Podstawowe pojcia zwizane ze zjawiskiem zmczenia:

Podstawowe pojcia zwizane ze zjawiskiem zmczenia:

1. Definicja

Zmczenie- jest to stan organizmu polegajcy na zaburzeniu rwnowagi funkcjonalnej (homeostazy) organizmu. Stan ten rozwija si podczas wykonywania pracy fizycznej lub umysowej i charakteryzuje si zmniejszeniem zdolnoci do wykonania pracy, nasileniem si odczucia cikoci jej wykonania i osabieniem chci do jej kontynuowania. Zmczenie w postaci specyficznych objaww wystpuje w trakcie samej pracy jak i po jej zakoczeniu (podczas wypoczynku, restytucji). (Kozowski, Nazar 1999)

2 definicja

Zmczenie to stan organizmu rozwijajcy si podczas wysiku .

Charakteryzuje si zmniejszeniem zdolnoci do pracy oraz osabieniem chci jej kontynuowania (motywacji).

Zmczenie jest czciowo wyrazem reakcji obronnych organizmu przed nadmiernym obcieniem, czciowo za skutkiem zakce czynnoci organizmu spowodowanych przez prac miniow.

Objawy zmczenia to szereg mierzalnych parametrw wykazujcych specyficzn zmienno w zalenoci od czasu trwania pracy, jej intensywnoci i charakteru (objawy obiektywne) oraz niemierzalnych, indywidualnie zmiennych odczu (objawy subiektywne).

Zarwno same objawy zmczenia jak i jego bezporednie przyczyny zwizane s cile z obcieniem wysikowym, wiekiem, pci, poziomem wydolnoci oraz stanem zdrowia danego osobnika.

Dziki temu ich analiza jest wanym czynnikiem pomocnym w ocenie wydolnoci fizycznej czowieka.

Rodzaje zmczenia:

1. orodkowe (odnoszce si do ukadu nerwowego),

2. obwodowe (obejmujce zmiany w miniach),

3. ostre,

4. podostre,

5. przewleke,

6. grawitacyjne,

7. znuenie,

8. zesp wyczerpania,

9. overreaching i overtraining.

Wypoczynek stan fizjologiczny wystpujcy po zakoczeniu pracy charakteryzujcy si wyrwnywaniem rwnowagi homeostatycznej, odbudowywaniem zuytego potencjau energetycznego oraz przywracaniem wszystkim narzdom i ukadom penej sprawnoci funkcjonalnej.

Wyrnia si dwa rodzaje wypoczynku:

1. czynny

2. bierny

Fizjologia czowieka - nauka zajmujca si procesami yciowymi organizmu ludzkiego (czynnociami i funkcjami jego komrek, tkanek i narzdw oraz prawami, ktre tymi funkcjami rzdz).

Poszczeglne dziay fizjologii s rwnie podstaw nauk klinicznych.

Na przykad na fizjologii ukadu dokrewnego opiera si endokrynologia, a na fizjologii ukadu krenia - kardiologia.

W zakres fizjologii wchodzi nie tylko wiedza o prawidowym funkcjonowaniu organizmu, ale te o sposobach przywracania waciwego dziaania gdy zostanie ono zaburzone.

Stan zakcenia tego prawidowego dziaania nazywamy patologi.

HOMEOSTAZA (gr. homoos - podobny, rwny i stsis trwanie)

Regulowanie zachodzcych przepyww substancji i energii w celu utrzymania w rodowisku wewntrznym staych warunkw dla bardzo wielu zmiennych (Traczyk 2001)

Stao rodowiska wewntrznego ustroju stanowi konieczny warunek ycia organizm dziaa jak najczulsza z wag reagujc stosownym przeciwdziaaniem na wszelkie czynniki zakcajce rwnowag jego rodowiska wewntrznego C. Bernard

Wzgldna stao parametrw fizjologicznych, a take mechanizmy, ktre j podtrzymuj i przeciwdziaaj zakceniom W. Cannon

Utrzymanie wewntrznej rwnowagi wymaga regulowania lub kontrolowania wartoci najwaniejszych parametrw wewntrznego rodowiska organizmu.

Nale do nich gwnie:-Temperatura ciaa (u organizmw staocieplnych), IZOTERMIA-pH krwi i pynw ustrojowych, (staa zawarto jonw wodorowych IZOJONIA protonw , czyli staa zawarto kwasw i zasad w organizmie) , IZOHYDRIA

-Cinienie osmotyczne pynw ustrojowych, IZOTONIA

-objto pynw ustrojowych (stan nawodnienia organizmu), IZOWOLEMIA

-stenia zwizkw chemicznych w pynach ustrojowych (np. glukozy w osoczu),

-cinienia ttniczego krwi,

-cinienie parcjalne tlenu i dwutlenku wgla we krwi.

Kontrola wymienionych parametrw odbywa si poprzez receptory (gwnie chemoreceptory), ktre informacje o wartoci okrelonego parametru przekazuj do interpretatora (np. w przypadku temperatury ciaa do podwzgrza), gdzie dokonuje si porwnanie wartoci wykrytej ze sta wartoci prawidow (tzw. punktem nastawczym) lub, co zdarza si czciej, z jej przedziaami akceptowalnymi.

Jeli aktualny stan parametru jest zbyt wysoki lub zbyt niski, centrum integrujce wymusza na efektorach odpowied odpowiedni do sytuacji.

Mechanizmy wytwarzania odpowiedzi i tym samym regulacji wartoci parametru mona podzieli na dwie grupy:

a)fizjologiczne (np. zwikszenie czstotliwoci skurczw mini w celu podwyszenia temperatury)

b) behawioralne (np. wyjcie z cienia w tym samym celu).

Fizjologiczne mechanizmy opieraj si na sprzeniu zwrotnym (feedback): ujemnym, wyprzedzajcym lub dodatnim

Sprzenie zwrotne:

-- Ujemne

W wyniku tego sprzenia zwrotnego nastpuje zmiana wartoci parametru na zblion do punktu staego.

Zasadniczo osignicie wartoci punktu nastawczego jest niemoliwie, tote wartoci zawsze wymagaj regulacji.

Moliwe jest modyfikowanie wartoci punktu staego w wyniku adaptacji.

--Wyprzedzajce (wczesne)

W wyniku tego sprzenia zwrotnego wystpuje reakcja na zmiany parametru kontrolowanego, pomimo e w chwili odpowiedzi warto parametru pozostaje jeszcze w zakresie wartoci akceptowalnych (np. picie wody w czasie jedzenia przez szczury).

-- Dodatnie

W wyniku tego sprzenia zwrotnego wystpuje reakcja na bodziec, poprzez pogbienie wartoci nieprawidowej dla innego celu (np. odczuwanie blu na poziomie neurotransmiterw).

W tym sprzeniu pewne parametry s regulowane, podczas gdy inne mog przyjmowa wartoci rne od akceptowalnych i nie podlegaj regulacji (ale pozostaj pod kontrol).

REGULACJA NERWOWA I HORMONALNA GWNYCH UKADW I NARZDW ORGANIZMU CZOWIEKA

Ukady w organizmie czowieka (Traczyk, 1992)

Edwin Smith Surgical Papyrus 1700 BC (y) - mzg

Micha Anio. Stworzenie Adama

(Fresk. Kaplica Sykstyska, Watykan, Rzym, 1510)

Meshberger, Frank Lynn. "An Interpretation of Michelangelo's Creation of Adam Based on Neuroanatomy", JAMA. 1990 Oct 10; 264(14):1837-41.

4000 BCZapisy Sumeryjskie opis efektu zaycia opium

2700 BCPocztki akupunktury

3000 1700 BCStaroytny Egipt. Pierwsze dokumenty medyczne opisujce urazy i anatomi mzgu.

2000 BCTrepanacje czaszek w pre-Inkaskich cywilizacjach w Am. Pd.

600 400 BCFilozofowie Greccy rdem duszy i umysu jest mzg lub serce.

130 200 ADGalen - pocztki fizjologii mzgu

1543Vesalius opis anatomii ukadu nerwowego (i eber!)

1673Kartezjusz mzg jako maszyna

1798Galvani - elektryczna natura ukadu nerwowego (bioelektryczno!)

1870Du Bois Reymond impulsy elektryczne

1891Cajal i inni ukad nerwowy skada si z osobnych komrek - neuronw

1897Sherrington komunikacja neuronw poprzez synapsy

Lata 20-steLangley, Loewi, Dale i inni - identyfikacja neurotransmiterw

Lata 40-steShannon, Weaver i Wiener powstaje teoria informacji i systemw kontrolowanch (cybernetyka)

Lata 50-teHodgin, Huxley, Katz i Eccles pomiary sygnaw elektrycznych z uyciem mikroelektrod. Mikroskopia elektronowa ujawnia szczegy budowy neuronw i synaps.

Lata 50-teMountcastle, Lettvin, Hubel and Wisel analiza pojedynczych komrek ujawnia jednostki percepcji w mzgu

Lata 60-tePoznanie sumacyjnych wasnoci dendrytw i obwodw synaptycznych i przetwarzania informacji bez impulsw.

Lata 70-tePoznanie neuromodulatorw i przekanikw II-go stopnia zoono oddziaywa neuronalnych.

Lata 70-teKomputerowe techniki obrazowania i lokalizacji funkcji poznawczych mzgu

Lata 70-teMolekularne metody analizy informacji genetycznej (rekombinacja DNA) i pojedynczych biaek w bonie neuronalnej (patch clamp).

Lata 80-teModele komputerowe ukadu nerwowego (wzrok, jzyk, pami)

Lata 90-te i obecneDekada mzgu integracja informacji z rnych poziomw w celu stworzenia penej teorii dziaania mzgu.

Zrozumienie dziaania mzgu wymaga zrozumienia mechanizmw na wielu poziomach organizacji i zrozumienia zalenoci pomidzy tymi poziomami.

Poziomy organizacji ukadu nerwowegoPodzia ukadu nerwowego

Centralny Ukad Nerwowy

- Mzgowie (mdek, rdze przeduony, most, rdmzgowie, midzymzgowie, kresomzgowie)

- rdze krgowy

Obwodowy Ukad Nerwowy

nerwy czaszkowe i rdzeniowe niosce informacje od/do mzgu

zwoje nerwowe

Ukad Nerwowy Somatyczny

kieruje prac mini szkieletowych

Ukad Nerwowy Autonomiczny

unerwia narzdy wewntrzne

CNS

UKAD NERWOWY SOMATYCZNY

DROGA POZAPIRAMIDOWA

RUCHY ZAUTOMATYZOWANE

KONTROLA NAPICIA MINI

POPRAWIA RUCHY WIADOME

SHAPE \* MERGEFORMAT

SHAPE \* MERGEFORMAT

KRENIOWA REAKCJA NA WYSIEK FIZYCZNY

REGULACJA HORMONALNA W CZASIE WYSIKU FIZYCZNEGO

HORMONY

bior udzia w przekazywaniu informacji midzy komrkami

po poczeniu z receptorami kontroluj:

procesy metaboliczne (aktywno i stenie enzymw)

rnicowanie, budow i wzrost komrek

zapewniaj utrzymanie homeostazy

stanowi drugi ukad sterujcy i koordynujcy aktywno biologiczn tkanek i narzdw

HORMONY A WYSIEK FIZYCZNY

AMINY KATECHOLOWE (A, NA)

zwikszaj prac ukadu krenia

INSULINA I GLUKAGON (TRZUSTKA)

reguluj przemiany CHO

wspomagaj transport glukozy do wntrza miocytu

pobudzaj glikogenoliz

hamuj glukogenoliz

INSULINA

obnia poziom cukru we krwi

powoduje wzrost metabolizmu FAT i biaek

GLUKAGON

- przyspiesza rozbicie glikogenu wtrobowego i uwalnia glukoz do krwi

GLIKOKORTYKOSTEROIDY (kora nadnerczy)

KORTYZOL

pobudza glukoneogenez

stymuluje metabolizm FFA i biaek w tym odbudowa enzymw energetycznych

ochrona zasobw glukozy dla ukadu nerwowego

wywiera wpyw na reakcje immunologiczne (hamowanie; podanie glukozy hamuje wydzielanie kortyzolu) i wegetatywne (skurcz naczy krwiononych

GH (przysadka mzgowa)

wzrost metabolizmu wszystkich tkanek ustroju

zwikszanie masy miniowej (hipertrofia)

zmniejszanie iloci FAT

zwikszanie masy narzdw

wzrost koci na dugo

dziaa bezporednio na tkanki docelowe lub poprzez somatomedyny (insulinopodobny czynnik wzrostu IGF; uwalniany przez min. wtrob)

RENINA ANGIOTENSYNA ALDOSTERON

(nerka) (wtroba) (nadnercza)

ukad hormonw odpowiedzialny za gospodark wodno elektrolitow

WYDOLNO FIZYCZNA oznacza potencjalne moliwoci organizmu

czowieka (zdolno):

do cikich lub dugotrwaych wysikw fizycznych, wykonywanych z udziaem duych grup miniowych,

bez szybko narastajcego zmczenia i warunkujcych jego rozwj zmian w rodowisku wewntrznym organizmu,

przy duej tolerancji zmian zmczeniowych i zdolnoci do szybkiej ich

likwidacji po zakoczeniu pracy (Kozowski 1995).

Rzeczywist miar wydolnoci fizycznej jest czas wykonywania wysikw o okrelonej, staej lub zwikszajcej si intensywnoci (chd, bieg, jazda na

rowerze, cykloergometrze) a do cakowitego wyczerpania czyli

WYTRZYMAO.

Wydolno fizyczn charakteryzuje zdolno do wykonywania wysikw o duym

wydatku energii tj. duym oglnym koszcie energetycznym, a nie do wysikw o

cile okrelonej intensywnoci.

Maksymalna zdolno organizmu do pokrywania zwikszonego zapotrzebowania

energetycznego jest miar wydolnoci fizycznej.

Pojcie to obejmuje take zdolno do likwidowania skutkw zmienionej podczas

wysiku homeostazy wewntrzustrojowej oraz skutkw ewentualnego zmczenia

Czowiek dysponujcy wysok wydolnoci nie musi odznacza si wiksz, ni

przecitna, sprawnoci ruchow.

OD CZEGO ZALEY?

CZYNNIKI WARUNKUJCE WYDOLNO FIZYCZN:

1. aktywno procesw odpowiedzialnych za transport tlenu z powietrza do mini oraz innych narzdw i tkanek,

1. aktywno procesw biochemicznych, odpowiedzialnych za wykorzystanie tlenu w miniach

(Czynniki te warunkuj wydolno fizyczn w sposb bezporedni, okrelaj zdolno czowieka do pobierania tlenu. Ilo tlenu jak organizm moe pobra w czasie maksymalnej pracy, stanowi "sumaryczny" wskanik sprawnoci funkcji zaopatrzenia tlenowego i procesw zuycia tlenu w tkankach). 3. zasoby substratw energetycznych w miniach i innych tkankach

4. aktywno procesw uruchamiajcych zasoby substratw energetycznych

5. sprawno procesw wyrwnujcych zmiany w rodowisku wewntrznym organizmu (sprawno ukadw buforujcych organizmu, ktre prowadz do wyrwnania pH; szybko metabolizowania mleczanw; sprawno mechanizmw odpowiedzialnych za termoregulacj i usuwanie nadmiaru ciepa powstajcego podczas pracy fizycznej)

6. tolerancja zmian zmczeniowych.

RODZAJE

1. WYDOLNO TLENOWA (AEROBOWA) oznacza zdolno do dugotrwaego wysiku o umiarkowanej intensywnoci z zachowaniem cigoci metabolizmu tlenowego.

CZYNNIKI WARUNKUJACE WYDOLNO TLENOW:(wszystkie te, ktre s odpowiedzialne za transport tlenu do tkanek oraz od wykorzystania go w pracujcych miniach): a. wentylacja puc i pojemno dyfuzyjna puc

a. pojemno tlenowa krwi i wielko przepywu krwi przez tkanki

a. pojemno minutowa serca i ksztatujca j objto wyrzutowa

a. ilo krwi krcej

a. dyfuzja tlenu na odcinku tkanek

a. utylizacja tlenu przez tkanki

a. sprawno wspdziaajcych mechanizmw neurohumoralnych

a. rezerwy energetyczne ustrojowe i narzdowe (mioglobina magazyn tlenu wewntrz komrki miniowej)

CZYNNIKI WARUNKUJACE WYDOLNO TLENOW cd.:

a. sprawno ukadu krenia (zwikszony przepyw krwi przez tkanki, zaley od rozszerzenia naczy w pracujcych miniach, a take otwarcia naczy dotychczas nieperfundowanych)

a. ilo kapilar w tkance miniowej (ma znaczenie dla wielkoci przepywu krwi przez pracujce minie, moe zmienia si pod wpywem treningu)

a. ilo enzymw oddechowych (zaangaowanych w procesy cyklu Krebsa, -oksydacji) [dehydrogenaza pirogronianowa i dehydrogenazy cyklu Krebsa; dehydrogenazy beta oksydacji i cyklu Krebsa; oksydoreduktazy zredukowany cytochrom c tlen]

a. rodzaj wkien miniowych (ST zawieraj wicej mitochondriw i warunkuj wikszy udzia procesw tlenowych prowadzcych do wytworzenia niezbdnej dla ruchu energii).

a. ilo mitochondriw

a. ilo zwizkw energetycznych (FFA, glikogen miniowy i wtrobowy)2. WYDOLNO BEZTLENOWA (ANAEROBOWA) - oznacza zdolno do krtkotrwaego wysiku o bardzo duej intensywnoci (supramaksymalnej) w oparciu o metabolizm beztlenowy.

CZYNNIKI WARUNKUJACE WYDOLNO BEZTLENOW (biochemiczne i fizjologiczne):

a. poziom zwizkw wysokoenergetycznych w miniach (Fosfagenw: ATP, CP, glikogen)

a. sprawnoci mobilizacji i wykorzystania tych zwizkw

a. wysokiej aktywnoci ukadw enzymatycznych (aktywnoci enzymw katalizujcych kolejne reakcje wchodzce w skad systemw resyntezy ATP (kinaza kreatynowa [CK lub CPK], kinaza adenylanowa [AK], zwana lepiej jako miokinaza [MK], kinaza 3PG, kinaza pirogronianowa)

a. aktywnoci mechanizmw kompensujcych zachwian rwnowag kwasowo-zasadow (ukady buforowe krwi i tkanek)

a. stopie tolerancji organizmu na zmiany rodowiska wewntrznego

a. rodzaj wkien miniowych (FT zawieraj mniej mitochondriw i z tego powodu charakteryzuj si wikszym udziaem procesw glikolizy beztlenowej)

a. ilo enzymw zaangaowanych w proces glikolizy beztlenowej

a. temperatura wewntrzminiowa (wzrost powyej 37C, powoduje zwikszenie zuycia ATP, natomiast spadek prowadzi do zaburze pobudliwoci komrki miniowej oraz zmniejszenia tempa przemian metabolicznych w wyniku osabienia aktywnoci enzymatycznej.

W ZAKRESIE WYDOLNOCI BEZTLENOWEJ WYRNIAMY:

A) WYDOLNO BEZTLENOW FOSFAGENOW (NIEKWASOMLEKOW)

B) WYDOLNO BEZTLENOW GLIKOLITYCZN (KWASOMLEKOW)II. TOLERANCJA WYSIKOWA oznacza zdolno do wykonywania wysiku fizycznego o okrelonej intensywnoci bez gbszych zaburze homeostazy lub czynnoci narzdw wewntrznych.

Miar tolerancji wysikowej jest czas wykonywania wysiku fizycznego o okrelonej intensywnoci do momentu pojawienia si czynnikw zmczenia.

U ludzi zdrowych tolerancj wysikow ksztatuj te same czynniki, ktre s odpowiedzialne za wydolno fizyczn organizmu.WYSIEK FIZYCZNY praca mini szkieletowych wraz z caym zespoem towarzyszcych jej czynnociowych zmian w organizmie.

FIZJOLOGICZNA KLASYFIKACJA WYSIKW FIZYCZNYCHCharakterystyka procesw zachodzcych w kurczcych si miniach i innych narzdach w czasie wysiku fizycznego zaley od:

1. RODZAJU SKURCZU MINIA2. WIELKOCI GRUP MINIOWYCH ZAANGAOWANYCH DO PRACY

3. CZASU TRWANIA WYSIKU FIZYCZNEGO4. CHARAKTERU WYSIKU FIZYCZNEGO5. INTENSYWNOCI WYSIKU FIZYCZNEGO6. RODZAJ PROCESW BIOCHEMICZNYCH DOMINUJCYCH

W POKRYWANIU ZAPOTRZEBOWANIA ENERGETYCZNEGOdynamiczne - oparte w przewadze o skurcze izotoniczne i krtkotrwae skurcze izometryczne (chd, bieg, jazda na rowerze)

statyczne - oparte w przewadze o skurcze izometryczne sarkomerw (np. utrzymywanie ciaru).

Intensywno tych wysikw w kryterium obcie bezwzgldnych mona mierzy wartoci siy niezbdnej do pokonania oporu zewntrznego (np. wielko utrzymanego ciaru).

Ocena obcie w kryterium wzgldnym - naley okreli wielko siy zaangaowanej przy pokonywaniu oporu wewntrznego w procentach siy uzyskiwanej podczas maksymalnego skurczu dowolnego (MVC) wybranej grupy mini

Wysiki statyczne wymagajce uycia siy:

Do 15 % MVC - to wysiki lekkie,

15 % - 30 % MCV - wysiki rednio cikie,

30 % - 50 % MVC - wysiki cikie powyej,

50 % MVC - wysiki bardzo cikie.

W warunkach naturalnych czsto wysiki maj charakter mieszany, obejmujc faz statyczn i dynamiczn w czynnoci tej samej grupy mini, jak rwnie dwuch rnych grup mini, z ktrych jedna wykonuje prac statyczn a druga dynamiczn (np chd z utrzymaniem w rce ciaru).

Jeli opr zewntrzny jest wikszy ni sia wywierana przez minie (powstrzymywanie spadajcego, cikiego przedmiotu lub schodzenie po schodach), minie ulegaj wydueniu w czasie skurczu i wykonuj prac ujemn.

lokalne - angaujce mniej ni 30% masy miniowej (np. praca koczyn grnych)

oglne - angaujce wicej ni 30 % mini do skurczu (np. praca koczyn dolnych).

wysiki krtkotrwae - trwajce do 15 minut

wysiki o redniej dugoci - trwajce od 15 do 30 minut

wysiki dugotrwae - wykonywane duej ni 30 minut.

wysiek o charakterze cigym (bieg, pywanie, jazda na rowerze)

wysiek o charakterze acyklicznym, o zmiennej intensywnoci (gry zespoowe, sporty walki).

Jest to najbardziej zoone kryterium podziau wysikw fizycznych, poniewa w rny sposb mona wyrazi intensywno pracy, czyli obcienie wysikowe.

Obcienie wysikowe = intensywno wysiku czas trwania wysiku

Przyjto rozrnia tzw.1. Obcienie bezwzgldne

1. Obcienie wzgldne

Obcienie wzgldne moe by wyraone:

1) w jednostkach objtoci tlenu pochanianego przez organizm w cigu minuty [Lmin-1] VO2sp = 0,25-0,30 Lmin-1 = 15-18 Lh-1 = 360-432 L24h-1

Obcienie wzgldne moe by wyraone:

2) w postaci cakowitego wydatku energii1 LO2 = 5 kcal = 21 kJ (rwnowanik energetyczny tlenu)1 kcal = 4,2 kJDobowe zuycie energii wynosi 1800-2160 kcal24h-1 (429-514 kJ24h-1)

Minutowe zuycie energii wynosi 1,25-1,50 kcalmin-1 (0,30-0,36 kJmin-1)

Klasyfikacja cikoci pracy na podstawie wydatku energetycznego (Christensen 1953, za Kozowski i Nazar 1999).PRACA

Koszt energetyczny (kJmin-1)

M

K

Lekka

8,4-20,5

6,3-14,2

Umiarkowanie cika

20,9-30,0

14,7-22,6

Cika

31,4-41,4

23,0-30,0

Bardzo cika

41,9-51,9

31,4-39,3

Niezwykle cika

>52,0

>39,8

Koszt energetyczny wybranych czynnociCzynno

kJmin-1

MET

Leenie

5,0

1,0

Spokojne stanie

5,0-10,0

1,0-2,5

Chd po rwnej, gadkiej

powierzchni, 4 kmh-1

11,0-15,0

2,0-3,5

Bieg po rwnej, gadkiej

powierzchni, 9 kmh-1

46,5

11,0

Pywanie 3 kmh-1

52,3

2,0

Gra w pik non

60,0

14,0

Jada na rowerze 43 kmh-177,0

18,0

Obcienie wzgldne moe by wyraone:

3) w jednostkach pracy zewntrznej wykonanej w okrelonym czasie [J min-1] 1 dul (J) = 1 Nm = 1 Wats

1 J = m2kgs-1

1 J min-1 = 60 Wat

1000 J = 1 kilodul (kJ)

Obcienie wzgldne moe by wyraone:

4) w jednostkach uzyskanej mocy [Wat]Miar intensywnoci (obcienia) podczas wysikw dynamicznych jest moc (praca zewntrzna wykonana w jednostce czasu). Powszechnie uywan jednostk mocy jest wat:

Wat = Js-1

Moc (P) = Praca / czas ; Wat = kgm2 / s

1 Kgm = 1 kpm = 9,8 N

1 Kgm = 1,8 mLO2

Wat = 1 J/sek lub 1 kGm/min = 0.163; 1 Wat = 6,12 kGm/min; 1 kGm = 0, 81 J

Moc wykonanego wysiku stanowi najbardziej diagnostyczn miar wydolnoci fizycznej czowieka, zarwno jej skadowej tlenowej, jak i beztlenowej.

4) wielkoci siyMiar intensywnoci (obcienia) podczas wysikw statycznych jest wielko siy generowanej przez minie

Powszechnie uywan jednostk siy jest newton:

N = 0,102 Kgm

1 Kgm = 9,8 N

Obcienie wzgldne okrela ciko pracy, oznacza stosunek obcienia wyraonego w jednostkach bezwzgldnych do indywidualnej zdolnoci generowania mocy, siy lub pobierania tlenu.

- oznacza proporcj pomidzy zapotrzebowaniem na tlen podczas wykonywania pracy a maksymalnym pochanianiem tlenu podczas maksymalnej czyli VO2max (puapem tlenowym). Obcienie wzgldne wyraamy w % VO2max. Stanowi ono kolejn klasyfikacj wysikw fizycznych.

A) Wysiki fizyczne o intensywnoci submaksymalnej - podczas ktrych zapotrzebowanie na tlen jest nisze ni warto VO2max.

Wysiki fizyczne o intensywnoci submaksymalne dodatkowo dzielimy na:

wysiki o I-szej intensywnoci - na ich wykonanie potrzeba do 30 % VO2max.

wysiki o II-ej intensywnoci - na ich wykonanie potrzeba od 30 % - 60 % VO2max

wysiki o III-ej intensywnoci - na ich wykonanie potrzeba powyej 60 % VO2max

B) Wysiki fizyczne o intensywnoci maksymalnej - podczas ktrych zapotrzebowanie na tlen jest rwne indywidualnej wartoci VO2max.

C) Wysiki fizyczne o intensywnoci supramaksymalnej - podczas ktrych zapotrzebowanie na tlen przekracza warto VO2max .

RODZAJ PROCESW BIOCHEMICZNYCH DOMINUJCYCH W POKRYWANIU ZAPOTRZEBOWANIA ENERGETYCZNEGO

a) tlenowe (aerobowe) odpowiadaj wysikom submaksymalnym

b) beztlenowe (anaerobowe) odpowiadaj wysikom supramaksymalnym- niekwasomlekowe kwasomlekowe

c) mieszane.TRENING FIZYCZNY

PROCESEM PROWADZCYM DO ZWIKSZENIA ZDOLNOCI DO WYKONYWANIA WYSIKW FIZYCZNYCH JEST TRENING FIZYCZNY.

W TOKU TRENINGU ZDOLNO TA WZRASTA WSKUTEK ZMIAN ZACHODZCYCH W ORGANIZMIE CZOWIEKA POD WPYWEM POWTARZANYCH WYSIKW FIZYCZNYCH.

ISTOT TRENINGU JEST WIC POWTARZANIE WYSIKW FIZYCZNYCH, A U PODOA STANU WYTRENOWANIA, (DO KTREGO TRENING TEN PROWADZI), LE ZMIANY W ULTRA STRUKTURALNEJ, MORFOLOGICZNEJ, BIOCHEMICZNEJ I CZYNNOCIOWEJ CHARAKTERYSTYCE ORGANIZMU (STAN CZYNNOCIOWY ORGANIZMU).

mdek

podwzgrze

wzgrze

rdmzgowie

most

rdze przeduony

UKAD NERWOWY SOMATYCZNY DROGA PIRAMIDOWA

(droga korowo rdzeniowa)