Paradoksy imigracyjnych Paradoksy imigracyjnych instytucji: polskie szkoły instytucji: polskie szkoły sobotnie sobotnie w Wielkiej Brytaniiw Wielkiej Brytanii

wyniki badań przeprowadzonych w 2012 roku

Dorota Praszałowicz

Instytut Amerykanistyki i Studiów Polonijnych Uniwersytet Jagielloński

praszdo@uj.edu.pl

Polskie szkoły sobotnie w Wielkiej Brytanii Polskie szkoły sobotnie w Wielkiej Brytanii • Szkoły uzupełniające (względem brytyjskiego szkolnictwa ogólnego)• Są utrzymywane z czesnego • Prowadzą zajęcia z przedmiotów ojczystych

– Język polski – Historia Polski – Geografia Polski – Literatura, teatr i film polski (w wyższych klasach)

• Korzystają zazwyczaj z budynków szkół lokalnych (za opłatą) • Nauczyciele pracują społecznie • Przygotowują do państwowych egzaminów z języka polskiego

Projekt badawczy realizowany w 2012 (V-XII) Projekt badawczy realizowany w 2012 (V-XII) Zespół badawczy

• Małgorzata Irek (Oxford University)

• Agnieszka Małek (Uniwersytet Jagielloński)

• Paulina Napierała (Uniwersytet Jagielloński)

• Dorota Praszałowicz – koordynacja projektu (Uniwersytet Jagielloński)

• Paulina Pustułka (Bangor University)

• Joanna Pyłat (Polski Uniwersytet na Obczyźnie, Londyn))

• Współpraca:Współpraca: Halina Grzymała-Moszczyńska (Uniwersytet Jagielloński)

• http://pau.krakow.pl/index.php/20130207191/Polskie-szkolnictwo-w-Wielkiej-Brytanii.html

Program realizowany przez Polską Akademię Umiejętnościwe współpracy z Uniwersytetem Jagiellońskim,finansowany ze środków Ministerstwa Spraw Zagranicznych w ramach konkursu na realizację zadania „Współpraca z Polonią i Polakami za granicą” (2012) 

• Raport Raport http://pau.krakow.pl/index.php/20130207191/Polskie-szkolnictwo-w-Wielkiej-Brytanii.html

• ZałącznikiZałączniki1. Tabela z wyliczeniem szkół polskich szkół sobotnich w Wielkiej Brytanii2. Rys historyczny szkolnictwa polskiego w Wielkiej Brytanii3. Zarys historii Polskiego Uniwersytetu na Obczyźnie4. Losy, wspomnienia i opinie absolwentów polskich szkół przedmiotów ojczystych w Wielkiej Brytanii5. System edukacji w Anglii6. Znaczenie i wpływ brytyjskich egzaminów GCSE, AS i A-Level z języka polskiego 7. Podręczniki autorstwa Małgorzaty Pawlusiewicz 8. Funkcjonowanie szkoły polskiej – perspektywa matki migrantki 9. Linki do materiałów dostępnych w sieci

Inne materiały dostępne w internecie Inne materiały dostępne w internecie • Integracja dzieci-imigrantów w szkołach w Europie

Agencja Wykonawcza ds. Edukacji, Kultury i Sektora Audiowizualnego (EACEA P9 Eurydice), Fundacja Rozwoju Edukacji, Warszawa 2009 http://eacea.ec.europa.eu/education/eurydice/documents/thematic_reports/101PL.pdf

• Magdalena Nowicka, Transcultural encounters of diversity – towards a research agenda. The case of Polish presence in the UK.

http://www.mmg.mpg.de/publications/working-papers/2010/wp-10-04/

• Programy nauczania: http://www.wlaczpolske.pl/

• Lista placówek szkolnych: www.polska-szkola.pl

Zarys dziejów Zarys dziejów • Początki w latach 40. i 50. XIX wieku, kilka szkółek:

London, Manchester, Sheffield

• 1940-1960 – początki systemu szkół sobotnich

szkoły dla dzieci i młodzieży ze środowisk wojennych uchodźców ( po ewakuacji Rządu Polskiego z Paryża w czerwcu 1940, 30 tys. żołnierzy oraz uchodźców w Wielkiej Brytanii)

1960-1980 – stabilizacja systemu szkolnego • 1980-2004 – tendencja spadkowa

• Od 2004 – odwrócenie tendencji spadkowej

• 2011/12 – około 850 000 Polaków (i osób pol. pochodzenia) w Wielkiej Brytanii

Ealing 1962 Ealing 1962

Podstawowe informacje 2012Podstawowe informacje 2012• Ponad 140 polskich szkół sobotnich w Wielkiej Brytanii • Około ¼ polskich dzieci chodzi do szkół sobotnich (około 11 tys.) • Wzrasta liczba uczniów szkół sobotnich, którzy są urodzeni

na Wyspach • Londyn - 16 475 polskich dzieci w szkołach angielskich (2010) • Około 4 070 z nich chodzi do polskiej szkoły (2010)

• Inne ważne lokalizacje: Manchester

Badania terenowe Badania terenowe • 16 szkół objętych bezpośrednio badaniami (Anglia, Walia) – obserwacja

uczestnicząca • Kontakty on-line z 10 innymi szkołami • 195 wywiadów pogłębionych, częściowo ustrukturyzowanych• Respondenci:

– Nauczyciele – Rodzice posyłający dzieci do polskiej szkoły – Rodzice nie posyłający dzieci do polskiej szkoły – Absolwenci polskich szkół sobotnich – Eksperci w Anglii oraz w Polsce

Główne zadaniaGłówne zadania

• Naukowe: – Diagnoza sytuacji – Wyjaśnienie mechanizmów (stare i nowe formy aktywności imigrantów) – Budowa modelu badań szkolnictwa polskiego poza krajem

• Praktyczne: – Udzielenie pomocy środowiskom zaangażowanym w prowadzenie polskich

szkół (warsztaty) – Rekomendacje pod adresem władz RP

• Rola potomków dawnych imigrantów w zakładaniu i prowadzeniu polskich szkół sobotnich

• Napływ wykwalifikowanych nauczycieli z Polski • Stały problem z podręcznikami • Podstawa programowa - Włącz Polskę (oferta MEN) • Państwowe egzaminy z języków obcych w tym polskiego

(GCSE General Certificate of Secondary Education; A Level)

Szkoła Przedmiotów Ojczystych Szkoła Przedmiotów Ojczystych im. Marii Skłodowskiej-Curieim. Marii Skłodowskiej-CurieLondyn-Putney Londyn-Putney • 1960 – oficjalne powołanie szkoły • Zmiany adresu: Priory Middle School, Queens Road (Wimbledon1972-1982), Elliott High

School at Pullman Gardens, SW15 (1982-2011), currently - Ursuline High School, The Downs, London SW20 8HG.

• 2010 – 420 uczniów (wiek 3-18), 32 nauczycieli, 2 wolontariuszy • 2012 – 507 uczniów:

– 309 urodzeni w Wielkiej Brytanii, – 195 urodzeni w Polsce , – 3 urodzeni we Francji

http://www.polishschoolputney.com/

http://www.polskaszkolanewmalden.org.uk/

Tradycja i nowoczesność Tradycja i nowoczesność • Narodowa narracja heroiczno-martyrologiczna • Powiązania z Kościołem • Dziedzictwo Polskiej Macierzy Szkolnej

• Kongres Oświaty Polonijnej (czerwiec 2012) • Nowe formy nauczania • Kwestie relacji różnych pokoleń imigrantów (nauczyciele oraz uczniowie) • Debaty na temat polskiego nauczania na forach internetowych

Zagadnienia integracji Zagadnienia integracji • Instytucje imigracyjne jako pomost między starym a nowym

światem (krajem pochodzenia i krajem osiedlenia) • Budowanie wspólnoty imigracyjnej – produkcja kapitału

społecznego wiążącego i pomostowego (Robert Putnam) • Nauczyciele wywodzący się z dawnej imigracji jako

przewodnicy nowych imigrantów w obcym otoczeniu • Zalety edukacji dwujęzycznej • Kwestia migracji powrotnych

Perspektywa dziecka: Perspektywa dziecka:

• Zepsuta sobota • Kontakt z dziećmi mówiącymi po polsku • Nastolatki – świadomość korzyści jakie płyną z dobrze zdanego

językowego egzaminu państwowego • Atrakcje poza-szkolne: harcerstwo, sport, pikniki, zespoły taneczne

Perspektywa rodziców: Perspektywa rodziców: poczucie wspólnoty, kontakt z polską kulturą i językiem

Zmiany postaw dzieci wobec szkoły sobotniej Zmiany postaw dzieci wobec szkoły sobotniej w zależności od wieku w zależności od wieku • 3-6 lat: brak refleksji, brak protestu

• 7-11 lat: okres buntu

• 12-18: plany przystąpienia do egzaminu językowego

• Absolwenci – czasami powrót do szkoły i praca w charakterze wolontariusza (podczas zajęć szkolnych, lub organizacja aktywności poza szkolnej)

Najważniejsze wnioski Najważniejsze wnioski

• Potencjał środowisk rodziców-aktywistów oświatowych. • Absolwenci jako potencjalni liderzy środowisk polskich

imigrantów. • Aktywność (nauczycieli, uczniów oraz rodziców) w tradycyjnej

placówce szkolnej jako działania wspólnotowe, służące integracji różnych środowisk i różnych pokoleń migracyjnych.

• Szkolnictwo ojczyste stworzone przez Polonię i Polaków w Wielkiej Brytanii jako wzorcowe.

Konieczność koordynacji działań po obu stronach. Pożądane wsparcie dla osób, które chcą założyć szkołę (np. warsztaty, platforma wymiany informacji). Potrzebne stworzenie ogólnej bazy danych, informującej o możliwościach finansowania na poziomie lokalnym (ze środków na przykład municypalnych) oraz z funduszy europejskich. Potrzebna pomoc (w szkołach) psychologów oraz logopedów.Konieczność profesjonalnego zbierania i przetwarzania informacji na temat stanu szkolnictwa polskiego w poszczególnych krajach.

Rekomendacje Rekomendacje

Dawne oraz przyszłe spotkania Dawne oraz przyszłe spotkania • Trzy Kongresy Polskich Towarzystw Naukowych na Obczyźnie w Krakowie, organizowane

przez PAU oraz instytucje współpracujące: – I. Kongres 8-11 września, 2005. – II. Kongres 4 – 7 września, 2008. – III Kongres 7-10 wrześnian 2011.: Młodzież polska na obczyźnie – zadania edukacyjne, Sytuacja i potrzeby

edukacyjne lekarzy polskiego pochodzenia na obczyźnie.

• Konferencja "Młoda polska emigracja w UE jako przedmiot badań psychologicznych, socjologicznych i kulturowych: EUROEMIGRANCI.PL" Kraków, 23-25 września, 2013.

• Konferencja „Polscy migranci w Europie” , 28-29 listopada, 2013. Kraków, organizatorzy: Komitet Badań nad Migracjami PAN, Instytut Europeistyki UJ.

• IV Kongres PTNnO 4 – 7 września, 2014.: Nowoczesne nauczanie tradycji ojczystych - Sybiracy i młodzież