozwojowych) świadczonych

na rzecz przedsiębiorstw i ich pracowników ,

zapewnienie wykwalifikowanych kadr medycznych odpowiadających na potrzeby

demograficzne kraju.

Administracja

Ostatnim obszarem interwencji w ramach pierwszej osi priorytetowej PO WER będzie wzmocnienie

potencjału administracji publicznej do posługiwania się nowoczesnymi narzędziami w tworzeniu,

wdrażaniu i zarządzaniu politykami publicznymi. Jednocześnie wsparcie zostanie skoncentrowane

w szczególności na tych narzędziach i politykach, które w największym stopniu wpływają na

efektywność gospodarowania, konkurencyjność i rozwój przedsiębiorstw. Planuje się w szczególności

wsparcie przedsięwzięć zakładających:

podnoszenie kwalifikacji pracowników administracji publicznej odpowiedzialnych za

przygotowanie regulacji, wzmacniające oparcie polityk na dowodach,

opracowanie i rozwijanie rozwiązań umożliwiających dokonanie pogłębionej analizy wpływu

proponowanych regulacji na sektor małych i średnich przedsiębiorstw,

wprowadzenie powszechnego systemu monitorowania świadczenia usług publicznych oraz

doskonalenia jakości świadczonych usług administracyjnych,

podnoszenie kwalifikacji pracowników administracji publicznej uczestniczących w wydawaniu

decyzji administracyjnych,

wprowadzenie do urzędów administracji publicznej, jak również szeroko pojętej administracji

świadczącej, systemów zarządzania satysfakcją klienta.

Oś 3.

Zapewnienie kształcenia na poziomie wyższym odpowiadającego potrzebom gospodarki, rynku pracy

i społeczeństwa; podniesienie jakości studiów doktoranckich; zwiększenie otwartości i mobilności

międzynarodowej szkolnictwa wyższego; poprawa jakości dydaktyki i rozwój systemów zarządzania

w uczelniach oraz rozwój kształcenia przeddyplomowego na kierunkach medycznych to cele drugiej

osi priorytetowej Programu Wiedza Edukacja Rozwój. Uczelnie będą mogły realizować przedsięwzięcia

rozwijające ich potencjał naukowo – dydaktyczny, a także wzmacniać inne zdolności i możliwości.

Wsparcie w obszarze szkolnictwa wyższego będzie skoncentrowane na podniesieniu jakości

kształcenia, a tym samym zwiększeniu szans absolwentów na jak najszybsze rozpoczęcie aktywnego

funkcjonowania na rynku pracy. Kluczową rolę w najbliższych latach odgrywać będzie współpraca

uczelni z otoczeniem zewnętrznym, zarówno społecznym jak i gospodarczym. Włączenie się

pracodawców w proces kształcenia, zaowocuje pojawieniem się na rynku pracy absolwentów

posiadających nie tylko wiedzę teoretyczną, ale także praktyczne umiejętności i kompetencje miękkie.

Szczególnie istotną rolę współpraca ta powinna odegrać w przypadku programów kształcenia o profilu

praktycznym.


50

Ważnym obszarem koncentracji wsparcia będzie kontynuacja działań na rzecz zwiększenia liczby

dobrze wykształconych absolwentów kierunków i obszarów kształcenia, które są kluczowe dla rozwoju

gospodarki.

Do realizacji celu Priorytetu przyczyniać się będą również programy rozwojowe uczelni, ukierunkowane

na przygotowanie szkół wyższych na zachodzące zmiany i kluczowe wyzwania. Zasadne w związku

z tym będzie wspieranie rozwiązań systemowych ukierunkowanych na rozszerzenie oraz modyfikację

dotychczasowej działalności uczelni, a także poprawę jakości funkcjonowania i organizacji kształcenia

na uczelni. Konieczne w tym zakresie będzie również zwiększenie efektywnego zarządzania

szkolnictwem wyższym, poprzez rozwój kompetencji zarządczych kadr kierowniczych

i administracyjnych w uczelniach, w szczególności w zakresie zarządzania finansami uczelni.

Oś 4.

W ostatnim, czwartym priorytecie Programu Wiedza Edukacja Rozwój, przewidziano wsparcie na

realizację projektów innowacyjnych i obejmujących współpracę ponadnarodową. Projekt innowacyjny

to projekt, którego celem jest poszukiwanie nowych, lepszych, efektywniejszych sposobów

rozwiązywania problemów mieszczących się w obszarach wsparcia EFS. Z kolei projekty współpracy

ponadnarodowej powinny przyczyniać się do osiągnięcia celów danego priorytetu, wykorzystując

doświadczenia partnerów z innych krajów. Projekty te mogą zatem korzystać z już gotowych

i stosowanych w innych miejscach rozwiązań oraz przewidywać ich adaptowanie bądź wypracowywać

nowe rozwiązania przy udziale partnerów z innych krajów.

Celem interwencji będzie wykorzystanie innowacji społecznych do przetestowania i wypracowania

nowych skuteczniejszych rozwiązań problemów w obszarze zatrudnienia, integracji społecznej,

kształcenia przez całe życie oraz modernizacji funkcjonowania administracji publicznej, w przypadku

których dotychczasowe działania nie są wystarczające lub wymagają nowego podejścia. Jednocześnie

będą się koncentrowały na najtrudniejszych i kluczowych problemach, wspierając osiągnięcie celów

wynikających z dokumentów strategicznych.

Programy mobilności ponadnarodowej będą służyć nabyciu nowych umiejętności i kompetencji oraz

ich doskonaleniu, a także zdobyciu doświadczenia zawodowego przez osoby na rożnym etapie

kształcenia i kariery zawodowej. Przyczynią się również do poprawy jakości funkcjonowania, w tym

udoskonalenia metod pracy i zarządzania, podmiotów prywatnych i publicznych.

FINANSOWANIE

Realizacja wszystkich, jakże szerokich i istotnych, wymienionych wyżej celów i założeń PO WER,

wymaga znacznych nakładów finansowych. EFS zapewnia środki na ich wdrażanie.

oś POWER alokacja (w mln EUR)

Oś 1. Osoby młode na rynku pracy 1 704,2 (w tym 504,9 z YEI)

Oś 2. Efektywne polityki publiczne dla rynku pracy, gospodarki i edukacji 1 182,5

Oś 3. Szkolnictwo wyższe dla gospodarki i rozwoju 1 351,4

Oś 4. Innowacje społeczne i współpraca ponadnarodowa 710,5

Oś 5. Pomoc techniczna 160,7

ŁĄCZNIE 5 109,3

Środki unijne dla Programu Wiedza Edukacja Rozwój pochodzą z Europejskiego Funduszu

Społecznego oraz, w przypadku pierwszej osi priorytetowej także z Inicjatywy na rzecz zatrudnienia


51

osób młodych (ang. Youth Employment Initiative – YEI). Całość finansowania Programu składa się z

wkładu unijnego wynoszącego 4 419,3 mln EUR i wkładu krajowego w wysokości 690 mln EUR.

INSTYTUCJE

Za realizację Programu Wiedza Edukacja Rozwój będzie odpowiadała instytucja zarządzająca. Jej

funkcję będzie pełnił Departament Europejskiego Funduszu Społecznego w Ministerstwie

Infrastruktury i Rozwoju. Poszczególne części programu będą wdrażane przez powołane instytucje

pośredniczące. To one będą ogłaszać konkursy, przyjmować wnioski o dofinansowanie, oceniać je, a

następnie wspierać beneficjentów w realizacji projektów i ich rozliczeniu. W przypadku dużej ilości

zadań, część pracy będą mogły przekazać instytucjom wdrażającym. Rolę instytucji pośredniczących w

POWER pełnić będą:

Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej (MPiPS)

Ministerstwo Zdrowia (MZ)

Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji (MAiC)

Kancelaria Prezesa Rady Ministrów (KPRM)

Ministerstwo Sprawiedliwości (MS)

Ministerstwo Edukacji Narodowej (MEN)

Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBIR)

Centrum Projektów Europejskich (CPE)

16 Wojewódzkich Urzędów Pracy (WUP)

ŹRÓDŁA WIEDZY

Zmiany i inne aktualności dotyczące Programu Wiedza Edukacja Rozwój można śledzić na stronie

internetowej http://www.efs.gov.pl/2014_2020

Informacje o POWER oraz inne aktualności związane funduszami europejskimi na lata 2014 – 2020




http://www.efs.gov.pl/2014_2020



52

SIŁA W REGIONACH!

Znaczna część funduszy europejskich na lata 2014 – 2020 została skierowana na poziom

regionalny i będzie wdrażana przez Urzędy Marszałkowskie. Instrumentem realizacji tych

środków będą regionalne programy operacyjne przygotowane dla każdego województwa. Skąd

tak duża preferencja dla regionów? Jakie przedsięwzięcia będą realizowane w nowych

programach? Ile środków otrzymają województwa?

WIĘCEJ DLA REGIONÓW

W latach 2014 – 2020 więcej środków będzie zarządzanych na poziomie regionalnym. Dzięki temu

samorządy województw, w oparciu o kontrakty terytorialne oraz wykorzystując regionalne programy

operacyjne i inne instrumenty wsparcia, będą bardziej zaangażowane we wdrażanie funduszy

europejskich. Zapewni to większą decentralizację systemu zarządzania i tym samym lepsze

dopasowanie do lokalnych potrzeb. Ponadto większe kompetencje uzyskają samorządy miast, które

będą mogły realizować instrumenty zintegrowane i samodzielnie wdrażać środki.

Pozytywnie oceniono dotychczas postępującą decentralizację zarządzania funduszami europejskimi –

samorządy sprawdziły się w poprzednich perspektywach, sprawnie wdrażały fundusze, więc tym razem

otrzymały jeszcze większy kredyt zaufania i tym samym większą odpowiedzialność.

W nowych programach regionalnych pojawiają się zarówno środki Europejskiego Funduszu Rozwoju

Regionalnego (EFRR), jak i Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS). Sytuacja taka będzie miała

wymierny wpływ na wielkość środków zarządzanych bezpośrednio przez regiony. Nastąpi wzrost

udziału funduszy strukturalnych (EFRR i EFS łącznie) zarządzanych regionalnie z 37,3% do ok. 60% (czyli

o ponad 22 punkty procentowe). Udział EFRR przeznaczony na regionalne programy operacyjne w

całości alokacji EFRR wyniesie ponad 55% (wzrost z 49,7%), natomiast w przypadku EFS będzie to ok.

72% całości alokacji na ten fundusz.

Podział środków pomiędzy poziom krajowy a regionalny został dokonany przy założeniu zwiększenia

przejrzystości zarządzania środkami unijnymi oraz wyeliminowania znacznej części błędów systemu na

lata 2007-2013. Najważniejsze zasady podziału to:

odejście od stosowania kryterium kwotowego (które nastręczało wiele problemów

w perspektywie 2007-2013);

zastosowanie nie więcej niż dwóch kryteriów podziału jednocześnie - najważniejsze kryteria

podziału to: zasięg geograficzny wsparcia; beneficjent (typ beneficjenta/masowość

beneficjenta/zdolność instytucjonalna); skala oddziaływania interwencji (znaczenie) oraz

oczywiście kryteria charakterystyczne dla konkretnego typu interwencji.

SPECYFIKA RPO

W latach 2014 – 2020 w Polsce Fundusze Europejskie realizowane będą na dwóch poziomach –

centralnym i regionalnym. Na szczeblu centralnym przewidziano programy Europejskiej Współpracy

Terytorialnej oraz 8 programów krajowych finansowanych z Europejskiego Funduszu Rozwoju

Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS), Funduszu Spójności (FS), a także

Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) oraz Europejskiego

Funduszu Morskiego i Rybackiego (EFMR). Na poziomie regionalnym z kolei planuje się realizację 16

regionalnych programów operacyjnych (RPO).

Programy regionalne w latach 2014 – 2020 będą dwufunduszowe – finansowane będą zarówno

z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, jak i Europejskiego Funduszu Społecznego.


53

W związku z tym kompleksowo będą odpowiadać na potrzeby danego województwa. Zarządy

poszczególnych województw opracowały już projekty własnych programów regionalnych. Zostały już

także podzielone środki.

Procedura przygotowania i zatwierdzania programów w województwach jest taka sama, jak w

przypadku programów krajowych. Po przeprowadzeniu konsultacji, analizie ich wyników i opracowaniu

ostatecznej wersji projektu, dokumenty przekazywane są Komisji Europejskiej, gdzie będą czekać na

uwagi i zatwierdzenie. W wielu województwach etap konsultacji społecznych został już zakończony,

jednak niektóre regiony dopiero niedawno przedstawiły pierwsze projekty programów. Już teraz,

patrząc na stan zaawansowania prac w poszczególnych województwach, można stwierdzić, że nie

wszystkie RPO wystartują jednocześnie. Przykładowo RPO dla Śląska ma już gotowy nie tylko projekt

programu, ale także szczegółowego opisu priorytetów. Z kolei na Warmii i Mazurach dopiero

niedawno rozpoczęły się konsultacje społeczne pierwszej wersji projektu RPO.

JAKIE FUNDUSZE?

Środki wdrażane na poziomie regionalnym zostały już podzielone. W stosunku do innych województw,

najwięcej funduszy otrzymały województwa śląskie, małopolskie i wielkopolskie. Z kolei najmniejsze

alokacje przewidziano dla województw: lubuskiego, opolskiego, podlaskiego.


NA CO FUNDUSZE?

Każdy program regionalny ma własną strukturę uwzględniającą specyfikę województwa, jego potrzeby.

W związku z tym układ poszczególnych RPO będzie się różnił – inne numery będą miały poszczególne

osie, różna będzie liczba priorytetów, a przede wszystkim odmienne będą szczegółowe zasady



54

ubiegania się o wsparcie, takie jak: minimalne i maksymalne kwoty dofinansowania, poziomy wsparcia,

typy wydatków możliwych do sfinansowania, kryteria wyboru projektów.

Wszystkie programy regionalne muszą jednak skupiać się wokół obszarów – priorytetów wskazanych

przez Komisję Europejską. Znaczna część projektu Umowy Partnerstwa (ogólnego dokumentu

nadającego ramy realizacji funduszy europejskich na lata 2014 – 2020 w Polsce) poświęcona jest

obszarom tematycznym, wokół których skoncentrowane będzie wsparcie w przyszłych programach.

Zgodnie ze stanowiskiem Komisji Europejskiej będzie to 11 celów tematycznych:

wspieranie badań naukowych, rozwoju technologicznego i innowacji (np. dofinansowanie


naukowych);

zwiększenie stopnia wykorzystania technologii informacyjno – komunikacyjnych (np. wsparcie


podnoszenie konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw (np. nowe inwestycje

w firmach);

wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach (np. inwestycje

w zakresie odnawialnych źródeł energii);

promowanie dostosowania do zmian klimatu, zarządzanie ryzykiem (np. wspieranie


ochronę środowiska naturalnego i wspieranie efektywności wykorzystywania zasobów (np.


promowanie zrównoważonego transportu (np. dofinansowanie budowy dróg, rozwoju


wspieranie zatrudnienia i mobilności pracowników (np. środki na zakładanie firm, na szkolenia

dla pracowników);

wspieranie włączenia społecznego i walkę z ubóstwem (np. wsparcie osób zagrożonych


inwestowanie w edukację, umiejętności i uczenie się przez całe życie (np. środki na tworzenie


wzmacnianie potencjału instytucjonalnego i skuteczności administracji publicznej (np.


W programach regionalnych przewidziane będzie wsparcie z dziesięciu wymienionych celów

tematycznych. Nie obejmą one tylko jedenastego obszaru – wsparcia administracji. Takie projekty będą

bowiem realizowane tylko na poziomie krajowym.

Cele tematyczne określone przez Komisję Europejską będą w ramach RPO realizowane w postaci osi

priorytetowych – części programu regionalnego. Jak wspomniano wyżej, każdy program będzie miał

własną, dostosowaną do potrzeb regionu, strukturę. Dla przykładu jednak warto pokazać układ osi

priorytetowych w jednym z programów – będzie to przykład z województwa podlaskiego:

Oś priorytetowa I: Wzmocnienie potencjału i konkurencyjności gospodarki regionu (np. środki

na rozwój działalności gospodarczej)

Oś priorytetowa II: Przedsiębiorczość i aktywność zawodowa (np. wsparcie dla osób

bezrobotnych)

Oś priorytetowa III: Kompetencje i kwalifikacje (np. szkolenia podnoszące wiedzę)


55

Oś priorytetowa IV: Poprawa dostępności transportowej (np. budowa dróg regionalnych)

Oś priorytetowa V: Gospodarka niskoemisyjna (np. wsparcie na odnawialne źródła energii)

Oś priorytetowa VI: Ochrona środowiska i racjonalne gospodarowanie jego zasobami (np.

monitoring zagrożeń środowiska)

Oś priorytetowa VII: Poprawa spójności społecznej (np. przeciwdziałanie wykluczeniu

społecznemu i rewitalizacja)

Oś priorytetowa VIII: Infrastruktura dla usług użyteczności publicznej (np. wsparcie szkół i

szpitali)

MAZOWSZE

Od roku 2014 województwo mazowieckie jest pierwszym polskim regionem, który w unijnej klasyfikacji

opuści kategorię regionów najsłabiej rozwiniętych (czyli regionów, w których PKB nie przekracza 75%

średniej unijnej). Oznacza to, że będą w nim obowiązywać inne zasady wsparcia.

Ważne jest podkreślenie finansowania programu regionalnego dla Mazowsza. Fundusze na

mazowieckie RPO stanowią około 60% alokacji dla tego regionu i wynoszą 2 087,9 mln euro. Pozostałe

40% środków z funduszy strukturalnych z puli dla Mazowsza, tj. 1,7 mld euro dostępne będą dla

beneficjentów z tego regionu w programach krajowych. Ponadto, będą mogli oni korzystać ze środków

Funduszu Spójności dostępnego w „następcy” Programu Infrastruktura i Środowisko, którego środki

nie są alokowane na poszczególne kategorie regionów, tylko na poziomie państwa członkowskiego.

Na lata 2014 – 2020 przewidziano do realizacji Regionalny Program Operacyjny Województwa

Mazowieckiego. Jego celem będzie zwiększanie konkurencyjności Mazowsza, poprawa jakości życia

mieszkańców oraz niwelowanie wewnętrznych dysproporcji i barier rozwojowych. Podobnie jak inne

RPO, będzie to program dwufunduszowy – finansowany z Europejskiego Funduszu Rozwoju

Regionalnego i Europejskiego Funduszu Społecznego. Co do zasady, program dla województwa

mazowieckiego będzie realizować te same cele i priorytety, co inne programy regionalne, a więc

oferować wsparcie w zakresie rozwoju przedsiębiorczości, edukacji, zatrudnienia, włączenia

społecznego, technologii informacyjno – komunikacyjnych, infrastruktury ochrony środowiska,

energetyki, transportu. Z uwagi jednak na mniejszą alokację oraz większe skoncentrowanie środków

m.in. na obszarze innowacji, gospodarki niskoemisyjnej i cyfryzacji. liczba priorytetów może zostać

ograniczona, aby wsparcie było bardziej efektywne.

Wsparcie na terenie województwa mazowieckiego będzie skoncentrowane wokół strategicznych

obszarów terytorialnych:

Warszawa i jej obszar funkcjonalny,

Miasta średniej wielkości lub ich dzielnice wymagające rewitalizacji,

Obszary wiejskie o najniższym poziomie dostępu mieszkańców do dóbr i usług społecznych.

INSTRUMENTY TERYTORIALNE W RPO - ZIT

Chcąc mocniej zaakcentować potrzebę koncentracji wysiłków na środowiskach regionalnych i lokalnych

Komisja Europejska zaproponowała nowe instrumenty wspierające rozwój terytorialny

Pierwszym z nich są Zintegrowane Inwestycje Terytorialne (z ang. Integrated Territorial Investment –

ITI). Służyć mają one przede wszystkim zwiększeniu zaangażowania miast i ich obszarów

funkcjonalnych. Będą działać na podstawie delegacji zadań w zakresie zarządzania/wdrażania części


56

regionalnych programach operacyjnych na miasta. Proponuje się, żeby wsparcie w ramach ITI

skoncentrowane było na interwencjach w zakresie transportu, rewitalizacji, ochrony środowiska,

energetyki oraz wzmocnieniu rozwoju funkcji symbolicznych miast.

Zintegrowane Inwestycje Terytorialne służą przede wszystkim zwiększeniu zaangażowania miast i ich

obszarów funkcjonalnych w zarządzanie środkami europejskimi. Będzie to możliwe dzięki temu, że

miasta otrzymają część kompetencji w zakresie zarządzania i wdrażania środków unijnych. ZIT będą

realizowane na terenach obszarów funkcjonalnych miast wojewódzkich oraz dodatkowo w miastach

o charakterze regionalnym i subregionalnym.

W ramach ZIT realizowane będą powiązane ze sobą małe projekty o różnych założeniach, wpisujące się

w zasadę zintegrowanego podejścia. Przedsięwzięcia w ramach ZIT obejmą więc co najmniej dwie osie

priorytetowe w ramach RPO.

Podstawowe elementy ZIT obejmują:

wyznaczone terytorium oraz zintegrowaną strategię jego rozwoju

pakiet działań realizowanych na danym terytorium

ustalenia dotyczące zarządzania ZIT

ZIT może dotyczyć dowolnego obszaru geograficznego o określonych cechach terytorialnych, od

konkretnych dzielnic miast o różnych problemach ubóstwa, aż do obszarów miejskich,

metropolitalnych, miejsko-wiejskich, subregionalnych lub międzyregionalnych. ZIT może także

realizować zintegrowane działania w oddzielnych jednostkach geograficznych o podobnych cechach

w danym regionie (np. sieć małych lub średnich miast). Nie musi obowiązkowo obejmować całego

terytorium danej jednostki administracyjnej.

Działania wdrażane za pośrednictwem ZIT przyczynią się do realizacji celów tematycznych

odpowiednich osi priorytetowych powiązanych RPO, a także do realizacji celów rozwojowych strategii

terytorialnej. Mogą one być finansowane przez Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Europejski

Fundusz Społeczny, jednakże łączenie wszystkich funduszy w ramach jednej ZIT nie jest obowiązkowe.

Zachęca się jednak do tego, by ZIT stanowiły połączenie funduszy EFRR i EFS, ponieważ zintegrowane

podejście wymaga powiązania inwestycji miękkich z inwestycjami w fizyczną infrastrukturę. Jest to

szczególnie istotne w przypadku zrównoważonego rozwoju miast.

Wsparcie w ramach ZIT powinno być skoncentrowane na następujących kierunkach interwencji:

Zrównoważony, sprawny transport, łączący miasto i jego obszar funkcjonalny

Kompleksowa rewitalizacja

Ochrona środowiska

Energetyka

Wzmocnienie rozwoju funkcji symbolicznych budujących międzynarodowy charakter

i ponadregionalną rangę miasta

Aby otrzymać środki na realizację ZIT, konieczne jest spełnienie kilku warunków przez zainteresowaną

jednostkę samorządu terytorialnego. W pierwszej kolejności należy zawiązać partnerstwo (np.

stowarzyszenie, związek komunalny) do celów realizacji ZIT. Następnie należy przygotować program

działań, który musi zawierać szczegóły zamierzeń obejmujące te obszary tematyczne i zagadnienia,

które będą objęte ZIT. Ponadto, aby realizować ZIT, jednostka samorządowa musi dysponować

odpowiednim potencjałem instytucjonalnym, który umożliwi jej przejęcie obowiązków w zakresie

zarządzania i wdrażania części środków realizowanych na poziomie regionalnym.


57

Zintegrowane Inwestycje Terytorialne pojawiły się w projektach wszystkich programów regionalnych na

lata 2014 – 2020. Wynika to z tego, że każde miasto wojewódzkie jest zobowiązane do realizacji tego

typu projektów. Nie we wszystkich regionach ustalono natomiast, czy, i - jeśli tak - to jakie podregiony

będą wdrażać strategie ZIT.

INSTRUMENTY TERYTORIALNE W RPO - RLKS

Innym proponowanym instrumentem są projekty Rozwoju Lokalnego Kierowanego przez Społeczność

(z ang. Community-led Local Development - CILD). Ich celem jest zwiększenie udziału społeczności

lokalnych w programowaniu i zarządzaniu rozwojem danego obszaru. Przedsięwzięcia takie będą

obowiązkowe w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich, natomiast dobrowolnie będą mogły być

podejmowane w programach polityki spójności.

RLKS to specyficzne narzędzie stosowane na szczeblu subregionalnym. Może on mobilizować oraz

angażować lokalne społeczności i organizacje do działania na rzecz osiągnięcia celów inteligentnego i

zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu oraz wspierania spójności

terytorialnej.

Głównym zamierzeniem RLKS jest zwiększenie udziału społeczności lokalnych w programowaniu

i zarządzaniu rozwojem danego obszaru. Stosowanie tego instrumentu w latach 2014 – 2020 jest

obowiązkowe w przypadku polityki rolnej (a więc w programie dotyczącym rozwoju obszarów

wiejskich), a dobrowolne dla polityki spójności i polityki rybackiej.

Podmiotem wychodzącym z inicjatywą i realizującym przedsięwzięcia są Lokalne Grupy Działania –

lokalne partnerstwa trójsektorowe (samorząd, społeczność, biznes). Lokalne Grupy Działania powinny

składać się z osób reprezentujących lokalne interesy publiczne i prywatne w zakresie społeczno-

gospodarczym, takich jak przedsiębiorcy i ich stowarzyszenia, władze lokalne, stowarzyszenia

sąsiedzkie lub wiejskie, grupy obywatelskie (takie jak na przykład mniejszości, osoby starsze,

kobiety/mężczyźni, młodzież, przedsiębiorcy itp.), organizacje społeczne i ochotnicze.

Lokalne Grupy Działania określają Strategie Rozwoju Lokalnego – plany zintegrowane

i wielosektorowe, dotyczące różnych obszarów, stworzone przy uwzględnieniu lokalnych potrzeb

i potencjału oraz zawierające innowacyjne elementy w kontekście lokalnym.

Zakres wspierania partnerstw lokalnych powinien także wynikać z celów strategicznych określonych na

poziomie sektora (jeśli RLKS realizowany jest w ramach programu krajowego) bądź w strategii rozwoju

województwa (w przypadku realizacji RLKS w programach regionalnych).

Instrument RLKS nie okazał się być zbyt popularnym. W wielu programach regionalnych nie pojawiły

się odniesienia do tych oddolnych inicjatyw. Organizacje społeczne ciągle jednak podejmują liczne

działania, aby przekonać samorządy do uwzględnienia instrumentu RLKS w poszczególnych RPO.

ŹRÓDŁA WIEDZY

Pozyskiwanie informacji o programach regionalnych jest utrudnione, z uwagi na ich rozproszenie.

Szczegółowe wskazania i aktualności publikowane są bowiem najczęściej tylko na regionalnych

portalach internetowych. Najważniejsze z nich pojawiają się także na portalu funduszy europejskich

(www.funduszeeuropejskie.gov.pl/2014_2020).

W celu ułatwienia pozyskania informacji na temat zachęcamy do korzystania z regionalnych stron

internetowych. Zawierają one obecnie projekty poszczególnych programów regionalnych oraz inne

strategiczne wytyczne dotyczące regionu. W miarę postępu prac, informacje te zostaną uzupełnione o

szczegółowe dokumenty i warunki otrzymania wsparcia z danego programu.



58

RPO dolnośląskie: http://rpo.dolnyslask.pl

RPO kujawsko-pomorskie: http://www.mojregion.eu/programowanie-2014-2020

RPO lubelskie: http://www.npf.rpo.lubelskie.pl

RPO lubuskie: http://rpo2020.lubuskie.pl

RPO łódzkie: http://www.rpo.lodzkie.pl

RPO małopolskie: http://www.fundusze.malopolska.pl/2014_2020

RPO mazowieckie: http://rpo.mazovia.pl/konsultacje

RPO opolskie: http://rpo.opolskie.pl

RPO podkarpackie: http://www.rpo.podkarpackie.pl/perspektywa

RPO podlaskie: http://www.rpowp.wrotapodlasia.pl

RPO pomorskie: http://strategia2020.pomorskie.eu

RPO śląskie: http://rpo.slaskie.pl

RPO świętokrzyskie: http://rpo-swietokrzyskie.pl

RPO warmińsko – mazurskie: http://rpo.warmia.mazury.pl

RPO wielkopolskie: http://www.wrpo.wielkopolskie.pl

RPO zachodniopomorskie: http://www.perspektywa2020.wzp.pl

Źródło: opracowanie własne

Zapraszamy także do kontaktu z Punktami Informacyjnymi działającymi w poszczególnych

województwach – konsultanci posiadają aktualne informacje na temat poszczególnych RPO. Dane

teleadresowe do wszystkich punktów można znaleźć na stronie internetowej

www.funduszeeuropejskie.gov.pl/punkty.

http://rpo.dolnyslask.pl/index.php?id=1767

http://www.mojregion.eu/programowanie-2014-2020

http://www.npf.rpo.lubelskie.pl/

http://rpo2020.lubuskie.pl/projekt-rpo-lubuskie-2020

http://www.rpo.lodzkie.pl/wps/wcm/connect/rpo/rpo/strona_glowna/perspektywa-finansowa-2014-2020

http://www.fundusze.malopolska.pl/2014_2020

http://rpo.mazovia.pl/konsultacje

http://rpo.opolskie.pl/rpo/index.php?id=11322

http://www.rpo.podkarpackie.pl/perspektywa/index.php/konsultacje

http://www.rpowp.wrotapodlasia.pl/projekt.html

http://strategia2020.pomorskie.eu/

http://rpo.slaskie.pl/

http://rpo-swietokrzyskie.pl/s,554,Programowanie_2014_2020.html

http://rpo.warmia.mazury.pl/

http://www.wrpo.wielkopolskie.pl/

http://www.perspektywa2020.wzp.pl/

http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/punkty

FUNDUSZE EUROPEJSKIE 2014 - 2020 -...

Documents

Transcript of FUNDUSZE EUROPEJSKIE 2014 - 2020 -...