Fiodor Michajłowicz Dostojewski

8/16/2019 Fiodor Michajłowicz Dostojewski

http://slidepdf.com/reader/full/fiodor-michajlowicz-dostojewski 1/5

Fiodor Michajłowicz Dostojewski (ur. 30 października?/11 listopada 1821 w Moskwie,

Imperium Ros!skie " zm. 28 st#znia?/$ lute%o 1881 w &eters'ur%u, Imperium Ros!skie )

ros!ski pisarz i m*li#iel. +eden z na!'ardzie! wpwow#- powie*#iopisarz literatur

ros!skie! i *wiatowe!.

waan za mistrza realist#zne! proz ps#-olo%i#zne! na po%rani#zu realno*#i i wo'raźni

w sw#- utwora#- #zsto uwa motwu walki do'ra ze zem #za!#m si wszdzie.

osi tez o ros!skim 4posanni#twie5 -istor#znm i reli%i!nm, #z# to prze*wiad#zenie

z nie#-#i do 6a#-odu, so#!alizmu i rewolu#!i " atakowa 7w#zesn indwidualizm

ilozoi#zn, dopatru!# si w nim destruk#!ne%o wpwu na #zowieka i !e%o moralno*9

potpi zar7wno kapitalist#zn #wiliza#!, !ak ru#- so#!alist#zne i rewolu#!ne,

zarzu#a!# im za%u'ienie warto*#i #-rze*#i!a:ski#- i opowiada!# si stanow#zo prze#iwko

ateizmowi.

• Rodzina

rodzi si !ako dru%i sn Mi#-aa i Marii ;osto!ewski#-. Mia sze*#ioro rodze:stwa<

starsze%o 'rata Mi#-aia i modsze rodze:stwo< =arwar, >ndrie!a, =ier, ikoa!a i>leksandr.

@!#ie# Aiodora ' ordnatorem wo!skowe%o szpitala w 'iedne! dzielni# Moskw. =

okoli# zna!dowa si #mentarz dla krminalist7w, prztuek dla o'kan#- i siero#inie#.

+ako dzie#ko ma Aiodor lu'i prz#-odzi9 do przszpitalne%o o%rodu, %dzie wprowadzano

pa#!ent7w. Bn ordnatora przesiadwa tam %odzinami su#-a!# opowie*#i #-or#- i

#ierpi##-.Rodzina ;osto!ewski#- mieszkaa w dw7#- poko!a#- ) w !ednm za drewnian prze%rod

stao oe o!#a i matki, w dru%im spa dzie#i z #z*#i su'. Reszta su' spaa w ku#-ni,

w sta!ni, wozowni i w skada#-. = wielu wspomnienia#- o!#ie# ;osto!ewskie%o ' pi!akiem, rozpustnikiem i tranem. Czsto 'i i dr#z swo! rodzin i su'. 6mar w 183$

roku, dwa lata po onie, kt7ra w 183D roku zmara na %ruźli#. =edu% niekt7r#- źr7de

za'ili %o su#, nie mo%# wtrzma9 !e%o atak7w a%res!i ) lali mu do %arda w7dk, a

wzion du#-a.

• Eduka#!a

= st#zniu 1838 za namow o!#a ;osto!ewski wstpi do =o!skowe! Bzko Innier!ne!

miesz#z#e! si w 6amku Mi#-a!owskim w &eters'ur%u. Fam zmuszon ' u#z9 si

matematki, przedmiotu kt7re%o nie znosi. 6na#znie 'ardzie! interesowaa %o literatura )

wiele %odzin spdza nad dzieami Bzekspira, &as#ala, Gi#tora Hu%o, E.F.>. Homanna. =tm #zasie napisa dwie sztuki teatralne inspirowane sztukami niemie#kie%o pisarza

romant#zne%o Arderka B#-illera. iestet dziea te nie za#-owa si.= 181 roku ;osto!ewski otrzma stopie: podoi#era, a w roku 183 po zdaniu e%zamin7w

zosta oi#erem. = &eters'ur%u zamieszka u prz!a#iela, doktora Rosenkampa. = tm

#zasie zara'ia przekadem sztuk Jalzaka, ale niewielkie pienidze i 'rak satsak#!i z pra#

sprawi, e porzu#i to za!#ie i w 18 roku sam za#z pisa9.

• Kator%a i zesanie

;o 18$ roku Aiodor ;osto!ewski nalea do tzw. Koa &ietraszewskie%o, zaoone%o przez

so#!alist Mi#-aia Jutaszewi#za"&ietraszewskie%o. &isarz spotka si na tzw. 4pitka#-5,

spotkania#- towarzski#-, pod#zas kt7r#- dskutowano na temat ilozoi#zne i spoe#zne.



&o%ld #zonk7w Koa &ietraszewskie%o okre*lano !ako zapadni#zestwo (ros. zapad )

za#-7d. Krtkowali oni samodzierawie #arskie i za#oanie kulturowe, spoe#zne i

ekonomi#zne pa:stwa. Reorm w Ros!i powinn prze'ie%a9 tak, a' z'lia9 ustr7!

spoe#zn i warunki #ia do panu!##- w Europie 6a#-odnie!.

23 kwietnia 18$ roku 123 #zonk7w or%aniza#!i zostao aresztowan#- przez

unk#!onariusz #arskie! ta!ne! poli#!i i osadzon#- w Fwierdz &ietropawowskie!. &o

wielomiesi#znm *ledztwie, 1L listopada 18$ roku Komis!a Bdu =o!skowe%o skazaa

;osto!ewskie%o i inn#- #zonk7w or%aniza#!i na kar *mier#i. Burowo*9 kar 'a

rezultatem o'aw #ara Mikoa!a I, kt7r nie #-#ia w Ros!i powt7rki z te%o, #o Europie

przni7s rok 188. ;late%o w zarodku tpi wszelkie%o rodza!u o%niska, kt7re mo%

doprowadzi9 do o'alenia o'owizu!#e%o porzdku prawno"ustro!owe%o.

22 %rudnia 18$ roku ;osto!ewski i pozostali skazani na *mier9 #zonkowie konspira#!ne!or%aniza#!i stali przed plutonem e%zeku#!nm, %d nadesza wiadomo*9 o nadzw#za!nm

za%odzeniu kar. Kara *mier#i zostaa zamieniona na #zter lata kator%i.= st#zniu 180 roku ;osto!ewski zosta osadzon w twierdz w @msku. = mar#u 18

roku, po lata#- katorni#ze! pra#, zosta zwolnion i w#ielon w stopniu szere%ow#a do D

B'er!skie%o Jatalionu Niniowe%o w Bemipaat:sku, w kt7rm su przez sze*9 lat.

;ziki as#e #ara przwr7#ono mu rodow %odno*9 szla#-e#k i awansowano do stopnia

oi#era.

= #zasie su' w wo!sku ;osto!ewski pozna Mari ;mitriewn Isa!ew, on urzdnika#elne%o >leksandra Isa!ewa z B'erii. &o !e%o *mier#i, L lute%o 18D roku Aiodor i Maria

wzili *lu' w #erkwi w Kuźnie#ku. = 18$ ;osto!ewski rozpo#zna starania o zezwolenie na

powr7t z zesania, pisze pro*' do #ara >leksandra II, na#zelnika korpusu andarmerii>leksandra Fimaszowa, na#zelnika III @ddziau @#-ran =asla ;o%orukie%o i 'o-atera

Bewastopola %eneraa Edwarda Fotle'ena. &od konie# 18$ ;osto!ewski otrzma zezwolenie

na powr7t z zesania. da si na!pierw do Fweru, a potem uzska zezwolenie na osiedleniesi w &eters'ur%u, do kt7re%o prz' 2$ listopada 18$.

a B'erii nasili si ataki pada#zki, na kt7r ;osto!ewski #-orowa zapewne !u przed

zesaniem.

• ;alsze kole!e #ia

@d st#znia 18L1 ;osto!ewski reda%owa O=riemiaO, pismo zaoone przez !e%o 'rata,

Mi#-aa, kt7re w 18L3 roku zostao zamknite przez #enzur z powodu pu'lika#!i artkuu

&roro#ze ptania pi7ra Mikoa!a Btra#-owa.

= 18L roku umara Maria i starsz 'rat pisarza Mi#-a. października 18LL pisarz zatrudni stenotpistk, u#zenni# peters'urski#- kurs7w

steno%rai#zn#-, >nn ri%oriewn Bnitkin. @*wiad#z si !e! 8 listopada 18LL roku, a 1

lute%o 18LD wzili *lu'. &rzeli wsp7lnie #zterna*#ie lat.

• &isarstwo1. =#zesne pra#e

&ierwsza powie*9 ;osto!ewskie%o Jiedni ludzie ukazaa si w 18L (niekt7re źr7da poda!

dat 18, ale !est to data napisania, a nie wdania ksiki i spotkaa si z entuz!ast#znm

prz!#iem krtki.



Bawa za#za przemi!a9, %d w 18L roku Jieli:ski skrtkowa kole!n ksik, Bo'owt7r.

Inne pra#e z te%o okresu ) Jiae no#e, ieto#zka iezwanowa ) spotka si z krtk i sam

Jieli:ski mia przzna9, e !e%o proro#two okazao si aszwe i z ;osto!ewskie%o nie

'dzie !u wielkie%o pisarza.

2. &7źnie!sze pra#e

&rzeomem w pisarstwie ;osto!ewskie%o okaza si po't na katordze i zesaniu. @pis

#ztere#- lat kator%i zawar we =spomnienia#- z domu umar#-, ksi#e kt7ra zostaa

wdana w lata#- 18L0"L2.

= 18L1 roku ukazaa si powie*9 Bkrzwdzeni i ponieni.

= 18LL roku ;osto!ewski napisa opowie*9 o losa#- 'e%o studenta, Rodiona

Raskolnikowa, kt7r zamordowa i okrad star li#-wiark. &owie*9 ukazaa si w tm

samm roku w od#inka#-, w #zasopi*mie 4Russki! =iestnik5, a rok p7źnie! wsza w ormie

ksiki. 6'rodnia i kara to prawdopodo'nie na!'ardzie! znane dzieo te%o autora. &o *mier#i pierwsze! on i 'rata ;osto!ewski popad w depres!. &rz#zni si do te%o

du%i, kt7re odziedzi#z po 'ra#ie i wasne, kt7re za#i%n ' %ra9 w kasnie. ;osto!ewski ' -azardzist i na7% #zsto doprowadza %o na skra! 'ankru#twa. Pe' spa#i9 du%i,

sprzeda wdaw# Btelowskiemu !esz#ze nie napisane dzieo ) ra#za. +eeli wierz9

sowom Btelowskie%o, przedmiotem te! transak#!i ' r7wnie prawa do wszstki#- inn#-,

niepowsta#- !esz#ze dzie pisarza. Fo wa*nie do pra# nad spisaniem ra#za zatrudni

>nn ri%oriewn Bnitkin, swo! p7źnie!sz dru% on, kt7re! w 18LD roku zadedkowa t

powie*9. apisana w #i%u miesi#a ksika zawiera wiele wtk7w auto'io%rai#zn#-. @d 1 wrze*nia 18LD roku do 1D st#znia 18L$ roku ;osto!ewski pisa Idiot. &ierwsze trz

#z*#i Idiot oraz rozdzia I ) GII #z*#i #zwarte! ukaza si w #zasopi*mie 4Russki!

=iestnik5 w roku 18L8. Reszta powie*#i zostaa wdrukowana oddzielnie !ako dodatek dote%o #zasopisma w lutm 18L$ roku. &ierwsze i !edne za #ia ;osto!ewskie%o wdanie

ksikowe Idiot ukazao si w 18L$ roku.

= #zasie, %d powstawa Idiota, ;osto!ewski pisa w li*#ie< OC-odzi mianowi#ie o przedstawienie a'solutnie doskonae%o #zowieka. Moim zdaniem nie moe '9 ni#

trudnie!sze%o, zwasz#za w nasz#- #zasa#-. (... +u dawnie! idea ta po!awiaa mi si w

%owie !ako pewien prze'sk o'razu artst#zne%o, nie #-#iaem !ednak, a' stanowia tlko

#z*9 #ze%o*, potrze'owaem !e! !ako #ao*#i.O

= lata#- 18D1"18D2 na ama#- #zasopisma Russki! =iestnik ukaza si Jies. = ormie

ksikowe! zosta wdane w 18D3 roku. ;zieo to !est panoram m*li ros!skie! dru%ie!

poow QIQ wieku i pamletem na ru#- rewolu#!n. +est to take powie*9 z klu#zem, kt7re!

'o-aterowie ma! swo!e odpowiedniki w oso'a#- wsp7#zesn#- autorowi. = lata#- 18D3"1881 pisa ;ziennik pisarza, z'i7r wdawan#- w r7n#- #zasopisma#-

kr7tki#- opowiada:, szki#7w krt#zno"litera#ki#- i artku7w na 'ie#e temat.

= 18D roku ukazaa si powie*9 Modzik, a w 1881 roku, na kr7tko przed *mier#i, Jra#ia

Karamazow.

• &o%ld

Czsto po!awia!#m si nadu#iem !est okre*lanie po%ld7w ;osto!ewskie%o z #zas7w, %d

' #zonkiem Koa &ietraszewskie%o, !ako so#!alist#zn#- lu' 'liski#- tm ideom. =

'io%raii pisarza Btanisaw Ma#kiewi#z uwaa, e 4;osto!ewski 7w#zesn ' !u



zapowiedzi ;osto!ewskie%o p7źnie!sze%o, e mia !u przekonania ludowe, na#!onalist#zne,

reli%i!ne, monar#-i#zne5.

= zeznania#- po aresztowaniu 4wpowiada ;osto!ewski a'solutnie te same po%ld, kt7re

'dzie %osi, %d !u 'dzie sawnm pisarzem i uznanm monar#-ist. Czta!# w t#-

zeznania#- wznanie wiar ;osto!ewskie%o uwizione%o, stwierdzam, e to s te same

po%ld, kt7re 'dzie %osi p7źnie!sz ;osto!ewski monar#-ista5.

4= swoi#- zeznania#-, o'ok r7n#- krtk dziaalno*#i rzdu, ;osto!ewski twierdzi, e

wszstko, #o 'o w Ros!i zro'ione naprawd do're%o, po#zwsz od reorm &iotra

=ielkie%o, po#-odzio zawsze z ini#!atw tronu. ;osto!ewski wpowiada sw7! po%ld o

konie#zno*#i silne!, #entralne! wadz w Ros!i. zasadnia %o ar%umentami -istor#znmi<

upada wadza #entralna w Ros!i w *redniowie#zne! epo#e dro'ienia kra!u na ksistwa

udzielne i Ros!a ule%a !arzmu tatarskiemu. astpu!e od'udowa te! wadz i to oswo'adza

Ros!. d wadza sa'nie, nastpu!e inwaz!a &olak7w w po#ztka#- wieku QGII. 6enitwadz 'ezwz%ldne!, le#z silne!, to panowanie &iotra =ielkie%o. Ros!a #zni wted skok ku

potdze. ;osto!ewski o*wiad#za< ...na *wie#ie nie moe '9 ni# 'ardzie! idiot#zne%o od pomsu wprowadzenia do Ros!i sstemu repu'lika:skie%o.SS5

• &o#zwienni#two

a po#ztku lat L0. QIQ wieku ;osto!ewski d do wpra#owania te%o, #o nazwano

p7źnie! 4po#zwienni#twem5. ;oszed do przekonania, e na!wsze warto*#i moralne s

prze#-owwane przez prost ros!ski lud, przede wszstkim w !e%o sz#zerm sposo'ie

wznawania prawosawia. ;o te%o doszed niezwkle krt#zn stosunek do *wie#kie!#wiliza#!i 6a#-odu i do inteli%en#!i, kt7ra reprezentowaa w Ros!i tenden#!e

ok#dentalist#zne. &o#zwienni#two 'o zatem odmian ludowe%o konserwatzmu

reli%i!ne%o ;osto!ewski !ednozna#znie odrzu#a lewi#owe i li'eralne propoz#!e zmian. +e%o zdaniem

przemian spoe#zne winn dokona9 si w du#-u autent#zne%o #-rze*#i!a:stwa. = opinii

pisarza owa Ros!a (tak samo !ak stara miaa '9 prawosawn monar#-i odrzu#a!#

za#-odni konsttu#!onalizm i parlamentarzm, !edno#z# wszstkie narod Bowian.

• ='rana tw7r#zo*9 &owie*#i

18L " Jiedni ludzie (ros. TUVWXU YZV[ " powie*9 epistolarna wd. polskie 1$2$ polskie

tuma#zenie >ndrze! Btawar

18L0"18L2 " =spomnienia z domu umar#- (ros. \]^[_`[ [ bcfghg Vgb] " wd. polskie18$D polskie tuma#zenie Czesaw +astrz'ie#"Kozowski

18L1 " Bkrzwdzeni i ponieni (ros. W[jUWWXU [ g_`gYcWWXU " polskie tuma#zenie

=adsaw Jroniewski

18L " otatki z podziemia (ros. \]^[_`[ [ ^gV^gY " wd. polskie 1$2$ polskie

tuma#zenie a'riel Karski

18LL " 6'rodnia i kara (ros. U_^YUW[U [ W]`]]W[U" wd. polskie 188D"1888 polskie

tuma#zenie Czesaw +astrz'ie#"Kozowski

18LL " ra#z (ros. hg` " polskie tuma#zenie =adsaw Jroniewski

18L8"18L$ " Idiota (ros. V[g " wd. polskie 1$0$ polskie tuma#zenie +erz +drze!ewi#z

18D1"18D2 " Jies (ros. TU_X " wd. polskie 1$08 polskie tuma#zenie Fadeusz 6a%7rski18D " Modzik (ros. gVg_g`



18D$"1880 " Jra#ia Karamazow (ros. T] q]]b]gfX " wd. polskie 1$13 polskie

tuma#zenie >leksander =at

oweleedtu!

18L " Bo'owt7r< poemat peters'urski (ros. fgW[`

18D " ospodni (ros. vg`]188 " Ba'e ser#e (ros. Y]gU _UVxU

188 " ieto#zka iezwanowa18$ " Male:ki 'o-ater (6 pamitnika nieznane! oso' lu' Ma 'o-ater (18$ " Bioo

Btiepan#zkowo i !e%o mieszka:# (

18$ " Ben wu!aszka

18L0 " &eters'urskie senne widziada wierszem i proz

@powiadania

18L " &an &ro#-ar#zn lu' Im9pan &ro#-ar#zn

18L " @ nie'ezpie#ze:stwie po%rania si w am'itn#- sna#-

18D " &owie*9 w dziewi#iu lista#-188 " &ozunkow

188 " C-oinka i *lu' (6 notatek niezna!ome%o

188 " #z#iw zodzie! (6 notatek niezna!ome%o

188 " Jiae " wd. polskie 1$03

18L0 " Cudza ona i m pod 7kiem

18L2 " &askudna -istoria

18L " Krokodl< niezwke zdarzenie al'o =padek w &assau " polskie tuma#zenie

=adsaw Jroniewski

18D0 " =ie#zn m " polskie tuma#zenie +ulian Fuwim18D3 " Jo'ok lu' Jo'ek

18DL " ya%odna lu' &otulna " polskie tuma#zenie Mi#-a a'riel Karski

18DL " C-op#zk na %wiazd#e u &ana +ezusa (ros. ]Y{[` v[_] W] cY`U

18DL " =ie*niak Mare! lu' C-op Mareusz (ros. j[` ]U

18DL " Btuletnia (ros. gYUW18DD " Ben *mieszne%o #zowieka (ros. gW _bU|Wghg {UYgfU`]

&u'li#stkaedtu!

18D3, 18DL"18DD, 1880"1881 " ;ziennik pisarza (ros. WUfW[` ^[_]UY

6 notatnik7w " polskie tuma#zenie 6'i%niew &od%7rze#6imowe notatki o wraenia#- z lata

Benten#!e

@ literaturze i sztu#e

Ko#-am #ie dla same%o #ia>niele, str7u m7!...< (list do on 18LL"18D

OFw7! 'ez resztO< Nist do on 18D"1880

Fiodor Michajłowicz Dostojewski

Documents

Transcript of Fiodor Michajłowicz Dostojewski