Druga Tajemnica Poliglotów b5 - metoda5S.plmetoda5s.pl/pdf/2tajemnica.pdfWażne jest to, co...

Druga Tajemnica

Poliglotów

Copyright © by Piotr Mart Consulting

Numer ISBN: 978-83-64386-00-8

Piotr Mart Consultingul. Sieradzka 298-300 Wieluńe-mail: [email protected]

Projekt okładki, skład i przygotowanie do druku: Studio Grafi ki i DTP Grafpa, www.grafpa.pl

Korekta: Magda Jordan

Druk: KNOW-HOW, ul. Chełmońskiego 255, 31-348 Kraków

Spis treści

WSTĘP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7

TRENING KONCENTRACJI . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11

TRENING KONCENTRACJI WSZYSTKICH ZMYSŁÓW . . . . . . . . . . . . . . . . . .17Rozwój koncentracji zmysłu dotyku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18Rozwój koncentracji zmysłu powonienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19Rozwój koncentracji zmysłu słuchu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20Trening koncentracji na bazie różnic . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20Przejdź teraz do treningu koncentracji na bazie różnic przy wykorzystaniu zmysłu dotyku. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21Trening koncentracji na bazie różnic przy użyciu zmysłu powonienia . . . .22Trening koncentracji na bazie różnic przy użyciu zmysłu smaku . . . . . . . . .23Trening koncentracji na bazie różnic przy użyciu zmysłu słuchu . . . . . . . . .23Pytania i odpowiedzi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24

PRAKTYCZNE RADY . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29Zbuduj sieć uczuć dla nowego języka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30Gdy planujesz wyjazd za granicę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30Gdy przebywasz za granicą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31Lekcja 1: Pamięć krótkotrwała a pamięć długotrwała . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33Co możesz zrobić zamiast tego, by zapamiętać długoterminowo? . . . . . . . .34Lekcja 2: Budowanie sieci uczuć . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .35Lekcja 3: Koncentracja zmysłów + wyobraźnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37Jak to wykorzystać, np. gdy słuchasz nagrania audio? . . . . . . . . . . . . . . . . . .38Lekcja 4: Jak przypominać sobie słowa z języka obcego . . . . . . . . . . . . . . . . .39Lekcja 5: Jak uczyć się poprawnej pisowni za pierwszym razem . . . . . . . . . .40Lekcja 6: Dlaczego wyobraźnia to za mało . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .43Lekcja 7: Nauka melodii języka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .44Lekcja 8: Jak odczuwać gramatykę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47Nauka cytatów, przysłów, idiomów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50Lekcja 9: Chińskie, japońskie znaki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51Przepisywanie znaku bez powtarzania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .53Nauka znaków z wykorzystaniem innych zmysłów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .54

6

PAMIĘĆ REZONACYJNA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .57Dlaczego nazywam to pamięcią rezonacyjną? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .59Jak to działa w praktyce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .59Co się stanie, gdy rozwiniesz pamięć rezonacyjną . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .60Kalibracja zmysłów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .61Jak rysownik rozwija pamięć rezonacyjną . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .63Kilka rzeczy do przemyślenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .64Akcent a pamięć rezonacyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .65Jak rozwijać pamięć rezonacyjną dla poszczególnych zmysłów . . . . . . . . . .66Jak to wykorzystać, ucząc się języka obcego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .67Wzrok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .69Kluczowy moment – teraz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .73O powtarzaniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .75Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .76

Spis treści

Wstęp

Przez ostatnie miesiące testowałem sposób nauki języka, który opracowałem i nazwałem metodą językową 5S. Jeśli jesteś klientem szkolenia wideo, już wiesz, co oznacza ta nazwa. Dzisiaj nie ma to jednak większego znaczenia.

Ważne jest to, co zamierzam Ci za chwilę przekazać, a co jest kontynuacją metody 5S. Rozpocząłem naukę od języka hiszpańskiego. W sposobie nauki w porówna-

niu do tradycyjnych metod tłumaczeniowych zmieniłem wszystko. Wyniki prze-szły moje oczekiwania. Poziom średnio zaawansowany osiągnąłem po około 8 tygodniach aktywnej nauki. Nie śpieszyłem się. Nikt mnie nie zmuszał. Uczyłem się sam. Tylko wtedy, gdy mi się chciało. Tylko wtedy, gdy sprawiało mi to przy-jemność. Jednak coś było nie tak. Chciałem lepszego wyniku w krótszym czasie, który dawałby jeszcze więcej przyjemności z nauki. Czegoś mi w tym sposobie brakowało. Czułem, że wciąż robię to inaczej niż jak wtedy, gdy byłem dzieckiem, i inaczej niż poligloci. Wróciłem do analizowania różnic.

Na początek przyjrzałem się swojemu 4-letniemu synkowi. Co się zmieniło u niego od czasu, gdy miał roczek i jeszcze nie mówił, i jak się zachowuje teraz, po 3 latach? W tym momencie wiedziałem, że aby przyswoić język, musimy skupić się na zmysłach, a nie na słowach. Nasz mózg nie przyswaja słów i ogólnie sym-boli, które pozbawione są uczuć.

Co się zmieniło w okresie tych 3 lat? Gdy nasz synek miał roczek, sadzaliśmy go przed telewizorem, włączaliśmy

bajkę i staraliśmy się obejrzeć ją w rodzinnym gronie. W tamtym okresie ta przy-jemność trwała około 10 minut. Po tym czasie nasz synek tracił zainteresowanie

8

fi lmem i odchodził. Jednocześnie kończył się rodzinny seans fi lmowy. Sytuacja się trochę poprawiała, gdy mieliśmy popcorn :) Wtedy jego zainteresowanie fi l-mem przedłużało się do 15 minut! Teraz, po 3 latach, jest w stanie skupić się na fi lmie przez 90 minut i oczywiście rozumie język ojczysty i mówi w nim.

Co się zmieniło? Co sprawiło, że dzisiaj jest w stanie obejrzeć cały fi lm, a wcze-śniej tylko 10 minut? Czy zauważyłeś, że mój synek w międzyczasie poznał język ojczysty? Ta rzecz, którą za chwilę Ci przestawię, wpłynęła na rozwój jego zna-jomości języka ojczystego. Dostrzegłem to także u poliglotów, którzy mają zde-cydowanie lepsze zdolności przyswajania języków obcych. Widzę też brak tego elementu u dzieci upośledzonych, które mają problem z mową.

Czy domyślasz się, czym jest ta rzecz? Określają ją dwa słowa: KONCENTRACJA ZMYSŁÓW. To jest ten element,

którego mi brakowało w trakcie nauki języka. Pomimo że mam wybujałą wy-obraźnię, często wpływała ona na spadek mojej koncentracji zmysłów. Z jednej strony wyobraźnia pomaga, ale z drugiej strony, bez odpowiedniej koncentracji, będzie nam przeszkadzać.

W trakcie nauki zdarzało mi się niektóre słowa wielokrotnie zapominać. Pomi-mo że starałem się odczuwać dane słowa, angażować zarówno zmysły, jak i uczu-cia, wciąż nie było to to, czego oczekiwałem.

Wtedy zrozumiałem podstawowy błąd w tym sposobie nauki. Dostrzegłem tę różnicę, która dzieliła mój sposób nauki od sposobu nauki dzieci i poliglotów. Zdałem sobie sprawę, że aby opanować dodatkowy język obcy, nasza koncentra-cja zmysłów musi wzrosnąć dwukrotnie. Jeśli chciałbyś opanować 3 języki obce, Twoja koncentracja musi wzrosnąć 3-krotnie. A jeśli chciałbyś poznać 10 języków obcych, Twoja koncentracja zmysłów musi wzrosnąć 10-krotnie w stosunku do tego, jak potrafi sz koncentrować swoje zmysły obecnie.

Mój synek w ciągu 3 lat znacznie podniósł swoją koncentrację zmysłów i dlate-go był w stanie przyswoić język, czyli uczucia – ponieważ język to uczucia, a nie słowa. Pamiętaj, że najpierw przyswajamy uczucia, a dopiero do nich dodajemy słowa. Oznacza to, że aby lepiej przyswoić język, musisz jednak lepiej rozwinąć koncentrację zmysłów, a nie pamięć do słów!

Teraz skup się bardzo mocno, bo jest to niezmiernie ważne:

TWOJA KONCENTRACJA POWINNA WYPRZEDZAĆ TWÓJ JĘZYK.

Co to oznacza? Oznacza to tyle, że zanim przyswoisz jakieś słowo i uczu-cia z nim powiązane, Twoja koncentracja musi już być rozwinięta. Przypomina

Wstęp

9

to pociąg, który jedzie po torach. Najpierw kładziemy tory, dopiero po nich je-dzie lokomotywa. Gdy zrobisz odwrotnie, będzie zdecydowanie trudniej. To, co ja robiłem, było próbą jechania lokomotywą po trawie. Gdy najpierw rozwijasz koncentrację, to robisz tak, jakbyś układał tory. Wtedy nie będzie najmniejszych problemów z pamięcią. W większości przypadków zapamiętasz za pierwszym razem, a nie np. po 10-krotnym powtórzeniu. A jeśli byłoby to możliwe, to ozna-cza, że naukę języka obcego można by było skrócić np. z 8 tygodni do około ty-godnia!

Kiedyś, w trakcie pierwszego szkolenia z metody językowej 5S w Gdańsku, Emilia zadała mi pytanie, czy jest możliwe, by nauczyć się języka obcego w 7 dni? Wiedziałem, że są poligloci, którzy dokonywali takich rzeczy. Teraz mogę odpo-wiedzieć:

To jest możliwe i wiem, jak tego dokonać!Pozwól, że pokażę Ci, jak sprawić, by Twoja koncentracja pojawiała się za-

wsze krok przed tym, zanim poznasz jakieś uczucie i powiążesz je ze słowem. Na szkoleniach z metody językowej 5S często powtarzam, że aby rozwijać

swój umysł, trzeba mieć dobry powód, by to robić. Inaczej bardzo szybko traci-my zainteresowanie tym tematem. Nauka języka daje nam ten powód. Co więcej, nie musisz nie wiadomo jak bardzo rozwijać swojej koncentracji. Naprawdę wy-starczy, że ta pojawi się krok przed tym, zanim poznasz jakieś uczucie i przypi-szesz do niego słowo. Przypomina to nieco latarkę. Nie musi oświetlać Ci drogi do domu tak jak lampy uliczne, gdy jedziesz autostradą. Wystarczy, że oświetli Ci drogę na 2 metry i bez problemu zajdziesz tam, gdzie chcesz (a nawet dalej) ;).

Wstęp

Trening koncentracji

Zacznijmy od tego, co jest najłatwiejsze i daje natychmiastowe wyniki. Do-świadczysz tego już za chwilę.Zanim do tego przejdziemy, zapamiętaj jednak, że musisz rozwinąć swoją

koncentrację, a nie zapamiętać słówko. Co ciekawe, im bardziej będziesz miał roz-winiętą koncentrację, tym bardziej bezproblemowo zapamiętasz słowa, chociaż w ogóle nie będziesz się na nich skupiać.

Weź jakiś tekst w języku obcym. Znajdź pierwsze słowo, najlepiej rzeczow-nik. Nie zakreślaj go w tekście, ale np. zapisz je sobie na oddzielnej kartce. Teraz otwórz wyszukiwarkę Google i przejdź do wyszukiwania grafi ki:1. Wpisz w pasek adresu przeglądarki www.google.pl i u góry wybierz zakładkę

Grafi ka. Możesz też przejść bezpośrednio do tej strony, klikając Google/Grafi ka.

12

2. Tekst, którego ja używam, dotyczy apteczki i jej zawartości. W wyszukiwarce wpisuję pierwsze słowo w języku hiszpańskim, które znajduję – algodon.

3. Klikam Enter lub lupkę i pokazują mi się wyniki.

4. Teraz już wiem, czym jest algodon w języku hiszpańskim. Wybieram jedno ze zdjęć – najlepiej takie, które ma dużo szczegółów, gdyż dzięki nim będę tre-nował koncentrację. Zapisuję je w katalogu, który wcześniej utworzyłem i na-zwałem „hiszpański zdjęcia”.


13

5. Twoim zadaniem jest rozpoznawać słowo algodon dzięki temu, co widzisz na zdjęciu. Dlatego nie używaj odpowiednika tego słowa w języku ojczystym. Z czasem słowo algodon będzie wzbudzać w Tobie czyste uczucia w języku hiszpańskim.

6. Pamiętaj, by wybrać takie zdjęcie, na którym jest coś więcej niż dany przed-miot, który określa słowo, jakiego szukasz. To jest bardzo ważne, bo szcze-góły, na których się skupisz, utworzą sieć uczuć dla nowego języka (zobacz ofertę szkolenia do metody językowej 5S).

7. Gdy odnajdziesz wszystkie słowa z danego tekstu, przejdź do katalogu i do wybranych zdjęć.

8. Zapamiętaj kolejność: najpierw uczucia, dopiero później słowa. Najpierw zdję-cia, które pozwolą Ci podnieść koncentrację, dopiero potem wracasz do całego tekstu, by czytać i odczuwać to, co wcześniej zobaczyłeś na zdjęciach.

9. Odtwórz pierwsze zdjęcie. Segreguj zdjęcia według daty modyfi kacji, by pra-cować nad tymi, które dodałeś ostatnio. Ostatnie, które ja dodałem, pokazane jest poniżej:


14

10. Teraz skup się na tym, co widzisz. Co tutaj dostrzegasz? Jest rolnik, który zbie-ra algodon. Rolnik stoi na polu. Z tyłu rosną drzewa. Widać tam też jakieś zaro-śla. Widzisz, że algodon jest biały. Za rolnikiem możesz dostrzec, jak wygląda roślina, na której rośnie algodon. Pora roku to najprawdopodobniej lato. Rolnik ma na sobie kapelusz w kolorze jakim? Doskonale! J Jakiego koloru jest ro-ślinność? Z której strony znajduje się słońce i jak układa się cień? Doskonale! Gdzie stoi pojemnik na algodon? Oczywiście dostrzegasz, że musi znajdować się poza kadrem. Jakie buty ma nasz rolnik? W jakim jest wieku? Jakiego kolo-ru ma koszulę? Czy koszula ma krótki, czy długi rękaw?

11. Teraz przyjrzyj się temu, na czym się skupiłeś. Zobaczysz, że te przedmioty to: rolnik, algodon, pole, roślina, zarośla, drzewo, biały, zielony, słońce, cień, pojemnik, buty, koszula, fi olet, rękaw, lato. Zwróć uwagę, że ja używam słów, ale Ty tak naprawdę skupiałeś się na uczuciach.

12. Zrób tak w odniesieniu do kolejnych słów, które znajdziesz w danym tekście. 13. Gdy już to zrobisz, wróć do tekstu i przeczytaj go. Gdy trafi sz np. na słowo al-

godon, przypomnij sobie zarówno ten przedmiot, jak i szczegóły ze zdjęcia. Jak najwięcej! Możesz w tym momencie przestać czytać i przypomnieć sobie to, co znajdowało się na zdjęciu.

14. Przeczytaj tekst ponownie, ale nieco szybciej. Stopniowo zwiększaj szybkość czytania, a uczucia powiązane ze słowami postaraj się odczuwać jakby w tle.

Przejdź do innego tekstu. Przykładowo w nowym artykule znajdziesz słowo camisa. Postąp z nim tak samo jak z poprzednim. Oto wynik wyszukiwania gra-fi ki:


15

Znajduję wśród zdjęć takie, które zawiera coś więcej niż dany przedmiot, np.:

Robię dokładnie to samo co poprzednio. Skupiam się na szczegółach, które znajdują się na tym zdjęciu. Gdy wrócę do tekstu i przeczytam camisa, wspomnę to zdjęcie. Jednak mogę też przejść do rolnika, który także ubrał camisa. Rozu-miesz? W ten sposób tworzę sieć uczuć dla nowego języka. Gdy ktoś powie cami-sa, wspomnisz te zdjęcia, a gdy ktoś powie koszula, wspomnisz swoją koszulę, któ-rą masz w szafi e. To będą różne rzeczy. Na poziomie uczuć każde z nich zawsze będzie znaczyć coś innego. Problem pojawia się wtedy, gdy skupiamy się na sło-wach i przypisujemy kilka słów z różnych języków do tych samych uczuć. Wtedy nasz umysł wymazuje po czasie te zdublowane słowa, które uznaje za zbędne.

OTO INNY PRZYKŁADW wyszukiwarkę grafi ki wpisuję słowo ball. Otrzymuję taki wynik:


16

Spośród tych przedmiotów wybieram jeden, np. taki:

Załóżmy, że będą takie przedmioty, które występują na zdjęciu w pojedynkę, bez żadnych dodatkowych elementów. Co zrobić, by znaleźć więcej szczegółów, pomimo że tak naprawdę na zdjęciu ich nie ma? Wystarczy użyć innych zmysłów i wyobraźni.

Teraz, widząc ball na zdjęciu, wyobraź sobie, jaka ona jest w dotyku. Podnieś ją w wyobraźni i zwróć uwagę, jaki ma ciężar. Sprawdź, jaką ma elastyczność, jak się odbija. Uderz ją otwartą dłonią i posłuchaj, jakie wydaje dźwięki. Wypuść z niej powietrze. Napompuj ją. Zobacz, jak bawią się nią dzieci. Zobacz ją na sali porodowej. Zobacz ją w sklepie. Zobacz ją w opakowaniu. Zobacz, ile kosztuje. Kto Ci ją sprzedaje? Gdzie ją kupujesz? Dla kogo? Za każdym razem gdy wrócisz do tego zdjęcia, dodaj nowy szczegół, który odnajdziesz w swojej wyobraźni.



wszystkich zmysłów

Koncentracja na tym, co widzisz na zdjęciach, to tylko początek. Możesz stopniowo rozwijać koncentrację wszystkich pozostałych zmysłów. Wróćmy do koncentracji zmysłu wzroku. Zdjęcia to doskonały trening, ale

nie powinieneś poprzestawać tylko na tym. Oto, co możesz zrobić, by rozwijać koncentrację tego zmysłu:

Ćwiczenie 1.1. Przygotuj sobie notes specjalnie do nauki koncentracji zmysłu wzroku. 2. Idź na spacer i postaraj się zapisywać to, co widzisz.3. Gdy uzbierasz pewną ilość informacji, które zapiszesz w swoim notesie,

otwórz go i czytając notatki, postaraj się wszystko to sobie przypomnieć, sku-piając się na tym, co widziałeś.

Ćwiczenie 2.Zwróć uwagę na swoje mieszkanie lub budynek, w którym mieszkasz. Obejrzyj go dokładnie, a następnie postaraj się przypomnieć sobie szczegóły, które do-strzegłeś. Znowu obejrzyj jeszcze raz swoje mieszkanie lub budynek i dodaj kolej-ne szczegóły. Powtarzaj ten proces tak długo, aż nie będziesz w stanie dodać już niczego więcej, a w wyobraźni będziesz w stanie odtworzyć wszystkie szczegóły.

18

Ćwiczenie 3. Idź do sklepu, w którym zazwyczaj robisz zakupy. Zapamiętaj, jak ustawione są półki z produktami. Gdy wrócisz do domu, postaraj się to odtworzyć w swojej wyobraźni. Wróć do sklepu innym razem i zwróć uwagę na kolejne szczegóły, w tym ceny, to, co się zmieniło, jaki nowy towar doszedł, jakiego już nie ma itd. Następnie w domu ponownie postaraj się to odtworzyć w wyobraźni. Wersja z dyktafonemPowyższe ćwiczenia możesz przeprowadzić, wykorzystując dyktafon. Nagraj so-bie to, co widzisz, a następnie odtwórz to, co nagrałeś, i postaraj się zobaczyć to w wyobraźni.

Ćwiczenie 4.Włącz sobie fi lm DVD w dowolnej wersji językowej. Oczywiście może to być fi lm w tym języku, którego się uczysz. Wyłącz dźwięk i obejrzyj pierwszy fragment. Postaraj się teraz zobaczyć więcej, niż widzisz zwykle, gdy skupiasz się na sło-wach.

Rozwój koncentracji zmysłu dotyku

Kup inny notes, np. w innym kolorze, który wykorzystasz, by zapisywać swoje doświadczenia z tym zmysłem.

Ćwiczenie 1.Zacznij od tego, co masz (zazwyczaj) pod ręką. Idź do kuchni i otwórz kuchenne szafki. Wyciągnij kuchenne przedmioty i zacznij ich dotykać. W tym czasie mo-żesz zamknąć oczy. Gdy już to zrobisz, zapisz sobie nazwy tych przedmiotów w notesie. Teraz wracaj do tego notesu i postaraj się przypominać sobie wrażenia, które zanotowałeś, gdy dotykałeś poszczególnych przedmiotów.

Ćwiczenie 2.Wejdź do swojej łazienki i weź do ręki ręcznik. Przyłóż go do czoła, do policz-ków, do brzucha itd. Zapamiętaj swoje odczucia. Następnie wieczorem postaraj się przypomnieć sobie te wrażenia.

Ćwiczenie 3.Weź kąpiel lub prysznic. Postaraj się skupić na wrażeniach, których dostarcza Ci Twój zmysł dotyku. Następnie po kąpieli postaraj się przypomnieć sobie te wrażenia.

Trening koncentracji wszystkich zmysłów

19

Ćwiczenie 4.Idź do sklepu spożywczego na dział z warzywami i owocami. Dotykaj kolejnych owoców i warzyw, ale w tym czasie skieruj wzrok w inną stronę lub zwyczajnie zamknij oczy. Zapisuj sobie w notesie, gdzie i kiedy dotykałeś jakich warzyw i owoców. Następnie po jakimś czasie otwórz notes i postaraj się przywołać te wszystkie wrażenia, które odebrałeś zmysłem dotyku.

Ćwiczenie 5.Idź na spacer. Weź ze sobą torbę. Zbieraj do niej drobne kamyki o różnych kształ-tach i kolorach. Zbierz małą kolekcję, a potem opisz ich kolor i kształt w notesie. Zamknij oczy i postaraj się zapamiętać, jaki dany kamyk jest w dotyku. Po pew-nym czasie wróć do swojego notesu i postaraj się przypomnieć sobie te wrażenia. Ćwiczenie możesz powtarzać tak długo, jak zechcesz, a najlepiej aż do momen-tu, gdy będziesz w stanie przypomnieć sobie najdrobniejszy szczegół związany z tym zmysłem w odniesieniu do każdego kamyka. Wersja z dyktafonemPowyższe ćwiczenia możesz przeprowadzić, wykorzystując dyktafon. Nagraj to, co odczuwasz, a następnie odtwórz to, co nagrałeś, i postaraj się ponownie po-czuć to w wyobraźni.

Rozwój koncentracji zmysłu powonienia

Do rozwoju koncentracji tego zmysłu przygotuj sobie kolejny notes.

Ćwiczenie 1.Idź do perfumerii lub drogerii. Weź kilka męskich zapachów i sprawdź, jak pach-ną. Zapisz ich nazwy w notesie. Następnie weź kilka zapachów dla pań, powąchaj je i zapisz ich nazwy w notesie. Wieczorem wróć do swojego notesu, przeczytaj na-zwy perfum, które zapisałeś, i przypomnij sobie ich zapach. Nie przejmuj się, jeśli początkowo nie będziesz w stanie niczego sobie przypomnieć. To da się rozwinąć i z czasem zaczniesz stopniowo odczuwać w swojej wyobraźni różne zapachy.

Ćwiczenie 2. Wejdź do swojej łazienki. Sprawdź, jak pachnie mydło, szampon, płyn do kąpieli itd. Wyjdź z łazienki i za chwilę postaraj się przypomnieć sobie te zapachy. Po-wtarzaj ten proces tak często, aż bez problemu będziesz w stanie poczuć wszyst-kie zapachy, jakie znajdziesz w swojej łazience.


20

Ćwiczenie 3.Idź na spacer do lasu lub parku. Zapisz w notesie zapachy, które dochodzą do Twoich nozdrzy. Weź do ręki kamień, liść, mech, trawę itp. i postaraj się skupić na tym, jak pachną. Zapisz to w notesie. Wieczorem otwórz notes i postaraj się przypomnieć sobie te zapachy.

Rozwój koncentracji zmysłu słuchu

Do nauki koncentracji tego zmysłu przygotuj sobie kolejny notes.

Ćwiczenie 1.Idź na spacer do parku albo do lasu. Zanotuj miejsca, w których słyszysz szcze-gólne dźwięki. To może być płacz dziecka, dzwonek roweru, śmiech, szczekanie psa itd. Zanotuj miejsca i dane dźwięki. Następnie, gdy wrócisz do notatek, przy-pomnij sobie zarówno miejsca, jak i dźwięki.

Ćwiczenie 2.Obejrzyj fi lm w języku, którego dopiero zamierzasz się uczyć i nie rozumiesz większości dialogów. Przez kolejne 5 minut zwróć uwagę na słowa, które Cię roz-śmieszają. Następnie skup się na słowach, które brzmią dziwnie. W dalszej kolej-ności skup się na słowach, które ktoś wymawia głośno, następnie cicho, krzycząc, rozkazując, pytając. Zapisz to sobie w notesie. Gdy wrócisz do tych zapisków, po-staraj się przypomnieć sobie te sytuacje i brzmienie tych słów. Nie skupiaj się na znaczeniu słów, ale właśnie na tym, jak one brzmią, jak są wypowiadane, przez kogo, do kogo, gdzie itd.

Ćwiczenie 3.Idź na spacer. Zwróć uwagę na słowa, które wypowiadają ludzie. Zapisz sobie w notesie, kto, co, gdzie, jak i do kogo mówi i dodaj do tego dane słowo lub wy-rażenie. Następnie wróć po czasie do notesu i postaraj się wszystko to sobie przy-pomnieć.

Trening koncentracji na bazie różnic

Posiadamy naturalną zdolność do rozróżniania. Wiemy, kto jest kobietą, a kto męż-czyzną, dzięki różnicom. Wiemy, kiedy dziecko staje się dorosłym, dzięki różni-com. Wiemy, czym różni się kot od psa. Wiemy, czym różni się zielony od czerwo-


21

nego. Robimy to nieświadomie. Jednakże by opanować kolejny język obcy, musisz zacząć skupiać się na różnicach świadomie. Twoja zdolność do zapamiętywania słów z języka obcego będzie bezpośrednio powiązana z tym, ile potrafi sz dostrzec różnic. Jeśli nie zauważysz różnic, Twój umysł z czasem „wymaże” obce słowo, które będzie odnosić się do tych samych uczuć co słowo w języku ojczystym.

Zacznijmy ponownie od treningu zmysłu wzroku, ale tym razem koncentrując się na różnicach.

Ćwiczenie 1.Wpisz w wyszukiwarkę grafi ki Google słowo „bliźniacy” w języku, którego za-mierzasz się uczyć. Wybierz jedno ze zdjęć i zapisz je na dysku w swoim kompu-terze. Otwórz zdjęcie przedstawiające bliźniaki. Postaraj się teraz wychwycić jak najwięcej różnic pomiędzy tymi dwoma osobami.

Ćwiczenie 2.Idź do sklepu spożywczego na dział z owocami i warzywami. Biorąc w dłonie dwa te same owoce lub warzywa (np. dwa jabłka, dwa pomidory), postaraj się dostrzec różnice pomiędzy nimi.

Ćwiczenie 3.Idź na spacer do parku lub lasu. Spójrz na dwa drzewa, które znajdują się obok siebie, i porównaj je. Wychwyć różnice pomiędzy nimi. Podnieś z ziemi dwa li-ście i zwróć uwagę na różnice między nimi. Weź dwa patyki i zwróć uwagę na to, czym się różnią. To samo zrób z dwiema ławkami w parku, dwoma koszami na śmieci, dwoma kamieniami itd. Ćwiczenie 4.Idąc ulicą i widząc dwie osoby tej samej płci, zwróć świadomą uwagę na to, czym się one różnią.

Przejdź teraz do treningu koncentracji na bazie różnic przy wykorzystaniu zmysłu dotyku

Ćwiczenie 1.Idź ponownie do sklepu spożywczego na dział z warzywami i owcami. Tym ra-zem bierz do ręki po dwa różne owce lub warzywa (np. pomidor i ogórek) i za-


22

notuj różnice w dotyku, jakie istnieją pomiędzy nimi. Podczas wykonywania tego ćwiczenia możesz odwrócić wzrok lub zamknąć oczy. Po czasie wróć do tych wrażeń i postaraj się je sobie przypomnieć.

Ćwiczenie 2.Znajdź w swoim domu dwa dowolne przedmioty. Weź je do ręki. Zamknij oczy i postaraj się zanotować w swoim umyśle różnice między nimi. Odłóż teraz przedmiot trzymany w lewej dłoni, a ten z prawej przełóż do lewej. Znajdź ko-lejny przedmiot i weź do wolnej prawej dłoni. Znowu zwróć uwagę na różnice. Kontynuuj ćwiczenie, przekładając przedmioty i szukając nowych w podobny sposób. Po czasie postaraj się przypomnieć sobie różnice.

Ćwiczenie 3.Weź dwa przedmioty do swojej dłoni i zanotuj, których z nich jest cieplejszy. Odłóż jeden, weź kolejny i znowu sprawdź różnice. Następnie, widząc dane przedmioty, postaraj się przypomnieć sobie te wrażenia, które zanotowałeś, uży-wając zmysłu dotyku.

Trening koncentracji na bazie różnic przy użyciu zmysłu powonienia

Ćwiczenie 1.Idź do swojej kuchni. Otwórz kuchenne przyprawy, np. kminek i majeranek. Po-równaj, czym się różnią. Zanotuj, który z zapachów jest dla Ciebie przyjemniej-szy.

Ćwiczenie 2.Idź do drogerii. Otwórz dwa opakowania szamponów, płynów do kąpieli lub żeli pod prysznic i porównaj ich zapachy. Zanotuj, który z tych dwóch zapachów jest dla Ciebie bardziej orzeźwiający.

Ćwiczenie 3.Otwórz swoją szafę i wyjmij z niej dwie różne rzeczy. Sprawdź, czym się różnią, jeśli chodzi o zapach.


23

Trening koncentracji na bazie różnic przy użyciu zmysłu smaku

Ćwiczenie 1.Kup opakowanie bakalii. Skosztuj dwóch różnych i porównaj ich smak. Następ-nie weź kolejną i porównaj do poprzedniej. Kontynuuj ćwiczenie do momentu, aż skończą Ci się bakalie do porównywania. Następnie wróć do tych wrażeń po czasie i postaraj się sobie je przypomnieć.

Ćwiczenie 2.Kup różnego rodzaju owoce. Obierz je i pokrój w kosteczki. Następnie kosztuj ich, starając się zanotować, jakie mają smaki i czym się różnią.

Ćwiczenie 3.Kup kilka różnych odmian jabłek. Porównaj ich smaki między sobą. Po czasie przypomnij sobie wygląd danego jabłka i to, czym różniło się w smaku od innych, które kosztowałeś.

Trening koncentracji na bazie różnic przy użyciu zmysłu słuchu

Ćwiczenie 1.Otwórz Google Translator i odsłuchaj wybrane słowa z języka obcego. Wyobraź sobie, jakby brzmiało to samo słowo wypowiedziane przez np. kobietę, mężczy-znę lub dziecko.

Ćwiczenie 2.Idąc na spacer, skup się na słowach, które wypowiadają ludzie wokół Ciebie. Mogą to być słowa w języku ojczystym. Gdy dane słowo wypowiada kobieta, wyobraź sobie, jakby ono brzmiało, gdyby wypowiadał je mężczyzna. Gdy usłyszysz słowo, które wypowiada mężczyzna, wyobraź sobie, jakby ono brzmiało, gdyby wypowiedziała je kobieta. Gdy usłyszysz słowo wypowiedziane przez dziecko, wyobraź sobie, jakby brzmiało, gdyby wypowiedział je dorosły tej samej płci.


24

Ćwiczenie 3.Zwróć uwagę, w jaki sposób mówią dwie różne osoby. Co je różni? Gdy to za-uważysz, zanotuj te różnice w swojej pamięci. Po czasie wróć do tego i postaraj się je sobie przypomnieć.

Ćwiczenie 4.Idąc ulicą, zwróć uwagę na dwa różne dźwięki, jakie zarejestrujesz. Czym się one różnią? Następnie, gdy wrócisz do domu, przypomnij sobie jeden z tych dźwię-ków i zauważ, że ten drugi pojawi się w Twojej wyobraźni samoczynnie.

Pytania i odpowiedzi

Co jest tutaj najważniejsze?Zdecydowanie moment, kiedy odtwarzasz uczucia w swojej wyobraźni. To wte-dy Twój mózg się rozwija i z dnia na dzień zaczynasz dostrzegać coraz więcej.

O co w tym wszystkim tak naprawdę chodzi?O dwie rzeczy: dostrzeganie różnic i stopniowy wzrost koncentracji zmysłów. Różnice są ważne, ponieważ gdy będziesz uczył się kolejnych języków obcych, to one właśnie pozwolą Ci pamiętać nowe słowa. Koncentracja zmysłów jest Ci z kolei potrzebna, by szybko zapamiętywać wiele uczuć, które połączysz z róż-nymi słowami.

Czy mogę wpisywać słowa po polsku?Tylko pod warunkiem że uczysz się języka polskiego. Rzecz w tym, by dane sło-wa pochodziły właśnie z tego języka, którego się uczysz. Dzięki temu będziesz mógł przypisać inne uczucia do innych słów.

Czy mogę użyć tych samych zdjęć do nauki kolejnego języka obcego?Nie. Właśnie po to szukasz zdjęć, używając języka obcego, by mieć inne uczucia do innych słów. Gdy użyjesz tych samych zdjęć, Twój umysł z czasem wymaże nowe słowa, które uzna za zbędne.

Czy za pierwszym razem muszę znaleźć jak najwięcej szczegółów na zdjęciu?Nie. Powinieneś dążyć do tego, by Twoja koncentracja była tak wysoka, aby pa-miętać za pierwszym razem. To jest możliwe i zależne właśnie od koncentracji zmysłów. Zwróć też uwagę, że tak naprawdę za każdym razem, gdy szukasz


25

szczegółów na danym zdjęciu, skupiasz się na innym uczuciu, które możesz ina-czej nazwać.

Czy tak mocne skupienie się na koncentracji nie jest stratą czasu?Nie sądzę, by była to strata czasu. Na początku może być to męczące i możesz mieć wrażenie, że koncentrujesz się bardziej, niż to potrzebne, ale to zawsze przy-niesie większe korzyści w przyszłości.

Czy mogę wpisywać abstrakcyjne wyrazy, takie jak np. awsome?Jak najbardziej tak. Abstrakcyjne wyrazy tak naprawdę zawsze odnoszą się do czegoś bardziej fi zycznego, do czegoś, co możesz poczuć.

Czy przeszukując tekst, powinienem w pierwszej kolejności wyszukiwać nowe słowa, czy te, które już znam?Zdecydowanie powinieneś zaczynać od słów, które już znasz. Z czasem, gdy powracasz do tego samego tekstu, możesz wyszukać pozostałe słowa, których jeszcze nie znasz. Ta kolejność jest bardzo ważna, ponieważ pozwala Ci uczyć się języka na bazie tego, co rozumiesz, a nie skupiać się na tym, czego nie rozumiesz. Więcej o tym na kursie metody językowej 5S.

Jak ważne są różnice w uczuciach?Więcej o tym dowiesz się na kursie metody językowej 5S. Tutaj jednak zwrócę Ci uwagę na to, by uczucia, które będziesz odczuwał, były różne dla różnych słów. Jeśli weźmiesz jakikolwiek język obcy, którego się uczysz lub uczyłeś, sam możesz zauważyć, jakie to ważne. Przykładowo liczebniki, dni tygodnia, nazwy miesięcy czy pór roku, które poznajemy w obcym języku, niemal zawsze odnoszą się do uczuć, które przypisane są do tych samych słów w języku ojczystym. Co to daje w praktyce? Sprawdź sam właśnie teraz. Jeśli od jakiegoś czasu nie uży-wasz danego języka, to zauważysz, że słowa, które odwołują się do tych samych uczuć w Twoim języku ojczystym, najszybciej zapominasz i najtrudniej jest je so-bie przypomnieć. Przykładem przypisywania innych uczuć, który od razu przychodzi mi na myśl, jest słowo escargot w języku francuskim i słowo ślimak w języku polskim. Na poziomie słów to niby to samo. Jednakże osoby, które przebywały we Francji, wiedzą, że słowo escargot odnosi się przede wszystkim do ślimaków, które się spożywa i które można kupić w supermarkecie. W Polsce słowo ślimak często kojarzone jest z winniczkiem, którego widzimy w deszczowy dzień na środku


26

drogi. Doskonale pamiętam to francuskie słowo właśnie dzięki innym uczuciom do niego przypisanym. W przypadku gdy nieświadomie (na ten czas) skupiłem się na innych uczuciach, doskonale pamiętam słowo do nich przypisane.

Zwróć też uwagę, że gdy wpiszesz escargot i ślimak w wyszukiwarkę grafi ki, to uzyskasz inne zdjęcia.

Zapamiętaj to:1. By zapamiętać słowa, musisz mieć uczucia.2. By pamiętać nowe słowa, musisz mieć inne uczucia.

Jak rozwijać sieć uczuć?Zwróć uwagę, że gdy używam słowa ślimak, to odwołuję się do uczuć, które mam przypisane właśnie do niego. Widzę np. deszczowy dzień i ślimaka, który przechodzi w poprzek drogi. To się dzieje mimowolnie i samoczynnie dla języ-ka polskiego. Gdy na początku będziesz uczył się języka obcego, nie będzie się to działo samoczynnie. Dlatego ten proces trzeba stymulować, by przyzwyczaić umysł, aby robił coś podobnego, jeśli chodzi o uczucia dla nowego języka. Dlatego proponuję Ci zrobić odbitki (lub wydruki) z tych fotografi i, które zapisu-jesz na swoim komputerze. Następnie, widząc dane zdjęcie, zastanów się, czy na innych fotografi ach widziałeś już podobne szczegóły. Przykładowo jeśli na jed-nym zdjęciu widzisz krzesło, przypomnij sobie, czy i ewentualnie gdzie widzia-łeś inne krzesło. Jeśli widzisz dziecko, przypomnij sobie inne zdjęcia, na których też były dzieci. Nie rób tego błędu, by zamiast przypominać sobie uczucia po-wiązane z innymi zdjęciami, przypominać sobie słowa. To nie jest odpowiedni moment, by to robić. W większości przypadków słowa przypomnisz sobie au-tomatycznie, a jeśli nie, nie rób tego na siłę, bo to niemożliwe. By przypomnieć sobie słowo, nasz umysł zawsze odwołuje się najpierw do uczucia. I jeśli teraz, gdy widzisz dane zdjęcie (a to jest uczucie), nie możesz sobie przypomnieć sło-wa, przywołasz je co najwyżej w języku polskim. Gdy będziesz czytać tekst lub usłyszysz dany wyraz, będziesz przypominał sobie kolejne uczucia i być może wówczas pojawią się powiązane z nimi słowa.

Co daje koncentracja zmysłów?Wyobraź sobie, że na konferencji podchodzi do Ciebie pięć osób. Każda z nich przedstawia Ci się z imienia i nazwiska. Jeśli skupisz się tylko na imieniu i na-zwisku, to z czasem wszystkie osoby te zapomnisz, ponieważ imię i nazwisko to symbol, który nasz mózg przechowuje w pamięci krótkotrwałej. To, co mu-


27

sisz zrobić, by dobrze zapamiętać te osoby, to skoncentrować swoje zmysły. Zo-baczyć, jak dana osoba jest ubrana, i przypomnieć sobie inną osobę, która była ubrana podobnie. Gdy wymawia swoje imię, przypomnij sobie inną osobę o tym samym imieniu, którą znasz. Gdy dotykasz jej dłoni, witając się z nią, postaraj się zapamiętać, z jaką siłą ściska Twoją dłoń. Do tego możesz dodać też zapach perfum lub wody po goleniu i oczywiście postarać się połączyć to z podobnym zapachem, który już znasz. Zwróć uwagę, że to, jak rozwinięta jest Twoja koncentracja zmysłów, wpływa na to, ile osób uda Ci się zapamiętać. Zauważ także, że Twoja pamięć jest ograniczo-na do pewnej liczby osób. Jeśli przyjdzie Ci zapamiętać nowe osoby, zapomnisz te, które poznałeś wcześniej.

Co to daje w praktyce, jeśli chodzi o naukę języków obcych?Jeśli nie rozwiniesz swojej koncentracji zmysłów, to będziesz w stanie zapamiętać ograniczoną liczbę nowych słów. Ucząc się nowych języków, będziesz zapominał to, czego uczyłeś się wcześniej. Będziesz zmuszony powtarzać słowa w kółko, przy czym powtórki wcale nie wyeliminują zapominania. Dlaczego? Ponieważ Twój czas jest ograniczony i nie możesz ciągle powtarzać tego, czego uczyłeś się wcześniej. Jeśli masz rozwiniętą koncentrację zmysłów, to poznając ludzi na konferencji, zwrócisz uwagę na więcej szczegółów, które pozwolą Ci zapamiętać więcej osób. Jedni zapamiętają jedną osobę, inni dwie, jeszcze inni zapamiętają wszystkie pięć osób. Wszystko zależne jest od tego, jak bardzo mają rozwiniętą koncentrację zmysłów, a nie od tego, jak często powtarzają ich imiona i nazwiska.Ucząc się hiszpańskiego, popełniałem ten błąd. Nie dostrzegałem tego, że muszę powtarzać, a nie w tym rzecz. Można zapamiętywać za pierwszym razem, o ile Twoja koncentracja zmysłów stopniowo się rozwija, w miarę jak poznajesz nowy język. Zwróć na to uwagę i zapamiętaj to dobrze:Możesz powtórzyć i zapamiętać tylko ograniczoną ilość materiału (uczuć, słów). To, ile zapamiętasz, zależy od tego, jak dobrze rozwinięta jest Twoja koncentracja zmysłów.

Zapamiętaj także: Nasze zdolności językowe nie są zależne od częstotliwości powtórek, ale od koncentracji zmysłów.


28

Dlaczego nie zapamiętujesz za pierwszym razem?Co powinieneś zrobić, jeśli nie zapamiętujesz danego słowa za pierwszym razem? Czy masz powtórzyć je więcej razy? Częściej powtarzać te same uczucia?Wyobraź sobie, że spotykasz osobę, które staje Ci się bardzo bliska. Ta osoba przedstawia Ci się tylko raz. Łączą Cię z nią dziesiątki różnorakich uczuć, któ-re powtarzasz w myślach mimowolnie. Mimowolnie także powtarzasz imię tej osoby. Zwróć uwagę, że doskonale pamiętasz tę osobę nie dzięki liczbie powtórek, ale dzięki mnogości uczuć. Często dzieje się to samoczynnie. Wy-starczy wspomnieć jakieś uczucie, by przywołać imię ważnej dla Ciebie osoby.Tak samo jest ze słowami. Jeśli jakiegoś nie pamiętasz, to znak, że liczba uczuć przypisanych do niego jest za mała. Nie oznacza to, że musisz powtarzać sło-wo albo same uczucia, ale że musisz odnaleźć więcej uczuć powiązanych z da-nym słowem. Jeśli jest to zdjęcie, to musisz odnaleźć na nim więcej szczegółów. Większa liczba szczegółów, które odnajdziesz, rozwinie Twoją koncentrację. Z kolei lepsza koncentracja zmysłów pozwoli Ci zapamiętywać za pierwszym razem.

Jak przeglądać zdjęcia?Gdy poznajesz nowy język, Twoja koncentracja zmysłów powinna stopniowo wzrastać. Dlatego przeglądając zdjęcia po raz kolejny, powinieneś skupić się na tym, by odnaleźć na nich lub dodać nowe szczegóły. Nie chodzi tylko o to, by po-wtarzać to, co dostrzegłeś już wcześniej, ale przede wszystkim by postarać się za każdym razem zobaczyć coś więcej. Jeśli nie ma tego na zdjęciu, to użyj swoich zmysłów w wyobraźni. Możesz wyrobić w sobie taki nawyk, który pozwoli Ci dodawać po jednym nowym szczególe za każdym razem, gdy wracasz do danego zdjęcia.

Jak bardzo skupiać się na słowach, gdy oglądam zdjęcia?Właściwie w ogóle. Jeśli istnieje jakieś połączenie, to dane słowo przypomnisz sobie automatycznie. Jeśli nie, nie przejmuj się i skup się na szczegółach, które znajdujesz na danym zdjęciu. Jeśli skupisz się na odczuwaniu tego, co jest na fo-tografi i, a czytając tekst – na przypomnieniu sobie tych uczuć, to gdy zobaczysz dane słowo, z czasem wszystko doskonale połączy się w jedną całość.


Praktyczne rady

Zamów odbitki ze zdjęć, które zapisujesz na swoim dysku. Zwróć uwagę, że zdjęcia o małej rozdzielczości będą miały słabą jakość, gdy zrobisz z nich odbitki. Sugeruję Ci więc wyszukiwać zdjęcia w większym rozmiarze.

Kup sobie cyfrową ramkę do zdjęć. To koszt rzędu 100–300 zł w zależności od przekątnej ekranu ramki, ale jest to inwestycja, którą warto rozważyć.

30

Zbuduj sieć uczuć dla nowego języka

Posiadając coraz większą kolekcję zdjęć, które wykorzystasz do nauki nowego języka, rozpocznij budowanie sieci uczuć. Działa to tak, że widząc jakiś przed-miot na pierwszym planie – np. samochód – przypominasz sobie, na którym zdję-ciu widziałeś inny samochód. Możesz łączyć uczucia w taki sposób, w jaki tylko zechcesz, ważne jest jedynie, byś korzystał z tych zdjęć, które zapisałeś dla nowe-go języka.

Oto kilka innych przykładów:Widząc na jednym zdjęciu samochód, zwróć uwagę na jego koła, a następnie

przypomnij sobie, gdzie i na jakim zdjęciu widziałeś inne koła, np. od roweru. Wi-dząc drzwi od auta, możesz przypomnieć sobie inne drzwi, ale np. od mieszka-nia czy szafy. Widząc na zdjęciu drzewo, możesz przypomnieć sobie jakiś mebel wykonany z drewna, który znajdował się na innym zdjęciu. Tym jest właśnie sieć uczuć dla nowego języka.

Gdy planujesz wyjazd za granicę

Osoby, które planują wyjazd za granicę, bardzo często starają się nauczyć pod-staw danego języka. Jednakże ja zaproponuję Ci coś innego. Zanim wyjedziesz za granicę, rozwiń swoją koncentrację zmysłów, przebywając jeszcze w kraju. To po-zwoli Ci szybciej przyswajać nowe uczucia, gdy będziesz przebywał za granicą, i zdecydowanie szybciej uczyć się języka obcego.

Oto, co możesz zrobić:1. Pogłębiaj odczuwanie tych słów z języka polskiego, które łączą się z rzecza-

mi, jakich możesz dotknąć, zobaczyć, skosztować itd. Przykładowo nalej do szklanki wody i skup się na tym, jak ona smakuje. Zwróć uwagę na kształt szklanki.

2. Poszerzaj sieć uczuć w języku polskim. Przykładowo gdy zobaczysz osobę, która nosi okulary, przypomnij sobie, kiedy ostatnio widziałeś inną osobę, która także nosi okulary.

Praktyczne rady

31

Gdy przebywasz za granicą

Sugeruję Ci, żebyś zabrał ze sobą aparat cyfrowy z możliwością nagrywania wideo. Zwróć uwagę na to, czym różnią się rzeczy, które spotykasz w obcym kra-ju. Wyłapuj różnice i dopiero te różnice nazywaj w obcym języku. 1. Rób zdjęcia tych rzeczy/przedmiotów/przyrody, które wydają Ci się inne niż

w Polsce.2. Prowadź notatki, np. na komputerze, tego, co zauważyłeś, a co jest inne niż

w Polsce.3. Poszerzaj sieć uczuć dla nowego języka w taki sposób, by przypominać sobie,

gdzie w danym kraju widziałeś już coś podobnego. Kto mówił podobną rzecz, wypowiadał to same słowo, był podobnie ubrany, jeździł tym samym samo-chodem itd.

4. Przykładowo nazywając deszcz w języku obcym, skup się na takim momen-cie, gdy rzeczywiście padał on w tym miejscu, w którym przebywasz. Postaraj się oddzielić doświadczenia związane z deszczem, których zaznałeś w Polsce, od tych, które towarzyszyły tej sytuacji za granicą. Ten szczególny moment, kiedy deszcz padał w danym kraju, jest tutaj bardzo ważny. Jeśli będziesz miał więcej doświadczeń z deszczem w tym miejscu, połącz je w sieć uczuć w taki sposób, by przejść z jednego doświadczenia do kolejnego.

5. Pamiętaj, że sam deszcz nic nie daje. Ważne są okoliczności: pora dnia, pora roku, miejsce, kraj, ludzie, których w tym czasie widziałeś itd. One zawsze będą różne od Twoich doświadczeń z deszczem w Polsce. Skup się na tych właśnie różnicach!

Podsumowanie

Nie możesz poczuć dwa razy bardziej!Przez dwa miesiące, kiedy uczyłem się języka hiszpańskiego, popełniałem

błąd, który stopował moją naukę. Sądziłem, że sekret nauki języka poprzez od-czuwanie kryje się w tym, ile razy powtórzę dane uczucie. Przykładowo gdy chciałem nauczyć się słowa puerta (drzwi), wyobrażałem sobie drzwi. Korzysta-łem przede wszystkim z wyobraźni. Gdy wracałem do słowa puerta, znowu sta-rałem się w wyobraźni zobaczyć te same drzwi. Jednakże to jest błąd! Dlaczego? Ponieważ nie możesz zobaczyć „dwa razy bardziej” tego, co już zobaczyłeś. Przy-kładowo jeśli już widzę drzwi, to choćbym nie wiem, co robił, nie zobaczę ich dwa razy lepiej. Co mogę zrobić zamiast tego?

Praktyczne rady

32

Zwyczajnie odnaleźć kolejne szczegóły, które są powiązane z drzwiami. Na przykład ich kolor. Mogę też zwrócić uwagę na klamkę, na szyby w drzwiach, na futrynę, na otwór na listy, na metal, z którego wykonana jest klamka, na to, w którą stronę otwierają się drzwi, np. środka lub na zewnątrz itd. Gdy to zrobię, będę w stanie lepiej pamiętać słowo puerta. Nie popełniaj tego samego błędu co i ja i skupiaj się na kolejnych szczegółach, które znajdujesz np. na zdjęciu.

Oto inna sytuacja. Załóżmy, że poznajesz 100 osób. Każda z nich wygląda tak samo, jest tak samo ubrana itd. To, że każdą nazwiesz inaczej, nic Ci nie da, ponie-waż nie ma różnic, które pozwoliłyby Ci rozpoznać, kto jest kim, i pamiętać, jak dana osoba się nazywa. Wszystko sprowadza się zatem do różnic, które musisz odnaleźć, a różnice możesz wychwycić tylko wtedy, gdy umiesz się koncentro-wać. Zatem kluczem jest, była i będzie KONCENTRACJA ZMYSŁÓW, a nie zdolność do zapamiętywania imion, słów czy czegokolwiek innego o symbolicz-nym znaczeniu!

Praktyczne rady

33

Na metodę językową 5S składają się:1. Odczuwanie.2. Różne uczucia.3. Budowanie sieci uczuć.

Ad 1.Najpierw musisz coś zobaczyć, dotknąć, skosztować, usłyszeć czy powąchać, by to nazwać. Najpierw odczuwasz, a dopiero później nadajesz swoim uczuciom ja-kiś symbol (np. słowo). Metody tłumaczeniowe skupiają się na słowach. Stosując je, zapominamy, że nasz umysł nie pamięta niczego, co pozbawione jest uczuć.

Ad 2.Uczucia powiązane ze słowami, których się uczysz, muszą być różne od tych, które masz w odniesieniu do języka ojczystego. Jeśli będziesz korzystał z tych sa-mych uczuć, to Twój umysł z czasem wymaże te dodatkowe słowa, które przypi-szesz do identycznych uczuć. Na poziomie uczuć każde słowo zawsze jest czymś innym. Problemem jest, gdy język rozważasz na poziomie słów i twierdzisz, że apple to to samo co jabłko. To nie jest to samo i jeśli będziesz o tym pamiętał, to za-wsze będziesz wiedział, że apple to jest owoc, który rośnie w Anglii, który kupu-jesz w markecie, płacąc np. funtami, który zazwyczaj będzie miał inny smak niż odmiany jabłek, jakich możesz skosztować w Polsce.

Ad 3.Prawdziwą potęgę metody językowej 5S odkrywasz dopiero wtedy, gdy zaczy-nasz świadomie (na początku), a z czasem nieświadomie budować sieć uczuć dla nowego języka.

Lekcja 1: Pamięć krótkotrwała a pamięć długotrwała

Powszechnie uważa się, że pamięć długotrwała jest zależna od pamięci krót-kotrwałej. Jeśli daną rzecz powtórzymy dostateczną liczbę razy, to będziemy mo-gli trwale ją zapamiętać. W internecie dostępna jest cała masa kursów, które ba-zują na wykorzystaniu pamięci krótkotrwałej. Istnieją nawet wykresy obrazujące, jak szybko zapominamy i co ile musimy daną rzecz powtórzyć, by ją pamiętać. Na bazie tego stworzono także programy komputerowe, które działają według założenia, że aby pamiętać, musimy powtarzać. Tymczasem okazuje się, że jest

Praktyczne rady

34

to bezużyteczne, jeśli chodzi o naukę języka obcego. Bezużyteczne, ponieważ do nauki języka ojczystego wykorzystujemy inny rodzaj pamięci – pamięć długo-terminową, która zupełnie nie zależy od liczby powtórek.

Pamięć krótkotrwała działa na zasadzie powtórek. Kiedykolwiek zmuszony jesteś cokolwiek powtarzać, by pamiętać, możesz być pewien, że angażujesz swo-ją pamięć krótkoterminową.

Pamięć długotrwała zależna jest od ilości różnych uczuć, które kojarzysz z daną rzeczą. Jeśli chcesz coś zapamiętać za pomocą tej pamięci, potrzebujesz dodać do tego różne uczucia. Pamięć długoterminowa nie wymaga jakichkolwiek powtórek. Jeśli dane uczucie jest dostatecznie różne od innych, to wystarczy (na-wet jedno uczucie), by zapamiętać daną rzecz do końca życia. Przykład? Proszę bardzo! Gdybyś jutro zobaczył przed swoim domem wielkiego, żywego tyrano-zaura, to nie musiałbyś tego powtarzać, a i tak zapamiętałbyś to wydarzenie do końca życia. Byłoby to wydarzenie różne od wszystkiego, czego do tej pory do-świadczyłeś, a zatem warunek różnych uczuć byłby tutaj spełniony i zapamiętał-byś ten dzień oraz to wydarzenie.

Teraz skup się bardzo mocno:Jeśli nie pamiętasz danego słowa, to powtarzanie nie pozwoli Ci lepiej go za-

pamiętać – sprawi jedynie, że zapamiętasz je na dłużej. Powtarzanie działa wy-łącznie na pamięć krótkotrwałą. To, co musisz zrobić, by pamiętać, wykorzystując pamięć długotrwałą, to dodać do danej rzeczy kilka nowych uczuć.

Przykładowo po jakimś czasie spotykasz się ze słowem casa. Zapomniałeś, czym jest casa. To, co musisz zrobić, to nie powtarzanie danego słowa ani nawet uczucia, które masz już z nim powiązane – np. że casa to mały żółty domek z bia-łymi okiennicami – ale dodanie jeszcze kilka uczuć, np. zwrócenie uwagi, jakiego koloru są rynny, dachówka itd. (jeśli mowa o zdjęciu).

Kolejna uwaga, która dotyczy pamięci krótkoterminowej:Wielokrotne odtwarzanie tego, jak wymawia się dane słowo, np. gdy korzy-

stasz z tłumacza Google, także działa na pamięć krótkoterminową. To, że co-dziennie będziesz odtwarzał nagranie tego samego lektora, pozwoli Ci pamiętać tylko krótkoterminowo.

Co możesz zrobić zamiast tego, by zapamiętać długoterminowo?

Musisz zdobyć inne uczucia. A inne uczucia zdobędziesz, gdy usłyszysz, jak dane słowo wymawia inna osoba lub ewentualnie ta sama osoba, ale w innych

Praktyczne rady

35

okolicznościach. Możesz wykorzystać do tego serwis internetowy o nazwie forvo.com lub pl.forvo.com. Posiada on nagrania ponad miliona słów z różnych języ-ków. Wiele z nich zostało nagranych przez kilka osób i na tym nam zależy.

Oczywiście możesz poszukać też innych serwisów internetowych, które mają nagrania innych lektorów.

Zapamiętaj: sukces zapewni Ci to, co jest różne, a nie liczba powtórek.

Kilka uwag na temat pamięci długotrwałejPrzekładanie zdjęć a pamięć długotrwałaNie przekładaj zdjęć dla samego ich przekładania lub by spojrzeć na to, co już

widziałeś i doskonale pamiętasz. To znowu jest powtarzanie i nie działa, a Ty tego nie potrzebujesz. W ten sposób nie wzmocnisz ani pamięci, ani koncentracji, a jedynie przedłużysz swoją pamięć o kilka dni czy tygodni.

Zamiast tego przekładaj zdjęcia, by odnaleźć na nich kolejne szczegóły, które wcześniej Ci umknęły, na przykład dlatego, że Twoja koncentracja nie jest jeszcze dostatecznie rozwinięta, by dostrzec wszystko za pierwszym razem. Jeśli na da-nym zdjęciu nie będzie już niczego, co możesz zauważyć, niczego nowego albo też nie będziesz mógł dodać niczego w swojej wyobraźni, to odłóż je, ponieważ w tym momencie będzie już nieprzydatne.

Czasami może się zdarzyć, że przeglądając dane zdjęcie, zapomnisz, jakie było słowo, które wykorzystałeś, by je znaleźć. Nie przejmuj się tym i wciąż skupiaj się na szczegółach na tym zdjęciu. Innym razem, mając już różne uczucia przypisane do tego zdjęcia, będziesz w stanie połączyć dane słowo ze szczegółami z fotogra-fi i. I będzie to możliwe tylko wtedy. Szczególnie gdy dane słowo usłyszysz lub zobaczysz w różnych kombinacjach, połączysz je ze szczegółami ze zdjęcia.

Lekcja 2: Budowanie sieci uczuć

Wyobraź sobie, że idziesz do kina. Po powrocie do domu jeden z członków ro-dziny prosi Cię, byś opowiedział mu fi lm. Czego potrzebujesz w pierwszej kolej-ności, by zrealizować taką prośbę? Potrzebujesz zapamiętać słowa czy też obrazy z tego fi lmu? Większość z nas, ucząc się języka obcego, stara się poznać kolejne słowa. Tymczasem słowa to symbole, które pamiętamy pamięcią krótkotrwałą. Nie rozumiemy, że aby opowiedzieć cokolwiek, najpierw musimy zdobyć uczu-cia, np. zapamiętać kolejne sceny z fi lmu. W praktyce oznacza to tyle, że im bar-dziej skupisz się na słowach, tym więcej problemów będziesz miał, by przekazać cokolwiek z tego, co widziałeś. Na nic zdadzą Ci się wtedy słowa, bo nie będziesz

Praktyczne rady

36

miał uczuć, które mógłbyś wyrazić za ich pomocą. Co więcej, gdy posiądziesz już uczucia, to będziesz je w stanie wyrazić w dowolny sposób, nie tylko za pomocą słów.

Dzieje się tak, ponieważ język nie istnieje bez uczuć. Język jest siecią uczuć powiązanych ze sobą.

W tej lekcji pokażę Ci, jak budować taką sieć uczuć przy wykorzystaniu zdjęć, które zapisałeś dla języka, jakiego będziesz się uczyć.

Ważna uwaga: w ćwiczeniach, które Ci zaproponuję, nie staraj się używać słów i przypominać je sobie. Skup się wyłącznie na obrazach i wrażeniach zwią-zanych z innymi zmysłami niż tylko wzrok.

Ćwiczenie 1.Otwórz katalog, w którym zapisałeś zdjęcia. Możesz zrobić to na tablecie lub wy-korzystać odbitki, które wcześniej dałeś do wywołania. Rozpocznij przeglądanie zdjęć. Gdy trafi sz na jedno, na którym znajduje się np. samochód, skup się na szczegółach, np. na kole tego samochodu. Następnie przypomnij sobie, gdzie na innych zdjęciach widziałeś inne koło. Gdy już to zrobisz, przypomnij sobie, co jeszcze było na tym zdjęciu – to może być np. koło od roweru, na którym siedział chłopiec. Teraz przypomnij sobie, gdzie widziałeś inne dziecko na innej fotografi i. Na innej fotografi i inny chłopiec mógł jeść loda. Przypomnij sobie teraz inne zdję-cie, na którym była osoba, która coś jadła. Jeśli ta osoba jadła np. jabłko, przypo-mnij sobie, na której fotografi i widziałeś inne jabłko. Gdy skończą Ci się pomysły, możesz przejść do kolejnego zdjęcia.

Ćwiczenie 2.To ćwiczenie możesz wykonywać, gdy nie masz dostępu do zdjęć, które zapisałeś dla konkretnego języka. Jest ono podobne do pierwszego, ale w tym przypadku robisz wszystko w wyobraźni. Zacznij od pierwszego zdjęcia, które pamiętasz. Przypomnij sobie jakiś szczegół na tym zdjęciu. Następnie przypomnij sobie po-dobny szczegół na kolejnym zdjęciu. Rób tak coraz szybciej bez używania słów w myślach.

Ćwiczenie 3.To ćwiczenie możesz wykonywać, gdy oglądasz fi lm w języku obcym. Widząc konkretną scenę w fi lmie, postaraj się przypomnieć sobie, jakie szczegóły widzia-łeś na zdjęciach, które zapisałeś na dysku swojego komputera. Rzecz w tym, by obrazy, które zawiera fi lm, dodać do sieci uczuć, która będzie przypisana tylko

Praktyczne rady

37

do tego konkretnego języka, jakiego się uczysz. Dzięki temu będziesz coraz głę-biej odczuwał język obcy, coraz łatwiej przypominał sobie słowa i coraz płynniej mówił. Pamiętaj, by powyższe trzy ćwiczenia robić, nie starając się przypominać sobie słów z danego języka. Masz je wykonywać coraz szybciej i coraz mniej świado-mie. Dopiero gdy przejdziesz do kolejnego ćwiczenia, będziesz w stanie połączyć uczucia ze słowami.

Ćwiczenie 4.W tym ćwiczeniu Twoim zadaniem będzie już połączenie słów, które będziesz rozpoznawał poprzez sieć uczuć. Skupiaj się na tych słowach, które rozpozna-jesz. Przykładowo: słuchasz nagrania audio i pada w nim słowo casa. Przypomnij sobie teraz zdjęcie, które zawierało daną rzecz. Następnie Twój umysł już mniej świa-domie powinien odnaleźć szczegóły na innych zdjęciach.

Lekcja 3: Koncentracja zmysłów + wyobraźnia

Sama koncentracja nic nie daje. Używanie i rozwój wyobraźni z kolei prze-szkadzają w pogłębianiu koncentracji. Wystarczy przypomnieć sobie dowolną lekcję, np. historii, i moment, kiedy traciliśmy koncentrację, właśnie starając się sobie coś wyobrazić. Koncentracja i wyobraźnia muszą iść ze sobą w parze! Naj-pierw się koncentrujesz, a później to, co dostrzegłeś za pomocą zmysłów, przeno-sisz do swojej wyobraźni (strefy uczuć). Obszar ten nazywam strefą uczuć, ponie-waż nie chodzi tylko o sam wzrok, ale o wszystkie zmysły.

Ten schemat powinieneś starać się wykorzystać przy każdej czynności, która dotyczy nauki i pogłębiania odczuwania języka:• Gdy czytasz, musisz mieć jakieś uczucia, które przeniesiesz do wyobraźni.• Gdy mówisz, wcześniej musisz zdobyć uczucia, by przekazać je, gdy będziesz

mówić.• Gdy słuchasz nagrań audio, najpierw musisz mieć jakieś uczucia, które w trak-

cie słuchania przeniesiesz do wyobraźni.

My tymczasem czytamy w języku obcym dla czytania, mówimy, by mówić, słuchamy nagrań audio, by je zrozumieć, oglądamy fi lmy, skupiając się na sło-wach. Gdy korzystamy z języka ojczystego, nie pamiętamy, że wszystkie te czyn-ności poprzedzają uczucia, które zdobywamy naokoło. Co więcej, nieustannie

Praktyczne rady

38

uczucia te odświeżamy. Przykładowo gdy mówimy kanapka, to zapewne nasz umysł odwołuje się do kanapki, którą zjedliśmy kilka dni temu, a nie sięgamy pamięcią siedem lat wstecz.

Jak to wykorzystać, np. gdy słuchasz nagrania audio?

W trakcie słuchania zapisz sobie na kartce słowa, które usłyszysz. Zapisuj w pierwszej kolejności te, które znasz. Gdy już to zrobisz, wyrazy, które masz zapisane, wpisz do wyszukiwarki grafi ki Google. Na znalezionych obrazach znajdź jak najwięcej szczegółów. Gdy już to zrobisz, dopiero wówczas ponownie możesz odsłuchać danego nagrania. Gdy usłyszysz słowa, które wcześniej zapi-sałeś, przypomnij sobie szczegóły ze zdjęć. W ten sposób będziesz pogłębiał od-czuwanie języka obcego. Unikaj samego słuchania dla słuchania i nauki dzięki powtórkom.

Jeśli masz transkrypcję nagrania, to możesz w niej wyszukiwać nowe wyrazy, a następnie znajdywać do nich zdjęcia w wyszukiwarce grafi ki. Dzięki temu słu-chanie materiałów audio nabierze głębokiego sensu i będzie zbliżone do tego, co robimy, gdy używamy języka ojczystego.

Gdy postępujesz w taki sposób, Twoja koncentracja i wyobraźnia będą się suk-cesywnie rozwijać. Z dnia na dzień będziesz w stanie zapamiętać coraz więcej słów. Pierwszego dnia zazwyczaj kilka, może kilkanaście (na tyle zwykle pozwa-la nam nasza koncentracja). Jednak po kilku tygodniach nawet kilkaset. To jest możliwe tylko wtedy, gdy Twoja koncentracja i wyobraźnia będą sukcesywnie się rozwijać, w miarę jak poznajesz nowy język.

Podobnie możesz zrobić z materiałami wideo, które zawierają dużo dialo-gów, ale za mało obrazów. Przykładowo gdy oglądasz wywiad z jakąś osobą, jest w nim za mało obrazów. Zapisz sobie wtedy słowa, które padają. Wpisz je do Go-ogle Grafi ka i ponownie obejrzyj wideo, ale tym razem wyobraź sobie szczegóły z tych zdjęć, słysząc słowa, za pomocą których znalazłeś obrazy.

Na zakończenie tej lekcji pamiętaj, że sukces zapewnia nieustanne korzysta-nie ze zmysłów (koncentracja) i przenoszenie tych wrażeń do swojej wyobraźni (strefa uczuć). Słowa natomiast mają Ci służyć jako pośrednik między Twoimi zmysłami a Twoją wyobraźnią.

To powinno wyglądać mniej więcej tak:zmysły (koncentracja) – słowa – wyobraźnia (strefa uczuć)

Praktyczne rady

39

Lekcja 4: Jak przypominać sobie słowa z języka obcego

Wyobraź sobie, że chcesz przypomnieć sobie jakieś słowo z języka obcego. Jak powinieneś to zrobić?

Większość osób w tym momencie zaczyna od słowa po polsku, nie rozumie-jąc, że tak naprawdę rozpoczynają najpierw od uczucia, które mają przypisane do słów w języku polskim, i dopiero przechodzą do poszukiwania odpowiedniego słowa w języku obcym.

Weźmy dla przykładu wyraz dom. Jeśli go rozumiesz, to najpierw w Twoim umyśle pojawia się uczucie związane z tym słowem, a dopiero za nim pojawia się symbol. Na co dzień nie jesteśmy świadomi tego, że zanim pojawia się słowo, nasz umysł odnajduje uczucie. Później w praktyce staramy się zrobić to inaczej niż nasz umysł, gdy odnajduje dla nas słowa. W zakamarkach naszego umysłu szukamy samych słówek, zamiast szukać uczuć. Dokładnie tak! By przypomnieć sobie jakieś słowo, którego znaczenie już poznałeś dzięki uczuciom, powinieneś zacząć właśnie od uczucia.

Oto przykład:Jeśli chcę sobie przypomnieć, jak nazywa się bawełna po hiszpańsku, to nie sta-

ram się myśleć, jak jest bawełna po hiszpańsku, ale staram się przypomnieć sobie szczegóły ze zdjęcia lub kilku zdjęć, których użyłem do połączenia z nowym sło-wem. Jeśli ilość różnych uczuć jest wystarczająca, to za chwilę przypomnisz sobie także słowo. Czasami może to zająć nawet kilkanaście sekund. Czasami jeszcze więcej, ale jeśli stworzyłeś chociaż jedno połączenie między słowem a uczuciem (szczegółami ze zdjęcia), to Twój umysł odnajdzie ten symbol. Oczywiście im więcej połączeń pomiędzy symbolem a różnymi uczuciami, tym łatwiej i szybciej odnajdziesz dane słowo.

Spróbuj, jak to działa. Przypomnij sobie szczegóły z jakiegoś zdjęcia, które wcze-śniej wpisałeś w wyszukiwarkę grafi ki. Za chwilę Twój umysł dojdzie do tego słowa.

Ważna uwaga:Do odszukiwania słów „z głowy” potrzebujesz znacznie więcej różnych uczuć,

które wcześniej przypiszesz do danego słowa, niż wówczas, gdy spotykasz się z wyrazem zapisanym np. w książce. Dlatego możesz też zauważyć, że przypo-minanie sobie tych samych słów „z głowy” jest trudniejsze, niż gdy przypomi-nasz sobie uczucia, kiedy widzisz dany wyraz w książce. Oznacza to również, że

Praktyczne rady

40

aby używać słów w mowie, potrzebujemy więcej uczuć niż do ich samego zrozu-mienia. Dzieje się tak, ponieważ mowa jest wynikiem tego, jak głęboko odczuwa-my język, a nie tego, jak dużo mówimy.

Jeśli potrzebujesz używać danego słowa w mowie, a mimo to nie jesteś sobie w stanie łatwo go przypomnieć, to znak, że brakuje Ci różnych uczuć. Powinie-neś albo usłyszeć, jak dane słowo wymawia inna osoba (to także są różne uczucia, jeśli skupiasz się na melodii słowa), albo odnaleźć więcej szczegółów na zdjęciu (zdjęciach). Z pewnością nie powinieneś koncentrować się na tym, by dane słowo wielokrotnie powtarzać na głos lub np. wielokrotnie je przepisywać. Pamiętaj, że wszystko, czego nauczysz się dzięki powtórkom – zapomnisz.

ĆwiczenieGdy już wiesz, jak to działa, postaraj się przypominać sobie kolejne zdjęcia, które zapisałeś (lub wydrukowałeś/zrobiłeś odbitki) u siebie na dysku. Nie skupiaj się na słowach. Zobaczysz, że gdy będziesz przypominać sobie zdjęcia i szczegóły, które one zawierały, wraz z tym będą pojawiać się w Twoim umyśle powiązane z nimi słowa. Jeśli jakieś słowo nie pojawi się samoczynnie, możesz odnaleźć dane zdjęcie na dysku i poszukać na nim więcej szczegółów.

Lekcja 5: Jak uczyć się poprawnej pisowni za pierwszym razem

Gdy dziecko poznaje alfabet, wszystkie litery porównujemy do czegoś fi zycz-nego. Mówimy: „A” jak Alicja. Dziecko kojarzy literkę „a” z konkretną osobą, któ-rą zazwyczaj zna osobiście. Jeśli powiedziałbym: „A” jak Anatol, to jeśli dziecko nie zna żadnej osoby o tym imieniu, spodziewać się mogę, że i skojarzenie literki „a” z tą osobą okaże się niemożliwe. Zwróć uwagę, że najpierw jest uczucie, np. obraz danej osoby, jej głos – cokolwiek, co można odebrać jednym z pięciu zmy-słów. Dopiero później mogę to skojarzyć z symbolem.

Po latach, gdy uczymy się poprawnej pisowni języka obcego, nie jesteśmy świadomi, jak to działało w przypadku naszego języka ojczystego. Stawiamy na powtórki, np. poprzez częste przepisywanie tekstu czy pojedynczych wyrazów. Jak już jednak wiesz, jest to skrajnie nieefektywne i w ten sposób nie zapamiętasz pisowni pamięcią długotrwałą.

By uczyć się poprawnej pisowni języka obcego za pierwszym razem i bez po-trzeby powtarzania, musisz posiadać jakieś oryginalne uczucia, które dopiero skojarzysz z poprawną pisownią.

Praktyczne rady

41

Oto, jak to działa:Weźmy dla przykładu słowo together, którego pisownia może sprawiać nam

problem. Chcę zapamiętać, że ten wyraz zawiera th, którego nie słyszymy, ale piszemy.

W tym celu muszę zdobyć jakieś uczucie – w tym przypadku obraz. Wpisuję dany wyraz w wyszukiwarkę grafi ki i zapisuję sobie jedno ze zdjęć, np. takie:

Teraz, by zapamiętać, że w wyrazie together występuje th, odnajduję jakiś szczegół na tym zdjęciu. U mnie szczegółem, który skojarzę z th, będzie światło widoczne w prawym górnym rogu, tuż obok przedramienia osoby, która położy-ła swoją dłoń na wierzchu. Spójrz na poniższy obrazek.

Praktyczne rady

42

Jeśli chcę przypomnieć sobie pisownię wyrazu together, wystarczy, że przypo-mnę sobie to zdjęcie, a następnie odnajdę ten konkretny szczegół, który skojarzy-łem z th.

Oto inny przykład. Szwedzki wyraz smör. By zapamiętać, że w tym słowie używa się samogłoski ö, muszę odnaleźć jakiś obraz, a na nim konkretny szcze-gół, który skojarzę z ö.

W tym celu w wyszukiwarkę grafi ki wpisuję wyraz smör i zapisuję zdjęcie, które zawiera więcej szczegółów, np. takie:

Na tym zdjęciu odnajduję jakiś szczegół, np. logo wygrawerowane na ostrzu noża, i kojarzę go z literą ö. Teraz, by przypomnieć sobie, jak pisze się wyraz smör, muszę przypomnieć sobie to zdjęcie, a następnie odnaleźć dany szczegół, któ-ry skojarzyłem z samogłoską ö. Robię to w odwrotnej kolejności. Zaczynam od uczucia – w tym przypadku obrazu, a obraz pozwala mi odnaleźć skojarzenie z konkretnym symbolem (samogłoską ö).

Zwróć uwagę, że aby zapamiętać poprawną pisownię wyrazu smör, nie muszę tworzyć dziwacznych skojarzeń (tak jak np. gdy korzystamy z mnemotechnik). Wystarczy odpowiednia kolejność. Najpierw zwracam uwagę na samogłoskę ö, następnie znajduję szczegół na zdjęciu. To wszystko.

Pamiętaj także, że nie musisz ograniczać się tylko do obrazu. Możesz sko-rzystać np. ze zmysłu dotyku. Przykładowo jeśli przebywasz w Szwecji, jesteś w sklepie spożywczym i bierzesz do ręki masło, to ten moment: temperaturę ma-sła, jego twardość itd. – możesz skojarzyć z samogłoską ö.

Praktyczne rady

43

Na koniec jeszcze jedna uwaga. Gdy dziecko poznaje Alicję, a następnie ko-jarzy ją z samogłoską a, pomiędzy jednym zdarzeniem a drugim upływa spo-ro czasu i w tym konkretnym momencie, gdy kojarzy a z Alicją, nie ma przed sobą choćby jej zdjęcia. Ty możesz postąpić podobnie. Jeśli do danego słowa masz przypisane jakieś różne uczucia, to po czasie, jeśli zajdzie taka potrzeba, możesz zapis wyrazu (np. akcent używany w danym słowie) skojarzyć z danym szczegó-łem, który sobie przypomnisz.

Lekcja 6: Dlaczego wyobraźnia to za mało

Przez kilka tygodni, gdy uczyłem się języka hiszpańskiego metodą 5S, korzy-stałem przede wszystkim z wyobraźni. Sporadycznie używałem zmysłów, np. gdy dotykałem czegoś, by te wrażenia połączyć z konkretnym słowem z języka hiszpańskiego. Jednakże sama wyobraźnia nie wystarcza, i to z kilku powodów.

Po pierwsze, używanie samej wyobraźni nie rozwija naszej koncentracji. Cał-kiem możliwe, że wyobraźnia przeszkadza nam się koncentrować. A jeśli tak jest, to któregoś dnia nasze możliwości zapamiętywania się kończą i musimy skorzy-stać z pamięci krótkoterminowej, która zależna jest od powtórek.

Po drugie, nasza wyobraźnia posiada ograniczenia. Jest to zauważalne, szcze-gólnie gdy ktoś korzysta z mnemotechnik, które wykorzystuje, by zapamiętywać słówka z języka obcego.

W mnemotechnikach słówka z języka obcego łączysz z tym, co już znasz, two-rząc dziwne historyjki. Przykładowo by zapamiętać, że casa to po hiszpańsku dom, wyobrażasz sobie, że samolot marki Casa przewozi dom.

Oczywiście to działa, ale któregoś dnia i tak zaczynasz zapominać to, czego nauczyłeś się wcześniej, ponieważ Twoja koncentracja i zdolność do zapamię-tywania nie zwiększają się. Jedynie zapamiętujesz szybciej, ale wciąż wymie-niasz stare słowa, których nauczyłeś się wcześniej, na nowe. By pamiętać, w któ-rymś momencie zaczynasz powtarzać – czy to słowa, czy uczucia.

Sama wyobraźnia pozwala Ci zapamiętywać szybko, ale nie rozwija ona Two-jej pamięci długoterminowej.

Jeszcze inny problem, który związany jest z wyobraźnią, dotyczy szczegółów, które pozwalają nam skupić się na różnicach. Przykładowo gdybym chciał uczyć się pięciu języków jednocześnie i doszedłbym do słowa pomarańcza, to w wy-obraźni bardzo trudno byłoby mi stworzyć różnice, tzn. wykreować pięć różnych obrazów pomarańczy dla pięciu słów z różnych języków. Z czasem te pięć poma-rańczy w mojej wyobraźni uzyskałoby jeden, ujednolicony obraz.

Praktyczne rady

44

Na koniec zapamiętaj: Korzystanie z samej wyobraźni pozwala Ci zapamiętywać szybciej, ale nie

więcej. By zapamiętywać na dłuższy czas i więcej, potrzebujesz zwiększyć kon-centrację swoich zmysłów. Aby tego dokonać, musisz aktywnie z nich korzy-stać.

Lekcja 7: Nauka melodii języka

Poleganie na powtórkach audio niszczy naszą zdolność do słyszenia melodii języka. Problem w tym, że język ojczysty poznajemy zazwyczaj w inny sposób niż język obcy. Język ojczysty, który słyszymy, jest żywym językiem, w którym niemal każde słowo, jakie słyszymy, wypowiadane jest inaczej, w innym miejscu, w innej sytuacji. Każda taka różnica wpływa na naszą pamięć długoterminową.

Gdy uczymy się języka obcego, korzystając z materiałów audio, polegamy na ograniczonej liczbie różnic w wypowiedziach, a skupiamy się na powtórkach. Słowa wypowiadane w ten sam sposób angażują więc jedynie naszą pamięć krót-koterminową.

Zwróć uwagę na poniższe równanie: słowo = symbol + melodia

Oto, co się dzieje, gdy kilkakrotnie powtarzasz to samo słowo nagrane przez jednego lektora – skupiasz się na symbolu i angażujesz pamięć krótkoterminową.

Natomiast gdy słyszysz to samo słowo (symbol), np. casa, wypowiedziane przez różne osoby albo przynajmniej przez tę samą, ale w różnych okoliczno-ściach, to zwracasz uwagę na jego melodię, a tym samym angażujesz pamięć dłu-goterminową.

W efekcie im więcej powtórek (tego samego), tym mniej słyszymy melodię, a tym samym gorzej pamiętamy. W jednym z moich tekstów napisałem, że po-wtórki to samo zło. Jest to w dużej części prawdziwe stwierdzenie, bo powtórki tych samych słów niszczą u nas zdolność do słyszenia melodii języka, która po-zwala pamiętać go zdecydowanie lepiej, a nie tylko dłużej.

To mniej więcej tak, jakbyśmy mówili: Nie śpiewaj mi, ale daj tekst. Przypomnij sobie, że jakąkolwiek melodię jesteś w stanie zanucić za pierwszym razem, ale bardzo trudno jest powtórzyć od razu słowa piosenki.

Zwracanie uwagi na melodię słów czy w ogóle melodię języka jest kluczem do szybkiej nauki i lepszej pamięci. Zwróć uwagę, że każde słowo, każde wypowie-dziane zdanie posiada swoją melodię i jeśli uczylibyśmy się je wyłapywać za każ-dym razem, zyskiwalibyśmy różne uczucia oraz coraz lepszą pamięć do języka.

Praktyczne rady

45

Tutaj pojawia się jeszcze inny problem, który jest ważniejszy. W momencie gdy coś powtarzamy i liczymy na powtórki, spada nasza zdolność koncentracji na zmyśle słuchu. A jak już wiesz, zdolność koncentracji jest tutaj kluczowa. Wy-obraź sobie, że ktoś zaczyna mówić w taki sposób:

Jakiekolwiek jakiekolwiek jakiekolwiek jakiekolwiek jakiekolwiek słowo słowo słowo słowo będzie będzie będzie będzie powtórzone powtórzone powtórzone powtórzo-ne powtórzone wielokrotnie wielokrotnie wielokrotnie wielokrotnie, to to to to to spadnie spadnie spadnie spadnie spadnie Twoja Twoja Twoja Twoja Twoja Twoja koncentracja koncentracja koncentracja koncentracja koncentracja. Teraz wyobraź sobie, że uczyłeś się języka obcego, polegając na powtórkach

słów zamiast na ich melodii. W efekcie, gdy przyjdzie Ci się skupić na prawdzi-wej rozmowie, z trudem będziesz mógł się skoncentrować. Twój umysł będzie bowiem domagał się powtórek, które w rzeczywistości są nieosiągalne. No chyba że nagrasz sobie rozmowę na dyktafon, a wypowiedź danej osoby zrozumiesz dopiero w domu, po kilkukrotnym odtworzeniu nagrania. Bez sensu, ale tak też można.

Wynika z tego, że im więcej powtórek tego samego (słów), tym gorsza koncen-tracja i większa trudność z zapamiętywaniem przy użyciu pamięci długotrwałej.

Właściwie w przypadku materiałów audio trudno pogodzić rozwój koncen-tracji z rozwojem pamięci długotrwałej, ponieważ oznaczałoby to, że powinny one być za każdym razem nagrane przez innego lektora i odsłuchane tylko raz. Można to jednak wykorzystać do zwiększenia koncentracji na melodii pojedyn-czych słów.

Jeśli chodzi o same materiały audio, to warto przynajmniej zaopatrzyć się w różne nagrania, prezentowane przez różnych wykonawców. Najgorsze, co można zrobić, to wielokrotnie odtwarzać materiał audio nagrany przez jednego lektora (o tym wspominałem już wcześniej).

Jeśli przyzwyczaisz stopniowo swój umysł do zapamiętywania melodii słów za pierwszym razem, to nawet gdy jakiegoś nie zapamiętasz, kolejnym razem, słysząc dane słowo wypowiedziane przez inną osobę, w innych okolicznościach, zwrócisz na nie szczególną uwagę. Będzie to słowo, którego melodii nie rozpo-znajesz, a zatem będzie wyjątkowe, różne od innych słów, których melodię już poznałeś. Te różnice pozwolą Ci zapamiętać lepiej jego melodię. Jeśli będziesz się uczył na powtórkach tych samych słów wypowiedzianych przez tego samego lektora, to zapewne niczego nie usłyszysz za pierwszym razem, a drugiej okazji raczej nie będziesz mieć. Warto zatem trenować zwyczaj zapamiętywania melodii słów za pierwszym razem.

Praktyczne rady

46

Trening podnoszenia koncentracji zmysłu słuchu Na początek wyszukaj jakiś tekst w języku obcym, którego się uczysz. Mo-

żesz wykorzystać to, co znajdziesz w internecie, lub też jakiś artykuł z gazety. Na początek może być jedno zdanie. Ja wykorzystałem następujące zdanie z języka hiszpańskiego:

Pues entonces, tenemos que seguir todo recto por esta calle hasta el semáforo de ahí abajo.

Teraz otwórz jeden z serwisów internetowych pl.forvo.com i wklej w wyszuki-warkę pierwsze słowo: pues. Otworzy Ci się okno – takie, jak pokazane powyżej. Odsłuchaj dwa pierwsze nagrania.

Zastanów się, czym się różnią między sobą. Możesz zadać sobie pytania, takie jak:1. Które z tych dwóch nagrań ma wyraźniejszą wymowę?2. Które z usłyszanych dwóch nagrań jest przyjemniejsze?3. Które brzmi dziwniej?4. Czy nagrane słowa różnią się, jeśli chodzi o akcent? Jeśli tak, to czym się różnią?

Pamiętaj, by odtworzyć każde z nagrań tylko jeden raz. Nie odtwarzaj tego samego nagrania więcej niż raz, nawet jeśli nie zapamiętasz melodii danego sło-wa. Rzecz w tym, by wyrobić w sobie nawyk zwracania szczególnej uwagi na melodię słów, których jeszcze nie znamy, już za pierwszym razem (rozwój kon-centracji słuchu).

Praktyczne rady

47

Gdy na danej liście występuje tylko jedno nagranie, skorzystaj z innego, np. dostępnego na stronie Google Tłumacz.

Odtwarzaj kolejne nagrania (jeśli dostępnych jest więcej) parami i postępuj w podobny sposób: znajdź różnice pomiędzy melodią słów wypowiadanych przez różne osoby.

Gdy dojdziesz do ostatniego słowa, przeczytaj całe zdanie i postaraj się przy-pomnieć sobie część z nagrań, które usłyszałeś. Z pewnością nie uda Ci się odtwo-rzyć wszystkiego, ale to, co zapamiętasz, wystarczy – nawet gdyby to było tylko jedno słowo. Stopniowo rozwiniesz niezbędną koncentrację zmysłu słuchu, by przyswajać melodię słów za pierwszym razem.

Lekcja 8: Jak odczuwać gramatykę

Przez lata uważałem, że najlepszym sposobem na opanowanie gramatyki jest powtarzanie. Dzisiaj wiem, że powtarzanie jest skrajnie nieefektywnym sposo-bem nauki czegokolwiek, także gramatyki.

Dlaczego? Choćby dlatego, że zabiera nam czas, który moglibyśmy poświę-cić na naukę. Wydaje nam się, że gdy powtarzamy, to się uczymy, ale przecież zazwyczaj to, co powtarzamy, już znamy. Robimy to tylko dlatego, by nie zapo-mnieć.

Jak to działa?Załóżmy, że mówię następujące zdania: Wyglądam przez okno i Patrzę na okno. Czy te dwa zdania odnoszą się do czegoś, czego fi zycznie doświadczyłeś? Czy

zdarzyło Ci się patrzeć i przez i na okno? Oczywiście, że tak. Zwróć uwagę, że połączyłeś tego typu zwroty z czymś fi zycznym, co odczuwasz.

Gdy poznajemy gramatykę języka obcego, staramy się ją już tylko zrozumieć. Nie łączymy zasad budowy zdań z czymś, co moglibyśmy odczuwać. Stawiamy na powtórki. Sposób, który Ci przedstawię, polega na nauce gramatyki poprzez jej odczuwanie. Nie będziesz musiał powtarzać. W większości przypadków za-pamiętasz za pierwszym razem, a nawet jeśli nie, to wciąż nie będziesz musiał powtarzać (tj. robić dwa razy identycznej rzeczy).

Weźmy dla przykładu użycie czasownika get i wyrazy pokrewne:get in – wsiadaćget out – wysiadaćget back – odzyskiwać, wracać.Jeśli tych czasowników nie zaczniesz odczuwać, jedyne, co Ci pozostanie, to

powtarzanie. Gdy jednak przestaniesz powtarzać, zapomnisz je.

Praktyczne rady

48

Oto najprostszy sposób (ale nie jedyny), by zacząć odczuwać tego typu cza-sowniki. Wpisz każdy z nich do wyszukiwarki grafi ki Google i znajdź odpowia-dające im zdjęcia. Przykładowo dla czasownika get in zapisałem takie zdjęcie:

Dla czasownika get out takie:

Praktyczne rady

49

I dla czasownika get back (to work) takie:

Zacznę od ostatniego zdjęcia. By odczuwać zwrot get back, staram się zapa-miętać jak najwięcej szczegółów z powyższego zdjęcia, ale dla słowa back odnaj-duję na nim jakiś jeden konkretny szczegół. W moim przypadku jest to czerwony kubek. Wystarczy, że zrobisz to w taki sposób: najpierw patrzysz na słowo back, następnie odszukujesz jakiś szczegół na zdjęciu. Wystarczy sama kolejność. Nie musisz układać jakichś dziwacznych historyjek, które stosuje się w mnemotech-nikach. Teraz, jeśli zechcesz sobie przypomnieć, jak używa się danego zwrotu, musisz przypomnieć sobie szczegóły ze zdjęcia. Gdy trafi sz na czerwony kubek, przypomnisz sobie też i słówko back. Robisz to w odwrotnej kolejności.

Podobnie zrób z pozostałymi zdjęciami. Przykładowo dla czasownika get in, by odczuwać in, możesz połączyć je np. z różowym plecakiem kobiety, któ-ra wchodzi do autobusu. W przypadku czasownika get out możesz połączyć out z butem dziewczynki, która wychodzi z autobusu i ma zamiar postawić stopę na ziemi.

Uwaga: jeśli z jakichś względów zapomnisz, jak używać konkretnego czasow-nika, to kolejnym razem nie staraj się powtarzać całego procesu (robić dokładnie tego samego). Skup się na kolejnym szczególe ze zdjęcia i połącz go ze słowem, które chcesz zapamiętać. Wystarczy odpowiednia kolejność.

Możesz zapytać, czy musisz szukać na zdjęciu szczegółów, które bezpośred-nio dotyczą danego słowa. Nie. Oto dlaczego: jeśli chciałbym odczuwać słówko nic, to trudno zrobić zdjęcie, które przedstawia nic. Tak samo jest ze słowami abs-

Praktyczne rady

50

trakcyjnymi typu: niedościgły, dzielny, prawy, zakłamany itd. Mogę odczuwać kon-kretne słowo w dowolny znany mi sposób. Przykładowo słowo samochód mogę połączyć z owadem, który rozmazał mi się na przedniej szybie samochodu. Waż-ne jest, by słowa były połączone z jakimiś uczuciami i pochodziły z konkretnego obrazu (sytuacji). Równie dobrze słowo samochód mogę połączyć z tekturowym kubkiem. Dlaczego? Ponieważ często piję kawę z tekturowego kubka, gdy pro-wadzę auto. To, co będziesz odczuwał w związku z danym słowem, zależy tylko od Ciebie. Ważne jest, byś odczuwał cokolwiek, co ma z nim jakiś związek.

Nauka cytatów, przysłów, idiomów

Niemal identyczny sposób możesz wykorzystać, by uczyć się całych zdań. Przykładowo cytaty, przysłowia, idiomy musisz zapamiętać słowo w słowo.

Oto przykład z języka hiszpańskiego:De mal en peor, co – tłumacząc dosłownie – znaczy Ze złego w gorsze. By zapa-

miętać to hiszpańskie przysłowie, dobieram do niego jakiś obraz, np. taki:

Praktyczne rady

51

Teraz każdą część przysłowia możesz połączyć ze szczegółami, które znaj-dziesz na powyższym zdjęciu.

Przykładowo: de – zaimek osobowy, możesz połączyć z czerwoną parasolkąmal – możesz połączyć z parą, która trzyma czerwoną parasolkęen – spójnik, możesz połączyć z posągiempeor – możesz połączyć z kolejnymi osobami na zdjęciu, które parasola nie

mają i idą boso, trzymając buty w rękach. Dodatkowo jeśli miałbyś problem z zapamiętaniem kolejności, możesz połą-

czyć to, co znajduje się na pierwszym planie, z pierwszym wyrazem, a to, co znaj-duje się na dalszym planie, z kolejnymi słowami.

Pamiętaj, że nie musisz zapamiętać od razu całego wyrażenia słowo w słowo. Wystarczy, że zapamiętasz szczegóły na zdjęciu, a następnie szczegóły te stopnio-wo będziesz w stanie połączyć z kolejnymi słowami.

Przypominam Ci także, że jeśli masz problem z zapamiętaniem za pierwszym razem, to kolejnym razem powinieneś dodać nowe szczegóły i połączyć je z kon-kretnymi wyrazami. Nie warto powtarzać i robić dokładnie tego samego, tzn. starać się ponownie połączyć ten sam szczegół z tym samym wyrazem. Oczywi-ście nie oznacza to, że w taki sposób nie zapamiętasz. Zapamiętasz, ale jest to na-uka poprzez powtarzanie, a to oznacza, że gdy zabraknie powtórki – zapomnisz.

Lekcja 9: Chińskie, japońskie znaki

Podstawowe znaki chińskie czy japońskie to dla Europejczyka czysta magia. Dzieje się tak dlatego, że ucząc się tego typu znaków, opieramy się na czymś, co nie pozwala nam pamiętać. Nasza pamięć długotrwała zależna jest od uczuć. Po-wtórki nie mają tutaj nic do rzeczy. Nawet na stronie Wikipedii podane są dwa podstawowe sposoby nauki znaków japońskich:1. Powtarzanie.2. Mnemotechniki.

Ja zaproponuję Ci inny sposób, który nie jest związany ani z powtarzaniem, ani z mnemotechnikami. Sposób ten oczywiście opiera się na odczuwaniu zna-ków chińskich czy japońskich – do tego stopnia, że nawet najmniejsza kreska może mieć i kilkadziesiąt różnych uczuć – jeśli tylko będzie taka potrzeba.

Praktyczne rady

52

Weźmy pierwszy przykładowy znak, np. taki:

Spójrz na znak, który oznacza tyle, co mama w języku japońskim, a następnie, używając go, odszukaj jakieś zdjęcie w wyszukiwarce grafi ki Google – różne od wszystkiego, co znasz. Ja znalazłem takie zdjęcie:

Teraz przyjrzyj się zdjęciu i odnajdź na nim jak najwięcej szczegółów. Gdy już to zrobisz, zapewne zapamiętasz zarys znaku, będziesz w stanie go rozpoznać, ale nie zawsze będziesz pamiętał wszystkie szczegóły składające się na niego. Trudno będzie Ci go np. zapisać. By zapamiętać konkretne szczegóły, zrób coś podobnego.

Spójrz jeszcze raz na znak:

Praktyczne rady

53

Na rysunku zaznaczyłem dwa miejsca, na które chciałbym, byś zwrócił uwa-gę. Gdy już to zrobisz, wróć do zdjęcia i odnajdź na nim jakiś szczegół. Może nim być przykładowo różowa koszulka, którą ma na sobie dziecko. Wystarczy sama kolejność. Nie musisz kojarzyć specjalnie szczegółów ze znaku z różową koszul-ką. Raz: spojrzyj na dwa zaznaczone szczegóły znaku, dwa: zobacz różową ko-szulkę. To wszystko.

Przepisywanie znaku bez powtarzania

Wiele osób nie rozumie, co mam na myśli, gdy mówię: nie powtarzaj. Otóż mam na myśli, byś nie robił dwa razy identycznej rzeczy. Większość ludzi stara się opanować znaki chińskie czy japońskie poprzez ich przepisywanie. Ja odra-dzam Ci przepisywanie, gdy robisz to poprzez powtarzanie. Gdy piszesz chiński czy japoński znak, by go lepiej opanować, to za każdym razem musisz zrobić to w inny sposób, inaczej. Wtedy przestajesz powtarzać, ponieważ za każdym ra-zem zapamiętujesz w odmienny sposób. Za każdym razem zdobywasz odmienne uczucia dla tego samego znaku.

Oczywiście trudno zakończyć naukę znaków tylko na ich oglądaniu i łączeniu ich z uczuciami. W końcu chcesz także umieć pisać i mieć pewność, że robisz to dobrze. Oto, jak połączyć każdy szczegół znaku japońskiego z uczuciami, gdy uczysz się pisać, i nie robić tego poprzez powtarzanie.

Ćwiczenie 1.Weź kartkę papieru formatu A4. Teraz musisz widzieć zarówno znak japoński, jak i jakieś zdjęcie, które będzie mu odpowiadać. Przygotowałem je dla Ciebie. Ostatnią stronę, przedstawiającą znak i zdjęcie, możesz sobie wydrukować lub zwyczajnie przewinąć, by mieć jej podgląd. Japońskie (czy chińskie) znaki rysuje się w odpowiedniej kolejności. Jeśli znasz kolejność stawiania kresek, to dobrze, jeśli nie (tym razem), możesz je przepisać w dowolnej kolejności. Narysuj pierw-szą kreskę, a następnie znajdź jakiś szczegół na danym zdjęciu. Narysuj drugą kreskę i znajdź kolejny szczegół na zdjęciu. Zrób tak dla wszystkich linii, które za-wiera znak. Teraz, nie patrząc na kartkę, postaraj się przypomnieć sobie szczegóły ze zdjęcia oraz kreski, które zapisałeś. Jeśli w tym momencie chciałbyś jeszcze bardziej utrwalić pisownię tego znaku i połączyć go z dodatkowymi uczuciami, możesz to zrobić, przepisując go ponownie, ale tym razem musisz znaleźć kolejne szczegóły ze zdjęcia. Możesz też wykorzystać kolejne zdjęcie. Nigdy nie przepisuj znaków dla ich samego przepisywania, ponieważ wtedy powtarzasz, a powtór-

Praktyczne rady

54

ki działają jedynie na pamięć krótkotrwałą. Pojedyncza kreska może mieć nawet kilkadziesiąt uczuć, ale nie przepisuj jednej kreski kilkadziesiąt razy, nie łącząc jej z uczuciami.

Ćwiczenie 2.Pamiętasz inne szczegóły ze zdjęcia? Jeśli tak, to chciałbym, byś palcem w po-wietrzu narysował jakiś szczegół ze znaku, a następnie przypomniał sobie szcze-gół ze zdjęcia. Przykładowo możesz narysować palcem dwie wewnętrzne kreski w znaku母, następnie przypomnieć sobie kolor wnętrza miski, która stoi na stole (czerwony). W taki sposób możesz utrwalać pisownię, gdy rozpoznajesz jakieś szczegóły ze znaku, ale wcześniej nie zwróciłeś na nie uwagi. Zauważ też, że najważniejszy jest tutaj nie dostęp do znaku, ale posiadanie uczuć, które możemy z nim połączyć. Większość osób robi odwrotnie: skupia się na zna-ku, nie rozumiejąc, że jakiekolwiek symbole zapamiętuje pamięć krótkotrwa-ła. Każdy znak możemy zapamiętać trwale jedynie wówczas, gdy połączymy go z oryginalnymi uczuciami.

Nauka znaków z wykorzystaniem innych zmysłów

Oczywiście zmysł wzroku to nie jedyny zmysł, który posiadasz i który mo-żesz wykorzystać do nauki znaków oraz jednocześnie zwiększania swojej zdol-ności koncentracji zmysłów. Przykładowo dla znaku 甘い, oznaczającego tyle co słodki w języku japońskim, możesz wykorzystać zmysł smaku. Zwróć uwagę na poniższy znak. Spójrz na pierwszą jego część i przykładowo skosztuj kilka ziare-nek cukru. Teraz zwróć uwagę na drugą część znaku i skosztuj o kilka ziarenek cukru więcej niż za pierwszym razem. Gdy już to zrobisz, przypomnij sobie, jak smakował cukier za pierwszym, a jak za drugim razem. Przy okazji przypomnij sobie obie części znaku, na które zwróciłeś uwagę pomiędzy pierwszym skoszto-waniem cukru a drugim.

Praktyczne rady

55Praktyczne rady

Pamięć rezonacyjna

istnieje pewien rodzaj pamięci, która łączy pamięć krótkotrwałą i długotrwa-łą. Korzystamy z niej na co dzień. Osoby o wybitnych zdolnościach: artyści, projektanci, pisarze mają ją rozwiniętą ponadprzeciętnie. Każdy ze zmysłów

podlega tej pamięci i może być rozwijany niezależnie. Pamięć rezonacyjna – bo o niej mowa – jest najkrótsza, ale jej rozwój wpływa na to, jak długo pamiętamy, niezależnie od tego, co chcemy zapamiętać i za pomocą jakiej pamięci. To dzięki jej pośrednictwu jesteśmy w stanie zapamiętać czyjąś twarz, zanucić piosenkę, przypomnieć sobie czyjś głos, odnaleźć drogę w obcym mieście... Większość z nas ignoruje ten rodzaj pamięci, ponieważ nie zdajemy sobie sprawy z jej istnienia i z faktu, że można ją rozwijać, przyczyniając się tym samym do ogólnego wzro-stu naszych wszelkich zdolności (w tym językowych).

Rozwijając pamięć rezonacyjną, możesz ją wykorzystać zawsze, gdy musisz cokolwiek zapamiętać.

Nie musisz robić nic więcej ponad to, co robisz obecnie. Rzecz w tym, by zmodyfi kować swoje nawyki – zarówno codzienne, jak i te dotyczące nauki ję-zyka. Rozwijanie tej pamięci nie zajmie Ci ani sekundy więcej ponad czas, który poświęcasz na naukę. Co więcej, możesz to robić przy okazji, np. gdy spaceru-jesz, gotujesz, sprzątasz, czytasz, pracujesz itd. Rozwijanie pamięci rezonacyjnej jeszcze bardziej neguje naukę języka za pomocą pamięci krótkotrwałej (poprzez powtarzanie). Im bardziej rozwiniesz pamięć rezonacyjną, tym mniej będziesz musiał powtarzać, by zapamiętać (pamięć krótkotrwała). Natomiast korzystając

58

z pamięci długotrwałej, będziesz musiał odnajdywać mniej różnych uczuć, by co-kolwiek zapamiętać.

Zastanów się przez chwilę i odpowiedz na pytanie, dzięki czemu malarz jest w stanie narysować czyjąś twarz. Wystarczy, że raz spojrzy i, nie patrząc więcej, jest w stanie dokładnie odwzorować twarz konkretnej osoby. Jeśli istnieje taka pamięć jak rezonacyjna, to w jaki sposób można ją świadomie rozwijać?

Co wpływa na to, że jedna osoba jest w stanie przypomnieć sobie np. kilka słów z książki, a inna potrafi przypomnieć sobie całą stronę?

Dlaczego jedna osoba potrafi zapamiętać wiersz w kilka minut, a inna (korzy-stając z pamięci krótkotrwałej) osiąga podobny efekt po całym dniu i po dziesiąt-kach powtórek?

Dlaczego jedna osoba jest w stanie zapamiętać setki twarzy i skojarzyć je z imionami, a druga ma problem z zapamiętaniem choćby jednej i skojarzeniu jej z imieniem?

Dlaczego jedni twierdzą, że mają pamięć wzrokową, inni – pamięć słuchową, a jeszcze inni zapamiętują za pomocą dotyku? Z czego to wynika i jak można to rozwijać np. przy okazji, gdy uczymy się języka obcego?

W jaki sposób Jan Matejko był w stanie namalować Bitwę pod Grunwaldem, cho-ciaż z oczywistych powodów nie korzystał z modeli, którzy mogliby mu pozować do tego obrazu? Jakiej pamięci używał i jak ją stymulował, by rozwinąć w sobie zdolności potrzebne do namalowania owego dzieła?

Nawet gdyby część twarzy na owym obrazie powstała dzięki pozującym mo-delom, to i tak musisz przyznać, że znaczna część dzieła Jana Matejki musiała jednak powstać w jego wyobraźni. Jak i dzięki czemu rozwinął swoją wyobraźnię do takiego stopnia?

Jeśli istnieją takie pamięci, jak słuchowa, wzrokowa, czuciowa, to co sprawia, że powstają, i jak oraz czy w ogóle można je rozwijać?

Jaka pamięć bierze udział w rozpoznaniu i odróżnieniu tego, który owoc to pomarańcza, a który jabłko? Co pozwala nam odróżnić, że jedna brzoskwinia jest dojrzała, a inna potrzebuje jeszcze czasu, by dojrzeć?

I wreszcie, skoro mowa o nauce języków obcych: dlaczego jedna osoba może zapamiętać ze słuchu dziesięć słówek za pierwszym razem, a inna jest w stanie zapamiętać dziesięć razy więcej? Jaki rodzaj pamięci ma na to wpływ?

Oto odpowiedź: wszystko zależne jest od pamięci rezonacyjnej. To ten rodzaj pamięci wpływa na wszystkie nasze umiejętności: od możliwości zapamiętania jednej twarzy po zdolności artystyczne, które umożliwiają namalowanie wybit-nego dzieła.


59

Dlaczego nazywam to pamięcią rezonacyjną?

Dlatego że nasz umysł powtarza to, co odbiera za pomocą wszystkich zmy-słów, w podobny sposób jak w przypadku zjawiska zwanego rezonansem aku-stycznym. W owym zjawisku istnieje taka zależność, że rezonans trwa tak długo, póki nie zakłócimy jego drgań. Przykładowo struna, którą szarpniesz, będzie po-wodować rezonans, jednak gdy ją złapiesz, rezonans ustanie.

Na podobnej zasadzie funkcjonuje nasz umysł. Wrażenia zmysłowe mogą „rozbrzmiewać” w naszym umyśle tak długo, dopóki ich nie zakłócimy kolejny-mi wrażeniami, które powstrzymają te pierwotne.

Częstotliwość rezonansu akustycznego zależna jest od masy, długości i na-pięcia struny. Co sprawia, że swoisty rezonans w naszym umyśle ma „wyższą częstotliwość”?

Z moich obserwacji wynika, że są to dwie rzeczy:1. Zdolność do koncentracji na chwili teraźniejszej.2. Przenoszenie wrażeń zmysłowych (z chwili teraźniejszej) do wyobraźni.

Jak to działa w praktyce

Za chwilę pokażę Ci ćwiczenia i zaprezentuję wskazówki pozwalające rozwi-nąć pamięć rezonacyjną, która przyda Ci się nie tylko w trakcie nauki języków ob-cych, ale ogólnie we wszystkim. Co więcej – jak już wspomniałem – nie będziesz musiał robić nic ponad to, co już robisz! Wystarczy, że zmodyfi kujesz sposób na-uki języka obcego, ewentualnie zmienisz sposób reakcji na to, co odbierasz za pomocą wszystkich swoich zmysłów.

Zanim dojdę do tego, jak rozwijać pamięć rezonacyjną, postaram się wyjaśnić Ci, czym dokładnie ona jest.

Pokażę Ci to na przykładzie kolejnych zmysłów.

WzrokSpójrz na cokolwiek, np. na komputer, jeśli z niego obecnie korzystasz. Za-

mknij oczy. Gdy to zrobisz, zauważysz, że w Twojej wyobraźni odbija się obraz Twojego komputera. Zapewne jest mniej wyraźny niż rzeczywisty, nie ma tylu szczegółów, ale rozpoznajesz, że to Twój komputer.

Teraz ciekawe pytanie: od czego zależy to, ile szczegółów widzisz w swojej wyobraźni, kiedy zamykasz oczy? Zastanów się nad tym przez chwilę.


60

DotykZłóż dłonie i potrzyj je o siebie. Gdy przestaniesz, przez moment będziesz pa-

miętać jeszcze te wrażenia. Gdy zrobisz to samo jeszcze raz i znowu skupisz się na tym, co odczuwasz, to zauważysz, że za każdym razem czujesz coraz więcej.

SłuchPrzypomnij sobie klakson samochodu lub bicie dzwonu. Z pewnością pamię-

tasz, że szczególnie tego typu dźwięki, gdy ustają, przez chwilę wciąż rozbrzmie-wają w naszym umyśle. Podobnie dzieje się z melodyjną piosenką, którą wciąż odtwarzamy w swojej głowie, nawet gdy już jej nie słyszymy. To, co słyszysz w umyśle tuż po tym, gdy dźwięk ustaje, jest działaniem pamięci rezonacyjnej.

Podobnie jest, gdy ktoś się przedstawia, a Ty, by upewnić się, że dobrze usły-szałeś imię tej osoby, powtarzasz je za rozmówcą. To dzięki pamięci rezonacyjnej możesz powtórzyć cokolwiek. Zwróć uwagę, że małe dzieci początkowo nie mają zdolności, by powtórzyć nawet pojedyncze słowo. Jako osoba dorosła możesz wytrenować pamięć rezonacyjną tak, by powtórzyć za kimś całą wypowiedź, nie tylko imię.

SmakGdy smakujesz jabłko, to, co pamiętasz chwilę po tym, jest wynikiem działa-

nia pamięci rezonacyjnej. Także w przypadku zmysłu smaku możesz rozwijać tego typu pamięć.

WęchW przypadku węchu jest podobnie. Moment, kiedy coś wąchasz, i krótka

chwila tuż po tym fakcie, kiedy pamiętasz jeszcze owo wrażenie, to efekt pamięci rezonacyjnej. Jeśli powąchasz daną rzecz kilkakrotnie, ale za każdym razem po-starasz się odnaleźć inną nutę zapachową, rozwiniesz dzięki temu pamięć rezo-nacyjną w odniesieniu do zmysłu powonienia.

Co się stanie, gdy rozwiniesz pamięć rezonacyjną

Przede wszystkim będziesz w stanie zapamiętać więcej w tym samym cza-sie. Przykładowo jeśli dzisiaj potrzebujesz kilku minut, by zauważyć na zdjęciu kilkanaście szczegółów, które połączysz z nowym słowem, to rozwijając pamięć rezonacyjną, będziesz w stanie osiągnąć to samo np. w kilkanaście sekund. Ozna-cza to, że będziesz w stanie uczyć się języka szybciej i pamiętać dłużej. Jak szybko


61

i jak długo będziesz pamiętać to wszystko, zależy od pamięci rezonacyjnej. Jeśli rozwiniesz pamięć rezonacyjną dziesięciokrotnie, to o tyle mniej więcej skró-cisz czas nauki języka obcego.

Jak to działa?Co się dzieje, gdy Twoja pamięć rezonacyjna jest bardzo słabo rozwinięta? Oto

prosty przykład:Wyobraź sobie, że witasz się z nowo poznaną osobą. Osoba ta podaje Ci rękę,

Ty jednak nie zwracasz uwagi na to, z jaką siłą ściska Twoją dłoń, jaką tempera-turę ma jej ręka, jaka jest w dotyku itd. Gdy przedstawia się, Ty nie tylko nie sły-szysz imienia tej osoby, ale także nie rozpoznajesz indywidualnej barwy jej głosu. Patrzysz na jej twarz, ale tak naprawdę jej nie dostrzegasz. W efekcie nie pamię-tasz jej imienia i nie możesz skojarzyć z daną osobą niczego. Gdy po czasie ktoś spyta Cię, jak była ona ubrana, Ty za nic w świecie nie będziesz w stanie sobie tego przypomnieć. W skrajnych przypadkach możesz nie być w stanie przypo-mnieć sobie imienia danej osoby chwilę po tym, jak się przedstawi.

Zastanów się, czy tak miewasz lub czy znasz osoby, które uskarżają się na brak pamięci.

Pomimo że pamięć rezonacyjna to najkrócej działająca pamięć, wydaje się naj-ważniejsza. Co więcej, jej rozwój zwiększa nie tylko pamięć ogólną, ale i nasze zdolności w zależności od tego, jaki zmysł rozwijamy.

Kalibracja zmysłów

Gdy ktoś się nam przedstawia, a my nie potrafi my przypomnieć sobie imienia da-nej osoby, oznacza to, że nasz zmysł słuchu nie jest skoncentrowany na chwili obec-nej. Ktoś do nas coś mówi, ale my tego nie słyszymy. To, co musisz zrobić, to stopnio-we przywrócenie koncentracji zmysłu słuchu i dodatkowe wyostrzenie jej, by móc nie tylko usłyszeć czyjeś imię, ale także indywidualną barwę głosu danej osoby.

Rysunek 1.


62

Powyższy rysunek (rysunek 1) przedstawia pięć zmysłów na osi czasu. Środek okręgu reprezentuje chwilę teraźniejszą. Osoby, które mają kiepską pamięć, mają minimalną zdolność do skupiania uwagi na chwili teraźniejszej (środek okręgu). Jednocześnie zdolność do zapamiętywania jest u nich bardzo ograniczona. Dzisiaj jestem przekonany, że nasza zdolność do zapamiętywania czegokolwiek związa-na jest w pierwszej kolejności z umiejętnością skupienia konkretnego zmysłu na chwili obecnej. Dopiero w tym momencie można rozwijać swoją pamięć, w tym pamięć językową. Oczywiście możemy się zmusić, by okresowo wytężyć kon-kretny zmysł, aby coś zapamiętać. Problem jednak polega na tym, że za chwi-lę tracimy koncentrację i tym samym zdolność zapamiętywania. Wydaje się to szczególnie ważne właśnie w trakcie nauki języka obcego, kiedy potrzebujemy koncentracji na co dzień, ponieważ język to nie słowa, ale uczucia, które odbie-ramy i które dopiero z czasem łączymy ze słowami. Jeśli nie mamy koncentracji na co dzień, nie mamy też i pamięci do języka. Dlatego ucząc się języka, powin-niśmy dążyć do tego, by nasza koncentracja zmysłów wygląda mniej więcej tak:

Rysunek 2.

Przypomina to celowanie z broni. Zanim nie namierzysz celu, możesz wy-strzelić tysiące naboi (powtórki), a i tak wszystkie kule chybią. Jednak gdy na-mierzysz cel, możesz trafi ć go za pierwszym razem i rozpocząć trening innych umiejętności strzeleckich, np. szybkości.

Podobnie jest, jeśli chodzi o naukę języków obcych. Słuchanie, czytanie, oglą-danie materiałów w języku obcym na nic się zda, jeśli nie będziesz przy okazji rozwijał swojej koncentracji zmysłów na chwili teraźniejszej. Jeśli słuchasz płyty w języku obcym przez dwie godziny, ale potrafi sz utrzymać swoją koncentrację zmysłu słuchu tylko przez 30 sekund, to oznacza, że tak naprawdę uczysz się ję-zyka obcego przez 30 sekund w ciągu dwóch godzin.


63

Schemat pamięci

Rysunek 3.

Spójrz na powyższy schemat (rysunek 3). Nasza pamięć – zarówno długo-trwała, jak i krótkotrwała – zależna jest od pamięci rezonacyjnej. Rozwijając pa-mięć rezonacyjną, rozwijasz obie pamięci równocześnie.

Jak rysownik rozwija pamięć rezonacyjną

By wyjaśnić Ci, jak można rozwijać pamięć rezonacyjną, posłużę się przykła-dem rysownika, który rozwija pamięć tego typu dla zmysłu wzroku. Co robi ry-sownik, gdy rysuje czyjś portret? Najpierw spogląda na twarz osoby, którą za-mierza narysować. Gdy następnie zerka na kartkę papieru, przechowuje jakiś fragment twarzy rysowanej osoby w swojej wyobraźni. Ten moment, kiedy pa-mięta, to właśnie działanie pamięci rezonacyjnej. Rysownik rysuje na papierze szczegół, który zapamiętał, i za chwilę ponownie zerka na osobę, która mu pozuje. Tę czynność ponawia wielokrotnie, aż ukończy rysunek. Co się dzieje, gdy rysuje kolejne portrety? Może zauważyć, że potrzebuje coraz mniej spojrzeń na portreto-waną osobę, by odwzorować jej twarz na papierze. Z czasem może dojść do takiej wprawy, by zapamiętać całą twarz za jednym spojrzeniem. Czy uważasz, że jest to możliwe? Myślę, że zgodzisz się ze mną, że tak. Czy rysownik poświęca na rozwój pamięci rezonacyjnej więcej czasu niż zazwyczaj? Oczywiście nie. Robi to, co robi, a mimo to z dnia na dzień rozwija swoją pamięć rezonacyjną dla zmysłu wzroku. Z pewnością taka osoba nie może narzekać na brak pamięci do twarzy.

Teraz wyobraź sobie, że ucząc się języka, wystarczy zmienić sposób nauki, a zaczniesz rozwijać swoją pamięć rezonacyjną w odniesieniu do zmysłu słuchu. Będziesz w stanie zapamiętywać słowa po ich jednokrotnym usłyszeniu. Co wię-

Pami

rezonacyjna

Pami

krótkotrwa a

Pami

d ugotrwa a


64

cej – wykorzystasz także fakt, że różne osoby mają różną barwę głosu, i będziesz w stanie to uwzględnić, by pamiętać jeszcze lepiej i coraz dłużej.

Kilka rzeczy do przemyślenia

Poligloci, którzy mówią mniej (niż przeciętna osoba)Kiedy analizowałem różne typy osobowości, w tym także poliglotów, odkry-

łem coś zadziwiającego i niepojętego. Osoby posiadające zdolności językowe, często władające kilkoma językami obcymi, z reguły mówią mniej niż te, które władają jedynie językiem ojczystym. Jak to możliwe? Jest to zrozumiałe, pod wa-runkiem że założymy, iż mowa i znajomość języka nie wynikają z tego, jak dużo mówimy, ale z tego, jak głęboko odczuwamy. Nie musisz zmieniać swoich zwy-czajów związanych z tym, jak dużo lubisz mówić. Nie musisz mówić dwa razy więcej, gdy poznasz kolejny język. To, co będziesz musiał jednak zrobić, to zwięk-szyć swoją koncentracji i zdolności do głębszego odczuwania. Oczywiście pomo-że Ci w tym rozwijanie pamięci rezonacyjnej.

Mowa a spadek koncentracjiWpadamy w pewną pułapkę, zakładając, że mowa jest wynikiem mówienia.

Im więcej mówimy, tym trudniej jest nam się koncentrować i tym samym gorzej odczuwamy. W efekcie gdy mówimy lub powtarzamy, trudno nam się skupić na tym, co słyszymy, dlatego nie jesteśmy w stanie nauczyć się mówić lub pogłę-bić znajomości języka mówionego!

Zwróć uwagę na jeszcze kilka istotnych, fałszywych założeń. Jeśli mowa by-łaby wynikiem mówienia, to przestając mówić, niemal automatycznie zapomina-libyśmy języka mówionego. Poznając kolejne języki obce, musielibyśmy z kolei mówić coraz więcej, mając coraz mniej czasu na cokolwiek innego.

Jeśli mowa wynikałaby z mówienia, musiałoby to oznaczać, że osoby, które mówią najwięcej, znałyby język najlepiej.

Jeśli mowa wynikałaby z mówienia i założylibyśmy, że dziennie w języku oj-czystym mówimy 2 godziny, oznaczałoby to, że moglibyśmy poznać biegle do 12 języków obcych, co oznacza, że skończyłby nam się czas potrzebny na utrzyma-nie znajomości języków poznanych wcześniej. Co więcej, przy takim założeniu musielibyśmy mówić 24 godziny na dobę, by nie zapominać języków, które po-znaliśmy.


65

Nie! Taki scenariusz Cię nie czeka, ponieważ założenie, że mowa jest wyni-kiem mówienia, jest błędne. Mówimy, bo głęboko czujemy język, a nie dlatego, że dużo mówimy.

Akcent a pamięć rezonacyjna

Na temat tego, jak opanować akcent danego języka obcego, powstało wiele artykułów. Moim zdaniem akcent jest związany bezpośrednio właśnie z pamięcią rezonacyjną. Oczywiście możesz starać się opanować go w sposób bardziej lub mniej nienaturalny. Nie zmieni to jednak faktu, że akcent wynika z czegoś zupeł-nie innego. To nie kwestia układu szczęki, języka czy warg, ale przede wszystkim naszej pamięci do melodii języka. Rozwijając pamięć rezonacyjną, nabędziesz też i odpowiedni akcent.

Zrób mały eksperyment. Wejdź na stronę huelga i odsłuchaj, jak lektorka (w języku hiszpańskim) wymawia dane słowo. Z pewnością zauważysz, że tuż po odtworzeniu nagrania Twój umysł wielokrotnie i samoczynnie odtwarza słowo i to, jak jest ono akcentowane. W ten sposób zupełnie naturalnie przy-swajamy akcent języka ojczystego. Jednakże ucząc się języka obcego, powstrzy-mujemy ten proces, gdy skupiamy się na powtórkach i na samym zrozumieniu słów.

Rozwój naszej pamięci jest bezpośrednio powiązany z rozwojem pamięci re-zonacyjnej. Jeśli jej nie rozwijasz, trudno Ci będzie cokolwiek zapamiętać. Jedyne, co wtedy pozostaje, to nieustanne powtarzanie, które nieudolnie zastępuje pa-mięć rezonacyjną. Zauważ, że pamięć rezonacyjna powtarza za Ciebie. Możesz zmuszać się do nieustannych powtórek albo pozwolić, by Twój umysł zrobił to za Ciebie.

Jak robią to dzieci, a jak robimy my, ucząc się języka obcegoChciałbym Ci udowodnić, że nasza pamięć do języka nie jest zależna od na-

szych zdolności, ale od sposobu, w jaki się uczymy. Zastanówmy się, jak dzieci przyswajają język ojczysty. Czy dziecko, ucząc się języka ojczystego, powtarza za nami każde słowo niczym papuga? Oczywiście, że nie. W większości przypad-ków pomiędzy momentem, gdy usłyszy jakieś słowo, i chwilą, kiedy je wypowia-da, upływa określony czas. Pytanie: co pozwala dziecku zapamiętać dane słowo? Jaki rodzaj pamięci pozwala mu i pamiętać i przypomnieć je sobie? Odpowiedź brzmi: pamięć rezonacyjna.


66

Co robimy, ucząc się języka obcegoW większości przypadków nauka języka obcego opiera się na zupełnie innym

sposobie niż nauka języka ojczystego. Skupiamy się tutaj na powtarzaniu, np. słów wypowiedzianych przez lektora, a tym samym nasza pamięć rezonacyjna nie ma sposobności, by się rozwijać.

Pamięć rezonacyjna potrzebuje przestrzeni Tą przestrzenią może być np. cisza, która następuje po wypowiedzi lektora.

Dzięki tej ciszy nasz umysł ma szansę przyswoić wypowiedź właśnie dzięki pa-mięci rezonacyjnej. Przestrzenią może być także moment, gdy zamykamy oczy, kiedy coś dostrzegliśmy, i staramy się odtworzyć to w wyobraźni. W ten sposób możemy rozwijać naszą pamięć rezonacyjną w odniesieniu do konkretnych zmy-słów.

Jeśli zajęcia językowe pozbawione są tej przestrzeni, to efektywność nauki ję-zyka będzie niewielka, a to, co uda się uczniom opanować, będzie zależało od liczby powtórek i ich częstotliwości. Gdy zabraknie powtórek, cały opanowany w taki sposób materiał zostanie zapomniany.

Wady dotychczasowych materiałów audio do nauki językówDotychczasowe materiały audio, z których być może korzystasz lub korzysta-

łeś, mają kilka podstawowych wad. Jedną z nich jest np. lektor, który tłumaczy dane słowo na język ojczysty tuż po wypowiedzi lektora w języku obcym. W taki sposób Twój umysł zapamiętuje słowo z języka polskiego zamiast melodię słowa z języka obcego.

Inną poważną wadą jest brak przestrzeni, kiedy nasz umysł mimowolnie po-wtarza i dzięki temu zapamiętuje słowa, wyrażenia czy całe zdania. Gdy braku-je przestrzeni, słuchamy nagrania wielokrotnie, starając się zapamiętać pamięcią krótkotrwałą.

Jak rozwijać pamięć rezonacyjną dla poszczególnych zmysłów

Zmysł słuchuTen zmysł wydaje się najważniejszy, dlatego warto zacząć od niego. Nasz

zmysł słuchu ma naturalną zdolność do rozwoju pamięci rezonacyjnej. Przypo-mnij sobie jakąkolwiek melodię nuconą Ci przez inną osobę i to, że za chwilę sam już ją nuciłeś. To jest często silniejsze od nas, nie mamy nad tym kontroli. Nasz


67

umysł sam przyswaja zasłyszaną melodię i ją odtwarza. Pamiętamy, chociaż tego nie kontrolowaliśmy, nie zmuszaliśmy się, by zapamiętać. Tak to działa w przy-padku muzyki. Jak możemy to wykorzystać w przypadku melodii języka obcego?

Zanim odpowiem na to pytanie, powiem Ci, co zaobserwowałem, gdy wni-kliwie analizowałem, co i jak zapamiętuję, ucząc się języka obcego. Po pierwsze, zwróciłem uwagę na fakt, że zdania i pojedyncze słowa bardzo trudno jest zapa-miętać, gdy zawarte są w monologach. Natomiast z powodzeniem zapamiętywa-łem zdania w formie pytań. Co jest takiego w pytaniu, że łatwo jest je zapamiętać? Dwie rzeczy: po pierwsze, pomiędzy postawionym pytaniem, a odpowiedzią jest zazwyczaj przerwa czasowa, która pozwala naszej pamięci rezonacyjnej zapamię-tać pytanie. Zwyczajnie nasz umysł ma czas, by powtórzyć dane pytanie. Po dru-gie, zdanie zbudowane w formie pytania jest zdecydowanie lepiej akcentowane, dzięki czemu łatwiej zapamiętujemy jego melodię .

Jak to wykorzystać, ucząc się języka obcego

Materiał audioGdy słuchasz materiałów audio, najprostszą rzeczą, którą możesz zrobić, jest

zatrzymanie nagrania i pozwolenie, by Twój umysł sam powtórzył to, co przed chwilą usłyszał.

Oczywiście zdaję sobie sprawę, że jest to uciążliwe. Druga rzecz, jaką mo-żesz zrobić, to samemu przygotować sobie materiał w programie do obróbki plików audio, np. Camtasia Studio. W internecie znajdziesz wiele darmowych programów, które możesz wykorzystać w tym celu. Zaimportuj plik do takie-go programu i potnij materiał audio na fragmenty zawierające np. pojedyncze zdania. Pomiędzy zdaniami pozostaw przerwę o długości 8 do 10 jednostek cza-sowych. Przykładowo jeśli wypowiedź trwa 2 sekundy, do następnego zdania pozostaw przerwę od 16 do 20 sekund. Stopniowo możesz też zwiększać liczbę zdań, z których składa się wypowiedź. Dzięki temu będziesz rozwijał pamięć rezonacyjną i będziesz w stanie zapamiętywać coraz dłuższe wypowiedzi za pierwszym razem.

Przygotuj własne materiały audioKorzystając z dyktafonu, np. w telefonie komórkowym, możesz przygotować

sobie własne materiały audio pod kątem rozwoju pamięci rezonacyjnej. Przykładowo gdy masz listę słów, które chcesz opanować, nagraj je przy uży-

ciu dyktafonu, pamiętając o odpowiednich przerwach. Dodatkowo wypowiada-


68

ne słowa możesz nagrać w formie pytań, np.: Dom? Drzwi? Otwierać? Dzięki temu łatwiej zapamiętasz melodię takich słów – wypowiedzianych w formie pytania, a nie twierdzenia.

Jak czytać, by rozwijać pamięć rezonacyjnąWypowiedz na głos słowo dom. Gdy to zrobisz, skup się na tym, jak ono brzmi,

gdy je wypowiadasz, jak układasz usta, jak ustawiasz język itd. To właśnie pa-mięć rezonacyjna pozwala Ci sobie to przypomnieć, a gdy robisz to świadomie, możesz łatwiej zapamiętywać słowa, a później całe zdania. Gdy zaczniesz robić to świadomie, będziesz sukcesywnie rozwijał pamięć rezonacyjną.

Kiedy czytasz jakiś tekst na głos, na początku zatrzymuj się po każdym prze-czytanym zdaniu, by zwrócić uwagę na to, jak brzmią czytane przez Ciebie słowa. Zwracaj uwagę na to, jak poruszasz wargami, jak wydychasz powietrze, gdy wy-powiadasz pojedyncze słowa, jak akcentujesz słowa i całe zdanie.

Zwróć uwagę, że kluczowa jest tutaj zdolność koncentracji. Jeśli nie skupisz się na tym, co i jak robisz, nie rozwiniesz pamięci rezonacyjnej. A wtedy jedyne, co Ci pozostanie, to nieefektywna nauka poprzez powtarzanie.

Możesz uczyć się języka obcego na dwa sposoby:Pierwszy to sposób, kiedy chcesz zapamiętać np. słowo dom i nieustannie je

powtarzasz: dom, dom, dom itd.Drugi sposób jest związany z pamięcią rezonacyjną: wypowiadasz słowo dom

raz, ale skupiasz się maksymalnie na tym, jak to robisz, i pozwalasz swojej pamię-ci rezonacyjnej zapamiętać dane słowo oraz jednocześnie rozwijać się.

Schemat rozwoju pamięci rezonacyjnej

koncentracja + zmysł + wyobraźnia = rozwój pamięci rezonacyjnej

Zwróć uwagę na powyższe równanie. Przestawia ono, jak i dzięki czemu mo-żemy rozwijać naszą pamięć rezonacyjną. Zasada jest prosta: gdy koncentrujesz się i używasz w tym celu konkretnego zmysłu, a następnie przenosisz to do do-świadczenie swojej wyobraźni, jednocześnie rozwijasz pamięć rezonacyjną dla tego zmysłu.

Kluczowy jest tutaj moment, gdy dana rzecz się dzieje, i kilka sekund po tym, jak ją wspominasz. Przykładowo gdy słyszysz, jak ktoś wymawia swoje imię, to ten konkretny moment, gdy je wypowiada, i kilka sekund po tym fakcie, gdy sły-szysz imię danej osoby w swoim umyśle, są najważniejsze.


69

Zmysł słuchu a rozwój pamięci rezonacyjnej na co dzieńNie zawsze uczymy się języka obcego. Nie korzystamy wtedy z materiałów

audio czy wideo. Może też być tak, że przebywasz za granicą i masz kontakt z ży-wym językiem. W jakiekolwiek jesteś sytuacji, możesz rozwijać pamięć rezona-cyjną dla zmysłu słuchu, gdy słyszysz jakąkolwiek rozmowę, która np. toczy się na ulicy. Możesz nawet skupić się na różnego rodzaju dźwiękach, np. szczekaniu psa, i postarać się odtworzyć je w swojej wyobraźni tuż po tym, jak je usłyszysz.

Pamiętaj, że w swojej wyobraźni powinieneś odtwarzać czyjś głos, a nie starać się powtórzyć swoimi słowami czyjąś wypowiedź. Postaraj się odtworzyć barwę tego głosu, przerwy, które ta osoba robi w trakcie wypowiedzi, akcent itd.

Wzrok

W odniesieniu do tekstówGdy czytasz, możesz rozwijać pamięć rezonacyjną. Jedną z podstawowych

rzeczy, którą możesz zrobić, jest odpowiednie sformatowanie tekstu, który służy Ci do nauki języka obcego. Przykładowo poniższy fragment:

An engine or motor is a machine designed to convert energy into useful mechanical motion. Heat engines, including internal combustion engines and external com-bustion engines (such as steam engines) burn a fuel to create heat, which then creates motion. Electric motors convert electrical energy into mechanical motion, pneumatic motors use compressed air and others – such as clockwork motors in wind-up toys – use elastic energy. In biological systems, molecular motors, like myosins in muscles, use chemical energy to create motion.

możesz sformatować w taki lub podobny sposób:


70

Oczywiście możesz sformatować tekst w różny sposób. Możesz użyć wielu rodzajów czcionek, kolorów, podkreśleń itd. Możesz odpowiednio sformatować w tekście te słowa i zwroty, na których szczególnie Ci zależy.

Co dalej? Tak przygotowany tekst posłuży Ci do rozwoju pamięci rezonacyjnej dla zmy-

słu wzroku.

Oto, jak to zrobić:Spójrz na pierwsze słowo w tekście (engine) i zwróć uwagę na nietypową

czcionkę. Teraz odwróć wzrok lub zamknij oczy i postaraj się odrysować ten wy-raz w swojej wyobraźni. Gdy już to zrobisz, ponownie wróć do słowa engine i zwróć teraz uwagę na pierwszą literę:

eGdy już to zrobisz, znowu zamknij oczy lub odwróć wzrok od tekstu i postaraj

się zobaczyć cały wyraz w swojej wyobraźni, ale tym razem tam, gdzie jest e – zo-bacz szczegóły tej litery. Zwróć uwagę, że nigdy nie robisz dwa razy tego samego, za każdym razem dodajesz coś nowego. Gdy wyraźnie odrysujesz wyraz engine w swojej wyobraźni, możesz przejść do kolejnych wyrazów. Spójrz na kolejny fragment teksu, np.: or motor, i przenieś go do swojej wyobraźni razem ze słowem engine. Teraz w swojej wyobraźni powinieneś zobaczyć taki fragment tekstu:

An engine or motor

Gdy już to zrobisz, spójrz na kolejny wyraz i przenieś go do swojej wyobraźni:An engine or motor is a machine

I dalej, zerknij na tekst i przenieś do swojej wyobraźni kolejny wyraz:An engine or motor is a machine designed

Postępując w taki sposób, zobaczysz, że z dnia na dzień Twoja pamięć do tek-stu zwiększa się. Będziesz w stanie zapamiętywać za pierwszym razem, po jed-nokrotnym spojrzeniu na tekst. Im więcej tego typu treningu, tym lepiej będziesz zapamiętywał. Swoją pamięć rezonacyjną możesz rozwijać w nieskończoność.


71

Możesz dojść do takiego poziomu, że w swojej wyobraźni będziesz w stanie od-wzorować całą stronę z książki.

Plakaty, tytuły książek, graffi ti itd.Pamięć rezonacyjną dla zmysłu wzroku możesz rozwijać, gdy widzisz wyraz

wydrukowany na okładce książki, plakacie, graffi ti, reklamie, a nawet zawarty w jakimś logo. Jeśli mieszkasz za granicą, możesz poznawać nowe słowa w taki właśnie sposób. Każdego dnia możesz znaleźć dziesiątki wyrazów, które będą wydrukowane wyróżniającym się krojem czcionki.

Kilka uwag odnośnie do tekstuPamiętaj, że nawet najmniejsza litera zawarta w wyrazie – jej układ, styl, po-

grubienie czy podkreślenie – może pozwolić Ci lepiej go pamiętać (jeśli przenie-siesz je do swojej wyobraźni). Gdy nie możesz zapamiętać za pierwszym razem, skupiaj się na szczegółach. Unikaj powtarzania, tj. ciągłego zwracania uwagi na to, co dostrzegłeś już wcześniej.

Z czasem zauważysz, że nawet zwykły tekst wydrukowany standardową czcionką, np. Arial, łatwo jest Ci zapamiętać, szczególnie gdy wyraz przeniesiesz do wyobraźni.

Pismo odręczne, znaki chińskie i japońskiePodobnie możesz zrobić, gdy piszesz odręcznie. Możesz zmienić kolor, pisać

wielkimi literami, zapisać tekst np. markerem, ołówkiem itd. Za każdym razem, gdy masz inaczej zapisany tekst, możesz przenieść to do swojej wyobraźni.

Podobnie możesz postąpić, gdy uczysz się znaków chińskich, japońskich itp. Zaopatrz się w różnego rodzaju przybory piśmiennicze i zmieniaj je, gdy powra-casz do tego samego znaku.

W odniesieniu do tego, co widziszWzrok to nie tylko tekst, który widzisz. To wszystko, co odbierasz za pomo-

cą zmysłu wzroku. Także przeglądając zdjęcia, by dostrzec na nich jak najwięcej szczegółów, możesz rozwijać pamięć rezonacyjną. Wystarczy, że nieco zmodyfi -kujesz sposób, w jaki to robisz.

Spójrz na zdjęcie i znajdź na nim kilka szczegółów. Następnie odwróć wzrok (lub zamknij oczy) i w wyobraźni zobacz te szczegóły. Znowu zerknij na zdjęcie i znajdź kolejne szczegóły. Następnie dodaj je w swojej wyobraźni, pamiętając


72

o tych detalach, które zobaczyłeś za pierwszym razem. Możesz kontynuować w ten sposób, aż przeniesiesz najdrobniejsze szczegóły ze zdjęcia do swojej wyobraźni.

Możesz tak postąpić z każdym zdjęciem, które wykorzystujesz, by połączyć słowa z uczuciami. Z czasem zauważysz, że dostrzegasz coraz więcej, nawet gdy nie zwracasz na to świadomie uwagi.

Rozwój pamięci rezonacyjnej dla zmysłu wzroku w codziennych sytuacjachPamięć rezonacyjną dla zmysłu wzroku możesz rozwijać na co dzień, nawet

gdy nie uczysz się języka. Przykładowo gdy spacerujesz, jedziesz autobusem, po-ciągiem, oglądasz fi lm, a nawet czytasz książkę.

Gdy spacerujeszGdy spacerujesz i dostrzegasz dowolną rzecz, spójrz na nią i postaraj się za-

pamiętać jak najwięcej szczegółów. Następnie odwróć wzrok lub zamknij oczy i postaraj się przenieść zaobserwowane szczegóły do swojej wyobraźni. Ponow-nie zerknij na obserwowany wcześniej przedmiot (osobę) i zwróć uwagę na ko-lejne detale. Gdy to zrobisz, odwróć wzrok i ponownie zobacz tę rzecz w swojej wyobraźni.

Gdy oglądasz fi lmPodobnie możesz postąpić, gdy oglądasz fi lm. Widząc konkretną scenę, od-

wróć wzrok i postaraj się przenieść ją do swojej wyobraźni.

Gdy czytasz książkę, gazetę, artykułMożesz rozwijać pamięć rezonacyjną, wykorzystując tekst w języku ojczy-

stym. Widząc zdanie, zwróć uwagę np. na czcionkę, następnie odwróć wzrok i przenieś ten konkretny krój czcionki, jej układ do swojej wyobraźni. Gdy za-czniesz tak robić, możesz zauważyć, że z czasem będziesz pamiętać, gdzie wi-działeś dane słowo, jaki krój czcionki został użyty, jaki kolor, miejsce, w którym widziałeś dany wyraz itd.

Rozwój pamięci rezonacyjnej dla zmysłu dotykuWe wczesnym okresie swojego życia uczyliśmy się pisać. Chciałbym, byś te-

raz przypomniał sobie, jak pisze się literkę „b”. Pamiętasz? Potrafi sz w swojej wyobraźni odtworzyć moment, kiedy na kartce papieru pisałeś literkę „b”? Oczy-wiście, że potrafi sz. Nie tylko pamiętasz ruchy ręki, ale całkiem możliwe, że pa-miętasz też zapach atramentu i wiele innych rzeczy związanych z etapem nauki


73

nie tylko literki „b”, ale i całego alfabetu. Dlaczego tak jest? Dlatego, że byłeś na tym bardzo skoncentrowany – do granic możliwości. Gdy tak było, nieświadomie rozwijałeś pamięć rezonacyjną, która pozwalała Ci przypomnieć sobie ruchy dło-ni potrzebne do napisania literki „b”.

Zwróć uwagę, że w miarę jak się uczyliśmy, rozwijaliśmy koncentrację i jed-nocześnie pamięć rezonacyjną. Gdy po latach uczymy się języka obcego lub cze-gokolwiek innego, bardzo rzadko kontynuujemy ten proces, stawiając raczej na mechaniczną naukę, która polega przede wszystkim na powtarzaniu. Nie rozu-miemy, że sekret skutecznej nauki kryje się w chwili skupienia, którą można okre-ślić jako TERAZ.

Kluczowy moment – teraz

By rozwijać pamięć rezonacyjną, musisz skupić się na chwili obecnej. Pokażę Ci to na przykładzie słowa smör (masło w języku szwedzkim). Kiedy napiszesz ten wyraz na kartce, jeszcze przez kilka sekund po tym fakcie będziesz potra-fi ł przypomnieć sobie ruchy dłoni do tego potrzebne. Jeśli nie skupisz się na tej chwili i będziesz pisać kolejne wyrazy, to Twoja pamięć rezonacyjna przestanie się rozwijać. A gdy tak się stanie, Twoje postępy w nauce języka zatrzymają się.

Małe ćwiczenieNapisz na blacie stołu palcem słowo smör. Gdy już to zrobisz, w wyobraźni

odtwórz ten moment tuż po tym, gdy napiszesz ostatnią literę. Chodzi o ruchy palca, strukturę blatu stołu, połączenia liter.

Teraz palcem na blacie napisz literkę ö. Gdy to zrobisz, przypomnij sobie ru-chy palca i strukturę blatu.

Napisz na blacie jedynie literkę s i końcową r. Teraz przypomnij to sobie. Pi-sząc pojedyncze litery, możesz przypomnieć sobie więcej detali, niż gdy piszesz wyraz czy całe zdanie.

Możesz rozwijać pamięć rezonacyjną w odniesieniu do pojedynczych liter, jak i z czasem do rozbudowanych zdań.

Gdy piszesz, używając długopisu, możesz skupić się na strukturze papieru, oporze, jaki stawia długopis, gdy kreślisz po kartce, nacisku palców na długopis itd. Wszystko to pozwoli Ci zarówno pamiętać to, co piszesz, jak i rozwijać Twoją pamięć rezonacyjną.


74

Inne wrażenia związane ze zmysłem dotykuOczywiście zmysł dotyku nie ogranicza się wyłącznie do tego, co piszesz. To

także wszystko to, co odnosi się do rzeczy, w stosunku do których go używasz. Gdy witasz się z kimś, podając mu swoją dłoń do uścisku, gdy trzymasz w dłoni owoc, gdy pijesz napój i trzymasz jego opakowanie itd.

Kiedy skupiasz się na tym, ważny jest moment obecny i kilka sekund po tym zdarzeniu, gdyż wtedy rozwijasz swoją pamięć rezonacyjną dla zmysłu dotyku. Przykładowo witając się z kimś poprzez uścisk dłoni, gdy skupisz się na tym, mo-żesz połączyć te konkretne wrażenia z daną osobą. Przy okazji rozwinie się Twoja pamięć rezonacyjna.

Rozwój pamięci rezonacyjnej dla zmysłu smakuJęzyk to nie to, co mówisz, nie to, co czytasz i nie to, czego słuchasz. Język to

jest to, co czujesz. Dlatego rozwijając każdy zmysł, w tym także zmysł smaku, bę-dziesz w stanie łatwiej i szybciej opanować język obcy.

Oto kilka sugestii, które mogą Ci pomóc nie tylko rozwijać pamięć rezonacyj-ną dla zmysłu smaku, ale i lepiej pamiętać to, czego się uczysz.

Możesz jeść jakiś owoc, gdy np. oglądasz fi lm w języku obcym lub słuchasz jakiegoś nagrania. Następnie, wspominając wrażenia z tych czynności, możesz rozwijać pamięć dla zmysłu smaku.

Możesz jeść coś słodkiego, pić jakiś napój, jeść warzywo, zupę, obiad, kon-kretne danie. W momencie gdy usłyszysz jakieś słowo, przypomnij sobie ostatni smak, jaki miałeś w ustach.

Możesz też dla konkretnego słowa odnaleźć produkty, których możesz skosz-tować, np. chleb, mąkę, ciastko, wino, wodę itd. Kosztujesz i w ciągu kilku se-kund wspominasz smak danej rzeczy. Liczy się chwila teraźniejsza. To ona roz-wija Twoją pamięć rezonacyjną.

Rozwój pamięci rezonacyjnej dla zmysłu powonieniaZałóżmy, że jesteś w Szwecji w sklepie spożywczym i kupujesz masło. Chcesz

użyć zmysłu powonienia, by zapamiętać słowo smör. Jak powinieneś to zrobić? Proponuję Ci wypuścić całe powietrze z płuc i wąchać masło zdecydowanie dłużej, niż robisz to normalnie (gdy wąchasz cokolwiek). Jeśli robisz to dłużej, w trakcie pojawią się nowe nuty zapachowe, których wcześniej nigdy nie poczu-łeś. Te nowe nuty zapachowe nie tylko będziesz mógł za chwilę wspomnieć, roz-wijając w ten sposób swoją pamięć rezonacyjną, ale dzięki temu też doskonale połączysz słowo smör z zapachem masła. Oczywiście ma to sens tylko wtedy, gdy


75

odnajdziesz nowe i niepowtarzalne zapachy dla masła. Dlatego sugeruję Ci robić to dłużej, niż masz w zwyczaju, gdy wąchasz cokolwiek.

Gdy już poczujesz zapach masła w Szwecji, za chwilę postaraj się przypo-mnieć sobie najmniejsze detale związane z tym konkretnym zapachem.

O powtarzaniu

Podczas prowadzonych szkoleń stacjonarnych z metody językowej 5S, a szcze-gólnie po ich zakończeniu, otrzymywałem informacje, że część osób boi się idei nauki języka bez powtarzania. Sądzę, że tego typu strach jest nieuzasadniony i wynika z niezrozumienia tego, co mam na myśli, gdy mówię o powtarzaniu.

Jest pewien rodzaj wiedzy, którą nabywamy i po jakimś czasie tracimy. Doty-czy to szczególnie numerów telefonów, liczb, adresów, nazwisk, które zapomina-my, gdy przestajemy je powtarzać. Nie doznajemy przy tym większej straty, po-nieważ nasz umysł uznaje, że skoro nie używamy np. danego numeru telefonu, to może wymazać go z naszej pamięci. Ten rodzaj pamięci nazywam pamięcią krótkotrwałą, która zależna jest od powtórek. Im więcej powtórek, tym dłużej pamiętamy.

Jest też i inny rodzaj pamięci, który nie jest zależny od liczby powtórek, lecz od niepowtarzalnych uczuć. Niepowtarzalne uczucia rejestrowane są w pamię-ci długotrwałej. Dzięki niej zapamiętujemy takie rzeczy, jak imiona naszych bli-skich, jazdę na rowerze, pierwszy dzień w szkole i wiele innych rzeczy, które są unikalne i niepowtarzalne.

Weźmy np. pierwszy dzień w szkole podstawowej. Pamiętasz go? Jakieś szczegóły z tego dnia? Ja pamiętam, chociaż nie wspominałem go od przynaj-mniej kilkunastu lat.

Za pomocą pamięci długotrwałej opanowaliśmy język ojczysty. Gdy uczysz się języka obcego, z pewnością zakładasz, że tego typu wiedza

będzie Ci przydatna do końca życia, zatem zapominanie nie wchodzi tutaj w ra-chubę. Poznając język obcy, chcesz z niego korzystać przez całe życie.

Gdy mówię, byś nie powtarzał, mam na myśli moment, kiedy dwa razy robisz identyczną rzecz, np. przepisujesz słowo smör dwa lub więcej razy, wymawiasz sło-wo smör dwa lub więcej razy. To, czego możesz się spodziewać, gdy nauczysz się czegoś w taki sposób, to tyle, że zapomnisz tę rzecz, gdy przestaniesz ją powtarzać.

Jednakże gdy, przykładowo, weźmiesz czarny długopis i napiszesz słowo smör tym kolorem, a następnie to samo słowo napiszesz kolorem niebieskim i na końcu


76

ołówkiem, to nie będzie to powtarzanie, ponieważ za każdym razem robisz coś innego, wzbudzasz w sobie inne uczucia i zapamiętujesz pamięcią długotrwałą.

Przykładowo gdy raz wymawiasz słowo smör i starasz się przypomnieć sobie ruchy szczęki, języka i sposób wydychania powietrza, a za drugim razem wypo-wiadasz zdanie z użyciem słowa smör, nie nazywam tego powtarzaniem.

Gdy weźmiesz słowo smör i użyjesz go kilkanaście razy, ale za każdym razem zmienisz czcionkę, np. w taki sposób:

smör smör smör smör smörto wciąż nie będzie to powtarzanie, ponieważ każdy rodzaj czcionki pozwala

Ci stworzyć nowe uczucie. Jeśli słowo smör napiszesz białą kredą na czarnej tablicy, a za drugim razem

mazakiem na białej tablicy, to nie będzie to powtarzaniem, ponieważ sposób pisa-nia kredą po tablicy wzbudza inne uczucia niż pisanie po białej tablicy.

Jeśli oglądając fi lm w języku obcym, za pierwszym razem skupisz się na brzmieniu słów, za drugim razem na szczegółach na pierwszym planie, a za trze-cim razem na szczegółach na drugim planie, to wciąż nie będzie to powtarzanie, ponieważ każdorazowo będziesz zdobywał nowe, różne uczucia, która pozwolą Ci pamiętać pamięcią długotrwałą.

Jednakże jeśli uczysz się z fi szek, tradycyjnym sposobem, który polega na po-wtórkach, to cokolwiek, czego nauczysz się w taki sposób, zapomnisz, gdy prze-staniesz powtarzać.

Jeśli przepisujesz wielokrotnie wyrazy lub całe zdania, to wszystko, czego na-uczysz się w taki sposób, zapomnisz, gdy przestaniesz powtarzać.

Jeśli czytasz kilkukrotnie ten sam tekst, to, czego nauczysz się w taki sposób, zapomnisz, gdy przestaniesz powtarzać.

Jeśli wielokrotnie powtarzasz za lektorem (także z nagrania audio) słowa, wszystko, czego nauczysz się w taki sposób, zapomnisz, gdy przestaniesz powta-rzać.

Jeśli czytasz na głos tekst w języku obcym, by ćwiczyć wymowę, to wszystko, czego nauczysz się w taki sposób, zapomnisz, gdy przestaniesz powtarzać.

Gdy mówię o powtórkach, myślę o bezmyślnym powtarzaniu tego samego w tej samej formie.

Podsumowanie

Pamięć rezonacyjna to coś więcej niż tylko nauka języka obcego. Chodzi tutaj o rozwój naszego umysłu. Nasz umysł jest nadrzędny w stosunku do wszelkich


77

umiejętności, które zdobywamy – także znajomości języka. Bez sprawnego umy-słu nie będziemy w stanie wykorzystać w pełni możliwości, jakie daje nam po-znanie kolejnego języka.

Ucząc się czegokolwiek, musimy posiadać pamięć. Idealnie jest, gdy się uczy-my i nasza pamięć rozwija się równolegle. Taką możliwość daje Ci wiedza zawar-ta w tej książce i rozwój pamięci rezonacyjnej.

Dziękuję Ci za zakup tej książki i życzę Ci powodzenia.


Notatki

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Druga Tajemnica Poliglotów b5 - metoda5S.plmetoda5s.pl/pdf/2tajemnica.pdfWażne jest to, co...

Documents

Transcript of Druga Tajemnica Poliglotów b5 - metoda5S.plmetoda5s.pl/pdf/2tajemnica.pdfWażne jest to, co...