Finansowanie przez gminy przedszkoli publicznych i...

17
Nr 6/listopad-grudzień/2014 87 kontrola i audyt Wprowadzenie Obowiązek zapewnienia przez gminy finansowania zadań w zakresie wycho- wania przedszkolnego wynika z ustawy z 7 września 1991 r. o systemie oświa- ty 1 (dalej: „ustawa o systemie oświaty”). Podczas kontroli 2 w urzędach miast i gmin Najwyższa Izba Kontroli zbadała między innymi przyznawanie, przekazywa- nie oraz rozliczanie środków budżetowych przeznaczonych na funkcjonowanie przed- szkoli. W przedszkolach publicznych i nie- publicznych oraz organach prowadzących niektóre przedszkola niepubliczne spraw- dzono natomiast wykorzystanie i rozlicze- nie środków budżetowych oraz wykony- wanie niektórych zadań oświatowych. Dodatkowo zbadano, w jaki sposób gminy wdrażały zmiany wynikające z rządowe- go programu „Przedszkole za złotówkę” 3 . Kształcenie, wychowanie i opieka Finansowanie przez gminy przedszkoli publicznych i niepublicznych Wychowanie przedszkolne, którego głównym celem jest przygotowanie dzieci do podję- cia nauki w szkole podstawowej, jest zadaniem własnym gminy, realizowanym przede wszystkim w przedszkolach publicznych i niepublicznych. Przedszkola publiczne mogą być zakładane i prowadzone przez jednostkę samorządu terytorialnego, a niepubliczne – przez inne niż gminy osoby prawne lub fizyczne. Nadzór pedagogiczny nad tymi pla- cówkami sprawują właściwi kuratorzy oświaty, zaś nadzór w zakresie spraw finanso- wych i administracyjnych, w tym nad prawidłowością dysponowania środkami publicz- nymi oraz przestrzeganiem przepisów dotyczących organizacji pracy przedszkoli, należy do organu prowadzącego. DARIUSZ JURCZUK KRYSTIAN KUŁAGA 1 DzU.2004.256.2572 ze zm. 2 Artykuł opracowano na podstawie Informacji o wynikach kontroli finansowania przez gminy przedszkoli pu- blicznych i niepublicznych oraz wykonywania przez te placówki niektórych zadań w zakresie kształcenia, wychowania i opieki, NIK, lipiec 2014 r., nr ewid. 147/2014/P/13/142/LGD. 3 Wejście w życie ustawy z 13.06.2013 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (DzU.2013.827 ze zm.).

Transcript of Finansowanie przez gminy przedszkoli publicznych i...

  • Nr 6/listopad-grudzie/2014 87

    kontrola i audyt

    WprowadzenieObowizek zapewnienia przez gminy finansowania zada wzakresie wycho-wania przedszkolnego wynika zustawy z7wrzenia 1991r. osystemie owia-ty1 (dalej: ustawa osystemie owiaty).

    Podczas kontroli2 wurzdach miast igmin Najwysza Izba Kontroli zbadaa midzy innymi przyznawanie, przekazywa-nie oraz rozliczanie rodkw budetowych

    przeznaczonych na funkcjonowanie przed-szkoli. Wprzedszkolach publicznych inie-publicznych oraz organach prowadzcych niektre przedszkola niepubliczne spraw-dzono natomiast wykorzystanie irozlicze-nie rodkw budetowych oraz wykony-wanie niektrych zada owiatowych. Dodatkowo zbadano, wjaki sposb gminy wdraay zmiany wynikajce zrzdowe-go programu Przedszkole za zotwk3.

    Ksztacenie, wychowanie i opieka

    Finansowanie przez gminy przedszkoli publicznych i niepublicznych

    Wychowanie przedszkolne, ktrego gwnym celem jest przygotowanie dzieci do podj-cia nauki wszkole podstawowej, jest zadaniem wasnym gminy, realizowanym przede wszystkim w przedszkolach publicznych i niepublicznych. Przedszkola publiczne mog by zakadane iprowadzone przez jednostk samorzdu terytorialnego, aniepubliczne przez inne ni gminy osoby prawne lub fizyczne. Nadzr pedagogiczny nad tymi pla-cwkami sprawuj waciwi kuratorzy owiaty, za nadzr wzakresie spraw finanso-wych iadministracyjnych, wtym nad prawidowoci dysponowania rodkami publicz-nymi oraz przestrzeganiem przepisw dotyczcych organizacji pracy przedszkoli, naley do organu prowadzcego.

    DARIUSZ JURCZUK

    KRYSTIAN KUAGA

    1 DzU.2004.256.2572 ze zm.2 Artyku opracowano na podstawie Informacji o wynikach kontroli finansowania przez gminy przedszkoli pu-

    blicznych i niepublicznych oraz wykonywania przez te placwki niektrych zada w zakresie ksztacenia, wychowania i opieki, NIK, lipiec 2014 r., nr ewid. 147/2014/P/13/142/LGD.

    3 Wejcie w ycie ustawy z 13.06.2013 r. o zmianie ustawy o systemie owiaty oraz niektrych innych ustaw (DzU.2013.827 ze zm.).

  • 88 KONtrOla PastWOWa

    kontrola i audyt DariuszJurczuk,KrystianKuaga

    Kontrol przeprowadzon wsiedmiu wojewdztwach4 objto 21 urzdw miast igmin, 21 przedszkoli publicznych, 21przedszkoli niepublicznych oraz 5 orga-nw prowadzcych niepubliczne placwki.

    Oglna liczba przedszkoli funkcjonuj-cych wskontrolowanych gminach (mia-stach) zwikszya si z250 w2011r. do 285 w2013r., to jest o14%, przy czym liczba przedszkoli niepublicznych wzro-sa o42% (ze 106 do 150), aprzedszkoli publicznych zmniejszya si o6% (ze 144 do 135). Wanalizowanym okresie wzro-sa rwnie liczba innych form wychowa-nia przedszkolnego z369 do 398, to jest o8%, ztego: oddziaw przedszkolnych wszkoach podstawowych o7% (z 343 do 368), punktw przedszkolnych o12% (z25 do 28) izespow wychowania przed-szkolnego o100% (z 1 do 2).

    liczba dzieci objtych wychowaniem przedszkolnym wskontrolowanych gmi-nach zwikszya si o10% z35,6tys. wroku szkolnym 2011/2012 do 39,0tys. wroku 2013/2014. We wszystkich for-mach niepublicznych liczba dzieci wzro-sa ogem o37% (z 9,3tys. do12,7tys.), wtym wprywatnych przedszkolach o40% (z 8,5tys. do 11,9tys.). Wpublicznych pla-cwkach nastpio zmniejszenie liczebno-ci cznie o0,4% (z 26,4tys. do 26,3tys.), wtym wgminnych przedszkolach o3% (z19,2tys. do 18,7tys.). Wbadanych gmi-nach dzieci nie uczszczay do publicznych punktw przedszkolnych5 izespow wy-chowania przedszkolnego.

    Wysoko wydatkw budetowych gmin planowana nadziaalno przedszkoli pu-blicznych iniepublicznych w2011r. wy-niosa 210mlnz, w2012r. 227,1mlnz, aw 2013r. 242mlnz, co oznacza 15% wzrost. Wydatki rzeczywicie poniesione wokresie od 1stycznia 2011r. do 30wrze-nia 2013r. wyniosy ogem 606,5mlnz, ztego: w2011r. 205,6mlnz (98% pla-nowanych kwot), w2012r. 223,9mlnz (99%) iw 2013r. 177mlnz (73%). Przed-szkola publiczne wykorzystay rodki bu-detowe wwysokoci 450,2mlnz (wy-datki biece 445,4mlnz, majtkowe 4,8mlnz), aniepubliczne 156,3mlnz.

    rednie miesiczne kwoty wydatkw biecych gmin na dziaalno przedszko-li publicznych, wprzeliczeniu na jedne-go ucznia, wyniosy: w2011r. 747,38z, w2012r. 778,49 z iw 2013r. (do 30wrzenia) 769,83 z. rednie mie-siczne stawki dotacji zbudetw gmin dla niepublicznych przedszkoli (w przeli-czeniu na ucznia) ksztatoway si nast-pujco: w2011r. 458,30z, w2012r. 470,44 z iw 2013r. (do 30wrzenia) 490,42 z.

    Finansowanie przedszkoli publicznychPrzedszkola publiczne, jako samorzdowe jednostki budetowe nalece do sektora finansw publicznych, niemajce osobo-woci prawnej, zobowizane byy do stoso-wania zasad gospodarki finansowej okre-lonych wustawie z27sierpnia 2009r.

    4 Dolnolskim, kujawsko-pomorskim, maopolskim, mazowieckim, opolskim, pomorskim i wielkopolskim.5 Jedno z kontrolowanych miast zaoyo punkt przedszkolny, do ktrego jednak dzieci nie uczszczay.

  • Nr 6/listopad-grudzie/2014 89

    Finansowanieprzezgminyprzedszkoli kontrola i audyt

    r

    do:

    Bad

    ania

    wa

    sne

    NIK

    .

    Rys

    unek

    1. P

    rzed

    szko

    la i

    inne

    form

    y w

    ycho

    wan

    ia p

    rzed

    szko

    lneg

    o w

    bad

    anyc

    h gm

    inac

    h w

    lata

    ch 2

    011

    2013

    400

    350

    300

    250

    200

    150

    100 50 0

    publ

    iczn

    e

    prze

    dszk

    ola

    niep

    ublic

    zne

    pr

    zeds

    zkol

    apu

    blic

    zne

    od

    dzia

    y

    prze

    dszk

    olne

    w

    szk

    oac

    h

    pods

    taw

    owyc

    h

    niep

    ublic

    zne

    od

    dzia

    y

    prze

    dszk

    olne

    w

    szk

    oac

    h

    pods

    taw

    owyc

    h

    publ

    iczn

    e

    punk

    ty

    prze

    dszk

    olne

    i z

    espo

    y w

    ycho

    wan

    ia

    prze

    dszk

    olne

    go

    niep

    ublic

    zne

    pu

    nkty

    pr

    zeds

    zkol

    ne

    i zes

    poy

    wyc

    how

    ania

    pr

    zeds

    zkol

    nego

    Sta

    n na

    30

    wrz

    eni

    a 20

    11 r.

    Sta

    n na

    30

    wrz

    eni

    a 20

    12 r.

    Sta

    n na

    30

    wrz

    eni

    a 20

    13 r.

    144

    136

    135

    106

    138

    150

    321

    321

    348

    2219

    201

    11

    2527

    29

  • 90 KONtrOla PastWOWa

    kontrola i audyt DariuszJurczuk,KrystianKuaga

    ofinansach publicznych7 (dalej: ustawa ofinansach publicznych) iwydanych na jej podstawie uchwaach rad gmin oraz za-rzdzeniach organw wykonawczych gmin.

    Z ustale kontroli wynika, e wysoko rodkw budetowych dla przedszkoli pu-blicznych planowano zgodnie zzasadami okrelonymi wuchwaach rad gmin iza-rzdzeniach wjtw (burmistrzw, pre-zydentw miast). Wbudetach gmin na lata 2011, 2012 i2013 nie uwzgldniono jednak kwot, ojakie wystpoway te pla-cwki, na ogln sum 21,4mlnz, co sta-nowio 4% wydatkw planowanych wtym okresie (500,2mlnz). Byo to spowodo-wane midzy innymi ograniczonymi mo-liwociami finansowymi gmin, jak rwnie

    weryfikacj przez wjtw zgaszanych po-trzeb pod wzgldem celowoci wydatkw.

    W gminach przestrzegano zasad prze-kazywania przedszkolom rodkw na ich wydatki budetowe. Pienidze byy prze-lewane wkwotach iterminach zapewnia-jcych prawidowe funkcjonowanie tych placwek.

    Wszystkie wydatki objte badaniem wprzedszkolach publicznych (2718,2tys.z) zostay poniesione na ich dziaalno statu-tow, gwnie na zakup materiaw, usug remontowych ipozostaych. stwierdzono jednak, e nie wszdzie kwoty wydat-kw odpowiaday wysokociom usta-lonym wplanach finansowych na dany rok budetowy. Wdwch przedszkolach

    6 Stan na 30.09.2013 r.7 DzU.2013.885 ze zm.

    Rysunek 2. Dzieci objte poszczeglnymi formami wychowania przedszkolnego w skon-trolowanych gminach w roku szkolnym 201320146 (w %)

    rdo: Badania wasne NIK.

    19% w niepublicznych oddziaach przedszkolnych w szkoach podstawowych oraz niepublicznych punktach przedszkolnych i zespoach wychowania przedszkolnego (0,9 tys. dzieci)

    2%

    31%w niepublicznych przedszkolach (11,9 tys. dzieci)

    w publicznych oddziaach przedszkolnych w szkoach podstawowych (7,5 tys. dzieci)

    48%w publicznych przedszkolach (18,7 tys. dzieci)

  • Nr 6/listopad-grudzie/2014 91

    Finansowanieprzezgminyprzedszkoli kontrola i audyt

    przekroczenia wynosiy od 1,3tys.z do 20,7tys.z, co byo niezgodne zart.44 ust.1 pkt3 ustawy ofinansach publi-cznych8.

    Przedszkola publiczne zobowizane s do sporzdzania iprzekazywania wjtom sprawozda budetowych zwykonania planu wydatkw (rb-28s) na zasadach iwterminach okrelonych wrozporzdze-niu Ministra Finansw z16stycznia 2014r. wsprawie sprawozdawczoci budetowej9 (dalej: rozporzdzenie wsprawie sprawoz-dawczoci budetowej)10. Wwikszoci wypadkw czyniono to terminowo, zgod-nie zwymaganiami okrelonymi wzacz-niku nr44 do powyszego rozporzdze-nia. Wsprawozdaniach dwch przedszkoli wykazane kwoty zobowiza ogem byy jednak niezgodne zewidencj ksigow, co stanowio naruszenie 9 ust.2 rozpo-rzdzenia wsprawie sprawozdawczoci budetowej. Ponadto wtrzech urzdach miast igmin stwierdzono, e otrzymywa-y one zopnieniem (do 6 dni) sprawoz-dania budetowe przedszkoli11.

    Finansowanie przedszkoli niepublicznychZgodnie zart.90 ust.4 ustawy osyste-mie owiaty, rada gminy ustala tryb udzie-lania irozliczania dotacji dla przedszkoli

    niepublicznych oraz tryb izakres kontroli prawidowoci ich wykorzystywania, uwzgldniajc wszczeglnoci podstaw obliczenia dotacji, zakres danych, ktre po-winny by zamieszczone we wniosku ojej udzielenie iw rozliczeniu jej wykorzysta-nia oraz termin isposb rozliczenia. rady wszystkich kontrolowanych gmin wywi-zay si zpowyszego obowizku, podej-mujc stosowne uchway.

    stwierdzono jednak, e cz postano-wie zawartych wuchwaach rad 10gmin naruszaa zasady wynikajce zustawy osystemie owiaty. Dotyczyo to midzy innymi nieuprawnionego okrelenia pod-stawy obliczania dotacji, wtym wydatkw przedszkoli publicznych bdcych podsta-w wyliczenia, podmiotw uprawnionych do otrzymania dotacji, atake udzielania dotacji bez spenienia wymogu zoenia wniosku do 30wrzenia roku poprzedza-jcego rok jej udzielania.

    Ponadto, okrelony przez rad jednej zgmin tryb udzielania dotacji nie uwzgld-nia zakresu danych, ktre powinny by zawarte we wniosku ojej udzielenie. rada jednego zmiast nie ustalia terminu rozli-czenia dotacji, ajeszcze innego zakresu danych, ktre powinny by zawarte wroz-liczeniu wykorzystania dotacji. Wdwch przypadkach zakresy danych we wniosku

    8 Dokonanie wydatku ze rodkw publicznych z przekroczeniem zakresu upowanienia okrelonego w pla-nie finansowym stanowi naruszenie dyscypliny finansw publicznych, o ktrym mowa w art. 11 usta-wy z 17.12.2004 r. o odpowiedzialnoci za naruszenie dyscypliny finansw publicznych (DzU.2013.168); dalej w skrcie: undfp.

    9 DzU.2014.119.10 Wczeniej obowizywao rozporzdzenie Ministra Finansw z 3.02.2010 r. w sprawie sprawozdawczoci

    budetowej (DzU.2010.20.103) uchylone z dniem 24.01.2014 r.11 Zgodnie z art. 18 pkt 2 undfp, nieprzekazanie w terminie sprawozdania albo wykazanie w nim danych nie-

    zgodnych z danymi wynikajcymi z ewidencji ksigowej stanowi naruszenie dyscypliny finansw publicznych.

  • 92 KONtrOla PastWOWa

    kontrola i audyt DariuszJurczuk,KrystianKuaga

    oudzielenie dotacji oraz wrozliczeniu jej wykorzystania zostay ustalone zarzdze-niami burmistrza iprezydenta miasta, to jest niezgodnie zart.90 ust.4 ustawy osys-temie owiaty, ktry przypisuje kompeten-cje wtym zakresie organowi stanowice-mu jednostki samorzdu terytorialnego.

    Dotacje dla niepublicznych przedszkoli przysuguj na kadego ucznia wwysoko-ci nie niszej ni 75% ustalonych wbu-decie danej gminy wydatkw biecych ponoszonych wprzedszkolach publicz-nych wprzeliczeniu na jednego ucznia (od 1wrzenia 2013r.12 pomniejszonych oopa-ty za korzystanie zwychowania przed-szkolnego oraz za wyywienie, stanowice dochody budetu gminy). Na ucznia nie-penosprawnego dotacja jest przewidzia-na wwysokoci nieniszej ni kwota na niepenosprawnego ucznia przedszkola okrelona wczci owiatowej subwencji oglnej otrzymywanej przez gmin, pod warunkiem e osoba prowadzca niepu-bliczne przedszkole poda organowi wa-ciwemu do udzielania dotacji informacj oplanowanej liczbie uczniw nie pniej ni do 30wrzenia roku poprzedzajce-go rok udzielania dotacji.

    Okrelona przez rady gmin stawka pro-centowa dotacji dla niepublicznych przed-szkoli w19 gminach wynosia 75% usta-lonych wbudetach wydatkw biecych ponoszonych wprzedszkolach publicz-nych, aw dwch 80% tych wydatkw13. rednie miesiczne stawki dotacji wprze-liczeniu na jedno dziecko, wedug ktrych

    obliczano wkontrolowanych gminach wy-soko dotacji dla niepublicznych przed-szkoli, byy znacznie zrnicowane iwy-niosy wposzczeglnych latach: w2011r. od 298,64 z do 658,72 z, w2012r. od 312,86 z do 696,70 z iw 2013r. od 329,17 z do 777,61 z.

    Wysoko dotacji dla niepublicznych przedszkoli okrelono w uchwaach budetowych (na lata 2011, 2012 i2013) midzy innymi na podstawie informacji oplanowanej liczbie uczniw wdanym przedszkolu. Informacje te wjtowie otrzy-mywali od osb prowadzcych przedszko-la we wnioskach oudzielenie dotacji, ska-danych wobowizujcym terminie (do 30wrzenia roku poprzedzajcego rok udzielania dotacji).

    Kwoty miesicznych czci dotacji byy obliczane przez wjtw na podstawie co-miesicznych informacji od podmiotw prowadzcych przedszkola, stosownie do postanowie uchwa rad gmin. Kontrola wykazaa, e liczba uczniw uczszczaj-cych do76% przedszkoli niepublicznych bya zgodna zliczb uczniw wykazan wmiesicznych informacjach, natomiast w24% tych placwek zaniono bd zawy-ono ich liczb. Byo to niezgodne zuchwa-ami rad gmin, stanowicymi, e naley poda liczb dzieci rzeczywicie uczsz-czajcych do przedszkola. Wefekcie wyso-ko otrzymanych dotacji bya nisza cz-nie o163,5tys.z oraz wysza o1,6tys.z od faktycznie przysugujcych. Ponadto wjednym zprzedszkoli liczba uczniw

    12 Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy z 13.06.2013 r. o zmianie ustawy o systemie owiaty oraz niektrych in-nych ustaw (DzU.2013.827 ze zm.).

    13 W jednej z dwch gmin zostaa w 2013 r. zwikszona z 75% do 80%.

  • Nr 6/listopad-grudzie/2014 93

    Finansowanieprzezgminyprzedszkoli kontrola i audyt

    uczszczajcych bya wprawdzie zgodna zliczb uczniw wykazan winformacjach za dwa miesice, ale obejmowaa dziec-ko, ktre nie ukoczyo 2,5 roku, co byo niezgodnie zart.14 ust.1b ustawy osys-temie owiaty. skutkiem tego byo nie-nalene pobranie dotacji wcznej kwo-cie 0,8tys.z.

    W 20 spord 21 gmin objtych kontrol wystpiy nieprawidowoci wobliczaniu wysokoci dotacji dla przedszkoli niepubli-cznych. Polegay one na nieuwzgldnianiu przy obliczaniu stawek dotacji wszystkich ustalonych wbudetach gmin wydatkw biecych ponoszonych wprzedszkolach publicznych, co byo niezgodne zart.90 ust.2b ustawy osystemie owiaty.

    Z oglnej kwoty wydatkw biecych na dziaalno przedszkoli publicznych nie-prawidowo wyczano wposzczeglnych latach budetowych niektre ich katego-rie, wszczeglnoci wydatki:majcewokresiedo31sierpnia2013r.14

    pokrycie wplanowanych dochodach zty-tuu opat za korzystanie zwychowa-nia przedszkolnego wprzedszkolach publicznych wczasie przekraczajcym wymiar zaj, oktrym mowa wart.6 ust.1 pkt2 ustawy osystemie owia-ty15 (57% gmin) oraz za wyywienie dzieci (33% gmin) ktre nie byy gro-madzone na wydzielonych rachunkach (art.223 ust.1 ustawy ofinansach pu-blicznych);

    nadziaalnoprzedszkolipublicz-nych zoddziaami integracyjnymi oraz

    specjalnymi16 (19% gmin) albo cz zwydatkw wtakich przedszkolach, dotyczcych funkcjonowania oddzia-w integracyjnych (10% gmin);

    zwizanezdoksztaceniemidoskonale-niem zawodowym nauczycieli zatrud-nionych wpublicznych przedszkolach (38% gmin).Do podstawy obliczenia dotacji dla nie-

    publicznych przedszkoli wanalizowanym okresie (od 1stycznia 2011r. do 31 sierpnia 2013r.) naleao przyj, zgodnie zart.90 ust.2b ustawy osystemie owiaty, wszyst-kie ustalone wbudetach wydatki biece ponoszone wprzedszkolach publicznych (niezalenie od podstawy ujcia wbude-cie danej gminy okrelonej kategorii wy-datkw). Wartykule tym ustawodawca wprowadzi zasad, aby rodki przeznaczo-ne zbudetu gminy na biece utrzymanie przedszkoli niepublicznych nie odbiegay wicej ni o25% od kwoty rodkw prze-znaczonych na biece utrzymanie przed-szkoli publicznych, dopuszczajc jednocze-nie moliwo ustalenia przez gmin do-tacji na wyszym poziomie ni minimalny. Wwietle przepisw ustawy osystemie owiaty, wbrzmieniu obowizujcym do 31sierpnia 2013r., nie byo rwnie pod-staw do odejmowania wydatkw majcych pokrycie wplanowanych dochodach zty-tuu opat rodzicw od kwoty stanowi-cej podstaw naliczenia dotacji, wprzy-padku gdy opaty te nie byy gromadzone na wydzielonych rachunkach dochodw. Pomniejszanie podstawy obliczania dotacji

    14 Por. przyp. 12.15 Ustalony przez organ prowadzcy przedszkole, nie krtszy ni 5 godzin dziennie.16 Wyczajc z oblicze stawki dotacji rwnie dzieci uczszczajce do tych przedszkoli.

  • 94 KONtrOla PastWOWa

    kontrola i audyt DariuszJurczuk,KrystianKuaga

    oteopaty zostao wprowadzone dopie-ro od 1wrzenia 2013r., na podstawie art.14 ust.1 ustawy z13czerwca 2013r. ozmianie ustawy osystemie owiaty oraz niektrych innych ustaw17 (dalej: ustawa ozmianie ustawy osystemie owiaty).

    Ponadto w14% gmin do obliczenia sta-wek dotacji dla niepublicznych przedszkoli wczono wydatki biece na funkcjono-wanie oddziaw przedszkolnych wgmin-nych szkoach podstawowych, niezgodnie zart.90 ust.2b ustawy osystemie owia-ty. Ztego przepisu wynika, e przy usta-laniu wysokoci dotacji naleao uwzgld-ni wydatki biece ponoszone jedynie wprzedszkolach publicznych, awic zwy-czeniem wydatkw na funkcjonowanie oddziaw przedszkolnych szk podsta-wowych.

    W 81% gmin stwierdzono brak aktuali-zacji wysokoci stawek dotacji wzwizku zwprowadzaniem wtrakcie roku wbu-detach gmin zmian wydatkw biecych ponoszonych wprzedszkolach publicz-nych, aw 10% gmin rwnie wzwizku ze zmianami liczby dzieci wtych przedszko-lach, co miao wpyw na wysoko dotacji dla przeszkoli niepublicznych. Podstaw obliczenia wysokoci dotacji s ustalone wbudecie danej gminy wydatki bie-ce wprzedszkolach publicznych. Oznacza to kadorazowo konieczno przelicze-nia wysokoci dotacji, gdy wtrakcie roku budetowego zmianie ulegaj kwoty wy-datkw biecych przedszkoli publicz-nych bd liczby uczniw wtych pla-cwkach. Przekazywanie niepublicznym

    przedszkolom rodkw bez ich przelicze-nia powodowao rwnie naruszenie po-stanowie uchwa rad gmin, nakazujcych wypat dotacji wwysokoci 75% lub 80% ustalonych wbudetach gmin wydatkw biecych wprzedszkolach publicznych wprzeliczeniu na jednego ucznia.

    Kontrola NIK wykazaa, e skutkiem nie-uwzgldniania przy obliczaniu wysokoci stawek dotacji dla niepublicznych przed-szkoli niektrych wydatkw biecych po-noszonych wprzedszkolach publicznych, wczenia do podstawy wyliczenia powy-szych stawek wydatkw na funkcjonowa-nie oddziaw przedszkolnych wpublicz-nych szkoach podstawowych oraz braku aktualizowania tych stawek, byo prze-kazanie dotacji wwysokociach niszych od nalenych cznie o19,7mlnz (13% kwoty ogem dotacji przekazanych przez gminy wokresie od 1stycznia 2011r. do 30wrzenia 2013r. 156,3mlnz).

    Zgodnie zart.90 ust.3d ustawy osyste-mie owiaty, wbrzmieniu obowizujcym do31grudnia 2013r., dotacje dla przed-szkoli niepublicznych mogy by przezna-czone na dofinansowanie wykonywania zada wzakresie ksztacenia, wychowa-nia iopieki, wtym profilaktyki spoecz-nej iwykorzystane wycznie na pokrycie wydatkw biecych przedszkola.

    Od 1stycznia 2014r. dotacje dla przed-szkoli niepublicznych s przeznaczone na dofinansowanie powyszych zada imog by wykorzystane wycznie na:pokryciewydatkwbiecychobejmuj-

    cych kady wydatek na cele dziaalnoci

    17 DzU.2013.827 ze zm.

  • Nr 6/listopad-grudzie/2014 95

    Finansowanieprzezgminyprzedszkoli kontrola i audyt

    przedszkola, zwyjtkiem wydatkw na inwestycje izakupy inwestycyjne, zakup iobjcie akcji iudziaw lub wniesienie wkadw do spek prawa handlowego;

    zakuprodkwtrwaychorazwartociniematerialnych iprawnych, obejmuj-cych: ksiki iinne zbiory biblioteczne, rodki dydaktyczne suce procesowi dydaktyczno-wychowawczemu realizo-wanemu wprzedszkolach, sprzt spor-towy irekreacyjny, meble oraz pozostae rodki trwae iwartoci niematerialne iprawne18.Wydatki ze rodkw dotacji w33%

    przedszkoli niepublicznych, na czn kwot 121,4tys.z (2% objtych bada-niem), zostay poniesione niezgodnie zprzeznaczeniem okrelonym wart.90 ust.3d ustawy osystemie owiaty, gdy sfinansowano nimi zadania inne ni usta-wowo okrelone. Dotyczyo to midzy in-nymi wydatkw na cele zwizane zrekla-m przedszkola, prowadzeniem ksigowo-ci iobsug prawn organu prowadzcego (a nie samego przedszkola), na zakup eks-presu cinieniowego do kawy, na wykona-nie systemu monitoringu obiektw przed-szkolnych imieszkalnych organu prowa-dzcego oraz zakup imonta bramy wraz zzestawem napdowym. Wdwch orga-nach prowadzcych przedszkola, zdota-cji otrzymanej na prowadzenie tych plac-wek pokrywano rwnie wydatki zwizane

    zutrzymaniem prowadzonych przez nie szk19.

    Wikszo kontrolowanych przedszko-li iorganw je prowadzcych dokonywa-a rozlicze otrzymanych dotacji zgod-nie ztrybem ustalonym wuchwaach rad gmin, to jest na stosownych formularzach, ktre zawieray wymagane informacje. Nieprawidowoci wystpiy wmiesicz-nych rozliczeniach sporzdzanych przez jedno zprzedszkoli, wktrych wykazano kwoty wydawane winnych okresach spra-wozdawczych oraz wniewaciwych gru-pach wydatkw. rozliczenia dotacji otrzy-manych zbudetw gmin przekazywane byy do urzdw miast igmin (z wyjt-kiem rodkw dla jednego zprzedszko-li) zzachowaniem terminw ustalonych wuchwaach rad gmin wsprawie trybu udzielania irozliczania dotacji. Jeden zor-ganw prowadzcych przedszkole niepu-bliczne zoy rozliczenia dotacji za rok 2011 i2012 zprzekroczeniem terminu ustalonego przez rad gminy. Ponadto nie zwrci do budetu gminy, niezgod-nie zart.251 ust.1 ustawy ofinansach pu-blicznych, niewykorzystanej do 31grud-nia 2011r. czci dotacji dla przedszkola20.

    Najwysza Izba Kontroli, na podstawie art.12 pkt3 ustawy oNIK, zlecia na-czelnikom waciwych urzdw skarbo-wych przeprowadzenie siedmiu kontroli doranych podatkowych wspkach,

    18 O wartoci nieprzekraczajcej wielkoci ustalonej w przepisach o podatku dochodowym od osb praw-nych, dla ktrych odpisy amortyzacyjne s uznawane za koszt uzyskania przychodu w 100% ich wartoci, w momencie oddania do uywania.

    19 Wydatkowanie dotacji niezgodnie z przeznaczeniem stanowi naruszenie dyscypliny finansw publicznych (art. 9 pkt 1 undfp).

    20 Nierozliczenie w terminie otrzymanej dotacji oraz niedokonanie w terminie zwrotu dotacji w nalenej wy-sokoci stanowi naruszenie dyscypliny finansw publicznych z art. 9 pkt 2 i 3 undfp.

  • 96 KONtrOla PastWOWa

    kontrola i audyt DariuszJurczuk,KrystianKuaga

    uczelni niepublicznej iinnych podmio-tach (stowarzyszenie, fundacja oraz ko-cioy lub inne zwizki wyznaniowe, ktre oprcz dochodw zdziaalnoci owiato-wej wolnych od podatku dochodowego od osb prawnych21 uzyskiway rwnie inne dochody podlegajce opodatkowaniu) prowadzcych niepubliczne przedszko-la objte badaniami NIK. Ich celem byo sprawdzenie, czy podmioty te uwzgld-niay wkosztach uzyskania przychodw koszty, ktre zostay sfinansowane rod-kami dotacji zbudetw gmin, co mogo mie wpyw na rozliczenia podatkowe. Ustalone wtrzech podmiotach niepra-widowoci, polegajce na uwzgldnie-niu wkosztach uzyskania przychodw niezgodnie zart.16 ust.1 pkt58 usta-wy z5lutego 1992r. opodatku dochodo-wym od osb prawnych22 kosztw sfi-nansowanych rodkami dotacji zbude-tu gminy, nie skutkoway uszczupleniami podatkowymi. Wprzychodach tych or-ganw uwzgldniano bowiem jednocze-nie powysze dotacje, ktre s wolne od opodatkowania na podstawie art.17 ust.1 pkt47 wymienionej ustawy.

    Zmiany w systemie wychowania przedszkolnego1wrzenia 2013r. wesza wycie ustawa ozmianie ustawy osystemie owiaty, ktrej celem jest midzy innymi syste-matyczne zwikszanie dostpnoci wy-chowania przedszkolnego przez zapew-nienie do 1wrzenia 2017r. wszystkim

    dzieciom wwieku od 3 do 5 lat wychowa-nia przedszkolnego wprzedszkolach iin-nych formach wychowania przedszkolne-go, wktrych ustawowo zostanie ogra-niczona wysoko opat pobieranych od rodzicw.

    W momencie rozpoczcia roku szkol-nego 2013/2014 powysza ustawa spowo-dowaa zmiany wobowizujcej ustawie osystemie owiaty, midzy innymi przez ograniczenie do kwoty nie wyszej ni 1z za godzin zaj wysokoci opat pobiera-nych od rodzicw zawiadczenia udzie-lane przez publiczne przedszkola wcza-sie przekraczajcym ustalony przez rad gminy czas bezpatnego nauczania, wy-chowania iopieki. tym samym ewen-tualne zajcia dodatkowe organizowane przez przedszkole wczasie przekraczaj-cym czas bezpatnego nauczania, wycho-wania iopieki mog by prowadzone je-dynie wramach tej opaty.

    Zmiana ustawy wprowadzia take do-tacje celowe zbudetu pastwa dla gmin na dofinansowanie wykonywania zada wzakresie wychowania przedszkolnego. roczna kwota dotacji na kade dziecko wyniosa w2013r. (za okres odwrzenia dogrudnia) 414 z, aw2014r. (cay rok) 1207,97 z.

    W zwizku zpowyszym kontrolowa-nym gminom przyznane zostay dotacje celowe zbudetu pastwa na dofinanso-wanie w2013r. zada wzakresie wycho-wania przedszkolnego, wkwocie ogem 15,5mlnz. rodki te przeznaczono przede

    21 Art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy z 15.02.1992 r. o podatku dochodowym od osb prawnych (DzU.2014.851 ze zm.).

    22 DzU.2014.851 ze zm.

  • Nr 6/listopad-grudzie/2014 97

    Finansowanieprzezgminyprzedszkoli kontrola i audyt

    wszystkim na wynagrodzenia ipochodne od wynagrodze nauczycieli przedszkoli publicznych ioddziaw przedszkolnych wszkoach podstawowych (63%) oraz na dotacje dla przedszkoli niepublicz-nych (15%).

    Po wejciu wycie powyszej ustawy zmieniajcej gminy zmniejszyy wroku szkolnym 2013/2014 wysoko opat po-bieranych od rodzicw dzieci objtych wychowaniem przedszkolnym wpublicz-nych przedszkolach do 1 z za godzin zaj wczasie przekraczajcym ich wy-miar, oktrym mowa wart.6 ust.1 pkt2 ustawy osystemie owiaty23.

    Wysoko pobieranych do 31sierp-nia 2013r. opat bya zrnicowana iwy-nosia od 1,12z do 6,10z za godzin. Wobec ustawowego ograniczenia wysoko-ci tych opat gminy wokresie od 1wrze-nia do 31grudnia 2013r. utraciy do-chody24 wcznej wysokoci 6,5mlnz, co stanowio 42% kwoty ogem do-tacji przyznanych zbudetu pastwa (15,5mlnz).

    Zustale kontroli wynika, e w2013r. wysoko dotacji w20spord 21 gmin bya wysza od kwot utraconych do-chodw. Kwoty dotacji wyrwnay nie tylko potencjalne straty ztytuu obnie-nia wysokoci opat za przedszkola, ale wwielu wypadkach przewyszyy nawet dwu- lub trzykrotnie sumy pobierane od rodzicw.

    Kontrola wykazaa, e od 1wrzenia 2013r. w17 gminach (81%) cz lub wszystkie zajcia dodatkowe wprzedszko-lach publicznych finansowane wczeniej przez rodzicw byy opacane rodkami zbudetw gmin.

    W 10 gminach (48%) wdroenie zmian wzakresie wychowania przedszkolnego, zwizanych zwejciem wycie ustawy ozmianie ustawy osystemie owiaty, spo-wodowaowiele problemw. trudnoci zdaniem wjtw dotyczyy przede wszystkim organizacji od1wrzenia 2013r. zaj dodatkowych wpublicznych przedszkolach (m.in. konieczno rezy-gnacji zniektrych zaj, co ograniczyo ofert edukacyjn przedszkoli ispotkao si zesprzeciwem rodzicw, niech wy-kwalifikowanych nauczycieli uczcych

    23 Por. przyp. 12.24 Kwota stanowica rnic pomidzy kwot ogem dochodw gminy za korzystanie z wychowania przed-

    szkolnego w czasie przekraczajcym piciogodzinny dzienny wymiar zaj (pobranych w okresie od 1.09.2013 r. do 31.12.2013 r.) a hipotetyczn kwot tych dochodw za ten okres gdyby ustawowo nie ograniczono wysokoci opat do kwoty nie wyszej ni 1 z za kad godzin korzystania z wychowania przedszkolnego w czasie przekraczajcym piciogodzinny dzienny wymiar zaj.

    1 wrzenia 2013 r. wesza w ycie ustawa o zmianie ustawy o systemie owiaty, kt-rej celem jest midzy innymi systematyczne zwikszanie dostpnoci wychowania przed-szkolnego przez zapewnienie do 1 wrze-nia 2017 r. wszystkim dzieciom w wieku od 3 do 5 lat wychowania przedszkolnego w przedszkolach i innych formach wycho-wania przedszkolnego, w ktrych ustawo-wo zostanie ograniczona wysoko opat pobieranych od rodzicw.

  • 98 KONtrOla PastWOWa

    kontrola i audyt DariuszJurczuk,KrystianKuaga

    wczeniej wprywatnych firmach do pod-jcia pracy wprzedszkolach za wynagro-dzeniem jakie otrzymuj nauczyciele objci Kart nauczyciela),interpretacji nowych przepisw odnoszcych si do zasad finan-sowania zaj dodatkowych, wykorzysta-nia irozliczania dotacji celowej zbudetu pastwa na dofinansowanie zada wza-kresie wychowania przedszkolnego oraz wejcia wycie ustawy ozmianie ustawy osystemie owiaty wtrakcie roku budeto-wego, co skutkowao koniecznoci wpro-wadzenia zmian wbudetach.

    Dodatkowo NIK przeprowadzia, zwy-korzystaniem narzdzia informatycznego limesurvey, badanie ankietowe, ktrym objto 146 gmin z16 wojewdztw. ankieta dotyczya skutkw wejcia wycie usta-wy ozmianie ustawy osystemie owia-ty. Wyniki tego badania wykazay, e wysoko dotacji przyznanych 4% gmin (tj.0,4mlnz) nierekompensowaa utra-conych przez nie w2013r. dochodw wzwizku zustawowym ograniczeniem wysokoci opat ponoszonych przez rodzi-cw dzieci objtych wychowaniem przed-szkolnym (2mlnz). Wpozostaych 96% gmin kwoty dotacji (ogem 27,4mlnz) byy wysze od kwot utraconych docho-dw (cznie o5,2mlnz).

    Wroku szkolnym 2013/2014, wzwiz-ku ze zmian ustawy osystemie owia-ty, wprzedszkolach publicznych 6%gmin ograniczono organizacj (np.zmniejszono tygodniowy wymiar) zaj dodatkowych, przede wszystkim zrytmiki, muzyki lub taca (5gmin), jzyka angielskiego (3 gminy) igimnastyki korekcyjnej (2 gminy), w27% gmin zrezygnowano zorganizacji co naj-mniej jednego rodzaju zaj dodatkowych, wszczeglnoci: rytmiki, muzyki lub taca,

    jzyka angielskiego igimnastyki korekcyjnej. Zinformacji wjtw wynikao rwnie, e w23% gmin wystpiy trudnoci winter-pretacji przepisw ustawy ozmianie ustawy osystemie owiaty, ktre dotyczyy przede wszystkim wykorzystania irozliczania do-tacji celowej zbudetu pastwa, 27% gmin miao problemy zorganizacj od 1wrzenia 2013r. zaj dodatkowych wpublicznych przedszkolach, zwizane zzatrudnieniem nauczycieli do zaj dodatkowych, brakiem rodkw budetowych na zajcia wczeniej finansowane przez rodzicw, niezadowole-niem rodzicw wynikajcym zprzeniesie-nia zaj dodatkowych na czas po godzinach pracy przedszkola; w20% gmin trudnoci spowodowane byy uchwaleniem iwejciem wycie powyszej ustawy wtrakcie roku budetowego, to jest po zatwierdzeniu ar-kuszy organizacji przedszkoli publicznych na rok szkolny 2013/2014.

    Badania w zakresie ksztacenia, wychowania i opiekiliczba oddziaw (grup) wobjtych kon-trol przedszkolach publicznych zwik-szya si ogem ze 152 wroku szkol-nym 2011/2012 do 159 wroku szkolnym 2013/2014 (tj.o5%), awprzedszkolach niepublicznych z64 do 82 (o 28%). liczba dzieci wgrupach zwikszya si z3,5tys. do 3,7tys. (o 6%) iz 1,2tys. do 1,5tys. (o30%). Nastpi rwnie wzrost liczby pracownikw pedagogicznych przedszko-li publicznych iniepublicznych odpo-wiednio o: 4% (z 364 do 380) i33% (ze 123 do 164), wtym nauczycieli wychowa-nia przedszkolnego o: 3% (z 293 do 303) i41% (z 95 do 134).

    W 21 przedszkolach publicznych i20przed szkolach niepublicznych prze-

  • Nr 6/listopad-grudzie/2014 99

    Finansowanieprzezgminyprzedszkoli kontrola i audyt

    prowadzono25 analiz gotowoci dziecka do podjcia nauki wszkole, tak zwan diagnoz przedszkoln. Wjednej pla-cwce niepublicznej takiej analizy wobec 20dzieci picioletnich nie przeprowadzo-no, aw innej, wroku szkolnym 2011/2012, wobec 25 dzieci (picio- iszeciolet-nich) analizy nie zostay udokumento-wane. Wskutek tych nieprawidowoci nie sporzdzono inie wydano rodzicom cznie 45 informacji ogotowoci dzieci objtych wychowaniem przedszkolnym do podjcia nauki wszkole podstawowej, atym samym naruszono 3 ust.5 i4 ust.7 rozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej z28maja 2010r. wsprawie wiadectw, dyplomw pastwowych iin-nych drukw szkolnych26.

    W wikszoci przedszkoli stawiano wstpn diagnoz na pocztku roku szkol-nego poprzedzajcego rozpoczcie przez dziecko nauki wklasie Iszkoy podsta-wowej oraz diagnoz kocow wkwiet-niu nastpnego roku.

    Obserwacje pedagogiczne iich doku-mentowanie oraz przeprowadzanie ana-lizy gotowoci dziecka do podjcia nauki wszkole byo zgodne zzalecanymi warun-kami isposobem realizacji podstawy pro-gramowej wychowania przedszkolnego, okrelonymi wzaczniku nr1 do rozpo-rzdzenia Ministra Edukacji Narodowej z27sierpnia 2012r. wsprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego

    oraz ksztacenia oglnego wposzczegl-nych typach szk27.

    W wymienionych latach szkolnych obo-wizkiem odbycia rocznego przygotowa-nia przedszkolnego wkontrolowanych przedszkolach publicznych iniepublicz-nych objtych byo odpowiednio 3277 i1013 dzieci, ktrych rodzicom nalea-o wyda wterminie do kocakwiet-nia roku szkolnego poprzedzajcego rok szkolny, wktrym dziecko ma obowi-zek albo moe rozpocz nauk wszko-le podstawowej informacje ogotowo-ci szkolnej.

    W przedszkolach publicznych iniepu-blicznych wydano mniej informacji ogo-towoci szkolnej, ni byo dzieci objtych rocznym przygotowaniem przedszkol-nym odpowiednio 3217 (98%) i947 (93%). Wjednym przedszkolu publicz-nym nie sporzdzono inie wydano 60 in-formacji ogotowoci szkolnej, aw4 nie-publicznych przedszkolach 66 takich informacji.

    liczba ogem pracownikw pedago-gicznych przedszkoli publicznych iniepu-blicznych, wprzeliczeniu na pene etaty, wyniosa wroku szkolnym 2013/201428 odpowiednio: 380 i164, wtym gwnie: nauczycieli wychowania przedszkolne-go 303 i134, nauczycieli wspomagaj-cych 22 i5, nauczycieli religii 21 i7, logopedw 13 i4, nauczycieli jzyka angielskiego 5 i4.

    25 Badanie przeprowadzono na podstawie wybranych losowo grup z lat szkolnych 2011/2012 i 2012/2013.26 DzU.2014.893.27 DzU.2012.977 ze zm. (wczeniej obowizywao w tym zakresie rozporzdzenie Ministra Edukacji Naro-

    dowej z 23.12.2008 r. DzU.2009.4.17).28 Wedug stanu na dzie rozpoczcia kontroli w przedszkolach.

  • 100 KONtrOla PastWOWa

    kontrola i audyt DariuszJurczuk,KrystianKuaga

    Wszyscy nauczyciele zatrudnieni wprzedszkolach publicznych, atake zwyjtkiem dwch (1% nauczycieli) niepublicznych legitymowali si kwali-fikacjami wymaganymi rozporzdzeniem Ministra Edukacji Narodowej z12marca 2009r. sprawie szczegowych kwalifi-kacji wymaganych od nauczycieli oraz okrelenia szk iwypadkw, wktrych mona zatrudni nauczycieli niemajcych wyszego wyksztacenia lub ukoczonego zakadu ksztacenia nauczycieli29.

    Wsppraca NIK z kuratorami owiatyNajwysza Izba Kontroli zorganizowa-a 24wrzenia 2013r. panel metodycz-ny zudziaem prezesa NIK, podsekre-tarza stanu wMinisterstwie Edukacji Narodowej ikuratorw owiaty zsied-miu wojewdztw30. Celem spotkania byo przedstawienie zaoe kontroli dora-nych przeprowadzanych przez kurato-rw, atake dowiadcze zkontroli roz-poznawczej Delegatury NIK wGdasku zrealizowanej we wsppracy zpomor-skim kuratorem owiaty oraz zapozna-nie si zopiniami idyskusja owypraco-wanej wtej kontroli metodyce izasadach wspdziaania obu instytucji.

    W wyniku powyszej wsppra-cy kuratorzy owiaty przeprowadzi-li w42przedszkolach (objtych bada-niami NIK) kontrole dorane organiza-cji oddziaw (grup) przedszkolnych oraz stosowania rozwiza organizacyjnych

    imetodycznych wdraania podstawy pro-gramowej, atake uwzgldniania zale-canych warunkw isposobw jej reali-zacji. Ponadto wprzedszkolach publicz-nych sprawdzono, czy wzwizku zwej-ciem wycie ustawy ozmianie ustawy osystemie owiaty nastpia zmiana ofe-rowanych zaj dodatkowych.

    Wizytatorzy zkuratoriw owiaty stwierdzili midzy innymi, e:statutyniektrychprzedszkolipublicz-

    nych nie zawieray: wszystkich elemen-tw okrelonych wprzepisach 2 ust.1 i15 zacznika nr1 do rozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej z21maja 2001r. wsprawie ramowych statutw publicznego przedszkola oraz publicz-nych szk31, astatuty niektrych przed-szkoli niepublicznych nieokrelay praw iobowizkw pracownikw, co byo wy-magane art.84 ust.2 pkt5 ustawy osys-temie owiaty;

    w 7 przedszkolach publicznych(w17grupach) liczba dzieci wynosia od 26 do 30, co byo naruszeniem 5 ust.2 zacznika nr1 do wymienionego rozporzdzenia; wprzedszkolach nie-publicznych liczba dzieci wgrupach w5placwkach bya niezgodna zzapi-sami statutw, aw statutach 2przed-szkoli nie okrelono dopuszczalnej licz-by dzieci wgrupie;

    wprzedszkolachpublicznychiniepu-blicznych nauczyciele prowadzcy za-jcia obejmujce treci podstawy pro-gramowej wychowania przedszkolnego

    29 DzU.2013.1207.30 Por. przyp. 4.31 DzU.2001.61.624 ze zm.

  • Nr 6/listopad-grudzie/2014 101

    Finansowanieprzezgminyprzedszkoli kontrola i audyt

    zachowywali na og, zgodnie zzacz-nikiem nr1 do rozporzdzenia wspra-wie podstawy programowej wychowa-nia przedszkolnego, zalecane proporcje zagospodarowania czasu przebywania dzieci wprzedszkolu wrozliczeniu ty-godniowym, dotyczce przeznaczania:

    co najmniej jednej pitej czasu na za-baw (wszystkie publiczne i20 nie-publicznych);

    co najmniej jednej pitej czasu, awprzy-padku modszych dzieci jednej czwartej czasu na pobyt wogrodzie przed szkol nym, na boisku (16 publicz-nych i13 niepublicznych);

    najwyej jednej pitej czasu na rne-go typu zajcia dydaktyczne, prowa-dzone wedug wybranego programu wychowania przedszkolnego (20pu-blicznych i19 niepublicznych);

    pozostaego czasu (tj.dwch pitych) na dowolne czynnoci opiekucze, samoobsugowe, inne (20 przedszko-li publicznych i20 niepublicznych);

    niewewszystkichprzedszkolachpu-blicznych iniepublicznych prowadzono idokumentowano obserwacje pedago-giczne, majce na celu poznanie moli-woci ipotrzeb rozwojowych kadego dziecka co byo niezgodne zzaczni-kiem nr1 do rozporzdzenia wspra-wie podstawy programowej wychowa-nia przedszkolnego;

    wyniki obserwacji dzieci wprzedszko-lach publicznych iniepublicznych wyko-rzystywane byy do opracowania iwdro-enia indywidualnych programw wspo-magania ikorygowania rozwoju dziecka, opracowania informacji ogotowoci szkol nej dziecka oraz poinformowania rodzicw opotrzebie przeprowadzenia

    pogbionej diagnozy wporadni psy-chologiczno-pedagogicznej;

    wszystkie kontrolowane przedszkola publiczne iniepubliczne realizoway programy wychowania przedszkolne-go uwzgldniajce podstaw progra-mow wychowania przedszkolnego;

    warunki lokalowe oraz wyposaenie przedszkoli publicznych iniepublicz-nych wrodki dydaktyczne isprzt niezbdny do realizacji podstawy pro-gramowej wychowania przedszkolne-go byy prawidowe;

    wszystkie przedszkola publiczne za-pewniay bezpatne nauczanie, wy-chowanie iopiek wczasie ustalo-nym przez rad gminy wwymiarze 5 godzin dziennie oraz pobieray od 1wrzenia 2013r. opat wwysoko-ci 1 z za godzin korzystania zwy-chowania przedszkolnego wczasie przekraczajcym powyszy wymiar zaj;

    we wszystkich przedszkolach publicz-nych wroku szkolnym 2013/2014 prowadzone byy zajcia dodatkowe (przede wszystkim jzyki angielski iniemiecki oraz zajcia muzyczno- -taneczne). Zwnioskw wizytatorw, wynikajcych zporwnania rodza-jw zaj wtyme roku szkolnym do oferty tych placwek wpoprzednim roku szkolnym 2012/2013 wynikao, e w11 przedszkolach zmniejszy si zakres zaj dodatkowych gwnie tanecznych, sportowych oraz jzyka angielskiego.

    Po zakoczeniu czynnoci kontrolnych Najwysza Izba Kontroli zorganizowaa 19maja 2014r. panel ekspertw wcelu poznania opinii na temat obowizujcych

  • 102 KONtrOla PastWOWa

    kontrola i audyt DariuszJurczuk,KrystianKuaga

    wPolsce rozwiza prawnych dotycz-cych finansowania dziaalnoci przedszko-li, wtym szczeglnie przyznawania dota-cji zbudetw gmin dla niepublicznych placwek, atake wykonywania przez dy-rektorw przedszkoli niektrych zada owiatowych.

    Wpanelu uczestniczyli midzy innymi prezes Najwyszej Izby Kontroli, podse-kretarz stanu wMinisterstwie Edukacji Narodowej wraz zewsppracownikami oraz kuratorzy owiaty (lub ich przedsta-wiciele) z7 wojewdztw.

    WnioskiObowizujca przedszkola publiczne inie-publiczne podstawa programowa wycho-wania przedszkolnego32 nie wymagaa co prawda nauczania jzyka obcego, jednak wzdecydowanej wikszoci tych plac-wek prowadzono takie zajcia dodat-kowe. Byo to istotne, poniewa przed-szkola powinny zapewni dzieciom od-powiednie przygotowanie do podjcia nauki wszkole podstawowej, wktrej ju na etapie edukacji wczesnoszkolnej (klasy I-III) zajcia zjzyka obcego pro-wadzi si obowizkowo.

    Minister Edukacji Narodowej, po za-koczeniu czynnoci kontrolnych NIK,

    wrozporzdzeniu z30maja 2014r.33 zmie-ni zakres podstawy programowej wycho-wania przedszkolnego, umoliwiajc od przyszego roku szkolnego wprzedszko-lach nauk jzyka obcego wramach tej podstawy.

    Wychowanie przedszkolne realizowane jest wdwch formach wacicielskich: ko-munalnej iprywatnej, jednak przepisy do-tyczce dokumentacji przebiegu nauczania, dziaalnoci wychowawczej iopiekuczej wprzedszkolach34 oraz ramowych statu-tw tych placwek35 maj zastosowanie tylko do przedszkoli publicznych. ramowy statut publicznego przedszkola okrela na przykad, e liczba dzieci woddziale

    32 Zacznik nr 1 do rozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie pod-stawy programowej wychowania przedszkolnego oraz ksztacenia oglnego w poszczeglnych typach szk (DzU.2012.977).

    33 Rozporzdzenie Ministra Edukacji Narodowej z 30.05.2014 r. zmieniajce rozporzdzenie w sprawie pod-stawy programowej wychowania przedszkolnego oraz ksztacenia oglnego w poszczeglnych typach szk (DzU.2014.803).

    34 Rozporzdzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z 19.02.2002 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoy i placwki dokumentacji przebiegu nauczania, dziaalnoci wycho-wawczej i opiekuczej oraz rodzajw tej dokumentacji (DzU.2002.23.225 ze zm.).

    35 Zacznik nr 1 do rozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej z 21.05.2001 r. w sprawie ramowych sta-tutw publicznego przedszkola oraz publicznych szk (DzU.2001.61.624 ze zm.).

    W celu zapewnienia poprawy funkcjonowa-nia skontrolowanych podmiotw Najwysza Izba Kontroli skierowaa do Ministra Eduka-cji Narodowej wnioski o podjcie dziaa w celu zmiany przepisw w ustawie o syste-mie owiaty (...) oraz o rozwaenie okrele-nia jednolitych standardw dla przedszkoli publicznych i niepublicznych dotyczcych wykonywania zada w zakresie wychowa-nia przedszkolnego.

  • Nr 6/listopad-grudzie/2014 103

    Finansowanieprzezgminyprzedszkoli kontrola i audyt

    nie moe przekracza 25, podczas gdy adne przepisy prawa nie ustanawiaj takiego limitu dla oddziaw wplacw-kach niepublicznych. Podobnie jest zwy-mogiem prowadzenia dla kadego oddziau dziennika zaj (dokumentujcego prze-bieg pracy wychowawczo-dydaktycz-nej zdziemi wdanym roku szkolnym), ktry dotyczy tylko przedszkoli publicz-nych. takie rozwizania prawne powodu-j zrnicowanie standardw wykonywa-nia zada przez przedszkola publiczne oraz niepubliczne.

    Przykadowo, wprzedszkolach niepu-blicznych, wobec braku obowizku pro-wadzenia odpowiedniej dokumentacji realizacji zada owiatowych, istnieje ryzyko niemonoci sprawowania efek-tywnego nadzoru pedagogicznego przez kuratorw owiaty. Kwestie te nabieraj istotnego znaczenia zuwagi na dyna-mik wzrostu wostatnich latach liczby przedszkoli niepublicznych, przy jedno-czesnym zmniejszaniu liczby przedszkoli publicznych.

    W celu zapewnienia poprawy funkcjo-nowania skontrolowanych podmiotw Najwysza Izba Kontroli skierowaa do Ministra Edukacji Narodowej wnioski opodjcie dziaa wcelu zmiany przepi-sw wustawie osystemie owiaty wtaki sposb, aby przy obliczaniu wysokoci do-tacji dla przedszkoli niepublicznych, do ktrych nie uczszczaj dzieci niepeno-sprawne, nie uwzgldniano wydatkw bie-cych zwizanych zksztaceniem, wycho-waniem iopiek nad dziemi niepeno-sprawnymi wprzedszkolach publicznych zoddziaami integracyjnymi iprzedszko-lach specjalnych oraz orozwaenie okre-lenia jednolitych standardw dla przed-szkoli publicznych iniepublicznych doty-czcych wykonywania zada wzakresie wychowania przedszkolnego.

    DARIUSZ JURCZUK, wicedyrektorKRYSTIAN KUAGA, doradca ekonom.Delegatura NIK w Gdasku