niezależna, pozarządowa organizacja pożytku publicznego, zajmująca się dokumentowaniem i upowszechnianiem historii najnowszej Polski i Europy Środkowo-Wschodniej. Środowisko KARTY podjęło działalność wydawniczą w 1982 roku, dokumentacyjną – w 1987, legalną – w 1989, międzynarodową – w 1992, edukacyjną – w 1996. W 2005 roku KARTA zainicjowała w Warszawie Dom Spotkań z Historią.

Wydawnictwoksiegarnia.karta.org.pl

Od 28 lat wydajemy „Kartę” – pismo o tożsamości, kwartalnik poświęcony

historii Polski i Europy Środkowo-Wschodniej w XX wieku. Poprzez skom-

ponowane teksty źródłowe – dzienniki, wspomnienia, relacje, listy, doku-

menty – historię opowiadają niemal wyłącznie świadkowie; dzięki temu

przeszłość staje się bliższa, bardziej zrozumiała. Każdy numer to 160 stron

wielogłosowej opowieści o doświadczeniach XX stulecia.

„Karta” ukazała się również w języku niemieckim (3 numery) i rosyjskim

(1 numer), a dwa bloki tematyczne w kilku językach: Koniec Jałty – w an-

gielskim i hiszpańskim, Dni Solidarności – w angielskim, niemieckim, ukra-

ińskim i hiszpańskim.

Tematy podejmowane przez „Kartę” stają się często inspiracją dla wystaw.

Dotychczas Ośrodek przygotował ich ponad 40.

Wydawnictwo prowadzi serie książkowe: „Świadectwa” (zapisy świadków

historii), „Żydzi polscy” (świadectwa dotyczące stosunków polsko-żydow-

skich i Zagłady), „Indeks Represjonowanych” (spisy ofiar represji w ZSRR

wraz z biogramami) i „Opozycja w PRL. Słownik biograficzny 1956–89”.

Wydajemy także albumy historyczne poświęcone najciekawszym momen-

tom XX-wiecznej historii oraz serię albumów fotograficznych „Kolekcje XX

wieku”.

Ośrodek KARTA zainicjował też nowe serie książkowe, m.in. tłumaczenia

niemieckojęzycznych zapisów, „Tematy Karty” oraz relacje świadków hi-

storii nagrywane w ramach programu „Historia Mówiona”.

Kolportaż: tel. (48-22) 826-56-98

e-mail: kolportaz@karta.org.pl

Historia Mówiona Celem programu jest nagrywanie, archiwizowanie i udostępnianie biogra-

ficznych relacji świadków historii XX wieku. Relacje nagrywano dotych-

czas m.in. w ramach projektów „Mauthausen Survivors Documentation

Project” („Ocaleni z Mauthausen”), „Kobiety wobec totalitaryzmu”, „Pola-

cy i Niemcy – XX-wieczna historia gminy Stara Kiszewa”, „Dokumentacja

losów byłych robotników przymusowych i więźniów obozów koncentra-

cyjnych”, „Niemcy w Polsce po II wojnie światowej”, „Krzyż – Kreuz w XX

wieku. Polska i niemiecka pamięć pewnego miasta”.

Od 2006 zespół „Historii Mówionej” realizuje projekt „Karta z Polakami na

Wschodzie”. W ramach wypraw dokumentacyjnych byliśmy dotychczas na

Białorusi, Ukrainie, Litwie, Łotwie, a także na Syberii oraz w Kazachstanie.

Archiwum Historii Mówionej to wydzielona kolekcja w zbiorach Ośrodka

KARTA, zawierająca dziś blisko 3000 relacji biograficznych i tematycz-

nych, przechowywanych i udostępnianych w Mediotece Domu Spotkań

z Historią.

Zapraszamy do odwiedzania portalu www.audiohistoria.pl. Prezentuje-

my tam wybrane fragmenty dźwiękowe relacji wraz z towarzyszącymi im

archiwaliami. Portal umożliwia także przeszukiwanie całego zbioru Archi-

wum Historii Mówionej.

↑ fOT. STR 1 Warszawa, Pasaż Wiecha, 24 lutego 1988. Happening Pomarańczowej Alternatywy. FoT. KRzYSzToF MilleR

↑ Białołęka, 1982. W ośrodku internowania. FoT. NN / ARcHiWuM FoTogRAFii oŚRoDKA KARTA

„Historia Bliska”www.historiabliska.pl

Program edukacyjny realizowany od 1996 roku. W czternastu dotychcza-

sowych edycjach konkursu – dla młodzieży szkół ponadpodstawowych na

historyczną pracę badawczą – wzięło udział blisko 13 tys. uczniów. Plon

konkursu to kilkadziesiąt tysięcy relacji świadków, dokumentów, fotogra-

fii – składających się na panoramiczny obraz XX wieku, pokazanego z per-

spektywy lokalnych społeczności.

Konkurs jest elementem sieci EUSTORY (www.eustory.org) skupiającej or-

ganizatorów konkursów z 20 krajów europejskich.

Od września 2005 w ramach projektu działa portal „Uczyć się z historii”

(www.uczyc-sie-z-historii.pl; www.edukacjahistoryczna.pl), w którym pre-

zentowane są projekty historyczne realizowane w szkołach i w ramach

edukacji pozaszkolnej, a także artykuły, materiały, fotografie itp. dotyczą-

ce doświadczenia totalitaryzmów XX wieku.

„Indeks Represjonowanych”www.indeks.karta.org.pl

Program realizowany od stycznia 1988. Początkowo był to ruch społecz-

ny na rzecz zebrania rozproszonej wiedzy o obywatelach polskich repre-

sjonowanych w ZSRR. Od początku lat 90. tworzona jest komputerowa

baza danych o osobach represjonowanych, która obecnie liczy ponad 940

tysięcy rekordów. Zweryfikowane zestawienia nazwisk są pu blikowane

w oddzielnych tomach (dotąd 27 woluminów) oraz udostępniane w Inter-

netowym Centrum „Indeksu Represjonowanych”: www.indeks.karta.org.pl.

W ramach „Indeksu” w punkcie przy ul. Narbutta 27a (tel. 48-22 646 47 20,

e-mail: indeks@karta.org.pl) wszystkim zainteresowanym udzielane są

informacje o losach osób represjonowanych przez organa władzy sowiec-

kiej w latach 1939–56. Tu również można zgłaszać dane ofiar represji.

Głównym partnerem Ośrodka KARTA w realizacji programu jest Ośrodek

Badań, Informacji i Upowszechniania „Memoriał” w Moskwie. Współpracu-

jemy również ze środowiskami badawczymi na Litwie i Ukrainie.

Dom Spotkań z Historiąwww.dsh.waw.pl

Dom Spotkań z Historią działa z inicjatywy Ośrodka KARTA od 2005 roku.

Oferta DSH (od marca 2006 samorządowa instytucja kultury) obejmuje

wystawy czasowe, cykle filmowe, promocje wydawnicze, spotkania ze

świadkami historii oraz polskie i międzynarodowe debaty historyczne.

W sali spotkań czynna jest księgarnia historyczna, w której dostępne są

m.in. wydawnictwa Ośrodka KARTA. Odrębnym polem działalności tej in-

stytucji jest gromadzenie i udostępnianie fotografii, filmów archiwalnych

oraz relacji świadków – które składają się na Mediotekę.

Dom Spotkań z Historią

ul. Karowa 20, 00-324 Warszawa

tel. (48-22) 255-05-05

e-mail: dsh@dsh.waw.pl, www.dsh.waw.pl

↑ Bolszaja Konstantynowka, październik 1944. Maria Borkowska – jedenastoletnia dziewczynka deportowana wraz z rodziną w głąb związku Sowieckiego. FoT. NN / ARcHiWuM FoTogRAFii oŚRoDKA KARTA

ArchiwumZbiory archiwalne KARTY powstają zasadniczo z darów od osób prywat-

nych, a także w efekcie wszystkich działań Ośrodka – od początku istnie-

nia pisma „Karta” (1982), zaś w sposób uporządkowany – od powołania

Archiwum Wschodniego (1987). Jest to zasób dokumentujący „społeczną”

historię XX wieku w Polsce i jej bezpośrednim sąsiedztwie. Ze szczegól-

ną uwagą Ośrodek gromadzi zapisy indywidualnych świadków historii

(wspomnienia, dzienniki, relacje...).

Zbiory archiwalne Ośrodka KARTA to: Archiwum Wschodnie (1901–1956),

Archiwum Opozycji (1956–1990), Archiwum „Historii Bliskiej”, Archiwum

Fotografii, Kolekcja „Dzienniki pisane po polsku w XX wieku”, biblioteka

tematyczna (historia Polski i Europy Wschodniej w XX wieku).

Zbiory udostępniane są od poniedziałku do czwartku (godz. 9.30–16.30)

w siedzibie Ośrodka przy ul. Narbutta 29. Znaczna część informacji o zaso-

bie jest skomputeryzowana.

Kolekcja „Solidarność” – narodziny ruchuMiędzynarodowy Komitet Doradczy UNESCO Programu „Pamięć Świata”

zadecydował o wpisaniu na międzynarodową listę najważniejszych zbio-

rów archiwalnych istniejących na świecie – obok Postulatów Gdańskich

z Sierpnia 80 – założonej w Ośrodku KARTA kolekcji archiwalnej „Solidar-

ność” – narodziny ruchu (oryginalne materiały z okresu sierpień 1980 – gru-

dzień 1981). Jest to jedyna kolekcja dotycząca Polski powojennej wpisana

na tę prestiżową listę, a zarazem największy ocalony zbiór dokumentacji

przedstawiający ruch społeczny, który naruszył system komunistyczny

w Europie. Kolekcję współtworzą zbiory Stowarzyszenia „Archiwum Soli-

darności”.

Archiwum Fotografii Ośrodka KARtAwww.karta.org.pl; wwwXXwiek.pl

Celem Archiwum jest gromadzenie, opracowywanie i udostępnianie foto-

grafii dokumentujących historię XX wieku. W zbiorach znajduje się ponad

150 tysięcy zdjęć z lat 1890–1990, w tym unikatowe kolekcje z okresu wojny

polsko-bolszewickiej, dwudziestolecia międzywojennego, deportacji na

Syberię, życia codziennego w PRL, „Solidarności” i stanu wojennego.

Zdjęcia są sukcesywnie digitalizowane (obecnie ponad 50 tys. skanów),

opisywane i udostępniane na portalach: fotohistoria.pl i XXwiek.pl. Mate-

riały pochodzące z Archiwum fotografii Ośrodka KARTA stają się przedmio-

tem badań naukowych, są publikowane w wydawnictwach książkowych

i prasie oraz prezentowane na wystawach na całym świecie.

Przy Archiwum działa Agencja fotograficzna współpracująca z Instytutem

Polskim i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie oraz wieloma polskimi

fotografami (m.in. Erazm Ciołek, Maciej Czarnocki, Piotr Dylik, Marcin Ja-

błoński, Irena Jarosińska, Bogusław Nieznalski, Leszek Pękalski, Jerzy Szot,

Jarosław Tarań). Do celów badawczych i edukacyjnych Agencja udostępnia

zdjęcia nieodpłatnie, natomiast na wykorzystanie w celach komercyjnych

udziela płatnych licencji.

tel. (48-22) 646-36-90

↑ gdańsk, sierpień 1988. Stoczniowcy strajkujący w Stoczni gdańskiej. FoT. eRAzM ciołeK / ARcHiWuM FoTogRAFii oŚRoDKA KARTA

↓ Wydawnictwa ii obiegu ze zbiorów Archiwum opozycji ośrodka KARTA

Pogotowie Archiwalnewww.pogotowiearchiwalne.pl

Pogotowie Archiwalne to unikatowy w skali kraju program realizowany

przez Ośrodek KARTA. Jego zadaniem jest ratowanie zagrożonych zbiorów

prywatnych, środowiskowych lub nieznanego pochodzenia – o wartości

historycznej. Zespół Pogotowia Archiwalnego własnymi siłami odbiera

zgłaszane materiały, które są na bieżąco opracowywane, włączane do za-

sobu Archiwum, a następnie – za zgodą darczyńców – udostępniane.

Program został nazwany Pogotowiem ze względu na sposób działania –

specjalny samochód dojeżdża na wezwanie osób z całej Polski, które zgło-

siły chęć przekazania zbiorów.

Ośrodek KARTA daje statutową gwarancję wieczystego przechowywania

otrzymanych zasobów. Osoby, które nie chcą rozstawać się ze swoimi ar-

chiwami, mogą zbiory udostępnić do skopiowania. W takim przypadku

zdjęcia i dokumenty zostaną zdigitalizowane i zwrócone właścicielom.

tel. 0-502-505-877, (48-22) 848-07-12

e-mail: pogotowie@karta.org.pl

www.XXwiek.plwww.XXwiek.pl

Portal stanowi wirtualny dziennik historii Polski XX wieku. Interaktywna

oś czasu, będąca głównym jego mechanizmem, daje możliwość dotarcia

do świadectw historii: fragmentów najbardziej znaczących relacji świad-

ków (ich wspomnień, dzienników, listów) oraz dokumentów – w postaci

nagrań audio i wideo, jak również materiału ikonograficznego. Oś czasu

została podzielona na dekady, lata, miesiące i dni, tak by użytkownik mógł

z łatwością dotrzeć do interesujących go materiałów ilustrujących każdy

dzień stulecia.

Wypełnienie serwisu to zadanie na wiele lat, a właściwie – z założenia –

bezterminowe, bo ciągle można będzie dodawać nowe świadectwa, dopeł-

niać ten obraz: każdy z blisko 37.000 dni XX stulecia.

Drugim komponentem portalu jest Biblioteka Cyfrowa (działająca w ra-

mach pierwszego w Polsce systemu do budowy bibliotek cyfrowych dLi-

bra) – miejsce prezentacji unikatowych archiwaliów KARTY – m.in. Kolekcji

Jacka Kuronia i kolekcji „Solidarność” – narodziny ruchu. W przyszłości

znajdą się tutaj także najcenniejsze obiekty ze zdigitalizowanych zbio-

rów społecznie tworzonych Cyfrowych Archiwów Tradycji Lokalnej (CATL),

organizowanych przy bibliotekach gminnych, których zakładanie KARTA

wesprze w ramach Programu Rozwoju Bibliotek, prowadzonego przez

fundację Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego.

Portal jest także witryną wszystkich serwisów internetowych i baz danych

tworzonych przez Ośrodek KARTA.

↑ lipiec 1959. Dziewczyny pozujące do zdjęć na okładkę tygodnika „Przyjaźń” z okazji 15-lecia PRl . FoT. RoMuAlD BRoNiAReK / ARcHiWuM FoTogRAFii oŚRoDKA KARTA

↓ Samak (Palestyna), 28 czerwca 1940. Żołnierze armii Andersa kąpiący się w jeziorze genezaret. FoT. NN / ARcHiWuM FoTogRAFii oŚRoDKA KARTA, zDjęcie PRzeKAzANe PRzez KRzYSzToFA DoBRecKiego DzięKi AKcji PogoToWiA ARcHiWAlNego

Historia Ośrodka styczeń 1982 – powołanie w Warszawie „Karty” jako podziemnej gazetki publi-cystycznej (19 numerów), która po kilku miesiącach przekształciła się w nieza-leżny almanach, prezentujący postawy ludzi wobec dyktatur (7 numerów)listopad 1987 – powołanie z inicjatywy redakcji „Karty” niezależnego Archiwum Wschodniego – ruchu społecznego dokumentującego przemilczaną i zafałszo-waną „wschodnią” przeszłość luty 1990 – zarejestrowanie fundacji Archiwum Wschodniego oraz fundacji KARTA, ściśle ze sobą współpracujących styczeń 1991 – pierwszy legalny numer „Karty”, pisma historycznego (do 2010 roku 61 numerów)listopad 1991 – powołanie Archiwum Peerelu (od maja 1998 Archiwum Opozy-cji), zbierającego społeczne świadectwa dotyczące Polski powojennej, w tym dokumenty oporu przeciw systemowi grudzień 1991 – powołanie Ośrodka KARTA, łączącego wszystkie agendy obu fundacji czerwiec 1994 – spotkanie „Polacy i Ukraińcy 1918–48. Trudne pytania” – począ-tek dialogu polsko-ukraińskiego związanego ze wspólną historiągrudzień 1995 – pierwszy tom „Indeksu Represjonowanych”, serii zestawień na-zwisk osób prześladowanych w ZSRR (18 tomów) październik 1996 – połączenie obu fundacji; celem nowej fundacji Ośrodka KARTA jest też „szerzenie i umacnianie tolerancji i demokracji”listopad 1996 – konferencja Czas dysydentów; Ośrodek staje się koordynatorem międzynarodowego Słownika dysydentów czerwiec 1997 – finał pierwszego konkursu dla uczniów szkół ponadpodstawo-wych w programie „Historia Bliska”, uruchomionym wspólnie z fundacją im. Stefana Batorego (13 edycji)maj 1998 – pierwszy tom wydawanej przez Ośrodek KARTA serii „Polska–Ukra-ina: trudne pytania”, przedstawiającej kolejne seminaria polsko-ukraińskie or-ganizowane przez Światowy Związek Żołnierzy AK (10 tomów)styczeń 2000 – demonstracja Alarm dla miasta Grozny – przeciw rosyjskiej eks-terminacji Czeczenii, przygotowana wraz z innymi środowiskami maj 2001 – Ośrodek („Historia Bliska”) włącza się do EUSTORY – sieci organizato-rów szkolnych konkursów historycznych w Europielipiec 2004 – fundacja Ośrodka KARTA uzyskuje status organizacji pożytku pu-blicznegowrzesień 2005 – otwarcie Domu Spotkań z Historiąlistopad 2006 – uruchomienie programu „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”, na zlecenie IPN i MKiDNczerwiec 2007 – inauguracja działalności Pogotowia Archiwalnegostyczeń 2008 – ukazuje się drukiem Słownik dysydentów. Czołowe postacie ru-chów opozycyjnych w krajach komunistycznych w latach 1956–1989czerwiec 2009 – pierwsze Święto Wolności inicjowane przez Ośrodek KARTA i DSHwrzesień 2009 – instalacja memoriałowa upamiętniająca wszystkie ofiary II wojny światowejstyczeń 2010 — inauguracja serii „Historia Mówiona” wydawanej przez Ośro-dek KARTA i DSHmarzec 2010 – inauguracja interaktywnego portalu Ośrodka KARTA: XXwiek.pl

Rada Ośrodka KARtADariusz Stola – przewodniczącyWładysław Bartoszewski, Barbara Engelking-Boni, Andrzej friszke, Jerzy Kochanowski, Marcin Kula, Andrzej Paczkowski, Mirosław Panek

Zarząd Ośrodka KARtAZbigniew Gluza – prezes Artur Jóźwik – dyrektor Agnieszka GlebAlicja Wancerz-GluzaKontakt do członków Zespołu Ośrodka na stronie: www.karta.org.pl

Prace Ośrodka wspierająClaims foundationEuropejskie Centrum Solidarnościfundacja Crédit Coopératiffundacja na Rzecz Nauki Polskiejfundacja „Pamięć, Odpowiedzialność i Przyszłość” fundacja Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnegofundacja Wspomagania Wsifundacja Współpracy Polsko-NiemieckiejGmina Wyznaniowa ŻydowskaInstytut KsiążkiInstytut Pamięci NarodowejKancelaria Prawna Grynhoff, Woźny, WspólnicyKancelaria Senatu RPKomisja EuropejskaKrakowska fundacja Komunikacji SpołecznejMinisterstwo Kultury i Dziedzictwa NarodowegoMinisterstwo Nauki i Szkolnictwa WyższegoMinisterstwo Spraw ZagranicznychMuzeum Historii PolskiPolsko-Amerykańska fundacja WolnościQuadWinkowski Sp. z o.o.Rothschild foundationUrząd ds. Kombatantów i Osób RepresjonowanychUrząd Miasta PoznańWojewództwo Małopolskiei inni,a także darczyńcy indywidualni

Nagrody1990 – Nagroda Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich dla „Karty” za „nową formułę pisania o historii najnowszej”2001 – Dyplom ministra spraw zagranicznych RP dla Ośrodka KARTA za zasługi dla promocji Polski w świecie2001 – Medal św. Jerzego od „Tygodnika Powszechnego” dla Zbigniewa Gluzy „za walkę z niepamięcią”2002 – Nagroda „Rzeczpospolitej” im. Jerzego Giedroycia dla Zbigniewa Gluzy i Ośrodka KARTA za działalność w imię polskiej racji stanu2002 – Główna nagroda w konkursie Pro Publico Bono dla Ośrodka KARTA – jako najlepszej inicjatywy obywatelskiej w skali ogólnopolskiej2005 – Nagroda Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych dla „Kar-ty” za „konsekwentne dążenie do odsłaniania prawdy historycznej”2008 – Nagroda Memoria Iustorum dla „Karty” za zasługi dla dialogu polsko--ukraińskiego2008 – Nagroda Pro Publico Bono dla Ośrodka KARTA za całokształt działalności na rzecz rozwoju społeczeństwa obywatelskiego2009 – Nagroda Dwudziestolecia Odrodzenia Niepodległej Polski – Pro Publico Bono2010 – 2010 – Medal Honorowy „Powstania w Getcie Warszawskim” od Stowa-rzyszenia Żydów Kombatantów i Poszkodowanych w II wojnie światowej

DRODZY PAŃSTWO,

Jesteśmy organizacją pożytku publicznego. Oznacza to, że wszyscy, któ-

rzy chcieliby wesprzeć działania Ośrodka KARTA, mogą na ten cel przezna-

czyć 1% swojego podatku dochodowego należnego budżetowi państwa za

2010 rok.

W tym celu we właściwych polach rocznego zeznania podatkowego PIT

(w części WNIOSEK O PRZEKAZANIE 1% PODATKU NALEŻNEGO NA RZECZ

ORGANIZACJI POŻYTKU PUBLICZNEGO) należy wpisać:

FUNDACJA OŚRODKA KARTA, KRS: 0000119146

oraz wyliczoną kwotę stanowiącą 1% podatku należnego budżetowi, za-

okrągloną do pełnych dziesiątek groszy w dół.

Odpis 1% nie wyklucza możliwości przekazania na naszą rzecz darowizny

(limit odliczenia w zeznaniu podatkowym – do 6%).

Przy rozliczaniu podatku dochodowego za rok 2008 otrzymaliśmy 88 362 zł.

SERDECZNIE DZIĘKUJEMY!

BARDZO LICZYMY NA DALSZE WSPARCIE

Od wielu lat wysoko oceniam działalność Ośrodka KARTA i gorąco zachęcam do wsparcia tej organizacji wszystkimi możliwymi środkami.PROF. NORMAN DAvIES

Dzięki Wamnasza pracastaje się skuteczniejsza

Fundacja Ośrodka KARTA

KRS 0000119146

na rzeczPamięci

Fundacja Ośrodka KARTA

02-536 Warszawa, ul. Narbutta 29

tel. (48-22) 848-07-12, faks (48-22) 646-65-11

ok@karta.org.pl

www.karta.org.pl

konto fOK: Bank Pekao S.A.

38 1240 6423 1111 0000 4582 6427

FoT.

AD

AM

go

lec