Encyklopedia Oświecenia.Encyklopedia Oświecenia.

Paweł Madej II „C”Paweł Madej II „C”

Wielka Encyklopedia FrancuskaWielka Encyklopedia Francuska

Encyklopedia wydawana we Francji w Encyklopedia wydawana we Francji w latach 1751-1766, a z późniejszymi latach 1751-1766, a z późniejszymi suplementami i wydaniami poprawionymi suplementami i wydaniami poprawionymi w 1772, 1777 i 1780. Encyklopedia ta w w 1772, 1777 i 1780. Encyklopedia ta w późniejszych latach doczekała się wielu późniejszych latach doczekała się wielu wydań w tłumaczeniu na inne języki i wydań w tłumaczeniu na inne języki i wydawnictw wzorujących się na niej i z wydawnictw wzorujących się na niej i z niej korzystających. niej korzystających.

Geneza powstaniaGeneza powstania We Francji powstał odpowiedni klimat i zapotrzebowanie We Francji powstał odpowiedni klimat i zapotrzebowanie

na wydawnictwa encyklopedyczne obejmujące całość na wydawnictwa encyklopedyczne obejmujące całość wiedzy, popularne były słowniki i kompendia obejmujące wiedzy, popularne były słowniki i kompendia obejmujące jakiś zakres wiedzy (historyczne, geograficzne itp.) W jakiś zakres wiedzy (historyczne, geograficzne itp.) W 1726 roku we Francji założono 1726 roku we Francji założono Société des ArtsSociété des Arts, które , które opracowało projekt wydania encyklopedii wiedzy i opracowało projekt wydania encyklopedii wiedzy i umiejętności, jednak do jego realizacji nie doszło. Było umiejętności, jednak do jego realizacji nie doszło. Było także kilka kolejnych prób stworzenia encyklopedii także kilka kolejnych prób stworzenia encyklopedii jednak i one zakończyły się niepowodzeniem. Przełom jednak i one zakończyły się niepowodzeniem. Przełom nastąpił w w dniu 16 października 1747 roku Le Breton nastąpił w w dniu 16 października 1747 roku Le Breton podpisał z Diderotem i d'Alembertem umowę na podpisał z Diderotem i d'Alembertem umowę na napisanie encyklopedii. W październiku 1750 r. wydany napisanie encyklopedii. W październiku 1750 r. wydany został prospekt tego wydawnictwa, a pierwszy tom miał został prospekt tego wydawnictwa, a pierwszy tom miał ukazać się w lipcu 1751. ukazać się w lipcu 1751.

W zamierzeniu W zamierzeniu EncyclopédieEncyclopédie miała być miała być kompendium ówczesnej wiedzy z zakresu kompendium ówczesnej wiedzy z zakresu nauki, sztuki i rzemiosła, a jej twórcy sami nauki, sztuki i rzemiosła, a jej twórcy sami za cel zakładali dokonanie "zmiany za cel zakładali dokonanie "zmiany myślenia". We wprowadzeniu pn. myślenia". We wprowadzeniu pn. Discours Discours Préliminaire des ÉditeursPréliminaire des Éditeurs napisanym przez napisanym przez d'Alamberta w otwarty sposób d'Alamberta w otwarty sposób przedstawiono oświeceniowe ideały. Uważa przedstawiono oświeceniowe ideały. Uważa się, że to monumentalne dzieło stało się się, że to monumentalne dzieło stało się jednym ze szczytowych osiągnięć okresu jednym ze szczytowych osiągnięć okresu

Oświecenia.Oświecenia.

Miała ona wielkie znaczenie społeczne, Miała ona wielkie znaczenie społeczne, polityczne i kulturowe. Postępowa myśl polityczne i kulturowe. Postępowa myśl i wpływ reformatorski utorował drogę i wpływ reformatorski utorował drogę Rewolucji Francuskiej. U podłoża stały Rewolucji Francuskiej. U podłoża stały filozoficzne nurty oświeceniowe i filozoficzne nurty oświeceniowe i poszerzająca się wiara w postęp, poszerzająca się wiara w postęp, osiągany dzięki rozwojowi nauki. osiągany dzięki rozwojowi nauki.

Wśród światłych warstw społecznych Wśród światłych warstw społecznych wytworzyło się upodobanie do ścisłych wytworzyło się upodobanie do ścisłych informacji, ponieważ zauważano ich wartość informacji, ponieważ zauważano ich wartość dla wiedzy jako takiej i praktyczność w dla wiedzy jako takiej i praktyczność w codziennym życiu. Encyklopedia zmierzała codziennym życiu. Encyklopedia zmierzała do racjonalnego, zgodnego z duchem do racjonalnego, zgodnego z duchem oświecenia, opisu zasad wszechświata i oświecenia, opisu zasad wszechświata i prawidłowości rządzących społeczeństwem, prawidłowości rządzących społeczeństwem, odrzucając doktryny religijne jako źródło odrzucając doktryny religijne jako źródło wiedzy, a także nietolerancję wyznaniową, wiedzy, a także nietolerancję wyznaniową, elementy bajeczne i nadprzyrodzone w elementy bajeczne i nadprzyrodzone w historii.historii.

Wprowadzono wiele nowości w porównaniu z innymi Wprowadzono wiele nowości w porównaniu z innymi dziełami tamtych czasów:dziełami tamtych czasów:

• • Jest dziełem zbiorowym, w czasie jej tworzenia Jest dziełem zbiorowym, w czasie jej tworzenia konsultowano się ze specjalistami, przedstawia konsultowano się ze specjalistami, przedstawia więc wiedzę, żywą, nie tylko przekład wydanych więc wiedzę, żywą, nie tylko przekład wydanych do tego czasu książek.do tego czasu książek.• Każdemu z artykułów towarzyszy informacja z • Każdemu z artykułów towarzyszy informacja z której dziedziny wiedzy pochodzi, wprowadzono której dziedziny wiedzy pochodzi, wprowadzono porządek alfabetyczny haseł z czytelnymi porządek alfabetyczny haseł z czytelnymi odnośnikami do innych haseł o podobnej odnośnikami do innych haseł o podobnej tematycetematyce• Opis sztuk i zawodów jest wzbogacony o • Opis sztuk i zawodów jest wzbogacony o przedstawienie procesu produkcji, rysunki przedstawienie procesu produkcji, rysunki maszyn i narzędzi. Diderot ‘to pierwszy pisarz maszyn i narzędzi. Diderot ‘to pierwszy pisarz traktujący technologię jako część literatury’traktujący technologię jako część literatury’

Encyklopedia sumowała poglądy epoki. W Encyklopedia sumowała poglądy epoki. W odważny a nawet czasem radykalny sposób odważny a nawet czasem radykalny sposób wypowiadała się na temat polityki, filozofii i wypowiadała się na temat polityki, filozofii i religii. Zawierała jednak głównie dzieła religii. Zawierała jednak głównie dzieła przyrodnicze. Według autorów encyklopedii przyrodnicze. Według autorów encyklopedii nie warto zajmować się Bogiem, gdyż w nie warto zajmować się Bogiem, gdyż w przyrodzie nie ma śladów jego działalności. przyrodzie nie ma śladów jego działalności. Nie trzeba wierzyć w Boga, by postępować Nie trzeba wierzyć w Boga, by postępować moralnie. moralnie.

Spowodowało to ataki kleru, w wyniku czego Spowodowało to ataki kleru, w wyniku czego dwukrotnie zakazywano dalszego dwukrotnie zakazywano dalszego wydawania encyklopedii (w 1752 i 1759). wydawania encyklopedii (w 1752 i 1759). Mimo wielu trudności ukończenie Wielkiej Mimo wielu trudności ukończenie Wielkiej Encyklopedii Francuskiej zajęło ok. 15 lat. Encyklopedii Francuskiej zajęło ok. 15 lat. Sama Księga stałą się wielkim sukcesem Sama Księga stałą się wielkim sukcesem wydawniczym. W sumie sprzedano ponad wydawniczym. W sumie sprzedano ponad 25 tys. kompletów l'Encyclopédie co 25 tys. kompletów l'Encyclopédie co przyniosło 2,5 mln liwrów zysku co przyniosło 2,5 mln liwrów zysku co odpowiada wartości ok. 30 mln dolarów odpowiada wartości ok. 30 mln dolarów

amerykańskich obecnie.amerykańskich obecnie.

Wielka Encyklopedia Francuska zawiera:Wielka Encyklopedia Francuska zawiera:- 28 tomów,- 28 tomów,

- 71818 haseł- 71818 haseł - 2885 ilustracji - 2885 ilustracji - 18 tys. stron - 18 tys. stron

- 20 mln słów- 20 mln słów

Autorzy Encyklopedii.Autorzy Encyklopedii.

Pierwszym któremu Andre Le Breton Pierwszym któremu Andre Le Breton powierzył tworzenie encyklopedii był powierzył tworzenie encyklopedii był francuski matematyk francuski matematyk Jean-Paul de Gua de Jean-Paul de Gua de MalvesMalves, który z kolei zatrudnił młodych , który z kolei zatrudnił młodych Condillac, d'Alembert i Denisa Diderota. Po Condillac, d'Alembert i Denisa Diderota. Po 13 miesiącach z powodu niewłaściwego 13 miesiącach z powodu niewłaściwego podejścia Le Breton zwolnił de Malvesa i podejścia Le Breton zwolnił de Malvesa i podpisał umowę z d'Alembertem i podpisał umowę z d'Alembertem i Diderotem (16 października 1747).Diderotem (16 października 1747).

Największy wpływ na kształtowanie treści i Największy wpływ na kształtowanie treści i ostateczny kształt Wielkiej Encyklopedii ostateczny kształt Wielkiej Encyklopedii Francuskiej miał Denis Diderot. To on Francuskiej miał Denis Diderot. To on dobierał autorów, ustalał zestaw haseł i dobierał autorów, ustalał zestaw haseł i najczęściej dokonywał ostatecznej redakcji. najczęściej dokonywał ostatecznej redakcji. Zestaw autorów i redaktorów zmieniał się, Zestaw autorów i redaktorów zmieniał się, ale najdłużej Encyklopedią zajmował się ale najdłużej Encyklopedią zajmował się Diderot i zapewne jego intelekt i osobowość Diderot i zapewne jego intelekt i osobowość najbardziej się na niej odcisnęłynajbardziej się na niej odcisnęły

Grupę uczonych i myślicieli uczestniczących Grupę uczonych i myślicieli uczestniczących w tworzeniu tego dzieła nazwano później w tworzeniu tego dzieła nazwano później

encyklopedystamiencyklopedystami. Byli to:. Byli to:

Jean le Rond d'AlembertJean le Rond d'Alembert

Denis DiderotDenis Diderot

André Le BretonAndré Le Breton

MonteskiuszMonteskiusz

WolterWolter

Oraz inni autorzy:Oraz inni autorzy:

Étienne de Condillac Étienne de Condillac Louis Jean Daubenton Louis Jean Daubenton Claude Adrien Helvétius (Helwecjusz) Claude Adrien Helvétius (Helwecjusz) Paul d'Holbach Paul d'Holbach Chevalier de Jaucourt Chevalier de Jaucourt Jan Jakub Rousseau Jan Jakub Rousseau Anne Robert Jacques Turgot Anne Robert Jacques Turgot François Quesnay François Quesnay