Biblioteka Centrum Ksztacenia Ustawicznego Ekonomistw

w Chorzowie

Powtrka z epok Dwudziestolecie midzywojenne

Ponca yrafa Salvador Dali

wiat midzy wojnami

Daty graniczne: 1918-1939

1918

- koniec I wojny wiatowej (Polska niepodlegym pastwem)

1922

- powstanie Zwizku Socjalistycznych Republik Radzieckich

1922

- marsz na Rzym Mussoliniego zamach stanu dyktatura

partii faszystowskiej we Woszech

1929-1933

- wielki kryzys gospodarczy w Stanach Zjednoczonych i Europie

1933

- Hitler kanclerzem Rzeszy (nazizm doktryn panujc

w Niemczech)

1938

- anszlus Austrii (wczenie do Niemiec)

1938-1939

- zabr Czechosowacji przez Niemcy

1939

- agresja Niemiec na Polsk

Pogldy filozoficzne midzywojnia:

behawioryzm, freudyzm, egzystencjalizm, pragmatyzm,

katastrofizm, surrealizm

Nowe tendencje w poezji:

ekspresjonizm, awangarda poetycka, futuryzm, dadaizm,

nadrealizm i neoklasycyzm

Tematem nowej poezji:

Technika, miasto, maszyny, tum

Ekspresjonizm

Ojczyzn nurtu byy Niemcy. Wane byo prezentowanie

i uzewntrznianie tego co tkwi gboko w czowieku. Poezja

musi wyraa wntrze jak w obrazie Muncha pt. Krzyk

materializuje i obrazuje, zdawaoby si abstrakcyjne zjawisko.

Awangarda poetycka

Rozwina si we Francji. Czoowym przedstawicielem by

Guillaume Apollinaire.

Twrcy awangardy gosili swobodny tok rozumowania oraz

poezja ma by kreacyjna czyli powoujca do istnienia nowy

wiat, ktry dotd istnia tylko w wyobrani poety.

Futuryzm

Nakazywa cakowite odcicie si od przeszoci,

a spojrzenie ku przyszoci (futurus). Za temat poezji obrali

sobie cywilizacj miast i technik. Haso futurystw brzmiao:

Ryczcy automobil jest pikniejszy ni Nike z Samotraki.

Ponadto gosili, e wojna to jedyna higiena wiata.

Przedstawiciele futuryzmu Filippo Marinetti i w Rosji

Wodzimierz Majakowski.

Rosyjscy wielcy poeci: Jesienin, Achmatowa, Bok, Majakowski,

Osip Mandelsztam, Borys Pasternak poeta, pisarz, autor

synnej powieci Doktor ywago zakazanej w Zwizku

Radzieckim.

Dadaizm

Rozwin si Szwajcarii, nazw sw wzi od zabawki

niemowlcej. Dadaici gosili: Wcie sowa do kapelusza,

wycignijcie na chybi trafi, a otrzymacie poemat dada.

Kierunek ten sta si pocztkiem kierunku w malarstwie

collage.

Surrealizm

Jest konsekwencj realizacji psychoanalizy w literaturze

i sztuce. Surrealici zapragn utrwali sen, wizj, halucynacje

bd je malowa i rekonstruowa sowem.

Nowy cel w sztuce kilka zasad:

Sztuk jest wszystko, co wyraa uczucie lub widzenie

wiata.

Nie ma jedynego ustalonego raz na zawsze kanonu

pikna.

Konstrukcja i monta to pojcia, ktre okrelaj now

sztuk. Atelier artysty jest czym na ksztat

laboratorium.

Nowe nurty w sztuce:

* abstrakcjonizm oderwanie od rzeczywistoci

i naladownictwa.

* kubizm jego twrca Pablo Picasso, ktry

naturalne ksztaty sprowadzi do form geometrycznych

* surrealizm kierunek, ktry uwalnia wyobrani artysty

od nakazw, pozwala eksponowa sen, wizje, gbsze pokady psychiki

ludzkiej.

Nowy typ powieci

Marcel Proust W poszukiwaniu straconego czasu

podr w gb psychiki czowieka. Istot utworu jest

nowatorska narracja. Autor siga w gb wiadomoci.

James Joyce- Ulisses powie strumienia wiadomoci,

monolog wewntrzny jest wiernym zapisem procesu mylenia

bohaterw.

Franz Kafka Proces wiat ukazany jako koszmar bohatera,

czyli everymena (czyli czowieka kadego).

Tomasz Mann Czarodziejska Gra, Buddenbrookowie, Doktor

Faustus (symbol, intelektualizm, uniwersalizm).

John Galsworthy Saga rodu Forsytew

Erich Maria Remarque Na Zachodzie bez zmian

Michai Buhakow Mistrz i Magorzata

Antoine Saint-Exupery Ziemia, planeta ludzi

Dwudziestolecie midzywojenne w Polsce

Zdarzenia

11 listopada 1918 odzyskanie niepodlegoci

1920 wojna polsko-sowiecka

1926 przewrt majowy

1938 pakt Ribbentrop-Mootow, zwany czwartym rozbiorem

1939 agresja Niemiec na Polsk

Mapa literacka polskiego dwudziestolecia

POEZJA

Ugrupowania poetyckie

Skamander

Futuryci

Awangarda Krakowska

Druga Awangarda

Poeci indywidualici

Wadysaw Broniewski

Maria Pawlikowska-Jasnorzewska

Czesaw Miosz

Bolesaw Lemian

Leopold Staff

PROZA

Stefan eromski Przedwionie

Maria Dbrowska Noce i dnie

Zofia Nakowska Granica

Witold Gombrowicz Ferdydurke

Bruno Schulz Sklepy cynamonowe

Witkacy Nienasycenie, Narkotyki, Niemyte dusze

Juliusz Kaden-Bandrowski Genera Barcz

Tadeusz Doga-Mostowicz Kariera Nikodema Dyzmy

DRAMAT

Stanisaw Ignacy Witkiewicz Szewcy, W maym dworku

Tadeusz Rittner W maym domku

Jerzy Szaniawski eglarz