mgr Tobiasz Papuczys

Zakład Teorii Kultury i Sztuk Widowiskowych

Instytutu Filologii Polskiej UWr

Konsultacje: wtorek 9-10, piątek 7.30-8.30

tobiasz.papuczys@wp.pl

FILM I TEATR, konwersatorium 30 h, [CZĘŚĆ I: FILM; rok akademicki 2015/2016, semestr zimowy]

TREŚCI PRZEDMIOTU:

I Wprowadzenie

1. Definicja i specyfika widowiska kulturowego, typologia widowisk. Język filmu i język teatru – podobieństwa i różnice.

2. Metodologia antropologiczna jako sposób spojrzenia na widowisko filmowe: antropologia widowisk, antropologia filmu, performatyka.

3. Historyczne relacje teatru i filmu u progu narodzin kina (kino jako widowisko jarmarczne, Film d'Art).

II Specyfika sztuki filmowej

1. Kino gatunków i kino stylu zerowego. Pojęcie kina autorskiego

2. Sposoby sygnifikacji w filmie: realizm, modernizm, postmodernizm.

3. Epickość i poetyckość stylu jako dwa bieguny eksponowania autora filmu. Gra i story-telling jako podstawowe konwencje komunikacji z widzem.

4. Montaż jako cecha dystyktywna dzieła filmowego i „metodologia“ filmowej komunikacji. Zagadnienia percepcji obrazu filmowego.

5. Modernistyczne i postmodernistyczne strategie kompozycyjne w kinie autorskim.

6. Deziluzja i efekt obcości. Zagadnienia zdystansowanej narracji filmowej.

III* Teatr w filmie

1*. Ekranizacje utworów scenicznych.

2*. Sposoby prefiguracji planu: inscenizacja i scenografia w relacji do sposobu fotografowania i montażu.

3*. Teatralność jako sposób budowania języka filmowego na przykładach twórczości wybranego reżysera (tropy: Bergman, Fellini, Almodovar,

Angelopoulos)

4*. Musical, film taneczny, film dokumentalny o teatrze i tańcu, film o sztuce (tropy: m.in. Bob Fosse, Carlos Saura, Wim Wenders).

IV Film wobec literatury i innych sztuk: w poszukiwaniu autonomii

1. Relacje między filmem a literaturą. Cechy wspólne i dystynktywne.

2. Esej filmowy jako przykład wizualno-dźwiękowej transpozycji eseju literackiego. Eseizacja kina – strategia (post)modernistyczna?

3. Wizualna autonomiczność filmu a jego związki z literaturą, teatrem, fotografią, sztukami plastycznymi.

4. Cielesność i performatywność współczesnego kina: relacja autor-widz w sztuce filmowej.

5* Postmodernizm filmowy a postdramatyzm we współczesnym teatrze.

Celem zajęć jest wprowadzenie w specyfikę formy filmowej i umiejscowienie kina wobec pozostałych sztuk widowiskowych/performatywnych.

Konwersatorium ma za zadanie ukazać najważniejsze zjawiska i konwencje związane z odbiorem sztuki filmowej. Student w trakcie zajęć nabędzie

również wiedzę na temat podstawowych sposobów opisywania i analizowania dzieła filmowego oraz będzie mógł zastosować ją w praktyce, pisząc

teksty krytyczne, które mają stanowić podstawę zaliczenia przedmiotu.

Forma zaliczenia:

1. Praca pisemna na zaliczenie przedmiotu: szkic krytyczny nt. wybranego filmu lub twórcy filmowego (min. 3 strony/ok. 6000 znaków) lub dwie

recenzje dowolnych filmów (min. 1,5 strony każda/ok. 3000 znaków). Samodzielny wybór tematu pracy i sposób jego ujęcia również podlega ocenie.

2. Ocenianie ciągłe: obecność na zajęciach, aktywność w dyskusji, merytoryczne przygotowanie do zajęć studenta podlega ocenie w sposób

punktowany. Dopuszczalne są trzy nieusprawiedliwione nieobecności. Kolejne należy zaliczyć dodatkowym tekstem krytycznym, notatką

lub kolokwium absencyjnym.

[* Zagadnienia dodatkowe. Zostaną zrealizowane w miarę możłiwości czasowych i zainteresowania grupy danym tematem.]

ZALECANA LITERATURA:

1. ALTMAN Charles F. , W stronę teorii gatunku filmowego, przeł. A. Helman, ,,Kino", 1987, nr 6, s. 18-22.

2. ALTMAN Rick, Gatunki filmowe, przeł. M. Zawadzka, Warszawa 2012.

3. Antropologia widowisk. Zagadnienia i wybór tekstów, wstęp i red. L.Kolankiewicz, Warszawa 2005.

4. BORDWELL David, Thompson Kristin, Film Art. Sztuka filmowa. Wprowadzenie, Warszawa 2010.

5. BOBOWSKI Sławomir, O eseju filmowym. Na przykładzie „Iluminacji" Krzysztofa Zanussiego, [w:] Film: krytyka i estetyka, pod red. Jana

Trzynadlowskiego, Wrocław 1991, s. 167-183.

6. Esej – sztuka – nauka, pod red. D. Lisak-Gębali i A. Małczyńskiej, Wrocław 2011 (tu część III: Esej filmowy).

7. FISCHER-LICHTE Erika, Estetyka performatywności, przeł. M. Borowski, M. Sugiera, Kraków 2008.

8. GWÓŹDŹ Andrzej (red.), Europejskie manifesty kina: od Matuszewskiego do Dogmy. Antologia, Warszawa 2002.

9. HELMAN Alicja, Ostaszewski Jacek, Historia myśli filmowej, Gdańsk 2007.

10. HENDRYKOWSKI Marek, Słownik terminów filmowych, Poznań 1994.

11. JACKIEWICZ Aleksander, Jak jest możliwa antropologia filmu, „Kino", 1973, nr 7, s. 25-28.

12. KORNATOWSKA Maria, Fellini, Gdańsk 2003.

13. LEHMANN H.-T., Teatr postdramatyczny, przeł. D. Sajewska i M. Sugiera, Kraków 2004.

14. LEWICKI Arkadiusz, Sztuczne światy: postmodernizm w filmie fabularnym, Wrocław 2007.

15. MAZIERSKA Ewa, Słoneczne kino Pedra Almodovara, Gdańsk 2007.

16. Między filmem a teatrem, pod red. S. Bobowskiego, M. Lesiaka, M. Różewicz, Wrocław 2012.

17. PAPUCZYS Tobiasz, Dwa bieguny eseju teatralnego (esej emocjonalny i intelektualny), [w:] Esej – sztuka – nauka, pod red. D. Lisak-Gębali i

A. Małczyńskiej, Wrocław 2011, s. 63-69.

18. PAPUCZYS Tobiasz, Rzeczywistość spektaklu. O teatrze i teatralności w filmach Federica Felliniego i Pedra Almodóvara, [w:] Między filmem

a teatrem, pod red. S. Bobowskiego, M. Lesiaka i M. Różewicz, Wrocław 2012, s. 59-68.

19. PŁAŻEWSKI Jerzy, Język filmu, Warszawa 2008.

20. PRZYLIPIAK Mirosław, Kino stylu zerowego. Z zagadnień estetyki filmu fabularnego, Gdańsk 1994.

21. Rytuał, dramat, święto, spektakl. Wstęp do teorii widowiska kulturowego, red. John J. MacAloon, przekł. Katarzyna Przyłuska-Urbanowicz,

Warszawa 2009.

22. SCHECHNER Richard., Performatyka. Wstęp, przekł. T. Kubikowski, Wrocław 2006.

23. SENDYKA Roma, Nowoczesny esej: studium historycznej świadomości gatunku, Kraków 2006.

24. SIKORA Sławomir, Film i paradoksy wizualności. Praktykowanie antropologii, Warszawa 2012.

25. SIKORA Sławomir, „Ukryte” Michaela Hanekego jako eksperymentalny „dokument” performatywny, „Kwartalnik Filmowy”, 2013, nr 82, s.

92-104.

26. SYSKA Rafał, Poezja obrazu. Filmy Theo Angelopoulosa, Kraków 2008.

27. SYSKA Rafał. Filmowy neomodernizm, Kraków 2014.

Opracował: Tobiasz Papuczys