DZIENNIK URZĘDOWY - g.ekspert.infor.plg.ekspert.infor.pl/p/_dane/akty_pdf/U81/2014/131/2799.pdf ·...

UCHWAŁA NR XLV/275/2014RADY GMINY ZAKRZÓWEK

z dnia 30 lipca 2014 r.

w sprawie ustanowienia herbu, flagi, flagi stolikowej i pieczęci Gminy Zakrzówek oraz zasad ich używania

Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 13 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013 r., poz. 594 z późn. zm.) oraz art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 21 grudnia 1978 r. o odznakach i mundurach (Dz. U. z 1978 r., Nr 31, poz. 130 z późn. zm.), po zapoznaniu się z pozytywną opinią Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 18 lipca 2014 roku Rada Gminy Zakrzówek uchwala, co następuje:

§ 1. 1. Ustanawia się symbole Gminy Zakrzówek: herb, flagę, flagę stolikową i pieczęcie Gminy Zakrzówek, mające stanowić trwałe znamiona tożsamości wspólnoty samorządowej, symbolizujące więź historyczną, kulturową i społeczno-ekonomiczną mieszkańców gminy.

2. Koncepcja historyczno-heraldyczna herbu, flagi i pieczęci Gminy Zakrzówek, autorstwa dr Henryka Krawca stanowi załącznik nr 1 do niniejszej uchwały.

§ 2. 1. 1. Herb Gminy Zakrzówek stanowi: tarcza późnogotycka (hiszpańska), o proporcjach wysokości do szerokości 7:6, w błękitnym polu tarczy widnieje postać św. Mikołaja w ceremonialnym stroju biskupim z mitrą na – otoczonej złotą aureolą - głowie i wierzchnią szatą ozdobną w postaci swobodnie spływającego z ramion czerwonego płaszcza (pluviale), spiętego na piersiach ozdobną zapinką (fibulą) oraz z białą albą. W prawej ręce św. Mikołaj trzyma pastorał złoty (żółty), w lewej zaś księgę Ewangeliarza w czerwonej oprawie z ułożonymi na niej trzema złotymi kulami w układzie 2:1.

2. Wzór graficzny herbu stanowi załącznik nr 2 do niniejszej uchwały

3. Achromatyczny wzór graficzny herbu stanowi załącznik nr 3 do niniejszej uchwały

§ 3. 1. Flagę Gminy Zakrzówek stanowi poziomy prostokątny płat materii o proporcji boków długości do szerokości jak 8:5, błękitny, z godłem herbu wysokości 8/10 wysokości płata, umieszczonym w części czołowej płata w taki sposób, że linia przecinającą płat w 1/4 odległości od drzewca pokrywa się z linią pionową przechodzącą przez środek godła.

2. Wzór graficzny flagi stanowi załącznik nr 4 do niniejszej uchwały.

§ 4. 1. Flagę stolikową Gminy Zakrzówek stanowi pionowy prostokątny płat materii o proporcji boków długości do szerokości 1/3, błękitny, z godłem herbu szerokości 1/2 szerokości płata, umieszczonym w części czołowej płata w taki sposób, że linia przecinającą płat w odległości 1/3 od góry pokrywa się z linią poziomą przechodzącą przez środek godła.

2. Wzór graficzny flagi stolikowej stanowi załącznik nr 5 do niniejszej uchwały.

§ 5. Ustanawia się okrągłe pieczęcie dla Gminy Zakrzówek, o średnicy 36 mm, z napisem majuskułowym w podwójnym otoku i postacią św. Mikołaja pośrodku. Na godzinie 12 widnieje centralnie krzyżyk kawalerski, między początkiem a końcem napisu otokowego, czcionka Times New Roman:

DZIENNIK URZĘDOWYWOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO

Lublin, dnia 18 sierpnia 2014 r.

Poz. 2799

1. dla pieczęci Gminy – GMINA ZAKRZÓWEK – wzór graficzny pieczęci stanowi załącznik nr 6 do niniejszej uchwały

2. dla pieczęci Rady Gminy – RADA GMINY ZAKRZÓWEK – wzór graficzny pieczęci stanowi załącznik nr 7 do niniejszej uchwały

3. dla pieczęci Wójta – WÓJT GMINY ZAKRZÓWEK – wzór graficzny pieczęci stanowi załącznik nr 8 do niniejszej uchwały

4. dla pieczęci Urzędu Gminy – URZĄD GMINY ZAKRZÓWEK – wzór graficzny pieczęci stanowi załącznik nr 9 do niniejszej uchwały

§ 6. 1. Symbole, o których mowa w § 1 ust. 1 uchwały stanowią własność Gminy Zakrzówek i są znakami prawnie chronionymi oraz mogą być używane wyłącznie w kształcie, proporcjach i kolorach zgodnych ze wzorami graficznymi ustalonymi w niniejszej uchwale.

2. Zasady używania herbu, flagi, flagi stolikowej i pieczęci Gminy Zakrzówek określa załącznik nr 10 do niniejszej uchwały.

§ 7. Wykonanie uchwały powierza się Wójtowi Gminy Zakrzówek

§ 8. Uchwała wchodzi w życie po upływie 14 dni od ogłoszenia w Dzienniku Urzędowym Województwa Lubelskiego.

Wiceprzewodniczący Rady Gminy Zakrzówek

Stanisław Staroch

Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego – 2 – Poz. 2799

Załącznik Nr 1

do Uchwały Nr XLV/275/2014

Rady Gminy Zakrzówek

z dnia 30 lipca 2014 roku

Dr Henryk Krawiec

KONCEPCJA HISTORYCZNO-HERALDYCZNA

HERBU, FLAGI I PIECZĘCI GMINY ZAKRZÓWEK

Zakrzówek 2014


2

W S T Ę P

Gmina Zakrzówek, licząca 99,08 km2, leży w południowej części Wyżyny Lubelskiej.

Zajmuje południowo-zachodnią część Wierzchowiny Giełczewskiej oraz wschodnią część

Płaskowyżu Urzędowskiego, nazywanego też Wzniesieniem Urzędowskim. Obie jednostki

fizjograficzne rozgranicza tu górny odcinek rzeki Bystrzycy, która wypływa ze źródeł

w Sulowie u zbiegu wspomnianych subregionów i Roztocza Zachodniego.

Interesująca nas jednostka samorządowa nie posiada jeszcze własnego herbu, flagi

i pieczęci. Wprawdzie w 2003 r. Wójt Gminy Zakrzówek przedłożył Ministrowi Spraw

Wewnętrznych i Administracji do zaopiniowania projekt herbu gminy Zakrzówek, wraz

z opracowaniem historyczno-heraldycznym autorstwa dra Tomasza Panfila, jednak Minister,

po zapoznaniu się z opinią Komisji Heraldycznej, wydał negatywną opinię tego projektu.

Obecne władze samorządowe, wychodząc z przekonania, że wspomniane symbole pełnią

istotne dla społeczności lokalnej funkcje (identyfikacyjno-reprezentacyjną, integrującą,

wizerunkowo-promocyjną i edukacyjno-wychowawczą), wystąpiły z inicjatywą ponownego

opracowania koncepcji historyczno-heraldycznej oraz ustanowienia symboli graficznych

herbu, flagi i pieczęci gminy Zakrzówek.

Możliwość wprowadzenia swoich symboli stwarza gminie obowiązujące prawo:

Ustawa z dnia 31 stycznia 1980 r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej

Polskiej oraz o pieczęciach państwowych (Dz. U. z 2005 r., Nr 235, poz. 2000),

Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2013 r., poz. 594

z późn. zm.),

Ustawa z dnia 21 grudnia 1978 r. o odznakach i mundurach (Dz. U. Nr 31, poz. 130),

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 27 lipca 1999 r . w sprawie Komisji

Heraldycznej (Dz. U. z 2013r., poz. 723 z późn. zm.).

Zgodnie art. 18, ust. 13 Ustawy o samorządzie gminnym, do wyłącznej właściwości

rady gminy należy „podejmowanie uchwał w sprawie herbu gminy”.

Prawo gminy do używania symbolu samorządowego w postaci herbu daje Ustawa

o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych, która

w art. 16 c, ust. 2 stanowi, że „pieczęcią urzędową gminy (...) może być również pieczęć (...),

zawierająca pośrodku, zamiast wizerunku orła, (...) herb gminy”. Z kolei rozszerzenie prawa

gminy do posiadania innych symboli samorządowych daje art. 3 ust. 1 Ustawy o odznakach

i mundurach mówiący, że: „Jednostki samorządu terytorialnego mogą ustanawiać, w drodze

uchwały organu stanowiącego danej jednostki, własne herby, flagi, emblematy oraz insygnia

i inne symbole”1, jednocześnie zaś w art. 3 ust 2 ustawodawca wymaga, aby wzory

powyższych symboli tworzone były „w zgodzie z zasadami heraldyki, weksylologii

i miejscową tradycją historyczną”. W ślad za tym, art. 3 ust. 3 ustawy o odznakach

i mundurach nakłada na jednostki samorządu terytorialnego obowiązek wystąpienia o opinię,

dotyczącą wzorów wprowadzanych symboli, do ministra właściwego do spraw administracji

publicznej, przy którym działa Komisja Heraldyczna jako organ opiniodawczo-doradczy

w zakresie spraw określonym w art. 2a. tejże ustawy.

Spełnienie kryterium zgodności nowo tworzonych symboli gminy z zasadami

heraldyki i weksylologii wymaga uwzględnienia Wniosków I Krakowskiego Kolokwium

1 Termin „jednostka samorządu terytorialnego” odnosi się również do gminy. Przemawia za tym treść art.

164.1 w rozdziale VII Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, który stanowi, że „Podstawową jednostką

samorządu terytorialnego jest gmina” oraz art. 2 Ustawy z dnia 29 grudnia 1998 r. o zmianie niektórych ustaw

w związku z wdrożeniem reformy ustrojowej państwa, który mówi, że pod pojęciem „organy jednostek

samorządu terytorialnego” rozumie się „organy gminy, powiatu, województwa ...”.


3

Heraldycznego w sprawie symboliki samorządowej III Rzeczypospolitej2, zaleceń Instytutu

Heraldyczno-Weksylologicznego, dotyczące zasad projektowania flag3 oraz respektowania

kanonów plastycznych stosowanych w heraldyce i weksylologii.

Konieczność powiązania współczesnej symboliki samorządowej z miejscową tradycją

historyczną i kontynuowania dorobku heraldyki staropolskiej, rodzi potrzebę

przeprowadzenia kwerendy źródłowej, umożliwiającej poznanie dziejów terytorium

wchodzącego w skład obecnej gminy Zakrzówek. Chodzi zwłaszcza o uchwycenie

przeobrażeń w tutejszych stosunkach własnościowych z uwzględnieniem tradycji

heraldycznej oraz kształtowania się sieci osadniczej na obszarze obecnej gminy

i zasadniczych zmian w organizacji terytorialno-administracyjnej.

Tworząc wzór graficzny herbu gminy Zakrzówek, nie można pominąć uwag i sugestii

Komisji Heraldycznej, zawartych w „Opinii o projekcie herbu Gminy Zakrzówek”,

stanowiącej załącznik do uchwały Nr 83-780/O/2003.

1. Z DZIEJÓW GMINY ZAKRZÓWEK

Początki stałego osadnictwa na terenie dzisiejszej gminy Zakrzówek sięgają

wczesnego średniowiecza4. Pierwsi osadnicy przybyli tu prawdopodobnie po załamaniu się

w czasach piastowskich organizacji plemienno-rodowej i rozproszeniu osadnictwa. Ludność

poszukiwała wtedy dogodnych miejsc do zakładania siedzib, podążając wzdłuż dolin rzek

coraz dalej w kierunku ich górnego biegu. Jednak zdecydowane zasiedlanie ziem polskich

zaczęło się ustalać dopiero w XII w. na skutek rozdrobnienia feudalnego i wyłonienia się

wielkiej własności ziemskiej.

W następstwie dokonanego przez Bolesława Krzywoustego podziału dzielnicowego

kraju (1138 r.) interesujący nas obszar znalazł się w obrębie dzielnicy sandomierskiej. Książę

sandomierski – Henryk, w celu powiększenia własnych dochodów, podejmował działania na

rzecz lepszego wykorzystania niezagospodarowanych posiadłości (także tych położonych po

prawej stronie Wisły). Do realizacji swoich planów starał się pozyskać wielkie rody

rycerskie, które wspierały inicjatywy władcy, zabiegając jednocześnie o nadania jak

najlepszych dóbr ziemskich. Tak też, około połowy XII w. znany małopolski ród Awdańców

(herbu Abdank) wszedł w posiadanie ziem nad górną Bystrzycą5. Były to tereny rozległe,

a ich wartość podnosiło położenie nieopodal szlaku handlu ruskiego, biegnącego ze wschodu

w kierunku przepraw wiślanych. Ród Awdańców „wiernie stojący przy sztandarze

Krzywoustego” – jak to określił Semkowicz6 - pozostawał w ścisłym gronie możnych

wspierających również kolejnych spadkobierców władcy. Stąd udział przedstawicieli tego

rodu w - podjętej przez koła bliskie księciu Kazimierzowi Sprawiedliwemu - akcji misyjno-

kolonizatorskiej skierowanej na wschód. Politykę wschodnią i plany osadnicze wiązano

wtedy z ideą zakładania klasztorów. W roku 1185, z inicjatywy księcia Kazimierza i przy

udziale biskupa krakowskiego Gedki, sprowadzono do Koprzywnicy z Morimondu (Francja)

2 Współczesna heraldyka samorządowa i jej problemy, pod red. W. Drelicharza i Z. Piecha, Kraków 2000,

s. 235-240.

3 Zob.: Strona internetowa: www.albumpolski.pl/IHW_WWW/index.php?act=viev&ktg, z dnia 15.03.2012 r.

4 Archiwum Muzeum Regionalnego w Kraśniku, Dokumentacja badań archeologicznych przeprowadzonych

w 1987 r. w ramach tzw. Archeologicznych Zdjęć Polski. 5 K. Myśliński, W państwie piastowskim, [w:] Dzieje Lubelszczyzny, t. I, pod red. T. Mencla, Warszawa 1974, s.

147.

6 W Semkowicz, Ród Awdańców w wiekach średnich, „Roczniki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół

Nauk”, t. 44-46, cz. II, s. 150.


http://www.albumpolski.pl/IHW_WWW/index.php?act=viev&ktg

4

konwent zakonu cystersów7. Fundatorem pierwotnego uposażenia opactwa koprzywnickiego

był komes Mikołaj Bogoria. W XIII stuleciu wspomniane opactwo otrzymało od komesa

Pawła z Samborca, pieczętującego się herbem Awdańców, dobra nad górną Bystrzycą wraz

z istniejącymi tu już wsiami Bystrzycą i Sulowem8. Pisemne potwierdzenie przynależności

tych dóbr do zakonu przynosi falsyfikat datowany na rok 1277, potwierdzający nadanie

klasztorowi z Koprzywnicy przywilejów przez Bolesława Wstydliwego9. Wspomniany

dokument wymienia, oprócz wsi Bystrzycy i Sulowa, także Zakrzówek i Rudnik. Jednak –

jak zauważa Kazimierz Myśliński – te dwie ostatnie miejscowości nie występują

w późniejszych autentycznych źródłach, tj. w dokumencie legata papieskiego Filipa z roku

1279, zatwierdzającym posiadłości klasztoru oraz dokumencie Leszka Czarnego z 1284 r.10

To prowadzi wspomnianego historyka do przekonania, że w 1360 r. dokonano podróbki

dokumentu z 1277 r. Wprowadzono do niego dane z oryginału wystawionego w roku 1284

(uszczuplone o niekorzystne dla zakonu uprawnienia księcia) oraz wykaz wsi według stanu na

dzień sporządzenia tego dokumentu. Następnie (w 1360 r.) przedłożono ów falsyfikat do

zatwierdzenia królowi Kazimierzowi Wielkiemu. Tak więc wsie Zakrzówek i Rudnik

powstały – jak dowodzi Myśliński – między rokiem 1284 a 136011

. Ponadto

z piętnastowiecznego przekazu Jana Długosza, mówiącego, iż „Rudnik (...) ex villis Zakrzów,

Bystrzyca et Sudol in cruda radice locata (...)”12

, wynika, że wieś Rudnik osadzona była na

„surowym korzeniu”, czyli na terenie dotychczas niezamieszkałym i powstała później od

istniejącego już wówczas Zakrzówka. Także na surowym korzeniu lokowana została w latach

1360-1382 kolejna wieś klasztorna – Rczyszyn13

.

W 1400 r. podupadłe wsie Bystrzycę, Sulów i Rczyszyn przejął na własność król

Władysław Jagiełło. Wróciły one jednak do klasztoru jeszcze przed rokiem 1424.

Konwent koprzywnicki, działając na mocy przywileju Władysława Łokietka z 1308 r.,

umożliwiającego lokowanie wszystkich wsi cysterskich na prawie niemieckim, powierzył

w 1424 r. sołtysowi Janowi Siemi z Gołębiowa ponowną lokację Zakrzówka na prawie

magdeburskim14. Ów akt lokacyjny ustanawiał w tej miejscowości wspólne centralne miejsce,

tzw. „nawsie”, 1 łan gruntu dla przyszłego kościoła, 1 łan dla wypasu trzody, tzw. „skotnicę”

oraz prawo sołtysa do założenia karczmy, jazu na rzece, dwóch stawów, zbudowania

i posiadania młyna wraz ze stępami, osadzenia szewca, kowala, rzeźnika itd.15

W okresie średniowiecza dobra klasztorne nad górną Bystrzycą należały do kasztelanii

zawichojskiej, położonej w granicach ziemi, a od XIV wieku – województwa

sandomierskiego. Pod koniec XIV stulecia, w wyniku podziału terytorium Polski na powiaty

sądowe, wspomniane dobra weszły w skład nowo utworzonego powiatu urzędowskiego, który

od roku 1474 przypisany został do -ustanowionego wówczas - województwa lubelskiego16

.

W strukturze terytorialno-administracyjnej Kościoła rzymskokatolickiego interesujący

nas obszar obejmowały granice diecezji krakowskiej. Wsie Zakrzówek i Sulów należały

7 Z. Kozłowska-Budkowa, S. Szczur, Dzieje opactwa cystersów w Koprzywnicy do końca XIV wieku, „Nasza

Przeszłość”, t. 60s, 1983, s. 12-13.

8 Ibidem.

9 K. Myśliński, Z dziejów rozwoju wsi lubelskiej w XIV i XV wieku, „Rocznik Lubelski”, t. I, 1958, s. 44-45.

10

Kodeks dyplomatyczny Małopolski, t. II, wyd. F. Piekosiński, Kraków 1886, s. 144 i 154-157.

11

K. Myśliński, op. cit., s. 45.

12

J. Długosz, Liber beneficiorum dioecesis cracoviensis, t. III, Kraków 1864, s. 385. Wyszczególniona tu

nazwa Sudol odnosi się do wsi Sulów.

13

K. Myśliński, op. cit., s. 48.

14

Przywilej umożliwiający lokowanie wszystkich wsi cysterskich na prawie niemieckim wydał Władysław

Łokietek w 1308 r.

15

Zbiór dokumentów małopolskich, wyd. J. Sułkowska-Kuraś i S. Kuraś, cz. V, Wrocław-Warszawa-Kraków

1970, s. 270-273.

16

W. Ćwik, J. Reder, Lubelszczyzna, dzieje rozwoju terytorialnego, podziałów administracyjnych i ustroju

władz, Lublin 1977, s. 33.


5

wtedy do parafii Kraśnik (archidiakonat zawichojski), natomiast Bystrzyca, Rczyszyn

i Rudnik wchodziły w obręb parafii Kiełczewice (archidiakonat lubelski).

W XVI wieku opat koprzywnicki Mikołaj Luboracki ufundował drewnianą świątynię

w Zakrzówku. W roku 1592 kościół w Zakrzówku miał wydzielony okręg z wsiami

Bystrzyca, Rudnik, Sulów i Zakrzówek, choć nie posiadał jeszcze statusu kościoła

parafialnego i podlegał parafii Kraśnik17. Pierwsza znana nam wzmianka o istnieniu parafii

Zakrzówek pochodzi z protokołu powizytacyjnego, sporządzonego w 1603 r. Czytamy

w nim: „Kościół parafialny drewniany zbudowany niedawno, dotąd nie ukończony, nie

wyposażony (...), pod wezwaniem św. Mikołaja, nie oddany do publicznego użytku”18. Od

początku XVII w. przez cały okres staropolski miejscowy kościół parafialny, należący do

dekanatu chodelskiego, diecezji krakowskiej, stał się głównym ośrodkiem życia religijnego

i społecznego mieszkańców podległych wsi. W latach 1781-1801 na omawianym terenie

pojawiła się kolejna wieś klasztorna – Majdan Skotnik (obecnie Majdan Grabina).

Po trzecim rozbiorze Polski (1795 r.) interesujący nas obszar, wraz z powiatem

urzędowskim i województwem lubelskim, włączony został do tzw. Galicji Zachodniej,

podlegającej Austrii. Od roku 1796 okolice Zakrzówka należały do nowo utworzonego

cyrkułu józefowskiego, a od 1803 r. do cyrkułu lubelskiego. W tym czasie ziemie klucza

zakrzóweckiego przejęte zostały przez skarb austriacki, a nadzór gospodarczy

i administracyjny nad nimi sprawował - jedyny na obszarze cyrkułu józefowskiego – Urząd

Gospodarczy z siedzibą w Zakrzówku19.

W 1807 r. skarb austriacki zamienił z księciem Adamem Kazimierzem Czartoryskim

(posługującym się odmianą herbu Pogoń Litewska) dobra Zakrzówek oraz Puchaczów,

Tarnogórę i Przybysławice na miasto i dobra Siedlce20.

Pod panowaniem austriackim parafia Zakrzówek, skupiająca wiernych ze wsi

Bystrzyca, Rudnik, Majdan Skotnik, Sulów i Zakrzówek, przypisana była do dekanatu

chodelskiego, który od 1790 r. należał do diecezji chełmskiej, a od roku 1807 do -

utworzonej w 1805 r. - diecezji lubelskiej21.

Na przełomie 1809/1810 roku Galicja Zachodnia została wcielona do Księstwa

Warszawskiego. W 1810 r. wprowadzono podział terytorialno-administracyjny połączonych

obszarów, w wyniku którego przez lata 1810-1815 dobra Zakrzówek pozostawały częścią

powiatu kraśnickiego, należącego do departamentu lubelskiego.

W 1814 r. dobra Zakrzówek przejął, tytułem darowizny od swoich rodziców, książę

Adam Jerzy Czartoryski.

Ustanowienie Królestwa Polskiego w 1815 r. pociągnęło za sobą kolejne zmiany

w organizacji terytorialno-administracyjnej kraju. Na mocy postanowienia namiestnika ze

stycznia 1816 r. przywrócono uprzednią nazwę województwa lubelskiego i wprowadzono

obwody. Okolice Zakrzówka weszły wtedy do obwodu zamojskiego, mającego siedzibę

w Janowie Lubelskim. Zgodnie z ówczesnym prawem dobra Zakrzówek stanowiły gminę

wiejska dominialną. W myśl postanowienia namiestnika z 30 maja 1818 r., obszar gminy

wiejskiej obejmował jedną lub więcej wsi, wchodzących w skład miejscowych dóbr

ziemskich i był zarządzany przez wójta (właściciela lub wybranego przez niego zastępcę,

17 Po roku 1498 zanikły w źródłach informacje o istnieniu Rczyszyna (zob. A. Sochacka, Własność ziemska

w województwie lubelskim w średniowieczu, Lublin 1987, s. 61).

18

Wypisy ze źródeł archiwalnych, dotyczących parafii Zakrzówek, przechowywane w Zakładzie Geografii

Historycznej Kościoła Katolickiego w Polsce przy Towarzystwie Naukowym Katolickiego Uniwersytetu

Lubelskiego Jana Pawła II w Lublinie.

19

T. Mencel, Galicja Zachodnia 1795-1806. Studium z dziejów ziem polskich zaboru austriackiego po III

rozbiorze, Lublin 1976, s. 358.

20

T. Mencel, op. cit.,s. 366.

21

Encyklopedia katolicka, t. XI, Lublin 2006, k.23.


6

najczęściej rządcę tych dóbr).22

Według podziału obwodu zamojskiego na gminy z roku 1819,

dominialna gmina Zakrzówek obejmowała pięć wsi: Bystrzycę, Majdan, Rudnik, Sulów,

Zakrzówek. Liczyła wówczas 290 domostw, zamieszkałych przez 1794 osoby 23

.

Po upadku powstania listopadowego Dobra Zakrzówek zostały skonfiskowane

(za udział księcia Adama Jerzego Czartoryskiego w tymże powstaniu) i na mocy

postanowienia Rady Administracyjnej Królestwa Polskiego z dnia 13/27 kwietnia 1832 r.

wciągnięto je w Sekwestr Rządowy24

. Odtąd rządowe Dobra Zakrzówek zarządzane były

przez dzierżawców, którzy pełnili jednocześnie funkcję wójta gminy.

Na mocy ukazu z 7 marca 1837 r. władze carskie ponownie przemianowały

województwa na gubernie, a w roku 1842 obwody na powiaty25

. Odtąd gmina Zakrzówek

podlegała okręgowi kraśnickiemu, leżącemu w granicach powiatu zamojskiego, guberni

lubelskiej26

. W 1845 r. w skład gminy Zakrzówek wchodziły wsie: Bystrzyca, Cieślanki,

Majdan, Rudnik, Sulów i Zakrzówek 27

. Pojawiająca się tu nowa wieś – Cieślanki powstała

między rokiem 1827 a 184528

.

Po upadku powstania styczniowego, car Aleksander II ukazem o urządzeniu włościan

z 2 marca 1864 r. nadał chłopom własność użytkowanej przez nich ziemi, także w Dobrach

Zakrzówek. Wraz z uwłaszczeniem, wprowadzono w Królestwie Polskim samorządowy

ustrój gminy wiejskiej29

. Dotychczasową gminę dominialną zastąpiono gminą zbiorową. Na

mocy ukazu z 19/31 grudnia 1866 r. utworzono w Królestwie Polskim 10 nowych guberni.

Dotychczasowa gubernia lubelska podzielona została na dwie gubernie, tj. lubelską

i siedlecką. W 1867 r. gubernia lubelska obejmowała 10 powiatów, 60 miast i 150 gmin

wiejskich30

. Gmina Zakrzówek włączona została do powiatu janowskiego, a w jej skład

weszły wsie: Bystrzyca, Cieślanki, Majdan, Rudnik, Sulów i Zakrzówek z macierzystej

gminy oraz Boża Wola, Dębina, Studzianki, Świerczyna i Węglinek z dotychczasowej gminy

Studzianki31

. Wsie byłej gminy Studzianki leżały w obrębie parafii Boża Wola.

Należy w tym miejscu zaznaczyć, że wieś szlachecka Studzianki, znajdująca się poza

kluczem koprzywnickim, odnotowana została już w drugiej połowie XV wieku. Stanowiła

wówczas własność możnowładczej rodziny Tęczyńskich (herbu Topór), którzy weszli

w posiadanie rozległych dóbr w Lubelskiem (m.in. miasta Kraśnika) drogą dziedziczenia ich

po Dymitrze z Goraja przez córkę Annę, żonę Andrzeja z Tęczyna – kasztelana

wojnickiego32

. Studzianki - wieś prawdopodobnie nową - odziedziczył w roku 1466 Jan

Tęczyński, syn Andrzeja33

. W 1731 r., gdy Dobra Studzianki należały do rodziny

22 T. Mencel, Gmina dominialna w Królestwie Polskim przed uwłaszczeniem, [w:] Gmina wiejska i jej

samorząd, pod red. H. Brodowskiej, Warszawa 1989, s. 117-118.

23

T. Osiński, Gmina dominialna na terenie obwodu (powiatu) zamojskiego w latach 1815-1864, „Radzyński

Rocznik Humanistyczny”, t. 4, 2006, s. 68.

24

Archiwum Sądu Rejonowego w Kraśniku, Księga Hipoteczna Dobra Ziemskie Zakrzówek Majoratowe,

Dz. II, k. 5.

25

W. Ćwik, J. Reder, op. cit., s. 93.

26

H. Krawiec, Szkoła Podstawowa im. Jana Kochanowskiego w Zakrzówku (1899-1999). Zarys dziejów,

Zakrzówek 2000, s. 12.

27

„Dziennik Urzędowy Guberni Lubelskiej” z 1845 r., Nr 36, Dodatek, s. 690.

28

Wieś Cieślanki nie występuje w spisie miejscowości Królestwa Polskiego z 1827 r., odnotowana jest

natomiast jako miejscowość gminy Zakrzówek w roku 1845 (zob.: Tabela miast, wsi, osad Królestwa

Polskiego z wyróżnieniem ich położenia i ludności alfabetycznie ułożona, t. 1, Warszawa 1827; „Dziennik

Urzędowy Guberni Lubelskiej” z 1845 r., Nr 36, Dodatek, s. 690).

29

W. Witkowski, op. cit., s. 154.

30

W. Ćwik, J. Reder, op.cit., s. 106.

31

Według podziału powiatu zamojskiego na gminy z 1864 r. do gminy Studzianki , oprócz wymienionych

wyżej miejscowości, należała jeszcze wieś Aleksandrówka, która nie włączona została do gminy Zakrzówek

(zob.: T. Osiński, op. cit. s. 72).

32

Sochacka A., Własność ziemska w województwie lubelskim w średniowieczu, Lublin 1987, s.81.

33

Ibidem.


7

Brodowskich (herbu Łada), Michał Brodowski, cześnik lubelski, uzyskawszy przywilej

królewski na lokację w swoich dobrach miasta, założył na gruntach wsi Studzianki

miasteczko Boża Wola. Sześć lat później (w 1737 r.) wybudował w Bożej Woli drewniany

kościół. Początkowo był on świątynią filialną parafii Batorz, a następnie samodzielną parafią.

W XIX w. Dobra Studzianki wielokrotnie zmieniały swoich właścicieli. Były one

w posiadaniu Smoczyńskich, Moreaux, Rajskich, Romańskich oraz Noakowskiej. W 1910 r.

przeszły one w ręce właściciela majątku Kowersk - Stefana Kazimierza Kowerskiego34

.

Po upadku powstania styczniowego, władze rosyjskie dostosowały do nowej

państwowej organizacji terytorialno-administracyjnej również podział terytorialno-

administracyjny Kościoła. W roku 1866 ustanowiono dekanat janowski, do którego włączono

obie parafie z terenu gminy Zakrzówek, tj. Bożą Wolę i Zakrzówek35

.

W 1866 r. władze zaborcze wydzieliły - z nieobjętych uwłaszczeniem folwarków:

Zakrzówek, Rudnik, Sulów oraz folwarku Krzczonów (Dobra Lublin) i części lasów

leśnictwa lubelskiego - dobra o łącznej powierzchni 3782 morgi i 187 prętów, nazwane

Majoratem Zakrzówek. W posiadanie tej donacji wszedł, na mocy postanowienia carskiego

z dnia 5/17 lipca 1866 r., rosyjski generał-adiutant Teodor Trepow36

. Tenże właściciel donacji

nabył 1871 r. 4460 mórg 267 prętów tutejszych lasów rządowych, wraz z gruntami, łąkami

i osadami leśnymi, które z dużym zyskiem odsprzedał w 1872 r. niemieckiemu finansiście

Henrykowi Martensowi oraz warszawskiemu kupcowi pierwszej gildii – Jakubowi

Liliensternowi. Martens wyeksploatował lasy i na ich terenie założył folwark Zakrzówek

Nowy. Jakub Liliensternem z grupą warszawskich finansistów powołał do życia w 1873 r.

Towarzystwo Akcyjne Cukrowni „Zakrzówek”, które na zakupionych od Teodora Trepowa

gruntach (o pow. 201 mórg i 12 prętów) wybudowało w 1875 r. pierwszą w guberni

lubelskiej wielkoprzemysłową fabrykę cukru. Wokół cukrowni powstała wkrótce dość duża

zwarta osada fabryczna.

W 1879 r. Stefan Kowerski (herbu Białynia) zakupił od Karola Martensa 610 mórg

ziemi (kopanin), wydzielonej z majątku Zakrzówek Nowy, gdzie założył folwark Kowersk.

Po śmierci Teodora Trepowa, z dniem 29 grudnia 1886 r. Dobra Ziemskie Zakrzówek

Majoratowe odziedziczył jego syn – Włodzimierz, który w latach 1902-1904 donację tę

rozparcelował na kolonie i sprzedał37

. W następstwie uwłaszczenia włościan, założenia

cukrowni „Zakrzówek”, parcelacji dóbr i zmian własnościowych, na omawianym obszarze

powstały nowe kolonie, osady i folwarki, które tworzyły dość gęstą sieć osadniczą gminy.

W roku 1909 gmina Zakrzówek liczyła 1134 domostw i obejmowała miejscowości: Wieś

Zakrzówek, Kol. Zakrzówek Majoracki, Folwark Zakrzówek Poduchowny, Folwark

Zakrzówek Nowy, Osada Zakrzówek Fabryczny, Bystrzyca, Kol. Masne Doły, Rudnik

Złodziejski, Kol. Rudnik Majoracki, Majdan, Kol. Majdan Grabina, Sulów, Sulów Majoracki,

Studzianki, Kol. Studzianki, Folwark Studzianki, Dębina, Folwark Dębina, Osada Dębina,

Węglinek, Boża Wola, Świerczyna, Kol. Józefin, Folwark Kowersk, Kol. Góry, Kol. Lipno38

.

W latach 1915-1918 gmina Zakrzówek, wraz z gubernią lubelską, znajdowała się pod

okupacją austro-węgierską. Podlegała wówczas c. i k. Komendzie Obwodowej w Janowie

Lubelskim. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości gmina Zakrzówek należała do

powiatu janowskiego.

34 H. Krawiec, Stefan Kazimierz Kowerski – ziemianin i działacz społeczny, „Regionalista” 2002, nr 18, s.

32).

35

Archiwum Archidiecezjalne w Lublinie, Konsystorz Generalny Diecezji Lubelskiej, sygn. Rep. 60, VI, k.

446-448.

36

Archiwum Sądu rejonowego w Kraśniku, Księga Hipoteczna Dobra Ziemskie Zakrzówek Majoratowe,

t. 2, Dz. IV, k. 162.

37

ASRK, DZZM, t. I, Dz. II, k. 9.

38

Archiwum Państwowe w Lublinie (dalej: APL), Lubelski Gubernialny Komitet d/s Drobnego Kredytu,

sygn. 75, k. 5.


8

Według podziału terytorialno-administracyjnego gmin województwa lubelskiego,

dokonanego w 1933 r.39

w skład gminy Zakrzówek wchodziło 16 gromad: Bystrzyca, Boża

Wola, Cieślanki, Dębina, Góry, Józefinek, Majdan, Rudnik, Rudki, Sulów, Studzianki,

Świerczyna, Węglinek, Zakrzówek Wieś, Zakrzówek Osada i Zakrzówek Majoracki. Ten

obszar gminy został okrojony po II wojnie światowej.

Podczas drugiej wojny światowej i niemieckiej okupacji gmina Zakrzówek podlegała

początkowo powiatowi janowskiemu, a od końca 1942 r. - powiatowi kraśnickiemu.

Wraz z utworzeniem w latach 1954-1955 powiatu bychawskiego przyłączono do niego

z gminy Zakrzówek na stałe wsie Bożą Wolę i Dębinę oraz na krótko – Rudnik.40

.

Pod koniec lat osiemdziesiątych zaszły istotne zmiany w tutejszej organizacji

terytorialno-administracyjnej Kościoła. W dniu 19 marca 1986 r. ustanowiony został Dekanat

Zakrzówek, a wybudowane przez parafian kościoły w Studziankach (1983 r.) i w Sulowie

(1990 r.) stały się ośrodkami nowo utworzonych parafii tegoż dekanatu. Na mocy dekretu

erekcyjnego z 17 czerwca 1989 r. na terenie Parafii Boża Wola powstała nowa Parafia pw.

Matki Bożej Królowej Polski w Studziankach, natomiast 17 grudnia 1993 r. abp Bolesław

Pylak erygował -wydzieloną z parafii Zakrzówek - Parafię pw. św. Rajmunda Nonnata

w Sulowie.

Obecnie gmina Zakrzówek należy do powiatu kraśnickiego, wchodzącego w obręb

województwa lubelskiego. Obejmuje szesnaście sołectw (Bystrzyca, Góry, Józefin, Lipno,

Majdan Grabina, Majorat, Rudki, Rudnik Drugi, Rudnik Pierwszy, Studzianki, Studzianki

Kolonia, Sulów, Świerczyna, Zakrzówek, Zakrzówek Nowy, Zakrzówek Wieś). Graniczy

z gminami: Kraśnik, Wilkołaz, Szastarka (powiat kraśnicki), Batorz (powiat janowski),

Zakrzew, Bychawa, Strzyżewice (powiat lubelski).

2. KONCEPCJA HERBU, FLAGI I PIECZĘCI GMINY ZAKRZÓWEK

2.1. KONCEPCJA HERALDYCZNA HERBU

Gmina Zakrzówek, podobnie jak inne gminy wiejskie, nie posiadała w przeszłości

herbu. Dlatego zachodzi konieczność tworzenia tego znaku od podstaw. Przystępując do

opracowania nowego herbu, wychodzimy z założenia, że należy uwzględnić elementy

odnoszące się do: a) właściciela, który wniósł istotny wkład w rozwój sieci osadniczej

i wspólnoty lokalnej interesującego nas obszaru; b) miejscowości, wypełniającej funkcje

ośrodkowe najdłużej i względem największego terytorium ; c) instytucji, najpełniej

integrującej społeczność lokalną i stabilizującej funkcje ośrodkowe.

Z powyższego materiału historycznego wynika, że od XIII wieku przez cały okres

staropolski (kluczowy dla opracowywanej koncepcji heraldycznej), właścicielem dóbr nad

górną Bystrzycą był zakon cystersów z Koprzywnicy. Klasztor koprzywnicki inicjował na

omawianym terenie akcję osadniczą. Założył wsie: Zakrzówek, Rudnik, Rczyszyn i Majdan

Skotnik oraz organizował tutejsze społeczności wiejskie. Fakt lokowania w 1424 r.

Zakrzówka na prawie magdeburskim i stworzenie w nim materialnych podstaw

funkcjonowania przyszłego kościoła wskazuje, że zakon przewidywał od początku dla tej

miejscowości rolę ośrodka względem pozostałych wsi swojego klucza. Tak też po

wybudowaniu świątyni i utworzeniu na przełomie XVI i XVII w. parafii pod wezwaniem

św. Mikołaja w Zakrzówku, centrum życia religijnego i społecznego mieszkańców wsi

klasztornych stał się miejscowy kościół parafialny, pozostający pod opieką i zarządem

39 Rozporządzenie Wojewody Lubelskiego z dnia 9 października 1933 r. o podziale obszaru gmin

województwa lubelskiego na gromady („Dziennik Urzędowy Województwa Lubelskiego” z 1933 r. nr 22, poz.

181).

40

W. Ćwik, J. Reder, op. cit., s. 169-170.


9

cystersów do 1819 r. Był on główną, trwałą instytucją stabilizującą funkcje ośrodkowe

w Dobrach Zakrzówek przez cały okres staropolski. Od czasów Księstwa Warszawskiego,

rola Zakrzówka względem okolicznych miejscowości istotnie wzrosła za sprawą utworzenia

wielowioskowej gminy dominialnej, a od 1864 r. - zbiorowej gminy samorządowej z siedzibą

wójta w Zakrzówku. Ośrodkowe znaczenie Zakrzówka wzmacniały okresowo, posiadające tu

swoją siedzibę, ważne instytucje publiczne, tj. Urząd Gospodarczy (w czasach Galicji

Zachodniej), Sąd Pokoju (w latach 1916-1917), a od 1986 r. Dekanat Zakrzówek41

.

Na przestrzeni całego okresu dziejów omawianego terytorium, część dóbr ziemskich

z obszaru dzisiejszej gminy Zakrzówek znajdowała się także w rękach królewskich oraz

właścicieli szlacheckiego pochodzenia. Jednak ich tradycje heraldyczne mają dla nas mniejsze

znaczenie, gdyż albo owi właściciele stosunkowo krótko byli w posiadaniu tutejszych

majętności (np. król Władysław Jagiełło, ród Czartoryskich), albo własność szlachecka nie

wytworzyła na omawianym terenie trwałego centrum administracyjnego, poza gminą

Studzianki, która istniała w XIX w. tylko około 50 lat i została wchłonięta przez gminę

Zakrzówek.

Zasadnym wydaje się więc, aby symbolika nowego herbu zawierała takie

przedstawienia graficzne, które stanowiłyby łącznik między odległymi czasami staropolskimi

a współczesnością i odnosiłyby się do: a) zakonu cystersów z Koprzywnicy jako właścicieli

tutejszych dóbr, założycieli Zakrzówka, Rudnika, Rczyszyna i Majdanu Skotnika oraz

opiekunów i zarządców miejscowej parafii; b) Zakrzówka, pełniącego od XVI w. funkcję

ośrodka religijnego, a następnie administracyjnego dla większości terytorium dzisiejszej

gminy; c) kościoła parafialnego, jako instytucji będącej przez ponad czterysta lat centrum

życia religijnego i społecznego mieszkańców przynależnych wsi i osad. Najlepszym

rozwiązaniem – jak się wydaje – mogłoby być przyjęcie graficznego symbolu scalającego

wszystkie, wyszczególnione wyżej elementy.

W naszym przekonaniu powyższym postulatom odpowiada postać św. Mikołaja

biskupa, patrona Parafii Zakrzówek od XVI stulecia do dziś. Odwoływanie się do patrona

parafii jest zgodne z praktyką tworzenia w okresie staropolskim znaków samorządowych

(wówczas miejskich). Także Komisja Heraldyczna w wydanej opinii o wcześniejszym

projekcie herbu Gminy Zakrzówek (załącznik do uchwały Nr 83-780/0/2003), uznała za

uzasadnione merytorycznie zastosowanie w herbie Gminy Zakrzówek wyobrażenia

św. Mikołaja.

Szukając uzasadnienia dla tego wyboru, należy odpowiedzieć na pytanie: co

przesądziło o nadaniu Parafii Zakrzówek wezwania św. Mikołaja? Według ks. Bolesława

Kumora, o wyborze danego świętego na patrona określonego kościoła niejednokrotnie

decydowało imię fundatora lub kult świętego, praktykowany przez klasztor występujący

w roli fundatora. Ważnym przejawem czci oddawanej świętemu było dedykowanie mu

kościołów i kaplic42

. Znalazło to odzwierciedlenie właśnie w Parafii św. Mikołaja

w Zakrzówku. Przypomnijmy, że fundatorem pierwotnego uposażenia opactwa

koprzywnickiego był komes Mikołaj Bogoria, a pierwszą świątynię w Zakrzówku ufundował

w XVI w. opat koprzywnicki Mikołaj Luboracki. Wiemy, że cystersi aktywnie propagowali

kult św. Mikołaj biskupa43

. O przywiązaniu braci klasztoru koprzywnickiego do postaci

Świętego Mikołaja świadczy też przyjmowanie przez nich imienia Mikołaj. Na tradycję takiej

praktyki wskazują, oprócz imienia wspomnianego wyżej fundatora zakrzóweckiej świątyni,

41 Archiwum Państwowe w Lublinie i jego oddziały w Chełmie, Kraśniku i Radzyniu Podlaskim. Przewodnik

po zasobie archiwalnym, t. 1, Lublin 1997, s. 378.

42

St. Longosz, Św. Mikołaj z Myry – patron Kościoła, [w:] Brzeziny. 500 lat kościoła św. Mikołaja 1501-

2001.Materiały z sesji popularnonaukowej odbytej w dniu 6.10.2001 r. w Brzezinach, red. Wł. Tobasz, Brzeziny-

Ropczyce 2001, s. 37.

43

St. Longosz, op. cit., s.52.


10

także imiona zakonników obecnych przy sporządzaniu aktu lokacyjnego Zakrzówka z 1424 r.

Pod dokumentem tym podpisy swoje złożyli m.in.: Mikołaj - opat koprzywnicki, Mikołaj -

ekonom klasztorny i Mikołaj kustosz44

.

Biorąc pod uwagę powyższe, proponujemy umieszczenie w błękitnym polu tarczy

herbu postaci św. Mikołaja w ceremonialnym stroju biskupim z mitrą na głowie i wierzchnią

szatą ozdobną w postaci swobodnie spływającego z ramion czerwonego płaszcza (pluwiale),

spiętego na piersiach ozdobną zapinką (fibullą) oraz z białą albą. W takim stroju św. Mikołaj

przedstawiany był niejednokrotnie w ikonografii łacińskiej okresu staropolskiego na terenie

dawnej diecezji krakowskiej45

, której podlegała parafia Zakrzówek do czasu ustanowienia

diecezji chełmsko-lubelskiej w 1790r.46

Na proponowanym wizerunku, godność urzędu biskupa podkreśla, oprócz stroju, także

pastorał (baculus), trzymany przez Świętego w prawej ręce. W lewej ręce św. Mikołaj trzyma

księgę Ewangeliarza (w czerwonej oprawie), na której znajdują się trzy złote kule,

nawiązujące do znanej legendy o dyskretnej pomocy materialnej udzielonej przez św.

Mikołaja trzem ubogim pannom na wydaniu47

. Kompozycja Ewangeliarza (księgi

zawierającej naukę Chrystusa) i złotych kul (symbolu dóbr materialnych) niesie ze sobą

przesłanie teologiczno-dydaktyczne mówiące, że podstawą życia człowieka jest nauka

Chrystusa, na której opierają się dobra materialne, niezbędne człowiekowi do zaspokojenia

potrzeb doczesnych48

.

W celu podkreślenia roli konwentu koprzywnickiego w życiu tutejszej wspólnoty

lokalnej proponujemy umieszczenie w jednej wersji herbu dodatkowego znaku graficznego,

wskazującego na charakterystyczną cechę duchowości cystersów z Koprzywnicy, tj. kult

Najświętszej Maryi Panny. Odcisnął się on materialnym śladem w wyposażeniu - nie

istniejącego już dziś - miejscowego kościoła parafialnego, wybudowanego w 1793 r. przez

opata koprzywnickiego Krzysztofa Bogorię Skotnickiego49

. Ze sporządzonego w 1805 r.

opisu wystroju wewnętrznego tego kościoła dowiadujemy się, że w jego ołtarzu głównym

umieszczony był obraz Najświętszej Maryi Panny z Dzieciątkiem, ocalały po pożarze

poprzedniej świątyni. Nad baldachimem widniało złocone imię MARYJA, a boki ołtarza

zdobiły rzeźby św. Joachima i św. Anny – rodziców Najświętszej Maryi Panny. Dodajmy, że

jeden z ołtarzy bocznych tego kościoła poświecony był św. Mikołajowi i mieścił w sobie

obraz Patrona.

Na podkreślenie zasługuje fakt, że w ołtarzu głównym obecnego zakrzóweckiego

kościoła (wybudowanego w latach1851-1853 r.) istnieje również obraz Najświętszej Maryi

Panny z Dzieciątkiem, a w ołtarzu bocznym – wizerunek św. Mikołaja.

W związku z zaprezentowanym wyżej wyborem i uzasadnieniem symboliki,

przedstawiamy do akceptacji projekt herbu, flagi i pieczęci Gminy Zakrzówek,

uwzględniający uwagi Komisji Heraldycznej, przedstawione w trakcie konsultacji.

44 Zbiór dokumentów małopolskich, wyd. J. Sułkowska-Kuraś i S. Kuraś, cz. V, Wrocław-Warszawa-Kraków

1970, s. 270-273.

45

Brzeziny. 500 lat kościoła ..., fot. 5-8.

46

Encyklopedia katolicka, t. XI, Lublin 2006, k.23.

47

St. Longosz, op. cit., s.43-45.

48

U. M. Mazurczak, Św. Mikołaj w kościele pod wezwaniem św. Mikołaja z Brzezin zagadnienia z kręgu

wyobrażeń św. Mikołaja w ikonografii wschodniej oraz łacińskie, [w:] Brzeziny. 500 lat kościoła ..., s. 123.

49

Archiwum Archidiecezjalne w Lublinie, sygn. Rep. 60 A - 259, s. 852-853.


11

Barwy herbu

Uzasadnienie zastosowanych w omawianym herbie barw, wywodzimy z polskiej

ikonografii św. Mikołaja, a także z symboliki barw nawiązujących do elementów duchowości

i ogólnej tradycji heraldycznej cystersów.

Kolor błękitny, zastosowany tu jako barwa tarczy, stanowiąca tło dla wizerunku św.

Mikołaja, w symbolice chrześcijańskiej oznacza niebo i przymioty z nim związane

(nieskazitelność, czystość)50

. Barwa niebieska jest też kolorem Matki Bożej. Tak więc

przedstawienie św. Mikołaja na tle błękitnym nadaje tej postaci kontekst maryjny, który

wzmacnia godność biskupa. Łączenie św. Mikołaja z Maryją znane jest w ikonografii

malarstwa staropolskiego51

. W odniesieniu do projektu herbu gminy Zakrzówek symbolika ta

ma jeszcze dodatkową wymowę. Otóż nawiązuje ona do dwóch istotnych elementów

duchowości cysterskiej, a mianowicie kultu maryjnego i kultu św. Mikołaja biskupa,

propagowanych aktywnie przez konwent z Koprzywnicy52

.

Dodajmy, że ogólny herb zakonu cystersów ukazuje błękitne pole tarczy usiane

srebrnymi liliami i w centrum tarczę z czerwoną bordiurą. Wprawdzie cechy tego herbu nie są

dla nas wiążące, jednak przyjmowany on był za własny przez wiele zgromadzeń cysterskich

w Polsce. Zatem nawiązanie barwy tarczy herbu gminy Zakrzówek do kolorystyki ogólnego

herbu cystersów wzmacnia jego uzasadnienie.

Zastosowana tu czerwona barwa szaty wierzchniej św. Mikołaja w symbolice

religijnej jest znakiem krwi i męczeństwa oraz języków ognistych, pod postacią których Duch

Święty zstąpił na Apostołów w Wieczerniku w dniu Zielonych Świąt. Oznacza ona też

miłość, chwałę i odwagę. Szaty tego koloru były i są nadal używane podczas Mszy św. ku

czci Męki Pańskiej, w Wielki Piątek, w niedzielę Zesłania Ducha Świętego, główne święta

Apostołów i Ewangelistów i w dni świętych Męczenników53

. Przyjmując kolor czerwony

stroju św. Mikołaja biskupa, odwołujemy się do tradycji ikonograficznej w polskiej sztuce

sakralnej, w której odnajdujemy przykłady przedstawiania wizerunku Świętego w czerwonym

stroju biskupim54

.

Biel alby pochodzi od samej nazwy szaty liturgicznej (z łac. vestis alba – biała szata).

Alba symbolizuje czystość serca.55

Była i jest nadal używana (jako szata spodnia) przez

duchowieństwo wszystkich stopni podczas sprawowaniu liturgii obrządku łacińskiego.

Kolor złoty, który został nadany aureoli, pastorałowi i trzem kulom na Ewangeliarzu,

symbolizuje światło, chwałę, godność i potęgę. To właśnie w złotych barwach przedstawiane

były najczęściej wspomniane atrybuty na obrazach św. Mikołaja biskupa w polskim

malarstwie sakralnym.

Wprawdzie umieszczenie na błękitnym tle tarczy czerwonego płaszcza św. Mikołaja

odbiega od ogólnie przyjętej zasady alternacji barw (nie należy kłaść barwy na barwę i metalu

na metal), jednak w praktyce dopuszcza się odstępstwa od tej zasady w przypadku elementów

stroju postaci.

50 D. Forstner, Świat symboliki chrześcijańskiej, Warszawa 1990, s. 116.

51

U. M. Mazurczak, op. cit., s. 113-116. 52

Iwo Kołodziejczyk, Duchowość cysterska, „Cistercium Mater Nostra” nr IV/2010 (strona internetowa:

http://www.cistercium.pl/index.php/blog/2012/01/duchowosc-cysterska); St. Longosz, op. cit., s. 37.

53

Ks. B. Nadolski, Liturgika fundamentalna, t. I, Poznań 1989, s. 139.

54

Brzeziny. 500 lat kościoła ..., fot. 5-7.

55

D. Forstner, op. cit., s. 454.


http://www.cistercium.pl/index.php/blog/2012/01/duchowosc-cysterska

12

Wartości barw herbu w systemie CMYK:

czerwona C=0%, M=100%, Y=100%, K=0%

błękitna C=100%, M=20%, Y=0%, K=0%

żółta/złota C=0%, M=15%, Y=100%, K=0%

biała/srebrna C=0%, M=0%, Y=0%, K=0%

czarna C=0%, M=0%, Y=0%, K=100%

Blazon herbu gminy Zakrzówek

W polu błękitnym tarczy późnogotyckiej (hiszpańskiej), o proporcjach wysokości do

szerokości 7:6 widnieje postać św. Mikołaja w ceremonialnym stroju biskupim z mitrą na –

otoczonej złotą aureolą - głowie i wierzchnią szatą ozdobną w postaci swobodnie

spływającego z ramion czerwonego płaszcza (pluviale), spiętego na piersiach ozdobną

zapinką (fibulą) oraz z białą albą. W prawej ręce św. Mikołaj trzyma pastorał złoty (żółty),

w lewej zaś księgę Ewangeliarza w czerwonej oprawie z ułożonymi na niej trzema złotymi

kulami w układzie 2:1

Rysunek projektu Herbu Gminy Zakrzówek - załącznik nr 1

Achromatyczny rysunek projekt Herbu Gminy Zakrzówek – załącznik nr 2

2.2. KONCEPCJA FLAGI

Flaga jednostki samorządowej stoi niżej w hierarchii weksyliów od sztandaru

i chorągwi. Może ona występować w nieograniczonej liczbie egzemplarzy. Ze względu na

pełnioną przez flagę funkcję znaku rozpoznawczego, winna ona być czytelna z dużej

odległości, wyróżniać się spośród innych flag i odpowiadać zasadom weksylologii. Należy

więc uwzględnić zalecenia i wytyczne Instytutu Heraldyczno-Weksylologicznego, dotyczące

zasad projektowania flag. Mamy tu na uwadze zwłaszcza niepowtarzalność wzoru i barw

flagi, wywodzenie barw flagi od herbu, zastosowanie prostego podziału płata oraz sąsiedztwa

kolorów jasnych i ciemnych, a także umieszczenie na fladze godła lub jego

charakterystycznej części.56

Flaga jest dwustronna. Godło umieszczamy na obydwu stronach. Zaprezentowany

niżej opis dokonywany jest z perspektywy patrzącego, tj. gdy drzewce (maszt) znajduje się po

jego lewej stronie, a płat flagi skierowany jest w prawą stronę.

Wartości barw flagi w systemie CMYK:

czerwona C=0%, M=100%, Y=100%, K=0%

błękitna C=100%, M=20%, Y=0%, K=0%

żółta/złota C=0%, M=15%, Y=100%, K=0%

biała/srebrna C=0%, M=0%, Y=0%, K=0%

czarna C=0%, M=0%, Y=0%, K=100%

OPIS FLAGI

Flagę Gminy Zakrzówek stanowi poziomy prostokątny płat materii o proporcji boków

długości do szerokości jak 8:5, błękitny, z godłem herbu wysokości 8/10 wysokości płata,

umieszczonym w części czołowej płata w taki sposób, że linia przecinającą płat w 1/4

odległości od drzewca pokrywa się z linią pionową przechodzącą przez środek godła.

56

Zob.: Strona internetowa: www.albumpolski.pl/IHW_WWW/index.php?act=viev&ktg, z dnia 15.03.2012 r.


http://www.albumpolski.pl/IHW_WWW/index.php?act=viev&ktg

13

Rysunek projektu Flagi Gminy Zakrzówek - załącznik nr 3

Flaga stolikowa Gminy Zakrzówek stanowi pionowy prostokątny płat materii o proporcji

boków długości do szerokości 1/3, błękitny, z godłem herbu szerokości 1/2 szerokości płata,

umieszczonym w części czołowej płata w taki sposób, że linia przecinającą płat w odległości

1/3 od góry pokrywa się z linią poziomą przechodzącą przez środek godła.

Rysunek projektu Flagi Stolikowej Gminy Zakrzówek - załącznik nr 4

2.3. PIECZĘCIE URZĘDOWE GMINY ZAKRZÓWEK

Zarówno Gmina Zakrzówek, jak i Parafia Rzymskokatolicka św. Mikołaja

w Zakrzówku, używały w przeszłości pieczęci urzędowych tylko o wzorach powszechnie

obowiązujących na terenie kraju w danym okresie historycznym. Zatem proponowana pieczęć

urzędowa władz Gminy Zakrzówek nie nawiązuje do wcześniejszych wzorów. Posiada kształt

okrągły z napisem otokowym majuskułowym i postacią św. Mikołaja pośrodku.

OPIS PIECZĘCI

Pieczęć Ozdobna Gminy Zakrzówek Pieczęć urzędowa Gminy Zakrzówek z majuskułowym napisem otokowym: GMINA

ZAKRZÓWEK, oddzielonym od pola pieczęci linią ciągłą. Na godzinie 12, między

początkiem a końcem napisu otokowego, widnieje centralnie krzyżyk kawalerski.

Czcionka typu: Times New Roman. Średnica pieczęci - 36 mm.

Rysunek projektu Pieczęci Ozdobnej Gminy Zakrzówek - załącznik nr 5

Pieczęć Ozdobna Rady Gminy Zakrzówek Pieczęć urzędowa Rady Gminy Zakrzówek z majuskułowym napisem otokowym:

RADA GMINY ZAKRZÓWEK, oddzielonym od pola pieczęci linią ciągłą. Na godzinie 12,

między początkiem a końcem napisu otokowego, widnieje centralnie krzyżyk kawalerski.



Pieczęć Ozdobna Wójta Gminy Zakrzówek Pieczęć urzędowa Wójta Gminy Zakrzówek z majuskułowym napisem otokowym:

WÓJT GMINY ZAKRZÓWEK, oddzielonym od pola pieczęci linią ciągłą. Na godzinie 12,




Pieczęć Ozdobna Urzędu Gminy Zakrzówek Pieczęć urzędowa Urzędu Gminy Zakrzówek z majuskułowym napisem otokowym:

URZĄD GMINY ZAKRZÓWEK, oddzielonym od pola pieczęci linią ciągłą. Na godzinie 12,




Rysunki projektów herbu, flag i pieczęci opracował zespół: Kamil Wójcikowski

i Robert Fidura.

* * *

SPIS ZAŁĄCZNIKÓWRysunek projektu Herbu Gminy Zakrzówek


Załącznik Nr 2 do Uchwały Nr XLV/275/2014 Rady Gminy Zakrzówek z dnia 30 lipca 2014 roku

Wzór graficzny herbu Gminy Zakrzówek

C: 0%, M: 0%, Y: 0%, K: 0%

C: 100%, M: 20%, Y: 0%, K: 0%

C: 0%, M: 100%, Y: 100%, K: 0%

C: 0%, M: 0%, Y: 0%, K: 100%

C: 0%, M: 15%, Y: 100%, K: 0%



Achromatyczny wzór graficzny herbu Gminy Zakrzówek



Wzór graficzny flagi Gminy Zakrzówek

C: 0%, M: 0%, Y: 0%, K: 0%

C: 100%, M: 20%, Y: 0%, K: 0%

C: 0%, M: 100%, Y: 100%, K: 0%

C: 0%, M: 0%, Y: 0%, K: 100%

C: 0%, M: 15%, Y: 100%, K: 0%



Wzór graficzny flagi stolikowej Gminy Zakrzówek

C: 0%, M: 0%, Y: 0%, K: 0%

C: 100%, M: 20%, Y: 0%, K: 0%

C: 0%, M: 100%, Y: 100%, K: 0%

C: 0%, M: 0%, Y: 0%, K: 100%

C: 0%, M: 15%, Y: 100%, K: 0%



Rysunek projektu Pieczęci Ozdobnej Gminy Zakrzówek

Ø 36 mm

1:1



Rysunek projektu Pieczęci Ozdobnej Rady Gminy Zakrzówek

Ø 36 mm

1:1



Rysunek projektu Pieczęci Ozdobnej Wójta Gminy Zakrzówek

Ø 36 mm

1:1



Rysunek projektu Pieczęci Ozdobnej Urzędu Gminy Zakrzówek

Ø 36 mm

1:1


Załącznik Nr 10

do Uchwały Nr XLV/275/2014

Rady Gminy Zakrzówek

z dnia 30 lipca 2014 roku

Zasady używania herbu, flagi i pieczęci Gminy Zakrzówek

§ 1

1. Rozpowszechnianie, z wyłączeniem publikacji naukowych, popularnonaukowych

i służących celom promocji Gminy Zakrzówek, oraz używanie znaku herbu, flagi,

flagi stolikowej oraz pieczęci wymaga zgody Wójta Gminy Zakrzówek.

2. Umieszczenie symboli Gminy Zakrzówek może następować w miejscach i w sposób,

które zapewnią symbolom Gminy godność i szacunek, a sposób ich używania nie

może godzić w dobre obyczaje, prestiż i interes Gminy Zakrzówek.

§ 2

1. Używanie herbu lub flagi jest nieodpłatne.

2. Herb gminy może być używany przez organy gminy, jednostki organizacyjne oraz

sołectwa, do celów związanych z realizacją ich zadań statutowych.

3. Herb i flagę Gminy Zakrzówek umieszcza się w pomieszczeniach, na budynkach

i przed budynkami stanowiącymi siedziby albo miejsca obrad organów Gminy.

4. Symbole, o których mowa w ust. 3 mogą być używane w innych miejscach z okazji

uroczystości gminnych, regionalnych i państwowych, samorządowych i religijnych.

5. Podmioty nie wymienione w ust. 2 mogą używać herbu gminy po uzyskaniu pisemnej

zgody Wójta Gminy w formie umowy określającej warunki używania herbu gminy.

6. Wójt Gminy może cofnąć zgodę, jeżeli podmiot używający herbu używa go

niezgodnie z warunkami określonymi w umowie lub w sposób narażający na szkodę

dobre imię gminy.

§ 3

1. Dysponentem pieczęci z herbem gminy jest Wójt.

2. Pieczęci używa się na szczególnie ważnych i uroczystych dokumentach wydawanych

przez władze samorządowe Gminy.


DZIENNIK URZĘDOWY - g.ekspert.infor.plg.ekspert.infor.pl/p/_dane/akty_pdf/U81/2014/131/2799.pdf ·...

Documents

Transcript of DZIENNIK URZĘDOWY - g.ekspert.infor.plg.ekspert.infor.pl/p/_dane/akty_pdf/U81/2014/131/2799.pdf ·...