Dr inż. Maciej Paczuski

„Wykorzystanie funduszy strukturalnych 2007-2013, a światowe tendencje rozwoju firm branży chemicznej”

Innowacje w firmach branży chemicznej

13 marca 2009 r.

Dr inż. Maciej Paczuski ekspert oceniający projekty w ramach działania 4.4. POIG w obszarze chemia i

inżynieria materiałowa

1


Innowacyjność gospodarki to wysoka produktywność (pracy i kapitału)

Wysoka produktywność pracy prowadzi do dobrobytu obywateli


Wielkość przedsiębiorstw

wg zatrudnienia [os]

Liczba przedsiębiorstw

Udział [%]

Wartość sprzedaży

Udział [%]

1-9 68 3

10-49 19 6

50-249 9 19

250 i więcej 4 72

Charakterystyka przemysłu chemicznego Unii Europejskiej

koncentracja produkcjiznaczenie małych i średnich przedsiębiorstw regulacje prawne


Charakterystyka polskiego przemysłu chemicznego

określa poziom nowoczesności i rozwoju państwa jest jednym z najbardziej rentownych działów gospodarkiwysoki i rosnący deficyt handlowy (ponad 5 mld $ 2001 i ponad 7 mld EUR 2007) niedoinwestowanie sektora wielkiej syntezy chemicznej WSCh zmiany w sektorze MSP konieczność przyśpieszonego rozwoju (3% UE)


Wskaźniki „chemizacji” gospodarki narodowej są jedne z najniższych w Europie (per capita i udział w PP)

Kierunki zmian:

wzrost produkcji sektora WSCh rozwój MSP w zakresie przetwórstwa chemicznego rozwój zaplecza naukowo-badawczego finansowe wspieranie inwestycji i nowych miejsc pracy


W roku 2007 funkcjonowało w Polsce:

około 31 tys. podmiotów gospodarczych

w zakresie przetwórstwa przemysłowego 29,8 tys. firm, które zatrudniały 2,2 mln pracowników, uzyskały przychody w wysokości 763 mld zł i wynik finansowy netto 51 mld zł

w sektorze chemicznym – 1759 podmiotów gospodarczych, zatrudniających 225 tys. osób, które uzyskały 99 mld zł przychodu przy wskaźniku rentowności 8,5% (wyroby chemiczne) oraz 6,1% (wyroby z gumy i tworzyw sztucznych)


Innowacyjność polskiej gospodarki – przedostatnie miejsce w EU

Udział wyrobów wysokiej techniki w eksporcie – 3,1%, w imporcie -9,2%

Udział firm innowacyjnych w przemyśle – 42,5%, w sektorze usług – 37,7%

Struktura nakładów na działalność innowacyjną w przemyśle:

Nakłady Ogółem B+R Zakup

technologii

Oprogra -

mowanie

Maszyny i

urządzenia

Marketing

Przetwórstwo

przemysłowe, mld zł 17 1,6 0,3 0,3 9,9 0,6

Produkcja wyrobów

chemicznych, mln zł 1254 232 82 15,6 588 146

Produkcja wyrobów

z gumy i tworzyw

sztucznych, mln zł

1053 54 6 12 732 3


Źródła finansowania działalności innowacyjnej:

środki własne (51% - m, 60% - śr, 80% - d) środki budżetu 1-2% fundusze wsparcia 4-14%

Pochodzenie rozwiązań innowacyjnych:

własne innowacje procesowe – 70% - m, 60% - śr, 56% - d. własne innowacje produktowe – 83% - m, 82% - śr, 78% - d.

Współpraca z firmami zewnętrznymi widoczna w grupie średnich i dużych przedsiębiorstw


Innowacje procesowe:

A.Wzrost zdolności produkcyjnychB.Zwiększenie elastyczności produkcjiC.Obniżka kosztów (pracy, materiałów)D.Wypełnianie norm, standardów, przepisów…E.Redukcja oddziaływania na środowisko

Dominują nad innowacjami produktowymi:

F. Zmiany produktówG. Zwiększenie asortymentu (dywersyfikacja)


Firmy oceniają, że w działalności innowacyjnej najbardziej korzystają na współpracy z:

dostawcami materiałów, wyposażenia i oprogramowania klientami dostawcami usług wiedzochłonnych

12 % MSP dokonało zakupu technologii (62% krajowych)Większość dotyczyła automatyzacji procesów produkcyjnychPozostałe to usługi konsultingowe i zakupy licencji ( 265 prac B+R)


Ograniczenia działalności innowacyjnej:

Ekonomiczne: - brak środków, zbyt wysokie koszty- trudności w pozyskiwaniu środków zewnętrznych

Rynkowe: - niepewny popyt- monopolizacja rynku

Dostęp do wiedzy: - znalezienie odpowiedniego partnera- kwalifikacje personelu- dostęp do informacji

7 – 8% MSP nie wykazuje potrzeby rozwoju


Porównanie niektórych wskaźników działalności innowacyjnej:

Wskaźnik Polska (2007) UE27 (2007)

Siły sprawcze innowacji

Liczba absolwentów kierunków ścisłych i technicznych na 1000

mieszkańców w grupie wiekowej 20-29 lat 11,1 12,9

Liczba stałych łączy internetowych (>144Kbit/s) na 1000 mieszk. 3,9 14,8

Udział osób w kształceniu ustawicznym w wieku 25-64, % 4,7 9,6

Tworzenie wiedzy

Udział wydatków publicznych na B+R w PKB, % 0,39 0,65

Udział wydatków przedsiębiorstw na B+R w PKB, % 0,18 1,17

Udział przedsiębiorstw otrzymujących pomoc publiczną na

innowacje, % 3,1 9,0

Innowacje i przedsiębiorczość

Udział MSP wprowadzających własne innowacje, % 13,8 21,6

Udział MSP kooperujących w zakresie innowacji, % 9,1 9,1

Zastosowanie innowacji w praktyce

Udział nowych wyrobów rynkowych w sprzedaży ogółem, % 8,1 7,3

Udział wyrobów wysokiej techniki w eksporcie, % 3,1 15,7

Własność intelektualna

Liczba zgłoszonych wynalazków (EPO) na mln mieszkańców 4,2 128,0

Liczba nowych wspólnotowych wzorów przemysłowych ‘’ 30,2 109,4


Udział MSM w pracujących branżach:


Polityka przemysłowa:

Cel UE – tworzenie warunków dla rozwoju i innowacyjności przedsiębiorstw

Horyzontalność: - reforma systemów prawnych i administracyjnych

- wspieranie działalności inwestycyjnej, innowacyjnej i badawczo- rozwojowej przedsiębiorstw

- podnoszenie jakości kapitału ludzkiego- ekologia i zatrudnienie

Inicjatywy sektorowe: motoryzacja, biotechnologia, przemysł maszynowy,

wzornictwo

Rynki wiodące: e-zdrowie, zrównoważone budownictwo, recykling, bio-

produkty, odnawialne źródła energii, włókiennicze materiały ochronne Zrównoważone oddziaływanie na środowisko – pakiet energetyczno - klimatyczny


Polityka przemysłowa:

Koncepcje horyzontalnej polityki przemysłowej w Polsce (lipiec 2007)

analizy konkurencyjności sektorów przemysłowych → wsparcie planowania strategicznego przedsiębiorstw

prognozy przyszłych trendów rozwoju polskiego przemysłu → Strategia Rozwoju Przemysłu

zestawienie instrumentów wsparcia

Proinnowacyjna polityka przemysłowa opiera się na:

swobodzie działalności gospodarczej

wspieraniu działalności innowacyjnej


Polityka przemysłowa, sektor chemiczny (z farmaceutycznym) :

współczesny przemysł chemiczny stanowi bazę surowcową wyrobów

wzrost popytu na ts, kauczuki, farby i lakiery → surowce petrochemiczne

KE → konkurencyjność sektora chemicznego

analiza czynników wpływających na zmiany strukturalne

sformułowanie strategicznych zaleceń sektorowych

analiza konkurencyjności przemysłu chemicznego w zakresie innowacyjności, zasobów ludzkich, energetyki, infrastruktury, logistyki i handlu


Przygotowanie wniosku inwestycyjnego (zasady z I rundy aplikacyjnej):

Ocena obligatoryjna (3xtak)

zgodność z celami i zakresem działania 4.4 POIG

kryterium innowacyjności – innowacje procesowe i produktowe

kryterium innowacyjności – 3 lata bądź 15%


Przygotowanie wniosku inwestycyjnego:Ocena fakultatywna innowacyjność projektu – 1 rok i 5% 21 pkt ochrona własności przemysłowej 10 pkt wyniki prac B+R 10 pkt innowacje marketingowe i organizacyjne 4 pkt przyrost eksportu 4 pkt utworzenie działu B+R lub trwała współpraca 5 pkt nowe miejsca pracy 2 pkt konkurs PPP 2 pkt wykorzystanie posiadanego patentu, wzoru… 10 pkt sektor MSP 20 pkt certyfikaty 2 pkt polityki horyzontalne: równych szans 2 pkt ochrona środowiska 4 pkt zmiany wzorów produkcji i konsumpcji: zrównoważony rozwój 1 pkt równe szanse zatrudnienia 1 pkt ochrona środowiska 1 pkt ekologia w rachunkowości 1 pkt


Znaczenie współpracy gospodarki z jednostkami badawczymi

Strategia Lizbońska → nakłady na B+R do 2010 roku w UE wyniosą 3% PKB, w tym 2/3 nakładów pochodzić będzie z przedsiębiorstw

Wydatki na B+R w wybranych krajach i UE w latach 1998-2003

KrajeB+R w PKB, % Wzrost roczny, % Udział firm, %

1998 2000 2003

UE-25 1,82 1,88 1,93 4,0 55,4

Czechy 1,16 1,23 1,35 6,4 53,7

Polska 0,68 0,66 0,59 - 1,1 31,0

Szwecja 3,62 3,65 4,27 9,1 71,9

Węgry 0,68 0,80 0,97 11,0 29,7

Japonia 2,95 2,99 3,12 2,2 73,9


Znaczenie współpracy gospodarki z jednostkami badawczymi:

Liczba i rodzaj jednostek badawczych w Polsce 2000 2005 2007

Liczba jednostek

badawczych, ogółem 860 1097 1144

jb-r 222 194 180

placówki PAN 81 76 75

szkoły wyższe 114 143 150

Działalność badawczo – rozwojową realizuje w Polsce 9,2% firm, w tym 16,0% sektora publicznego oraz 8,8% firm sektora prywatnego.Ponad połowa przedsiębiorstw realizuje tę współpracę dorywczo.



W Polsce nakłady na B+R wynoszą około 0,6% PKB a udział środków budżetowych – 57,5%

Struktura wydatków w Polsce na badania i rozwój w latach 1995-2003

1995 2000 2003

Badania podstawowe 37,9 36,2 38,8

Badania stosowane 26,8 25,7 24,9

Prace rozwojowe 36,8 36,6 35,5



Główna bariera transferu wiedzy/technologii leży po stronie sfery B+R (?)

Głównymi kreatorami wiedzy w przedsiębiorstwie są działy B+R, zespoły, grupy zadaniowe

Planowane zadania zaplecza badawczego przemysłu chemicznego: większy udział w procesach rozwojowych przemysłu prywatyzacja wspieranie eksportu rozwiązań technologicznych i urządzeńunowocześnianie technologii dla zwiększenia ich konkurencyjności


Powiązania nauki i gospodarki tworzenie nowej wiedzy i jej wykorzystanie to najważniejszy czynnik wzrostu gospodarczego (OECD, Paryż, 1999) działalność badawcza materializuje się w sferze przedsiębiorstw transfer przekształca wiedzę w innowacje


Model transferu:podażowy (liniowy) zawiera badania podstawowe, stosowane, prace rozwojowe i produkcjępopytowy (około ¾ innowacji)

Centrum procesu innowacyjnego jest przedsiębiorstwokreuje pomysłrealizuje i finansuje przedsięwzięcie

Zdolność do innowacji przedsiębiorstwa określa zasób kapitału i oczekiwane efekty zastosowania innowacji


Zdolność technologiczna gospodarki: wielkość nakładów na B+R liczba patentów relacja naukowców i inżynierów do ogółu zatrudnionych produkcja i handel towarami zaawansowanymi technologicznie


Formy transferu wiedzy:a.Formalne wspólne laboratoria firmy pracowników naukowych kontrakty na badania usługi konsultingowe sprzedaż patentów współpraca w nauczaniu (praktyki, staże..) czasowa wymiana kadrb. Nieformalne wspólne publikacje targi, sympozja, konferencje studiowanie literatury fachowej kontakty w ramach stowarzyszeń przepływ absolwentów


Niektóre słabości działalności innowacyjnej:Odwrotna niż optymalna struktura nakładów Brak popytu na innowacje ze strony dużych przedsiębiorstw Kosztowne i czasochłonne patentowanie Samodzielne wdrożenia


Mazowsze – lider krajowych regionów pod względem innowacyjności

Mazowsze - indeks innowacyjności 0,51 → 65 miejsce w UEBratysława -„- 0,77 → 27 -„-Praga -„- 0,80 → 15 -„-Sztokholm -„- 0,91 → 1 -„-


35,5

8,1

31,8

2,4

1,6

3,2

28,2

0 5 10 15 20 25 30 35 40

Rozwiązania zagraniczne (zakup …

Imitacja rozwiązania stosowanego …

Imitacja rozwiązania stosowanego …

Prace badawcze zakupione za granicą

Prace badawcze zakupione z …

Prace komórki badawczej działającej …

Pomysł pracowników firmy

Mazowsze


Hamburg

Około 500 firm innowacyjnych prowadzi własna działalność n-b Duża część produkcji jest eksportowana Firmy zatrudniają wysokokwalifikowaną i dobrze opłacaną kadrę Polityka UE wspiera ścisłą współpracę środowiska akademickiego i przemysłu

Uniwersytety odizolowane od gospodarki (rynku) popadają w rutynę długookresowej podstawowej działalności badawczej Firmy pozbawione dostępu do wiedzy polegają na transferze technologii z zagranicy Współpraca n-b małych firm ze środowiskiem badawczym jest szczególnie ważna we wczesnym etapie rozwoju MŚP


Innowacyjność gospodarki to wysoka produktywność (pracy i kapitału)

Wysoka produktywność pracy prowadzi do dobrobytu obywateli

Dr inż. Maciej Paczuski

Documents

Transcript of Dr inż. Maciej Paczuski