Ostre stany związane z nadużywaniemalkoholu - czyli

ostre upojenie alkoholowe i alkoholowyzespół abstynencyjny

Epidemiologia

W Polsce 10 % populacji nadużywa napojów alkoholowych, z tego 800 tys. to osoby uzależnione od alkoholu.

Według danych PARPA w roku 2002 zatrzymano i doprowadzono do izb wytrzeźwień 164422 osoby,

zaś do policyjnych pomieszczeń dla nietrzeźwych trafiło 57026 osób.

Śmiertelność w ostrych zatruciach alkoholem etylowym dochodzi do 2,5 %, a w przypadku tzw. zatruć mieszanych (np. alkohol plus leki) jest parokrotnie większa. W przypadku zatruć alkoholami

niekonsumpcyjnymi śmiertelność przekracza 20%.

Definicje wg ICD 10:

Nadużywanie alkoholu – F10.1

Zespół uzależnienia od alkoholu – F10.2

Ostry zespół abstynencyjny – F10.3

Zespół abstynencyjny z majaczeniem – F10.4

Picie szkodliwe – nadużywanie alkoholu

Określa szkodliwy dla zdrowia sposób używania napojówalkoholowych, w wyniku czego występują szkody:

somatyczne (powodowanie, zaostrzenie i pogorszenie wielu chorób),

psychiczne (agresywność, depresje, zaburzenia lękowe, psychozyalkoholowe), lub

socjalne, ale

nie stwierdza się jeszcze objawów uzależnienia od alkoholu.

Zespół uzależnienia od alkoholu Definicja

zespół objawów behawioralnych,fizjologicznych i zmian poznawczych, które

pojawiają się w toku wielokrotnegoużywania alkoholu.

Zespół uzależnienia od alkoholuKryteria rozpoznania:

stwierdzenie co najmniej 3 spośród poniższych objawów:

- Silna, natrętna potrzeba spożywania alkoholu (głód alkoholu).

- Upośledzona zdolność kontrolowania picia alkoholu (trudności w unikaniu rozpoczęcia picia, trudności w zakończeniu picia albo problemy z ograniczeniem picia do wcześniej założonego poziomy).

- Objawy zespołu abstynencyjnego (drżenia mięśniowe, nadciśnienie tętnicze, tachykardia, nudności, wymioty, biegunka, bezsenność, rozszerzenie źrenic, wysuszenie śluzówek, wzmożona potliwość, zaburzenia snu, nastrój drażliwy lub obniżony, lęk) występujące przy próbach przerwania lub ograniczenia picia alkoholu.

- Zmieniona (najczęściej zwiększona) tolerancja alkoholu (ta sama dawka alkoholu nie przynosi oczekiwanego efektu, potrzeba spożywania większych dawek alkoholu dla wywołania oczekiwanego efektu).

- Postępujące zaniedbywanie alternatywnych dopicia przyjemności, zachowań zainteresowań na rzecz zdobywania alkoholu.

- Picie alkoholu mimo obecności szkodliwych następstw zdrowotnych i świadomości ich związku z piciem.

Picie ryzykowne (kategoria niemedyczna)

powodowane alkoholem zachowania i działa w kierunku podejmowania zachowań niosących w sobie ryzyko, np. prowadzenie pojazdów w stanie intoksykacji, praca na

wysokości, nieprzestrzeganie przepisów bezpieczeństwa w pracy

Różnicowanie między piciemszkodliwym, ryzykownym, auzależnieniem decyduje o

sposobie leczenia!

Napój alkoholowy

Ust.1, art. 46 Ustawy o wychowaniu w trzeźwości iprzeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982r.

definiuje pojęcie napoju alkoholowego. „Napojemalkoholowym w rozumieniu niniejszej ustawy jest produktprzeznaczony do spożycia zawierający alkohol etylowy w

stężeniu przekraczającym 0,5%”.

W zależności od stężenia czystego alkoholu etylowego w roztworze rozróżnia się napoje:

- wysokoprocentowe, np. wódki: ok. 45% i wyżej, napoje - średnioprocentowe, np. wina: 10 do 20 %, i - niskoprocetowe, np. piwa: 3 do 7 %.

Przyjmuje się, że standardowa porcja napoju alkoholowego to 20 g czystego alkoholu = 0,5 l piwa = 150 ml

wina = 50 ml wódki.

Fizjologiczne reakcje na alkohol:

0,3-0,5 promila Upośledzenie koordynacji wzrokowo-ruchowej, nieznaczne zaburzenia

równowagi,euforia i obniżenie krytycyzmu.

0,5-0,7 promila Zaburzenia sprawności ruchowej (niezauważalne osłabienie refleksu),

nadmierna pobudliwość i gadatliwość, a także obniżenie samokontroli orazbłędna ocena własnych możliwości, które prowadzą do fałszywej oceny

sytuacji.

0,7-2,0 promile Zaburzenia równowagi, sprawności i koordynacji ruchowej, obniżenie

progu bólu, spadek sprawności intelektualnej (błędy w logicznymrozumowaniu,wadliwe wyciąganie wniosków, itp.) pogłębiające sie w miarę

intoksykacji alkoholowej. Opóźnienie czasu reakcji, drażliwość,zachowania agresywne, pobudzenie seksualne, wzrost ciśnienia krwi oraz

przyspieszenie akcji serca.

Fizjologiczne reakcje na alkohol (c.d.):

2,0-3,0 promile Zaburzenia mowy (bełkotliwa), wyraźne spowolnienie i zaburzenia

równowagi (chód na szerokiej podstawie, chwianie się, przewracanie),wzmożona senność, znacznie obniżona zdolność do kontroli własnych

zachowań.

3,0-4,0 promile Spadek ciśnienia krwi, obniżenie ciepłoty ciała, zanik odruchów

fizjologicznych, głębokie zaburzenia świadomości prowadzące dośpiączki.

> 4,0 promili Głęboka śpiączka, zaburzenia czynności ośrodka naczyniowo-

ruchowego i oddechowego, możliwość porażenia tych ośrodków przezalkohol - stan zagrożenia życia.

Wpływ na metabolizm alkoholu worganizmie mają między innymi:

- rasa- masa ciała,

- odżywienie, - wiek, - płeć, - stan zdrowia- dawka alkoholu- stężenie alkoholu

Stan wskazujący na użycie alkoholu to: 0,2-0,5 promila alkoholu we krwi albo obecność 0,1-0,25 mg

alkoholu w 1 litrze wydychanego powietrza.

Stan nietrzeźwości to: powyżej 0,5 promila alkoholu we krwi albo powyżej 0,25 mg

alkoholu w 1 litrze wydychanego powietrza.

Interakcje alkoholu z lekami

- efekt sumujący, podwyższona tolerancja z lekami uspokajającymi, nasennymi, przeciwbólowymi

- przyspieszenie działania – leki przeciwdrgawkowe, benzodiazepiny, pochodne sulfonylomocznika

- uczulanie organizmu na alkohol - chloramfenikol, metronidazol, nitrogliceryna,sorbonit – objawy – zaczerwieniene twarzy, nudności, wymioty, zawroty głowy, bóle głowy, bóle brzucha, obfite poty.

- zespół alkoholowo-paracetamolowy – uszkodzenie wątroby, w skrajnych przypadkach jej niewydolność

Postępowanie w ostrym upojeniu alkoholowym:

Niepowikłane zatrucie alkoholem - zwykle nie wymaga interwencji medycznej

Postępowanie objawowe

Zabezpieczenie przed utratą ciepła lub przegrzaniem

Dostarczenie płynów

Ocena stanu psychofizycznego

Niewskazane uspokajanie farmakologiczne – działanie depresyjne na podstawowe ośrodki życiowe (ośr. oddechowy)!

Ostry zespół abstynencyjny (odstawienia)

Ostry zespół abstynencyjny (c.d.):

Rozwija się w ciągu 24-36 godzin po znacznymograniczeniu lub zaprzestaniu picia.

Objawy utrzymują się od kilkunastu godzin do kilku dni.

Ostry zespół abstynencyjny (c.d.):

W zespole abstynencyjnym można wyróżnić 2 postawowe grupyobjawów:

- objawy somatyczne (związane głównie z zaburzeniami układu autonomicznego) pojawiają się jako pierwsze oraz

- objawy psychiczne.

Ostry zespół abstynencyjny (c.d.):

Objawy somatyczne to:

- układ pokarmowy – brak łaknienia, nudności, wymioty, biegunka

- układ krążenia – tachykardia, zaburzenia rytmu serca, podwyższone RR

- układ wegetatywny – wzmożona potliwość, rozszerzenie źrenic,suchość śluzówki jamy ustnej

- poza tym: złe samopoczucie, bóle mięśniowe, skurcze mięśniowe, bóle głowy,drżenia rąk, drżenia całego ciała

Objawy psychiczne to:- nadpobudliwość, niepokój, lęk, obniżenie nastroju, dysforia,

drażliwość, poczucie winy i wstydu, zaburzenia snu – bezsenność, koszmary senne.

Ostry zespół abstynencyjny (c.d.):

Różnicowanie: pomocne określenie związku czasowego z przerwaniem lub ograniczeniem

picia alkoholu

krwiak śródczaszkowy,udar mózgu,

zatrucia, infekcje,

stany hipo- i hiperglikemiczne

Nasilone objawy ostrego zespołu odstawieniapowinny być leczone w wyspecjalizowanym

ośrodku – Oddział Leczenia AbstynencyjnychZespołów Alkoholowych

(OLAZA)

Ok. 5 % hospitalizacji zespołów abstynencyjnych jestpowikłana majaczeniem alkoholowym lub drgawkami.

Zespół abstynencyjny z majaczeniem

powikłanie zespołu absynencyjnego ostrąpsychozą alkoholową

(majaczenie alkoholowe, ostra halucynozaalkoholowa)

jest bezwzględnym wskazaniem dohospitalizacji psychiatrycznej!

Majaczenie alkoholowe (majaczenie drżenne,delirium tremens) to najczęściej spotykana

psychoza alkoholowa – występuje u 5 % osóbuzależnionych.

Cechy charakterystyczne – bezsenność,nasilenie objawów wieczorem i w nocy.

Zespół abstynencyjny z majaczeniem (c.d.):

Objawy:

nasilone objawy zespołu abstynecyjnego + nasilony niepokój, lęk, okresowe zaburzenia

świadomości (dezorientacja co do miejsca i czasu),omamy (gł. wzrokowe, słuchowe, czuciowe),

urojenia.

- objaw Liepmana – omamy wzrokowe po uciśnięciu gałekocznych,

- objaw Reichardta – objaw “czystej kartki” - chory czyta zniezapisanej kartki.

Napady padaczkowe:

uogólnione

toniczno-kloniczne drgawki typu grand mal (drgawkowenapady abstynencyjne)

wystepują wyłącznie w okresie ostawiania alkoholu

nie pojawiają się w okresach pełnej abstynencji (wywiad!)

nie wymagają przewlekłego leczenia farmakologicznego

okres między napadami – bez zmian w EEG

Badania kontrolne krwi,monitorujące stan chorego z

o. z. a.:

morfologia,

enzymy wątrobowe,

elektrolity,

diastazy

Postępowanie w ostrych zespołach abstynencyjnych

Postępowanie w ostrych zespołach abstynencyjnych:

- uzupełnianie niedoborów witamin A, D, E(rozpuszczalnych w tłuszczach), wit. C oraz witaminz grupy B (B1, B2, B6)

- dożylne podawanie płynów (przy cechachodwodnienia) – PWE, glukoza, NaCl.

- uzupełnianie niedoborów elektrolitowych – K, Mg.

- klometiazol (Heminevrin), benzodiazepiny –działanie zapobieganie majaczeniu alkoholowemu,napadom drgawkowym

- ewentualnie: neuroleptyki (Haloperidol), Alfa-, Beta-adrenolityki itp.

Inne ostre stany związane z nadużywaniem alkoholu:

- zespół Mallory'ego-Weissa

- zapalenie błony śluzowej przełyku

- ostre zapalenie błony śluzowej żołądka

- ostre zapalenie trzustki, zaostrzenie p.z.t.

- zaburzenia czynności serca – arytmienadkomorowe, w tym napadowe migotanieprzedsionków

Dziękuję za uwagę