Dzieci z zaburzeniami w szkole

Diagnoza i terapia

dr Urszula Strzelczyk-Raduli

Diagnoza pedagogiczna

Proces powstawania diagnozy i jej realizacji:

1. Zaobserwowanie niewłaściwego zachowania

2. Diagnoza jako opis stanu, jego źródeł

i znaczenia

3. Decyzja o postępowaniu naprawczym czy

korygującym lub innym/terapeutycznym/

4. Prowadzenie działań

5. Ewaluacja – sprawdzenie skuteczności działań

Zaburzenia okresu dzieciństwa

i adolescencji 1. Destrukcyjne zaburzenia zachowania:

– zaburzenia zachowania

– opozycyjno – buntownicze

2. Zaburzenia psychologiczne:

- ADHD,

- zespół deficytu uwagi z nadruchliwością

3. Zaburzenia emocjonalne:

- lęk /separacyjny, fobia szkolna, zespól uogólnionego lęku/

- depresja

- zaburzenia odżywiania/anoreksja, bulimia, kompulsywne objadanie się/

4. Zaburzenia poznawcze – ograniczenia

i trudności w funkcjonowaniu

intelektualnym

- upośledzenie umysłowe

/lekkie, umiarkowane, ciężkie, głębokie/

- zaburzenia uczenia się

/dysleksja, dysgrafia, dysortografia, dyskalkulia/

5. Tiki

- Zespół Tourette’a,

- Chroniczne zaburzenia z tikami ruchowymi lub głosowymi

6. Zaburzenia wydalania

- Enkopreza (nietrzymanie kału)

- Enureza (mimowolne oddawanie moczu)

7. Uogólnione zaburzenia rozwoju

- Zaburzenia autystyczne

- Zespół Retta

- Zespół Aspergera

- Dezintegracyjne zaburzenia dziecięce

8. Zaburzenia komunikowania się

- Jąkanie się

- Zaburzenie języka ekspresji

- Zaburzenia fonologiczne

- Mieszane receptywno-ekspresyjne zaburzenia języka

9. Inne zaburzenia w niemowlęctwie, dzieciństwie lub adolescencji

- Mutyzm wybiórczy

- Reaktywne zaburzenia przywiązania

- Zaburzenie ruchów stereotypowych

Główne grupy zaburzeń dziecięcych (Seligman 2003)

Grupa

diagnostyczna

Zaburzenie Typowy wiek

wystąpienia

Częstość

występowania

Zaburzenia

emocjonalne

Reaktywne zaburzenie

przywiązania

Lęk separacyjny

Fobie szkolne

Depresja dziecięca

Od urodzenia do 5 r.ż.

Od wieku

przedszkolnego do 18

r.ż

W zależności od typu

Od ur. do 17 r.z.

Brak danych

4%

10-11,3%

1,9-4,0 %

Uogólnione

zaburzenia

rozwojowe

Autyzm

Zespół Retta

Dziecięce zaburzenie

dezintegracyjne

Zespół Aspergera

Upośledzenie umysłowe

Zaburzenia uczenia się

Od urodzenia do 3 r.ż.

Od urodzenia do 4 r.ż.

Od 3 do 4 r. ż

Okres przedszkolny

Od urodzenia do 18

r.ż.

W zależności od

podtypu

0,02-0,05%

0,001-0,01%

Bardzo rzadkie

0,10-0,26 %

1 %

2-10 %

Grupa

diagnostyczna

Zaburzenie Typowy wiek

wystąpienia

Częstość

występowania

Zaburzenia

odżywiania i

nawyków

Bulimia

Anoreksja

Zaburzenia

wydalania (enureza)

Zaburzenia mowy

(np. Jąkanie się)

Zespół Tourette’a

Późny okres

dorastania

17 rok życia

5 rok życia

Od 2 do 7 r. ż

Od 2 do 18 r. ż

1-3 %

0,5-1,0 %

Chłopcy 7 %

Dziewczynki 5 %

0,8-1,0 %

0,04-0,05 %

Destrukcyjne

zaburzenia

zachowania

Zaburzenia

zachowania

Zaburzenia

opozycyjno-

buntownicze

Zespól deficytu

uwagi z

nadpobudliwością

(ADHD)

Od 5 do 16 r.ż

Od urodzenia do 8

r.ż

W wieku szkolnym

Chłopcy 6-16 %

Dziewczynki 2-9 %

2-16%

3-5 %

Zasady udzielania i organizacji

pomocy psychologiczno-pedagogicznej

w publicznych przedszkolach, szkołach

i placówkach

na podstawie rozporządzenia MEN z

dnia 17 listopada 2010 r.

§ 2. 1. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna udzielana uczniowi

w przedszkolu, szkole

i placówce polega na rozpoznawaniu

i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia

oraz

rozpoznawaniu indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia, wynikających w

szczególności:

1) z niepełnosprawności;

2) z niedostosowania społecznego;

3) z zagrożenia niedostosowaniem społecznym;

4) ze szczególnych uzdolnień;

5) ze specyficznych trudności w uczeniu się;

6) z zaburzeń komunikacji językowej;

7) z choroby przewlekłej;

8) z sytuacji kryzysowych lub

traumatycznych;

9) z niepowodzeń edukacyjnych;

10) z zaniedbań środowiskowych związanych

z sytuacją bytową ucznia

i jego rodziny, sposobem spędzania czasu

wolnego, kontaktami środowiskowymi;

11) z trudności adaptacyjnych związanych

z różnicami kulturowymi lub ze zmianą

środowiska edukacyjnego, w tym związanych

z wcześniejszym kształceniem za granicą.

Sytuacja traumatyczna, kryzysowa

Sytuacja kryzysowa – zbieg zdarzeń,

okoliczności i zachowań,

które zakłócają normalne funkcjonowanie człowieka.

Sytuacja traumatyczna – stan psychiczny lub fizyczny

wywołany działaniem

czynników zewnętrznych realnie zagrażających życiu

i zdrowiu.

Afektywny model zaburzeń osobowości

(E. Trzebińska, 2012)

1. trauma

2. predyspozycje

3. Słabo rozwinięte

wzorce (cechy)

emocjonalne

4. Trudne dzieciństwo, brak ukierunkowania i przewodnictwa w

trudnych sytuacjach

5. Adaptacja przez

usztywnienie (strategie

adaptacyjne dzieci „robię swoje”- nie

mogę robić tego co trzeba lub

dezintegracja)

6. Zaburzenie osobowości

Trudny początek życia – osobowość

nieprawidłowo ukształtowana

Osobowość nadmiernie „wyspecjalizowana”

w toku rozwoju.

Mechanizmy są:

• Niezróżnicowane

• Sztywne

• Nieadaptacyjne

TRAUMATYCZNE DOŚWIADCZENIA

BORDELINE,

SCHIZOIDALNE,

PARANOICZNE,

SCHIZOTYPOWE

UNIKAJĄCE, ZALEŻNE,

ANTYSPOŁECZNE

NARCYSTYCZNE, HISRIONICZNE,

OBSESYJNO-KOMPULSYWNE

Trauma a zaburzenie osobowości W historii życia bardzo często występuje

traumatyczne doświadczenie:

molestowanie seksualne-

• zo: bordeline, schizotypowa, paranoidalna, schizoidalna

trauma emocjonalna-

• zo schizotypowe

przemoc fizyczna domowa

• zo antyspołeczne

Osobowość nieprawidłowa Jak ją poznać?

• Po sposobie zachowania: dziwne, nietypowe, uporczywe, skrajne, szkodliwe

• Po sposobie reagowania na stres: im gorzej tym bardziej, podatność na dezintegrację

• Po sposobie odnoszenia się do samego siebie: słabe poczucie tożsamości, słabe rozumienie siebie, słaba samorealizacja

• Po sposobie odnoszenia się do innych ludzi: niska empatyczność, niska zdolność do intymności, niska kooperatywność, słabe rozumienie innych ludzi

Jak temu zapobiec?

czyli profilaktyka i terapia

Afektywny model zaburzeń osobowości

(E. Trzebińska, 2012)

1. trauma

2. predyspozycje

3. Słabo rozwinięte

wzorce (cechy)

emocjonalne

4. Trudne dzieciństwo, brak ukierunkowania i przewodnictwa w

trudnych sytuacjach

5. Adaptacja przez

usztywnienie (strategie

adaptacyjne dzieci „robię swoje”- nie

mogę robić tego co trzeba lub

dezintegracja)

6. Zaburzenie osobowości

Psychologia pozytywna

Najczęściej terapia wpisuje się w model

choroby, gdzie „naprawia się” to co się

zepsuło, coś co nie działa.

Tymczasem w psychologii pozytywnej buduje

się siły jednostki na różnych poziomach.

Na poziomie subiektywnym, np.: wiara,

optymizm, szczęście, nadzieja.

Na poziomie cech indywidualnych, np.:

wrażliwość, przebaczanie, odwagę,

ukierunkowanie na przyszłość

Na poziomie grupy, np.: tolerancję, altruizm,

ogładę

Badania nad skutecznością działań

prewencyjnych wykazały, że siły osobiste

jednostki, takie jak odwaga, ukierunkowanie na

przyszłość, optymizm, umiejętności

interpersonalne, wiara, etyka zawodowa, nadzieja,

uczciwość, wytrwałość, zdolność do

optymalnego zaangażowania i wglądu,

chronią przed chorobami psychicznymi.

(Seligman 2003)

Diagnoza pedagogiczna

Diagnoza w wymiarze pozytywnym

(A.Kamiński)

Cel diagnostycznego rozpoznania zawsze jest

dwojaki:

1. Poznać charakter, genezę, przejawy i

przyczyny niepokojącego stanu rzeczy

2. Określić, odkryć siły jednostki i jej

najbliższego otoczenia (indywidualne bądź

środowiskowe)

Wychowanie dzieci to znacznie więcej niż

naprawianie w nich tego, co jest nie tak.

Polega ono na rozpoznawaniu i pielęgnacji

najsilniejszych przymiotów, tego, co posiadają

i w czym są najlepsze,

oraz pomoc im w znalezieniu niszy,

w której będą mogły wykorzystać posiadane siły.

(Seligman 2003)

Arteterapia

inaczej jest często określana jako

terapia przez sztukę, lub jako:

• edukacja artystyczna,

• trening wrażliwości,

• bądź sztuka.

Zastosowanie arteterapii

• diagnoza

• terapia

• relaksacja

Odkrywam siebie i innych za pomocą działań

twórczych

Projekt edukacyjny 4a

mgr Anna Jaksiewicz, dr Urszula Strzelczyk - Raduli

Cele projektu

• Poznanie przez uczniów swoich mocnych i słabych stron, podniesienie samooceny.

• Kształtowanie umiejętności związanych z dostrzeganiem zmian u siebie i u innych.

• Uczenie rozpoznawania własnych emocji, radzenia sobie z nimi, uzewnętrzniania myśli i pragnień w sposób akceptowany przez innych.

• Ekspansja i rozwój osobowości i kreatywności.

• Doskonalenie komunikacji poprzez spontaniczne i autentyczne wyrażanie siebie.

• Wydobycie z dzieci siły i energii, które będą je wspierać we własnym rozwoju.

TAKI JESTEM TAKI CHCIAŁBYM

BYĆ

Zajęcia

MOJA WYOBRAŹNIA

Zajęcia

DWA ŚWIATY

Zajęcia

WIEŻA

Zajęcia

DRZEWA

Zajęcia

MÓJ PORTRET W LUSTRZE

Zajęcia

Efekty

• Uczniowie poznali swoje mocne i słabe strony

• Uczniowie potrafią dostrzegać zmiany u siebie

i u innych

• Uczniowie poznali sposoby na radzenie sobie

z emocjami

• Uczniowie są otwarci na innych (szczera

komunikacja)

• Uczniowie potrafią kreatywnie myśleć

• Uczniowie są aktywni

dziękuję