Dr hab. Marta Greszata - Telusiewicz, prof. KUL

Katedra Kościelnego Prawa Procesowego

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

Lublin, dnia 4 października 2013 roku

RECENZJA

Rozprawy habilitacyjnej Księdza Doktora Roberta Kantora p.t. „Rota Hiszpańska"

Struktura i działalność Trybunału Roty Nuncjatury Apostolskiej w Hiszpanii (studium

historyczno - prawne) oraz ocena jego dorobku naukowego

I

Sądownictwo kościelne przedstawia się, w swojej niezwykle bogatej problematyce,

zwłaszcza w kontekście jego celów i zadań, jako przestrzeń relacji o charakterze formalno -

prawnym, w których bardzo ważnym elementem jest także struktura i działalność

poszczególnych trybunałów kościelnych. W powyższym kontekście z dużą satysfakcją należy

przyjąć fakt przedstawienia rozprawy habilitacyjnej, podejmującej bardzo ciekawe

zagadnienie, dotyczące struktury i działalności Roty Hiszpańskiej na przestrzeni wieków i

współcześnie. Nawet pobieżne przejrzenie monografii nasuwa oczywistą refleksję, iż brakuje

takiego opracowania w kanonistycznej literaturze polskiej, a te, które istnieją w literaturze

światowej, są już lekko przestarzałe i tym samym nie podejmują aktualnych zagadnień.

Nadto, już wstępna lektura książki pozwala spojrzeć na nią jako na dzieło kompletne, bo

obejmujące rozwój Roty Hiszpańskiej od jej powstania aż po współczesne unormowania i

praktykę, a jednocześnie dzieło o silnym fundamencie merytorycznym.

II

Opracowanie ma charakter nowatorski a sposób prowadzenia myśli przez Autora

przekonuje czytelnika o wysokich kompetencjach tego, kto podjął się tak sprecyzowanego

zadania badawczego. Na rozprawę składa się pięć rozdziałów, poprzedzonych objaśnieniem

skrótów i wstępem. Każdy z rozdziałów ma swoje własne podsumowanie lub konkluzje.

Niezależnie od tego przy końcu rozprawy znajduje się jej zakończenie, następnie bibliografia

i aneksy. Tego typu metodologiczne rozwiązanie dialogu Autora z czytelnikiem rozprawy

rodzi dla Autora wdzięczność za ułatwienie prowadzenia myśli czytelnika, w tym również

1

recenzenta. Układ rozprawy oraz proporcje doboru problematyki do poszczególnych

rozdziałów nie budzą żadnych poważnych zastrzeżeń.

Już we Wstępie do monografii Autor podkreśla, za kanonem 1442 Kodeksu Prawa

Kanonicznego z 1983 roku, że biskup rzymski jest najwyższym sędzią dla świata katolickiego

i sądzi albo osobiście, albo poprzez zwyczajne trybunały Stolicy Apostolskiej, albo poprzez

sędziów przez siebie delegowanych. Jednym z trybunałów Stolicy Apostolskiej jest Trybunał

Roty Rzymskiej i to właśnie on „stanowi właściwy fundament - matrycę - dla poznania

okoliczności utworzenia i działalności Trybunału Roty Nuncjatury Apostolskiej w Hiszpanii"

(s. 19). Rota Hiszpańska zasadniczo jest trybunałem apelacyjnym i została utworzona na

mocy przywileju Stolicy Apostolskiej w XVI wieku. Aktualna Rota Hiszpańska, jako Rota

Jana Pawła II, działa w Madrycie i jest definiowana jako trybunał kolegialny, zwyczajny,

zasadniczo jako trybunał apelacyjny do rozpatrywania wyroków kościelnych wydawanych na

terytorium Hiszpanii. Autor zaznacza, że dotychczasowe osiągnięcia w doktrynie w tematyce

Roty Hiszpańskiej nie są imponujące i ograniczają się przede wszystkim do literatury w

języku hiszpańskim (s. 20), z czym trudno się nie zgodzić. Autor bardzo słusznie zauważa:

„W polskiej literaturze kanonistycznej brak jest jakichkolwiek monografii na temat

omawianej instytucji. Można powiedzieć nawet więcej, brak jest artykułów, które

ujmowałyby to zagadnienie nawet w sposób wybiórczy." (s. 21) i traktuje to jako oczywiste

uzasadnienie do podjęcia przeprowadzonych przez siebie refleksji naukowych. Jednakże

Autor w swoich zamiarach naukowych idzie dalej i nie poprzestaje tylko na wypełnieniu luki

w zbiorze bibliograficznym. Jak sam podkreśla, zaprezentowana przez niego monografia ma

podwójny cel. Z jednej strony ma zarysować genezę i funkcjonowanie Trybunału Roty

Hiszpańskiej, a z drugiej strony ma ubogacić polską kanonistykę o doświadczenia, „które w

przyszłości mogą zaowocować debatą nad ewentualnym zastosowaniem rozwiązań

hiszpańskich" (s. 22). Do tych dwóch zasadniczych celów Autor dodaje jeszcze jeden:

„dysertacja pragnie wskazać wpływ papieża Jana Pawła II na obecny kształt Roty z Madrytu,

gdyż obowiązujące normy pochodzą z 1999 roku i zostały wydane przez papieża z Polski" (s.

22). We Wstępie Autor również określa swoje metody badawcze: historyczno - prawna,

analityczna i porównawcza (s. 22), które następnie z konsekwencją stosuje w kolejnych

partiach recenzowanej dysertacji.

Pierwszy rozdział pracy pt. „Rota Rzymska jako pierwowzór Roty Hiszpańskiej" (s.

27 - 80) na początku koncentruje się na genezie procesu kanonicznego, ukazując

pozachrześcijańskie prawo procesowe, a następnie bardzo szczegółowo omawiając rozwój

historyczny procesu kanonicznego, począwszy od II wieku, od którego istnieją świadectwa

2

mówiące o działalności sadowniczej Kościoła, aż do omówienia obecnie obowiązujących

norm procesowych zawartych w VII Księdze Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 roku.

Dalej Autor przechodzi, zgodnie z zamiarem powziętym w tytule tego rozdziału, do

komplementarnego przedstawienia zagadnień związanych z Apostolskim Trybunałem Roty

Rzymskiej. Ów zamiar Autor realizuje poprzez ukazanie zagadnień historycznych

skoncentrowanych wokół powstania Roty Rzymskiej, prezentując sądownictwo papieskie

jako pierwszą formę realizacji sądownictwa kościelnego, pojawienie się stałych audytorów,

pojawienie się kolegialności i turnusów w Rocie Rzymskiej, a wreszcie działalność Roty

Rzymskiej do roku 1870. Aby przedstawić powagę i dynamikę tego ostatniego zagadnienia

Autor po kolei omawia: okres ustalenia kompetencji Roty Rzymskiej, okres rozkwitu Roty

Rzymskiej w XV i XVI wieku, upadek znaczenia Roty Rzymskiej po Soborze Trydenckim,

działalność Roty Rzymskiej do Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1917 roku i wznowienie

działalności Roty Rzymskiej. Po skrupulatnym wywodzie historycznym, Autor przechodzi do

refleksji nad aktualnym obrazem prawnym Trybunału Apostolskiego Roty Rzymskiej w

oparciu o: normy Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 roku, Konstytucję apostolską Pastor

bonus z 1988 roku, normy Roty Rzymskiej z 1994 roku i list apostolski Quaerit semper.

Rozdział pierwszy monografii „ma charakter wprowadzający do stopniowego

poznania struktury Roty Hiszpańskiej" (s. 78), jak zaznacza sam Autor. Autor szkicuje

historyczny zarys procesu kanonicznego a następnie bardzo dokładnie omawia zagadnienia

Roty Rzymskiej, by właśnie na tej płaszczyźnie w następnych rozdziałach ukazać rozwój i

ewolucję Roty Hiszpańskiej. Rozdział ten rzeczywiście jest doskonałą merytoryczną

„odskocznią" do wgłębienia się w dalsze fazy dociekań naukowych, skoncentrowanych wokół

Roty Hiszpańskiej. Bez tejże podbudowy cała monografia straciłaby na właściwym osadzeniu

problematyki badawczej, zwłaszcza, iż Autor swój cel osiągnął wykorzystując liczne

materiały źródłowe i szeroką literaturę przedmiotu w zakresie przedstawionej przez siebie

problematyki.

Drugi rozdział, pt. „Trybunał Nuncjusza Apostolskiego w Hiszpanii" (s. 81 - 125)

przechodzi do szczegółowego przedstawienia zagadnień dotyczących genezy Trybunału

Nuncjusza poprzez ukazanie sądownictwa w Hiszpanii wizygockiej, działalności delegata

papieskiego Jana Defensora w Hiszpanii, trybunału inkwizycyjnego i trudności we wskazaniu

dokładnej daty powstania Trybunału Nuncjusza. Następnie Autor, również w kontekście

historycznym, pochyla się nad naturą prawną Trybunału Nuncjusza, aby bliżej omówić

zagadnienia: trybunału jednoosobowego, trybunału delegowanego Biskupa Rzymskiego,

trybunału apostolskiego, trybunału konkordatowego i ewentualnej uprzywilejowanej natury

3

trybunału. Klamrą spinającą rozważania tego rozdziału jest wywód dotyczący

funkcjonowania Trybunału Nuncjusza i proces konstytuowania się Trybunału Roty

Hiszpańskiej. Dlatego konieczne było także pochylenie się nad reformą trydencką dotyczącą

jurysdykcji, protestami powstałymi przeciwko Trybunałowi Nuncjusza (Komisja z 1632 roku

i Memoriał J. Chumacero i D. Pimentala), ugodą biskupa Fachinetti i Konkordatem z 1737

roku.

Rozdział drugi monografii swoim zakresem treściowym obejmuje „historyczne

korzenie Roty Hiszpańskiej" (s. 84). Z tego właśnie powodu Autor szczegółowo podejmuje

zagadnienia sądownictwa w Hiszpanii oraz zabiegi, które pośrednio i bezpośrednio

doprowadziły do utworzenia Trybunału Roty Nuncjatury Apostolskiej w Madrycie oraz

niełatwe losy trybunału po jego powstaniu aż do oficjalnego powstania Roty Klementyńskiej

w 1771 roku. Trybunał Nuncjusza nie stanowił trybunału Roty Hiszpańskiej, ale zdaniem

Autora „trudno byłoby zrozumieć jego funkcjonowanie bez odniesień do tego trybunału" (s.

124). Uzasadnienie to stoi u podstaw właściwego rozumienia treści drugiego rozdziału jako

niezbędnego do właściwego i pełnego ukazania zamierzonego przez Autora zadania

naukowego, określonego w tytule dysertacji. Zwłaszcza, że pod względem metodologicznym,

wykorzystując teksty źródłowe z bardzo obszernymi, oryginalnymi cytatami i szeroką

literaturą przedmiotu, Autor nie pozostawia czytelnikowi możliwości powątpiewania w

słuszność prezentowanych przez siebie tez badawczych.

Trzeci rozdział pt. „Trybunał Roty Nuncjatury Apostolskiej w Hiszpanii w latach 1771

- 1947 (Rota Klementyńska)" (s. 127 - 167) opisuje problematykę utworzenia Trybunału

Roty Nuncjatury Apostolskiej w Hiszpanii, w tym obsadę personalną i pojawienie się

pierwszych wątpliwości w działaniu Trybunału Roty Klementyńskiej oraz sukcesywne

zawieszanie i wznawianie działalności Roty. Ponadto, problematyka tego rozdziału rozciąga

się na omówienie natury prawnej Trybunału Roty Klementyńskiej poprzez analizę

szczegółowych zagadnień, takich jak: trybunał zwyczajny, władza sędziów ratalnych,

trybunał kolegialny, trybunał „najwyższy" apelacji. Zakres merytoryczny tego rozdziału

Autor finalizuje, koncentrując swoje analizy na zagadnieniu zniesienia Roty Nuncjatury w

czasie Drugiej Republiki i próby jej restauracji. W tym celu Autor prezentuje Kościół

katolicki w okresie Drugiej Republiki, ustawodawstwo republikańskie w sprawach

dotyczących małżeństwa i spraw małżeńskich, zniesienie Roty Hiszpańskiej przez Piusa XI,

Trybunał Roty Nuncjatury podczas prób uregulowania stosunków Drugiej Republiki ze

Stolicą Apostolską, negocjacje między Stolicą Apostolską a rządem hiszpańskim oraz

4

chronologię dokumentów przed opublikowaniem motu proprio Apostolico Hispaniorum

Nuntio.

Rozdział trzeci monografii poddaje analizie naturę prawną Roty Klementyńskiej, jako

jednej z postaci w wieloletniej ewolucji Roty Hiszpańskiej. Ukazuje również trudności w

funkcjonowaniu tego trybunału, które wynikały z nieprzychylnego ustawodawstwa

republikańskiego. Powyższe cele Autor osiąga, tak jak w poprzednich rozdziałach, poprzez

rzetelną kwerendę materiałów źródłowych i umiejętnie przedstawioną myśl poszczególnych

przedstawicieli doktryny w omawianym przedmiocie.

Czwarty rozdział pt. „Natura i kompetencje Roty Nuncjatury Apostolskiej w Hiszpanii

od 1947 do 1999 (Rota Piusa)" (s. 169 - 232) poddaje analizie utworzenie Trybunału Roty

Piusa oraz strukturę Trybunału Roty Hiszpańskiej poprzez omówienie zagadnień: nuncjusza

apostolskiego, kolegium rotalnego, audytorów, dziekana, pełnomocników i adwokatów,

promotora sprawiedliwości, obrońcy węzła i notariusza, innych urzędników, turnusów

rotalnych oraz innych przepisów porządkowych. W dalszej kolejności Autor przechodzi do

omówienia właściwości Trybunału Roty Piusa. By wyjaśnić tę problematykę szczegółowo

analizuje: właściwość terytorialną, właściwość z racji przyjmowanych spraw, właściwość

Roty Nuncjatury w pierwszej instancji, drugiej instancji i dalszej instancji, właściwość Roty

Piusa oprócz przyjmowania apelacji od wyroków, właściwość ze względu na tymczasowe

zamieszkanie oraz rozpoznanie zarzutu niewłaściwości sądu. Następnie, zgodnie z logiką

badań, Autor poddaje analizie naukowej procedury postępowania w Trybunale Roty Piusa. W

tym celu prezentuje relację Roty Nuncjatury do trybunałów niższych, szybkość

rozwiązywania spraw, zlecenie nuncjusza, język Roty Piusa, zdolność strony powodowej w

Rocie Nuncjatury, małżeństwo zaskarżone przez promotora sprawiedliwości, apelacje do

Roty Nuncjatury, wezwanie i inne akty procesowe oraz koszty procesowe w Rocie

Nuncjatury. Kolejnym zagadnieniem podejmowanym przez Autora w czwartym rozdziale

dysertacji jest relacja Kurii Rzymskiej i Roty Piusa. Wreszcie, w ostatniej fazie omawianego

rozdziału Autor prezentuje jeszcze inne uwagi na temat Trybunału Roty Nuncjatury, skądinąd

bardzo ważne dla pełnej prezentacji tego zagadnienia, takie jak: zakonnicy w Rocie Piusa,

studium rotalne, inne trybunały trzeciej instancji, organizacja sądownictwa kościelnego w

Hiszpanii po wejściu w życie motu proprio Apostolico Hispaniorum Nuntio, Rota Nuncjatury

a porządek prawa cywilnego w Hiszpanii.

Rozdział czwarty monografii, jak zaznacza sam Autor „odgrywa w całości rozprawy

bardzo ważną funkcję pomocniczą" (s. 171). Pewnie w ten sposób Autor chce wyrazić myśl,

iż wszystkie rozdziały pełnią taką funkcję w odniesieniu do tezy badawczej określonej w

5

tytule monografii. Jednocześnie trzeba zauważyć, że każdy z rozdziałów stanowi istotną treść

zamierzonej tezy naukowej. W omawianym rozdziale, w oparciu o przepisy Kodeksu Prawa

Kanonicznego z 1917 roku oraz Normy z 1947 roku, jest przedstawione zagadnienie

powstania trybunału Roty Piusa, jego struktura, kompetencje oraz procedury postępowania, a

także relacje Roty Piusa do Kurii Rzymskiej.

Piąty rozdział pt. „Aktualna struktura prawna i zadania Roty Hiszpańskiej (Rota Jana

Pawła II)" (s. 233 - 286) na pierwszym planie próbuje zdefiniować Rotę Jana Pawła II i

ukazać jej skład personalny. Następnie Autor omawia zadania pracowników trybunału, w

tym: władzę nuncjusza w Rocie Hiszpańskiej, zadania dziekana oraz adwokatów i

pełnomocników. Na kolejny plan wysuwa się problematyka właściwości trybunału: w

pierwszej instancji, w drugiej instancji oraz w trzeciej lub dalszej instancji. Zaciekawienie

czytelnika jeszcze bardziej wzrasta, gdy Autor snuje swoje rozważania wokół uwag i

kontrowersji na temat kompetencji Roty Hiszpańskiej według Norm z 1999 roku. Przy tej

okazji są omówione następujące zagadnienia: sytuacja sprzed 1999 roku, nowe

rozstrzygnięcia w sprawie kompetencji, apelacja do Roty Rzymskiej, ąuerela nullitatis oraz

restitutio in integrum, a na zakończenie są zaprezentowane tabele kompetencji. W

omawianym rozdziale są też dokładnie przeanalizowane procedury sądowe: wprowadzenie

sprawy do Roty, notyfikacja przez edykt, ugoda, instrukcja sprawy, zaskarżenie dekretu

ponensa, powołanie opiekuna lub kuratora, sprawy ekonomiczne i zależność Roty

Hiszpańskiej od Sygnatury Apostolskiej. Pięknym zwieńczeniem, zapowiedzianym we

Wstępie do monografii, są refleksje dotyczące wpływu Roty Jana Pawła II na sądownictwo

kościelne w Hiszpanii: ochrona ius defensionis, zmniejszenie kosztów procesowych, Rota

Hiszpańska jako inspiracja dla sędziów i niższych trybunałów. Wreszcie, co warte

podkreślenia, całość problematyki piątego rozdziału Autor zbiera i podsumowuje w postaci

bardzo ciekawych konkluzji.

Rozdział piąty monografii, podobnie jak wszystkie poprzednie ma bardzo logiczną i

uzasadnioną merytorycznie konstrukcję. Ponadto, jak wynika z treści oraz z układu

merytorycznego dysertacji, jest ukoronowaniem całego naukowego dzieła. I rzeczywiście,

lektura tego rozdziału, po wcześniejszych czterech, jest bardzo przyjemna dla czytelnika i

jawi się jako oczywista i dojrzała konsekwencja tego wszystkiego, co działo się na kartach

poprzednich rozdziałów recenzowanej pracy.

W Zakończeniu do całości monografii Autor bardzo „zgrabnie" jeszcze raz

przeprowadza czytelnika poprzez poszczególne rozdziały, jednocześnie uzasadniając rację ich

istnienia i przekonując o słuszności zastosowanych przez siebie metod badawczych.

6

Najwięcej miejsca poświęca oczywiście rozdziałowi piątemu, o którym pisze, iż jest „trzonem

całej monografii" (s. 289). Autor powraca również do celów rozprawy, które zostały ukazane

we Wstępie, a o których w Zakończeniu informuje czytelnika, jako o zrealizowanych: geneza

i funkcjonowanie Trybunału Roty Hiszpańskiej, ubogacenie polskiej kanonistyki o

doświadczenia rozwiązań hiszpańskich, ukazanie wpływu papieża Jana Pawła II na obecny

kształt Roty Hiszpańskiej.

Zestawienie źródeł (29 pozycji) i literatury (202 pozycje), co łącznie daje 231 pozycji,

jest dokonane bardzo skrupulatnie i nie może budzić zastrzeżeń ani w zakresie dotarcia do

wszystkich istotnych pozycji źródłowych oraz opracowań z zakresu literatury, jak też w

zakresie ich wykorzystania. Należy zauważyć, że jest to dość duża liczba pozycji

bibliograficznych (chociaż nie jest ona bardzo duża), ale w przypadku problematyki

badawczej podjętej przez Autora w tej monografii wydaje się to być w pełni uzasadnione, ze

względu na jej nowatorskość i zastosowaną przez Autora metodę. Taki „purytanizm" przy

selekcjonowaniu pozycji bibliograficznych w tym przypadku jest wyrazem naukowej

rzetelności, ze względu na źródłowy i wręcz ekskluzywny charakter przedmiotowej pracy.

Język Autora jest klarowny i przejrzysty, chociaż nie jest wolny od pewnych

niedociągnięć stylistycznych i gramatycznych, co jest oczywiste przy powstawaniu tak

rozbudowanego dzieła. Trudno jest bowiem, tworząc monografię habilitacyjną i stosując

jednocześnie metodę analityczną i historyczno - prawną, utrzymać wysoki poziom

merytoryczny i językowy dzieła, zwłaszcza gdy większość źródeł jest dostępna w języku

łacińskim, hiszpańskim i włoskim, co wymaga dodatkowej pracy translatorskiej. Trzeba

jednak podkreślić, że przy całej złożoności dzieła, równowaga merytoryczna i językowa jest

zachowana.

Z całą stanowczością trzeba więc stwierdzić, że lektura rozprawy habilitacyjnej

wskazuje, że postawione cele naukowe zostały przez Autora poprawnie zrealizowane. W

kontekście powyższego nie ma żadnych wątpliwości ani co do zasadności samego tematu

pracy ani zakreślonego przez Autora celu badawczego. Należy z prawdziwą satysfakcją

przyjąć fakt opracowania tego zagadnienia w ramach monografii habilitacyjnej. Czytelnik

uzyskuje bowiem w tej monografii spójne i całościowe omówienie struktury i działalności

Trybunału Roty Nuncjatury Apostolskiej w Hiszpanii. Można wręcz pozostać pod dużym

urokiem samego ujęcia problematyki naukowej w bardzo spójny, ale jednocześnie wiele

określający tytuł dysertacji. Podobne wrażenia pozostają po przejrzeniu spisu treści,

poszczególnych nazw rozdziałów, czy punktów wewnątrz rozdziałów, którymi Autor nazywa

7

treści dotąd jeszcze nie nazwane i nie sprecyzowane. Jest to tym bardziej godne zauważenia,

gdy się dodatkowo weźmie pod uwagę naturę historyczno - prawną prezentowanego dzieła.

Lektura rozprawy nie nasuwa istotnych wątpliwości lub zastrzeżeń, co do jej

merytorycznej oceny, gdyż Autor dociera do odpowiedzi praktycznie na każde postawione

przez siebie pytanie. Nadto, pewne wnioski Autora mogą być dodatkowo przedmiotem

dyskusji i dalszych, bardziej pogłębionych analiz, prowadzonych przez samego Autora w jego

dociekaniach naukowych lub też przez inne osoby zainteresowane niniejszą problematyką.

III

Dorobek naukowy Habilitanta należy ocenić jako poważny i znaczący. Jest on

Autorem 5 monografii (w tym rozprawa habilitacyjna) i współredaktorem 3 książek o

tematyce prawnej, historyczno - prawnej i teologiczno - prawnej. Ponadto, jest Autorem 35

artykułów naukowych opublikowanych w punktowanych periodykach naukowych, z czego 6

w językach obcych; 6 artykułów naukowych opublikowanych w zagranicznych periodykach

naukowych; 25 artykułów naukowych opublikowanych w recenzowanych pracach

zbiorowych; 12 artykułów naukowych opublikowanych w niepunktowanych periodykach

naukowych; 18 recenzji książek naukowych; 14 tłumaczeń z języka hiszpańskiego i na język

hiszpański; 4 sprawozdań oraz 39 prac popularno - naukowych. Daje to łącznie imponującą

sumę 153 przedsięwzięć naukowych, oczywiście o bardzo różnym charakterze i objętości,

niemniej jednak podjętych i zrealizowanych przez Autora, co wzbudza podziw i szacunek dla

Habilitanta. Ponadto, wygłosił On 3 referaty na konferencjach zagranicznych; 7 referatów na

konferencjach krajowych; 32 prelekcje w Polsce, Hiszpanii i Ukrainie. Daje to łączną,

również imponującą liczbę 42 inicjatyw, przy czym w wielu przypadkach był także

organizatorem lub współorganizatorem konferencji, organizatorem lub przewodniczącym

sesji w czasie konferencji.

Na szczególną uwagę zasługują te artykuły naukowe, w których Autor podejmuje

bardzo ciekawe i jednocześnie aktualne, o dużym walorze praktycznym, zagadnienia z

kościelnego prawa procesowego, takie jak: „Kompetencje Roty Rzymskiej po opublikowaniu

motu proprio Quaerit semper" [„Studia Redemtorystowskie", 10 (2012), s. 447 - 459];

„Zasada sprawiedliwości w posłudze sędziego kościelnego" [„Studia Socialia Cracoviensia",

4 (2012), nr 2 (7), s. 61 - 7 1 ] ; „Uzależnienie od gry a niezdolność psychiczna do zawarcia

małżeństwa" [„Tarnowskie Studia Teologiczne", XXXI/2 (2012), s. 103-114]; „Nieważność

wyroku - przykłady z orzecznictwa Roty Hiszpańskiej" [w: T. Rozkrut (red.) Zalety oraz

wady kanonicznego procesu o stwierdzenie nieważności małżeństwa. Materiały z

8

ogólnopolskiego spotkania pracowników sądownictwa kościelnego w Gródku nad Dunajcem

w dniach 13-14 czerwca 2011 roku, Tarnów 2012, wyd. Biblos, s. 37 - 58]. Niemniej jednak

w całym dorobku naukowym Habilitanta na pierwszy plan wysuwa się problematyka

dotycząca małżeństwa i rodziny w kanonicznym porządku prawnym, ale z licznymi

odniesieniami do prawa polskiego, co świadczy o dużej wiedzy i odwadze naukowej

Habilitanta. Jego zainteresowania naukowe rozciągają się także na inne obszary prawa

kanonicznego: pozycja kanonicznych osób duchownych, struktury kościelne uniwersalne i

partykularne, prawo o sakramentach świętych, czy też problematyka prawa wyznaniowego.

Te różnorodne przestrzenie badawcze potwierdzają jeszcze dodatkowo jego dojrzałość jako

naukowca i uzasadniają jego słuszne starania o stopień doktora habilitowanego.

Warto podkreślić także bardzo duże doświadczenie dydaktyczne Habilitanta w

różnych ośrodkach akademickich: wykłady z prawa kanonicznego w Wyższym Seminarium

Duchownym w Gródku Podolskim (Ukraina), agregowanym do Uniwersytetu Laterańskiego

w Rzymie (lata 2002 - 2010); wykłady na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Papieskiego

Jana Pawła II w Krakowie - Sekcja w Tarnowie; wykłady w Diecezjalnym Studium Rodziny

w Tarnowie; wykłady w Ośrodku Doskonalenia Nauczycieli w Tarnowie; wykłady w ramach

programu ERASMUS. Zwraca również uwagę współpraca Habilitanta z organizacjami,

instytucjami i towarzystwami naukowymi. W swojej pracy zawodowej Habilitant od roku

2002 m.in. zredagował 193 sentencji sądowych I instancji Sądu Diecezjalnego w Tarnowie; 1

wyrok III instancji i 45 uwag obrońcy węzła małżeńskiego w Sądzie Biskupim w Rzeszowie.

Ostateczna ocena monografii habilitacyjnej oraz dorobku naukowego Księdza Doktora

Roberta Kantora jest bardzo pozytywna, gdyż zarówno sama rozprawa, jak i cały dorobek

naukowy posiadają liczne i istotne walory merytoryczne. Biorąc również pod uwagę doniosłe

znaczenie problematyki podejmowanej w opublikowanych artykułach Księdza Doktora

Roberta Kantora oraz wagę zagadnień będących przedmiotem recenzowanej rozprawy, a

także rzetelność analiz naukowych i niezależność wniosków, należy zauważyć, że rozprawa

habilitacyjna jak i cały dorobek naukowy Habilitanta stanowią znaczny wkład w rozwój nauki

prawa kanonicznego, szczególnie kościelnego prawa procesowego, i spełniają wymogi

ustawowe określone w art. 16 ustawy z dnia 14 marca 2003 roku o stopniach naukowych i

tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki.

IV

9