TWÓRCZOŚĆ LUDOWA

Folklor

Beata Szczepaniak

Pojęcia i terminy

Etnograf – zbieracz i badacz folkloruFolklor – twórczość ludowa Region – obszar kraju różniący się ukształtowaniem

terenu i folkloremRegion Kozła – region, który swoją nazwę wziął od

instrumentu ludowego – kozłaSkansen – muzeum sztuki ludowej na wolnym

powietrzuKapela ludowa – zespół muzykantówGwara – mowa ludu Polskie tańce narodowe: polonez, mazur,

krakowiak, kujawiak, oberek

Etnograf

Najwybitniejszym polskim etnografem był Oskar Kolberg (1814 – 1890).Zbierał i spisywał melodie, tańce, opowieści i zwyczaje ludowe z różnych regionów. Efektem jego pracy jest wielotomowe dzieło: „Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce”. Dzieło to jest do dziś głównym źródłem

wiedzy o polskiej tradycji ludowej. Na pomniku Oskara Kolberga umieszczono napis: „ Oskarowi Kolbergowi, zasłużonemu Ojczyźnie – rodacy. Polskę całą przeszedł, lud poznał i ukochał. Zwyczaje jego i pieśni w księgi złożył”.

Folklor

Folklor – twórczość ludowa obejmująca: pieśni, tańce, obrzędy, zwyczaje, legendy, rzemiosło ….. Folklor tworzą również regionalne stroje i potrawy. Towarzyszył uroczystościom rodzinnym i religijnym.

Pieśni ludowe opowiadają o codziennych zajęciach i obyczajach.

Region

Obszar kraju różniący się ukształtowaniem terenu i folklorem. Kultura ludowa jest

związana z codziennym życiem ludzi. Jej różne rodzaje powstały pod wpływem warunków życia oraz zajęć mieszkańców danego regionu, na przykład górali, Kaszubów i Kurpiów. Nawet kolory strojów związane były z barwami ziemi, a charakterystyczne elementy tych strojów świadczą o więzi z przyrodą.

Regiony – stroje ludowe

Wielkopolska

Warmia

Śląsk Rzeszowszczyzna

Łowickie

Kurpie Kujawy Krakowskie Kaszuby

Podhale

Region Kozła

Region Kozła – leży na pograniczu

województwa lubuskiego i Wielkopolski.

Swoją nazwę przyjął od instrumentu ludowego

kozła.

Skansen

Skansen – muzeum sztuki ludowej na wolnym powietrzu. Najbliższy skansen w naszym regionie znajduje się w Ochli koło Zielonej Góry.

Kapela ludowa

Kapela ludowa – zespół muzykantów ludowych. W skład kapel ludowych wchodzą różne instrumenty

np. : skrzypce, akordeon, bębenek, basy, kozioł, dudy, klarnet, trąbka, cymbały. Kapela ludowa z Regionu Kozła składa się z trzech instrumentów: kozła, skrzypiec i klarnetu Es.

Instrumenty ludowe

Bębenek obręczowy

Diabelskie skrzypce

Harmonia trzyrzędowa

Mazanki

Instrumenty ludowe

dudy

sierszenki

Kozioł ślubny

Kozioł weselny

Gwara

Gwara – mowa ludu.

U matki na zrębie bucały gołębie. Oj, ja bym męża chciała, choć o

jednym zębie.

Kukułeczka kuka, chłopiec panny szuka.

Spozira, przebira i nosa zadzira.

Polskie tańce narodowe

Oberek

Oberek – polski taniec narodowy liczony na trzy. Charakteryzuje się bardzo szybkim tempem i skocznym, wesołym charakterem. Jego nazwa pochodzi od częstych obrotów wykonywanych w tańcu. Oberka nazywa się też „obertasem” lub „wyrywasem”.

Kujawiak

Kujawiak – polski taniec narodowy liczony na trzy. Tempo wolne, ze względu na spokojny i niekiedy smutny charakter nazywa się go także „kołysanym” lub „kolebanym

Polonez

Polonez –dostojny, uroczysty taniec, wywodzący się z ludowego chodzonego. Umiarkowane tempo, liczony na trzy. W przeszłości tańczono go na polskich dworach szlacheckich. Obecnie taniec ten rozpoczyna najznakomitsze bale.

Krakowiak

Krakowiak – polski taniec narodowy liczony na dwa. Jego charakterystyczną cechą jest rytm synkopowany.

Mazur

Mazur – polski taniec narodowy liczony na trzy. Ma żywy i skoczny charakter. Akcentowane są w nim słabe części taktu: na „dwa” lub na „trzy”. Taniec ten był bardzo popularny w pierwszej połowie XIX wieku.