EDUKACJA POPRZEZ EDUKACJA POPRZEZ JĘZYKJĘZYK

OpracowałaOpracowała

Elżbieta AniołaElżbieta Anioła

USTAWA Z DNIA 7 PAŹDZIERNIKA USTAWA Z DNIA 7 PAŹDZIERNIKA 1999 ROKU O JĘZYKU POLSKIM1999 ROKU O JĘZYKU POLSKIM

• Art. 3. 1. Ochrona języka polskiego polega w szczególności na:

• dbaniu o poprawne używanie języka i doskonaleniu sprawności językowej jego użytkowników oraz na stwarzaniu warunków do właściwego rozwoju języka jako narzędzia międzyludzkiej komunikacji,

• przeciwdziałaniu jego wulgaryzacji,• szerzeniu wiedzy o nim i jego roli w kulturze,• upowszechnianiu szacunku dla regionalizmów i gwar,

a także przeciwdziałaniu ich zanikowi,• promocji języka polskiego w świecie,• wspieraniu nauczania języka polskiego w kraju i za granicą.

POLSZCZYZNA POPRAWNAPOLSZCZYZNA POPRAWNApoprawność porozumiewania siępoprawność porozumiewania się

• Dlaczego powinniśmy mówić i pisać poprawnie?

• by skutecznie porozumiewać się,

• by przeciwstawić się wulgaryzmom,

• by okazywać tożsamość narodową,

Naruszenie zasad poprawnościowych Naruszenie zasad poprawnościowych grozi nieskutecznością komunikacjigrozi nieskutecznością komunikacji

• Przykłady niejednoznacznych komunikatów:

• Słuchałem homilii w kaplicy, która bardzo mi się podobała.

• W czasie jazdy z motorniczym rozmawiać nie wolno.

Konwencja kulturowaKonwencja kulturowa

• Funkcjonowanie języka jako zjawiska o charakterze kulturowym oparte jest na konwencjach powszechnie znanych, respektowanych, obowiązujących.

• Skuteczność komunikacyjna rozumiana jako tożsamość sensu nadanego i odbieranego zależy od respektowania takich właśnie konwencji.

Norma językowaNorma językowa

• rozstrzygnięcia poprawnościowe formułowane przez językoznawców i podawane jako obowiązujące;

• zbiór zasad, reguł obowiązujących w języku.

Przestrzeganie zasad Przestrzeganie zasad poprawnościowych związane poprawnościowych związane jest z dobrym wychowaniem.jest z dobrym wychowaniem.

Propozycja ćwiczenia: ułożyć kodeks Propozycja ćwiczenia: ułożyć kodeks poprawnego posługiwania się językiem.poprawnego posługiwania się językiem.

• na przykład:1 Mów i pisz tak, by Cię rozumiano.2 Respektuj zasady, reguły

obowiązujące w języku polskim.3 Unikaj błędów językowych.4 Dbaj o estetykę języka.5 .....

Polityka językowa; puryzm językowyPolityka językowa; puryzm językowy

• Poprawność i czystość języka ojczystego;Poprawność i czystość języka ojczystego;

• Język jako jedno z podstawowych dóbr Język jako jedno z podstawowych dóbr kulturowych przekazywane następnym kulturowych przekazywane następnym pokoleniom;pokoleniom;

• Ochrona języka ojczystego przed Ochrona języka ojczystego przed niekorzystnymi tendencjami niekorzystnymi tendencjami rozwojowymi;rozwojowymi;

• Niebezpieczeństwo puryzmu językowego;Niebezpieczeństwo puryzmu językowego;

Propozycja ćwiczenia: Propozycja ćwiczenia: jak nazwać po polsku? jak nazwać po polsku?

• TALK-SHOW (np.: słowotok, gadka-szmatka, rozmowisko...)

• JOGGING (np.: bieganko, truchcik, biegawka, zadyszkowiec...)

• GRILL (np.: piecyk, prażeniak, dymruszt...)

Propozycja ćwiczenia:Propozycja ćwiczenia:

Wśród znanych tekstów literackich wskaż taki, który może uchodzić za wzór poprawnej polszczyzny

współczesnej. Wybór uzasadnij, nadając uzasadnieniu formę wystąpienia podczas obrad jury oceniającego

teksty pod względem językowym.

Propozycja ćwiczenia: w podanym tekście usuń Propozycja ćwiczenia: w podanym tekście usuń niepotrzebne użycia „modnych” słów, związków niepotrzebne użycia „modnych” słów, związków wyrazowych. W razie potrzeby zamień je na inne wyrazowych. W razie potrzeby zamień je na inne słowa, związki.słowa, związki.

Po prostu na początku myślę, że tak było, że miałem takie jakby pewne psychiczne obciążenie. Aczkolwiek potem to jakoś przechodzi, prawda, w jakąś rutynę, można się do wszystkiego przyzwyczaić, dokładnie, tak jak inni przyzwyczajają się do siedzenia osiem godzin w pracy, nie, tak tutaj można się przyzwyczaić do tego, że rozmowy z nimi są jakby częścią mojej pracy. Można się na to wszystko po prostu uodpornić i czasami niektórzy mi mówią, że nie wypada iść albo że kogoś tam wyrzucili i nie chcieli z nim rozmawiać, z jakąś gazetą.

(Halina i Tadeusz Zgółkowie „Mówię, więc jestem”, Kraków 2001.)

Bibliografia:Bibliografia:

• Halina i Tadeusz Zgółkowie, „Mówię, więc jestem”, Kraków 2001.

• „Język polski. Kompendium” pod redakcją Magdaleny Derwojedowej, Haliny Karaś, Doroty Kopcińskiej, Warszawa 2005.