Farmakologia

W- 7

„Leki układu pokarmowego”

lek. Tomasz Gutowski

CHOROBA WRZODOWA

Objawy przedmiotowe i podmiotowe → choroba psychosomatyczna!

Klasyczne objawy:

- Nawracający ból w nadbrzuszu

- nudności, wymioty

- zgaga

- wzdęcie brzucha, bolesność uciskowa w nadbrzuszu

Czynniki środowiskowe:

- Nadużycie alkoholu

- przyjmowanie NLPZ

- palenie tytoniu

- wywiad rodzinny

Cechy wskazujące na możliwość powikłań lub inne schorzenia:

- Stały ból

- fusowate lub krwawe wymioty

- dysfagia

- biegunka

- krwawienie z odbytu,

- utrata masy ciała, wyniszczenie,

- żółtaczka, hepatomegalia, guz w jamie brzusznej, niedokrwistość

Czynniki obronne:

• prawidłowa regulacja wydzielania kwasu solnego i pepsyny

• sok żołądkowy o prawidłowym składzie

• wydzielanie HCO3-

• odpowiednie stężenie endogennych prostaglandyn w błonie śluzowej żołądka (odnowa błony, unaczynienie)

• prawidłowe krążenie w śluzówce

Czynniki agresji:

• wysokie stężenie jonów H+ w świetle żołądka

• aktywność pepsyn żołądkowych

• zarzucanie żółci do żołądka

• zakażenie H. pylori

LECZENIE CHOROBY WRZODOWEJI. Leki hamujące wydzielanie H+ w żołądku oraz sole bizmutu.inhibitory pompy protonowej PPI:

– omeprazol 20 mg 2x/dobę– lansoprazol 30 mg – pantoprazol 40 mg

antagoniści receptora H2:– ranitydyna 150 mg 2x/dobę przenika do OUN, wpływa na czynność

osi podzwgórze-przysadka-jajnik (ginekomastia), hamuje rozkład estrogenów, interakcje

– famotydyna 40 mg 1x/dobę wieczorem, lepsza bo polska, b. długi okres działania

– cymetydyna 800 mg na noc straszne interakcje, już się nie stosuje– nizatydyna 300 mg na noc

sole bizmutu:– cytrynian bizmutu 120 mg 4x/dobę nie pić mleka, nie spożywać

białek, Ca2+, Mg2+, działa osłaniająco, a w miejscach nadżerek odkażająco, stymuluje ziarninowanie w obrębie wrzodu

II. Leki przeciwbakteryjne w chorobie wrzodowej

-laktamy:Amoksycylina 1000 mg 2x/dobęprzez 7 dni lub 500 mg 3x/dobę

makrolidy:klarytromycyna 250 mg 2x/dobę lub 500 mg 3x/dobę

nitroimidazole:metronidazol 500 mg 2x/dobę przez 7 dni

Eradykacja = po 7 dniach usunięcie Hp.

z przewodu pokarmowego

Ewakuacja = jest skuteczna, jeśli 4 tyg. po leczeniu robimy fiberoskopię i test urazowy nie stwierdzając obecności Hp.

III. Leki antycholinergiczne.pirenzepina 50 mg 2x/dobę nie wpływa na motorykę,

hamuje wydzielanie HCl

IV. Leki zobojętniające.koloidalne związki glinu (zaparcia) i magnezu (biegunki)

LEKI WYMIOTNE:

Wymioty to najlepsza naturalna droga usunięcia toksyn z organizmu.

Nie wolno wywoływać wymiotów u nieprzytomnych – niebezpieczeństwo zachłystowego zapalenia płuc.

• Apomorfina – agonista receptora dopaminowego– podawana pozajelitowo działa szybko, ale krótko– dawka większa niż 10mg powoduje depresję

oddechową

• Emetyna – alkaloid korzenia wymiotnicy (Radix Ipencacuanhae)

– podawana doustnie w mniejszych dawkach działa wykrztuśnie, w większych (5x) wymiotnie

LEKI PRZECIWWYMIOTNE:• dopaminolityczne:

– neuroleptyki:• chlorpromazyna• tietylperazyna (Torecan) – wpływ zarówno na rec. D jak i 5-HT, stosowany w

leczeniu choroby lokomocyjnej = zaburzeniu czynności błędnika• prometazyna (Diphergan)

– antagoniści receptora dopaminowego – metoklopramid – skurcz zwieracza wpustu, pobudza perystaltykę podłużną, poprawia pasaż jelitowy

• antagoniści receptora H1 – dimenhydrynat (Aviomarin)• antagoniści receptora 5-HT:

• ondansetron (Zofran) w przebiegu chemioterapii chorób nowotworowych,• dolasetron (Anzemet) w chorobach z silną aktywacją ośrodka wymiotnego• granisetron (Kytril) można podać doustnie, dożylnie, domięśniowo• tripisetron (Navoban) drogie

• antagoniści receptora M (cholinolityki) :• atropina• skopolamina = hioscyna

Metoklopramid

Lek prokinetyczny o działaniu przeciwwymiotnym

Bloker rec. dopaminergicznych D2

Bloker rec. Serotoninowych 5 HT-3

Poza działenim p/wymiotnym ma znaczne działanie miejscowo pobudzające motorykę żołądka i jelit, powodując przyspieszone przejście treści pokarmowej przez górny odcinek p.pokarmowego bez pobudzenia wydzielania kwasu solnego!!!

Metoklopramid

(W): wymioty spowodowane przez- środki znieczulenia ogólnego- Leki cytostatyczne- L-dopą- promieniowaniem- mocznicą- migreną- zaburzeniami opróżniania p. pokarmowego- GERD

!!! Nie działa w niedrożności porażennej jelit

Metoklopramid

DN: zw. z blokowaniem rec. 5 HT w OUN

- zaburzenia ruchu

- senność

- zmęczenie

- niepokój ruchowy

- kurczowy kręcz szyi

Pobudza wydz. Prolaktyny => mlekotok, ginekomastia, impotencja

Metoklopramid

PW:

- ciąża

- padaczka

- pheochromocytoma

- ostre choroby jamy brzusznej

- krwawienie z przewodu pokarmowego

Metoklopramid

Preparaty:

Metoclopramid 10 czopki/ tabl. a 10mgMetoclopramid 20 czopki a 20mg

Metoclopramid sol. 5mg/ml in amp. a 2ml

Pramidin 10 aerozol do nosaPramidin 20

LEKI POPRAWIAJĄCE TRAWIENIE:

• leki zwiększające kwaśność soku żołądkowego: Citropepsin, Bepepsin

• leki zawierające enzymy trzustkowe: Lipancrea, Kreon, Panzytrat, Combizyn, Neo-Pancreatinum

• substancje roślinne pobudzające wydzielanie żołądkowo-jelitowe:– goryczki, olejki eteryczne, terpeny, azuleny, flawonoidy, cukry występujące

w rumianku, mięcie, tymianku, pieprzu, dziurawcu, rozmarynie, majeranku, kminku, koprze

– gutte stomatice – krople żołądkowe = wyciąg z mięty, dziurawca, kozłka lekarskiego, piołunu (zwiększają wydzielanie soku żołądkowego i hormonów jelitowych, zwiększa trawienie, motorykę, pasaż jelitowy)

– Herbogastrin (wyciąg z rumianku, dziurawca, szałwi, mięty)

LEKI PRZECZYSZCZAJĄCEsubstancje „masowe” (wypełniacze, tworzą objętość treści

pokarmowej) – błonnik (otręby, ziarna), metyloceluloza, agar

substancje poślizgowe i rozmiękczające: - parafina płynna (powleka powierzchnię błony śluzowej

jelita, ale jest częściowo wchłaniana do węzłów chłonnych → włóknienie),

- oleje roślinne, poloksamer

środki osmotyczne - siarczan magnezu (sól gorzka), siarczan sodu, - Laktuloza – syrop (w zaburzeniach elektrolitowych, u dzieci powyżej 1 roku życia)

środki drażniące:

- olej rycynowy (mydła rycynolowe w jelicie cienkim)

- glikozydy antrachinonowe zawarte w korze kruszyny, kłączu rzewienia (uwalniają aglikony antrachinonowe w jelicie cienkim i grubym)

• wywołują stan zapalny!!! nie pij herbatki „Figura 1”, „Figura 2” itp. bez potrzeby!!!

środki syntetyczne działające na jelito grube – oksyfenizatyna (laksigen), bisakodyl

wlewki doodbytnicze – Enema

Działanie niepożądane leków przeczyszczających:

1. powodowanie stanu zapalnego śluzówki jelita

2. odwodnienie z zaburzeniami elektrolitowymi

3. zaburzenie fizjologicznej regulacji perystaltyki i wydzielania śluzu i soków trawiennych

4. zaburzenie przyswajania substancji odżywczych i leków

5. zaburzenie równowagi mikrobiologicznej p. pokarmowego

6. prowokacja bólów brzucha, wtórnych zaparć i wzdęcia

7. utrudnienie rozpoznania schorzeń cewy jelitowej (porażenie, niedrożność, stany zapalne, guzy w jamie brzusznej)

LEKI PRZECIWBIEGUNKOWE

elektrolity z glukozą:– Saltoral, Gastrolit– płyny infuzyjne: 0,9% NaCl, 5% glukoza, wieloelektrolitowy, jelitowy, Ringera

hamujące perystaltykę jelitową:– cholinolityki:

• atropina (z Atropa Belladonnae, Hiosciamus niger, Datura stramonium; im, iv)

• hioscyna • oksyfenonium

– spazmolityki bezpośrednie:• papaweryna• drotaweryna (No-spa)• loperamid (Imodium)

– agoniści receptorów opioidowych• trimebutina• morfina, kodeina• petydyna• difenoksylat

adsorbenty:– węgiel leczniczy (2 tabletki co 2-3h)

– pektyny (marchew, pieczone jabłka, banany)

– garbniki (kora dębu, czarna jagoda)

– Tanninum albuminatum (2 tabletki co 2-3h)

osłaniające:– kleiki skrobiowe

– maceraty śluzowe (z siemienia lnianego)

– Smecta

przeciwzapalne:– glikokortykosteroidy: Budezonid

– kromoglikan disodowy

– pochodne kwasu salicylowego –mesalazyna, sulfasalazyna