EDYCJA 2011

Firmy InnowacyjneSektora Lotniczego

INNOVATIVE COMPANIES OF THE AVIATION SECTOR

Przedstawiamy Państwu pierwszą edycję naszego corocznego informatora „Firmy Innowacyjne Sektora Lotniczego”, którymamy nadzieję stanie się dla Państwa cennym źródłem informacji opisującym innowacyjność firm, sektor lotniczy, a także całyrynek przedsiębiorstw współpracujących w tym sektorze.

Zawartość publikacji jest dopełnieniem informacji zawartych w „Raporcie Innowacyjności Sektora Lotniczego”, który zostałprzygotowany przez Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk. To właśnie dzięki takim niezależnym badaniom możemysię przekonać, jak silna jest nasza gospodarka w tego typu dziedzinach, jak wiele posiadamy w Polsce firm, które mimoogólnoświatowego kryzysu, kładą bardzo duży nacisk na rozwój przez innowacje, dzięki którym są w stanie bardziej efektywniekonkurować na rynkach krajowych i zagranicznych, a w efekcie współpracować z takimi potentatami, jak Boeing czy Airbus.

Firmy sektora lotniczego ulokowały swe siedziby głównie w południowo-wschodniej części naszego kraju. Wynika to międzyinnymi z faktu, iż w tych regionach znajdują się strefy ekonomiczne, sprzyjające przedsiębiorczości. Główne skupiskaprzedsiębiorstw współpracujących z lotnictwem, znajdują się wokół takich miast jak: Mielec, Bielsko-Biała, Rzeszów i Kalisz.Innym powodem jest również to, iż w tych regionach zawiązały się specjalistyczne klastry, które skupiają wśród swoich członkówfirmy współpracujące i kooperujące ze sobą. Dzięki tego typu klastrom możliwe jest łatwiejsze nawiązywanie współpracy,zdobywanie wspólnych kontraktów, a w końcu możliwość wspólnego prowadzenia badań, co w efekcie prowadzi do rozwojuinnowacyjności wśród tych przedsiębiorstw.

Redaktor prowadzącyPaweł Sobierajski

We would like to introduce to you the very first edition of our annual handbook "Innovative Companies of the Aviation Sector",which, we hope, will become your valuable source of information describing the innovation of companies, the aviation industry, aswell as the entire spectrum of companies cooperating in this sector.

The information contained in this publication is complimentary to the "Aviation Sector Innovation Report", which was preparedby the Institute of Economics of Polish Academy of Sciences. It is through such independent research, we can find out how strong isPolish economy in given areas and how many companies in Poland, which, despite the global crisis, put great emphasis ondevelopment and innovation, thanks to which they are able to compete bravely on domestic and foreign markets, and ultimately towork with such giants as Boeing or Airbus.

The aviation sector companies established their operations mainly in the southeastern part of our country. This is due mainly tothe fact that these regions developed economic zones, conducive to this type of businesses. The main clusters of cooperating withaviation companies are located around such cities as: Mielec, Bielsko-Biala, Rzeszow and Kalisz. Another reason is the fact that inthese regions we can see formation of a specialist clusters that focus on collaboration and co-operation among its members. Withthis type of clusters, it is easier to establish cooperation, acquisition of joint contracts, and finally the possibility of undertakingresearch which ultimately leads to the development of innovation in these companies.

Editor in ChiefPawel Sobierajski

Redaktor prowadzący: RedaktorzyWspółpraca: Opracowanie językowe:

Adres redakcji

Paweł Sobierajski : Marek Szyl, Małgorzata MakosJustyna Janik, Tomasz Paczkowski Małgorzata Lillis

: WIMAP ul. Sieczna 64c 03-290 Warszawa Tel.: 501-391-364 biuro@kataloglotniczy.pl www.kataloglotniczy.pl

-3-

Od

redakcjiF

romthe

Editor

-4-

Spis treści

2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Port Lotniczy Lublin S. A.t

3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Od redakcji

4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Spis treści

5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Plakat konferencji "Raport Innowacyjności Sektora Lotniczego"

6 . . . . . . . . . . . . . . . . .

8. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Przemysł lotniczy w Polsce, Justyna Janik

11. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Śląski Klaster Lotniczy

12. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wielkopolski Klaster Lotniczy

13 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dolina Lotnicza

14. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Prezentacja firmy Avio Polska Sp. z o. o.

16 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Prezentacja firmy Fin Sp. z o. o.

17. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Prezentacja firmy Admill Sp. z o. o.

18. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Prezentacja firmy Central European Engine Services Sp. z o. o.

20 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Miasto Rzeszów

21. . . . . . . . . . . . . . Rola powiązań zewnętrznych przedsiębiorstw sektora lotniczego w procesie innowacyjnym, Marek Szyl

24 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Miasto Kalisz

25 . . . . . . . . . . . . Szybko rozwijający się rynek prywatnych odrzutowców - realna alternatywa dla lotnictwa komercyjnego?Avia Solutions Group

28 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Śląski Klaster Lotniczy - wspólna inicjatywa dla rozwoju lotnictwa na Śląsku

29 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Firma Shoes for Crews

30 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Analiza polskiego sektora lotniczego, Tomasz Paczkowski

32 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Miasto Warszawa

33. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dolina Lotnicza - Pierwszy i największy polski klaster, Andrzej Rybka

36 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Firma EuroLot

Contents

Lublin Airpor

From the Editor

Contents

Conference Poster "Aviation Sector Innovation Report"

The Aviation Industry in Poland, Justyna Janik

Silesian Aviation Cluster

Wielkopolska Aerospace Cluster

Aviation Valley

Presentation of the company Avio Poland Ltd.

Presentation of the company Fin Ltd.

Presentation of the company Admill Ltd.

Presentation of company Central European Engine Services Ltd.

City of Rzeszow

The role of external links of the aviation sector enterprises in the innovation process, Marek Szyl

City of Kalisz

Rapidly evolving private jets` market - tangible alternative to commercial aircraft? Avia Solutions Group

Silesian Aviation Cluster - a joint initiative for the development of aviation in Silesia

Company Shoes for Crews Europe

Analysis of the Polish aviation sector, Tomasz Paczkowski

City of Warsaw

Aviation Valley - The first and the largest Polish cluster, Andrzej Rybka

Company EuroLot

Map of the regional distribution of the most innovative companies in the aviation sector in PolandMapa rozkładu regionalnego najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw sektora lotniczego w Polsce

Spi

str

eści

Con

tent

s

39%

16%

7%

6%

6%

5%

7%

2%

2%

2%

2%

2%

1%

-6-

Mapa rozkładu regionalnego najbardziejinnowacyjnych przedsiębiorstw sektora lotniczegow Polsce

Map of the regional distribution of the most innovativecompanies in the aviation sector in Poland

Mapa przedstawia rozkład regionalny 100 najbardziej innowacyjnych przedsiębiorstw sektora lotniczegow Polsce w 2009 roku. Według badań Sieci Naukowej MSN i Instytutu Nauk Ekonomicznych Polskiej AkademiiNauk, najwięcej innowacyjnych przedsiębiorstw sektora lotniczego zlokalizowanych było w regioniepodkarpackim (39%), mazowieckim (16%), lubelskim (9%), wielkopolskim (7%), małopolskim (6%),dolnośląskim (6%) i śląskim (5%). Łącznie wyliczone regiony skupiały 88% ujętych w badaniu przedsiębiorstw.Niewątpliwie rozkład regionalny przedsiębiorstw ma ścisły związek z istniejącymi w regionach klastramilotniczymi. W regionie podkarpackim i lubelskim funkcjonuje najbardziej rozwinięty klaster Dolina Lotnicza(prezentacja klastra strona 13), który skupia 87 podmiotów. W Wielkopolsce działa Wielkopolski Klaster Lotniczy,do którego należy już 21 podmiotów (opis klastra strona 12), zaś w regionie śląskim działa Śląski Klaster Lotniczy,który skupia ponad 25 podmiotów (opis klastra strona 11). Silne zagęszczenie innowacyjnych przedsiębiorstwlotniczych w regionie mazowieckim jest związane z działaniem w Warszawie największego polskiego portulotniczego Warsaw Chopin Airport. Na terenie portu i w jego okolicach ma siedzibę i działa wiele firm związanychz transportem lotniczym, w tym wielu przewoźników lotniczych, agentów obsługi naziemnej, firm paliwowychczy cateringowych.

Mapa jest autorskim opracowaniem zespołu redakcyjnego, powstałym na bazie badań Sieci Naukowej MSNi Instytutu Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk prowadzonych w ramach „Raportu o innowacyjnościsektora lotniczego w Polsce w 2010 roku”.

Map shows the regional distribution of the 100 most innovative companies in the aviation sector in Poland in2009. According to studies

, the most innovative companies in the aviation sector were located in the Podkarpacki region (39%),Mazowiecki (16%), Lubuski (9%), Wielkopolska (7%), Malopolska (6% ), Dolnoslaski (6%) and Slaski (5%). Intotal, above named regions, gathered 88% of all companies included in the survey. Undoubtedly, the regionaldistribution of enterprises is closely linked to existing aviation clusters in the regions.

The most developed Aviation Valley cluster (cluster presentation on page 13) operates in the region of Lubelskieand Podkarpackie and brings together 80 entities. Wielkopolska has Wielkopolska Aerospace Cluster, with 21entities (description of the cluster on page 12).

Silesian Aviation Cluster is located in Slask region and also brings together 21 companies (description of theCluster on page 11). Strong concentration of innovative companies in the region of Mazowsze is associated with theoperation of the Polish Warsaw ChopinAirport which is the biggest PolishAirport. Number of companies related tothe aviation and transport industry established its operations within the port and its surroundings, including manyair carriers, ground handling agents, fuel and catering companies.

The map is copyrighted to the editorial team, formed on the basis ofunder the Report on innovativeness of the aviation

sector in Poland in 2010.”

conducted by Sientific Network MSN and the Instytute of Economics Polish Academyof Sciences

studies conducted by Sientific Network MSNand the Instytute of Economics Polish Academy of Sciences „

-7-

Prz

emys

ł lot

nicz

yw

Pol

sce

Avi

atio

nIn

dust

ryin

Pol

and

Przemysł lotniczy w Polsce

W Polsce, podobnie jak i w innych krajach, sektor lotniczy jest jedną z najbardziej innowacyjnych gałęzigospodarki. Intensywność nakładów na badania i rozwój firm lotniczych w Polsce należy do największychna świecie. Przedsiębiorstwa współpracują z uczelniami i ośrodkami badawczymi w kraju i zagranicą.W Polsce produkowane są śmigłowce, samoloty ultralekkie, małe samoloty, szybowce, samolotybezzałogowe. Firmy lotnicze w Polsce tworzą sieć poddostawców dla światowych producentówsamolotów. Charakterystyczne jest również skupienie przedsiębiorstw w 4 ośrodkach i związane z tympowstanie klastrów lotniczych. Tworzone inicjatywy klastrowe mają zasięg międzynarodowy.

Najwięcej firm lotniczych położonych jest w Polsce południowo-wschodniej (województwopodkarpackie), tzw. Dolina Lotnicza. Ważnymi ośrodkami są również Bielsko-Biała, Kalisz i Warszawa.Tutaj też powstały inicjatywy klastrowe.: Śląski Klaster Lotniczy, Sieć Porozumienia Lotniczego“AVIA - SPLot", Mazowiecki Klaster Lotniczy Aviation Mazovia, Stowarzyszenie PrzedsiębiorcówPrzemysłu Lotniczego "Wielkopolski Klaster Lotniczy".

Stowarzyszenie Dolina Lotnicza realizuje razem z Uniwersytetem Słowackim w Żylinie projekt"Rozwój i promocja transgranicznego polsko-słowackiego klastra lotniczego". Został sfinansowany ześrodków Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz budżetu państwa zapośrednictwem Euroregionu Karpackiego w ramach Programu Współpracy TransgranicznejRzeczpospolita Polska – Republika Słowacka 2007 – 2013. Wnioskodawcą projektu jest StowarzyszenieGrupy Przedsiębiorców Przemysłu Lotniczego "Dolina Lotnicza". Całkowita wartość projektu wynosi44 766 euro, kwota dofinansowywana z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego to 38 051euro.

Justyna Janik

Aviation Industry in Poland

In Poland, as in other countries, the aviation industry is one of the most innovative sectors of the economy.Intensity of spending on research and development of aviation companies in Poland, is the largest in theworld. Companies cooperate with universities and research centers in the country and abroad. Polandmanufactures helicopters, ultralight aircraft, small aircraft, gliders, drones. Aviation companies in Polandform a network of subcontractors for aircraft manufacturers worldwide. Characteristic is also the focus ofenterprises in four centers and the related emergence of clusters of aviation. Cluster initiatives have createdan international dimension.

Most aviation companies are located in south-eastern Poland (Podkarpackie Voivodship), so called"Aviation Valley". Important centers are also Bielsko-Biala, Kalisz and Warszawa. That also resulted inother cluster initiatives: Silesian Aviation Cluster, Network Aviation Agreement "AVIA - weave", MazoviaCluster Air Aviation, Aerospace Industries Association of Entrepreneurs, "Wielkopolska AerospaceCluster”.

Aviation Valley Association carries out together with the University of Zilina Slovak project"Development and promotion of the Polish-Slovak border aviation cluster." Project is financed by theEuropean Union from the European Regional Development Fund and the state budget through theCarpathian Euroregion in the CBC Programme Poland - Slovak Republic 2007 - 2013. Project applicant isthe Association of the Group Aviation Industry Entrepreneurs "Aviation Valley". The total project value is

Justyna Janik

-8-

Przem

ysł lotniczyw

Polsce

Aviation

Industryin

Poland

Na Śląsku jest duże skupienie firm produkujących samoloty ultralekkie, kompozyty węglowe i polime-rowe nie tylko dla przemysłu lotniczego. Szybowce ze Śląska zdobyły światową sławę. Pomogły w tymsukcesy sportowe, m. in. Jerzy Makula zdobył Mistrzostwo Świata w Venlo, w Holandii latając na Foxie(wyprodukowany przez Zakłady Lotnicze Margański&Mysłowski z Bielska Białej). Ponad 90% pilotówbiorących udział w akrobacjach szybowcowych lata na szybowcach wyprodukowanych przez ZakładyLotnicze Margański&Mysłowski. W 2001 roku rozpoczęto tam prace nad nową konstrukcją lotniczą –dwusilnikowym dyspozycyjnym samolotem EM-11 "Orka", który zdobył 2 narody: Wzór Roku 2006 -nagrodę specjalną ministra gospodarki dla najlepszego produktu zaprojektowanego przez polskiegoprojektanta i wyprodukowanego przez polskiego przedsiębiorcę oraz Dobry Wzór 2006 - za szczególnewalory wzornicze.

Inne firmy Śląskiego Klastra Lotniczego produkujące i remontujące szybowce to: Allstar PZL Glider(szybowce SZD-50-3 Puchacz, SZD-51-1 Junior, SZD-55-1, SZD-59 Acro), Zakłady Szybowców Jeżów(wykonywanie napraw szybowców), Zakłady Lotnicze 3Xtrim (produkcja samolotów ultralekkichMoskito, Eol, 3Xtrim), Remos Sp. z o. o. Wytwórnia Konstrukcji Lekkich (produkcja samolotówultralekkich Eol 2), Nowak Serwis Zakład Naprawczy Sprzętu Lotniczego (przeglądy i naprawaszybowców), Biuro Projektowe B Bogumił Bereś (m. in. produkcja wysokowyczynowego szybowca SZD-56-1 "Diana" ale również projektowanie i produkcja konstrukcji kompozytowych zbrojonych włóknamiszklanymi, węglowymi i aramidowymi o wysokich parametrach technicznych), WIRKK SerwisSzybowców (naprawa szybowców i motoszybowców).

Stowarzyszenie Przedsiębiorców Przemysłu Lotniczego "Wielkopolski Klaster Lotniczy" powstałoz inicjatywy czterech firm przemysłu lotniczego skupionego w Kaliszu: Pratt & Whitney Kalisz Sp. z o.o.(produkcji silników turbośmigłowych, turbowentylatorowych i tutbowałowych do samolotówbiznesowych, komunikacji lokalnej oraz śmigłowców), Vac Aero Kalisz Sp. z o.o. (działalność usługowaw zakresie lotniczych procesów specjalnych), Meyer Tool Poland Sp. z o.o. (obróbka aparatów kierującychsilników lotniczych wykonywanych z wysokostopowych, żaroodpornych i trudnoobrabialnychmateriałów) oraz WSK "PZL-Kalisz" - największe przedsiębiorstwo lotnicze na terenie Wielkopolskii inicjator klastra (produkcja silników lotniczych).

€44,766, the amount subsidized by the European Regional Development Fund is €38,051.

Silesia has a large concentration of companies producing ultra light aircraft, carbon and polymercomposites, not only for the aviation industry. Gliders from Silesia gained worldwide fame. Success insports also helped, among them Jacek Makula won the World Championship in Venlo, the Netherlands,flying on FOXI (produced by the Aviation Plant Marganski & Mysłowski of Bielsko-Biala). Over 90% ofpilots involved in gliding acrobatics flies on gliders produced by the Aviation Plant Marganski& Mysłowski. In 2001,work started on a new design of aircraft - twin engine airplane dispositional EM-11"Orca," which won two national awards: Model Year 2006 - a special prize of the Minister of the Economyfor the best product designed by Polish designer and produced by a Polish businessman and the GoodDesign 2006 - the special qualities of design.

Other companies in Silesian Aviation Cluster, producing and renovating the gliders are: Allstar PZLGlider (glider SZD-50-3 Owl, SZD-51-1 Junior SZD-55-1, SZD-59 Acro), Sailplane Jeżów Plants (repairsgliders) , 3Xtrim Aviation Plant (production of ultralight aircraft Moskito, Eol, 3Xtrim), Remos Ltd. LightConstruction Plant (production of ultralight aircraft Eol 2), Smith Equipment Repair Service Department ofAviation (maintenance and repair of gliders), Bureau of Design B Bogumil Beres (among other things, highperformance aircraft SZD-56-1 "Diana", but also design and manufacture of composite structuresreinforced with glass fibers, carbon and aramid high performance), Sailplane WIRKK Service (repair ofgliders and powered sailplanes).

Aviation IndustryAssociation of Entrepreneurs, "WielkopolskaAerospace Cluster is an initiative of fouraviation companies focused in Kalisz: Pratt & Whitney Kalisz Ltd. (Engine turboprop, turbofan forbusiness, local communication aircrafts and helicopters), Vac Aero Kalisz Ltd. (Support activities in thearea of aviation special processes), Meyer Tool Poland Ltd. (Processing apparatus in charge of enginesmade from highly air, heat resistant and hard materials) and WSK "PZL-Kalisz" - the largest aviation

"

-9-

Prz

emys

ł lot

nicz

yw

Pol

sce

Avi

atio

nIn

dust

ryin

Pol

and

Mazowiecki Klaster Lotniczy AVIATION MAZOVIA powstał w celu wspieranie rozwoju przemysłumałych i średnich przedsiębiorstw lotniczych. Należy do Europejskiego Zrzeszenia Klastrów Lotniczych– EACP.

Wśród firm produkujących samoloty bezzałogowe jest firma z Ożarowa Mazowieckiego WBElectronics (bsl FlyEye), firma Eurotech Sp. z o. o. z Mielca („MJ-7 Szogun” powietrzna platformabezzałogowa UAV ). Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych opracował bezzałogowy statek powietrznypionowego startu i lądowania "Koliber", a także lekki bezzałogowy samolot obserwacyjny "Nietoperz",które można było zobaczyć podczas pokazów Bezzałogowych Statków Powietrznych rodzimej produkcji.Prezentacja odbyła się na terenie 23 Bazy Lotnictwa Taktycznego w Mińsku Mazowieckim 12 lipca 2011 r.

Przemysł lotniczy w Polsce ma liczne powiązania ze światowymi firmami lotniczymi. Swoje odziaływ Wielkopolsce otworzyły m. in. Meyer Tool – amerykański producent części dla przemysłu lotniczego,Sandvik - szwedzki producent narzędzi skrawających, stali kwasoodpornej, materiałów elektrooporo-wych i taśm transporterowych, Pratt & Whitney Canada - wiodący na świecie lider w produkcji silników,VacAero International – Kanada.

W Polsce południowo-wschodniej mamy inwestycje UTC (USA) i należący do niej Sikorsky Aircrafti Hamilton Sundstrand, Augusta Westland (Włochy), MTU Aero Engines (Niemcy), Hispano-Suiza(Grupa Safran), Goodrich (USA).

Polskie przedsiębiorstwa kooperują z przemysłem lotniczym na całym świecie projektując i produku-jąc części do najnowszych wersji samolotów pasażerskich (m. in. Airbusa i Boeinga). Duże jest równieżzainteresowanie przemysłem lotniczym ze strony kapitału zagranicznego, który tworzy inwestycje typu

oraz inwestuje w już istniejące przedsiębiorstwa. Tworzy się sektor małych i średnichprzedsiębiorstw, które dostarczają komponentów dla przemysłu lotniczego. Rozwija się współpracamiędzynarodowa.

green field

company in Wielkopolska and initiator of the cluster, the production of aircraft engines.

Mazowiecki Cluster Mazovia Aviation Cluster was established in order to support the industrialdevelopment of small and medium-sized aviation companies. It belongs to the European AerospaceCluster Partnership - EACP.

Among the companies producing drones is a company from Ozarow Mazowiecki, Electronics WB(UAV FlyEye), Eurotech Ltd. of Mielec ("MJ-7 Shogun" UAV unmanned air platform). Air ForceInstitute of Technology has developed an unmanned aircraft with vertical takeoff and landing"Hummingbird", a lightweight unmanned observation aircraft, "Bat", which could have be seen duringthe show unmanned aircraft of domestic production. The presentation took place at 23 in the Tactical AirBase in Minsk Mazowiecki, 12 2011.

The aviation industry in Poland has numerous links with the global aviation companies. Its branches inWielkopolska opened, among others. Meyer Tool - American manufacturer of parts for the aviationeindustry, Sandvik - Swedish manufacturer of cutting tools, stainless steel, materials electrofusion andconveyor belts, Pratt & Whitney Canada - The world leader in the production of engines, Vac AeroInternational - Canada.

In south-eastern Poland we have investments from UTC (USA) and belonging to a Aircraft Sikorskyand Hamilton Sundstrand, Augusta Westland (Italy), MTU Aero Engines (Germany), Hispano-Suiza(Safran Group), Goodrich (USA).

Polish companies co-operate with the aviation industry worldwide by designing and producing parts forthe latest versions of passenger aircraft (among other things,Airbus and Boeing). There is also big interestin the aviation industry from foreign capital enterprises, which creates a investment andinvests in existing businesses. Foreign capital creates a sector of small and medium-sized companies thatprovide components for the aviation industry. International cooperation is being developed.

July th

green field

-10-

Klastry

Lotnicze

Aviation

Clusters

Śląski Klaster Lotniczywww.aerosilesia.eu

Siedziba/Head office

O klastrze

ul. Strażacka 6043-300 Bielsko-BiałaTel.: +48 (22) 562 33 70Faks: +48 (22) 562 33 74

Krzysztof Krystowski –Prezes

Zarząd:

Zasięg działania:Klaster o zasięguponadregionalnym

www.aerosilesia.eubiuro@aerosilesia.eu

Działalność

Celem utworzenia Śląskiego Klastra Lotniczegojest wzrost innowacyjności oraz wzmocnieniepowiązań kooperacyjnych jego członków, cow konsekwencji doprowadzi do wzrostu konku-rencyjności wszystkich firm biorących udziałw projekcie.Osiągnięcie tych priorytetów odbywa się przezwspólną realizację następujących zadań:

inicjowanie projektów badawczych orazwdrażanie technologii lotniczych,uczestnictwo w projektach krajowychi międzynarodowych dla klastrów,prowadzenie działań promocyjnych naszczeblu regionalnym, krajowymi międzynarodowym,nawiązywanie kontaktów handlowychz kontrahentami krajowymi i zagranicznymi,pozyskiwanie inwestorów zewnętrznychdla działań inwestycyjnych w Klastrze,podjęcie działań mających na celu budowęi wyposażenie zaplecza badawczego dlaprzemysłu lotniczego,podejmowanie działań zmierzających dotworzenia kierunków studiów w zakresietechnologii lotniczych.

�

�

�

�

�

�

�

Opis:

Dorobek Federacji Firm Lotniczych Bielsko:wyprodukowanie ok. 600 egzemplarzy szy-bowców i samolotów na gotowo, lub w dale-ko zaawansowanej kooperacji,opracowanie i wdrożenie do produkcji kilkutypów samolotów i szybowców (Swift, Fox,Diana, 3Xtrim, Mirage, Orka, Bielik),wyremontowanie kilkuset egzemplarzyszybowców,usługi lotnicze, w tym wyszkolenie ponad200 pilotów samolotowych i śmigłowco-wych,zaprojektowanie i wdrożenie w Avio Polskałopatek turbiny niskiego ciśnienia dlajednego z najnowocześniejszych silnikówświata GEnx-2B. Produkt został nagrodzonyw Konkursach „Polski Produkt Przyszłości”oraz „eCO2innowacja” (nagroda MinistraGospodarki).

Oczywistym elementem działalności członkówKlastra była i jest współpraca z Bielskim Par-kiem Techniki Lotniczej (www.parklotniczy.pl)oraz projektowanym Śląskim Centrum Techno-logii Lotniczej. Jeden ze wspomnianychczłonków – WZL4 S.A. - dysponuje hamowniąsilników lotniczych, która będzie wykorzy-stywana przez członków Klastra. W ramachprowadzonej działalności FFLB przystąpiłarównież do Związku Pracodawców FirmLotniczych oraz współpracuje z PolskąKonfederacją Pracodawców Prywatnych"LEWIATAN".FFLB nawiązała też stałą współpracę z AleniaAeronautica i Empresa Brasileira de Aeronáu-tica S.A., co w przyszłości zaowocuje wymianądoświadczeń i potencjału technologicznegopomiędzy tymi podmiotami.

�

�

�

�

�

Przekrój turbiny silnika GEnx-2Bz widocznymi łopatkamiturbiny niskiego ciśnieniaSamolot Orka

Activity

The purpose of the establishing of the SilesianAviation Cluster is to increase innovation andstrengthen the cooperative relations of itsmembers, which in turn will lead to increasedcompetitiveness of all companies participatingin the project.Achieving these priorities will take placethrough joint implementation of the followingtasks:

initiating research projects andimplementation of technology in aircraft,participation in national and internationalprojects for clusters,conducting promotional activities atregional, national and international level,establishing business contacts withdomestic and foreign contractors,attract external investors for investmentactivities in the Cluster,take action to build research facilities andequipment for the aviation industry,to take steps to create courses of study inaviation technology.

�

�

�

�

�

�

�

-11-

Kla

stry

Lot

nicz

eA

viat

ion

Clu

ster

s

Siedziba/Head office

O klastrze

ul. Elektryczna 4A62-800 KaliszTel.: +48 (62) 752 51 16

Wielkopolska

Osoba kontaktowa:Karolina Bazan-MarcinczakTel.: +48 607 082 477

Zarząd:

Zasięg działania:

www.wkl.org.plbiuro@wkl.org.pl

Bogdan Zmyślony –Prezes,

ł ł

Bogdan Karczmarz –Wiceprezes

S awomir Zdyb Cz onek

Michael J. MiasekSekretarz

–

–

www.wkl.org.pl

Stowarzyszenie PrzedsiębiorcówPrzemysłu Lotniczego„Wielkopolski Klaster Lotniczy”

Działalność

Wielkopolski Klaster Lotniczy wspieradziałania firm w regionie pod kątem:

promocja przemysłu lotniczego,wspieranie lotniczej myśli technicznej,współpraca międzynarodowa,obsługa inwestorów branży lotniczej,współpraca z jednostkami B+R,rozwój kadr.

�

�

�

�

�

�

Activity

Wielkopolska Aerospace Cluster supports theactivities of companies in the region in terms of:

promotion of the aviation industry,supporting aviation technical ideas,international cooperation,support for the airline industry investors,cooperation with R & D units,development of personnel.

�

�

�

�

�

�

3. Meyer Tool Poland Sp. z o.o.

4. Wytwórnia Sprzętu Komunikacyjnego„PZL – Kalisz” S. A.

5. Hamilton Sundstrand Kalisz Sp. z o.o.

Meyer Tool Poland zajmuje się obróbkąnumeryczną części do przemysłu lotniczego.Obecnie specjalizuje się w obróbce aparatówkierujących silników lotniczych, wykonanychz wysokostopowych, żaroodpornych a zarazemtrudnoobrabialnych materiałów.

WSK "PZL- Kalisz" S.A. jest zakładempolskiego przemysłu lotniczego od 1952 rokui produkuje tłokowe silniki lotnicze ASz-62 IRdo samolotów An-2 i M-18 Dromader” orazsilniki AI-14R do samolotów PZL-101Gawron” i PZL-104 “Wilga”. Silniki te

posiadają szereg międzynarodowych certyfika-tów (m.in. USA, Kanady, Brazylii, ChińskiejRepubliki Ludowej.

HS Kalisz Sp. z o.o. jest związana operacyjniez Hamilton Sundstrand Marston Aerospace Ltdz Wolverhampton w Wielkiej Brytanii - Jest tojuż kolejny nowotworzony zakład branżylotniczej w Polsce i należący do korporacjiUnited Technologies.Celem firmy jest utworzenie w Kaliszu„Produkcyjnego Centrum DoskonałościPrzewodów Rurowych” przeznaczonych dosilników lotniczych.

1. Aeroklub Ostrowski Lotnisko Michałków2. BETA PHU S.C.3. EL METAL4. Firma Budowlana Marek Antczak5. Cactus Studio Agencja Reklamowa6. Impel Security Sp. z o.o.7. KPMG Tax M.Michna sp.k.8. Meyer Tool Poland Sp. z o.o.9. MHM Home Nieruchomości10. Polsko-Kanadyjska Izba Gospodarcza11. Pratt & Whitney Kalisz Sp. z o.o.12. Przedsiębiorstwo Wielobranżowe KAL-PAP13. PWSZ Państwowa Wyższa Szkoła

Zawodowa im. Prezydenta StanisławaWojciechowskiego

14. Raiffeisen Bank Polska S.A. OddziałKalisz

15. Sandvik Polska Sp. z o.o.16. „Tepron-Wieluń” Sp. z o.o.17. VAC AERO Kalisz Sp. z o.o.18. WSK „PZL-Kalisz” S.A.19. Dr Krystian Ziemski & Partners Sp. k.20. Sójka & Maciak Adwokaci Sp.k.21. Hamilton Sundstrand Kalisz Sp.z o.o.

„

„

Członkowie

Opis

1. Pratt & Whitney Sp. z o.o.

VAC AERO KALISZ Sp. z o.o.

Spółka Pratt & Whitney Kalisz (PWK) powstała w roku 1992. Jedynymudziałowcem Spółki jest Pratt & Whitney Canada, wiodący na świecie liderw produkcji silników turbośmigłowych, turbowentylatorowych i turbowało-wych do samolotów biznesowych, komunikacji lokalnej oraz śmigłowców.Pratt & Whitney Kalisz jest częścią korporacji United Technology Corporation.Obecnie PWK zatrudnia ok. 1415 pracowników. Spółka odnotowuje stałydynamiczny rozwój. 97% produkcji to eksport do Pratt & Whitney Canada.Spółka Pratt & Whitney Kalisz produkuje części do silników lotniczych.2.Założona w 2003 r. VAC AERO KALISZ Sp. z o.o. specjalizuje się w dzia-łalności usługowej w zakresie lotniczych procesów specjalnych, tj.: obróbkicieplnej i lutowania twardego w próżni oraz nakładania powłok specjalnych(napylanie plazmowe, nieorganiczne powłoki antykorozyjne). Firma wchodziw skład grupy VAC AERO INTERNATIONAL Inc. mającej swą głównąsiedzibę w Oakville (Ontario, Kanada) i jest członkiem m.in. StowarzyszeniaGrupy Przedsiębiorców Przemysłu Lotniczego DOLINA LOTNICZA, Polsko– Kanadyjskiej Izby Handlowej oraz Stowarzyszenia Polskiego PrzemysłuLotniczego.

Widok firm lotniczych z lotu ptaka-12-

SGPPL „Dolina Lotnicza”www.dolinalotnicza.pl

Klastry

Lotnicze

Aviation

Clusters

Siedziba/Head office

O klastrze

ul. Szopena 5135-959 RzeszówTel.: +48 (17) 850 19 37Faks: +48 (17) 850 19 36

Andrzej Rybka

Marek Darecki – PrezesRyszard Łęgiewicz-WiceprezesMarek Bujny – CzłonekZarząduMieczysław Majewski –Członek ZarząduJanusz Zakręcki –Członek Zarządu

Osoba kontaktowa:

Zarząd:

Zasięg działania:Klaster o zasięguponadregionalnym

www.dolinalotnicza.plinfo@dolinalotnicza.pl

andrzej.rybka@dolinalotnicza.pl

Działalność

Dolina Lotnicza – klaster przemysłowy, zloka-lizowany w południowo-wschodniej Polsce,skupiający firmy przemysłu lotniczego.W skład Stowarzyszenia Dolina Lotniczawchodzi obecnie 87 członków. SGPPL „DolinaLotnicza” jest pierwszym jak i największymklastrem w Polsce.Ponadto „Dolina Lotnicza” jest członkiemzałożycielem EACP (European AerospaceClusters Partnership). Głównym celem DolinyLotniczej jest przekształcenie Polski południo-wo-wschodniej w jeden z wiodących w Europieregionów lotniczych, który będzie dostarczałróżnorodne produkty i usługi z zakresu prze-mysłu lotniczego dla najbardziej wymagają-cych klientów oraz brał aktywny udziałw pracach badawczo-rozwojowych.

Activity

Aviation Valley - an industrial cluster located inthe south-eastern Poland, bringing togethercompanies from business aviation industry. TheAviation Valley Association currently has 87members. SGPPL "Aviation Valley" is the firstand largest cluster in Poland.Furthermore, "Aviation Valley" is a founding

member of EACP (European AerospaceClusters Partnership). The main objective ofAviation Valley is to transform the south-eastern region of Poland into one of Europe'sleading aviation region, which will providea variety of products and services for theaviation industry for the most demandingcustomers and actively participate in theresearch and development.

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

E & K Sp. z o.o.EL-AutomatykaERKO Sp. j.Eurotech Sp. z o.o.Fin Sp. z o.o.Forum Ltd.Goodrich Krosno Sp. z o.o.Hispano-Suiza Polska Sp. z o.o.HSW-NarzędziowniaInstytut Energetyki Oddział Ceramiki CERELIwametKennametal Polska Sp. z o.o.MARCO Export-Import RzeszówMargański&Mysłowski Zakłady LotniczeMielec ARRM&M air cargo service Polska S.A.Nicholsons Sealing Technologies Sp. z o.o.Politechnika RzeszowskaPratt & Whitney KaliszProdrem Sp. z o.o.Nafta-Gaz-Serwis S.A.PZL-Mielec Sp. z o.o.PZL-Świdnik S.A.Rzeszów RARRRemogRoyal Star Sp. z. o.o.Zakłady Mechaniczne rufus Sp. z o.o.Serwis Samolotów HistorycznychSiemensTuv NordTW Metals Polska Sp. z. o.o.Ultratech Sp. z o.o.Vac Aero, WALDREX s.c.Firma Projektowo UsługowaWietpol Z.P.Chr.WSK "PZL-Krosno" S.A.WSK "PZL-Rzeszów" S.A.Wytwórnia Zespołów Kooperacyjnych Sp. z o.o.Wytwórnia Konstrukcji Kompozytowych3XTRIMZakłady Narzędziowe w MielcuCERMET-TECHNIKAZakład Narzędziowy w ŚwidnikuZakład Kuźnia Matrycowa Sp. z o.o.ZM "WSK-Rzeszów" Sp. z o.o.Kreisler Polska Sp. z o.o.King & Fowler Sp. z o.o.WSK-Tomaszów Lubelski, M.A.M. PPUH4 AIR AIRLINESZPTSz "PZL-Mielec" Sp. z o.o.DO - MET" P.P.U.H.

CONTI Sp.z o.o.MTU Aero Engines PolskaAERO ATBorgWarner Turbo Systems Poland Sp. z o.o.SANDVIK POLSKA Sp. z o.o.Zakład Narzędziowy ZELNARNorbert PolskaWentworth Tech. Sp. z o.o.Zakład Narzędziowy "PZL-Dębica" Sp. z o.o.B/E Aerospace, Borimex PPUHTechnology Management Consultants - PolandThoni Alutec Sp. z o.o.Stare Miasto - Park Sp. z o.o.METALTON Sp. J.Hamilton Sundstrand Poland Sp.z o.o.MAPAL Narzędzia Precyzyjne Sp. z o.o.Alinox Sp. z o.o.Śląskie Centrum Naukowo-Technologiczne PrzemysłuLotniczegoInkubator TechnologicznyZakład Obróbki PlastycznejFLY Polska Sp. z o.o.SEGER

"Opis

Członkowie

Firmy Doliny Lotniczej produkują zarównowyroby finalne: samoloty, śmigłowce i szybo-wce, jak również podzespoły i części dlanajwiększych przedsiębiorstw przemysłulotniczego na całym świecie. Przedsiębiorcyklastra Dolina Lotnicza współpracują z nau-kowcami w ramach CZT Aeronet – DolinaLotnicza oraz ze szkołami technicznymiśredniego szczebla na podstawie porozumieniaCEKSO – Centrum Kształcenia Operatorów.

�

�

�

�

�

�

�

�

Arkom Sp. z o.o.Aviomechanika Sp. z o.o.Avio Polska Sp. z o. o.B&M OPTIK Sp. z.o.o.Lotnicze Zakłady Produkcyjno-Naprawcze

Aero-Kros" Sp. z o.o.Creuzet Polska Sp. z. o.o.CAV Aerospace Limited ECEngineering Sp. z o.o.

"

-13-

Pro

dukc

jast

atkó

wpo

wie

trzn

ych,

siln

ików

i kom

pone

ntów

lotn

iczy

chM

anuf

actu

reof

airc

raft

, avi

atio

nen

gine

san

dco

mpo

nent

s

Avio Polska Sp. z o.o.www.aviopolska.pl

Siedziba/Head office

O firmie

ul. Grażyńskiego 14143-300 Bielsko-BiałaTel.: +48 (33) 813 40 12Faks: +48 (33) 813 21 28

425 osób

Globalny

Avio SpA dla GeneralElectric, Pratt&Whitney,Snecma i Rolls Royce

Biuro Avio Polskaw Warszawieul. Powązkowska 1501-797 Warszawa+48 (22) 562 33 70+48 (22) 562 33 74

Osoba kontaktowa:Monika Sołtys(Marketing Specialist)Tel.: +48 (22) 562 33 70Faks: +48 (22) 562 33 74

Zarząd firmy:

Liczba zatrudnionych:

Zasięg działania:

Główni zleceniodawcy:

Informacje dodatkowe:

www.aviopolska.plsekretariat@aviogroup.com

monika.jarzyna@aviogroup.com

Krzysztof Krystowski

Giacomo Vessia –WiceprezesGuido GiordanoPierfederico ScarpaCarmine SchipsPiero Gennaro

−Prezes

Działalność

Podstawowa działalność Avio Polska jestzlokalizowana w zakładzie w Bielsku-Białej,gdzie w Centrum Produkcyjnym wykonuje sięłopatki wirnikowe turbin do silników lotniczych.W mieszczącym się tam również CentrumBadawczo-Rozwojowym prowadzone są pracenad turbinami i układami przeniesienia mocydo wielu najnowocześniejszych na świeciesilników lotniczych.Rynek, na którym działa firma, należy donajbardziej zaawansowanych technologicznieobszarów gospodarki, dlatego ogromny naciskkładzie się na prace badawcze oraz rozwójtechnologii i produktów w dziedzinie napędówlotniczych, które mogą być wykorzystanew przyszłości.

Activity

The main operations of Avio Poland are locatedin a plant in Bielsko-Biala, where theProduction Centre is manufacturing rotorturbine blades for aircraft engines.Also located there Research and DevelopmentCenter, undertakes work on turbines and powertransmission systems for many, the mostmodern in the world, aircraft engines.Market in which the company operates, is oneof the most advanced areas of the economy,therefore a huge emphasis is placed on researchand development of technologies and productsin the field of air , which can be used inthe future.

engines

Opis

Projektanci Avio Polska zaprojektowali zespo-ły kierownic turbiny niskiego ciśnienia donajnowszego na świecie silnika GEnx-2Bnapędzającego Boeing’a 747-8. Samolot tenjest następcą popularnego „Jumbo Jeta” i pow-stał na podstawie sukcesu Boeing’a 787„Dreamliner” - najlepiej sprzedającego się sa-molotu cywilnego w historii lotnictwa.Zastosowane w produkcji silnika rozwiązaniatechnologiczne są najnowocześniejsze na świe-cie, znacznie przewyższają obecny poziomtechniki i spełniają cele postawione przezEuropejską Platformę Lotnictwa (ACARE)w zakresie zmniejszenia hałasu i emisji spalin.Projektowany w oparciu o potrzeby klientaGEnx-2B stanowi wielki krok naprzód w tech-nologii napędu. W budowie silnika zostałyużyte materiały i procesy projektowania redu-kujące wagę, zwiększające osiągi i zmniejsza-jące koszty utrzymania silnika w trakcie jegoeksploatacji.Dzięki zastosowaniu w konstrukcji tego silnikawielu rozwiązań innowacyjnych (w tym takżew zakresie badania, projektowania i wytworze-nia łopatek o nowych własnościach termodyna-micznych i wytrzymałościowych) charaktery-zuje się on:

o 15% mniejszym jednostkowym zużyciempaliwa,może pozostawać w powietrzu o 30%dłużej, zużywając o 30% mniej części,zmniejszając dzięki temu znacznie kosztyutrzymania, w stosunku do silników, którezastąpił,jego emisja spalin jest na poziomie o 95%niższym od dopuszczalnej i jest to najcich-szy, najbardziej przyjazny dla pasażerówsilnik komercyjny, jaki kiedykolwiekwyprodukowano.

W chwili obecnej Boeing ma zamówienia naponad 100 samolotów modelu 747-8 (posiadaon 4 silniki), a Avio Polska jest i będziejedynym na świecie producentem kluczowegoelementu silnika przez najbliższe lata.

Avio wraz z Wojskowymi Zakładami Lotni-czymi Nr 4 SA, Politechniką Warszawską orazWojskową Akademią Techniczną zbudujew Zielonce pod Warszawą laboratorium, którebędzie największym i najnowocześniejszymtego typu obiektem na świecie w dziedziniebadań przepływów turbinowych. Będziesłużyło do badań przemysłowych i pracrozwojowych w przemyśle lotniczym, a w tymm.in. testowania prototypów turbin silnikówlotniczych jak również testów demonstratorówtechnologii wykorzystywanych w budowiesilników lotniczych. Laboratorium ma byćgotowe do pracy w 2014 roku.

�

�

�

Laboratorium Badań Napędów Lotniczych„Polonia Aero”

Przyznane nagrody i wyróżnienia:

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

Wyróżnienie w konkursie na Nagrodę Gospodarczą Prezydenta RP w kategoriiInnowacyjność w 2011 rokuNagroda w konkursie „Polski Produkt Przyszłości” przyznana przez PolskąAgencję Rozwoju Przedsiębiorczości w 2008 rokuNagroda „eCO2innowacja” przyznana przez Ministra Gospodarki w 2008 rokuNagroda za „Najbardziej Innowacyjny Produkt w Polsce w 2009 roku”przyznana przez Instytut Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Naukw 2010 rokuNagroda „European Business Awards 2010” przyznana przez Kapitułę konkursuEuropean Business AwardsNominacja do Polskiego Godła Promocyjnego „Teraz Polska” w III EdycjiKonkursu dla Przedsięwzięć Innowacyjnych przyznana przez FundacjęPolskiego Godła Promocyjnego w 2010 rokuTytuł „Firma Roku” przyznany przez władze Bielska-Białej w 2004 rokuWyróżnienie za wkład w rozwój regionu i stworzenie nowych miejsc pracyprzyznane przez Polską Agencję Informacji i Inwestycji Zagranicznych S.A.w 2010 rokuWyróżnienie w rankingu Polish Intellectual Capital Top 50 przyznane przezStowarzyszenie IP ManagementPolskaWyróżnienie w rankingu „Diamenty Forbesa 2010” przyznane przez miesięcznikForbes w 2010 rokuWyróżnienie w rankingu „Diamenty Forbesa 2011” przyznane przezmiesięcznik Forbes w 2011 roku

-14-

Produkcja

statkówpow

ietrznych, silnikówi kom

ponentówlotniczych

Manufacture

ofaircraft, aviation

enginesand

components

Kulowanie zamka łopatki rotora

Elektrodrążenie drutowe na łopatce statora LPT

Kontrola wymiarowa na maszynie wspomaganej komputerem

Projekt Laboratorium Polonia Aero

-15-

Budynek Główny wraz z magazynem grupy FIN

Siedziba/Head office

O firmie

ul. Handlowa 2a36-100 KolbuszowaTel.: +48 (17) 227 00 09Faks: +48 (17) 227 00 08

18 osób

Świat

WSK Rzeszów, PZLMielec, PZL Świdnik

Zarząd firmy:

Liczba zatrudnionych:

Zasięg działania:

Główni zleceniodawcy:

www.finzoo.plfin@finzoo.pl

Kazimierz Fryc − PrezesStanis aw Nowak −Wiceprezes

ł

Działalność

FIN Sp. z o.o. jest firmą handlową, prowadzącądziałalność od 20 lat.FIN zajmuje się importem oraz eksportemtrudno dostępnych towarów i materiałów stoso-wanych w różnych gałęziach przemysłu. Firmajest wiodącym dostawcą wyrobów i usług dlaklientów z branży lotniczej i przemysłuobronnego.W celu uzyskania zadowolenia klientów,zapewnienia jakości i spełnienia najwyższychwymagań stawianych dostawcom z branżylotniczej, FIN Sp. z o.o. wdrożyła, certyfiko-wała i stale doskonali ZSZJ, obejmującyAS9120/ISO:9001, Wewnętrzny System Kon-troli (WSK), oraz AQAP:2120. Firma posiadaponadto Koncesję MSWiA, NCAGE a takżewszelkie inne zezwolenia, wymagane doprowadzenia działalności w sektorze lotniczymi przemyśle obronnym.

Activity

FIN Ltd. is a trading company, established forthe past 20 years.FIN Ltd. is engaged in import and export ofhard-goods and materials used in variousindustries. The company is a leading providerof products and services for customers inaviation and defense industry.In order to achieve customer satisfaction,quality assurance and to meet the highestrequirements of the aviation industry suppliers,FIN implemented, certified and isconstantly improving ZSZJ, includingAS9120/ISO: 9001, Internal Control System(ICS), and AQAP: 2120th The company alsohas a concession MIA, NCAGE and any otherpermits required to operate in the aviation anddefense industry.

Ltd.

Opis

Firma ściśle współpracuje z klientami zarównoprzy uzgadnianiu specyfikacji zamawianychwyrobów, określaniu harmonogramu dostaw,jak również innych specyficznych wymagań.Zapewnia klientom kompletne rozwiązanialogistyczne jak: magazyn wyrobów z odpowie-dnim zapasem tzw. safety stock, oraz dostawywyrobów oraz gotowych zestawów części(kitów) bezpośrednio na linię montażowąstosując zasady „just-in-time” oraz „kanban”.Firma posiada także certyfikowane laborato-rium pomiaru, oraz linię konserwacji łożysk.Kluczowymi klientami FIN Sp. z o.o. są:

WSK „PZL-Rzeszów”(Pratt & Whitney Kanada),Polskie Zakłady Lotnicze„PZL-Mielec” (Sikorsky Aicraft),WSK „PZL-Świdnik” (Augusta Westland),WSK „PZL-Kalisz”,WSK „PZL-Warszawa II”,EADS Warszawa-Okęcie S.A.,Wojskowe Zakłady Lotnicze nr 1,Wojskowe Zakłady Lotnicze nr 2,Wojskowe Zakłady Lotnicze nr 4,Grupa „Bumar”.

FIN dostarcza wyroby, komponenty orazmateriały przeznaczone między innymi domontażu samolotu M-28/Bryza, śmigłowcówSW-3, SW-4, remontu śmigłowców Mi-8,Mi-17, Mi-24. Przygotowuje się także dodostaw dla nowego produktu PZL Mielec -S-70i Black Hawk.Od 2005 roku jest członkiem StowarzyszeniaPrzedsiębiorców Przemysłu Lotniczego„Dolina Lotnicza”. Firma bierze udziałw targach Le Bourget w Paryżu, Farnboroughw Wlk. Brytanii, ILA w Berlinie, orazkrajowych.

�

�

�

�

�

�

�

�

�

�

Magazyn wyrobów

Spr

zeda

żcz

ęści

dla

prze

mys

łulo

tnic

zyeg

oS

ales

ofpa

rts

for

the

avia

tion

indu

stry

Fin Sp. z o.o.www.finzoo.pl

-16-

Produkcja

części dlaprzem

ysłulotniczego

Productions

ofparts

forthe

aviationindustry

Admill Sp. z o.o.www.admill.pl

Siedziba/Head office

O firmie

ul. Jana Wiktora 236-100 KolbuszowaTel.: +48 (17) 227 52 60Faks: +48 (17) 227 52 61

Jerzy RzeszutTel.: +48 (17) 227 52 60Faks: +48 (17) 227 52 61

Jerzy Rzeszut – Prezes

25 osób

Osoba kontaktowa:

Liczba zatrudnionych:

Zarząd firmy:

Zasięg działania:

Główni zleceniodawcy:

Polska, USA, Kanada

WSK PZL Rzeszów,Pratt&Whitney USA,Pratt&Whitney Canada

www.admill.pladmill@admill.pl

admill@admill.pl

Działalność

Admill Sp. z o.o. powstała w 2007 r. Jestczłonkiem SGPPLDolina Lotnicza.Zajmuje się produkcją części dla przemysłulotniczego. Specjalizuje się w precyzyjnejobróbce skrawaniem materiałów takich jak: stalnierdzewna, stopy niklu, tytanu i aluminium.Spółka posiada nowoczesne obrabiarki stero-wane numerycznie, które umożliwiają obróbkęw dużym zakresie wymiarowym.Laboratorium kontrolno-pomiarowe spółkiwyposażone jest w projektor pomiarowy,maszynę współrzędnościową CMM i skanerpomiarowy do części obrotowych.Projektowanie wyrobów i programowaniemaszyn CNC odbywa się na bazie programuCAD/CAM MasterCam.

Activity

Admill Ltd. was established in 2007 and isa member of SGPPLAviation Valley.Admill Ltd. manufactures parts for the aviationindustry and it specializes in precisionmachining of materials such as stainless steel,nickel alloys, titanium and aluminum.The company has modern CNC machine tools,which enable the processing of a largedimensional range.Laboratory Test of the company is equippedwith a measuring projector, CMM and CMMmeasuring scanner for rotating parts.Design and programming of CNC machines isdone on the basis of CAD / CAM MasterCam.

Opis:

Admill Sp. z o.o. jest dostawcą części dlawiodących producentów z branży lotniczej.Posiada zatwierdzenia firm z grupy UTC:

Pratt&Whitney USA,Pratt&Whitney Canada,WSK PZLRzeszów.

Współpracuje z:Pratt&Whitney Kalisz,Kreisler Polska,Hamilton Sundstrand, eksportuje częścilotnicze do USA.

�

�

�

�

�

�

Firma Admill w Kolbuszowej

Przykładowe wyroby

Przykładowe wyroby - frezowanie-17-

Central European EngineServices Sp. z o.o. (CEES)www.cees.waw.pl Central European Engine Services Sp. z o.o.

Joint Venture of LOT Polish Airlines and General Electric Company

Siedziba/Head office

O firmie

ul. 17 Stycznia 3900-906 WarszawaTel.: +48 (22) 606 8872,

+48 (22) 606 8236Faks: +48 (22) 606 8238

25 osób

Polska i świat w zakresieusług wykonywanychsamodzielnie oraz wramach współpracy z GEOWS (General ElectricOn-Wing-Support)

PLL LOT S.A, LOTAircraft MaintenanceServices (LOTAMS),EuroLOT S.A, GE OWS

Spółka Joint Venture ofLOT Polish Airlines andGeneral Electric Company(51/49%)

Osoba kontaktowa:Małgorzata ŚwiecakTel.: +48 (22) 606 8871Faks: +48 (22) 606 8238

Zarząd firmy:

Liczba zatrudnionych:

Zasięg działania:

Główni zleceniodawcy:

Informacje dodatkowe:

www.cees.waw.plcees@lot.pl

m.swiecak@lot.pl

Paweł Gronkiewicz (LOT)

Leighton Davies (GE) –WiceprezesWiesław Wypych (LOT) -Członek Zarządu

− Prezes

Działalność

Podstawowa

Inne usługi:

- Obsługa modułowa silnikówCFM56-3 w kooperacji z GE Aircraft EnginesServices (naprawa/remont modułów).

Obsługa silników „na skrzydle” B737(CFM56-3), B767 (CF6-80C2), A380(GP7200), ERJ170 (CF34-8E) (włączniez zamianą silnika),Obsługa modułowa CF34-8E/-8C,Naprawy typu „HPC top case” silnikówCFM56-3, CF34-8E/-8C,Obudowa QEC silników i APU samolotówB767, B737, ERJ170, EMB145, A380,ATR,Obsługa APU (B737) typu HSI, testy nastanowisku prób,Obsługa śmigieł (ATR72/42),Remont wtryskiwaczy paliwowychsilników AE3007A/PW100, testy nastanowisku prób.

Współpraca z GE OWS (w różnych lokaliza-cjach światowych): Ge90, GP7200, CF6-80C2,CFM56-3/-5/-7, CF34-8E/-8C – obsługa tech-niczna silników m. in. zamiany silników, in-spekcje, naprawy, wymiany modułów i kompo-nentów, zabudowy QEC oraz inne zadania.

�

�

�

�

�

�

�

Activity

Basic

Other services:

- CFM56-3 engines modular maintenan-ce in cooperation with GE Aircraft EnginesServices (modules repair/overhaul);

"On wing" engine maintenance: A380(GP7200), B767 (CF6-80C2), B737(CFM56-3), ERJ170 (CF34-8E) (includingengine change),CF34-8C/-8E engines modularmaintenance,CFM56-3, CF34-8E/-8C engines HPC topcase" repairs;A380, B767, B737, ERJ170, EMB145,ATR72/42 engines and APU’s QECinstallation,B737 APU’s „hot section” inspections andbench testing,ATR72/42 propellers maintenance,PW100 series & AE3007A series fuelnozzles overhaul and bench testing.

Co-operation with GE OWS (in worldwidelocations): Ge90, GP7200, CF6-80C2,CFM56-3/-5/-7, CF34-8E/-8C enginesmaintenance including engine changes,inspections, repairs and parts/modulesreplacements, QEC installation and others.

�

�

�

�

�

�

�

"

Nap

raw

aik

onse

rwac

jast

atkó

wpo

wie

trzn

ych

Rep

air

and

mai

nten

ance

ofai

rcra

ft

Opis

Posiadane certyfikaty CEES:

Stacja Prób Silników:

Plany rozwojowe:

�

�

�

�

�

�

�

�

EASA (European Aviation Safety Agency)EASA Part-145,FAA (Federal Aviation Administration),14 CFR Part-145 (FAR-145),Możliwość wydawania „dual certificate”(EASE/FAA) po wykonanej obsłudze.

Udział CEES w projekcie Stacji Prób Silnikówz Wojskowymi Zakładami Lotniczymi Nr 4(WZL-4).Stacja przeznaczona do testowania silnikówCFM56-3, możliwe dostosowanie do silnikówo ciągu do 72,000 funtów (także wojskowych).

Wdrożenie obsługi silników CF34-10E,Obsługa silników CFM56-5/-7,Rozwój współpracy z GE OWS –w ramach kontraktu na realizację usługwsparcia „on-wing suport”:

B777-GE90, B737-NGwybudowa/zabudowa silników,ERJ-190 wybudowa/zabudowa silnikówCF34-10E,Obsługa doraźna różnych typówsilników na skrzydle (GE90, GEnx,Trent 1000).

Docelowo – wdrożenie remontówwybranych typów silników lotniczych.

�

�

�

-18-

Napraw

ai konserw

acjastatków

powietrznych

Repair

andm

aintenanceof

aircraft

On-Wing Support CentersHeathrow, England

sm

On-Wing Support CentersCincinnati, OH

Dallas, TX

sm

Central EuropeanEngine ServicesWarsaw, Poland

On-Wing Support CentersSeoul, S. KoreaXiamen, China

sm

GEES Malaysia + On-Wing

Support CentersKuala Lumpur, Malaysia

sm

Stacja prób silników CEES/WZL-4

-19-

GE OWS - Światowa sieć usług On-wing support” - 2011„

Obsługa modułowa CFM56

Rola powiązań zewnętrznych przedsiębiorstwsektora lotniczego w procesie innowacyjnym

Działalność innowacyjna przedsiębiorstw zależy zarówno od działań prowadzonych w samych przedsiębior-stwach, jak również zależy od struktury i zróżnicowania powiązań z zewnętrznymi źródłami informacji, wiedzy,technologii, praktyk działania, zasobów finansowych czy ludzkich. Analizując działalność innowacyjną przedsię-biorstw z branży lotniczej w sposób szczególny uwydatnia się znaczenie powiązań zewnętrznych z podmiotamiw ich bliższym oraz dalszym otoczeniu. Znaczenie tych powiązań w procesie innowacyjnym wynika z charakterusamego sektora lotniczego, kreowanej tam wartości oraz ryzyka podejmowanego przez same przedsiębiorstwa.

Można tutaj postawić śmiałą hipotezę, że wartość w procesie innowacyjnym sektora lotniczego rodzi się bardziejna styku działalności pomiędzy poszczególnymi przedsiębiorstwami, a nie w samych przedsiębiorstwachodizolowanych od całego łańcucha wartości.

Prześledźmy owe powiązania na wybranych przykładach.

Jedną z najbardziej innowacyjnych firm w Polsce są z pewnością Polskie Zakłady Lotnicze Mielec Sp. z o.o.Przedsiębiorstwo jest jednym z największych producentów samolotów i śmigłowców w naszym kraju. W 2009 rokuprzychody ze sprzedaży wyniosły 274 mln zł . Przedsiębiorstwo wytwarza samoloty pasażerskie,transportowe oraz specjalne własnej konstrukcji (M28, M28 B Bryza, M18 Dromader), produkuje kabiny dośmigłowca UH-60M BLACK HAWK oraz śmigłowce wielozadaniowe S70iTM BLACK HAWK, przeznaczone narynki międzynarodowe.

Jak wygląda sieć powiązań zewnętrznych tego przedsiębiorstwa? Gdzie, jak oraz w którą stronę przepływajączynniki tworzące innowacje lub też same innowacje? W 2007 w spółkę zainwestował światowy gigant, jednaz największych firm lotniczych świata United Technology Company (UTC), za pośrednictwem spółki zależnej

spółki netto

Marek Szyl

The role of the external links of the aviation sectorenterprises in the innovation process

Innovation activities of enterprises depends on both the activities conducted internally in the companies, as well asdepends on the structure and diversity of relationships with external sources of information, knowledge,technologies, practices, actions, financial or human resources. Analysing the innovative activity of enterprises ofaviation industry in particular highlights the importance of international links with stakeholders in their closer andfurther environment. The importance of these links in the innovation process is a result of the nature of the aviationsector, creation of the value and risk taken by the companies themselves.

Here you can set a bold hypothesis that the value in the innovation process in the aviation sector is created more byinteraction between individual companies, rather than companies themselves isolated from the entire value chain.

Let study these links to selected examples.

One of the most innovative companies in Poland is certainly Polskie Zakłady Lotnicze Mielec Ltd. The company isone of the largest manufacturers of aircraft and helicopters in our country. In 2009, net sales of the company amountedto 274 million zl. The company manufactures passenger planes, transport, and special of his own design (M28, M28Bryza B, M18 Dromader), produces a cab to the UH-60M BLACK HAWK helicopters and multipurpose S70iTMBLACK HAWK helicopters, intended for international markets.

Marek Szyl

Rola

powiązań

zewnętrznych

przedsiębiorstwsektora

lotniczegow

procesieinnow

acyjnymT

herole

ofthe

external linksof

theaviation

sectorenterprises

inthe

innovationprocess

-21-

UTC Sikorsky Aircraft Corporation. Transakcja opiewała na kwotę 250 mln zł, kwota zawierała w sobie kupnoudziałów PZL Mielec oraz wartość deklaracji inwestycyjnej w ciągu kolejnych pięciu lat. Spółka, jak deklarowalizarządzający światowego giganta, miałaby stanowić europejskie ramię SikorskyAircraft.Amerykanie prócz samegokupna udziałów od Agencji Rozwoju Przemysłu i zobowiązania inwestycyjnego, przekazali niezbędne technologiei know-how. Dzięki tak szeroko pojętej inwestycji, firma mogła zmodernizować park maszynowy, zbudowaćniezbędną infrastrukturę, wyszkolić personel czy wdrożyć nowe metody produkcji. Mieliśmy tutaj do czynieniaz utworzeniem powiązań zewnętrznych, wzdłuż których nastąpił transfer zasobów finansowych, wiedzyi technologii do firmy, w celu budowania innowacji w spółce.

W grudniu 2010 roku została zawarta umowa przez PZL Mielec o dofinansowanie projektu: "Utworzenie CentrumBadawczo-Rozwojowego na potrzeby przemysłu lotniczego". Przedsiębiorstwo pozyskało na projekt 19 mln złz Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka (wartość projektu to ponad 46 mln zł). W ramach realizowanejinwestycji ma powstać Centrum Badawczo-Rozwojowe w dziedzinie badań lotniczych. Budowane Centrum madziałać na potrzeby PZL Mielec oraz całej Grupy UTC, jak również oferować usługi badawcze w zakresie badańi testów samolotów oraz śmigłowców. Po raz kolejny mamy do czynienia z tworzeniem się powiązań zewnętrznych,które wywierają i będą wywierać kluczowy wpływ na poziom innowacyjności firmy PZL Mielec. Zdobyciedofinansowania budowy jednostki badawczo-rozwojowej to klasyczne powiązanie zewnętrzne wzdłuż, któregoprzepływają zasoby finansowe na tworzenie innowacji. Jest to powiązanie typu "do przedsiębiorstwa" (innowacjelub czynniki tworzące innowacje płyną do przedsiębiorstwa). W omawianym przypadku podmiotem z otoczeniafirmy innowacyjnej jest jednostka finansująca z obszaru administracji publicznej. Budowane Centrum w przyszłościpozwoli również na przepływ czynników tworzących innowacje oraz samych innowacji "z przedsiębiorstwa",ponieważ innowacje będą powstawały w samym przedsiębiorstwie.

Nie należy zapominać o powiązaniach z odbiorcami. Przedsiębiorstwo działające jako poddostawca, którywytwarza innowacyjne produkty i rozwiązania, nawiązując kooperację z globalnymi firmami lotniczymi,produkującymi najnowocześniejsze silniki i samoloty świata (spółka m.in. nawiązała współpracę z globalnymifirmami, takimi jak Pratt & Whitney Canada, czy Spirit Aerosystem), rozpowszechnia czynniki tworzące innowacjei innowacje w kierunku innych przedsiębiorstw.

Wartośćprzychodów ze sprzedaży przedsiębiorstwa wyniosła w 2008 roku 5,66 mln zł.

–

Inną innowacyjną firmą sektora lotniczego jest spółka Ultratech Sp. z o.o., producent części i komponentów dlabranży lotniczej oraz energetycznej. Firma jest członkiem współzałożycielem klastra Dolina Lotnicza.

How does the network of external links of this company looks like? Where, how and which the factors forming thesame innovation or innovation flow? In 2007, the company has seen an investment from the global giant, one of thelargest aviation companies in the world, United Technology Company (UTC), through its subsidiary UTC - SikorskyAircraft Corporation. The transaction amounted to 250 mln zl, the amount included shares and the value of PZLMielec investment declaration within next five years. The Company, as declared by the global giant, would be theEuropean arm of Sikorsky Aircraft. Americans apart from the purchase of shares from the Agency for IndustrialDevelopment and Investment commitments, gave the necessary technology and know-how. With such a broad senseof investment, the company could modernize the machinery, build necessary infrastructure, train staff and implementnew methods of production. This is an example of international links, along which there has been a transfer offinancial resources, knowledge and technology to the company, to build innovation in the company.

In December 2010 an agreement was signed by PZL Mielec project financing, "Establishing Research andDevelopment Centre for the aviation industry."

As part of the investment Researchand Development Centre for research flights is to be build. Newly build center is to operate for the purpose of PZLMielec, and the Group of UTC, as well as offer research services for research and testing of aircraft and helicopters.Once again we are dealing with the formation of international links, which have and will have a crucial impact on thelevel of innovation in the PZLMielec. Getting financing the construction of research and development unit is a classicinternational link along which flows the financial resources to create innovation. This is a typical "to the enterpriselink" (innovation or innovation flow-forming factors tocompany). In this case, the subject of an innovative businessenvironment is the entity sponsoring the area of public administration. Center built in the future will also allow theflow of innovations and factors that create the same innovation "the enterprise", because innovation will be created inthe same company.

Do not forget about the relationship with customers. The company acting as a subcontractor, which producesinnovative products and solutions, establishing cooperation with the global aviation companies, producing aircraftengines and most of the world

, spreading factors creating innovation and innovation in the direction of othercompanies.

The company acquired for the project 19 mln zloty from theOperational Programme Innovative Economy (project value is over 46 mln zloty).

(including the company has partnered with global companies such as Pratt&WhitneyCanada or SPIRIT Aerosystem)

Rol

apo

wią

zań

zew

nętr

znyc

hpr

zeds

iębi

orst

wse

ktor

alo

tnic

zego

wpr

oces

iein

now

acyj

nym

The

role

ofth

eex

tern

allin

ksof

the

avia

tion

sect

oren

terp

rise

sin

the

inno

vatio

npr

oces

s

-22-

Innowacje w tym przedsiębiorstwie powstają zarówno w samej firmie, jak i we współpracy z innymiprzedsiębiorstwami, instytutami i uczelniami. W latach 2006-2009 Ultratech wszedł w skład międzynarodowegokonsorcjum, które realizowało projekt badawczy w ramach 6 Programu Ramowego Unii Europejskiej. Celemprojektu było rozwinięcie nowych technologii formowania stopów magnezu dla przemysłu lotniczego. Wartośćprojektu wyniosła 3,42 mln euro, zaś wartość dofinansowania 1,89 mln euro. W skład konsorcjum badawczego pozaUltratechem weszło osiem innych przedsiębiorstw (w tym 4 małe i średnie przedsiębiorstwa), dwa uniwersytety ijedna jednostka badawcza. Utworzyła się sieć powiązań pomiędzy firmami i uczelniami, w ramach którychprzepływały czynniki niezbędne do tworzenia nowych narzędzi, metod i technologii produkcji i obróbki stopów, a wkonsekwencji powstawania innowacji. Sieć okazała się niezbędna w procesie tworzenia innowacji, z uwagi na dużeryzyko oraz znaczenie nowej wiedzy i opracowywanych technologii w skali światowej. Branża lotnicza już wdrażaopracowane w projekcie technologie i zapewne jeszcze długo będzie korzystała z wyników współpracy tychpodmiotów, absorbując, tworząc innowacje i wdrażając je we własnych jednostkach.

Innym dużym projektem, w którym Ultratech bierze aktywny udział jest projekt "Nowoczesne technologiemateriałowe dla przemysłu lotniczego", realizowany w ramach Centrum Zaawansowanych Technologii"AERONET-Dolina Lotnicza". Wartość projektu to ponad 85 mln zł. Powstaje tutaj powiązanie zewnętrzne, którepozwoli na przepływ niezbędnej wiedzy i technologii do tworzenia innowacji w przyszłości (połączenie typu"do przedsiębiorstwa").

Opisane przypadki przedsiębiorstw, pokazują znaczenie powiązań zewnętrznych firm lotniczych w procesietworzenia i rozpowszechniania innowacji. Branża lotnicza z uwagi na poziom inwestycji i kreowaną wartość,rozkłada ryzyko produkcji na wiele podmiotów. To determinuje również proces innowacyjny. Innowacje, co zostałopokazane, powstają często na styku działalności wielu przedsiębiorstw i jednostek badawczych, po czymprzedsiębiorstwa absorbują innowacyjne rozwiązania we własnych procesach czy produktach.

Należy podkreślić również znaczenie połączeń zewnętrznych z odbiorcami. Innowacyjne produkty Ultratechu,jako poddostawcy w procesie produkcyjnym, trafiają do krajowych potentatów branży lotniczej. Przedsiębiorstwoprodukuje i sprzedaje elementy podwozi do samolotów dla Goodrich Krosno Sp. z o.o., łopatki do silnikówlotniczych dla WSK PZL-Rzeszów Sp. z o.o. czy duże elementy strukturalne dla PZL Mielec. Na styku kooperacjispółki i jego odbiorców tworzą się powiązania zewnętrzne wzdłuż, których przepływają innowacje typu„od przedsiębiorstwa”.

Ultratech is a manufacturer of parts and components for aerospace and energy policy. The company isa founding member of the Aviation Valley cluster. The value of the company sales in 2008 amounted to 5.66 millionzł. Innovations in the company formed both within the company and in collaboration with other companies, institutesand universities. Ultratech In 2006-2009 he joined the international consortium which carries out a research projectunder the 6th Framework Programme of the European Union. The project aimed to develop new molding ofmagnesium alloys for the aerospace industry. The value of the project amounted to 3.42 million euro, while the valueof the 1.89 million euro grant. The Ultratech research consortium came out eight other companies (including 4 smalland medium enterprises), two universities and one research unit. Created a network of links between companies anduniversities, under which flowed the factors necessary to create new tools, methods and technologies for productionand processing of alloys and, consequently, generate innovation. The network has proved to be indispensable in theprocess of innovation, due to the high risk and the importance of new knowledge and developed technology in theworld. The aviation industry has already implemented technologies developed in the project for a long time andprobably will use the results of cooperation between these entities, absorbing, creating innovations and implementingthem in their own units.

Another large project, which is actively involved Ultratech is a project "Modern technologies of materials for theaerospace industry", implemented under the Center for Advanced Technology, "Aeronet-Aviation Valley". Theproject is more than 85 million zl. Arises here external link, which will allow the flow of knowledge and technologyneeded to innovate in the future (a combination of "the company").

Innovative products Ultratechu national champions get into the airline industry. The company manufactures andsells aircraft landing gear components for Goodrich Krosno Ltd., the blades for aircraft engines for the companyWSK PZL-Rzeszow Ltd., a large structural components for the company's PZLMielec.

The cases of companies, show the importance of external linkages of aviation companies in the creation anddissemination of innovation. The aviation industry due to the level of investment and creating value, risk spreads formany manufacturing companies. It also determines the innovation process. Innovation, which has been shown tooccur frequently at the interface between the activities of many companies and research units, then absorb innovativecompanies in their own processes or products.

Ltd.

-23-

Rola

powiązań

zewnętrznych

przedsiębiorstwsektora

lotniczegow

procesieinnow

acyjnymT

herole

ofthe

external linksof

theaviation

sectorenterprises

inthe

innovationprocess

promocja przemysłu lotniczego

Rynek

prywatnych

odrzutowców

-realna

alternatywa

dlalotnictw

akom

ercyjnego?P

rivatejets’m

arket –tangible

alternativeto

comm

ercial aircraft?

Szybko rozwijający się rynek prywatnychodrzutowców- realna alternatywa dlalotnictwa komercyjnego?

W sytuacji stopniowej poprawy w branży lotniczej po ostatnimglobalnym kryzysie gospodarczym eksperci FL Technics Jetszaobserwowali istotne ożywienie na rynku prywatnychodrzutowców. Szacuje się, że do 2030 r. stan liczebny flotprywatnych odrzutowców podwoi się i osiągnie poziom 30,9 tys.sztuk. Największy wzrost jest spodziewany w Rosji i krajachWspólnoty Niepodległych Państw, gdzie liczba maszyn mawzrosnąć prawie czterokrotnie - do poziomu 1765 szt.

Według ekspertów FL Technics Jets, w krajach gdzie natężenie ruchu jest relatywnie małe, ale odległości doprzebycia są znaczne, możliwości i korzyści oferowane przez małe odrzutowce znacznie przewyższają te, które mado zaoferowania lotnictwo komercyjne. Ponadto statystyki wyraźnie pokazują, że w Afryce, Ameryce Łacińskieji Europie Wschodniej istotnie wzrasta popyt na najpopularniejsze modele 50-miejscowych małych odrzutowców.Choć najwięcej samolotów wciąż jest USA, to jednak Chiny są uważane za najszybciej rozwijający się rynek lotniczyna świecie. Pod względem wielkości rynku Europa razem z Rosją i krajami Wspólnoty Niepodległych Państw jest natrzecim miejscu, z prognozowanym wzrostem na poziomie 17 proc. W opinii FL Technics Jets, te trzy regionyw ciągu najbliższych trzech dekad będą zgłaszać największy popyt zarówno na prywatne, jak i komercyjne samoloty.

Do głównych czynników stymulujących szybko rosnący popyt na prywatne odrzutowce należy zaliczyćczasochłonność i jakość obsługi. Małe odrzutowce oferują nie tylko szybkie i bezpieczne podróżowanie orazelastyczny rozkład połączeń, ale również pozwalają oszczędzać czas m.in. poprzez możliwość organizowaniaspotkań biznesowych na pokładzie. Ponadto, małe odrzutowce mogą się pochwalić jednym z najniższych kosztówoperacyjnych w przemyśle lotniczym - mówi Darius Saluga, prezes FLTechnics Jets.

Rapidly evolving private jets’ market – tangiblealternative to commercial aircraft?

In the climate of gradual recovery in aviation sector that is taking place after the global economicrecession FL Technics Jets experts have observed a tangible tendency of rapid recovery in the private jets’market. It is expected that by 2030 private jets’fleet will have doubled in size reaching up to 30900 ps. In themeantime, one of the major growths in the private jets’ market is foreseen namely in Russia and the CISwhere the numbers by then are anticipated to rocket almost four times - up to a whopping 1765 ps.

According to FL Technics Jets experts, in the countries where traffic intensity is relatively low buttravelling distances remain considerably long, the capacity and assortment offered by private jetscommonly outweighs the common benefits of commercial aircraft. Furthermore, recent statistics suggeststhat in Africa, Latin America and Eastern Europe the demand for the most favoured 50-seat private jets isalso intensifying. While the largest aircraft fleet remains to be based in North America, China is nominatedas the most rapidly emerging aviation market in the world. In terms of market size, Europe, includingRussia and the CIS, comes in the third position and is forecasted to witness a further 17% growth. In FLTechnics Jets opinion, in the following three decades these three regions will enjoy the largest demand inboth private and commercial aircraft markets.

‘The major factors stimulating the rapidly growing popularity of private jets must primarily be timeconsumption and service quality. Private jets offer not only fast and safe travelling facilities and flexibleschedules but also saves a lot of priceless time as one can hold business meetings right there, whilst onboard. Moreover, business jets can boast one of the lowest operating costs within the aviation industry.’, -comments the CEO of FLTechnics Jets Darius Saluga.

-25-

Saluga podkreśla jednak, że niezależnie od wspomnianego już wzrostu zainteresowania małymi odrzutowcami,aby utrzymać przepływ pasażerów konieczny jest globalny rozwój portów lotniczych. Aby utrzymać wzrostw branży konieczne jest ograniczanie biurokracji na niektórych lotniskach, która powstrzymuje je od zbliżania się dopoziomu, jaki jest w Europie i USA.

W Chinach, pomijając fakt wielkości kraju, jest ponad 150 cywilnych lotnisk. Kraj ten ma kontrolowaną przestrzeńpowietrzną, co oznacza, że samoloty mogą się poruszać tylko wyznaczonymi korytarzami, które i tak są w większo-ści zajęte przez lotnictwo komercyjne. W rezultacie małe samoloty często muszą konkurować o najbardziej dogodne„szczeliny czasowe”. O wiele korzystniejsza sytuacja jest w Rosji i krajach Wspólnoty Niepodległych Państw, gdzienadzór nad przestrzenią powietrzną jest bardziej zliberalizowany, a procedury ruchu lotniczego łatwiejsze -konkluduje D. Saluga.

FLTechnics JETS świadczy usługi serwisowe dla prywatnych odrzutowców. Działa na bazie infrastruktury spółkiFL Technics i oferuje liniową i bazową obsługę, serwis silników, naprawy wyposażenia wnętrz kabin odrzutowcóworaz ekspresowo dostarcza części zamienne potrzebne do wykonania napraw oraz inne usługi serwisowe dla dlamaszyn z rodziny modeli Hawker Beechcraft 700/750/800/800XP/850XP/950XP. FL Technics JETS jest częściąAvia Solutions Group.AkcjeAvia Solutions Group są notowane na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie.

Więcej o FLTechnics Jets: www.fltjets.com

O FLTechnics Jets:

Źródło:Avia Solutions GroupArtykuł został opublikowany 16 sierpnia 2011 na portalu Polski Rynek Transportu Lotniczego PRTL.pl

However, D. Saluga notices, regardless of the aforementioned tendencies towards the increasing privatejets popularity, in order to maintain a continuous passenger and airlines’flow, airports worldwide must keepexpeditiously expanding. With a view to maintaining healthy aviation climate we must moderate theexisting bureaucracy at our airports as it withholds us from coming up to the current level of the aviationindustry in Europe and NorthAmerica.

‘China, for instance, notwithstanding its size, has got slightly more than 150 civil airports. It has a contro-lled airspace thus civil airliners are allowed to use only a limited amount of air corridors that are mainlydominated by commercial aircraft. As a result, private jets are often faced with the need to compete for themost convenient time slots. In the meantime, a much more favourable situation can be observed in Russiaand the CIS where the air space is more liberalized which makes the complicated air traffic proceduressignificantly easier and the airport infrastructure more manageable.’,- reflects D.Saluga.

FLTechnics Jets provides services for business aviation. Operating on the technical base of FLTechnics, FLTechnics Jets offers line and base maintenance, cabin refurbishment, engine management, express spareparts delivery and other services for Hawker Beechcraft 700/750/800/800XP/850XP/950XP familyaircraft. FL Technics Jets operations and strong growth is backed up by Avia Solutions Group, one of theleading aviation infrastructure groups in Eastern Europe. For more about FL Technics Jets, please visitwww.fltjets.com.

About FLTechnics Jets:

Avia Solutions GroupThis article was published onAugust 16, 2011 on the website PolishAir Transport Market - www.PRTL.pl

Ryn

ekpr

ywat

nych

odrz

utow

ców

-re

alna

alte

rnat

ywa

dla

lotn

ictw

ako

mer

cyjn

ego?

Pri

vate

jets

’ mar

ket –

tang

ible

alte

rnat

ive

toco

mm

erci

alai

rcra

ft?

-26-

Ślą

ski K

last

erL

otni

czy

–w

spól

nain

icja

tyw

adl

aro

zwoj

ulo

tnic

twa

naŚ

ląsk

uS

iles

ian

Avi

atio

nC

lust

er–

ajo

int i

niti

ativ

efo

rth

ede

velo

pmen

t of

avia

tion

inS

iles

ia

Śląski Klaster Lotniczy – wspólna inicjatywa dlarozwoju lotnictwa na Śląsku

Historia współpracy firm lotniczych na Podbeskidziu sięga lat 80-tych ubiegłego wieku, jednak formalizacja wspólnych działańnastąpiła w 2006 roku z chwilą powstania Stowarzyszenia Federacja Firm Lotniczych Bielsko, które wkrótce stało siękoordynatorem nowo powstałego Śląskiego Klastra Lotniczego. Obecnie do klastra należy ponad 25 podmiotów, w tym uczelniewyższe oraz instytucje otoczenia biznesu.

Działalność klastra koncentruje się na dwóch obszarach produkcji lotniczej. Pierwszą specjalizacją jest produkcja samolotówlekkich i ultralekkich przy wykorzystaniu technologii kompozytowych. Druga specjalizacja to produkcja i naprawy lotniczychzespołów napędowych, w tym przede wszystkim elementów turbin lotniczych, ale także przekładni i innych podzespołów.

Przedsiębiorstwa działające w Śląskim Klastrze Lotniczym mogą pochwalić się kilkoma produktami, które zdobyły już uznaniena całym świecie. Wśród nich możemy wymienić np. elementy turbiny najnowocześniejszego silnika na świecie GEnx-2Bprodukowane przez Avio Polska Sp. z o.o. czy też samolot ORKA oraz szybowiec FOX wyprodukowane w Zakładach LotniczychMargański & Mysłowski.

Jednym z ważniejszych członków klastra jest Śląskie Centrum Naukowo-Technologicznego Przemysłu Lotniczego, którekosztem ponad 50 mln zł buduje obecnie centrum badań materiałów kompozytowych oraz laboratorium prób statycznych.

Plan wieloletniego rozwoju zawiera liczne działania i inwestycje, które pozwolą poprawić konkurencyjność członków klastra,a także stworzyć zupełnie nowe produkty z zastosowaniem najnowszych rozwiązań aerodynamicznych. Planowane są m.in.:

laboratorium badawcze stopów metali (umożliwi wytwarzanie części z materiałów o najlepszej charakterystyce),centrum obróbki mechanicznej oparte na wysoko zaawansowanych technologicznie maszynach szlifierskich CNC,laboratorium badań w locie dla małych samolotów i szybowców służące sprawdzaniu właściwości statków powietrznychw warunkach rzeczywistych, pozwalające na inspekcję samolotu bez rozmontowywania go oraz przygotowanie optymalnychpod względem wyważenia elementów samolotów i szybowców,nowoczesne lakiernie do lakierowania elementów statków powietrznych,modelarnia (pozwoli na prace nad nowymi rozwiązaniami aerodynamicznymi),centrum spawania laserowego (wytwarzanie kluczowych części do największych silników lotniczych o znacznie wyższejjakości niż technika spawania tradycyjnego),sieciowe centrum projektowania komputerowego dzięki nabyciu specjalistycznego oprogramowania UniGrafx doprojektowania statków powietrznych i ich elementów.

�

�

�

�

�

�

�

Silesian Aviation Cluster a joint initiative for thedevelopment of aviation in Silesia

–

History of cooperation of airline companies in Podbeskidzie reaches the 80s of the last century, but the formalization of jointactivities took place in 2006 with the founding of theAssociation ofAviation Companies Bielsko Federation, which soon became thecoordinator of the newly formed Silesian Aviation Cluster. Currently, the cluster consists of more than 25 entities, includinguniversities and institutions of business environment.

The activities of the cluster focuses on two areas of aviation production. The first specialization is production of light andultralight aircraft using composite technology. The second specialization is the production and repair of aviation propulsion systems,including the air turbine components, but also gear and other components.

Companies operating in the SilesianAviation Cluster can boast of several products that have already won worldwide recognition.Among them we can mention for example, elements of the most modern turbine engine in the world GEnx-2B, manufactured byAvio Poland Ltd. or the airplane and glider ORKAFOXAircraft Factory produced Marganski & Mysłowski.

One of the major members of the cluster is the Silesian Centre for Science and Technology of Aviation Industry, which with thefunds of more than 50 million zł is currently building composite materials research center and laboratory of static tests.

Long-term development plan includes numerous actions and investments that will improve the competitiveness of the clustermembers, as well as create completely new products with the latest aerodynamic solutions. Planned include:

Research laboratory of metal alloys (allow the manufacture of materials with the best characteristics),Machining center based on high-technology CNC grinding machines,Flight test lab for small airplanes and gliders for verifying properties of aircraft in real-world conditions, allowing for inspectionof the aircraft without dismantling it and to prepare optimal, in terms of balancing, the elements of aircraft and gliders,Modern Painting for painting of aircraft components,Pattern shop (will work on new aerodynamic solutions),Center laser welding (manufacture key parts to the largest aircraft engine with a much higher quality than traditional weldingtechnique)Network design center by the acquisition of specialized computer software to design UniGrafx aircraft and their components.

�

�

�

�

�

�

�

-28-

Ana

liza

pols

kieg

ose

ktor

alo

tnic

zego

Ana

lysi

sof

Pol

ish

avia

tion

sect

or

Analiza polskiego sektora lotniczego

Sektor lotniczy obok sektora przemysłu i sektora wytwórczego należy do głównych branż gospodarki.Jedne kraje mają swoje Bolywood inne mają swoją „Dolinę krzemową” a w południowo-wschodniejPolsce narodziła się polska „Dolina lotnicza”, która nadaje ton w tej części Europy. Chociaż na co dzień niemówi się o niej głośno w mediach to o jej znaczeniu niech świadczy to, że właśnie tutaj giganci przemysłulotniczego szukają partnerów do produkcji najbardziej innowacyjnych i zaawansowanych technologicznierozwiązań wykorzystywanych w przemyśle lotniczym.

W 2009 r. wydatki firm objętych badaniem (128 firm zaliczone do sektora lotniczego) na działalnośćbadawczo-rozwojową wyniosły 35.468 tys. zł z czego 89% na działalność B+R przeznaczyły firmy, któreznalazły się w pierwszej piątce najbardziej innowacyjnych firm sektora lotniczego w Polsce. Wśródpierwszej piątki liderów raportu większość z nich to podmioty powstałe po 2000 r. należące do sektoraprywatnego. Wśród pierwszej piątki znalazło się dwóch reprezentantów województwa śląskiego (w tym liderrankingu) oraz po jednym reprezentancie województwa wielkopolskiego, lubelskiego i podkarpackiego.

Lider rankingu innowacyjności sektora lotniczego specjalizuje się w budowie, rozwoju i produkcjisilników dla samolotów. Współpracuje z największymi firmami działającymi w tej branży na rynkuglobalnym (General Electric, Eurokopter, Sikorsky). Dostarcza rozwiązań dla silników okrętowych oraznapędów wojskowych i kosmicznych. Na działalność B+R w 2009 r. przeznaczył 16.848 tys. zł. W latach2004-2009 wydatki związane z działalnością B+R wzrosły o 71%.

Przedostatnia firma zamykająca pierwszą piątkę innowacyjnych firm sektora lotniczego specjalizuje sięw opracowywaniu i wdrażaniu do produkcji własnych konstrukcji lotniczych. Z sukcesem swoje konstruk-cje prezentuje na międzynarodowych tragach lotniczych (Międzynarodowe Targi Lotnicze w Paryżu).

Tomasz Paczkowski

Analysis of Polish aviation sector

The aviation industry next to the industrial sector and the manufacturing sector is one of the major sectorsof the economy. Some countries have their Bolywood others have their own "Silicon Valley" in south-eastern Poland "Aviation Valley" was born, which sets the tone in this part of Europe. Although every daynobody is talking about it loudly in the media, the importance of this can be proved by the fact that it is herethat the aviation industry giants seek partners to manufacture the most innovative and advancedtechnological solutions used in the aviation industry.

In 2009, the expenses of companies surveyed (128 firms included in the aviation sector) on research anddevelopment activities amounted to 35,468 thousand. zł out of which 89% of R & D spend can be credited tothe companies that were in the top five most innovative companies in the aviation sector in Poland. Amongthe top five leaders of the report, most of them are entities created after 2000 belong to the private sector.

Innovation ranking leader of the aviation sector, specializes in construction, development and productionof engines for aircraft. Company works with major companies in this industry on the global market (GeneralElectric, Eurokopter, Sikorsky) and provides solutions for marine, military and space engines. In 2009,company set aside 16,848 thousand zl for R & D activities. In 2004-2009, expenditure on R & D activitiesincreased by 71%.

Company fourth on the list of innovative companies in aviation sector, specializes in developing andimplementing their own production of aircraft structures. Company is showcasing the success of theirdesigns at international air trade fairs shows (InternationalAviation Fair in Paris).

Among the top five there were two representatives of the Śląskie Province (including ranking leader) andone representative of the Wielkopolskie, Lubelskie and Podkarpackie.

Tomasz Paczkowski

-30-

Analiza

polskiegosektora

lotniczegoA

nalysisof

Polish

aviationsector

Należy zauważyć, że w latach 2004-2009 nastąpił spadek wydatków na działalność B+R wśród pierwszejpiątki o 42%.

Przeszkody naktóre napotykają podmioty można podzielić trzy grupy tj. czynniki utrudniające działalność innowacyjną,czynniki związane z wiedzą oraz czynniki rynkowe. Firmy wśród głównych czynników utrudniającychdziałalność innowacyjną wymieniają brak środków pieniężnych. Jednakże jak wynika z otrzymanychankiet największy wpływ ograniczający działalność innowacyjną mają czynniki związane z wiedzą orazczynniki rynkowe. Firmy odczuwają brak wykwalifikowanego personelu. Podkreślają brak informacjizwiązanych z technologiami oraz brak informacji na temat rynków.

Nie mniej jednak napotykane przeszkody w działalności innowacyjnej nie zniechęcają je do ubieganiasię o środki pomocowe pochodzące z programów operacyjnych UE. Pośród 93 projektów objętychprogramem operacyjnym UE na lata 2007-2013 blisko 11% projektów realizowane jest przez pierwsząpiątkę rankingu.

Na spadek wydatków na działalność B+R mają wpływ przeszkody dla innowacyjności, naktóre napotykają w swojej działalności liderzy. Przeszkody te można podzielić na trzy grupy tj. czynnikiutrudniające działalność innowacyjną, czynniki związane z wiedzą oraz czynniki rynkowe.

Trudności ze znalezieniem partnerówsą niemniejszym utrudnieniem niż niepewny popyty na produkty innowacyjne i zdominowanie rynku przezdominujące przedsiębiorstwa.

Oczywiście wysokie miejsca opisywanych przedsiębiorstw w rankingu oraz ich innowacyjnośćpotwierdzają prowadzone badania przez Instytut Nauk Ekonomicznych PAN. Liderzy „Raportu oinnowacyjności sektora lotniczego w Polsce w 2010 r.” są liderami pod względem innowacyjnościrynkowej, procesowej, nakładów na działalność innowacyjną oraz zdolności zdobywania kontraktów wramach programów unijnych finansujących innowacyjne projekty.Należy jednak zwrócić uwagę na to, żepomimo wysokich wydatków na działalność B+R, zdolności do pozyskiwania środków na innowacyjneprojekty realizowane w ramach funduszy europejskich, przedsiębiorstwom tym brakuje patentów, które sąniejako dopełnieniem poziomu ich innowacyjności.

Dlatego też, niech powyższa analiza stanowi wstęp i zachętę do sięgnięcia po „Raport o innowacyjnościsektora lotniczego w Polsce w 2010 r.” opracowanego przez Instytut Nauk Ekonomicznych PolskiejAkademii Nauk.

It should be noted that in 2004-2009 there was a decline in spending on R & D among the top fivecompanies by 42%. The drop in spending on R & D activities are undoubtedly barriers to innovation facedby leaders in their business. Obstacles faced by entities can be divided into three groups ie, factorshampering innovation activity, factors associated with knowledge and market factors. Companies, namelack of funds among the major factors hampering innovation activities exchange. However, as is clear fromthe survey received, the greatest influence limiting innovative activities are factors associated withknowledge and market factors. Businesses feel the lack of qualified staff. They emphasize the lack ofinformation related to technology and lack of market research. Difficulty in finding partners, are no lessdifficulty than the uncertain demand for innovative products and domination of the market by marketleaders.

Nevertheless, the obstacles encountered in the innovative activities does not discourage them to seek aidfrom the EU operational programs. Among the 93 projects under the EU Operational Programme for 2007-2013 nearly 11% of the projects is being implemented by the top five ranking companies.

Naturally high position in the rankings and their innovation is confirmed by research conducted by INEPAN. Report Leaders on innovation in the aviation sector in Poland are leading the market in terms ofinnovation, the process, expenditures on innovation activities and contracts under the EU operationalprograms.

It should be noted that despite high spending on R & D activities and funds raised for projects under theoperational programs, what is missing are the patents that are kind of confirmation of company innovations.

Let it also be also detailed Report on the Polish economy innovativeness as is beingdeveloped every year by the Instytute of Economics PolishAcademy of Sciences.

Therefore, let the above analysis provides an introduction and an incentive to reach for “Report oninnovativeness of the Aviation Sector in Poland in 2010” prepared by the Institute of Economics PolishAcademy of Sciences.

-31-

Dolina Lotnicza pierwszyi największy polski klaster

Dolina Lotnicza to już znany w Polsce i świecie klaster projektowania i produkcji śmigłowców, samolotów i podzespołówlotniczych, zamawianych przez światowych potentatów przemysłu lotniczego. Klaster grupuje firmy sektora lotniczego położonena terenie południowo wschodniej Polski, od Bielska Białej po Świdnik, głównie w województwie podkarpackim. SiedzibaDoliny Lotniczej mieści się w Rzeszowie.

Na początku dekady Dolina Lotnicza liczyła z 18 podmiotów zatrudniających 9 tys. osób. Dziś prawie 90 firm należących dostowarzyszenia zatrudnia 23 tys. inżynierów i techników o najwyższych kwalifikacjach, a obroty są na poziomie 1,5 mld dolarow.

Znakomita kadra pracownicza zadecydowała w znacznej mierze o sukcesie Doliny Lotniczej. Ponad 70-letnia tradycja produkcjilotniczej na tym terenie zaowocowała wysoką kulturą techniczną, pozwalającą wdrażać nowe technologie w tempie budzącympodziw i uznanie inwestorów z czołówki światowych firm lotniczych. Pierwszym sukcesem była prywatyzacja WSK Rzeszów,która dziś jest przedsiębiorstwem o najwyższych światowych standardach. Następnie następowało przejmowanie w PZL Mielec

technologii amerykańskiego potentata śmigłowcowego Sikorsky. Wpodobnym tempie po przejęciu przez Agustę Westlandśmigłowcowej spółki PZL Świdnik, włosko-brytyjscy inwestorzygruntownie przebudowują fabrykę dostosowując ją do potrzebkoncernu. Pełną parą pracują już fabryka turbosprężarekamerykańskiej Borg Warner Turbosystems i oddział bawarskiejpotęgi lotniczej MTU Aeroengines. Inna wielka lotnicza korporacja

Goodrich robi biznes w zakładach ulokowanych w podkarpackimKrośnie i planuje budowę w klastrze kolejnych zakładów, wśróddwudziestu innych zarejestrowanych już inwestorów. W naj-bliższym czasie Dolinę Lotniczą wzbogacą kolejne wielomilionoweinwestycje.

Swojej szansy na przyszłość Dolina Lotnicza nie pozostawiajednak wyłącznie w rękach zagranicznych inwestorów. Niezwykleważna jest współpraca przemysłu lotniczego ze światem naukii instytucjami edukacyjnymi. W tym celu powołano do życia

Centrum Zaawansowanych TechnologiiAeronet Dolina Lotnicza, zrzeszające firmy klastra "Dolina Lotnicza" oraz 11 politechniki instytutów naukowych, tworzących zaplecze badawcze m. in. dla rozwoju technologii używanych do produkcji lotniczej.

–

–

–

–

Andrzej Rybka

Dolina

Lotnicza

–pierw

szyi najw

iększypolski klaster

Aviation

Valley

–the

first andthe

largest Polish

clusterAviation Valley the firstand the largest Polish cluster

–

Aviation Valley is already well known in Poland and the world, cluster of the design and manufacture of helicopters, aircraft andaircraft components, ordered by the global aviation industry. The cluster brings together aviation companies located in the south -eastern of Poland, from Bielsko Biala to Swidnik, mostly in the voivodship Podkarpackie. Headquarter ofAviation Valley is locatedin the Rzeszów.

In the early decades theAviation Valley consisted of 18 companies employing nine thousand. people. Today, nearly 90 companiesbelonging to the association, employs 23 thousand of engineers and technicians with the highest qualifications., and the turnover is at1.5 billion dollars.

An excellent staff is largely responsible for the success of theAviation Valley. Over 70-year-old tradition of aviation in this regionresulted in high technical culture that allows to implement new technologies with resounding admiration and appreciation of theworld's leading investors from aviation companies. The first success was the privatization of WSK Rzeszow, which today is acompany with the highest world standards. Then, followed the acquisition in PZL Mielec technology of U.S. helicopter giantSikorsky. In a similar rate, after the takeover by the Agusta Westland helicopter PZL Swidnik, Italian-British investors havecompletely rebuilt the factory adjusting it to the needs of the group. Already working full steam is Borg Warner american factory ofturbochargers and the branch of the Bavarian air engines power house MTU Aeroengines. Another great aviation corporation -Goodrich - is already doing business in the plant located in Krosno, Podkarpackie and planning to build another establishments in thecluster, among twenty other investors which have already registered. - In the near future further multimillion investments will enrichtheAviation Valey.

Chance for the future success of the Aviation Valley, however, does not lay solely in the hands of foreign investors. Cooperationwith science and educational institutions is extremely important to the aviation industry. For this purpose, the Centre for AdvancedTechnologies AERONET was established, associating the company "Aviation Valley" and 11 polytechnics and research institutes,creating research facilities i.e. for the development of technologies used for aviation production.

Cooperation with universities also applies to education. Universities prepare a new cadre of highly qualified staff for the industry ;a leading role in this plays the Rzeszów University of Technology and the Faculty of Mechanical Engineering and Aeronautics. It isa top of the educational pyramid being built by the Aviation Valley, where the lower floor are secondary schools. Already

Andrzej Rybka

-33-

Dol

ina

Lot

nicz

a–

pier

wsz

yi n

ajw

ięks

zypo

lski

klas

ter

Avi

atio

nV

alle

y–

the

firs

t and

the

larg

est P

olis

hcl

uste

r

Współpraca ze szkołami wyższymi ma dotyczyć także edukacji. Uczelnie przygotowują przemysłowi nową kadrę o najwyższychkwalifikacjach, czołową w tym rolę odgrywa Politechnika Rzeszowska i jej Wydział Budowy Maszyn i Lotnictwa. To szczytbudowanej przez Dolinę Lotniczą piramidy edukacyjnej, której niższe piętro ulokowane jest w szkołach średnich. Już 12 średnichszkół zawodowych na terenie województwa podkarpackiego zostało objętych patronatem Doliny Lotniczej, co zapewnia im pomocw wyposażeniu pracowni, modernizacji programów nauczania i konsultacje dla nauczycieli. Szkołom objętym patronatem,wsparcia udziela nie tylko przemysł lotniczy, ale również Regionalny Program Operacyjny ze środków Unii Europejskiej.

Tak kompleksowe starania o tworzenie warunków dla przemysłu lotniczego i kosmicznego budzą zainteresowanie w najszerszychkręgach światowych producentów tego sektora. Aby mu sprostać Dolina Lotnicza uczestniczy w międzynarodowych imprezach

targowo-wystawienniczych, jakrównież organizuje misje gospodar-cze do krajów Unii Europejskiej,Kanady i USA oraz Azji. Efektytych działań są coraz bardziej wido-czne. Dużą rolę odgrywa współpra-ca z władzami samorządowymi,zwłaszcza województwa podkarpa-ckiego i miasta Rzeszowa. Szcze-gólnie istotne znaczenie ma współ-praca w zakresie promocji regionu,jak również rozwoju siatki bez-pośrednich połączeń lotniczych.Z lotniska w Rzeszowie można le-cieć do wielu krajów świata. DolinąLotniczą interesują się nowi zagra-niczni inwestorzy. Jednocześnierozwija się tu przemysł lotniczy,który potrafi koegzystować zewspaniałą przyrodą i tworzyć wyso-ką jakość życia.

12 secondary vocational schools in the region was covered by the patronage of Podkarpackie Valley Aviation, which provides themwith assistance in laboratory equipment, modernization of curricula and consultation for teachers. Schools covered by the auspicesof grants are not only supported by the aviation industry, but also by the Regional Operational Programme of the European Union.

Such a comprehensive efforts to create conditions for the aviation and aerospace industry, create an interest in the widest circles ofworld manufacturers in this sector. To meet the interest, Aviation Valley participates in international fairs and exhibitions, as well asorganizes trade missions to the countries of the European Union, Canada, the USA and Asia. The effects of these activities areincreasingly visible. Working with local authorities, especially the region of Podkarpackie and the city of Rzeszow plays animportant role. Isparticularly impor-tant to promote co-operation in theregion and also thedevelopment of di-rect air connectionsg r i d . F r o m t h eairport in Rzeszow,you can fly to manycountries around theworld, new andforeign investorshave an interest inthe Aviation Valley.At the same timethere is growingaerospace industry,which can coexistwith nature andcreate a wonderfulquality of life.

-34-

Międzymiastowy!Łączymy regiony

www.eurolot.com

wygodna i szybka podróż

bilety od 195 PLN w jedną stronę (cena zawiera wszystkie opłaty)

pakiety rodzinne

50% zniżki dla dzieci do 14 lat

możliwość przewozu nietypowego bagażu – rowerów, nart, desek snowboardowych i windsurfingowych

POZNAŃŃ

SSSZZCCCZZZEECCCIINN

GGDAAŃŃSKK

RZESZÓW

WWWWRRRROOOOCCCCŁŁŁŁAAAAWWWW

KKRRAAKKÓÓWW