Dr Tomasz Poller

FILOZOFIA Z ETYKĄI rok pedagogiki – druga część tematów zajęć w semestrze II roku akademickiego2011/2012, będących równocześnie pytaniami egzaminacyjnymi

Zarys historii filozofii – ciąg dalszy. Podstawowe zagadnienia ontologii . Zagadnieniaepistemologii – problem źródeł i granic poznania, racjonalizm i empiryzm, zagadnienie prawdy.Czas i przestrzeń. Elementy antropologii filozoficznej – aksjologia – etyka. Wybrane problemyfilozofii polityczno-społecznej. Wybrane zagadnienia estetyki

18. Kartezjusz. Od sceptycyzmu metodologicznego do uzasadnienia istnienia światazewnętrznego

19. Dualizm kartezjański. Jaki miał wpływ na obraz przyrody, człowieka (czy choćby napedagogikę)? Jak odnieśli się do odziedziczonych po Kartezjuszu problemów :Malebranche, Hobbes, Spinoza i Leibniz?

20. Etyka i filozofia polityczna XVII wieku w Anglii i w Rzeczypospolitej ObojgaNarodów. Thomas Hobbes i Andrzej Maksymilian Fredro

21. Empiryzm brytyjski. Program filozofii wg Locke’a i główne zagadnienia przez niegopodjęte. Radykalizacja empiryzmu przez Berkeleya (główny pogląd) i Hume’a(krytyka pojęcia substancji i przyczynowości)

22. Oświecenie francuskie. Dominujące poglądy i główn i przedstawiciele23. Immanuel Kant. „Przewrót kopernikański w filozofii”. Fenomeny i noumeny. Czas i

przestrzeń. Etyka Kanta24. Idealizm niemiecki. Główni przedstawiciele. Charakterystyka systemu Hegla25. Polski mesjanizm i jego przedstawiciele. Adam Mickiewicz – poeta filozof i ewolucja

jego poglądów. Krytyka rozumu oświeceniowego. Polityka i etyka26. Filozofia XIX-XX wieku. Do przygotowania na egzamin do wyboru – według uznania

studenta – jedno z następujących zagadnień: a.) Pozytywizm Comte’a, b.)Ewolucjonizm Spencera, c.) Scjentyzm, d.) Filozofia Schopenhauera, e.) FilozofiaNietzschego, f.) Krytyka religii u Feuerbacha, Marksa, Nietzschego i Freuda , g.)Pragmatyzm, h.) Filozofia Bergsona, i. ) Fenomenologia, j.) Egzystencjalizm

27. Koncepcje etyki społecznej. Liberalizm. Socjalizm. Stanowisko personalistyczne28. Materializm dialektyczny Marksa . Pojmowanie materii. Baza i nadbudowa. Koncepcja

historii. Marksizm-leninizm i utopia komunistyczna29. Spór o istnienie świata. Główne stanowiska w ontologii – charakterystyka i przykłady

Realizm – idealizm. Materializm – spirytualizm. Ontologiczny monizm, dualizm,pluralizm

30. Ontologia Romana Ingardena jako przykład ontologii pluralistycznej. Sposoby i typyistnienia. Inne ontologie. Próby redukcji kategorii ontologicznych. Reizm. E wentyzm

31. Czas i przestrzeń w ujęciu absolutystycznym (newtonowskim), u Immanuela Kantaoraz w teorii względności Einsteina

32. Epistemologia. Źródła i granice poznania. Racjonalizm i empiryzm (oraz ich wersje)33. Koncepcje prawdy (klasyczna oraz nieklasyczne)34. Koncepcje człowieka35. Aksjologia. Różnorodność stanowisk (absolutyzm – relatywizm, subiektywizm –

obiektywizm). Hierarchia wartości. Koncepcja Maxa Schelera36. Główne kierunki etyki na przestrzeni dziejów. Próba klasyfikacji koncepcji etycznych37. Personalizm. Źródła doktryny. Pojęcie osoby. Personalistyczna etyka Karola Wojtyły38. Filozofia i etyka Wschodu. Do przygotowania na egzamin do wyboru – według

uznania studenta – jedno z następujących zagadnień: a) Buddyzm, b) Konfucjanizm,c) Taoizm

39. Estetyka. Problem definicji piękna oraz definicji sztuki

40. Co oznaczają pojęcia: determinizm , indeterminizm, teizm, deizm, panteizm, ateizm,idea (w filozofii nowożytnej, np. u Kartezjusza), scjentyzm, agnostycyzm, liberalizm,libertynizm, utylitaryzm, osoba (definicja klasyczna) , redukcjonizm, zdanie w sensielogicznym, zdanie a priori, zdanie a posteriori, zdanie analityczne, zdaniesyntetyczne?

Uwagi dla osób zdających egzamin1. Zgodnie z ustaleniami podjętymi na p ierwszych zajęciach egzamin obejmuje 5 pytań.

Zakres każdego z pytań pokrywa się z treścią jed nego z podanych 40 punktów.2. Z uwagi na podstawowy charakter kursu „Filozofia z etyką” wymagana jest

elementarna wiedza podręcznikowa (wiedzy tej musi oczywiście towarzyszyćrozumienie). W wypadku sporej części zagadnień poziomem wymaganym jest poziompodręcznika Władysława Tatarkiewicza „Historia filozofii” . Jeśli chodzi np. ozagadnienia z pogranicza filozofii i nauk ścisłych (czas i przestrzeń – 31), wymaganesą najbardziej podstawowe wiadomości z wykładu (znajdują się one także w podanejjako lektura uzupełniająca popularyzatorskiej pracy Michała Hellera „Kosmicznaprzygoda człowieka mądrego”). Część zagadnień (np. filozofia Kartezjusza – 18)przybliża lektura tekstów źródłowych (Kartezjusza „Rozprawa o metodzie”) będącychprzedmiotem analizy i dyskusji podczas konwersatorium.

3. Chcąc odpowiedzieć na dane pytanie, starajmy się na początku skupić nad tym, co wdanym zagadnieniu najważniejsze. Np. przygotowując się do egzaminu z pytaniadotyczącego m.in. charakterystyki systemu Hegla (24), postarajmy się przedewszystkim spróbować określić, co tak naprawdę stanowi istotę poglądów tego filozofa(być może da się ją ująć w kilku zdaniach) . Podobnie, w przypadku pytania o kierunkietyki społecznej (27) , skupmy się przede wszystkim na kwestii najprostszej: jakiegłówne cele stawiają sobie takie doktryny, jak liberalizm czy socjalizm?

4. Do zdania egzaminu absolutnie konieczne jest rozumienie pojęć oraz ogólnaorientacja w zakresie głównych problemów stanowiących przedmiot zajęć. Osobomuczęszczającym na wykłady i biorącym czynny udział w konwersatorium, którerównocześnie sięgną do literatury podstawowej, nie powinno to sprawić trudności. Wcelu otrzymania oceny dobrej lub bardzo dobrej należy wykazać się odpowiedniowiększą i bardziej systematyczną wiedzą, zdobytą m.in. dzięki indywidualnej pracy zpodaną literaturą.

5. Jasna, konkretna, zwięzła charakterystyka danego zagadnienia podczas egzaminu (czyto ustnego, czy pisemnego), nie powinna przekraczać 3-5 minut (udzielenieodpowiedzi na najprostsze pytania będzie trwało krócej) . Do objaśnieniapodstawowych pojęć (np. osoba, scjentyzm, zdanie w sensie logicznym) wystarczynajczęściej 1-zdaniowa definicja (niekiedy warto dodać 2-3-zdaniowy komentarz).

6. Podczas przygotowywania się do egzaminu ważna jest systematyczność. Należy miećna uwadze, iż treść poszczególnych zagadnień tworzących całość materiału jest zesobą wyraźnie powiązana. Ten sam materiał może też wchodzić w zakres dwóch lubwięcej pytań. Kilka pytań to pytania przeglądowe . Np. odpowiedź na pytanie 36dotyczące kierunków etyki odwołuje się do zakresu pytań 1, 7 czy 8 (starożytnedoktryny intelektualizmu etycznego, eudajmonizmu, czy hedonizmu – część I zagadnieńdo egzaminu). Podobnie, pojęcie deizmu (40) wiąże się z pytaniem 22 (Oświeceniefrancuskie, w którym poglądy deistyczne były popularne ), a pojęcie osoby (37 , 40) jestw oczywisty sposób związane z jedną z koncepcji człowieka (34 ).

7. W przypadku otrzymania na egzaminie pytania 26 lub 38 student dokonujesamodzielnego wyboru jednego z wymienionych w danym punkcie zagadnień.