C-314/08 Filipiak

Zasada połączona z tym orzeczeniem to zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego.

Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy

K. Filipiakiem, obywatelem polskim podlegającym nieograniczonemu obowiązkowi

podatkowemu w Polsce, a Dyrektorem Izby Skarbowej w Poznaniu.

STAN FAKTYCZNY

W stanie faktycznym sprawy, Krzysztof Filipiak, obywatel polski, prowadził działalność

gospodarczą w Holandii jako wspólnik spółki osobowej odpowiadającej polskiej spółce jawnej.

K. Filipiak podlega nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu w Polsce. W Holandii

natomiast opłaca wymagane zgodnie z przepisami holenderskimi składki z tytułu ubezpieczenia

społecznego i zdrowotnego.

K. Filipiak zwrócił się do Naczelnika Urzędu Skarbowego w Nowym Tomyślu z wnioskiem o

udzielenie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu stosowania prawa podatkowego. We

wniosku o udzielenie interpretacji wskazał, iż przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób

fizycznych uniemożliwiają mu odliczenie od podstawy opodatkowania kwoty składek

zapłaconych w Holandii z tytułu ubezpieczenia społecznego oraz obniżenie podatku o kwotę

zapłaconych w w tym kraju składek na ubezpieczenie zdrowotne. W odpowiedzi na wniosek o

udzielenie interpretacji, w 2007 roku Naczelnik Urzędu Skarbowego w Nowym Tomyślu uznał

stanowisko K. Filipiaka za nieuzasadnione. Organ ten wskazał, że na podstawie art. 26 ust. 1 pkt

2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jedynie składki przewidziane w ustawie o

systemie ubezpieczeń społecznych mogą zostać odliczone od podstawy opodatkowania oraz że

na podstawie art. 27b ust. 1 tej ustawy jedynie składki na ubezpieczenie zdrowotne przewidziane

w ustawie o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych mogą

zostać odliczone od podatku. Składki zapłacone na podstawie prawa holenderskiego nie

spełniały kryteriów ustalonych w tych przepisach, nie mogły więc zostać odliczone,

odpowiednio, od podstawy opodatkowania i od podatku dochodowego w Polsce. Stanowisko to

podtrzymane zostało przez Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu.

Polski organ podatkowy odmówił przyznania K. Filipiakowi korzyści podatkowych związanych

ze składkami na ubezpieczenie społeczne i ubezpieczenie zdrowotne płaconymi w danym roku

podatkowym w innym państwie członkowskim (Holandia). Należy zaznaczyć, że Trybunał

Konstytucyjny (TK) w wyroku z dnia 7 listopada 2007 r. orzekł, że przepisy odmawiające

podatnikom możliwości odliczenia od dochodu i od podatku należnego z tytułu działalności

wykonywanej poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej składek na ubezpieczenie społeczne i

zdrowotne, w sytuacji, gdy składki te nie zostały odliczone w państwie członkowskim, na

terenie, którego ta działalność była wykonywana są niezgodne z Konstytucją Rzeczypospolitej

Polskiej. W tym samym wyroku TK postanowił odroczyć datę utraty mocy obowiązującej

przepisów uznanych za sprzeczne z Konstytucją na dzień 30 listopada 2008 r.

W maju 2008 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zwrócił się do ETS z wnioskiem

o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym w zakresie: zgodności polskich przepisów

ograniczających prawo do odliczania zagranicznych składek ubezpieczeniowych z prawem

wspólnotowym; oraz stosowania zasady pierwszeństwa prawa wspólnotowego niezależnie od

wyroku sądu konstytucyjnego, który postanowił o odroczeniu utraty mocy obowiązującej

przepisów uznanych za niekonstytucyjne.

W wydanym wyroku ETS orzekł, że:

Przepisy prawa wspólnotowego (art. 43 i 49 WE) sprzeciwiają się polskim regulacjom,

które zabraniały podatnikom odliczania od dochodu i podatku kwoty zagranicznych składek

ubezpieczeniowych.

Zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego zobowiązuje sąd krajowy do stosowania

prawa wspólnotowego i do odstąpienia od stosowania sprzecznych z nim przepisów krajowych,

niezależnie od wyroku krajowego sądu konstytucyjnego, który odracza utratę mocy

obowiązującej tych przepisów, uznanych za niekonstytucyjne.

Powyższy wyrok ETS prowadzi do bardzo istotnych konkluzji. Po pierwsze należy podkreślić,

że Trybunał po raz kolejny potwierdził, że prawo krajowe sprzeczne z prawem wspólnotowym

nie powinno być stosowane przez sądy krajowe. Dodatkowo ETS podkreślił, że nawet wyrok TK

odraczający utratę mocy obowiązujących przepisów uznanych za niekonstytucyjne nie może stać

na przeszkodzie by odstąpić od stosowania sprzecznych z prawem wspólnotowym przepisów

krajowych.

Wnioski płynące z przedmiotowego wyroku ETS mają również zastosowanie do innych

przepisów krajowych stosowanych przez polskie organy podatkowe, które są sprzeczne z

prawem wspólnotowym.