DRABINA ANALGETYCZNA – schemat opracowany na potrzeby terapii bólów nowotworowych, który

można stosowad także w innych stanach bólowych jako pewną wytyczną.

DO ROZWAŻENIA NA KAŻDYM STOPNIU DRABINY:

-koanalgetyki, blokady, nekrolizy, metody operacyjne, metody onkologiczne (radioterapia,

chemioterapia), neuromodulacja, masaż, akupunktura, akupresura, autohipnoza, leki łagodzące

objawy niepożądane.

NAZWA MOŻLIWE DROGI PODANIA

DAWKA UWAGI

PARACETAMOL p.o., p.r., i.v. P.o. lub p.r. dorośli: 300–500 mg co 3 h, 300–600 mg

co 4 h lub 0,5–1 g co 6 h. W bólach przewlekłych 500–750 mg co 4–6 h, w bólach

nowotworowych do 10 mg/kg mc. co 4 h. Dzieci: 1,5

g/m2 pc./d w 6 daw. podz.,

wg innego schematu: od 3. mż. do 18. rż.

przeciwgorączkowo 10–15 mg/kg mc. jednorazowo,

Prawdopodobnie hamuje COX-3 w OUN. Hepatotoksyczny

przeciwbólowo 10–20 mg/kg mc. 4 ×/d. W przypadku bólów nowotworowych 15–20 mg/kg mc. co 4 h. Nie przekraczad dawki maks. 65 mg/kg mc./d. I.v. w 15 min

wlewie i.v. U dzieci objętośd jednorazowo podanego wlewu wynosi 1,5 ml/kg mc.

Doroś li i dzieci o mc. >50 kg. Dawka jednorazowa 1g, do

4×/d. Maks . dawka dobowa 4 g. Odstęp między dawkami nie może byd

mniejszy niż 4 h. Dorośli <50 kg i dzieci>33 kg (po 11. rż.). Dawka jednorazowa wynosi 15 mg/kg mc., do 4 ×/d. Maks. dawka dobowa

paracetamolu wynosi 60 mg/kg mc

ASA p.o. Doroś li. Przeciwbólowo i przeciwgorączkowo zwykle do 2,5 g/d w daw. podz.

Inhibitor COX-1 i COX-2. Bóle głowy, zębów, zapalne bóle nocyceptywne. Powoduje owrzodzenia żołądka, hamuje agregację płytek krwi. Przeciwwskazany u dzieci (zespół Rey’a)

INDOMETACYNA p.o., p.r., miejscowo aerozol

P.o. 1 tabl . 75 mg 1–2 ×/d; w bolesnym miesiączkowaniu 1 tabl. 75 mg 1 ×/d.

Często powoduje dolegliwości żołądkowo-jelitowe

DIKLOFENAK p.o., p.r., i.v., miejscowo żel

50-200mg/dobę. Dzieci 1.–

12. rż. P.o., p.r. 0,5–3 mg/kg mc./d w 3 daw. podz.

Wzrost enzymów wątrobowych

IBUPROFEN p.o., p.r. Przeciwbólowo 200–400 mg 4–6 ×/d. W bolesnych miesiączkach 400 mg 4 ×/d.

Maks. dawka dobowa 3,2 g, jednak zwykle nie zaleca się

stosowania dawek >1,2 g/d. Dzieci. 3. mż.–12. rż. przeciwgorączkowo i

przeciwbólowo maks. 20–30 mg/kg mc./d w 3–4 daw. podz

KETOPROFEN p.o., i.v., i.m., p.r. Doroś li. P.o.: w krótkotrwałym leczeniu

ostrych objawów 50–300 mg/d w daw. podz., w

leczeniu podtrzymującym 100–200 mg/d w daw. podz.; w postaciach o

przedłużonym uwalnianiu 200 mg 1 ×/d. I.m. lub i.v. w ciągu pierwszych dni

leczenia 100mg 1–2 ×/d, maks. 200 mg/d

Wskazany w zwyrodnieniowych chorobach reumatycznych, RZS, ZZSK. Łagodzenie bólów pooperacyjnych. Nie stosowad u osób poniżej 15rż.

NAPROKSEN p.o., p.r., miejscowo maśd

W ataku dny moczanowej pierwsza dawka 750 mg, a następnie 250 mg co 8 h. W zapaleniu ścięgien, kaletek maziowych, bolesnym miesiączkowaniu i innych postaciach bólu początkowo

500 mg, następnie 250 mg co 6–8 h (nie przekraczad dawki 1,25 g/d). Dzieci po 3.

rż. w młodzieoczym przewlekłym zapaleniu

s tawów zwykle 2,5-5 mg 1 ×/d, maks. 10 mg/kg mc./d w 2 daw. podz.

Zapalenie tkanek miękkich, mięśni, bóle menstruacyjne, reumatyzm, osteoporoza, artretyzm

PIROKSYKAM p.o., i.v. P.o., w trakcie posiłku, lub i.m. Dorośli. Zwykle 20

mg 1 ×/d; dawka podtrzymująca 10–20 mg/d; dawka maks. 20 mg/d.

NLPZ, inh. COX-1 i COX-2

CELEKOKSYB p.o. Choroba zwyrodnieniowa stawów: zwykle 200 mg 1

×/d lub w 2 daw. podz. (maks. 400 mg/d w 2 daw. podz.). RZS, zesztywniające

zapalenie s tawów kręgos łupa: początkowo

200 mg 1 ×/d lub w 2 daw. podz., w razie konieczności 400 mg/d w 2 daw. podz

NLPZ, wybiórczy inh. COX-2

METAMIZOL p.o., i.v., i.m. P.o. Doroś li: doraźnie 0,5–1 g jednorazowo, w bólach przewlekłych 0,5–1 g 3 ×/d;

dawka maks. – 3 g/d. Głęboko i.m. lub

powoli i.v. (0,5 g/min); przed podaniem i.v. zaleca s ię rozcieoczenie leku w

stosunku 1:10 za pomocą 5% roztw. glukozy, 0,9%

NaCl lub płynu Ringera. Doroś li: doraźnie 0,5–1 g, można powtarzad co 6–8 h.

Max do 5g/d. dzieci i.m. lub i.v. wyłącznie w ciężkiej, zagrażającej życiu gorączce, kiedy inne leki przeciwgorączkowe nieskuteczne lub przeciwwskazane; dawka w

za leżności od masy ciała: 9–15 kg mc.: 0,1–0,25 g, 16–23 kg mc.:0,15–0,4 g, 23–30 kg

mc.:0,2–0,5 g, 31–45 kg mc.:0,25–0,5 g, 46–53 kg

mc.:0,4–0,9 g; dawkę można powta rzad co 6–8 h.

Mechanizm działania nieznany. Byd może hamuje cyklooksygenazy. Bóle różnego pochodzenia, stany gorączkowe nieustępujące po innych lekach. U dzieci jedynie w przypadku zagrażających życiu stanów gorączkowych nieustępujących po podaniu innych leków! UWAGA: Agranulocytoza

NAZWA MOŻLIWE DROGI PODANIA

DAWKA UWAGI

KODEINA p.o., p.r. Doroś li 15-60mg 6x/d, max.300mg. Dzieci 0,5-

1mg/kg m.c. 4-6x/d.

Efekt p/bólowy dzięki demetylacji do morfiny. Zaparcia. W dawce 8-15mg efekt przeciwkaszlowy

DIHYDROKODEINA p.o. Doroś li i dzieci po 12. rż. 1–2 tabl . 60 mg co 12 h lub 1 tabl . 90 mg co 12 h lub 1

tabl . 120 mg co 12 h.

TRAMADOL p.o., i.v., p.r. P.o. Kaps . i krople: dorośli i dzieci po 12. rż. 50–100 mg, dawkę można powtarzad co 4–6 h, dzieci 1.–12. rż. 1–2

mg/kg mc., maks. 8 mg/kg mc./d; u dzieci zalecaną postacią leku są krople.

Tabl . i kaps. o przedłużonym uwalnianiu: dorośli i dzieci po 12. rż. zazwyczaj 100–200 mg 1–2 ×/d. P.r. dorośli i dzieci po 12. rż. 100 mg 2–

3 ×/d. Pozajelitowo (i.v., i.m., s.c.) dorośli i dzieci po 12. rż. 50–100 mg,

dawkę można powtarzad co 4–6 h, dzieci 1.–12. rż. 1–2

mg/kg mc. Nie przekraczad, poza sytuacjami wyjątkowymi, dawki

dobowej 400 mg

Hamuje wychwyt zwrotny serotoniny i NA. Korzystny w leczeniu bólów neuropatycznych.

NAZWA MOŻLIWE DROGI PODANIA

DAWKA UWAGI

MORFINA p.o., i.v., s.c., podpajęczynówkowo, nadtwardówkowo

Ból ostry: i .v. 2-8mg co 4h 2mg/min,

i .m. lub s .c. 10-15mg co 4h, ból przewlekły 5-20mg s .c. lub i.m. co 4h. Zwenątrzoponowo najpierw

5mg, potem w razie bólu 1-2mg. Podpajęczynówkowko 0,2-1mg. DZIECI: p.o. po 12rż 10-20mg co 4h;

6-12rż: 5-10mg co 4h, 3-5rż: 5mg co 4h. Noworodki 0,1mg/kgm.c. s.c. co 4-6h.

Podpajęczynówkowo i nadtwardówkowo nie wolno stosowad preparatów zawierających środki konserwujące. Leczenie bólu w okresie okołooperacyjnym, zwalczanie bólu pourazowego, nowotworowego, zawałowego

FENTANYL i.v., s.c., i.m., zewnątrzoponowo, podpajęczynówkowo, tabl. podpoliczkowe, przezskórne systemy terapeutyczne

Si lny ból: i .v. początkowo 0,05mg przez 1min, następnie 0,05mg co 10min do dawki max.0,2mg. Dzieci

>50kgm.c.- początkowo 25-75ug co 1h; <50kg 0,5-2ug/kgm.c/h bolus s .c. lub wlew ciągły. <6m.ż. ¼ lub

1/3 dawki <50kg. Zawał serca: 0,1mg iv bolus.

Stosowany w premedykacji oraz neuroleptanalgezji. Depresyjny wpływ na układ oddechowy, bradykardia, zaburzenia rytmu

Przezskórnie: początkowo 12,5 lub 25 ug/h co 72h. Brak poprawy – zwiększyd dawkę o 12,5-25ug/h Tabl .podpoliczkowe początkowo 100ug (do max.800ug), ból przebijający – 1tabl co 4h.

serca, niedociśnienie. Długotrwałe stosowanie może prowadzid do wytworzenia tolerancji

METADON p.o., i.v. 2,5-10mg co 3-8h Lek II rzutu w leczeniu bólu nowotworowego i analgezji pooperacyjnej. Stosowany też w leczeniu zespołu abstynencji od alkaloidów opium.

BUPRENORFINA i.m., s.c., s.l., przez skórnie, i.v.

Doroś li i dzieci >12rż 0,3-0,6mg co 6-8h. Dzieci <12rż-3-6ug/kg m.c. co 6-8h, max 9ug/kgm.c. System

transdermalny: początkowo 35ug/h, a u osób przyjmujących wcześniej opioidy 35-2x70ug/h, co 96h, ocena leczenia po 24h. Uzupełniające leczenie s.l. w razie potrzeby 0,2-0,4mg/d.

Zwalczanie silnego bólu ostrego i przewlekłego w okresie okołooperacyjnym, bólu w przebiegu zawału serca, silnego lub umiarkowanego bólu nowotworowego; bóle pourazowe, ból w chorobach układu nerwowego (np. rwa kulszowa). Jest zalecana w bólu od umiarkowanego do silnego przy przejściu z leków podawanych na II szczeblu „drabiny analgetycznej” WHO (tramadol, kodeina, dihydrokodeina) w dawce wstępnej 0,2 mg s.l. co 8 h. Nie należy przekraczad dawki 3,2 mg/d.

OKSYKODON p.o., i.v., s.c. Doroś li i młodzież po 12. rż. nieleczeni dotychczas opioidami: dawka początkowa 10 mg co 12 h.

Ból przebijający – dodatkowe dawki szybko działającego leku (1/6 równoważnej dawki dobowej). Początkowo zwiększa się dawkę do 20 mg co 12 h, a następnie o ok. 1/3 do uzyskania pożądanego efektu. W przypadku bólu nienowotworowego

zwykle wystarczającą dawką dobową jest 40 mg/d, w przypadku bólu nowotworowego – 80–120

Leczenie bólu o nasileniu umiarkowanym do dużego. U chorych z zaburzeniami czynności nerek lub wątroby, z małą masą ciała, wolno metabolizujących leki, dotychczas

mg/d, a nawet do 400 mg/d. i.v. (bolus) 1–10 mg przez 1–2 min, dawkę można powtarzad, zwykle co 4 h. W postaci infuzji i.v. Początkowo 2 mg/h, następnie indywidualnie. Analgezja sterowana przez pacjenta. 0,03

mg/kg mc. w postaci bolusa z czasem refrakcji 5 min. We wstrzyknięciu s.c. Początkowo 5 mg,

następnie indywidualnie, w razie potrzeby powtarzad, zwykle co 4 h.

Infuzja s.c. Początowo 7,5 mg/d, następnie indywidualnie.

nieleczonych opioidami, należy zastosowad mniejszą o połowę dawkę początkową.