Księgozbiory beletrystyczne w polskich akademickich bibliotekach

specjalistycznych

Ewa Dobrzyńska-Lankosz Rogów, 22-24.06.2016

Losy księgozbioru beletrystycznego w AGH

q  lata 50. – biblioteka dla pracowników utworzona przez ZNP

q  2002 r. – przekształcenie, na mocy zarządzenia Rektora AGH, w Bibliotekę Pracowniczą (nadzór merytoryczny – Dział Socjalno-Bytowy AGH, finansowanie z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych)

q  2015 r. – przeniesienie i, de facto, włączenie Biblioteki Pracowniczej, do BG

Przeniesienie księgozbioru do BG - procedury

q  zawarcie porozumienia (prorektor ds. ogólnych + zw. zawodowe; w porozumieniu z dyrektorem BG)

q  podjęcie działań zgodnie z przyjętym harmonogramem

PROBLEMY

mentalne

PO 10 MIESIĄCACH

•  wkrótce zakończone zostanie opracowanie książek przeniesionych do BG (dzięki kopiowaniu z NUKAT znacznie skrócony został okres opracowania)

•  na bieżąco opracowuje się nowości •  notuje się duże zainteresowanie nowościami

(wydzielony regał z nowościami) i wzrost liczby wypożyczeń

•  w czerwcu br. planuje się uruchomienie nowej usługi – e-booki i audiobooki (OSBI)

Kochani,

znalazłamwnaszejankieciejednąrzecz,októrąchciałamWaspodpytać.Chodzimiokomentarzdopkt.48,którybrzmi:

Przezrepozytoriumrozumiesiętutajcyfrowearchiwumupowszechniającedorobeknaukowypracownikówinstytucji.

Acozrozprawamidoktorskimi?Naogółsątopracetzw.studentówIIIstopniastudiów.Więcniesątopracownicyuczelni.

Dorepozytoriówinstytucjonalnychwprowadzasięteraztakżepracedyplomowestudentów(czasemsątoAPD–ArchiwaPracDyplomowych,czasemrepozytoriainstytucjonalne;tozależyodorganizacjisystemuprzepływutychdokumentówwdanejinstytucjiiodoprogramowania,jakimsięposługuje).DocelowopracedyplomowemająwylądowaćwORPDczyliOgólnopolskimRepozytoriumPracDyplomowych.

Wg C.A. Lynch-a repozytorium instytucjonalne uczelni to zespół usług, które uniwersytet oferuje

członkom swojej społeczności a mających na celu gromadzenie oraz upowszechnianie cyfrowych

dokumentów tworzonych przez instytucję i jej członków, a także zarządzanie obiektami

z uwzględnieniem ich długoterminowego zabezpieczenia.

WgWikipediijesttotakże przechowywanie i zachowanie innych cyfrowych zasobów instytucjonalnych, w tym niepublikowanych lub w inny sposób łatwo narażonych na utratę, tj. prace dyplomowe czy też raporty techniczne.

Czylijesttocoświęcejniżtylkopublikacjepracowników.

Losy księgozbiorów beletrystycznych w innych specjalistycznych bibliotekach akademickich

q W kilku bibliotekach były, ale zostały zlikwidowane (brak miejsca, brak środków na zakup nowości czy opłacenie etatu do obsługi kolekcji) i przekazane do bibliotek szkolnych, bibliotek na Litwie, domów dziecka czy do ośrodków wczasowych danej uczelni.

q Część pozostała w bibliotekach i jest udostępniana w formie book-crossingu (bez opracowania, bez obsługi, bez zakupu nowości, bez kosztów, np. w PW).

Losy księgozbiorów beletrystycznych w innych specjalistycznych bibliotekach akademickich

Przykłady powrotu do idei utworzenia zbioru beletrystyki: q BG Politechniki Białostockiej, która nosi się z zamiarem utworzenia kolekcji beletrystycznej q BG Politechniki Lubelskiej, która niedawno taką inicjatywę podjęła

Losy księgozbiorów beletrystycznych w innych specjalistycznych bibliotekach akademickich

Rozwiązanie zastosowane

w Bibliotece Uczelni Łazarskiego

udostępnianie deponowanych w Uczelni ruchomych kompletów księgozbioru Biblioteki Publicznej dzielnicy

Warszawa Mokotów

Występowanie kolekcji beletrystycznych w akademickich bibliotekach specjalistycznych – stan obecny

Uczelnie techniczne q Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie (AGH) q Politechnika Lubelska (PL) q Politechnika Łódzka (PŁ) q Politechnika Opolska (PO) q Politechnika Śląska (PŚl) q Politechnika Wrocławska (PWr)

Występowanie kolekcji beletrystycznych w akademickich bibliotekach specjalistycznych – stan obecny

Uczelnie wojskowe q Akademia Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte, Gdynia (AMW) q Akademia Morska w Szczecinie (AM) q Wojskowa Akademia Techniczna im. Jarosława Dąbrowskiego w Warszawie (WAT)

Występowanie kolekcji beletrystycznych w akademickich bibliotekach specjalistycznych – stan obecny

Uczelnie rolnicze / przyrodnicze q Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie (SGGW) q Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu (UP Wr)

Występowanie kolekcji beletrystycznych w akademickich bibliotekach specjalistycznych – stan obecny

Uczelnie medyczne q Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie (PUM) q Gdański Uniwersytet Medyczny (GUM)

Występowanie kolekcji beletrystycznych w akademickich bibliotekach specjalistycznych – stan obecny

Inne uczelnie q Wyższa Szkoła Biznesu – NLU w Nowym Sączu (WSB – NLU)

Analizą objęto

Łącznie analizą objęto 14 akademickich bibliotek specjalistycznych, w tym: q 6 bibliotek uczelni technicznych q 3 biblioteki uczelni wojskowych q 2 biblioteki uczelni rolniczych / przyrodniczych q 2 biblioteki uczelni medycznych q 1 inna

Odpowiedzi na pytania skierowane do dyrektorów ww. bibliotek

Krótka charakterystyka księgozbioru

q  literatura polsko- i obcojęzyczna; q  literatura piękna, sensacyjna, biograficzna,

popularno-naukowa, fantastyka, poezja, książki o tematyce historycznej.

Niektóre z księgozbiorów posiadają swoją dodatkową specyfikę, jak na przykład AM w Szczecinie – gromadzi marynistykę, PUM w Szczecinie – beletrystykę tematycznie związaną z medycyną, czy AMW w Gdyni – „żółte tygrysy”.

Proweniencja księgozbioru

q  Jako część księgozbioru centralnej (głównej) biblioteki danej uczelni (istnienie od momentu powstania biblioteki naukowej)

q  Jako biblioteki dla pracowników, tworzone przez ZNP (potem przekazane do biblioteki głównej)

q  Jako dary przekazane do biblioteki głównej z bibliotek na statkach, indywidualnie od czytelników, od Klubu Studentów PWr …

Formy pozyskiwania pozycji do zbiorów / źródła finansowania

Formy pozyskiwania pozycji q Zakupy q Dary (czasem wyłącznie dary, np. w GUM)

Źródła finansowania q Budżet biblioteki q Fundusz socjalny uczelni

Czy jest to biblioteka wydzielona w strukturze biblioteki (głównej / centralnej uczelni)

W 3 przypadkach jest to jednostka wydzielona w strukturze biblioteki głównej (SGGW, PŁ, PWr.),

w pozostałych przypadkach stanowi oddzielną kolekcję.

Na jakiej podstawie dokonuje się zakupów?

q  dezyderaty zgłaszane przez czytelników q  zapowiedzi wydawnicze q  rozpoznanie rynku przez pracowników centralnej

biblioteki uczelni W PŚl i AGH planowane do zakupu wykazy książek

dodatkowo uzgadniane są ze związkami zawodowymi.

Wielkość księgozbioru

8515

50

11341

40

7000

26287

16588 18351 18737

11767

2056

6500

21180

976

Jeśli jest to wydzielona kolekcja, to czy jest rejestrowana w oddzielnym inwentarzu?

q  w 10 bibliotekach kolekcja beletrystyczna rejestrowana jest w oddzielnym inwentarzu

q  w 4 – w ciągu inwentarza biblioteki głównej

Kto opracowuje zbiory?

We wszystkich przypadkach zbiory opracowywane są przez pracowników biblioteki głównej.

Obsługa biblioteki (jeśli jest odrębną jednostką)

Kolekcje beletrystyczne obsługiwane są przez pracowników biblioteki głównej (oddziału

udostępniania, wypożyczalni)

Czy księgozbiór jest w wolnym dostępie?

q  w 10 przypadkach – księgozbiór beletrystyczny w całości w wolnym dostępie

q  w AGH poza SWD znajduje się tylko niewielka część zbiorów rzadziej wypożyczanych

q  w UP Wr czytelnik ma swobodny dostęp jedynie do części kolekcji

q  w GUM, PO i AM cały zbiór umieszczony jest w magazynie

Dostęp do księgozbioru

W większości bibliotek księgozbiory beletrystyczne dostępne są w godzinach pracy biblioteki / wypożyczalni: q 39 – 60 godz/tydz. (PWr, PŚl, UP Wr, AGH) q 30 – 33 godz/tydz. (PŁ, SGGW, WSB NLU)

Informacja o zbiorach

Zasadniczo katalogowanie zbiorów beletrystycznych – w posiadanym przez daną bibliotekę systemie komputerowym: q w 4 przypadkach – w oddzielnej bazie, q w pozostałych przypadkach – w tej samej bazie, co literatura naukowa.

Informacja o zbiorach

Stosowanie filtrów lub faset ułatwiających przeszukiwanie podzbioru zawierającego beletrystykę. Przykładowo w AGH fasety, umożliwiające zawężenie wyszukania do gatunku / formy (np. powieść, opowiadanie, poezja) lub do lokalizacji (Biblioteka Pracownicza, BP – Magazyn, BP – Strefa Wolnego Dostępu).

Użytkownicy

q  tylko pracownicy, emerytowani pracownicy i renciści uczelni (AGH, PŁ) (zastrzeżenie związków zawodowych)

q  wszyscy użytkownicy biblioteki głównej

Roczna l. wypożyczeń

2112

7600

1000

13000

4183

400

5250

11665

1271 360 827

Roczna l. wypożyczeń a liczba zbiorów

AGH PL PŁ PO PŚl PWr AMW AM WAT SGGW UP Wr PUM GUM WSB – NL

Liczba wypożyczeń w porównaniu z liczbą zbiorów

wypożyczenia

zbiory

Podsumowanie

•  Brak informacji z innych bibliotek akademickich •  Może warto by porównać z bibliotekami w

innych krajach? •  Może warto wrócić do badań użytkowników po

wprowadzeniu e-book-ów i audiobook-ów? •  W większości przebadanych bibliotek jest

zainteresowanie czytelników księgozbiorem, zabiegają o zakup nowości

Podsumowanie

•  Dlaczego tak znikome jest zainteresowanie użytkowników księgozbiorem w przypadku GUM?

Dziękuję za uwagę J