Joanna ChojcanKatarzyna Dorociak

Dorota Gierus

SPIS TREŚCI

1. Wstęp Emocje Inteligencja emocjonalna Inteligencja społeczna Komunikacja niewerbalna Mimika

2. Badania ekspresji mimicznych twarzy3. Twarz a ocena cech osobowości4. Twarz a regulacja toku interakcji5. Twarz a ekspresja emocjonalna6. Style ekspresji emocjonalnej7. Pomiar cech twarzy8. Interpretowanie znaczeń mimicznej ekspresji emocjonalnej9. Mimika a kłamstwo10. Manipulacje oparte na emocjach11. Podsumowanie12. Bibliografia

CEL PREZENTACJI: Wpływ emocji na ekspresje

mimiczne Ekspresja mimiczna i jej

interpretacja Przedstawienie możliwości

wpływu na zachowanie pracowników

EMOCJE

Emocje – stan wzburzenia psychicznego wywołany bodźcami zewnętrznymi lub wewnętrznymi organizmu.

(S. Przytuła)

Emocje – złożony wzór zmian cielesnych i psychicznych obejmujący pobudzenie fizjologiczne, uczucia, procesy poznawcze, widoczne sposoby ekspresji (mimika twarzy, postawa ciała) i specyficzne reakcje behawioralne, pojawiające się w odpowiedzi na sytuacje postrzeganą jako ważna dla danej osoby.

(P. Zimbardo)

PODZIAŁ EMOCJIMożemy odczuwać: emocje pozytywne

gdy zdarzenie, które je wywołało jest zgodne z naszymi celami i interesami, np. otrzymanie wymarzonej pracy,

emocje negatywne gdy zdarzenie, które je wywołało nie jest zgodne z naszymi celami i interesami, np. otrzymanie złej oceny z egzaminu.

Emocje: odczuwane

rzeczywiste emocje człowieka, np. smutek z powodu śmierci rodziców

okazywane emocje oczekiwane w danym miejscu, w określonej sytuacji, np. wyrażamy radość z dobrych wyników egzaminu przyjaciółki (gdy sami otrzymaliśmy gorszy – odczuwamy smutek lub zazdrość)

Badania nad emocjami1. K. Darwin Badał charakterystyczne przejawy emocji, ich wyniki przedstawił w

książce : „O przejawie uczuć u człowieka i zwierząt”.

2. C. Izard Wyróżnił dwanaście podstawowych emocji, które nie zależą od:

wieku, rasy, kraju pochodzenia. zainteresowanie, zadowolenie, zaskoczenie, smutek, złość, odraza,

pogarda, lęk, poczucie winy, wstyd, nieśmiałość, niechęć do siebie.

3. P. Ekman Prowadził badania nad ekspresjami mimicznymi twarzy i

stwierdził, że na podstawie mimiki najlepiej ocieniamy sześć emocji:

radość, smutek, zdziwienie, strach, złość oraz niesmak.

Koło emocji Plutchika4. R. PlutchikSwoje główne założenia zawarł w dziesięciu postulatach.Teorię przedstawił za pomocą „Koła emocji”Wyróżnił istnienie ośmiu podstawowych emocji.

Gdy odczuwamy w tym samym czasie więcej niż jedną pierwotną emocję (sąsiadującą na diagramie) tworzą się diady (inne emocje)Nie występują diady z przeciwstawnych emocji – konflikt.

Inteligencja społeczna

zdolność społecznego przystosowania i wywierania wpływu na środowisko, sztuka nawiązywania pozytywnych, obustronnie satysfakcjonujących relacji interpersonalnych w codziennych kontaktach.

Inteligencja emocjonalna

kompetencje osobiste człowieka w rozumieniu, zdolności rozpoznawania stanów emocjonalnych własnych oraz innych osób, jak też zdolności używania własnych emocji i radzenia sobie ze stanami emocjonalnymi innych osób

Inteligencja społeczna, Inteligencja emocjonalna

Do inteligencji emocjonalnej zalicza się trzy główne grupy kompetencji :

Komunikacja Niewerbalna

„Komunikacja realizowana za pośrednictwem środków innych niż słowa”

Komunikacja niewerbalna – dotyczy wszystkich ludzkich zachowań postaw i obiektów innych niż słowa, które komunikują wiadomości i posiadają wspólne społeczne znaczenie. Obejmuje: wygląd fizyczny, ruch ciała, gesty, wyraz twarzy, ruch oczu, dotyk, głos oraz sposób wykorzystywania czasu i miejsca w komunikowaniu się. Nie zawiera jednak gestów które zawierają słowa, takich jak język migowy, ani słów pisanych lub przekazywanych elektronicznie (S.P Morreale )

Rola zachowań niewerbalnych w komunikacji międzyludzkiej1. W kontakcie z inną osobą nieustannie produkujemy sygnały

zdradzające nasze nastawienie, uczucia i cech Osobowości2. Niektórzy ludzie mogą wykazywać szczególną umiejętność

wyczuwania i interpretowania tych sygnałów

Rola komunikacji niewerbalnej w całokształcie procesu komunikacji

1. Wyrażanie emocji2. Przekazywanie interpersonalnych relacji3. Prezentacja własnych cech osobowości4. Funkcje pomocnicze w toku rozmowy takie jak np.

oddawanie głosu, wzmocnienie, zdobywanie uwagi słuchacza itd.

Kodowanie i DekodowanieKODOWANIE SAMOISTNE(najmniejszy dystans

między kodem a opisywanym

przedmiotem)

KODOWANIE

IKONICZNE(zachowuje niektóre

aspekty opisywanego przedmiotu)

KODOWANIE ARBITRALNE

(największy dystans między użytym kodem a

przedmiotem kodowania)

DEKODOWANIE

Mimikato ruchy mięśni twarzy, wyrażające myśli, emocje, przeżycia, nastroje, a także postawy wobec innych ludzi oraz bieżące komentarze do toczącej się komunikacji

• Badaniami zajmowali się miedzy innym :

Darwina O wyrazie uczuć u człowieka i zwierząt, Floyd Allport,

R.S. Woodworth, H. Schlosberg, J.S. Bruner, R. Tagiuri, R. Plutchik i

S.S. Tomkins, P. Ekman, C.E. Izard, W. Friesen, E.L. Rosenberg,

R.J. Davidson

• Badania dotyczył między innymi:

Czy wyraz twarzy należy traktować jako systemy nieciągłe, czy raczej jako jednostki zajmujące różne miejsca na ciągłej skali pewnego wymiaru?

Czy wyraz twarzy jest dokładnym wskaźnikiem emocji?

W jakim stopniu wyraz twarzy odzwierciadlające emocje są uniwersalne, a w jakim specyficzne dla danej kultury?

Jakie jest indywidualne zróżnicowanie twarzy?

Badania wyrazów twarzy

Twarz a ocena cech osobowości•Ludzie reagują na poszczególne cechy budowy twarzy ale także na jej wyraz.

•„Prymat twarzy” tendencja do przypisywania jej większej uwagi niż innym kanałom komunikacji.

•Badania zależności miedzy cechami budowy twarzy a cechami osobowości

•Dynamiczna budowa twarzy- zdolność od niemalże nieograniczonej ilości ekspresji

•Ocena cech osobowości innych osób następuje na podstawie ich dynamicznego zachowania mimicznego

Twarz bierze aktywny udział w codziennych interakcjach:

2. Otwieranie i zamykanie kanałów komunikacyjnych

3. Dopełnianiu i jakościowaniu reakcji werbalnych i/lub niewerbalnych

4. Zastępowaniu komunikatów werbalnych

• Emblematy mimiczne (Ekman i Friesen)

• 4 główne sposoby wykorzystywaniu mimiki w kontrolowaniu toku interakcji

• Funkcja składniowa

• Funkcja semantyczną

• Informacje zwrotne

• Adaptory mimiczne

Twarz a regulacja toku interakcji

Twarz a ekspresja emocjonalna (Ekman i Friesen 1969)

1.Dezintensyfikacja emocji (np. całkowite zaskoczenie ograniczone do umiarkowanego zdziwienia)2.Neutralizowanie emocji(skrywanie emocji przed otoczeniem np. pokerzysta podczas gry)3.Nadintensyfikacja emocji(np. umiarkowane zadowolenie przeradza się w manifestację wielkiej radości)4.Maskowanie emocji(eksponowanie, ekspresja pożądanych emocji np. szczęścia, zadowolenia w celu ukrycia, maskowania prawdziwie towarzyszących emocji np. skrępowania i zdenerwowania)

Style mimicznej ekspresji emocjonalnej (Ekman i Friesen 1975)

1. Hamowanie2. Odsłanianie3. Nieświadoma ekspresja4. Ekspresja bez wyrazu5. Substytut ekspresji6. Zastygła ekspresja

Pomiar cech twarzy1. FACS (Facial Action Coding System),czyli „system kodowania

ruchów mimicznych” (Ekman, Friesen)

Stworzony do opisu zachowań mimicznych w oparciu o analizę mięśni mimicznych,

Na podstawie badań wyróżniono „jednostki ruchu” (najmniejsze ruchy mięśni mimicznych), w których uczestniczy jeden lub więcej mięśni,

Na ruchy mimiczne w obszarze brwi i czoła ma wpływ siedem różnych mięśni mimicznych (rys.).

Rys. Jednostki ruchu dla obszaru „brwi/czoło”:

Interpretacja znaczeń mimicznej ekspresji emocjonalnej

Jakie emocje wyrażają poniższe twarze?

Interpretacja znaczeń mimicznej ekspresji emocjonalnej

Jakie emocje wyrażają poniższe twarze?

Interpretacja znaczeń mimicznej ekspresji emocjonalnej

Jakie emocje wyrażają poniższe twarze?

Interpretacja znaczeń mimicznej ekspresji emocjonalnej

Jakie emocje wyrażają poniższe twarze?

Interpretacja znaczeń mimicznej ekspresji emocjonalnej

Jakie emocje wyrażają poniższe twarze?

Interpretacja znaczeń mimicznej ekspresji emocjonalnej

Jakie emocje wyrażają poniższe twarze?

Mimika a kłamstwo Nawet przy pełnej kontroli własnej mimiki,

"prawdziwy" stan emocjonalny jest ujawniany przez inne komunikaty niewerbalne, trudniejsze do świadomej kontroli, takie jak postawa ciała, odruch źreniczny, zachowania przestrzenne, dystanse personalne itp.

Pierwsza reakcja twarzy, która może być później zamaskowana przybraniem np. świadomego uśmiechu jest zwykle szczera.

Większość szczerych wyrazów mimicznych trwa nie dłużej niż dziesięć sekund

Mimika a kłamstwo cd.

Ekspresje mimiczne, które odzwierciedlają prawdziwe stany emocjonalne, bardzo rzadko przybierają charakter ekstremalny

świadomie przybierane wyrazy twarzy są bardziej niesymetryczne (półkule mózgu są wyraźnie zrelatywizowane - jedna z nich jest zwykle wyraźnie dominująca )

Można wyróżnić na twarzy "mięśnie szczerości", które są zaangażowane w autentyczny wyraz mimiczny, lecz którymi bardzo niewiele osób potrafi poruszać świadomie

Manipulacje oparte na emocjach Wiedza o rodzajach manipulacji może się nam przydać w życiu

codziennym i zawodowym, np.. gdy chcemy osiągnąć ważny dla nas cel

1. Sytuacje stresowe Wywołanie stresu ma na celu zmuszenie przeciwnika do

uległości i spełnienia jakiejś prośby. Manipulacja ta ma miejsce gdy występuje (S.Chełpa):

1. Pojawiająca się nagle dramatyczna zmiana postaw i wartości u manipulowanego zamiast stopniowej ewolucji jego poglądów.

2. Ograniczenie lub brak dostępu manipulowanego do zwykle używanych przez niego źródeł informacji.

3. Wymaganie od manipulowanego wielogodzinnej, wyczerpującej psychofizycznej pracy, pozbawiającej czasu niezbędnego na sen i wymuszającej zmienność pór posiłków.

4. Obiecywanie manipulowanemu, że sytuacja w jakiej się aktualnie znajduje, jest tymczasowa i przejściowa i że w perspektywie zmieni się ona na korzystniejszą.

2. Huśtawka emocjonalna zdarzenie krytyczne i zamglenie poznawcze Człowiek w sytuacji wzburzenia emocji nie jest w stanie

podejmować decyzji, które podjąłby będąc w neutralnym stanie emocjonalnym.

Manipulacje cd.3. Dobry-zły facet występują tu na przemian dwie osoby:

zła, źle traktująca osobę poddawaną manipulacji dobra, starająca się naprawić relację po działaniu osoby złej

technika ta wykorzystuje sekwencyjnie huśtawkę emocjonalną (kilkakrotne powtórzenie powyższego schematu),

prowadzi do utraty poczucia równowagi emocjonalnej, spadku racjonalnej oceny sytuacji i wzrostu stopnia zamglenia poznawczego

4. Drzwiami w twarz: zasada kontrastu

np. łatwiej zapłacimy za produkt wysoką cenę, gdy sprzedawca przedstawi nam najpierw cenę niewyobrażalnie wysoką.

reguła wzajemnych ustępstwnp. najpierw kierujemy prośbę prawie niemożliwą do spełniania – słysząc odmowę, kierujemy prośbę łatwiejszą do spełnienia, postrzeganą przez manipulowanego jako specyficzne pojmowane ustępstwo.

5. Wzbudzanie poczucia winy Gdy wzbudzi się poczucie winy, osoba manipulowana będzie bardziej uległa

niż „na chłodno” manipulator - „ofiara”, która zawsze wzbudza większe współczucie niż agresor

(manipulowany)

Wskazówki dla zarządzających Doświadczenie emocji i ich ekspresja są zdeterminowane kulturą

narodową, dlatego menadżerowie zarządzający w międzynarodowych organizacjach powinni mieć świadomość tej odmienności, by stosownie na nią reagować i ją rozumieć, współpracując z osobami, które reprezentują różne kręgi kulturowe.

Emocje niewątpliwie wpływają na wydajność pracy. Zaburzenia emocjonalne wywołane bodźcami negatywnymi przeszkadzają jednostce w koncentracji i efektywnym funkcjonowaniu.

Emocje pozytywne mogą przyczynić się zarazem do większej wydajność w miejscy pracy, gdyż podwyższają poziom pobudzenia, motywując do większych wysiłków. Sprawdza się tu zatem reguła głosząca, że zadowolony pracownik pracuje lepiej, choć nie zawsze zależność ta jest wprost proporcjonalna.

Coraz większego znaczenia w organizacjach nabiera tzw. praca emocjonalna, gdy pracownik okazuje w kontaktach interpersonalnych oprócz sił fizycznych, zaangażowania umysłowego także emocje pożądane dla organizacji. Oczekuje się np. że kelnerki w restauracji będą uprzejme i uśmiechnięte, pracownicy zakładów pogrzebowych – smutni, a lekarze – emocjonalnie neutralni.

Twarz przenosi złożony system komunikatów

Dostarcza informacji o cechach osobowości

Zainteresowaniu i zaangażowaniu w interakcje

Odczuwanych stanach emocjonalnych i dążeniach autoprezentacyjnych

Ekspresje mimiczne są niezwykle złożone i nie poddają się łatwiej klasyfikacji

Podsumowanie

Bibliografia2. Daniel Goleman, Inteligencja emocjonalna, wydawnictwo Media

Rodzina, Poznań 1997

3. Pod red. Michael Lewis, Jeannette M, Haviland-Jonas, Psychologia emocji, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2005

4. Philip Zimbardo, Psychologia i życie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999

5. Mark L. Knapp , Judith A. Hall, Komunikacja niewerbalna w interakcjach międzyludzkich, Wydawnictwo ASTRUM, Wrocław 2000

6. S. Przytuła, Psychologia Zarządzania, wydawnictwo Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Wrocław 2008

7. R. J. Davidson, P. Ekman, Natura emocji. Podstawowe zagadnienia, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 1998

8. Strony www:

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Inteligencja_emocjonalna

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Emocja

• http://pl.wikipedia.org/wiki/Teoria_emocji_Plutchika

Dziękujemy za uwagę