Ekranizacje najwikszych dzie Henryka Sienkiewicza

Ekranizacje najwikszych dzie Henryka Sienkiewicza

Krzyacy

W 550 rocznic bitwy pod Grunwaldem, 17 lipca 1960 roku , w Olsztynie odbya si premiera filmu Krzyacy, bdcego adaptacj powieci Henryka Sienkiewicza. Ekranizacja przesza do historii filmu polskiego jako setny film wyprodukowany w Polsce Ludowej i jednoczenie jako pierwszy polski film widowiskowy. Krzyacy w reyserii Aleksandra Forda i Karola Chodury szybko zyskali szerok rzesz widw, wzbudzajc zachwyt takimi walorami, jak: szeroki, panoramiczny ekran, kolor czy te wietnie zrealizowane sceny batalistyczne. Film potwierdzi rwnie cig popularno powieci Sienkiewicza. Okazao si, e zarwno ksika, jak i ekranizacja miay aktualn wymow polityczn. wczesna opinia publiczna bya oburzona faktem, e na krtko przed rocznic bitwy pod Grunwaldem kanclerz NRF Adenauer podczas jednej z oficjalnych uroczystoci zaoy biay paszcz z czarnym krzyem.Ekranizacja Krzyakw bya pierwszym polskim gigantem na tle innych produkcji film wyrnia si dugoci (trzy godziny) oraz wiernie odtwarza kostiumy. Polska kinematografia po raz pierwszy moga konkurowa z zagranicznymi superprodukcjami. Fotosy z filmu

Quo Vadis

Powie Henryka Sienkiewicza doczekaa si wielu ekranizacji.

Najsynniejsz w okresie kina niemego bya woska adaptacja w reyserii malarza Enrico Guazzoniego. Film, kosztujcy kilka tysicy lirw, przynis milionowe zyski. W Paryu wywietlony by w najwikszej sali kinowej wiata: Gaumont Palace, przy akompaniamencie 150-osobowej orkiestry. W Londynie w Albert Hall, zamienionym na wiele tygodni w kino, w seansach uczestniczyo kadego dnia dwadziecia tysicy widzw. W USA film wywietlano z ogromnym powodzeniem w specjalnie wynajtych salach widowiskowych. W Polsce premiera Quo vadis odbya si 8 kwietnia 1913 roku w krakowskim kinie Uciecha. Warto wspomnie, e w scenach poaru i scenach rozgrywajcych si w cyrku pomaga Guazzoniemu nasz rodak, krakowianin Ryszard Ordyski. Tamy z ujciami, przedstawiajcymi poar Rzymu, zostay pomalowane na czerwono. Sienkiewicz, ktry widzia ekranizacj swojej powieci, tak napisa o niej do tumacza Quo vadis: W Wiedniu urzdzono wspaniae przedstawienie, na ktrym by cesarz i cay dwr. W Krakowie pozwolono na 60 przedstawie, za ktre miejscowy przedsibiorca zapaci 12 tysicy koron. Pjdzie to na Ameryk, Angli, Rosj, Australi etc. Sowem wszyscy bd zbiera pienidze na setki tysicy, moe na miliony - prcz mnie i Pana. Kolejna adaptacja historii mioci Ligii i Marka Winicjusza na tle przeladowa chrzecijan przez wadze rzymskie powstaa w 1924 roku. Nakrcony we Woszech film wyreyserowa Gabriellino D'Annunzio i Georg Jacoby . Ta ekranizacja nie odniosa duego sukcesu, bardziej znane stay si historie o serii wypadkw na planie zdjciowym aktor grajcy Senek zosta rozszarpany przez lwa. W roku 1929 do filmu dodano ciek muzyczn i efekty dwikowe.

W 1951 roku dzieo Henryka Sienkiewicza przenis na ekran amerykaski reyser Mervyn LeRoy. Nakadami wytwrni Metro Goldwyn Mayer powsta film dwikowy, bdcy pierwsz w dziejach kina superprodukcj. Ekranizacja powstaa w technikolorze, pochona dziewi i p miliona dolarw, a prace nad ni trway prawie dwa lata. Okazaa si komercyjnym i kasowym sukcesem. W filmie perfekcyjnie ukazano sceny masowe, znakomita bya rwnie rola Petera Ustinova jako Nerona. Amerykanom nie udao si jednak odda ideowej treci utworu. Trzydziestoletnia Deborah Kerr zagraa modziutk Ligi, a niewiele starszego Winicjusza czterdziestoletni wwczas gwiazdor amerykaskiego kina Robert Taylor. Do ciekawostek naley fakt ze przy realizacji wykorzystano 32 tysice kostiumw najwicej w historii kina, cz z nich wykorzystano pniej przy innych produkcjach.

W 1985 roku woska telewizja zrealizowaa szecioodcinkowy serial na podstawie Quo vadis, w reyserii Franca Rossi. Ekranizacja, skupiona wycznie na postaci Nerona, nie odzwierciedlaa zamysu polskiego pisarza. Reyser nie uwzgldni religijnej idei powieci, a postacie Winicjusza i Petroniusza znikaj na drugim planie.

W 2001 roku przeniesienia dziea Sienkiewicza na may ekran podj si Jerzy Kawalerowicz. Film by najdrosz produkcj w historii polskiej kinematografii. Reyser skupi si gwnie na wtku miosnym, wietnie oddajc rwnie atmosfer zepsutego moralnie wiata rzymskiego. Doskonae byy rwnie kreacje gwnych bohaterw: Bogusaw Linda jako Petroniusz, Micha Bajor Neron oraz Jerzy Trela jako Chilon Chilonides. W recenzji miesicznika Kino o ekranizacji czytamy: Na pewno byo to jak na razie najwiksze przedsiwzicie w dziejach polskiego kina. Z przykroci tylko mona stwierdzi, e przedsiwzicie (pomijajc par kreacji aktorskich) na wskro chybione.

Obsada polskiej ekranizacji: Marek Winicjusz - Pawe Delg Ligia Kallina - Magdalena Mielcarz Petroniusz - Bogusaw Linda Pomponia Grecyna - Danuta Stenka w. Piotr - Franciszek Pieczka Tygellinus - Krzysztof Majchrzak Poppea Sabina - Agnieszka Wagner Chilonides Chilon - Jerzy Trela Neron - Micha Bajor Ursus - Rafa Kubacki

Trylogia

Pan WoodyjowskiOstatnia cz Trylogii paradoksalnie jako pierwsza doczekaa si ekranizacji. 28 marca 1969 roku na ekrany polskich kin wesza superprodukcja w reyserii Jerzego Hoffmana zatytuowana tak jak powie Pan Woodyjowski. Film realizowany by niemal przez rok za gigantyczn jak na tamte czasy kwot czterdziestu milionw zotych. Dla potrzeb produkcji wybudowane zostay ogromne dekoracje plenerowe, jak chociaby cae miasteczko Raszkw czy twierdza kamieniecka. Na potrzeby niektrych scen batalistycznych zaangaowano nawet kilka tysicy statystw, w tym okoo dwch i p tysica uczniw, ktrych kostiumy stanowiy wierne kopie prawdziwych strojw bojowych z epoki. Ponad dwugodzinne widowisko historyczne od razu stao si wielkim przebojem. W pamici widzw szczeglnie zapada wspaniaa rola Tadeusza omnickiego, ktry wcieli si w posta tytuowego bohatera. Jednak zanim aktor stan przed kamer musia przej mordercze treningi z fechtunku i jazdy konnej. Wielk popularno dziki Panu Woodyjowskiemu zyskaa take Magdalena Zawadzka, ktra wcielia si w posta Basi. Jednak publiczno chyba najbardziej pokochaa Mieczysawa Pawlikowskiego, ktry brawurowo wcieli si w rol Zagoby i swoim talentem porwa cay film, urastajc niemal do rangi gwnego bohatera. Rwnie wspaniae kreacje stworzyli Barbara Brylska (Krzysia), Jan Nowicki (Ketling), Hanka Bielicka (stolnikowa). Rwnie mody Daniel Olbrychski (Azja), dziki tej roli na stae zapisa si w wiadomoci polskich widzw.

Potop

Pierwsz prb sfilmowania dziea Henryka Sienkiewicza w 1913 roku podj Edward Puchalski, ktry zgod na ten krok otrzyma od samego autora utworu. Polski reyser i scenarzysta filmowy uznawany za pioniera polskiej kinematografii, zajmowa si rwnie dziennikarstwem, aktorstwem, a ponadto prowadzeniem prowincjonalnym trup teatralnych, specjalnie dla wyprodukowania obrazu, stworzy wytwrni filmow Sok. Nie mia jednak wystarczajcych rodkw, by zrealizowa projekt w caoci, dlatego te zamierza podzieli powie na kilka mniejszych odcinkw. W pierwszym z nich, zatytuowanym Obrona Czstochowy, w rol Oleki wcieli si miaa Maria Dulba. Michaa Woodyjowskiego mia zagra Stefan Jaracz, a Zagob Aleksander Zelwerowicz. Do zrealizowania tego planu jednak nie doszo. Nakrcono jedynie kilka scen w atelier i pierwsze sceny plenerowe. O przyczynie niepowodzenia pisze Wadysaw Banaszkiewicz, cytowany w ksice Bujnickiego i Helman: Zdjcia rozpoczto z energi, z penym bogosawiestwem warszawskiej prasy, nakrcono wiele scen w atelier i w plenerach, ale kiedy miano przystpi do scen batalistycznych, nastpia katastrofa. Wadze rosyjskie odmwiy zgody na uycie wojska w roli statystw i w rezultacie Puchalski zosta bez wojsk szwedzkich i polskich. Zdjcia musiano przerwa okoo lutego 1914 roku.Zdjcia, zakazane w Polsce, przeniesiono do Rosji. Tam take Sienkiewicz mia liczne rzesze fanw. Puchalskiemu, ktry wyjecha do Moskwy przed wybuchem wojny i zatrudni si w wytwrni Czanonkowa, udao si zainteresowa rosyjskich kolegw pomysem nakrcenia filmowej wersji powieci. Reyserii obrazu podj si Piotr Czardynin, posiadajcy na swym koncie wiele adaptacji rosyjskiej klasyki, salonowych melodramatw, komedii,filmw historycznych. W roli Kmicica pojawi si znany rosyjski aktor Iwan Mozuchin. Premiera filmu odbya si 14 kwietnia 1915 roku.Polsk adaptacj Potopu zaj si Jerzy Hoffman. 2 wrzenia 1974 roku premier mia dwuczciowy, kolorowy film, ktry wedug rodzimych krytykw jest najgorszym obrazem na podstawie Sienkiewicza, zrealizowanym po wojnie. Inaczej do obrazu ustosunkowaa si Akademia Filmowa, ktra przyznaa dzieu Hoffmana nominacj do Oscara. Prace nad filmem trway blisko pi lat. W tym czasie przerabiano powie na potrzeb dziea kinowego, a potem udoskonalano scenariusz.W Potopie pierwszym polskim filmie posiadajcym stereofoniczny dwik - udzia wzio siedemdziesiciu aktorw pierwszoplanowych, szeciuset drugoplanowych i a czterdzieci tysicy statystw. W 1999 roku Potop zaj 5. miejsce w ankiecie tygodnika Polityka zatytuowanej Najciekawsze filmy polskie XX wieku.Cho w efekcie kocowym otrzymalimy najduszy polski film (projekcja trwaa ponad pi godzin), to jednak dokonano i tak wielu skrtw i skrele (trzytomowa ksika liczy okoo tysica stron). Hoffman wyzna w jednym z wywiadw, e pena wersja powieci wymagaaby okoo dwudziestu godzin projekcji.Aby zapanowa nad blisko tysicstronicow histori, wydarzenia i perypetie zgrupowano wok postaci centralnej Andrzeja Kmicica. Bujnicki i Helman zauwaaj trafnie, e: Kmicic jest obecny na ekranie niemal we wszystkich scenach, w pozostaych mwi si o nim w taki sposb, e cho nieobecny pozostaje istotnym skadnikiem danego wtku czy epizodu narracyjnego. Nie znaczy to, e w filmie ukazano wszystkie losy gwnego bohatera. Jego perypetie rwnie podlegy skrceniu. Ponadto temu drastycznemu obostrzeniu poddano take ilo postaci i wtkw filmu oraz zmieniono ich hierarchi wanoci (nie poznajemy filmowej wersji Ketlinga, Anusi Borzobohatej-Krasieskiej czy Rzdziana). Ograniczono rol Zagoby, cho to jedna z najzabawniejszych i najciekawszych postaci powieci.Film Hoffmana skada si z dwch czci akcentujcych przeom wewntrzny gwnego bohatera. Jak zauwaaj Bujnicki i Helman: Cz I koczy si obrazami zmaga wewntrznych Kmicica, ktry raniony przez Bogusawa Radziwia, w chacie smolarza zastanawia si na tym, jak pokierowa yciem, by zasuy si ojczynie i odzyska dobre imi. Cze ta dramaturgicznie jest bardziej zwarta, ma ywsz akcj i szybsze Tampo; eksponuje si tu przede wszystkim wtki indywidualne. Cz II dzieje ekspiacji Kmicica rzutowana jest na szersze to wydarze wojennych i ma charakter bardziej epicki. Wicej tu wielkich, z rozmachem inscenizowanych scen masowych, wolniejsze tempo, mniej wyranie wzy fabuy.

Ogniem i Mieczem Pierwsz ekranizacj powieci Henryka Sienkiewicza by film produkcji woskiej z 1963 roku pod tytuem Col ferro e col fuoco. Wyreyserowany przez Fernando Cerchio film przeszed raczej bez echa przez sale kinowe, lecz warto zwrci na niego uwag. Szczeglnie na rol Bohuna, ktrego zagra niezwykle popularny wwczas amerykaski aktor John Drew Barrymore. Natomiast w posta Jana Skrzetuskiego (jego nazwisko w filmie byo wymawiane Ketusky) wcieli si Francuz Pierre Brice, ktry zapisa si w wiadomoci milionw widzw jako indiaski wdz Winnetou. Obraz woskiego reysera odbiega nieco od pierwowzoru Sienkiewicza, co byo spowodowane gwnie podporzdkowanie caej akcji wtkowi miosnemu. Z drugiej strony obraz mg imponowa hollywoodzkim rozmachem, co jednak wizao si ze spyceniem fabuy.

Zdecydowanie bardziej znan jest adaptacja Ogniem i mieczem w reyserii Jerzego Hoffmana. Filmowiec, ktry w latach 1969 i 1974 zrealizowa pozostae czci Trylogii, dugo musia czeka na okazj zekranizowania ostatniej (czyni to w odwrotnej kolejnoci, zacz od Pana Woodyjowskiego, nastpnie zrealizowa Potop, a dopiero na koniec pozostawi Ogniem i mieczem). Jerzy Hoffman czsto podkrela, e jako dziecko w takiej wanie kolejnoci zapoznawa si z dzieami Sienkiewicza, dlatego w tej kolejnoci nakrci swoje filmy. Zarwno Pan Woodyjowski, jak i Potop, a zwaszcza ten drugi, byy bardzo dobrze przyjte przez krytyk i obsypane nagrodami. Ogniem i mieczem obejrzao a siedem milionw widzw. W filmie pojawiaj si aktorzy, ktrzy brali udzia w realizacji dwch poprzednich czci filmowej Trylogii. Przede wszystkim naley tu wymieni Daniela Olbrychskiego, czyli Azj z Pana Woodyjowskiego, Kmicica z Potopu i Tuhaj beja z Ogniem i mieczem. W filmie z 1999 roku pojawiaj si take Leszek Teleszyski jako ksidz Muchowiecki, ktry wcieli si take w Bogusawa Radziwia w Potopie, Stefan Schmidt jako wachmistrz Skrzetuskiego, ktry pojawi si take w Potopie jako Tyzenhaus. Na ekranie mona byo take zobaczy Gustawa Lutkiewicza jako Barabasza, ktrego widzowie mogli pamita jako Luni z Pana Woodyjowskiego.

Jednak uwaga odbiorcw skupiaa si gwnie na trjce gwnych bohaterw. Dzielnego Jana zagra Micha ebrowski, Bohuna Rosjanin Aleksandr Domogarow, a Helen Izabella Scorupco. Zwaszcza ta ostatnia rola bya szeroko komentowana, nie zawsze pozytywnie. Gra aktorska bya bardzo mocn stron filmu Hoffmana. Warto wymieni tu aktorw drugoplanowych: Wiktora Zborowskiego (Podbipita), Zbigniewa Zamachowskiego (Woodyjowski), Krzysztofa Kowalewskiego (Zagoba), Andrzeja Seweryna (Winiowiecki), Wojciecha Malajkata (Rzdzian), Macieja Kozowskiego (Krzywonos), Gustawa Holoubka (Kisiel), Marka Kondrata (Jan Kazimierz), Ew Winiewsk (kniahini). Duym atutem filmu jest take gos Zbigniewa Zapasiewicza, ktry jest lektorem. Ogniem i mieczem realizowane byo w takich lokalizacjach jak skansen w Sierpcu, Biskupin czy poligon w Biedrusku pod Poznaniem, a take w Krakowie, Lublinie i Wilanowie. Warto take zwrci uwag na fakt, i niektre z lokacji zostay poprawione za spraw efektw komputerowych, co jest rzadkoci w polskim kinie. Film Hoffmana mia wielk szans na zostanie polskim kandydatem do Oscara. Jednake w tym samym roku Andrzej Wajda zrealizowa Pana Tadeusza, gdzie gwn rol zagra take Micha ebrowski. Z uwagi na fakt, i Akademia postanowia przyzna Wajdzie statuetk za caoksztat twrczoci, zdecydowano, i to wanie jego film stanie w szranki o nagrod za najlepszy film obcojzyczny, a nie Ogniem i mieczem.Fotosy z ekranizacji dzie H. Sienkiewicza

KONIECPrezentacj wykona Gabriel Koprowski