Praca poglądowa

Forum Zakażeń 2011;2(3):99–101© Evereth Publishing, 2011

Katarzyna Jermakow | Grażyna Gościniak 

Bakterie beztlenowe – ważny czynnik etiologiczny zakażeń u człowiekaAnaerobic bacteria – important factor of human infections

Katedra i Zakład Mikrobiologii Akademii Medycznej im. Piastów Śląskich we Wrocławiu } Katarzyna Jermakow, Katedra i Zakład Mikrobiologii Akademii Medycznej im. Piastów Śląskich we Wrocławiu,ul. Chałubińskiego 4, 50-368 Wrocław, Tel.: (71) 784 12 93, Fax: (71) 784 01 17, e-mail: jermakow@mbio.am.wroc.pl

Wpłynęło: 12.09.2011Zaakceptowano: 20.09.2011

Streszczenie: Ważnym składnikiem fory zjologicznej człowie-

ka są bakterie beztlenowe. W wyniku naruszenia bariery anato-

micznej, na skutek urazów tkanek czy zabiegów chirurgicznych,

może dojść do przeniesienia mikrofory i rozwinięcia się ciężkich,

ropnych inekcji. Są to zakażenia endogenne, więc miejsce wystę-

powania powikłań ropnych koreluje z naturalnym miejscem byto-

wania beztlenowców. Ścisłe przestrzeganie procedur pobierania

i przesyłania materiałów ropnych w kierunku beztlenowców gwa-

rantuje skuteczność izolacji i terapii zakażenia.

Słowa kluczowe: bakterie beztlenowe | zakażenia endogenne

Abstract: An anaerobic bacteria are important component o hu-

man physiological fora. Destruction o natural deense mecha-

nism caused by tissue injury or surgery, may lead to development

o heavy, purulent, endogenous inection that is consequence o 

transer o microfora to sterile body tissue. Similar to other en-

dogenous inections, the etiologic agents o purulent, anaerobic

complications show positive correlation with normal composi-

tion o microbiota in particular body area. Thus, compliance with

procedures o clinical specimen collection and transport to the

laboratory o purulent materials is crucial or the survival o the

microorganisms. It has signicant infuence on anaerobic bacteria

isolation, diagnosis o inection and suitable therapy.

Key words: anaerobic bacteria | endogenous inections

Mikrofora jamy ustnej występuje w ślinie, na powierzch-

ni zębów i języka oraz w szczelinach dziąsłowych. Drobno-

ustroje występują tam w ogromnej ilości, porównywalnej do

przewodu pokarmowego. Szacuje się, że liczba bakterii na

1 ml śliny lub 1 g materiału z płytki nazębnej wynosi 109–1012 

CFU (ang. colony orming units) – jednostki tworzące kolo-

nię). Porównując stosunek bakterii beztlenowych do tleno-

wych w ślinie i na powierzchni zębów (1:1) oraz w szczelinie

dziąsłowej (1000:1), widać wyraźnie, że bakterie beztlenowe

występują przede wszystkim w kieszonkach przyzębnych,

gdzie jest najniższy potencjał oksydoredukcyjny w całej

  jamie ustnej [1, 2]. Do gatunków najczęściej spotykanych

w jamie ustnej zaliczamy następujące rodzaje: Prevotella,

Fusobacterium, Peptostreptococcus, Veillonella, Eubacterium,

Bifdobacterium oraz promieniowce  Actinomyces. Niestety,

większość tych bakterii podczas metabolizowania związków

organicznych syntetyzuje kwasy demineralizujące szkliwo,

a więc są to bakterie mające swój czynny udział w wywo-

ływaniu chorób jamy ustnej, głównie próchnicy zębów czy 

chorób przyzębia [3, 4].

Górne drogi oddechowe są również skolonizowane przez

bakterie, ale jest ich zdecydowanie mniej niż w jamie ust-

nej (103–104 CFU/1 g). Dużo niższy jest również stosunek 

bakterii beztlenowych do tlenowych (3–5:1). Najczęściej

spotykanymi rodzajami drobnoustrojów beztlenowych są:

Prevotella, Porphyromonas, Peptostreptococcus, Veillonella,

 Actinomyces. Zasiedlają głównie błonę śluzową nosa i zatok 

oraz krypty migdałków i mogą być przyczyną przewlekłego

zapalenia zatok czy ucha środkowego. Do poważniejszych

powikłań, których źródłem jest beztlenowa fora górnych

dróg oddechowych i/lub jamy ustnej, należy zachłystowe

zapalenie płuc czy ropnie mózgu [2, 3, 5].

W jelicie cienkim ogólna liczba bakterii wynosi

102– 104 CFU na gram masy kałowej, a stosunek bakterii

beztlenowych do tlenowych wynosi 1:1. W układzie pokar-

mowym bakterie beztlenowe zaczynają dominować dopiero

w jelicie krętym. W okrężnicy ilość bakterii na 1 g stolca

to 1011–1013 CFU, a stosunek bakterii beztlenowych do tle-

Bakterie beztlenowe stanowią istotny składnik stałej fory 

zjologicznej człowieka. Cechą wspólną bakterii tlenowych

i beztlenowych wchodzących w skład mikrofory jest zdol-

ność do wywoływania zakażeń oportunistycznych – na sku-

tek immunosupresji, naruszenia bariery anatomicznej z prze-

mieszczeniem fory czy miejscowego niedotlenienia tkanek,

wywołują zakażenia o charakterze endogennym. Najważniej-

szym źródłem tych bakterii jest powierzchnia błony śluzowej:

  jamy ustnej, górnych dróg oddechowych, przewodu pokar-

mowego i układu płciowego kobiet oraz skóra.