48

DYREKTYWA RADYz dnia 24 lipca 1986 r.

w sprawie realizacji zasady równego traktowania kobiet i mê¿czyzn w zawodowych systemachzabezpieczenia spo³ecznego

(86/378/EWG)

RADA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH,

uwzglêdniaj¹c Traktat ustanawiaj¹cy Europejsk¹ Wspólnotê Gospodarcz¹,a w szczególno�ci jego art.100 i 235,uwzglêdniaj¹c wniosek Komisji1,uwzglêdniaj¹c opiniê Parlamentu Europejskiego2,oraz opiniê Komitetu Ekonomicznego i Spo³ecznego3,a tak¿e maj¹c na uwadze, ¿e:

na mocy postanowieñ Traktatu pañstwo cz³onkowskie zapewnia stosowanie zasady równego wynagradzania pracuj¹-cych kobiet i mê¿czyzn za tak¹ sam¹ pracê; oraz ¿e jako �wynagrodzenie� nale¿y rozumieæ zwyk³¹ podstawow¹ lubminimaln¹ p³acê lub uposa¿enie oraz wszystkie inne �wiadczenia pieniê¿ne lub rzeczowe wyp³acane bezpo�rednio lubpo�rednio przez pracodawcê z tytu³u zatrudnienia pracownika;

chocia¿ zasada równego wynagradzania stosuje siê bezpo�rednio w przypadkach, w których dyskryminacja mo¿ebyæ stwierdzona tylko na podstawie kryteriów równego traktowania i równego wynagradzania to wystêpuj¹ rów-nie¿ przypadki, gdy realizacja tej zasady wymaga przyjêcia �rodków uzupe³niaj¹cych, które lepiej precyzuj¹ jejzakres;

art. 1 ust. 2 dyrektywy Rady 76/207/EWG z dnia 9 lutego 1976 roku w sprawie realizacji zasady równego traktowaniakobiet i mê¿czyzn w zakresie dostêpu do zatrudnienia, szkoleñ zawodowych i awansów oraz w zakresie warunków pracy4

przewiduje, ¿e Rada, w celu zapewnienia stopniowej realizacji zasady równego traktowania w zakresie zabezpieczeniaspo³ecznego wyda na podstawie wniosku Komisji przepisy, które w szczególno�ci ustal¹ przedmiot, zakres i warunki jejstosowania; maj¹c tak¿e na uwadze, ¿e Rada przyjê³a w tym celu dyrektywê 79/7/EWG z 19 grudnia 1978 roku, dotycz¹c¹stopniowej realizacji zasady równego traktowania kobiet i mê¿czyzn w zakresie zabezpieczenia spo³ecznego5;

art. 3 ust. 3 dyrektywy 79/7/EWG przewiduje, i¿ w celu zapewnienia realizacji zasady równego traktowania wsystemach zawodowych Rada, na wniosek Komisji, wyda przepisy, które ustal¹ przedmiot, zakres i warunki jejstosowania;

zasada równego traktowania powinna byæ stosowana w zawodowych systemach zabezpieczenia spo³ecznego, któ-re zapewniaj¹ ochronê przed rodzajami ryzyka przewidzianymi w art. 3 ust. 1 dyrektywy 79/7/EWG, podobnie jaksystemy, które przewiduj¹ w odniesieniu do pracowników wszelkie inne �wiadczenia pieniê¿ne lub rzeczowe wrozumieniu Traktatu;

realizacja zasady równego traktowania w zakresie zabezpieczenia spo³ecznego nie narusza przepisów dotycz¹cychochrony kobiety z tytu³u macierzyñstwa.

PRZYJMUJE NINIEJSZ¥ DYREKTYWÊ:Artyku³ 1

Celem niniejszej dyrektywy jest stosowanie w zawodowych systemach zabezpieczenia spo³ecznego zasady równe-go traktowania kobiet i mê¿czyzn, zwanej dalej �zasad¹ równego traktowania�.

Artyku³ 2

1. Okre�lenie �zawodowe systemy zabezpieczenia spo³ecznego� oznacza systemy nie objête dyrektyw¹ 79/7/EWG, które maj¹ na celu zapewnienie pracownikom najemnym i pracuj¹cym na w³asny rachunek w przedsiê-biorstwie lub grupie przedsiêbiorstw, w zakresie dzia³alno�ci gospodarczej lub nale¿¹cym do zawodu, lub grupyzawodów, �wiadczeñ uzupe³niaj¹cych �wiadczenia wyp³acane w ramach systemów opieki spo³ecznej lub zastê-puj¹cych je, bez wzglêdu na to, czy cz³onkostwo w tych systemach jest obowi¹zkowe czy dobrowolne.

49

2. Niniejsza dyrektywa nie ma zastosowania do:(a) umów indywidualnych;(b) systemów maj¹cych tylko jednego cz³onka;(c) systemów ubezpieczeniowych, które w przypadku pracowników oferuj¹ uczestnikom indywidualne umowy

gwarantuj¹ce im:- �wiadczenia dodatkowe lub:- mo¿liwo�æ wyboru daty, od której maj¹ byæ wyp³acane zwyk³e �wiadczenia lub mo¿liwo�æ wyboru miêdzykilkoma

�wiadczeniami.Artyku³ 3

Niniejsza dyrektywa stosuje siê do osób czynnych zawodowo, w tym do osób pracuj¹cych na w³asny rachunek i pracowni-ków, których praca przerwana zosta³a z powodu choroby, macierzyñstwa, wypadku lub niezawinionego bezrobocia oraz doosób poszukuj¹cych pracy, a tak¿e do pracowników bêd¹cych emerytami i inwalidami.

Artyku³ 4

Niniejsza dyrektywa ma zastosowanie do:

(a) systemów zawodowych zapewniaj¹cych ochronê przed nastêpuj¹cymi rodzajami ryzyka:- chorob¹,- inwalidztwem,- staro�ci¹, w tym wcze�niejszym zaprzestaniem pracy,- wypadkami przy pracy i chorob¹ zawodow¹,- bezrobociem;

(b) systemów zawodowych przewiduj¹cych inne �wiadczenia socjalne, rzeczowe lub pieniê¿ne, a zw³aszcza renty izasi³ki rodzinne, je¿eli �wiadczenia te przyznawane s¹ osobom zatrudnionym i z tego wzglêdu stanowi¹ �wiadczeniawyp³acane przez pracodawcê pracownikowi z tytu³u zatrudniania.

Artyku³ 5

1. Pod warunkami okre�lonymi w poni¿szych przepisach zasada równego traktowania oznacza brak dyskryminacji zewzglêdu na p³eæ, bezpo�rednio lub po�rednio, w szczególno�ci ze wzglêdu na stan cywilny lub sytuacjê rodzinn¹,zw³aszcza w zakresie:- stosowania systemów i warunków objêcia systemami;- obowi¹zku op³acania i obliczania wysoko�ci sk³adek;- obliczania wysoko�ci �wiadczeñ, w tym �wiadczeñ dodatkowych przys³uguj¹cych ma³¿onkowi i osobom

pozostaj¹cym na utrzymaniu oraz warunków dotycz¹cych okresu wyp³aty �wiadczeñ i zachowania do nichprawa.

2. Zasada równego traktowania nie narusza przepisów dotycz¹cych ochrony kobiety z tytu³u macierzyñstwa.

Artyku³ 6

1. Sprzeczne z zasad¹ równego traktowania s¹ przepisy, które bezpo�rednio lub po�rednio bior¹ pod uwagê p³eæ, wszczególno�ci poprzez odniesienie do stanu cywilnego lub sytuacji rodzinnej, w celu:

(a) okre�lenia osób, które mog¹ byæ objête systemem zawodowym;(b) okre�lenia obowi¹zkowego lub dobrowolnego charakteru uczestnictwa w systemie zawodowym;(c) ustalenia ró¿nych warunków dotycz¹cych wieku objêcia systemem lub minimalnej d³ugo�ci okresu zatrudnienia

lub podlegania systemowi w celu uzyskania �wiadczeñ;(d) ustanowienia ró¿nych zasad, z wyj¹tkami przewidzianymi w lit. h) oraz i), w odniesieniu do zwrotu sk³adek w

momencie, gdy pracownik opuszcza system bez wype³nienia warunków umo¿liwiaj¹cych mu uzyskanie odroczo-nego prawa do �wiadczeñ d³ugookresowych;

(e) ustalenia ró¿nych warunków przyznania �wiadczeñ lub ograniczenie ich do pracowników jednej lub drugiej p³ci;(f) ustanowienia ró¿nego wieku emerytalnego;(g) zawieszenia prawa do zachowania lub nabycia praw w okresach urlopu macierzyñskiego lub urlopu rodzinnego

udzielonego na mocy ustawy lub umowy i p³atnego przez pracodawcê;(h) okre�lenia ró¿nej wysoko�ci �wiadczeñ, z wyj¹tkiem i w zakresie, w którym nale¿y wzi¹æ pod uwagê wspó³czynniki

rachunku aktuarialnego, ró¿ne dla obu p³ci w odniesieniu do �wiadczeñ uznanych za sk³adkowe;

50

(i) ustalenia ró¿nych wysoko�ci sk³adek nale¿nych od pracowników;

(j) ustalenia ró¿nych wysoko�ci sk³adek nale¿nych od pracodawców w przypadkach �wiadczeñ uznanych za sk³ad-kowe, chyba ¿e zró¿nicowanie zmierza to zbli¿enia wysoko�ci tych �wiadczeñ;

(k) ustalenia ró¿nych norm lub norm stosuj¹cych siê tylko do pracowników okre�lonej p³ci, z wyj¹tkiem przepisów lit.h) oraz i), odnosz¹cych siê do zagwarantowania lub zachowania prawa do �wiadczeñ odroczonych, kiedy pracow-nik przestaje byæ uczestnikiem systemu.

2. Je¿eli przyznanie �wiadczeñ objêtych niniejsz¹ dyrektyw¹ pozostawione jest do uznania organów zarz¹dzaj¹cychsystemem, organy te musz¹ braæ pod uwagê zasadê równego traktowania.

Artyku³ 7

Pañstwa cz³onkowskie podejm¹ niezbêdne dzia³ania i wprowadz¹ �rodki prawne w celu zapewnienia:

(a) uniewa¿nienia, og³oszenia za niewa¿ne lub zmiany postanowieñ naruszaj¹cych zasadê równego traktowania,które zawarte s¹ w obowi¹zkowych uk³adach zbiorowych pracy, regulaminach zak³adowych i innych porozumie-niach dotycz¹cych systemów zawodowych;

(b) uniemo¿liwienia dzia³añ administracyjnych, maj¹cych na celu zatwierdzenie lub rozszerzenie systemów zawieraj¹-cych takie przepisy.

Artyku³ 8

1. Pañstwa cz³onkowskie podejm¹ niezbêdne dzia³ania w celu zmiany, najpó�niej do 1 stycznia 1993 roku, przepisówsystemów zawodowych sprzecznych z zasad¹ równego traktowania.

2. Niniejsza dyrektywa nie stoi na przeszkodzie, aby prawa i obowi¹zki dotycz¹ce okresu objêcia systemem zawodo-wym, uprzednie w stosunku do zmiany systemu, podlega³y nadal przepisom obowi¹zuj¹cym w tamtym okresie.

Artyku³ 9

Pañstwa cz³onkowskie mog¹ opó�niæ obowi¹zkowe wprowadzenie w ¿ycie zasady równego taktowania w odniesieniu do:

(a) ustalenia wysoko�ci wieku emerytalnego dla celów emerytalnych i rentowych oraz dla wynikaj¹cych st¹d mo¿li-wych skutków dla innych �wiadczeñ:

- do czasu, kiedy równo�æ ta zostanie wprowadzona w systemach ustawowych,- lub najpó�niej do czasu, gdy dyrektywa wprowadzi tê równo�æ,(b) rent rodzinnych, do czasu, gdy dyrektywa wprowadzi zasadê równego traktowania w ustawowych systemach

zabezpieczenia spo³ecznego dotycz¹cych tego ryzyka;(c) stosowania art. 6 ust.1 lit. i), w celu uwzglêdnienia ró¿nych dla ka¿dej p³ci wspó³czynników rachunku aktuarial-

nego, najpó�niej w ci¹gu trzynastu lat od notyfikacji niniejszej dyrektywy.

Artyku³ 10

Pañstwa cz³onkowskie wprowadz¹ do krajowego systemu prawnego rozwi¹zania niezbêdne do umo¿liwienia ka¿dej osobie,która czuje siê poszkodowana z powodu niezastosowania wobec niej zasady równego traktowania, dochodzenia swoich prawprzed s¹dem po ewentualnym odwo³aniu siê do innych w³a�ciwych w³adz.

Artyku³ 11

Pañstwa cz³onkowskie podejm¹ dzia³ania i wprowadz¹ �rodki prawne niezbêdne do uchronienia pracowników przedwypowiedzeniem przez pracodawcê pracy w reakcji na skargê z³o¿on¹ na szczeblu przedsiêbiorstwa lub na skargê s¹do-w¹, której celem jest wymuszenie przestrzegania zasady równego traktowania.

Artyku³ 12

1. W ci¹gu trzech lat od notyfikacji niniejszej dyrektywy6 pañstwa cz³onkowskie wprowadz¹ w ¿ycie ustawy, aktywykonawcze i administracyjne niezbêdne do jej wykonania. Pañstwa poinformuj¹ o tym niezw³ocznie Komisjê.

2. Najpó�niej w ci¹gu piêciu lat od notyfikacji niniejszej dyrektywy, pañstwa cz³onkowskie przeka¿¹ Komisji wszelkie

51

niezbêdne informacje, umo¿liwiaj¹ce jej sporz¹dzenie raportu na temat stosowania niniejszej dyrektywy w celuprzedstawienia go Radzie.

Artyku³ 13

Niniejsza dyrektywa skierowana jest do pañstw cz³onkowskich.

Sporz¹dzono w Brukseli, 11 grudnia 1986 r.

W imieniu RadyA. CLARKEPrzewodnicz¹cy

1 Dz.U. WE nr C 134, z 21.05.1983, str. 7.2 Dz.U. WE nr C 117, z 30.04.1984, str. 169.3 Dz.U. WE nr C 35, z 09.02.1984, str. 7.4 Dz.U. WE nr L 39 ,z 14.02.1976, str. 40.5 Dz.U. WE nr L 6, z 10.01.1976, str.24.6 Niniejsz¹ dyrektywê notyfikowano pañstwom cz³onkowskim w dniu 30 lipca 1986 r..