Pojęcie Pojęcie projektuprojektu znane jest od bardzo dawna. Już w znane jest od bardzo dawna. Już w

starożytności wielkie budowle wykonywane były na starożytności wielkie budowle wykonywane były na

podstawie szczegółowych, jednorazowych planów podstawie szczegółowych, jednorazowych planów

technicznych technicznych

i organizacyjnych, szczegółowo określających zadania i organizacyjnych, szczegółowo określających zadania

oraz zasady kierowania pracą wykonawców. Złożoność oraz zasady kierowania pracą wykonawców. Złożoność

przedsięwzięć i zwykle nowatorska koncepcja w pełni przedsięwzięć i zwykle nowatorska koncepcja w pełni

uzasadniały nadanie tym planom nazwy oddającej ich uzasadniały nadanie tym planom nazwy oddającej ich

twórczy charakter. Bowiem twórczy charakter. Bowiem projektprojekt wywodzi się z wywodzi się z

łacińskiego słowa łacińskiego słowa proiectusproiectus, oznaczającego wysunięcie , oznaczającego wysunięcie

ku przodowi, co interpretuje się jako zamiar, plan ku przodowi, co interpretuje się jako zamiar, plan

zamierzonej budowyzamierzonej budowy[1][1]..

[1][1] Matczewski Andrzej, Matczewski Andrzej, Zarządzanie ProjektamiZarządzanie Projektami, w: Koźmiński K. Andrzej (red. nauk.), Piotrowski Włodzimierz (red. nauk.), , w: Koźmiński K. Andrzej (red. nauk.), Piotrowski Włodzimierz (red. nauk.),

Zarządzanie – Teoria i PraktykaZarządzanie – Teoria i Praktyka, Wydanie V, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004, s.455, Wydanie V, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004, s.455

Działania projektu dzieli się na dwie podstawowe grupyDziałania projektu dzieli się na dwie podstawowe grupy[1][1]::

działania podstawowe – związane bezpośrednio z działania podstawowe – związane bezpośrednio z

powstawaniem przedmiotu projektu, np. pisanie programu powstawaniem przedmiotu projektu, np. pisanie programu

komputerowego,komputerowego,

działania kierownicze – obejmujące wyznaczanie celów, działania kierownicze – obejmujące wyznaczanie celów,

planowanie, organizowanie, motywowanie personelu i planowanie, organizowanie, motywowanie personelu i

kontrolowanie przebiegu projektu, np. spotkanie z kontrolowanie przebiegu projektu, np. spotkanie z

zespołem piszącym oprogramowania w celu rozdzielenia zespołem piszącym oprogramowania w celu rozdzielenia

zadań.zadań.

[1][1] Łada Monika, Kozarkiewicz – Chlebowska Alina, Łada Monika, Kozarkiewicz – Chlebowska Alina, Podstawy Controllingu ProjektówPodstawy Controllingu Projektów, Centrum Badań nad Projektami s.c., 2006, , Centrum Badań nad Projektami s.c., 2006, s.17s.17

Mianem Mianem projektuprojektu można określić przedsięwzięcie realizowane można określić przedsięwzięcie realizowane

w ramach organizacji, które jest przedsięwzięciem nowym, w ramach organizacji, które jest przedsięwzięciem nowym,

nietypowym, odmiennym od działań rutynowych, takim z nietypowym, odmiennym od działań rutynowych, takim z

jakim dana organizacja nie miała nigdy wcześniej do jakim dana organizacja nie miała nigdy wcześniej do

czynieniaczynienia[1][1]. Zwykle jest ono zainicjowane albo przez jakąś . Zwykle jest ono zainicjowane albo przez jakąś

potrzebę organizacji albo na zlecenie klientapotrzebę organizacji albo na zlecenie klienta[2][2]. James P. . James P.

Lewis definiuje Lewis definiuje projektprojekt jako jednorazowe zadanie, które jako jednorazowe zadanie, które

posiada określony termin rozpoczęcia i termin zakończenia, posiada określony termin rozpoczęcia i termin zakończenia,

jasno określone cele, zakres działania i (z reguły) określony jasno określone cele, zakres działania i (z reguły) określony

budżetbudżet

[1][1] Pawlak Marek, Pawlak Marek, Zarządzanie ProjektamiZarządzanie Projektami, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006, s.17, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006, s.17[2][2] Schwindt Christoph, Schwindt Christoph, Resource Allocation in Project ManagementResource Allocation in Project Management, Springer, 2005, s.1, Springer, 2005, s.1

Projekt jest przedsięwzięciem jednorazowym i w jego Projekt jest przedsięwzięciem jednorazowym i w jego wyniku powstaje jedyny w swoim rodzaju produkt lub wyniku powstaje jedyny w swoim rodzaju produkt lub usługa. Niektóre czynności powtarzalne, jak na przykład usługa. Niektóre czynności powtarzalne, jak na przykład budowa serii typowych domów może wydawać się budowa serii typowych domów może wydawać się procesem lub operacją o charakterze powtarzalnym. Jednak procesem lub operacją o charakterze powtarzalnym. Jednak w rzeczywistości każda z nich jest odrębnym projektem, w rzeczywistości każda z nich jest odrębnym projektem, realizowanym na terenie o innej charakterystyce podłoża, z realizowanym na terenie o innej charakterystyce podłoża, z udziałem innych ekip budowlanych lub zespołów udziałem innych ekip budowlanych lub zespołów pracowników, przy różnych relacjach czasowych pomiędzy pracowników, przy różnych relacjach czasowych pomiędzy każdym każdym z poszczególnych etapów wykonywanych prac.z poszczególnych etapów wykonywanych prac.

W definicji J. M. Jurana pojawia się słowo „problem”, co W definicji J. M. Jurana pojawia się słowo „problem”, co sugeruje istnienie rozbieżności pomiędzy obecnym i sugeruje istnienie rozbieżności pomiędzy obecnym i pożądanym stanem rzeczy, a także uznanie faktu, że pożądanym stanem rzeczy, a także uznanie faktu, że likwidacja rozbieżności pociągnie za sobą konieczność likwidacja rozbieżności pociągnie za sobą konieczność pokonania przeszkód. Innymi słowy, celem projektu jest pokonania przeszkód. Innymi słowy, celem projektu jest likwidacjalikwidacja wyżej wspomnianej rozbieżności. wyżej wspomnianej rozbieżności.

Cechy projektuCechy projektu

MA OGRANICZONY CZAS

POWODUJE ZMIANYJEST UNIKALNY

ANGAŻUJE ZASOBY

ZAKŁADA CEL

Źródło: opracowanie własne

Można wymienić szereg przykładowych przedsięwzięć, które Można wymienić szereg przykładowych przedsięwzięć, które pasują do definicji. Projektem będzie, więc:pasują do definicji. Projektem będzie, więc:

stworzenie nowego wyrobu lub usługi,stworzenie nowego wyrobu lub usługi, wprowadzenie zmiany w strukturze organizacyjnej, wprowadzenie zmiany w strukturze organizacyjnej,

strukturze zatrudnienia lub stylu funkcjonowania strukturze zatrudnienia lub stylu funkcjonowania organizacji,organizacji,

zaprojektowanie nowego środka transportu,zaprojektowanie nowego środka transportu, opracowanie lub pozyskanie nowego lub opracowanie lub pozyskanie nowego lub

udoskonalonego systemu informatycznego,udoskonalonego systemu informatycznego, budowa budynku lub obiektu przemysłowego,budowa budynku lub obiektu przemysłowego, budowa instalacji wodno – kanalizacyjnych dla potrzeb budowa instalacji wodno – kanalizacyjnych dla potrzeb

lokalnej społeczności w kraju rozwijającym się,lokalnej społeczności w kraju rozwijającym się, przeprowadzenie kampanii politycznej,przeprowadzenie kampanii politycznej, wdrożenie nowej procedury lub procesu w organizacjiwdrożenie nowej procedury lub procesu w organizacji

PROJEKTY ZEWNĘTRZNE:PROJEKTY ZEWNĘTRZNE:

projekty obiektów budowlanych różnego rodzaju projekty obiektów budowlanych różnego rodzaju (budynków mieszkalnych, budynków użyteczności (budynków mieszkalnych, budynków użyteczności publicznej, budowli przemysłowych, obiektów publicznej, budowli przemysłowych, obiektów infrastruktury itp.); projekty wytwarzania złożonych infrastruktury itp.); projekty wytwarzania złożonych obiektów technicznych (statków, samolotów, obiektów technicznych (statków, samolotów, dużych maszyn i urządzeń itp.);dużych maszyn i urządzeń itp.);

produkcja filmów;produkcja filmów; przygotowanie i realizacja wielkich kampanii przygotowanie i realizacja wielkich kampanii

promocyjnych;promocyjnych; prowadzenie złożonych prac badawczychprowadzenie złożonych prac badawczych[1][1];; organizowanie konferencji, szkoleń itp.;organizowanie konferencji, szkoleń itp.; opracowywanie dużych projektów konsultingowych.opracowywanie dużych projektów konsultingowych.

[1][1] Definicja projektuDefinicja projektu [online], Presell Mocne Linki [dostęp 4 lutego 2008r.], dostępny w Internecie: [online], Presell Mocne Linki [dostęp 4 lutego 2008r.], dostępny w Internecie: http://andbass.com/t/definicja_projektuhttp://andbass.com/t/definicja_projektu

PROJEKTY WEWNĘTRZNE:PROJEKTY WEWNĘTRZNE: wewnętrzne projekty badawczo – wewnętrzne projekty badawczo –

rozwojowe,rozwojowe, wprowadzenie nowych produktów na wprowadzenie nowych produktów na

rynek,rynek, rozwój sieci dystrybucyjnej,rozwój sieci dystrybucyjnej, projektowanie oraz wdrażanie dużych projektowanie oraz wdrażanie dużych

systemów informatycznych,systemów informatycznych, przygotowanie i wdrażanie projektów przygotowanie i wdrażanie projektów

restrukturyzacyjnychrestrukturyzacyjnych[1][1]. .

[1][1] Klasyfikacja projektów [online], Presell Mocne Linki [dostęp 8 lutego 2008r.], dostępny w Internecie: Klasyfikacja projektów [online], Presell Mocne Linki [dostęp 8 lutego 2008r.], dostępny w Internecie: http://andbass.com/nhttp://andbass.com/n klasyfikacja__projektow.html klasyfikacja__projektow.html

Rodzaje projektów

Źródło: Trocki Michał, Podstawy Zarządzania Projektami – prezentacja PowerPoint, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, s.5

Okres realizacji projektu.Okres realizacji projektu.

Źródło: Opracowanie własne.

Zarządzanie projektami, tym razem Zarządzanie projektami, tym razem jako dziedzina jako dziedzina wiedzy człowiekawiedzy człowieka, nie , nie jest dziedziną nową, bo jej początki jest dziedziną nową, bo jej początki sięgają czasów II wojny światowej. sięgają czasów II wojny światowej.

((Speer Speer Alfred)Alfred)

Czym więc konkretnie jest Czym więc konkretnie jest zarządzanie zarządzanie projektamiprojektami? Wyjaśniając to pojęcie mówimy o ? Wyjaśniając to pojęcie mówimy o zdolnościach i umiejętnościach, które zdolnościach i umiejętnościach, które sprawiają, że przeprowadzenie projektu jest sprawiają, że przeprowadzenie projektu jest możliwemożliwe[1][1]. . Zwięzła Międzynarodowa Zwięzła Międzynarodowa Encyklopedia Biznesu i ZarządzaniaEncyklopedia Biznesu i Zarządzania grupuje grupuje owe umiejętności w sześć kategorii: owe umiejętności w sześć kategorii: planowanie, budżetowanie, sporządzanie planowanie, budżetowanie, sporządzanie harmonogramu, zaopatrywanie, harmonogramu, zaopatrywanie, monitorowanie, kontrolowaniemonitorowanie, kontrolowanie[2][2]. .

[1][1] Abrignani Bernard, Gomes Rui, de Vilder Dirk, Abrignani Bernard, Gomes Rui, de Vilder Dirk, Zarządzanie Projektem: Pakiet Szkoleniowy Nr3Zarządzanie Projektem: Pakiet Szkoleniowy Nr3, Fundacja Rozwoju Systemu , Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, Warszawa 2000, s.39Edukacji, Warszawa 2000, s.39

[2][2] Kloppenborg J. Timothy, Mantel J. Samuel Jr., Kloppenborg J. Timothy, Mantel J. Samuel Jr., Project Management: The Concise International Encyclopedia of Business and Project Management: The Concise International Encyclopedia of Business and ManagementManagement, 2nd Edition, Thompson Press,, 2nd Edition, Thompson Press, London 2001, s.5438London 2001, s.5438

Korzyści i trudności w procesie zarządzania projektami. KORZYŚCI TRUDNOŚCI

o identyfikacja ram czasowych dla harmonogramu zadań;

o mierzalność stopnia realizacji w stosunku do planów;

o wczesna identyfikacja problemów, by możliwe było wprowadzenie niezbędnych korekt;

o polepszenie zdolności szacowania dla przyszłego planowania;

o umiejętność poznawania, które cele nie mogą zostać osiągnięte lub są poza zasięgiem;

o zwiększa szansę na sukces w przyszłych projektach i in.

złożoność projektów;

specjalne wymagania klienta oraz zmiany zamierzeń;

restrukturyzacja organizacyjna;

ryzyko projektów;

zmiany w technologii;

przyszłościowe planowanie i oceny i in.

Źródła: Kerzner Harold, Project Management: A Systems Approach to Planning, Scheduling, and Controlling, 7th Edition, John Wiley & Sons, New York 2000, s.23Archibald D. Russell, Doskonalenie Project Management – artykuł z 17 Światowego Kongresu Project Management, Moskwa 2003, s.1

Triada zarządzania projektami.Triada zarządzania projektami.

Źródło: Trocki Michał, Podstawy Zarządzania Projektami – prezentacja PowerPoint, Szkoła Główna Handlowa w

Warszawie, s.24

W procesie zarządzania projektem biorą zwykle udział interesariusze W procesie zarządzania projektem biorą zwykle udział interesariusze

wewnętrzni (należący do organizacji) oraz zewnętrzni. Ilość uczestników oraz ich wewnętrzni (należący do organizacji) oraz zewnętrzni. Ilość uczestników oraz ich

rola uzależnione są w dużym stopniu od charakteru konkretnego projektu. rola uzależnione są w dużym stopniu od charakteru konkretnego projektu.

Jednak można wśród nich wyróżnić cztery podstawowe podmioty:Jednak można wśród nich wyróżnić cztery podstawowe podmioty:

sponsor projektu – osoba lub podmiot finansujący przedsięwzięcie lub sponsor projektu – osoba lub podmiot finansujący przedsięwzięcie lub

zlecający wykonanie projektu, w przypadku produktów – projektów jest to zlecający wykonanie projektu, w przypadku produktów – projektów jest to

klient,klient,

kierownik projektu – osoba odpowiedzialna za prawidłową realizację kierownik projektu – osoba odpowiedzialna za prawidłową realizację

projektu,projektu,

zespół projektowy – pracownicy bezpośrednio zaangażowani w wykonywanie zespół projektowy – pracownicy bezpośrednio zaangażowani w wykonywanie

projektu,projektu,

podwykonawcy – podmioty zewnętrzne (przedsiębiorstwa), którym zleca się podwykonawcy – podmioty zewnętrzne (przedsiębiorstwa), którym zleca się

wykonanie części działań składających się na projektwykonanie części działań składających się na projekt[1][1]. . (LGOM)(LGOM)

[1][1] Łada Monika, Kozarkiewicz – Chlebowska Alina, Łada Monika, Kozarkiewicz – Chlebowska Alina, Podstawy Controllingu ProjektówPodstawy Controllingu Projektów, Centrum Badań nad Projektami s.c., 2006, s.10, Centrum Badań nad Projektami s.c., 2006, s.10

W skutecznym zarządzaniu projektami pomocne W skutecznym zarządzaniu projektami pomocne mogą okazać się poniższe „złote zasady mogą okazać się poniższe „złote zasady zarządzania projektami” wymienione przez Nitish zarządzania projektami” wymienione przez Nitish Shah:Shah:

wyznaczenie głównych celów;wyznaczenie głównych celów; wyznaczenie celów podrzędnych;wyznaczenie celów podrzędnych; określenie zakresu projektu;określenie zakresu projektu; opracowanie struktury zadań;opracowanie struktury zadań; wymyślenie organizacji i zakresu wymyślenie organizacji i zakresu

odpowiedzialności;odpowiedzialności; identyfikacja ryzyka i działań;identyfikacja ryzyka i działań; stworzenie systemu kontrolistworzenie systemu kontroli[1][1]..

[1][1] Shah Nitish, Shah Nitish, The Golden Rules Of Project ManagementThe Golden Rules Of Project Management – prezentacja PowerPoint, s.4 – prezentacja PowerPoint, s.4

Kim Heldman porównuje cykl życia projektu do doświadczeń Kim Heldman porównuje cykl życia projektu do doświadczeń

jakich doznają rodzice podczas dojrzewania swoich dzieci. jakich doznają rodzice podczas dojrzewania swoich dzieci.

Otóż na początku, po narodzinach, niemowlę wywołuje Otóż na początku, po narodzinach, niemowlę wywołuje

wielkie poruszenie gdziekolwiek się pojawi. Jednak wielkie poruszenie gdziekolwiek się pojawi. Jednak

początkowo niewiele o nim wiemy. Więc poznajemy je, początkowo niewiele o nim wiemy. Więc poznajemy je,

oceniamy jego potrzeby. Z czasem dziecko dorasta i oceniamy jego potrzeby. Z czasem dziecko dorasta i

dojrzewa (i kosztuje przy tym mnóstwo pieniędzy), aż dojrzewa (i kosztuje przy tym mnóstwo pieniędzy), aż

pewnego dnia „praca” rodziców dobiega końca. Projekty pewnego dnia „praca” rodziców dobiega końca. Projekty

zaczynają się właśnie w ten sposób i mają podobny przebiegzaczynają się właśnie w ten sposób i mają podobny przebieg

[1][1]..

[1][1] Heldman Kim, Heldman Kim, Project Management Professional (PMP) Study GuideProject Management Professional (PMP) Study Guide, SYBEX, San Francisco London 2002, , SYBEX, San Francisco London 2002, s.22s.22

Uogólniając, cykl życia projektu pozwala Uogólniając, cykl życia projektu pozwala określić określić [1][1]::

jaka techniczna praca musi zostać jaka techniczna praca musi zostać wykonana w każdej fazie;wykonana w każdej fazie;

kiedy w poszczególnych fazach tworzyć kiedy w poszczególnych fazach tworzyć źródła dostawcze, oraz jak je nadzorować, źródła dostawcze, oraz jak je nadzorować, kontrolować i zatwierdzać;kontrolować i zatwierdzać;

kto jest związany z każdą z faz;kto jest związany z każdą z faz; jak kontrolować i autoryzować każdą fazę.jak kontrolować i autoryzować każdą fazę.

[1][1] A Guide to the Project Management Body of KnowledgeA Guide to the Project Management Body of Knowledge, 3rd Edition, Project Management , 3rd Edition, Project Management Institute, Newtown Square 2004, s.20Institute, Newtown Square 2004, s.20

Etapy, na które dzieli się projekty, są tak Etapy, na które dzieli się projekty, są tak silnie powiązane z ich specyfiką, że trudno silnie powiązane z ich specyfiką, że trudno jest określić w tym zakresie jakieś ogólne jest określić w tym zakresie jakieś ogólne reguły. Niezależnie jednak od tego bardzo reguły. Niezależnie jednak od tego bardzo znacznego, praktycznego zróżnicowania znacznego, praktycznego zróżnicowania projektów, podejmowane są próby projektów, podejmowane są próby modelowego przedstawienia ich przebiegu modelowego przedstawienia ich przebiegu [1][1].. Jeden z najbardziej powszechnych Jeden z najbardziej powszechnych sposobów definiowania cyklu życia sposobów definiowania cyklu życia projektu wyróżnia cztery fazy realizacji projektu wyróżnia cztery fazy realizacji projektu (diag. 4) projektu (diag. 4) [2][2]: :

[1][1] Łada Monika, Kozarkiewicz – Chlebowska Alina, Łada Monika, Kozarkiewicz – Chlebowska Alina, Podstawy Controllingu ProjektówPodstawy Controllingu Projektów, , Centrum Badań nad Projektami s.c., 2006, s.18Centrum Badań nad Projektami s.c., 2006, s.18

[2] Davidson J. Frame, [2] Davidson J. Frame, Zarządzanie Projektami w Organizacjach czyli jak sprostać Zarządzanie Projektami w Organizacjach czyli jak sprostać wymaganiom klienta na czas, nie przekraczając budżetuwymaganiom klienta na czas, nie przekraczając budżetu, WIG-Press, Warszawa 2001, , WIG-Press, Warszawa 2001, s.7s.7

1.1. Identyfikacja (wyobrażenie) projektu – pierwsza Identyfikacja (wyobrażenie) projektu – pierwsza faza cyklu życia projektu. Wyznaczane zostają faza cyklu życia projektu. Wyznaczane zostają projekty, które powinny zostać podjęte. Analizuje projekty, które powinny zostać podjęte. Analizuje się, czy projekty są warte przeprowadzenia, oraz się, czy projekty są warte przeprowadzenia, oraz czy będzie to opłacalne dla firmy. Bardzo istotne czy będzie to opłacalne dla firmy. Bardzo istotne jest, by do pracy nad projektem zostały jest, by do pracy nad projektem zostały wykorzystane zasoby organizacji. wykorzystane zasoby organizacji.

Niektóre z czynności podejmowanych w fazie Niektóre z czynności podejmowanych w fazie wyobrażenia projektu:wyobrażenia projektu:

zostają zidentyfikowane potrzeby;zostają zidentyfikowane potrzeby; właściwe odpowiedzi na potrzeby zostają określone i właściwe odpowiedzi na potrzeby zostają określone i

opisane;opisane; główne źródła dostawcze i grupy robocze zostają główne źródła dostawcze i grupy robocze zostają

zidentyfikowane;zidentyfikowane; zaczynają kształtować się zespoły;zaczynają kształtować się zespoły; kwestie wykonalności i uzasadnienia projektu zostają kwestie wykonalności i uzasadnienia projektu zostają

zaadresowane zaadresowane [1][1];;

[1][1] Heerkens R. Gary, Heerkens R. Gary, Project ManagementProject Management, McGraw – Hill, 2001, s.12, McGraw – Hill, 2001, s.12

2.2. Planowanie – druga faza, która stanowi zarazem Planowanie – druga faza, która stanowi zarazem podstawę cyklu życia projektu. Proces ten mówi każdej podstawę cyklu życia projektu. Proces ten mówi każdej osobie zaangażowanej w przedsięwzięcie, dokąd należy osobie zaangażowanej w przedsięwzięcie, dokąd należy zmierzać i jak tego dokonać. Dokumentacja stworzona zmierzać i jak tego dokonać. Dokumentacja stworzona podczas planowania jest wykorzystywana w pozostałych podczas planowania jest wykorzystywana w pozostałych fazach projektu, we wspomaganiu jego czynności fazach projektu, we wspomaganiu jego czynności i monitorowaniu postępów. Głównym produktem tej fazy i monitorowaniu postępów. Głównym produktem tej fazy jest plan projektu.jest plan projektu.

Niektóre z czynności podejmowanych w fazie Niektóre z czynności podejmowanych w fazie wyobrażenia projektu:wyobrażenia projektu:

wyznacza się źródła dostawcze;wyznacza się źródła dostawcze; spisuje się i publikuje dyrektywy wykonawcze;spisuje się i publikuje dyrektywy wykonawcze; ustala się budżet projektu;ustala się budżet projektu; definiuje się zadania i sposoby oceny projektu;definiuje się zadania i sposoby oceny projektu; opisuje się specjalne umiejętności potrzebne do wykonania opisuje się specjalne umiejętności potrzebne do wykonania

zadań projektowych zadań projektowych [1][1];;

[1][1] Heldman Kim, Heldman Kim, Project Management JumpStartProject Management JumpStart, SYBEX, , SYBEX, San Francisco London 2003, s.21San Francisco London 2003, s.21

3.3. Wdrożenie (realizacja, wykonanie) – trzecia faza Wdrożenie (realizacja, wykonanie) – trzecia faza cyklu życia projektu, podczas której plany zostają cyklu życia projektu, podczas której plany zostają wcielone w życie. Zespoły projektowe zostają wcielone w życie. Zespoły projektowe zostają przydzielone do konkretnych zadań, zaś przydzielone do konkretnych zadań, zaś menedżerowie projektu dbają, by skupiały się one menedżerowie projektu dbają, by skupiały się one na ich realizacji. W trakcie tego etapu na ich realizacji. W trakcie tego etapu wykorzystywana jest większość surowców oraz wykorzystywana jest większość surowców oraz budżetu. Głównym produktem tej fazy jest budżetu. Głównym produktem tej fazy jest ukończony projekt.ukończony projekt.

Niektóre z czynności podejmowanych w fazie Niektóre z czynności podejmowanych w fazie wdrożenia projektu:wdrożenia projektu:

wcześniej wyznaczone zadania zostają realizowane;wcześniej wyznaczone zadania zostają realizowane; podjęte zostają czynności zarządcze do monitoringu i podjęte zostają czynności zarządcze do monitoringu i

kontroli;kontroli; zidentyfikowane zostają zmiany, rezultaty, efekty;zidentyfikowane zostają zmiany, rezultaty, efekty; projekt zaczyna być przygotowywany do zamknięcia projekt zaczyna być przygotowywany do zamknięcia [1];[1];

[1][1] Westland Jason, Westland Jason, Project Management Guidebook Project Management Guidebook – darmowy ebook dostępny pod – darmowy ebook dostępny pod adresem internetowym: http://www.method123.com/affiliates/method123-ebook.pdf, s.6adresem internetowym: http://www.method123.com/affiliates/method123-ebook.pdf, s.6

4.4. Zakończenie (i ocena) – ostatnia faza, Zakończenie (i ocena) – ostatnia faza, która często jest jednak pomijana która często jest jednak pomijana w cyklu życia projektu. Wydaje się, że w w cyklu życia projektu. Wydaje się, że w momencie gdy cel projektu zostaje momencie gdy cel projektu zostaje osiągnięty zaś klient jest zadowolony, osiągnięty zaś klient jest zadowolony, rozpoczyna się praca nad kolejnym rozpoczyna się praca nad kolejnym projektem. Jednak zakończenie projektu projektem. Jednak zakończenie projektu jest ważnym procesem.jest ważnym procesem.

Niektóre z czynności podejmowanych w Niektóre z czynności podejmowanych w fazie wdrożenia projektu:fazie wdrożenia projektu:

uzyskanie akceptacji klienta;uzyskanie akceptacji klienta; kompletowanie dokumentacji projektu;kompletowanie dokumentacji projektu; kompletowanie rozliczeń ostatecznych;kompletowanie rozliczeń ostatecznych; ostateczny raport projektu ostateczny raport projektu [1].[1].

[1][1] Wysocki K. Robert, McGary Rudd, Wysocki K. Robert, McGary Rudd, Effective Project Management: Traditional, Effective Project Management: Traditional, Adaptive, ExtremeAdaptive, Extreme, 3rd Edition, John Wiley & Sons, 2003, s.45, 3rd Edition, John Wiley & Sons, 2003, s.45

Diagram 4. Podstawowe fazy cyklu życia projektu.Diagram 4. Podstawowe fazy cyklu życia projektu.

Źródło: Szczęsny Piotr, Zarządzanie Projektami, Agencja Wydawniczo – Reklamowa MT, Warszawa 2003, s.9

Wykres 3. Cykl życia projektu a koszty i zatrudnienie.Wykres 3. Cykl życia projektu a koszty i zatrudnienie.

Źródło: opracowanie własne.

Przykładowo, informatycy częściej Przykładowo, informatycy częściej skłaniają się ku koncepcji wyróżniającej skłaniają się ku koncepcji wyróżniającej sześć etapów cyklu życia projektu sześć etapów cyklu życia projektu [1]:[1]:

rozpoznanie potrzeb;rozpoznanie potrzeb; definicja wymagań;definicja wymagań; projektowanie systemu;projektowanie systemu; wdrożenie;wdrożenie; testowanie;testowanie; obsługa.obsługa.

[1][1] Davidson J. Frame, Davidson J. Frame, Managing Projects in Organizations: How to Make Managing Projects in Organizations: How to Make the Best Use of Time, Techniques, and Peoplethe Best Use of Time, Techniques, and People, 3rd Edition, Jossey-Bass, , 3rd Edition, Jossey-Bass, San Francisco 2003, s.7San Francisco 2003, s.7

Z kolei Albert Lester w Z kolei Albert Lester w Project Planning and ControlProject Planning and Control odwołuje odwołuje się do normy BS 6079, zgodnie z którą na cykl życia projektu się do normy BS 6079, zgodnie z którą na cykl życia projektu składa się[1]:składa się[1]:

koncept – podstawowe idee, sytuacje biznesowe, wykaz koncept – podstawowe idee, sytuacje biznesowe, wykaz wymagań, cel;wymagań, cel;

wykonalność – testy, komercyjna i finansowa żywotność, wykonalność – testy, komercyjna i finansowa żywotność, studia techniczne, wycena kapitału itd.;studia techniczne, wycena kapitału itd.;

szacunek – aplikacje dla funduszy, określania ryzyka, opcji szacunek – aplikacje dla funduszy, określania ryzyka, opcji itd.;itd.;

autoryzacja – zgody, pozwolenia, warunki, strategia autoryzacja – zgody, pozwolenia, warunki, strategia projektu;projektu;

wdrożenie – realizacja pomysłu, zaopatrzenie, fabrykacja, wdrożenie – realizacja pomysłu, zaopatrzenie, fabrykacja, instalacja, zlecanie, upoważnianie, zamawianie;instalacja, zlecanie, upoważnianie, zamawianie;

finalizowanie – testy wykonalności, zdawanie produktu finalizowanie – testy wykonalności, zdawanie produktu klientowi, ocena;klientowi, ocena;

operacja – dochód z danego okresu, produkcja, utrzymanie;operacja – dochód z danego okresu, produkcja, utrzymanie; zakończenie – zamknięcie, likwidacja, usunięcie.zakończenie – zamknięcie, likwidacja, usunięcie.

[1][1] Lester Albert, Lester Albert, Project Planning and Control,Project Planning and Control, 4th Edition, Butterworth – Heinemann, 2004, s.20 4th Edition, Butterworth – Heinemann, 2004, s.20

Tabela 4. Model cyklu życia projektu – charakterystyka.Tabela 4. Model cyklu życia projektu – charakterystyka.

Źródło: Trocki Michał, Podstawy Zarządzania Projektami – prezentacja PowerPoint, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, s.32

Definiowanie projektu.Definiowanie projektu. Wiele osób uważa definiowanie projektu za część procesu Wiele osób uważa definiowanie projektu za część procesu

jego planowania – i mają rację. Jest to pierwszy krok, od jego planowania – i mają rację. Jest to pierwszy krok, od którego wszystko się zaczyna którego wszystko się zaczyna [1].[1].

Podstawą każdego projektu jest potrzeba. Projekt realizowany Podstawą każdego projektu jest potrzeba. Projekt realizowany jest w celu jej zaspokojenia. Dobre rozpoznanie jest w celu jej zaspokojenia. Dobre rozpoznanie (zdefiniowanie) potrzeby gwarantuje, że projekt będzie (zdefiniowanie) potrzeby gwarantuje, że projekt będzie skuteczny, czyli zaspokoi potrzebę. Dlatego warto poświęcić skuteczny, czyli zaspokoi potrzebę. Dlatego warto poświęcić czas, aby ją właściwie zdefiniować.czas, aby ją właściwie zdefiniować.

Wiele osób nie docenia tego etapu pracy, szybko określając Wiele osób nie docenia tego etapu pracy, szybko określając jaki projekt zaspokoi potrzebę, i tym samym popełnia błąd już jaki projekt zaspokoi potrzebę, i tym samym popełnia błąd już na wstępie. Konsekwencją takiego postępowania może być na wstępie. Konsekwencją takiego postępowania może być realizacja projektów, które nie rozwiązują żadnych realizacja projektów, które nie rozwiązują żadnych problemów, planowanie wielkich i kosztownych problemów, planowanie wielkich i kosztownych przedsięwzięć, podczas gdy wystarczyłoby wprowadzić kilka przedsięwzięć, podczas gdy wystarczyłoby wprowadzić kilka drobnych zmian drobnych zmian [2].[2].

[1][1] Horine M. Gregory, Horine M. Gregory, Absolute Beginner's Guide to Project ManagementAbsolute Beginner's Guide to Project Management, Que, 2005, s.61, Que, 2005, s.61[2] Szczęsny Piotr, [2] Szczęsny Piotr, Zarządzanie ProjektamiZarządzanie Projektami, Agencja Wydawniczo – Reklamowa MT, Warszawa 2003, s.13, Agencja Wydawniczo – Reklamowa MT, Warszawa 2003, s.13

Przerwany cykl życiowy projektu.Przerwany cykl życiowy projektu.

Źródło: Mazur Stanisław (red.), Zarządzanie Projektem – Poradnik dla Samorządów Terytorialnych, Małopolska Szkoła Administracji Publicznej Akademii Ekonomicznej w Krakowie oraz Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, Kraków 2004, s.18

Wybór projektu może być uzależniony od Wybór projektu może być uzależniony od różnych czynników. Może być, na przykład, różnych czynników. Może być, na przykład, wywołany przez zewnętrzny bodziec w wywołany przez zewnętrzny bodziec w postaci pytania ofertowego lub postaci pytania ofertowego lub zaproszenia do przetargu. Właśnie w ten zaproszenia do przetargu. Właśnie w ten sposób potencjalni klienci zabiegają o sposób potencjalni klienci zabiegają o oferty dotyczące realizacji projektów oferty dotyczące realizacji projektów budowlanych lub zaoferowania określonej budowlanych lub zaoferowania określonej usługi. Z naszego punktu widzenia istotne usługi. Z naszego punktu widzenia istotne jest to, czy odpowiedź na te zabiegi jest jest to, czy odpowiedź na te zabiegi jest warta naszego czasu. Innym czynnikiem warta naszego czasu. Innym czynnikiem powodującym wybór danego projektu jest powodującym wybór danego projektu jest bodziec wewnętrzny, na przykład od bodziec wewnętrzny, na przykład od kierownictwa lub zespołu zajmującego się kierownictwa lub zespołu zajmującego się redefinicją procesów zarządzania w firmie. redefinicją procesów zarządzania w firmie.

Proces definiowania potrzeby projektu składa się z trzech faz [1]:Proces definiowania potrzeby projektu składa się z trzech faz [1]:

[1] Szczęsny Piotr, [1] Szczęsny Piotr, Zarządzanie ProjektamiZarządzanie Projektami, Agencja Wydawniczo – Reklamowa MT, Warszawa 2003, s.13, Agencja Wydawniczo – Reklamowa MT, Warszawa 2003, s.13

1.1. Narastanie potrzeby – potrzeby są wynikiem Narastanie potrzeby – potrzeby są wynikiem zmian, jakie zachodzą w naszym otoczeniu i w zmian, jakie zachodzą w naszym otoczeniu i w nas samych. Świat cały czas zmienia się, nas samych. Świat cały czas zmienia się, tworząc nowe potrzeby. Gdyby nic nie ulegało tworząc nowe potrzeby. Gdyby nic nie ulegało zmianie, nie pojawiałyby się nowe potrzeby i nie zmianie, nie pojawiałyby się nowe potrzeby i nie byłoby konieczności ich zaspokajania poprzez byłoby konieczności ich zaspokajania poprzez realizację coraz to bardziej złożonych projektów. realizację coraz to bardziej złożonych projektów. Zmiany powodują, że np. dotychczasowa Zmiany powodują, że np. dotychczasowa struktura organizacyjna urzędu przestaje być struktura organizacyjna urzędu przestaje być wystarczająca. Pojawiają się nowe zadania do wystarczająca. Pojawiają się nowe zadania do wykonywania, a inne przekazywane są na wykonywania, a inne przekazywane są na wyższy szczebel. Zmieniają się także wyższy szczebel. Zmieniają się także oczekiwania mieszkańców w zakresie poziomu oczekiwania mieszkańców w zakresie poziomu obsługi. Narasta potrzeba.obsługi. Narasta potrzeba.

2.2.Rozpoznanie potrzeby – zauważenie Rozpoznanie potrzeby – zauważenie istnienia potrzeby wcale nie jest łatwe. istnienia potrzeby wcale nie jest łatwe. Przyzwyczajamy się do działania w swoich Przyzwyczajamy się do działania w swoich dotychczasowych strukturach i w nawale dotychczasowych strukturach i w nawale pracy zupełnie nie zauważamy, że pojawiła pracy zupełnie nie zauważamy, że pojawiła się potrzeba reorganizacji. By temu się potrzeba reorganizacji. By temu zaradzić, specjaliści od zarządzania zaradzić, specjaliści od zarządzania zalecają, by co jakiś czas świadomie zalecają, by co jakiś czas świadomie poszukiwać potrzeb, tych, które już się poszukiwać potrzeb, tych, które już się pojawiły i tych, które mogą się pojawić w pojawiły i tych, które mogą się pojawić w przyszłości, by odpowiednio wcześnie przyszłości, by odpowiednio wcześnie rozpocząć przygotowania do ich rozpocząć przygotowania do ich zaspokojenia zaspokojenia

3.3. Zdefiniowanie potrzeby – istotą tego Zdefiniowanie potrzeby – istotą tego działania jest dogłębna analiza potrzeby i działania jest dogłębna analiza potrzeby i zrozumienie jej istoty. Według jednej z zrozumienie jej istoty. Według jednej z zalecanych metod należy wykonać pięć zalecanych metod należy wykonać pięć następujących kroków:następujących kroków:

prosimy klienta o zdefiniowanie potrzeby;prosimy klienta o zdefiniowanie potrzeby; odpowiadamy na wszystkie pytania, które odpowiadamy na wszystkie pytania, które

mogą pomóc w poznaniu istoty potrzeby;mogą pomóc w poznaniu istoty potrzeby; wykonujemy wszelkie niezbędne analizy i wykonujemy wszelkie niezbędne analizy i

badania umożliwiające lepsze poznanie badania umożliwiające lepsze poznanie potrzeby;potrzeby;

definiujemy potrzebę najlepiej, jak potrafimy;definiujemy potrzebę najlepiej, jak potrafimy; prosimy klienta o ocenę naszej definicji prosimy klienta o ocenę naszej definicji

potrzeby (ewentualnie modyfikujemy) potrzeby (ewentualnie modyfikujemy) [1].[1].

[1] Pietrzykowski Maciej, [1] Pietrzykowski Maciej, Project ManagementProject Management – wykład, Akademia Ekonomiczna w – wykład, Akademia Ekonomiczna w PoznaniuPoznaniu

Należy pamiętać, że cel powinien być jasno Należy pamiętać, że cel powinien być jasno określony, zrozumiały dla wszystkich i możliwy do określony, zrozumiały dla wszystkich i możliwy do zrealizowania. Dla lepszego zrozumienia istoty zrealizowania. Dla lepszego zrozumienia istoty zagadnienia może posłużyć akronim SMART (ang. zagadnienia może posłużyć akronim SMART (ang. inteligentny, sprytnyinteligentny, sprytny) określający główne cechy ) określający główne cechy celu celu [1]:[1]:

SSpecific (konkretny);pecific (konkretny); MMeasurable (mierzalny);easurable (mierzalny); AAttainable (osiągalny);ttainable (osiągalny); RRealistic (realistyczny);ealistic (realistyczny); TTime – limited (terminowy).ime – limited (terminowy).

[1][1] Lewis P. James, Lewis P. James, Fundamentals of Project ManagementFundamentals of Project Management, 3rd Edition, AMACOM, New York 2006, , 3rd Edition, AMACOM, New York 2006, s.51s.51

Po określeniu potrzeby i wyznaczeniu celu można przystąpić do ostatecznego Po określeniu potrzeby i wyznaczeniu celu można przystąpić do ostatecznego zdefiniowania projektu. Wybór konkretnego rozwiązania wymaga zdefiniowania projektu. Wybór konkretnego rozwiązania wymaga [1]:[1]:

Zebrania danych o:Zebrania danych o: otoczeniu projektu – instytucjonalnym, społecznym, politycznym i gospodarczym,otoczeniu projektu – instytucjonalnym, społecznym, politycznym i gospodarczym, technicznych możliwościach osiągnięcia celu,technicznych możliwościach osiągnięcia celu, dostępnych środkach finansowych,dostępnych środkach finansowych, zasobach materialnych i ludzkich,zasobach materialnych i ludzkich, Stworzenia kilku wariantów rozwiązań najpierw w formie pomysłów, a następnie Stworzenia kilku wariantów rozwiązań najpierw w formie pomysłów, a następnie

wybranych koncepcji;wybranych koncepcji; Zbadania wykonalności tych koncepcji oraz ich efektywności ze względu na Zbadania wykonalności tych koncepcji oraz ich efektywności ze względu na

postawiony cel;postawiony cel; Analizy i dokonania wyboru konkretnego rozwiązania;Analizy i dokonania wyboru konkretnego rozwiązania; Ponownego przeanalizowania wybranego rozwiązania by upewnić się czy jego Ponownego przeanalizowania wybranego rozwiązania by upewnić się czy jego

wdrożenie doprowadzi do osiągnięcia postawionego celu. W przypadku projektów wdrożenie doprowadzi do osiągnięcia postawionego celu. W przypadku projektów inwestycyjnych ta ostatnia analiza może być dokonywana już w oparciu o bardziej inwestycyjnych ta ostatnia analiza może być dokonywana już w oparciu o bardziej szczegółowe opracowania branżowe.szczegółowe opracowania branżowe.

[1] Szczęsny Piotr, [1] Szczęsny Piotr, Zarządzanie ProjektamiZarządzanie Projektami, Agencja Wydawniczo – Reklamowa MT, Warszawa 2003, s.15, Agencja Wydawniczo – Reklamowa MT, Warszawa 2003, s.15

Inicjowanie projektu.Inicjowanie projektu. Inicjowanie zawsze stanowi zespół Inicjowanie zawsze stanowi zespół

pierwszych czynności w procesie pierwszych czynności w procesie realizacji projektu. To podczas trwania realizacji projektu. To podczas trwania tej fazy, koncepcja projektu zostaje tej fazy, koncepcja projektu zostaje zwykle sformalizowana. Wszystkie zwykle sformalizowana. Wszystkie kwestie omówione w tej fazie, są kwestie omówione w tej fazie, są później rozwijane w fazie planowania później rozwijane w fazie planowania [1].[1].

[1][1] Baca Claudia, Baca Claudia, Project Manager's Spotlight on Change ManagementProject Manager's Spotlight on Change Management , Harbor Light , Harbor Light Press, San Francisco London 2005, s.24Press, San Francisco London 2005, s.24

Inicjowanie projektu.Inicjowanie projektu.

Źródło: Verzuh Eric, The Fast Forward MBA in Project Management, 2nd Edition, John Wiley & Sons, 2005, s.22

Dojście do etapu inicjowania projektu.Dojście do etapu inicjowania projektu.

Źródło: Brandon Dan, Project Management for Modern Information Systems, IRM Press, 2005, s.31

Michał Trocki proponuje następujący Michał Trocki proponuje następujący przebieg etapu inicjowania projektu przebieg etapu inicjowania projektu [1]:[1]:

analiza potrzeb;analiza potrzeb; formułowanie inicjatyw projektów;formułowanie inicjatyw projektów; zgłaszanie inicjatyw projektów kierownictwu;zgłaszanie inicjatyw projektów kierownictwu; analiza i ocena inicjatyw projektów;analiza i ocena inicjatyw projektów; przyjęcie inicjatywy projektu przez przyjęcie inicjatywy projektu przez

kierownictwo do dalszego opracowania bądź kierownictwo do dalszego opracowania bądź jej odrzucenie.jej odrzucenie.

[1] Trocki Michał, [1] Trocki Michał, PodstawyPodstawy Zarządzania ProjektamiZarządzania Projektami – prezentacja PowerPoint, Szkoła – prezentacja PowerPoint, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, s.36Główna Handlowa w Warszawie, s.36

Przebieg etapu inicjowania projektu.Przebieg etapu inicjowania projektu.

Źródło: Schmidt Paweł, Zarządzanie Zakresem Projektu – materiały szkoleniowe, Project Management Consulting