Działania KOBiZE IOŚ-PIB

w zakresie bilansowania emisji zanieczyszczeń w

kontekście wpływu transportu na środowisko

Anna Paczosa

Z-ca Kierownika KOBiZE IOŚ-PIB

1

Zarządzeniem Ministra Ochrony Środowiska w 1986 r. został powołany Instytut

Ochrony Środowiska – Państwowy Instytut Badawczy

w 2010 r. Instytut otrzymał status Państwowego Instytutu Badawczego

Rodzaje prac badawczych prowadzonych w Instytucie:

• prace badawczo - rozwojowe

• prace badawcze i ekspertyzy

• opracowania, opinie, raporty i inne

2

W 2017 r. Instytut otrzymał kategorię naukową A

A

B

C

3

4

Struktura Instytutu Ochrony Środowiska

Instytut Ochrony Środowiska –

Państwowy Instytut Badawczy

KOBiZEOśrodek Ochrony

AtmosferyOśrodek Ochrony

Ziemi

Ośrodek Technologii

Ścieków

Ośrodek Zrównoważonego

Rozwoju

Główne zadania KOBiZE IOŚ-PIB

Utworzony w 2009 r. na mocy ustawy o systemie

zarządzania emisjami gazów cieplarnianych i innych

substancji, wykonywanie zadań Krajowego ośrodka

powierzono Instytutowi Ochrony Środowiska (art. 4)

Podstawowe zadania:

• Krajowy administrator EU ETS

• Zarządzanie krajowym systemem bilansowania

i prognozowania emisji (w tym: krajowa baza, roczne

inwentaryzacje emisji GHG i innych substancji,

prognozowanie emisji GHG i innych substancji)

5

Transport drogowy

Metodyka szacowania emisji gazów cieplarnianych

i pozostałych zanieczyszczeń

6

7

Gazy cieplarniane:

dwutlenek węgla(CO2)

metan (CH4)

podtlenek azotu (N2O)

Zanieczyszczenia:

tlenki siarki i azotu (SOx, NOx)

NMLZO

pyły (PM),

metale ciężkie

inne (np. sadza, amoniak)

Ramowa konwencja NZ ws. zmian klimatu (UNFCCC)

Rozporządzenie MMR /2013 -monitorowanie i sprawozdawczość

w zakresie GHG

Dyrektywa NEC(pułapowa)2284/2016

Konwencja NZ w sprawie transgranicznego transportu

zanieczyszczeń powietrza na dalekie odległości (UNECE CLRTAP)

RAPORTOWANIE EMISJI Z SEKTORA TRANSPORTU

W obecnej chwili emisja z transportu drogowego jest szacowana w oparciu oszczegółowy model emisji - na poziomie Tier 3 .

Oznacza to, że na potrzeby inwentaryzacji wykorzystywany jest model emisyjny– COPERT V.

8

Metodyka szacowania emisji gazów cieplarnianych i zanieczyszczeń w ramach krajowych inwentaryzacji

Dane wejściowe do modelu:

- statystyczna zużycie paliw,

- struktura i liczność pojazdów,

- przebiegi roczne,

- warunki użytkowania pojazdów,

- warunki otoczenia,

- właściwości paliw.

COPERT VEmisja roczna

9

Model COPERT – kategorie pojazdów

Samochody osobowe (BS, ON, LPG, biopaliwa)

Lekkie samochody ciężarowe (samochody dostawcze) (ON,

BS)

Samochody ciężarowe i autobusy (ON, CNG -

autobusy)

Kategoria L (motorowery, motocykle, quady) (BS)

Samochody osoboweLekkie samochody

ciężarowe (samochody dostawcze)

Samochody ciężarowe i autobusy

Kategoria L (motorowery, motocykle, quady, ATV)

(Conventional) Conventional Conventional Conventional

PRE ECE Euro 1 Euro I Euro 1

ECE 15/00-01 Euro 2 Euro II Euro 2

ECE 15/02 Euro 3 Euro III Euro 3

ECE 15/03 Euro 4 Euro IV Euro 4

ECE 15/04 Euro 5 Euro V Euro 5

Improved Conventional Euro 6 up to 2016 Euro VI

Euro 1 Euro 6 2017-2019

Euro 2 Euro 6 2020+

Euro 3

Euro 4

Euro 5

(Euro 6)

Euro 6 up to 2016

Euro 6 2017-2019

Euro 6 2020+

Model COPERT – kategorie ekologiczne pojazdów

10

Zużycie paliw w transporcie drogowym w latach 2010 - 2017

11

229 815

402 820

379 221

407 382

484 266

578 072

177 041 177 660

148 020152 994161 594176 617

71 254 76 360 73 830 74 980 79 396 84 275

0

100 000

200 000

300 000

400 000

500 000

600 000

700 000

2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

Zu

życ

ie p

ali

w [T

J]

ON

BS

LPG

12

Emisja gazów cieplarnianych wyrażona w ekwiwalencie CO2 z transportu w latach 1990 - 2017

0

10 000

20 000

30 000

40 000

50 000

60 000

70 000

198

8

198

9

199

0

199

1

199

2

199

3

199

4

199

5

199

6

199

7

199

8

199

9

200

0

200

1

200

2

200

3

200

4

200

5

200

6

200

7

200

8

200

9

201

0

201

1

201

2

201

3

201

4

201

5

201

6

201

7

CO

2e

[k

t]

13

Emisja tlenków azotu, niemetanowych lotnych związków organicznych, tlenków siarki, amoniaku oraz PM2,5 z transportu drogowego w latach 1990 - 2017

0

2

4

6

8

10

12

14

16

0

50

100

150

200

250

300

350

19

90

19

91

19

92

19

93

19

94

19

95

19

96

19

97

19

98

19

99

20

00

20

01

20

02

20

03

20

04

20

05

20

06

20

07

20

08

20

09

20

10

20

11

20

12

20

13

20

14

20

15

20

16

20

17

PM

2.5

, NH

3, S

Ox

[Gg]

NO

x, M

NLZ

O [

Gg]

NOx NMLZO SOx NH3 PM2.5

Kolejne zadanie IOŚ w ramach którego gromadzone są dane w zakresie emisji do

powietrza (w tym z sektora transportu) to utworzenie bazy emisyjnej na potrzeby

modelowania w zakresie jakości powietrza

Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska – od 2018 r. IOŚ-PIB jest

odpowiedzialny za modelowanie matematyczne transportu i przemian substancji w

powietrzu na potrzeby:

ocen jakości powietrza

analiz rozprzestrzeniania się substancji w powietrzu

prognoz zmian jakości powietrza

KOBiZE jest odpowiedzialne za przygotowanie danych wejściowych - wielkości emisji

określonych zanieczyszczeń na potrzeby modelowania; w związku z tym w KOBiZE

trwają prace w zakresie opracowania i budowy Centralnej Bazy Emisyjnej (CBE)

Centralna Baza Emisyjna

14

• emisja zorganizowana z instalacji

• emisja niezorganizowana z instalacjiEmisja punktowa

• drogi• żegluga• koleje

Emisja liniowa

• hodowla

• uprawy, nawożenie

• ciągniki (spalanie paliw)

Emisja powierzchniowa -rolnictwo

• indywidualne systemy grzewcze małej mocyEmisja powierzchniowa –

bytowo-komunalna

• pożary lasów, zadrzewień i gruntów użytkowanych rolniczo• składowiska

• wyrobiska i hałdy

Emisja powierzchniowa -niezorganizowana

• lasy i gruntyEmisja powierzchniowa -

naturalna

DA

NE

EMIS

YJN

E

Centralna Baza Emisyjna – zakres emisji

15

Emisja

liniowa

Drogi Żegluga Kolej

• Dane z modeli ruchu

• Dane z GPS (Yanosik)

• Dane z Krajowej

Inwentaryzacji

Dane o ruchu statków z

System Automatycznej

Identyfikacji

Dane o natężeniu ruchu

lokomotyw spalinowych na

poszczególnych odcinkach

kolejowych

Centralna Baza Emisyjna - TRANPSORT

16

Szacowane zanieczyszczenia: pyły (TSP, PM10, PM2.5), SOX, NOX, CO, NMVOC, NH3,

beznoapiren, oraz wybrane metale ciężkie

Określanie emisji liniowej w CBE – drogi za rok 2016 i 2017

Przestrzenny rozkład emisji z sektora transportu drogowego

Kategoryzacja dróg

• Opracowanie wag dla poszczególnych kategorii dróg na podstawie pozyskanych od miast modeli ruchu

Emisje EMEP

• Obliczenie emisji w siatce 500mx500m na obszarze wybranych miast

• Obliczenie emisji w siatce 2.5kmx2.5km na pozostałym obszarze kraju

• Wykorzystanie najnowszych emisji EMEP 0.1x0.1 (aktualizacja w 2018 r.)

Siatka drogowa

• Wszystkie rodzaje dróg na obszarze całego kraju (dane z BDOT)

Wyznaczenie wskaźników emisji drogowej [g/km]

• Samochody osobowe

• Samochody dostawcze

• Samochody ciężarowe

• Autobusy

Natężenie ruchu drogowego z Krajowego modelu ruchu

• Krajowe

• Wojewódzkie Oszacowanie łącznej emisji z sektora transportu drogowego

KMR – Krajowy Model Ruchu

• Drogi główne

• Drogi w obszarze miast

• Drogi niższego rzędu poza miastami

Natężenie ruchu w miastach – Modele ruchu

• wszystkie rodzaje dróg w wybranych miastach

Dane pozyskane z systemów GPS

• Wszystkie drogi niższego rzędu poza wybranymi miastami

Określanie emisji liniowej w CBE – drogi za rok 2018

DOSTĘPNOŚĆ RAPORTÓW NA STRONIE KOBIZE – www.kobize.pl

Zakładka: Krajowa

inwentaryzacja emisji

19

Dziękuję za uwagę

20