DOKUMENTACJA - Mysłowice · 2015-07-09 · Raport o oddziaływaniu na środowisko...
Transcript of DOKUMENTACJA - Mysłowice · 2015-07-09 · Raport o oddziaływaniu na środowisko...
EGZEMPLARZ nr........ 1)
Jednostka organizacyjna GIG:
ZAKŁAD MONITORINGU ŚRODOWISKA
DOKUMENTACJA pracy badawczo - rozwojowej (finansowanej przez odbiorców rynkowych)
Zleceniodawca: Brzezinka Sp. z o.o. SKA
ul. Marynarska 15, 02-674 Warszawa
Tytuł dokumentacji:
RAPORT O ODDZIAŁYWANIU NA ŚRODOWISKO
PRZEDSIĘWZIĘCIA POLEGAJĄCEGO NA WYDOBYWANIU
WĘGLA KAMIENNEGO WRAZ Z KOPALINĄ TOWARZYSZĄCĄ
ZE ZŁOŻA „BRZEZINKA 3”
ORAZ NA BUDOWIE, PROWADZENIU I LIKWIDACJI
ZAKŁADU GÓRNICZEGO „BRZEZINKA 3”
Symbol PKWiU: 74.90.1
Nr umowy/zlecenia*)
: 4/n/2014 z dnia: 19.03.2014r.
Nr komputerowy pracy w GIG: 582 1417 4-333
Data rozpoczęcia pracy: 19.03.2014r.
Data zakończenia pracy: 15.03.2015r.
Słowa kluczowe: ocena, wpływ, środowisko, eksploatacja węgla
__________________ ________________________ pieczątka i podpis pieczątka i podpis kierownika
kierownika pracy jednostki organizacyjnej GIG
1) wypełniać odręcznie po wydrukowaniu Druk GIG: PS-7.17 – zał. nr 1, wyd. 7, ważne od 02.2009 r.
Zespół realizujący badania: stopień - imię i nazwisko
dr Zbigniew Bzowski, dr Leszek Drobek,
dr hab. inż. Andrzej Kowalski, prof. GIG, dr inż. Piotr Gruchlik,
dr inż. Olga Kaszowska, mgr inż. Piotr Polanin,
dr Leszek Trząski, dr Waldemar Szendera,
dr Monika Czarnecka, mgr Karolina Czerwieńska,
inż. mgr Joanna Kuczera, mgr inż. Krzysztof Korczak
mgr inż. Grzegorz Konopka, dr hab. inż. Janusz Kompała prof. w GIG,
mgr inż. Janusz Świder, mgr inż. Jerzy Świądrowski
dr inż. Krystian Kadlewicz
Abstrakt (minimum 500 znaków-maksimum1000 znaków):
Celem opracowania jest określenie oddziaływania planowanej inwestycji polegającej na budowie Zakładu
Górniczego „Brzezinak 3” oraz eksploatacji węgla kamiennego ze złoża „Brzezinak 3”, przy przyjętych projek-
towanych rozwiązaniach na poszczególne komponenty środowiska przyrodniczego, a także na okoliczną lud-
ność.
Zakres niniejszego Raportu OOŚ obejmuje rozpoznanie środowiska naturalnego obję-tego wpływem oddzia-
ływań planowanej inwestycji, w tym także rozpoznanie stanu zagospo-darowania terenu, opis inwestycji, rozpo-
znanie potencjalnych źródeł i rodzajów wszelkich możliwych uciążliwości. W Raporcie wykorzystano informa-
cje zawarte w Projekcie Zagospodarowania Złoża Węgla Kamiennego „Brzezinka 3” na lata 2015 – 2050, Pro-
jekcie Zagospodarowania Złoża Węgla Kamiennego „Brzezinka 1” na lata 2013 – 2040, Dokumentacji geolo-
gicznej złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” w kat. B, przeprowadzonej inwentaryzacji przyrodniczej i wizji
lokalnej, danych zawartych na stronie internetowej miasta Mysłowice, Sosnowiec i Jaworzno oraz innych doku-
mentów dotyczących przedmiotowego obszaru.
Obszar złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” udokumentowanego przez Spółkę BRZEZINKA Sp. z o.o.
SKA położony jest we wschodniej części Górnośląskiego Zagłębia Węglowego pomiędzy Siodłem Głównym na
północy, a Niecką Główną na południu. Obszar złoża leży w województwie śląskim, w granicach administracyj-
nych miasta na prawach powiatu Mysłowice.
Złoże węgla kamiennego „Brzezinka 3” jest złożem niezagospodarowanym pod względem górniczym. Złoże
będzie stopniowo udostępniane od roku 2017 za pomocą wyrobisk chodnikowych – dwóch upadowych, drążo-
nych z powierzchni. Upadowe drążone będą z powierzchni w kierunku północno - zachodnim, o nachyleniu do
10°, do osiągnięcia pokładu 510. Całkowita długość upadowych wyniesie po ok. 4500 m.
Stopień ochrony dokumentacji:*)
Ogólnodostępna Do wykorzystania za zgodą
kierownika jednostki org. GIG
wiodącej w pracy
Do wykorzystania za zgodą
Naczelnego Dyrektora GIG lub
Zastępcy Naczelnego Dyrektora
ds. Badań i Wdrożeń
Do wykorzystania za
zgodą zleceniodawcy
Dokumentacja składa się z (wymienić elementy: publikacje, zeszyty, płyty CD itp. w sposób trwały zawarte we
wspólnym opakowaniu) :
1.
2.
.
Dokumentację otrzymali:
1. Archiwum jednostki organizacyjnej GIG, egz. nr 1 - kategoria archiwalna ”A”
2. Zleceniodawca, egz. nr 2, 3, 4, 5 i 6
.
Egzemplarz dokumentacji jest przechowywany w archiwum jednostki organizacyjnej GIG: (wypełnia archiwum jednostki organizacyjnej GIG)
Nr inwentarzowy:
Sygnatura:
*) niepotrzebne skreślić
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
3
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
SPIS TREŚCI:
CZĘŚĆ I – INFORMACJE OGÓLNE 8
1. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA 8
2. CEL I ZAKRES OPRACOWANIA 9
CZĘŚĆ II – ZAKRES PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA Z OCENĄ ODDZIAŁYWANIA NA
ŚRODOWISKO 14
1. OPIS PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA 16
1.1. CHARAKTERYSTYKA CAŁEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA I WARUNKI WYKORZYSTYWANIA TERENU
W FAZIE REALIZACJI I EKSPLOATACJI 16
1.1.1. POŁOŻENIE ADMINISTRACYJNE ZŁOŻA 16
1.1.2. STAN ZAGOSPODAROWANIA ZŁOŻA 17
1.1.3. OKREŚLENIE PROJEKTOWANEGO OBSZARU I TERENU GÓRNICZEGO 19
1.1.4. WARUNKI GEOLOGICZNO-GÓRNICZE W ZŁOŻU 22
1.1.5. ZAGROŻENIA NATURALNE W ZŁOŻU ORAZ SPOSOBY PRZECIWDZIAŁANIA
TYM ZAGROŻENIOM 26
1.1.5.1. Zagrożenie tąpaniami 26
1.1.5.2. Zagrożenie pożarowe 28
1.1.5.3. Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego 30
1.1.5.4. Zagrożenie wyrzutami gazów i skał 31
1.1.5.5. Zagrożenie metanowe 32
1.1.5.6. Zagrożenia wodne 32
1.1.5.7. Zagrożenia radiacyjne naturalnymi substancjami promieniotwórczymi 37
1.1.6. OPIS UDOSTĘPNIENIA I ZAGOSPODAROWANIA ZŁOŻA 38
1.1.6.1. Obecny i projektowany sposób udostepnienia złoża 38
1.1.6.2. System eksploatacji kopaliny głównej 39
1.1.7. ODWADNIANIE ZŁOŻA 40
1.1.8. PRZEWIDYWANA WIELKOŚĆ WYDOBYCIA WĘGLA KAMIENNEGO ORAZ SPOSÓB JEGO
WYKORZYSTANIA 43
1.1.9. PRZEWIDYWANA WIELKOŚĆ WYDOBYCIA KOPALINY TOWARZYSZĄCEJ ORAZ SPOSÓB JEJ
WYKORZYSTANIA 44
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
4
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
1.1.10. ZAGOSPODAROWANIE POWIERZCHNI 46
1.1.11. PROGNOZA PARAMETRÓW JAKOŚCIOWYCH PRODUKTU HANDLOWEGO WRAZ Z OCENĄ
MOŻLIWOŚCI ZBYTU 48
1.1.12. TECHNOLOGIA UZYSKANIA PRODUKTU HANDLOWEGO 49
1.1.13. WALORYZACJA ŚRODOWISKA 50
1.2. ZAPOTRZEBOWANIE NA MEDIA 61
1.3. PRZEWIDYWANE WIELKOŚCI EMISJI, WYNIKAJĄCE Z FUNKCJONOWANIA PLANOWANEGO
PRZEDSIĘWZIĘCIA 62
1.3.1. ZIDENTYFIKOWANE EMISJE – PRZEWIDYWANE 62
1.3.2. ROZWIĄZANIA CHRONIĄCE ŚRODOWISKO 63
1.3.3. PRZEWIDYWANE EMISJE 65
1.3.3.1. Etap budowy 65
1.3.3.1.1. Wody podziemne 65
1.3.3.1.2. Wody powierzchniowe 65
1.3.3.1.3. Powietrze 66
1.3.3.1.4. Hałas 70
1.3.3.1.5. Odpady 72
1.3.3.2. Etap eksploatacji 74
1.3.3.2.1. Wody podziemne 74
1.3.3.2.2. Wody powierzchniowe 75
1.3.3.2.3. Powietrze 77
1.3.3.2.4. Hałas 78
1.3.3.2.5. Odpady 83
1.3.3.3. Etap likwidacji 86
1.3.3.3.1. Wody podziemne 86
1.3.3.3.2. Wody powierzchniowe 87
1.3.3.3.3. Powietrze 88
1.3.3.3.4. Hałas 89
1.3.3.3.5. Odpady 89
2. OPIS ELEMENTÓW PRZYRODNICZYCH ŚRODOWISKA, OBJĘTYCH ZAKRESEM
PRZEWIDYWANEGO ODDZIAŁYWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA
ŚRODOWISKO, W TYM ELEMENTÓW ŚRODOWISKA OBJĘTYCH OCHRONĄ NA
PODSTAWIE USTAWY Z DNIA 16 KWIETNIA 2004 R. O OCHRONIE PRZYRODY 92
2.1. CHARAKTERYSTYKA FIZJOGRAFICZNA OBSZARU 92
2.1.1. POŁOŻENIE ADMINISTRACYJNE 92
2.1.2. REGIONALIZACJA GEOGRAFICZNA 93
2.1.3. MORFOLOGIA TERENU 94
2.1.4. HYDROGRAFIA TERENU 96
2.1.5. UŻYTKOWANIE TERENU (WRAZ Z UWARUNKOWANIAMI WYNIKAJĄCYMI
Z ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO), SĄSIEDZTWO, NAJBLIŻSZE ZABUDOWANIA,
POWIĄZANIA KOMUNIKACYJNE 102
2.2. BUDOWA GEOLOGICZNA ZŁOŻA 103
2.2.1. POŁOŻENIE GEOLOGICZNE 103
2.2.2. STRATYGRAFIA I LITOLOGIA 104
2.2.2.1. Karbon produktywny (górny) 105
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
5
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
2.2.2.3. Nadkład utworów karbonu produktywnego 106
2.2.3. TEKTONIKA 107
2.3. WARUNKI HYDROGEOLOGICZNE 108
2.4. CHEMIZM WÓD PODZIEMNYCH I POWIERZCHNIOWYCH 130
2.5. WARUNKI GLEBOWE 137
2.6. KRAJOBRAZ 138
2.7. WARUNKI KLIMATYCZNE I AKUSTYCZNE, JAKOŚĆ POWIETRZA 139
2.8. ZASOBY PRZYRODNICZE 144
3. OPIS ISTNIEJĄCYCH W SĄSIEDZTWIE LUB W BEZPOŚREDNIM ZASIĘGU
ODDZIAŁYWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA ZABYTKÓW CHRONIONYCH
NA PODSTAWIE PRZEPISÓW O OCHRONIE ZABYTKÓW I OPIECE NAD ZABYTKAMI 220
4. OPIS PRZEWIDYWANYCH SKUTKÓW DLA ŚRODOWISKA W PRZYPADKU
NIEPODEJMOWANIA INWESTYCJI 221
5. OPIS ANALIZOWANYCH WARIANTÓW, W TYM WARIANTU PROPONOWANEGO
PRZEZ WNIOSKODAWCĘ ORAZ RACJONALNEGO WARIANTU ALTERNATYWNEGO
I WARIANTU NAJKORZYSTNIEJSZEGO DLA ŚRODOWISKA, WRAZ
Z UZASADNIENIEM ICH WYBORU 222
5.1. OPIS ANALIZOWANYCH WARIANTÓW 222
5.2. WYBÓR WARIANTU I UZASADNIENIE 229
6. OKREŚLENIE PRZEWIDYWANEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
ANALIZOWANYCH WARIANTÓW, W TYM RÓWNIEŻ W WYPADKU WYSTĄPIENIA
POWAŻNEJ AWARII PRZEMYSŁOWEJ, A TAKŻE MOŻLIWEGO TRANSGRANICZNEGO
ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 233
6.1. ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO ANALIZOWANYCH WARIANTÓW 233
6.1.1. WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE 233
6.1.2. PRZYRODA 237
6.1.3. WPŁYW PROJEKTOWANEJ EKSPLOATACJI NA POWIERZCHNIĘ TERENU 237
6.2. ANALIZA POTENCJALNYCH SYTUACJI AWARYJNYCH – WYSTĄPIENIE POWAŻNEJ AWARII
PRZEMYSŁOWEJ 252
6.3. ODDZIAŁYWANIA TRANSGRANICZNE 254
7. UZASADNIENIE WYBRANEGO PRZEZ WNIOSKODAWCĘ WARIANTU,
ZE WSKAZANIEM JEGO ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO, W TYM
NA OBSZARY NATURA 2000 256
7.1. ODDZIAŁYWANIE NA LUDZI, ZWIERZĘTA, ROŚLINY, WODĘ I POWIETRZE, W TYM NA
OBSZARY NATURA 2000 256
7.1.1. ODDZIAŁYWANIE NA LUDZI 256
7.1.2. ODDZIAŁYWANIE NA ZWIERZĘTA I ROŚLINY, W TYM NA OBJĘTE OCHRONĄ DYREKTYW –
PTASIEJ I SIEDLISKOWEJ 258
7.1.3. ODDZIAŁYWANIA NA WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE 259
7.1.4. ODDZIAŁYWANIE NA POWIETRZE ATMOSFERYCZNE 260
7.1.5. ODDZIAŁYWANIE NA KLIMAT AKUSTYCZNY 261
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
6
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
7.2. ODDZIAŁYWANIE NA POWIERZCHNIĘ ZIEMI, Z UWZGLĘDNIENIEM RUCHÓW MASOWYCH ZIEMI,
KLIMAT I KRAJOBRAZ 262
7.2.1. WPŁYW PROJEKTOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA POWIERZCHNIĘ ZIEMI 262
7.2.2. WPŁYW URUCHOMIENIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA KLIMAT 263
7.2.3. WPŁYW PROJEKTOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA KRAJOBRAZ 264
7.3. ODDZIAŁYWANIE NA DOBRA MATERIALNE 264
7.4. ODDZIAŁYWANIE NA ZABYTKI I KRAJOBRAZ KULTUROWY, OBJĘTE ISTNIEJĄCĄ DOKUMENTACJĄ, W
SZCZEGÓLNOŚCI REJESTREM LUB EWIDENCJĄ ZABYTKÓW 266
7.5. WZAJEMNE ODDZIAŁYWANIE MIĘDZY POSZCZEGÓLNYMI ELEMENTAMI ŚRODOWISKA 266
8. OPIS METOD PROGNOZOWANIA ZASTOSOWANYCH PRZEZ WNIOSKODAWCĘ
ORAZ OPIS PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ PLANOWANEGO
PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO, OBEJMUJĄCY BEZPOŚREDNIE, POŚREDNIE,
WTÓRNE, SKUMULOWANE, KRÓTKO-, ŚREDNIO- I DŁUGOTERMINOWE, STAŁE
I CHWILOWE ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 268
8.1. OPIS METOD PROGNOZOWANIA ZASTOSOWANYCH PRZEZ WNIOSKODAWCĘ 268
8.2. OPIS PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA
ŚRODOWISKO, OBEJMUJĄCY BEZPOŚREDNIE, POŚREDNIE, WTÓRNE, KRÓTKO-, ŚREDNIO- I
DŁUGOTERMINOWE, STAŁE I CHWILOWE ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO 275
8.2.1. WODY POWIERZCHNIOWE I ŚCIEKI 275
8.2.2. WODY PODZIEMNE 276
8.2.3. ODPADY 279
8.2.4. POWIERZCHNIA ZIEMI 281
8.2.5. ZASOBY PRZYRODY OŻYWIONEJ 282
8.2.6. KLIMAT AKUSTYCZNY 283
8.2.7. POWIETRZE 284
8.2.8. ZDROWIE LUDZI 286
8.3. ODDZIAŁYWANIE SKUMULOWANE 286
8.4. ODDZIAŁYWANIE NA ETAPIE LIKWIDACJI 293
9. OPIS PRZEWIDYWANYCH DZIAŁAŃ MAJĄCYCH NA CELU ZAPOBIEGANIE,
OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJĘ PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ
NA ŚRODOWISKO W SZCZEGÓLNOŚCI NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARU
NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNOŚĆ TEGO OBSZARU 296
9.1. ŁAGODZENIE STRAT SPOWODOWANYCH EKSPLOATACJĄ GÓRNICZĄ 296
9.2. ŁAGODZENIE STRAT Z TYTUŁU SZKÓD W ŚRODOWISKU PRZYRODNICZYM 298
9.3. OCHRONA ZŁOŻA 298
9.4. OCENA ZGODNOŚCI PLANOWANYCH DZIAŁAŃ Z ZAPISAMI PLANU GOSPODAROWANIA
WODAMI NA OBSZARZE DORZECZA WISŁY – MP 2011 NR 49, POZ. 549 299
10. JEŻELI PLANOWANE PRZEDSIĘWZIĘCIE JEST ZWIĄZANE Z UŻYCIEM INSTALACJI,
PORÓWNANIE PROPONOWANEJ TECHNOLOGII Z TECHNOLOGIĄ SPEŁNIAJĄCĄ
WYMAGANIA, O KTÓRYCH MOWA W ART. 143 USTAWY Z DNIA
27 KWIETNIA 2001 R. – PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA 305
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
7
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
11. WSKAZANIE, CZY DLA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA KONIECZNE JEST
USTANOWIENIE OBSZARU OGRANICZONEGO UŻYTKOWANIA W ROZUMIENIU
PRZEPISÓW USTAWY Z DNIA 27 KWIETNIA 2001 R. – PRAWO OCHRONY
ŚRODOWISKA, ORAZ OKREŚLENIE GRANIC TAKIEGO OBSZARU, OGRANICZEŃ
W ZAKRESIE PRZEZNACZENIA TERENU, WYMAGAŃ TECHNICZNYCH DOTYCZĄCYCH
OBIEKTÓW BUDOWLANYCH I SPOSOBÓW KORZYSTANIA Z NICH 307
12. ANALIZA MOŻLIWYCH KONFLIKTÓW SPOŁECZNYCH ZWIĄZANYCH Z PLANOWANYM
PRZEDSIĘWZIĘCIEM 308
13. PRZEDSTAWIENIE PROPOZYCJI MONITORINGU ODDZIAŁYWANIA PLANOWANEGO
PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ETAPIE JEGO BUDOWY I EKSPLOATACJI LUB UŻYTKOWANIA,
W SZCZEGÓLNOŚCI NA CELE I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARU NATURA 2000
ORAZ INTEGRALNOŚĆ TEGO OBSZARU 311
13.1. ETAP INWESTYCYJNY 311
13.2. ETAP EKSPLOATACJI 311
13.2.1. POWIETRZE 311
13.2.2. WODA I ŚCIEKI 312
13.2.3. ODPADY 313
13.2.4. POWIERZCHNIA ZIEMI 313
13.2.5. PRZYRODA 314
13.2.6. HAŁAS 315
14. WSKAZANIE TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCYCH Z NIEDOSTATKÓW TECHNIKI LUB LUK
WE WSPÓŁCZESNEJ WIEDZY, JAKIE NAPOTKANO, OPRACOWUJĄC RAPORT 316
15. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM INFORMACJI ZAWARTYCH
W RAPORCIE, W ODNIESIENIU DO KAŻDEGO ELEMENTU RAPORTU 317
16. NAZWISKO OSOBY LUB OSÓB SPORZĄDZAJĄCYCH RAPORT 337
17. ŹRÓDŁA INFORMACJI STANOWIĄCE PODSTAWĘ DO SPORZĄDZENIA RAPORTU 339
CZĘŚĆ III - WNIOSKI I ZAŁĄCZNIKI 353
1. PODSUMOWANIE I WNIOSKI 353
2. SPIS ZAŁĄCZNIKÓW 363
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
8
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
CZĘŚĆ I – INFORMACJE OGÓLNE
1. PODSTAWA PRAWNA OPRACOWANIA
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydo-
bywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą z udokumentowanego złoża
„Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brze-
zinka 3” (zwany dalej Raportem OOŚ) wykonano na podstawie umowy Nr 4/n/2014 z dnia
19.03.2014r. zawartej pomiędzy „Brzezinka” Sp. z o.o. SKA z siedzibą w Warszawie
a Głównym Instytutem Górnictwa w Katowicach. Umowa została zarejestrowana u Wyko-
nawcy (Główny Instytut Górnictwa w Katowicach) pod symbolem komputerowym
582 1417 4-333.
Podstawę prawną do sporządzania Raportu stanowią przepisy Ustawy z dnia
27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska - Dz.U. Nr 62, poz. 627 z późniejszymi zmia-
nami (tekst jednolity Dz.U. z 2013r. poz. 1232) oraz Ustawy z dnia 3 października 2008r.
o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie
środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199, poz. 1227 z późn.
zm.). Zagadnienia szczegółowe raportu reguluje Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia
9 listopada 2010r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko
– Dz.U. z 2010r., poz. 1397 z późniejszymi zmianami. Zgodnie z wyżej cytowanym Rozpo-
rządzeniem przedmiotowe przedsięwzięcie należy zakwalifikować, jako mogące zawsze zna-
cząco oddziaływać na środowisko - wydobywanie kopalin ze złoża metodą podziemną
o wydobyciu kopaliny nie mniejszym niż 100 000 m3 na rok - § 2, ustęp 1 punkt 27
litera b.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
9
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
2. CEL I ZAKRES OPRACOWANIA
Przedmiotem opracowania jest Raportu o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzię-
cia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą z udo-
kumentowanego złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu
Górniczego „Brzezinka 3”.
Raport OOŚ jest załącznikiem do wniosku o wydanie decyzji o środowiskowych uwa-
runkowaniach zgody na realizację planowanego przedsięwzięcia.
Celem niniejszego opracowania jest określenie oddziaływania planowanej inwestycji,
przy przyjętych projektowanych rozwiązaniach na poszczególne komponenty środowiska
przyrodniczego, a także na okoliczną ludność.
Zakres niniejszego Raportu OOŚ obejmuje rozpoznanie środowiska naturalnego obję-
tego wpływem oddziaływań planowanej inwestycji, w tym także rozpoznanie stanu zagospo-
darowania terenu, opis inwestycji, rozpoznanie potencjalnych źródeł i rodzajów wszelkich
możliwych uciążliwości. W Raporcie wykorzystano informacje zawarte w Projekcie Zago-
spodarowania Złoża Węgla Kamiennego „Brzezinka 3” na lata 2017 – 2050 opracowanym
przez firmę FABISOLA, ul. Odrodzenia 46/1, 41 - 506 Chorzów, Projekcie Zagospodarowa-
nia Złoża Węgla Kamiennego „Brzezinka 1” na lata 2013 – 2040 opracowanym przez Stowa-
rzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa Oddział Mysłowice, Mysłowice, 2013, Doku-
mentacji geologicznej złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” w kat. B – Przedsiębiorstwo
Robót Geologiczno-Wiertniczych Sp. z o. o., Sosnowiec, 2014, przeprowadzonej inwentary-
zacji przyrodniczej i wizji lokalnej, danych zawartych na stronie internetowej miasta Mysło-
wice oraz innych dokumentów dotyczących przedmiotowego obszaru.
Obszar złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” udokumentowanego przez Spółkę
BRZEZINKA Sp. z o.o. SKA położony jest we wschodniej części Górnośląskiego Zagłębia
Węglowego pomiędzy Siodłem Głównym na północy, a Niecką Główną na południu. Po-
wierzchnia obszaru złoża wynosi 7,27 km2. Obszar złoża leży w województwie śląskim,
w granicach administracyjnych miasta na prawach powiatu Mysłowice
Złoże węgla kamiennego „Brzezinka 3” jest złożem niezagospodarowanym pod
względem górniczym. Złoże będzie stopniowo udostępniane od roku 2017 za pomocą wyro-
bisk chodnikowych – dwóch upadowych, drążonych z powierzchni. Upadowe drążone będą
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
10
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
z powierzchni w kierunku północno - zachodnim, o nachyleniu do 10°, do osiągnięcia pokła-
du 510. Całkowita długość upadowych wyniesie po ok. 4500 m.
Projektowana przez Zakład Górniczy powołany do wydobywania węgla kamiennego
ze złoża „Brzezinka 3”, eksploatacja górnicza pokładu 510 w latach 2019-2049, w granicach
projektowanego Obszaru Górniczego „Brzezinka 3”, prowadzona będzie systemem krótko-
frontowym – chodnikami eksploatacyjnymi z podsadzką hydrauliczną lub zestalaną. Przyjęty
sposób eksploatacji został podyktowany ze względu na konieczność zapewnienia minimal-
nych wpływów na powierzchnię.
Praca została podzielona na trzy (3) części. W części I przedstawiono uwarunkowania
formalno-prawne dotyczące wykonanej pracy. W części II przedstawiono zakres planowanego
przedsięwzięcia związanego z udostępnieniem i przemysłowym zagospodarowaniem zasobów
złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” wraz z przeprowadzoną oceną oddziaływania na
środowisko zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu
informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz
o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199, poz. 1227 z późniejszymi zmianami).
W części III przedstawiono wnioski wynikające z przeprowadzonej oceny oraz spis
załączników.
Zakres Raportu OOŚ został ustalony w oparciu art. 66 Ustawy o udostępnianiu infor-
macji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz
o ocenach oddziaływania na środowisko zakres i zawiera:
1) opis planowanego przedsięwzięcia, a w szczególności:
a) charakterystykę całego przedsięwzięcia i warunki użytkowania terenu w fazie
budowy i eksploatacji lub użytkowania oraz likwidacji,
b) główne cechy charakterystyczne procesów produkcyjnych,
c) przewidywane rodzaje i ilości zanieczyszczeń, wynikające z funkcjonowania
planowanego przedsięwzięcia;
2) opis elementów przyrodniczych środowiska objętych zakresem przewidywanego
oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko, w tym elementów
środowiska objętych ochroną na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r.
o ochronie przyrody;
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
11
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
3) opis istniejących w sąsiedztwie lub w bezpośrednim zasięgu oddziaływania plano-
wanego przedsięwzięcia zabytków chronionych na podstawie przepisów o ochronie
zabytków i opiece nad zabytkami;
4) opis przewidywanych skutków dla środowiska w przypadku niepodejmowania
przedsięwzięcia;
5) opis analizowanych wariantów, w tym:
a) wariantu proponowanego przez wnioskodawcę oraz racjonalnego wariantu alter-
natywnego,
b) wariantu najkorzystniejszego dla środowiska
wraz z uzasadnieniem ich wyboru;
6) określenie przewidywanego oddziaływania na środowisko analizowanych warian-
tów, w tym również w przypadku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej,
a także możliwego transgranicznego oddziaływania na środowisko;
7) uzasadnienie proponowanego przez wnioskodawcę wariantu, ze wskazaniem jego
oddziaływania na środowisko, w szczególności na:
a) ludzi, rośliny, zwierzęta, grzyby i siedliska przyrodnicze, wodę i powietrze,
b) powierzchnię ziemi, z uwzględnieniem ruchów masowych ziemi, klimat i krajo-
braz,
c) dobra materialne,
d) zabytki i krajobraz kulturowy, objęte istniejącą dokumentacją, w szczególności
rejestrem lub ewidencją zabytków,
e) wzajemne oddziaływanie między elementami, o których mowa w lit. a-d;
8) opis metod prognozowania zastosowanych przez wnioskodawcę oraz opis przewi-
dywanych znaczących oddziaływań planowanego przedsięwzięcia na środowisko,
obejmujący bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowane, krótko-, średnio-
i długoterminowe, stałe i chwilowe oddziaływania na środowisko, wynikające z:
a) istnienia przedsięwzięcia,
b) wykorzystywania zasobów środowiska,
c) emisji;
9) opis przewidywanych działań mających na celu zapobieganie, ograniczanie lub
kompensację przyrodniczą negatywnych oddziaływań na środowisko w szczegól-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
12
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
ności na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego ob-
szaru;
10) jeżeli planowane przedsięwzięcie jest związane z użyciem instalacji, porównanie
proponowanej technologii z technologią spełniającą wymagania, o których mowa
w art. 143 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska;
11) wskazanie, czy dla planowanego przedsięwzięcia jest konieczne ustanowienie ob-
szaru ograniczonego użytkowania w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27
kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska, oraz określenie granic takiego ob-
szaru, ograniczeń w zakresie przeznaczenia terenu, wymagań technicznych doty-
czących obiektów budowlanych i sposobów korzystania z nich;
12) przedstawienie zagadnień w formie graficznej;
13) przedstawienie zagadnień w formie kartograficznej w skali odpowiadającej
przedmiotowi i szczegółowości analizowanych w raporcie zagadnień oraz umoż-
liwiającej kompleksowe przedstawienie przeprowadzonych analiz oddziaływania
przedsięwzięcia na środowisko;
14) analizę możliwych konfliktów społecznych związanych z planowanym przedsię-
wzięciem;
15) przedstawienie propozycji monitoringu oddziaływania planowanego przedsię-
wzięcia na etapie jego budowy i eksploatacji lub użytkowania, w szczególności na
cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność tego obszaru;
16) wskazanie trudności wynikających z niedostatków techniki lub luk we współcze-
snej wiedzy, jakie napotkano, opracowując raport;
17) streszczenie w języku niespecjalistycznym informacji zawartych w raporcie,
w odniesieniu do każdego elementu raportu;
18) nazwisko osoby lub osób sporządzających raport;
19) źródła informacji stanowiące podstawę do sporządzenia raportu.
Ponadto Raport uwzględnia:
a. istnienie w obrębie miasta Mysłowice dokonanej w przeszłości płytkiej eksploatacji,
istniejące i planowane miejsca wydobywania kopalin, w tym przede wszystkim węgla
kamiennego (istniejące i projektowane OG i TG kopalń KHW, Tauron Wydobycie
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
13
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
S.A., KW SA) celem przeprowadzenia analizy skumulowanego oddziaływania na śro-
dowisko,
b. prognozę odkształceń terenu i potencjalnych osiadań, określenie możliwości wystą-
pienia tąpań i przyspieszeń wraz z prognozowanymi wartościami,
c. inwentaryzację przyrodniczą.
oraz
zawiera analizę zapisów obowiązujących miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego w kontekście przepisu art. 80 ust. 3 Ustawy o udostępnianiu informacji
o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz
o ocenach oddziaływania na środowisko.
Informacje, o których mowa w punktach 4-8, uwzględniają przewidywane oddziaływanie
analizowanych wariantów na cele i przedmiot ochrony obszaru Natura 2000 oraz integralność
tego obszaru.
Natomiast realizując punkt 10 zgodnie z artykułem 143 Ustawy Prawo ochrony środo-
wiska w opracowaniu uwzględniono, że technologia stosowana w nowo uruchamianych lub
zmienianych w sposób istotny instalacjach i urządzeniach powinna spełniać wymagania, przy
których określaniu uwzględnia się w szczególności:
1) stosowanie substancji o małym potencjale zagrożeń,
2) efektywne wytwarzanie oraz wykorzystanie energii,
3) zapewnienie racjonalnego zużycia wody i innych surowców oraz materiałów i paliw,
4) stosowanie technologii bezodpadowych i małoodpadowych oraz możliwość odzysku
powstających odpadów,
5) rodzaj, zasięg oraz wielkość emisji,
6) wykorzystanie porównywalnych procesów i metod, które zostały skutecznie zastosowa-
ne w skali przemysłowej,
7) postęp naukowo-techniczny.
Raport zrealizowano na podstawie dostarczonych przez Zamawiającego dokumentów
i materiałów w formie pisemnej i graficznej, przeprowadzonej wizji terenowej oraz innych do-
kumentów i informacji. Za zmiany wprowadzone do tych materiałów przez Inwestora i wynika-
jące z tego powodu zmiany techniczne, technologiczne oraz zagospodarowania terenu autorzy
Raportu nie ponoszą odpowiedzialności.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
14
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
CZĘŚĆ II – ZAKRES PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA
Z OCENĄ ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
Główne parametry złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” wg stanu na 31.12.2014 r.
L.p. Określenie parametru Jednostka Wartość
1 Powierzchnia proj. obszaru górniczego – pokład
510
km2 7,272
2 Głębokość zalegania
pokładów
bilansowych od-do
przemysłowych od-do
m
m
730 -1050
750 - 1050
3 Grubość nadkładu m 730 -1020
4 Grupa stratygraficzna wyróżnik 500
5 Liczba pokładów bilansowych od-do
przemysłowych od-do
szt.
szt.
1
1
6 Grubość pokładów bilansowych od-do
przemysłowych od-do
m
m
1,1-14,2
1,5-14,2
7 Nachylenie pokładów od-do o 3-12
8 Ilość zasobów bilansowych
przemysłowych
nieprzemysłowych
tys. ton
tys. ton
tys. ton
90 760
88 151
2 609
9 Zasoby przemysłowe wg
kategorii rozpoznania:
Kat. A
Kat. B
Kat. C1
Kat. C2
tys. ton
tys. ton
tys. ton
tys. ton
0
88 151
0
0
10 Zasoby przemysłowe wg
poziomów:
poziom 800 m
poziom 900 m
poziom 1000 m
tys. ton
tys. ton
tys. ton
5 938
11 995
72 827
11 Średnia zawartość popiołu % 12,27
12 Średnia wartość opałowa KJ/kg 26 844
13 Średnia zawartość siarki całkowitej % 0,39
14 Dopływ naturalny ogółem max:
w tym:
- woda dopływajaca do eksploatowanych
wyrobisk górniczych
- wody ujmowane w wyrobiskach udo-
stępniajacych (upadowych)
m3/min
m3/min
m3/min
6,3
2,1
4,2
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
15
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
15 Mineralizacja wód
dołowych (śred-
nio):
woda zasolona:
[suma zawartości jonów
Cl- + SO4
2-]
zrzut soli [Cl-+ SO4
2-]
g/dm3
ton/dobę
1,5 - 100
246
16 Zagrożenia natu-
ralne:
metanowe
wodne
pyłowe
tąpaniami
wyrzutami gazów i skał
radiacyjne
pożarowe
kategoria
stopień
klasa
stopień
kategoria
klasa
grupa
I - III
I- II
B
I
brak
brak
IV, V
17 Klasa stropu
Klasa spągu
klasa
klasa
III-V
II-III
Zestawienie zasobów geologicznych w złożu węgla kamiennego „Brzezinka 3”
obliczonych wg stanu na dzień 31.12.2013 r.
Kopalina Zasoby bilansowe [tys. ton]
Rodzaj Zastosowanie
surowcowe razem A B C1 C2 D
węgiel ka-
mienny
węgiel energe-
tyczny typ 31 9 049 - 9 049 - - -
węgiel ener-
getyczny typ 32 81 711 - 81 711 - - -
Kopalina ogółem 90 760 - 90 760 - - -
Zestawienie zasobów bilansowych metanu występującego złożu węgla kamiennego
„Brzezinka 3” jako kopaliny towarzyszącej wg stanu rozpoznania
na dzień 31 grudnia 2014 r.
Kopalina
rodzaj/jakość
Wydobywalne zasoby bilansowe [mln m3]
razem A B C
Metan sorbowalny 134,052 - - 134,052
Razem zasoby
bilansowe 134,052 - - 134,052
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
16
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
1. OPIS PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA
1.1. CHARAKTERYSTYKA CAŁEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA I WARUNKI
WYKORZYSTYWANIA TERENU W FAZIE REALIZACJI I EKSPLOATACJI
Planowane do realizacji przedsięwzięcie polegać będzie na wydobywaniu węgla ka-
miennego ze złoża „Brzezinka 3”. Wydobywanie węgla kamiennego prowadzone będzie sys-
temem chodnikowym przy zastosowaniu podsadzki.
Dla planowanego przedsięwzięcia projektuje się:
1. Obszar Górniczy „Brzezinka 3” zlokalizowany w obrębie miasta Mysłowice o po-
wierzchni 7,27 km2.
2. Teren Górniczy „Brzezinka 3” zlokalizowany głównie w obrębie miasta Mysłowice
oraz fragmentarycznie w obrębie miast Jaworzno i Sosnowiec o powierzchni
12,29 km2.
3. W południowo-wschodniej części Obszaru Górniczego „Brzezinka 3” planuje się lo-
kalizację Zakładu Górniczego, na terenie którego prowadzone będą prace powierzch-
niowe związane z zabudowa kubaturową i liniową. Powierzchnia ZG wynosić będzie
około 0,1 km2.
4. W pozostałej części OG będą jedynie prowadzone roboty górnicze na znacznej głębo-
kości, poniżej 700 metrów.
1.1.1. POŁOŻENIE ADMINISTRACYJNE ZŁOŻA
Obszar złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” udokumentowanego przez Spółkę
BRZEZINKA Sp. z o.o. SKA położony jest we wschodniej części Górnośląskiego Zagłębia
Węglowego pomiędzy Siodłem Głównym na północy, a Niecką Główną na południu. Po-
wierzchnia obszaru złoża wynosi 7,272 km2.
Obszar złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” leży w województwie śląskim, w gra-
nicach administracyjnych miasta na prawach powiatu Mysłowice (załącznik 1).
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
17
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Nadzór i kontrolę nad ruchem Zakładu Górniczego, który zostanie w przyszłości po-
wołany do prowadzenia działalności górniczej w obrębie złoża „Brzezinka 3”, sprawować
będzie Okręgowy Urząd Górniczy w Katowicach.
1.1.2. STAN ZAGOSPODAROWANIA ZŁOŻA
Złoże węgla kamiennego „Brzezinka 3” na kształt nieregularnego wieloboku, a grani-
ce wyznaczają głównie naturalne granice tektoniczne, uskoki Wanda i Luiza od zachodu,
uskok o zrzucie 50 m od południa oraz uskok Centralny od wschodu. Północno–wschodnia
granica złoża została wyznaczona wzdłuż granicy administracyjnej miasta Mysłowice. Powy-
żej złoża „Brzezinka 3” prowadzono w XIX i XX wieku (od 1810 do 1982 roku) eksploatację
górniczą węgla kamiennego do głębokości 230 m. Jej przedmiotem były pokłady 212, 215,
216 i 304, również w częściach, gdzie zalegały płytko pod powierzchnią.
Złoże „Brzezinka 3” sąsiaduje z zagospodarowanymi złożami „Mysłowice” i „Weso-
ła” użytkowanymi przez KHW S.A. i złożem „Brzezinka 1” udokumentowanym przez Turon
Wydobycie S.A., ZG Sobieski oraz złożami „Niwka-Modrzejów” i „Jan Kanty” zlikwidowa-
nych kopalń. Złoże udokumentowane jest w kategorii rozpoznania B, od stropu warstw sio-
dłowych do spągu pokładu 510, tj. do głębokości 1050 m.
Dla złoża węgla kamiennego omawianego obszaru wykonana była w 1996 r. doku-
mentacja geologiczna złoża „Brzezinka” określająca zasoby złoża węgla kamiennego i meta-
nu, jako kopaliny towarzyszącej (KZK/2/6627/96). W 1999 i 2000 roku opracowano dodatki
nr 1 (DG/kzk/ZW/7046/99) i nr 2 (DG/kzk/ZW/7168/2000) do ww. dokumentacji, w związku
z przyłączeniem w północnej części obszaru zasobów geologicznych zlikwidowanej kopalni
KWK „Niwka-Modrzejów”. Katowicki Holding Węglowy w roku 2009 udokumentował
część złoża „Brzezinka”, jako złoże „Brzezinka-2” obejmującego pokłady od 331 do 510, ale
złoże to nie zostało nigdy zagospodarowane. Natomiast płytsze pokłady węgla warstw łazi-
skich i orzeskich od powierzchni do pokładu 318/3 zostały udokumentowane w złożu „Brze-
zinka 1” przez Tauron Wydobycie S.A. Złoże „Brzezinka 1” obszarowo objęło wschodnią
część złoża „Brzezinka”. Skutkiem tego złoże „Brzezinka” zostało wówczas podzielone na
trzy złoża:
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
18
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
1. „Brzezinka” – obejmuje zachodnią część obszaru i pokłady od powierzchni terenu do
pokładu 318/3,
2. „Brzezinka 1” – obejmuje wschodnią część obszaru i pokłady od powierzchni terenu do
pokładu 318/3,
3. „Brzezinka - 2” – obejmuje cały obszar i pokłady od pokładu 331 do pokładu 510
włącznie,
Dla złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” została opracowana przez Przedsiębiorstwo
Robót Geologiczno-Wiertniczych Sp. z o.o. w Sosnowcu „Dokumentacja geologiczna złoża
węgla kamiennego „Brzezinka 3” w kat. B”. Dokumentacja została zatwierdzona przez Mini-
stra Środowiska decyzją z dnia 31.10.2014 r., znak: DGK-VIII- 4741-8210/73/44174/14/MW.
Po udokumentowaniu zasobów węgla w złożu „Brzezinka 3” podział byłego złoża
„Brzezinka” przedstawia się następująco:
1. „Brzezinka” – obejmuje zachodnią część obszaru i pokłady od powierzchni terenu do
pokładu 318/3,
2. „Brzezinka 1”– obejmuje wschodnią część obszaru i pokłady od powierzchni terenu do
pokładu 318/3,
3. „Brzezinka 2” – obejmuje cały obszar w pokładach od 331 do 418 oraz wschodnią cześć
pokładu 510,
4. „Brzezinka 3” – obejmuje pokład 510 w zachodniej części obszaru.
Graficzny podział złoża „Brzezinka” przedstawiono na mapie podziału złoża „Brzezinka”
(rys. 1).
Aktualnie złoże węgla kamiennego „Brzezinka 3” jest niezagospodarowane przemy-
słowo. Trwają prace proceduralne zmierzające do zagospodarowania wydzielonych części
złoża „Brzezinka” przez Spółkę Brzezinka w obrębie udokumentowanego złoża „Brzezinka
3” oraz Spółki Tauron w części udokumentowanego złoża „Brzezinka 1”. Obecnie podmioty
starają się o uzyskanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach na eksploatację węgla
kamiennego w udokumentowanych złoża.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
19
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Rys. 1. Mapa podziału złoża węgla kamiennego „Brzezinka”
1.1.3. OKREŚLENIE PROJEKTOWANEGO OBSZARU I TERENU GÓRNICZEGO
Granice projektowanego Obszaru Górniczego „Brzezinka 3”, objętego planowanym
wydobyciem kopaliny - węgla kamiennego z pokładu 510 jako kopaliny głównej i metanu
jako kopaliny towarzyszącej - pokrywają się z granicami udokumentowanego złoża węgla
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
20
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
kamiennego „Brzezinka 3” i stanowią linie łączące punkty o podanych w tabeli 1.1
współrzędnych i przedstawionych graficznie na mapie w załączniku 2.
Tabela 1.1
Zestawienie współrzędnych projektowanego
Obszaru Górniczego „Brzezinka 3”
Nr punktu Współrzędne w układzie 2000/18
X Y
1 5563881,98 6584342,82
2 5563518,48 6584227,24
3 5562634,78 6583841,21
4 5562269,51 6583837,89
5 5561356,36 6583651,97
6 5561358,05 6583322,35
7 5561530,90 6582963,26
8 5561734,43 6582764,79
9 5561822,48 6582640,80
10 5561902,40 6582657,23
11 5562221,11 6582561,21
12 5562780,16 6582241,14
13 5562914,52 6582015,87
14 5563151,07 6581971,63
15 5563429,47 6581977,55
16 5563696,98 6582004,44
17 5564145,82 6582058,92
18 5564661,67 6581773,22
19 5564826,60 6581797,34
20 5564950,25 6581783,01
21 5565184,71 6581825,14
22 5565333,65 6581810,97
23 5565812,03 6582030,60
24 5566149,93 6582261,26
25 5566378,37 6582469,90
26 5566543,48 6582560,14
27 5566417,47 6582697,33
28 5566219,57 6582806,92
29 5566157,28 6582848,03
30 5565982,37 6582903,07
31 5565767,98 6582947,24
32 5565625,70 6582939,35
33 5565109,20 6582996,83
34 5565032,49 6583038,37
35 5564988,40 6583072,05
36 5564944,62 6583122,00
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
21
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Nr punktu Współrzędne w układzie 2000/18
X Y
37 5564922,04 6583166,33
38 5564906,16 6583212,48
39 5564846,29 6583479,46
40 5564723,08 6583653,08
41 5564576,32 6583751,92
42 5564102,66 6583927,56
43 5563940,26 6583996,87
44 5563875,12 6584084,63
45 5563853,08 6584147,06
46 5563845,87 6584237,88
Powierzchnia projektowanego obszaru górniczego „Brzezinka 3” wynosi 7,272 km2
Wyznaczono również granice projektowanego Terenu Górniczego „Brzezinka 3” przy
założeniu, że granica ta ogranicza teren objęty wpływani ograniczonymi izolinią obniżeń
20 mm. Granicę stanowią linie łączące punkty o współrzędnych podanych w tabeli 1.2 oraz
przedstawionych graficznie na mapie w załączniku 2.
Tabela 1.2
Zestawienie współrzędnych projektowanego
Terenu Górniczego „Brzezinka 3”
Nr punktu Współrzędne w układzie 2000
X Y
T1 5566601,00 6582375,00
T2 5566603,00 6582539,00
T3 5566520,00 6582728,00
T4 5566293,50 6582978,00
T5 5566074,50 6583146,00
T6 5565517,50 6583295,50
T7 5565368,50 6583379,00
T8 5565019,00 6583969,50
T9 5564358,50 6584360,50
T10 5564178,00 6584507,00
T11 5563776,00 6584685,50
T12 5563626,00 6584703,50
T13 5563283,50 6584611,50
T14 5562633,00 6584266,00
T15 5562245,50 6584188,00
T16 5561624,50 6584144,50
T17 5561264,00 6584037,50
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
22
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Nr punktu Współrzędne w układzie 2000
X Y
T18 5560946,50 6583675,50
T19 5560950,50 6583173,00
T20 5561292,00 6582680,00
T21 5561572,50 6582359,00
T22 5562083,50 6582166,00
T23 5562824,50 6581621,00
T24 5563207,00 6581535,00
T25 5564330,50 6581579,50
T26 5564905,50 6581480,00
T27 5565255,00 6581398,00
T28 5565710,00 6581517,00
T29 5566123,50 6581760,50
T30 5566508,50 6582182,50
Powierzchnia tak wyznaczonego Terenu Górniczego „Brzezinka 3” wynosi 12,29 km2.
1.1.4. WARUNKI GEOLOGICZNO-GÓRNICZE W ZŁOŻU
Wykształcenie litologiczne
Złoże „Brzezinka 3” zalega w obrębie karbońskiej górnośląskiej serii piaskowcowej.
Szczegółowa analiza warunków geologiczno-inżynierskich została ograniczona do opisu wy-
mienionej serii. Wszystkie charakterystyki cech fizycznych jak i wytrzymałościowych bazują
przede wszystkim na wynikach badań polowych i laboratoryjnych przeprowadzonych na pró-
bach rdzeni wiertniczych, pobranych z odwierconych otworów powierzchniowych, zlokali-
zowanych na badanym terenie oraz w obszarach przyległych: Brzezinka 1, 9, 10, 13 oraz
N-M2 (rysunek 2). Dla każdej podstawowej odmiany litologicznej przeanalizowano wartości
poszczególnych cech wytrzymałościowych.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
23
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Rys. 2. Lokalizacja otworów badawczych w rejonie złoża „Brzezinka 3”
Spąg górnośląskiej serii piaskowcowej zalega na głębokościach od -570 do -850, a jej
miąższość wynosi od 64,0 m do 176,2 m. W budowie litologicznej dominują piaskowce, któ-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
24
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
rych udział procentowy wynosi od 41,7% do 88,3% miąższości serii. Są to piaskowce głów-
nie średnioziarniste, rzadziej drobnoziarniste. W niektórych otworach, gdzie wykształcone są
warstwy siodłowe występują w spągu piaskowce gruboziarniste. Średnie właściwości fizyko-
mechaniczne tych utworów są następujące:
- gęstość właściwą (ρs) – 2,70 g/cm3,
- objętościową (ρn) – 2,39 g/cm3,
- porowatość (p) – 13,75 %,
- rozmakalność (r) – 1,
- wskaźnik osłabienia strukturalnego (WOS) – 0,71,
- wytrzymałość na rozciąganie skał (Rrr) – 4,02 MPa,
- wytrzymałość na rozciąganie próbek (Rrp) – 2,81 MPa,
- wytrzymałość na ściskanie skał (Rcm) – 40,41 MPa,
- wytrzymałość na ściskanie próbek (Rcp) – 29,93 MPa oraz laboratoryjne – 30,79 MPa.
Średnia wytrzymałość na rozciąganie piaskowców waha się od 1,42 do 3,64 MPa.
Najniższa wartość wytrzymałości na rozciąganie stwierdzono w otworze Brzezinka 9 leżącym
w południowej części jest spowodowana sąsiedztwem dyslokacji tektonicznej. Porowatość
piaskowców jest najniższa w porównaniu do nadległych serii.
Iłowce górnośląskiej serii piaskowcowej stanowią od 1,8 do 44,5% profilu. Są one
najczęściej zapiaszczone, warstwowane piaskowcami i mułowcami, a lokalnie występują
syderyty. Ich wrażliwość na działanie wody jest niska, średnia rozmakalność wynosi ok. 0,9.
Parametry wytrzymałościowe są zmienne. Wytrzymałość na rozciąganie wynosi od 0,05 do
3,52 MPa. Najniższe wartości zanotowano w otworze N-M2, a najwyższe w otworze
Brzezinka 10. Wytrzymałość na ściskanie waha się od 1,46 – 35,12 MPa.
Mułowce stanowią od 0,0 do 10,7% serii. Na podstawie nielicznych wykonanych
oznaczeń można tylko stwierdzić, że średnie parametry wytrzymałościowe są wyższe od
iłowców i piaskowców. Nie można określić rozkładu cech wytrzymałościowych w całym
obszarze.
Węgle górnośląskiej serii piaskowcowej stanowią od 2,94 do 23,29% serii. Średnia
wytrzymałość na ściskanie węgli wynosi 15,12 do 25,1 MPa, średnia urabialność w otworach
zmienia się od 0,97 – 2,64.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
25
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Geotechniczna charakterystyka pokładu 510
Pokład 510 - został objęty badaniami w otworach: Brzezinka 1, 9, 10 i 13 oraz N-M2
(rysunek 2). Zalega on na głębokości od 704,75 m p.p.t do 1050,0 m p.p.t. Jego miąższość
waha się od 1,1 m ( Brzezinka 10) do 14,2 m (Niwka Modrzejów 12). Parametry eksploata-
cyjne pokładu 510 górnośląskiej serii piaskowcowej scharakteryzować można następująco:
- strop bezpośredni i zasadniczy
W stropie pokładu 510 dominują piaskowce. Stropy te wykazują bardzo zmienną wy-
trzymałość na rozciąganie od 0,1 do 5,46 MPa. Opór rozwarstwienia iłowców w otworach
waha się od 0,49 - 3,03 MPa kwalifikując stropy od klasy I do V, czyli od opadających na-
tychmiast po odsłonięciu, aż do stropów trudno przechodzących w stan zawału
i zawisających w zrobach, wymagających sztucznego zraszania przy eksploatacji zawałowej.
Stropy wyższych klas będą trudno przechodzić w stan zawału sprzyjając powstawaniu dużych
koncentracji naprężeń;
- spąg
Nośność spągów iłowcowych tej serii odpowiada w większości klasie II i III, tj. spągów
o średniej i niskiej nośności. Spągi piaskowcowe można zakwalifikować do I klasy, czyli spą-
gów o dużej nośności;
- węgle
Węgle pokładów górnośląskiej serii piaskowcowej mają bardzo zróżnicowany wskaźnik ura-
bialności 0,97 do 3,29. Generalnie w większości otworów przebadane węgle należą do łatwo
i średnio urabialnych klasy II i III, jedynie w otworze N-M2 stwierdzono występowanie węgli
bardzo trudno urabialnych klasy VI.
Warunki geotermiczne
Warunki geotermiczne złoża „Brzezinka 3” określono na podstawie pomiarów
(profilowań) temperatury przeprowadzonych w 6 głębokich otworach zlokalizowanych
w rejonie złoża tj. : Brzezinka 1, 9, 10, 13 oraz Niwka- Modrzejów-26 i N-M2. Wyniki po-
miarów temperatury w pokładzie 510 zestawiono w tabeli 1.3.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
26
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Tabela 1.3
Zestawienie pomiarów temperatury pierwotnej skał wykonanych w otworach
wiertniczych w pokładzie 510
Lp. Otwór
Temperatura w
pokładzie 510
Stopień
geotermiczny
[ºC] [m/ºC]
1 Brzezinka -1 36,4* -
2 Brzezinka -9 35,2* -
3 Brzezinka -10 41,6 31,1
4 Brzezinka -13 32,9 37,3
5 Niwka Modrzejów
26
33,5* -
6 N-M2 32,5 31,1
*– temperatury szacowane
Temperatura w górotworze karbońskim, w pokładzie 510, generalnie rośnie wraz
z głębokością zalegania pokładu osiągając najwyższą wartość w otworze Brzezinka 10
(41,6°C). Najniższe temperatury zostały zanotowane jednak nie w najpłytszej części złoża,
lecz w jego centralnej części w otworach N-M2 i Brzezinka 13.
1.1.5. ZAGROŻENIA NATURALNE W ZŁOŻU ORAZ SPOSOBY PRZECIWDZIAŁANIA
TYM ZAGROŻENIOM
W rozdziale tym przeprowadzono analizę zagrożeń naturalnych mogących wpłynąć na
bezpieczeństwo prowadzenia ruchu zakładu górniczego, w tym związane z bezpieczeństwem
pracy górników.
1.1.5.1. Zagrożenie tąpaniami
Zagrożenie tąpaniami uzależnione jest od naturalnej skłonności skał do akumulowania
energii sprężystej i nagłego jej oddawania w momencie zniszczenia skały spowodowanego
wzrostem koncentracji naprężeń powyżej granicy wytrzymałości. Stopień koncentracji
naprężeń zależy od czynników naturalnych oraz górniczo-technicznych.
Czynnikami naturalnymi są głębokość zalegania, występowanie stref kompakcji
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
27
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
tektonicznej oraz grubych ławic skał o dużej wytrzymałości. Czynniki górniczo-techniczne, to
pozostawione niewybrane filary i resztki pokładów, krawędzie eksploatacji w pokładach
sąsiadujących oraz niestosowanie metod odprężających pokłady skłonne do tąpań. Podstawą
charakterystyki czynników naturalnych są badania wytrzymałościowe rdzeni otworów
wiertniczych oraz analiza budowy litologicznej skał, a zwłaszcza grubości pakietów warstw
o dużej wytrzymałości a także wyniki badań wskaźnika skłonności do tąpań.
W obrębie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” aktualnie nie prowadzi się żadnych
robót górniczych w związku z tym czynniki górniczo-techniczne tu nie występują. Prognozę
zagrożenia tąpaniami można tu prowadzić jedynie na podstawie czynników naturalnych oraz
aktualnych zaliczeń pokładów do odpowiednich stopni zagrożeń tąpaniami w kopalniach są-
siadujących.
Podstawą do określenia charakterystycznych danych naturalnych są informacje pozy-
skane z pobranych rdzeni wiertniczych w trakcie badań i oznaczeń przeprowadzonych w la-
boratoriach. Do oceny stopnia zagrożeń tąpaniami na rdzeniach przeznaczonych do badań
geotechnicznych oznaczono wskaźnik skłonności do tąpań WET oraz wskaźnik facjalności
stropu Wf. W przypadku górnośląskiej serii piaskowcowej najniższą wynoszącą 2,04 średnią
wartość WET odnotowano w otworze Brzezinka 9 a najwyższą wynoszącą 3,48 w otworze
Brzezinka 10. Z kolei średnie wartości Wf w obrębie GSP wahają się w dość szerokim prze-
dziale od 8,50 (otwór Brzezinka 10) do 35,67 (otwór Brzezinka 13). Wartości minimalne,
maksymalne oraz średnie WET i Wf zostały zestawione w tabeli 1.4.
Tabela 1.4
Współczynniki skłonności do tąpań w otworach wiertniczych – złoże węgla ka-
miennego „Brzezinka 3” górnośląskiej serii piaskowcowej
Parametr
st.
Nazwa otworu
Brzezinka 1 Brzezinka 9 Brzezinka
10
Brzezinka
13
N-M2 Razem
1 2 3 4 5 6
WET Wf WET Wf WET Wf WET Wf WET Wf WET Wf
GÓRNOŚLĄSKA SERIA PIASKOWCOWA
Ilość prób 3 3 3 3 3 4 3 3 12 1 20 16
Wart. min 1,49 30,2
5
0,43 4,60 3,48 4,40 2,06 8,87 2,29 8,94 0,43 1,33
Wart. max 3,93 41,2
7
3,43 32,9
5
3,48 9,87 3,24 59,6
0
5,21 8,94 9,56 59,60
Wart.
średnia
2,35 34,4
1
2,04 15,8
5
3,48 8,50 2,69 35,6
7
3,66 8,94 2,90 17,84
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
28
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
GSP na dokumentowanym obszarze zapada w kierunku południowym i południowo-
wschodnim a spąg jej występuje na głębokościach od -570 do -850 m n.p.m. Natomiast jej
miąższość jest bardzo zmienna i waha się w granicach od 64 do 176 m. Średnia wartość pa-
rametrów określających skłonność do tąpań wyliczonych w oparciu o wyniki badań rdzeni
wiertniczych są dla GSP następujące:
energetyczny wskaźnik skłonności do tąpań WET wynosi od 2,04 (otwór Brzezinka 9)
do 3,66 (otwór N-M2),
wskaźnik facjalności stropu Wf wynosi od 8,50 (otwór Brzezinka 10) do 35,67 (otwór
Brzezinka 13).
W przypadku Wf obniżone jego wartości zanotowano w otworach Brzezinka 9 i 10 oraz
N-M2, co spowodowane jest występowaniem otworu w rejonie uskoku i ma charakter lokal-
ny.
W zależności od wartości wskaźnika WET, węgle dzieli się na trzy grupy:
I WET ≥ 5 – węgiel skłonny do tąpań,
II 2 ≤ WTG < 5 – węgiel słabo skłonny do tąpań,
III WET < 2 – węgiel nieskłonny do tąpań.
Według ww. kryteriów pokład 510 w obrębie złoża „Brzezinka 3” można zaliczyć węgli słabo
skłonnych do tąpań. Stopień zagrożenia tąpaniami będzie określony po udostępnieniu złoża.
Stan zagrożenia tąpaniami nie wpłynie na zmianę aktualnego stanu występowania
wstrząsów górotworu oraz ich wpływu na infrastrukturę powierzchniową i środowisko natu-
ralne.
1.1.5.2. Zagrożenie pożarowe
Skłonność do samozapalenia oznacza się na próbkach węgla pobranych z wyrobisk
górniczych. Na próbkach tych określa się wg obowiązującej normy PN-93/G/04558 wskaźnik
samozapalności Sza
(w o
C/min.) i energii aktywacji utleniania się węgla A (kJ/mol) oraz
minimalnego okresu inkubacji pożaru. Zasada pomiaru tych wskaźników polega na określeniu
intensywności utleniania się próbki węgla na podstawie szybkości wzrostu jej temperatury
w dwóch różnych warunkach pomiaru. Wartości oznaczonych wskaźników są podstawą
zakwalifikowania pokładów do jednej z pięciu grup samozapalności.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
29
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
W tabeli 1.5 przedstawiono wyniki oznaczeń tego wskaźnika oraz zaliczenie do od-
powiednich grup samozapalności pokładów węgla w kopalniach sąsiadujących z obszarem
„Brzezinka 3”. Pokłady grupy 500 w kopalniach „Mysłowice” i „Wesoła” wykazują mniejszą
skłonność do samozapalania i zostały zaliczone do grupy IV i III. Jednakże w złożu „Niwka –
Modrzejów” nawet tej grupy pokłady wykazują dużą i bardzo dużą skłonność do samozapale-
nia. W związku z tym można się spodziewać, że generalnie pokłady w złożu „Brzezinka 3”
również będą zaliczone do IV i V grupy.
Tabela 1.5
Zestawienie wyników badań samozapalności prób węgla w kopalniach
sąsiadujących ze złożem „Brzezinka 3”
PO
KŁ
AD
KWK „Wesoła” KWK „Mysłowice” KWK "Niwka-
Modrzejów"
Wskaźnik
samozap.
węgla Szaf
Grupa
samozap
. węgla
Skłonność
węgla do
samozap.
Wskaźnik
samozap.
węgla Szaf
Grupa
samozap.
węgla
Skłonność
węgla do
samozap.
Wskaźnik
samozap.
węgla Szaf
Grupa
samozap
. węgla
Skłonność
węgla do
samozap.
501 76-89 III średnia 110 IV duża
510 93 IV duża 106-171 IV/V duża/b.du
ża
Przed uruchomieniem wyrobiska eksploatacyjnego zostanie przeprowadzona szczegó-
łowa analiza zagrożenia pożarowego. Rejony wentylacyjne wyposażone będą w podwójne
tamy bezpieczeństwa z nagromadzonym materiałem, umożliwiającym szybkie ich zamknięcie
i odizolowanie zagrożonego rejonu od pozostałej części kopalni. Metody eksploatacji i rodza-
je obudowy zmechanizowanej dobierane będą do lokalnych warunków tak, aby wyelimino-
wać do minimum straty węgla w zrobach.
Z uwagi na prognozowaną dużą i bardzo dużą skłonność do samozapalenia węgla, dla
skutecznej profilaktyki zapobiegania pożarom m.in. stosować się będzie:
w zakresie pożarów endogenicznych:
- właściwe przewietrzanie rejonów eksploatacyjnych
- bieżącą likwidację zbędnych wyrobisk, wraz z ich odizolowaniem od sieci wentylacyj-
nej,
- podsadzanie likwidowanych wyrobisk,
- stosowanie monitoringu ilości i jakości przepływającego powietrza
- stosowanie metod wczesnego wykrywania pożarów
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
30
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
w zakresie pożarów egzogenicznych:
- stosowanie niepalnych elementów obudowy wyrobisk korytarzowych
- stosowanie taśm trudnopalnych
- wyposażenie wyrobisk w sieć rurociągów przeciwpożarowych i niezbędny sprzęt gaśni-
czy, układy samo gaszące dla napędów taśmowych,
- maksymalnego ograniczenia prac spawalniczych.
W miarę postępu robót przygotowawczych prowadzone będą badania skłonności węgla do
samozapalenia.
Kopalnia posiadać będzie dla poszczególnych partii pokładu wyniki badań oznaczenia
skłonności węgla do samozapalenia wraz z określonym czasem inkubacji pożaru wykonane
przez jednostkę naukowo-badawczą uprawnioną przez Prezesa WUG.
Stan zagrożenia pożarowego nie wpłynie w jakikolwiek sposób na stan infrastruktury
powierzchniowej lub środowiska naturalnego. W przypadkach, dla których zajdzie do inkuba-
cji pożaru endogenicznego lub mogącego wystapić pożaru egzogenicznego, produkty z utle-
niania węgla wyprowadzone zostaną wraz z powietrzem zużytym poprzez wentylator głów-
nego przewietrzania do atmosfery. W takim przypadku, w krótkim okresie, możliwy będzie
wzrost gazów pożarowych w powietrzu kopalnianym wydalanym do atmosfery. Stan taki nie
wpłynie negatywnie na stan środowiska naturalnego w bezpośrednim otoczeniu wentylatorów
głównego przewietrzania.
1.1.5.3. Zagrożenie wybuchem pyłu węglowego
Klasę zagrożenia wybuchem pyłu węglowego określa się na podstawie:
badań pyłu węglowego pobranego z czynnych wyrobisk górniczych,
określenia stref występowania niebezpiecznego pyłu węglowego,
określenie miejsc możliwego zapoczątkowania wybuchu pyłu węglowego.
Ocenę tego zagrożenia przeprowadza się wyłącznie na podstawie badań w czynnych
polach eksploatacyjnych, drążonych wyrobiskach węglowych.
Dla obszaru złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” podstawą prognozy zagrożenia są
tylko zaliczenia do odpowiednich klas pokładu eksploatowanego w kopalniach sąsiadujących.
Wykaz wraz z zaliczeniem do odpowiedniej klasy przedstawiono w tabeli 1.6.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
31
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Tabela 1.6
Zestawienie pokładów z zaliczaniem do klasy zagrożenia wybuchem pyłu węglowego
w kopalniach sąsiadujących ze złożem „Brzezinka 3”
Złoże „Wesoła” Złoże „Mysłowice” Złoże „Niwka-
Modrzejów”
POKŁAD
Klasa zagrożenia
wybuchem pyłu
węglowego
POKŁAD
Klasa zagrożenia
wybuchem pyłu
węglowego
POKŁAD
Klasa zagrożenia
wybuchem pyłu
węglowego
510 B 510 B 510 B
Na podstawie powyższych zaliczeń można oczekiwać w przewidzianym do eksploata-
cji pokładzie 510 zagrożenia pyłowego klasy B. Pokład 510 w nowych partiach (polach)
w miarę udostępnienia i dostatecznego rozcięcia, zostanie przebadany i na podstawie uzyska-
nych wyników kopalnia każdorazowo wystąpi o zaliczenie poszczególnych partii (pól) do
odpowiedniej klasy zagrożenia wybuchem pyłu węglowego.
Stan zagrożenia wybuchem pyłu węglowego nie ma bezpośrednio wpływu na stan in-
frastruktury powierzchniowej i środowiska naturalnego.
1.1.5.4. Zagrożenie wyrzutami gazów i skał
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia
14.06.2002r. w sprawie zagrożeń naturalnych w zakładach górniczych, do kategorii skłon-
nych do występowania wyrzutów metanu i skał zalicza się pokłady węgla kamiennego lub ich
części, w których metanonośność wynosi powyżej 8 m3/tonę. Wyniki badań desorpcji wska-
zują, że w złożu węgla kamiennego „Brzezinka 3” tj. do głębokości 1050 m maksymalne,
stwierdzone wskaźniki desorpcji węgli są znacznie niższe od wartości granicznych przyjmo-
wanych dla węgli zdolnych do wyrzutów gazów i skał, tj. ΔP2>120 mm H2O
i V2p.>0.75 cm3/gcsw. Biorąc to pod uwagę, pokłady złoża „Brzezinka 3” można określić,
jako niezagrożone wyrzutami gazów i skał.
Stan zagrożenia wyrzutami gazów i skał nie ma wpływu na stan infrastruktury po-
wierzchniowej i środowiska naturalnego.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
32
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
1.1.5.5. Zagrożenie metanowe
Zgodnie z obowiązującym w zakresie kwalifikacji pokładów do kategorii zagrożenia
metanowego, Rozporządzeniem MSWiA z dnia 14.06.2002r. w sprawie zagrożeń naturalnych
w zakładach górniczych (Dz.U. Nr 94, poz. 841), udostępnione pokłady lub ich części zalicza
się do kategorii zagrożenia metanowego w zależności od stwierdzonej ilości metanu natural-
nego w m3 na tonę czystej, suchej substancji węglowej.
Na podstawie wyników badań gazowych w granicach złoża „Brzezinka 3” wynika, że
zalegające na głębokościach 730 – 1050 m, przedmiotowe złoże obejmujące pokład 510, cha-
rakteryzuje się obecnością znacznych ilości gazu – metanu, występującego głównie w stanie
związanym fizyko-chemicznie z substancją węglową jako tzw. metan sorbowany. Metan, któ-
ry będzie wydzielał się do wyrobisk w trakcie eksploatacji (kruszenia) węgla, zostanie stam-
tąd usunięty na drodze wentylacji. Decydującym czynnikiem kształtującym stan zagrożenia
metanowego jest stwierdzona badaniami, metanonośność pokładów węgla. Metanonośność
pokładu 510 stanowiącym złoże „Brzezinka 3” jest zróżnicowana, co w głównej mierze, uwa-
runkowane jest złożoną strukturą metanową złoża. W granicach złoża metanonośności pokła-
dów węgla wahają się w szerokich granicach od 0,000 - 0,1 m3CH4//tcsw (pokłady niemetano-
we) do 5,831 m3CH4//tcsw (III kategoria ZM). Maksymalną metanonośność stwierdzono
w otworze Brzezinka - 13 (nieidentyfikowany pokład warstw rudzkich na rzędnej ok. - 500 m
npm). Nie stwierdzono pokładów o metanonośnościach powyżej 8,0 m3
CH4//tcsw, kwalifiku-
jących je do IV kategorii zagrożenia metanowego.
1.1.5.6. Zagrożenia wodne
Stopnie zagrożenia wodnego
Złoże „Brzezinka 3” nie posiada dotąd zaliczenia do poszczególnych stopnia zagro-
żenia wodnego. Na podstawie analizy warunków hydrogeologicznych należy sądzić, że złoże
węgla kamiennego „Brzezinka 3”, na etapie wykonywania robót badawczych – udostępniają-
cych z powierzchni, zostanie zaliczone generalnie do II stopnia zagrożenia wodnego (m. in-
nymi ze względu na możliwość wystąpienia nierozpoznanych, zawodnionych uskoków),
a w obrębie stumetrowej strefy od spągu utworów nadkładu czwartorzędowego, do III stopnia
zagrożenia wodnego. Na podstawie art. 118 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
33
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. nr 163, poz. 981), zaliczenia złoża lub jego części do
odpowiednich stopni zagrożenia wodnego, dokona Kierownik Ruchu Zakładu Górniczego.
Źródła zagrożenia wodnego
Źródłami zagrożenia wodnego w kopalni mogą być:
cieki i zbiorniki powierzchniowe,
zawodnione utwory nadkładu,
zawodnione utwory serii złożowej karbonu,
uskoki i szczeliny wodonośne,
otwory wiertnicze i szyby,
podziemne zbiorniki wodne.
Cieki i zbiorniki powierzchniowe są powierzchniowym źródłem zagrożenia wodnego,
wszystkie pozostałe czynniki są podziemnymi źródłami zagrożenia wodnego.
Charakterystyka powierzchniowych źródeł zagrożenia wodnego
Ze względu na brak występowania na powierzchni złoża „Brzezinka 3” większych cie-
ków oraz zbiorników wodnych, a także dużą głębokość projektowanej eksploatacji oraz zale-
ganie w obrębie nadkładu izolacyjnych warstw o znacznych miąższościach, zbudowanych
z utworów nieprzepuszczalnych i słabo przepuszczalnych, można przyjąć, że cieki i zbiorniki
wodne na powierzchni nie będą stwarzały zagrożenia wodnego dla projektowanych robót
górniczych.
Charakterystyka podziemnych źródeł zagrożenia wodnego
Zawodnione utwory nadkładu - czwartorzęd
Utwory czwartorzędu zalegają bezpośrednio na karbonie na całej powierzchni złoża,
z tym, że nie wszędzie na stropie karbonu zalegają utwory przepuszczalne czwartorzędu.
Ocenia się, że na powierzchni obejmującej około 50 % obszaru złoża „Brzezinka 3”, głównie
w jego części północnej, istnieją dogodne warunki infiltracji wód opadowych
i czwartorzędowych w głąb górotworu karbońskiego. Dogodne warunki infiltracji występują
także w strefach dużych, nieciągłych zaburzeń tektonicznych - uskoków: Centralnego oraz
Wanda - Luiza.
Z charakterystyki warunków hydrogeologicznych wynika wniosek, że występujący
w stropie pokładu 510 poziom wodonośny należący do górnośląskiej serii piaskowcowej, nie
będzie stanowił zagrożenia wodnego dla robót górniczych. Roboty górnicze w pokładzie 510
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
34
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
prowadzone będą w dużej odległości pod zawodnionymi utworami nadkładu czwartorzędo-
wego. Izolację, projektowanych robót od utworów nadkładu, stanowią utwory karbonu, wy-
stępujące ponad stropem pokładu 510, o ponad 700 m grubości, w obrębie których zalegają
również warstwy nieprzepuszczalnych łupków ilastych i piaszczystych.
Zagrożenie wodne zawodniony czwartorzęd, może sprawiać jedynie w czasie drążenia
upadowych z powierzchni. Zgodnie z obowiązującymi przepisami przyjęto, że utwory nad-
kładu czwartorzędowego, z uwagi na możliwość nagromadzenia się w nim wód, stanowi źró-
dło zagrożenia wodnego. W związku z powyższym w odległości 100 m od stropu utworów
czwartorzędu zostanie wyznaczona strefa III stopnia zagrożenia wodnego.
Karbońskie poziomy wodonośne
Zawodnione piaskowce karbońskie występujące nad pokładem 510, będą źródłem do-
pływu wody do drążonych wyrobisk górniczych. Występowały będą zawilgocenia i wykro-
plenia oraz lokalnie wycieki lub sporadycznie wypływy o różnym natężeniu z ociosów, stropu
oraz spągu wyrobiska. Biorąc pod uwagę wieloletnie doświadczenia sąsiednich kopalń: KWK
„Niwka- Modrzejów” i KWK „Wesoła”, stwierdza się, że nie będzie to powodować zagroże-
nia dla prowadzonych robót górniczych, a jedynie krótkotrwałe pogorszenie komfortu pracy
załogi. Drenaż wywołany wpływami eksploatacji górniczej pokładu 510, obejmie poziom
wodonośny górnośląskiej serii piaskowcowej (GSP), zalegający w stropie pokładu. Z uwagi
na jego stosunkowo niewielką miąższość i niskie wartości parametrów hydrogeologicznych,
nie będzie on stanowił zagrożenia wodnego dla wykonywanych robót górniczych.
Uskoki i szczeliny wodonośne
Wpływ zawodnionych uskoków na możliwość występowania zagrożenia wodnego
w wyrobiskach pokładu 510 w złożu „Brzezinka 3”, jest na obecnym etapie rozpoznania trud-
ny do jednoznacznego zdefiniowania. W przedmiotowym złożu występuje kilka większych
uskoków w tym: Centralny i Wanda - Luiza. Ponadto mogą wystąpić nierozpoznane dotąd
uskoki o mniejszych zrzutach wewnątrz większych bloków tektonicznych wydzielonych
przez ww. duże uskoki.
Jedynym uskokiem o stwierdzonej wodonośności jest uskok „Wanda”, zbadany w ob-
szarze górniczym „Wesoła II”. Uskok ten może stwarzać zagrożenie wodne dla robót górni-
czych w przypadku jego niekontrolowanego nacięcia wyrobiskami. Dotychczasowe doświad-
czenia sąsiednich kopalń, uzyskane przy prowadzeniu robót górniczych wzdłuż uskoków
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
35
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
wskazują, że należy się liczyć z dopływami wody wzdłuż szczelin uskokowych o max. natę-
żeniu rzędu 0,05 - 0,1 m3/min i ciśnieniu ok. 1,6 MPa.
Poważnych utrudnień związanych z dopływem wody przy przechodzeniu dużych stref
uskokowych, należy się spodziewać w czasie drążenia upadowych z powierzchni, które będą
drążone w obrębie wyżej zalegających, silnie zawodnionych warstw łaziskich, należących do
krakowskiej serii piaskowcowej (KSP).
Dotychczasowe doświadczenia z robót górniczych wykonywanych w omawianym re-
jonie GZW wykazują, że górotwór związany z krakowską serią piaskowcową jest nadal silnie
zawodniony, a występujące na tym terenie w przeszłości wdarcia wody były najczęściej zwią-
zane z przekraczaniem stref uskokowych, w tym wyrobiskami korytarzowymi, przy czym nie
zawsze były to uskoki o dużych zrzutach.
Znane są liczne przykłady wdarć wody do wyrobisk górniczych zaistniałych głównie
w latach 60 przy przechodzeniu stref uskokowych. Największy wypływ o natężeniu docho-
dzącym do max. 62 m3/min nastąpił w dniu 31.03.1964 r. w czasie drążenia pochylni trans-
portowej do szybu Małgorzata, który zlokalizowany jest w odległości ok. 5 km na północy-
wschód od granicy złoża. Wystąpił on na niewielkim uskoku o zrzucie h = 5 m. Z literatury
znane są przypadki kilkakrotnych wdarć wody w KWK „Jan Kanty” w rejonie przejścia
uskoku Przemsza przekopem do partii „C” na poziomie 270 m. W czasie wykonywania robót
górniczych w tym robót korytarzowych - rozpoznawczych prowadzonych w nierozpoznanych
dotąd rejonach, w czasie drążenia upadowych udostępniających złoże „Brzezinka 3”, należy
zatem zwrócić szczególną uwagę na możliwość wystąpienia stref uskokowych, gdyż mogą
one stanowić główne źródło zagrożenia wodnego.
Niezlikwidowane otwory wiertnicze
Otwory badawcze odwiercone w przeszłości z powierzchni w złożu „Brzezinka”, na
podstawie informacji zawartej w kartach otworów, zostały zlikwidowane. W stosunku do czę-
ści otworów brak jest szczegółowych informacji z protokołów dotyczących cementacji rur
osłonowych, kontroli szczelności korków cementowych oraz sposobu likwidacji. W związku
z tym należy takie otwory traktować jako potencjalne źródło zagrożenia wodnego.
Podziemne zbiorniki wodne
W obrębie złoża „Brzezinka 3” nie występują zarejestrowane i kontrolowane dołowe
zbiorniki wodne. Najbliższe zarejestrowane zbiorniki wodne występują na obszarach sąsied-
nich, zlikwidowanych kopalń: „Jan Kanty” oraz „Niwka Modrzejów”.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
36
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
W rejonie północnym, w wyniku zatopienia wyrobisk górniczych KWK „Niwka-
Modrzejów” powstał kompleksowy podziemny zbiornik wodny o pojemności 5,8 mln m3.
Celem utrzymania rzędnej piętrzenia -160 m n.p.m. (tj. w obrębie zbiornika awaryjnego od -
145,0 do -160,0 m n.p.m.) prowadzone jest odwadnianie pompami głębinowymi w szybie
Kazimierz 1. Według stanu na 31.10.2013 r. zwierciadło wody w szybie „Kazimierz 1” znaj-
dowało się na rzędnej -160,73 m n.p.m. Szacowany dopływ do wyrobisk Rejonu „Niwka-
Modrzejów” wyniósł w 2012 r. -10,1 m3/min. Omawiany zbiornik został rozpatrzony, jako
potencjalne źródło zagrożenia wodnego dla projektowanych wyrobisk złoża „Brzezinka 3”.
W protokole nr 12/2008 CZOK z dnia 30.09.2008 r. zespół opiniodawczy stwierdził, że rejon
„Niwka-Modrzejów” nie stwarza zagrożenia wodnego dla KWK „Mysłowice-Wesoła”. Pół-
nocna część złoża „Brzezinka 3” została oddzielona od opisywanego zbiornika filarem bez-
pieczeństwa.
Nad złożem „Brzezinka 3” eksploatowane były płytko zalegające pokłady 215, 216
i 304 byłej kopalni „Przemsza”. Występują tam teraz rozległe zroby w/w pokładów na głębo-
kościach ok. 150 ÷ 200 m p.p.t., które przypuszczalnie są zawodnione. Brak jest bliższych
informacji o stanie zawodnienia tych zrobów. W dokumentacji złoża „Brzezinka” (1996r.)
w sąsiedztwie tych zrobów wyznaczone zostały filary bezpieczeństwa.
Zawodnione zroby odizolowane są od złoża „Brzezinka 3” miąższymi utworami serii
mułowcowej, ale powinny zostać szczegółowo przeanalizowane podczas lokalizowania upa-
dowych udostępniających złoże.
Przeciwdziałania zagrożeniom wodnym
Przeciwdziałanie istniejącym zagrożeniom wodnym polega na rozpoznaniu i likwidacji
źródeł zagrożenia. Drążenie wyrobisk udostępniających oraz przygotowawczych w partiach
niezbadanych poprzedzane jest wykonaniem otworów badawczo - hydrogeologicznych bada-
jące na wybiegu warunki wodne i likwidujące już rozpoznane źródła zagrożenia.
Złoże oraz górotwór przed rozpoczęciem robót górniczych należy zaliczyć
do odpowiednich stopni zagrożenia wodnego. Roboty górnicze w strefach II i III-go stopnia
zagrożenia wodnego należy prowadzić na podstawie technologii bezpiecznego drążenia wyro-
bisk w strefie zagrożenia wodnego pozytywnie zaopiniowanej przez Kopalniany Zespół ds.
Zagrożeń Wodnych i zatwierdzonej przez Kierownika Ruchu Zakładu Górniczego. Drążenie
wyrobisk udostępniających oraz przygotowawczych w partiach zagrożonych należy poprze-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
37
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
dzać wykonaniem z pozdiemnych wyrobisk otworów badawczo - hydrogeologicznych o dłu-
gości w zależności od potrzeb ustalonych każdorazowo przez Kierownika Ruchu Zakładu
Górniczego i zaopiniowanych przez Kopalniany Zespół do Spraw Zagrożeń Wodnych.
Wszystkie roboty górnicze w warunkach zagrożenia wodnego należy prowadzić pod
szczególnym nadzorem służby hydrogeologicznej kopalni oraz zgodnie z odpowiednimi
przepisami wykonawczymi do ustawy Prawo geologiczne i górnicze, w tym Rozporządzenia
Ministra Gospodarki z dnia 28 czerwca 2002r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy,
prowadzenia ruchu oraz specjalistycznego zabezpieczenia przeciwpożarowego
w podziemnych zakładach górniczych (Dz.U.02.139.1169).
Z analizy warunków hydrogeologicznych i stanu zagrożenia wodnego wynika, że przy
zachowaniu wyżej wymienionych metod jego rozpoznania i zwalczania nie będą one miały
wpływu na możliwość podjęcia eksploatacji, a tym samym nie wpłyną niekorzystnie na sto-
pień wykorzystania złoża.
W ramach profilaktyki przeciw zagrożeniu wodnemu kopalnia przewiduje
prowadzenie niektórych wyrobisk górniczych z zastosowaniem wierconych z podziemnych
wyrobisk otworów wyprzedzających ze względu na słabe rozpoznanie warunków
hydrogeologicznych. Przewiduje się również wykonywanie z wyrobisk górniczych otworów
badawczych z drążonych wyrobisk w celu zlokalizowania ewentualnych stref wodonośnych
(pakiety piaskowców, strefy uskokowe) oraz dla rozpoznania warunków wodnych. Na
bieżąco prowadzona będzie obserwacja zjawisk hydrogeologicznych we wszystkich
drążonych wyrobiskach oraz w wierconych otworach.
1.1.5.7. Zagrożenia radiacyjne naturalnymi substancjami promieniotwórczymi
Naturalnymi źródłami potencjalnego zagrożenia radiacyjnego są:
a) wody dołowe słone i osady z nimi związane ( promieniowane γ),
b) krótkożyciowe produkty rozpadu radonu (promieniowanie α).
W wyrobiskach górniczych w obrębie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3”, prowadzone
będą pomiary następujących wskaźników zagrożenia radiacyjnego:
- stężenia energii potencjalnej alfa krótkożyciowych produktów rozpadu radonu,
- ekspozycji na zewnętrzne promieniowanie gamma,
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
38
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
- sumarycznego stężenia izotopów radu Ra-226 i Ra-228 w wodach kopalnianych,
Z dotychczasowego monitorowania środowiska pracy i możliwości narażenia radiacyjnego
pracowników produktami rozpadu radonu w wyrobiskach sąsiednich złóż eksploatowanych
przez ZG Sobieski wynika, że średnioroczny efektywny równoważnik dawki w poprzednich
latach mieścił się w zakresie wartości 1- 2 mSv. Z powyższego wynika, że nie istnieje
zagrożenie otrzymania rocznego efektywnego równoważnika dawki większej niż 5 mSv,
będącej dolną granicą wartości wyznaczonej dla klasy A zagrożenia radiacyjnego naturalnymi
substancjami promieniotwórczymi.
Wody w dokumentowanym złożu będą w większości wodami, w których sumaryczna
zawartość izotopów radu to jest 226
Ra i 228
Ra będzie przekraczać wartość 1 kBq/m3. Zgodnie
z obowiązującymi przepisami dla stężenia radu w wodach przyjmuje się wartość poziomu
inspekcyjnego w wysokości 300 kBq/m3. W przypadku zaistnienia okoliczności
wymagających oznaczenia radu w osadach, pomiary te wykonane zostaną zgodnie
z obowiązującymi przepisami.
Na podstawie okresowych pomiarów wyżej wymienionych składników zagrożenia w
wytypowanych miejscach kopalni, obliczana będzie skuteczna dawka obciążająca będąca
podstawą do kwalifikacji wyrobisk i stanowisk pracy do klas zagrożenia radiacyjnego.
1.1.6. OPIS UDOSTĘPNIENIA I ZAGOSPODAROWANIA ZŁOŻA
1.1.6.1. Obecny i projektowany sposób udostępnienia złoża
Złoże węgla kamiennego „Brzezinka 3” jest złożem niezagospodarowanym pod
względem górniczym.
Złoże węgla kamiennego „Brzezinka 3” będzie stopniowo udostępniane od roku 2017
za pomocą wyrobisk chodnikowych – dwóch upadowych, drążonych z powierzchni. Upadowe
drążone będą z powierzchni w kierunku północno - zachodnim, o nachyleniu do 10°, do osią-
gnięcia pokładu 510. Całkowita długość upadowych wyniesie po ok. 4500 m.
Po udostępnieniu pokładu 510 w północnej części złoża wykonane zostaną pochylnie
o kierunku południowym oraz chodniki rozcinające złoże na parcele i pola eksploatacyjne. Na
etapie robót przygotowawczych wykonane zostaną dla każdej parceli pochylnie dla transpor-
tu, odstawy urobku i przewietrzania, następnie przystąpi się do robót wybierkowych polegają-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
39
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
cych w pierwszym etapie na drążeniu chodników z pozostawieniem filarów węglowych;
w drugim na wybieraniu części pozostawionych filarów w zakresie zapewniającym dotrzy-
manie założonych wskaźników charakterystycznych dla ochrony powierzchni.
Przedstawiony sposób udostępnienia złoża „Brzezinka 3” został zaprojektowany
w dostosowaniu do aktualnego stanu rozpoznania oraz posiadanych informacji geologiczno-
górniczych. W czasie prowadzenia robót udostępniających, w dostosowaniu do bieżącego
stanu rozpoznania uwarunkowań geologiczno-górniczych oraz pozyskiwanych informacji,
może ulec zmianie sposób przysposobienia przedmiotowego złoża do eksploatacji.
1.1.6.2. System eksploatacji kopaliny głównej
Wybór sytemu eksploatacji złoża wynika z przyjęcia za priorytet zasady minimalizacji
wpływów eksploatacji na powierzchnię.
Projektowana przez Zakład Górniczy powołany do wydobywania węgla kamiennego
ze złoża „Brzezinka 3”, eksploatacja górnicza pokładu 510 w latach 2019-2049, w granicach
projektowanego Obszaru Górniczego „Brzezinka 3”, prowadzona będzie systemem krótko-
frontowym – chodnikami eksploatacyjnymi z podsadzką hydrauliczną lub zestalaną. Przyjęty
sposób eksploatacji został dobrany ze względu na konieczność zapewnienia minimalnych
wpływów na powierzchnię. System ten polega na wybieraniu złoża systemem krótkofronto-
wym „rib panel extraction” z wykorzystaniem do urabiania węgla kombajnów „continuous
miner” – z pozostawieniem filarów. System eksploatacji będzie przebiegał dwuetapowo:
w pierwszej kolejności drążone są chodniki w obudowie kotwowej z pozostawieniem pomię-
dzy nimi płotów węglowych a następnie, w przyjętym porządku organizacyjnym pozostawio-
ne pasy węgla są przybierane na ustaloną głębokość bez dodatkowej obudowy. W chodniku
eksploatacyjnym podczas eksploatacji pasów węglowych stosowana będzie dodatkowo obu-
dowa hydrauliczna krocząca za postępem kombajnu. W ramach profilaktyki górniczej i ppoż.
przewidywane jest zastosowanie podsadzania wyrobisk z wykorzystaniem pyłów dymnico-
wych, podsadzki samozestalającej się a także innych materiałów, m.in. pochodzących z robót
udostępniających lub wzbogacania węgla. Przedmiotem planowanej eksploatacji jest warstwa
przystropowa pokładu. Pozostałe warstwy będą mogły być zagospodarowane w przyszłości
po dokonaniu szczegółowej analizy wpływów na powierzchnię od dokonanej eksploatacji,
prognozy wpływów projektowanej przyszłej eksploatacji, po uspokojeniu terenu górniczego.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
40
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Węgiel z przodka, po urobieniu przez kombajn załadowany będzie do wozów odstaw-
czych-samojezdnych, następnie przewieziony zostanie do punktu załadowczego na przeno-
śnik taśmowy, którym wytransportowany zostanie na powierzchnię. Po dokonanej eksploata-
cji wybrany chodnik zostanie otamowany a następnie podsadzony.
1.1.7. ODWADNIANIE ZŁOŻA
Przewidywana wielkość dopływu wód do kopalni
Złoże „Brzezinka 3” zostanie udostępnione za pomocą dwóch równoległych upado-
wych drążonych z powierzchni w kierunku północno - zachodnim, o nachyleniu do 10°, do
osiągnięcia pokładu 510. Całkowita długość upadowych wyniesie ok. 4500 m.
Ze względu na warunki geologiczne występujące w złożu, jego udostępnienie
z powierzchni, będzie się odbywało w warunkach znacznego zawodnienia wyrobisk. Na pod-
stawie dotychczasowego rozpoznania można stwierdzić, że rejon złoża „Brzezinka 3” pod
względem hydrogeologicznych warunków prowadzenia robót górniczych, cechować się bę-
dzie utrudnieniami analogicznymi do tych, spotykanych w kopalniach pozbawionych warstw
nieprzepuszczalnych w nadkładzie. W omawianym rejonie karbon przykryty jest wyłącznie
utworami czwartorzędowymi, niestanowiącymi istotnej przeszkody, na drodze infiltracji wód
opadowych do górotworu karbońskiego.
Przewidywany dopływ do wyrobisk udostępniających z powierzchni
Projektowane upadowe drążone będą w zmiennych warunkach hydrogeologicznych, ja-
kie spodziewane są na ich wybiegu. Długość całkowita projektowanych upadowych wynosi
około lc = 4500 m. Wyróżnić tu można, co najmniej 3 odcinki o różnych warunkach hydro-
geologicznych, a tym samym odmiennych dopływach wody:
I) Odcinek na którym wystąpi bezpośredni kontakt z utworami zawodnionego czwartorzę-
du (długość ok. 300 m) - odcinek I o długości około l1 = 300 m. Prognozowany dopływ
dla upadowych na odcinku I wyniesie około Q1 = 3,220 m3/min.
II) Odcinek położony w strefie stropowej utworów karbonu (przyjęto odległość do 100 m
poniżej stropu karbonu) - odcinek II o długości około l2 = 500 m. Prognozowany do-
pływ dla upadowych na odcinku II wyniesie około Q2 = 1,200 m3/min.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
41
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
III) Odcinek położony w karbonie na większych głębokościach (przyjęto głębokość więk-
szą niż 100 m od stropu karbonu - odcinek III o długości około l3 = 3700 m. Prognozo-
wany dopływ dla upadowych na odcinku III wyniesie około Q3 = 0,300 m3/min.
Należy podkreślić, że poszczególne poziomy wodonośne przedzielone są warstwami
słabo przepuszczalnymi, co w praktyce ograniczy wpływ projektowanych upadowych na za-
sięg leja depresji. Projektowany sposób wykonania upadowych (częściowe uszczelnienie gó-
rotworu wzdłuż upadowych) ograniczy możliwość przepływu wody wgłąb górotworu (wzdłuż
wykonanych upadowych).
Całkowity, prognozowany dopływ do upadowych udostępniających wyniesie:
Qc = Q1 + Q2 + Q3 = 3,220 + 1,200 + 0,300 = 4,720 m3/min.
W miejscach koncentracji dopływu naturalnego, planuje się selektywne ujęcie wód
dopływających do upadowych i wykorzystanie ich do potrzeb technologicznych zakładu gór-
niczego. Prognozuje się, że w upadowych ujęte zostaną wody w ilości 4,2 m3/min. Ujęta
woda będzie miała parametry pozwalające na jej wykorzystanie do celów przemysłowych
(technologicznych). Jakość tych wód nie będzie spełniała wymagań określonych dla wody
przeznaczonej do spożycia (podwyższone zasolenie, zanieczyszczenia migrujące z po-
wierzchni terenu). Ujęta woda będzie wykorzystywana głównie do zasilania oraz uzupełniania
obiegów chłodzących, zraszania urobku, hydrotransportu itp.
Należy podkreślić, że upadowe po wydrążeniu i wykonaniu obudowy, będą częściowo
izolowane od górotworu, co istotnie zmniejszy dopływ wody do wyrobisk górniczych po uru-
chomieniu eksploatacji. Prognozowany dopływ z rejonu upadowych do rejonu eksploatacji
złoża, ograniczy się do wielkości poniżej 0,52 m3/min.
Przewidywany dopływ do wyrobisk przygotowawczych i eksploatacyjnych
Wielkość dopływu wód podziemnych do wyrobisk górniczych (przygotowawczych
i eksploatacyjnych) oszacowano na poziomie
Q = 0,026 m3/s = 1,57 m
3/min.
Uwzględniając prognozowany dopływ do upadowych po ich wykonaniu na poziomie
0,52 m3/min oraz obliczony powyżej dopływ do wyrobisk eksploatacyjnych wynoszący mak-
symalnie 1,57 m3/min, całkowity dopływ wód kopalnianych w rejonie projektowanej eks-
ploatacji złoża wyniesie około 2,1 m3/min.
Dopływ do wyrobisk eksploatacyjnych będzie zależał od wielkości rozcięcia złoża
i w miarę postępu robót, w związku z postępującym odwodnieniem i związanym z tym sczer-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
42
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
pywaniem zasobów statycznych, dopływ do wyrobisk będzie stopniowo malał. Również zna-
czący wpływ na malejący dopływ wód do upadowych będzie miała hydroizolacja od zawod-
nionego górotworu w wyniku zastosowania środków izolacyjnych (mineralnych, chemicz-
nych) wtłaczanych z wyrobiska wyprzedzająco przed czoło drążonego przodka, zgodnie
z opracowaną technologią likwidacji zagrożenia wodnego w trakcie drążenia upadowych udo-
stępniających. Zastosowanie izolacji wodnej upadowych od stwierdzonych poziomów wodo-
nośnych - poza okresem ich drążenia - nie naruszy ich własności, rozprzestrzenienia, zasobów
wodnych. Nie przewiduje się, po wydrążeniu upadowych i ustabilizowaniu warunków wod-
nych w górotworze wystąpienia lejów depresji oraz nie przewiduje się obniżenia poziomu
czerpania wody z istniejących ujęć wody.
W trakcie eksploatacji Złoża „Brzezinka 3”, całkowity dopływ wód kopalnianych
wyniesie około 6,3 m3/min.
Odwodnienie kopalni będzie odbywało się poprzez pompownie lokalne do przepom-
powni rejonowych, stamtąd do zespołu osadników głównych przy pompowni głównej.
W osadnikach głównych wody pochodzące z dopływu naturalnego i wody technologiczne
(m.in. z podsadzki hydraulicznej) będą klarowane z zawiesiny. Wstępnie oczyszczone wody
dołowe będą pompowane do osadnika na powierzchni, skąd po oczyszczeniu z zawiesiny bę-
dą odprowadzane ciekiem Przyrwa do rzeki Przemszy.
Uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego na wykonanie wylotu (urządzenia wodnego)
do koryta cieku Przyrwa prowadzącego wody do rzeki Przemszy wymaga uzgodnienia wa-
runków technicznych projektowanego wylotu z administratorem odbiornika.
Uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego na wprowadzanie wód dołowych do koryta
cieku Przyrwa prowadzącego wody do rzeki Przemszy nastąpi po uzyskaniu pozwolenia
wodnoprawnego na odwodnienie zakładu górniczego.
Gospodarka wodno-ściekowa zakładu górniczego zarojektowana zostanie zgodnie
z obowiązującymi przepisami prawa oraz przy zachowaniu dopuszczalnych warunków w za-
kresie odprowadzania ścieków przemysłowych (wód kopalnianych) do wód powierzchnio-
wych.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
43
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
1.1.8. PRZEWIDYWANA WIELKOŚĆ WYDOBYCIA WĘGLA KAMIENNEGO ORAZ
SPOSÓB JEGO WYKORZYSTANIA
Według opracowanych szczegółowych harmonogramów eksploatacji do połowy roku
2049, przewiduje się prowadzenie wydobycia węgla w jedynym, przemysłowym pokładzie
złoża - pokładzie 510, w warstwie przystropowej. Zgodnie z tym harmonogramem na wnio-
skowany okres obowiązywania koncesji t.j. do 2050 r., przewiduje się prowadzenie eksploat-
acji praktycznie na całej powierzchni złoża, za wyjątkiem 4 parcel nr: 801, 802, 1001/1
i 1002/1, zaliczonych do nieprzemysłowych.
Parcele nr 801, 802 położone są w północnej części złoża, w małej odległości od do-
łowego zbiornika wodnego w zrobach zatopionej KWK „Niwka – Modrzejów”, to jest w od-
ległości mniejszej niż ok. 100 m, gwarantującej jednak uniknięcie możliwości wystąpienia
zagrożenia wodnego. W związku z powyższym ustanowiono filar bezpieczeństwa od zbior-
nika wodnego, w obrębie którego nie będzie prowadzona eksploatacja górnicza. Z tego tytułu
do zasobów nieprzemysłowych zaliczono zasoby parcel 801 i 802 (1 487 tys. ton - 1,64%
ogółu zasobów bilansowych).
Parcele nr 1001/1 i 1002/1 położone są w zachodniej części złoża, silnie zuskokowa-
nej w bezpośredniej strefie uskoku Wanda, co jest istotnym utrudnieniem dla podjęcia w ich
obrębie eksploatacji górniczej. Z tego tytułu do zasobów nieprzemysłowych zaliczono zasoby
parcel 1001/1 i 1002/1 (1 122 tys. ton - 1,24% ogółu zasobów bilansowych).
W obrębie złoża „Brzezinka 3” wg ustaleń Programu Zagospodarowania Złoża (PZZ),
występują udokumentowane zasoby przemysłowe węgla kamiennego w ilości ogółem
90,8 mln ton, w tym zasoby operatywne w ilości 25,5 mln ton zalegające w warstwie przy-
stropowej pokładu 510, które są przewidywane do eksploatacji w latach 2015 – połowa 2049.
Wielkość ta, przy planowanym poziomie wydobycia w ilości 0,5 – 1,3 mln ton rocznie, za-
pewnia wystarczalność wydzielonej grupy zasobów przemysłowych i operatywnych, w wnio-
skowanym okresie obowiązywania koncesji, to jest do 2050 r.
Eksploatację górniczą zaplanowano w partiach pokładu 510, charakteryzujących się
miąższościami powyżej 1,5 m które spełniaja inne uwarunkowania techniczno – ekonomicz-
ne, w tym aspekty dotyczące ochrony środowiska, powierzchni i zagrożeń naturalnych.
Uwzględniono również opłacalność prowadzenia wydobycia w wytypowanych partiach złoża.
Projektowana eksploatacja górnicza umożliwia podjęcie w przyszłości eksploatacji
warstwy środkowej i przyspągowej pokładu 510.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
44
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
1.1.9. PRZEWIDYWANA WIELKOŚĆ WYDOBYCIA KOPALINY TOWARZYSZĄCEJ
ORAZ SPOSÓB JEJ WYKORZYSTANIA
W obrębie złoża „Brzezinka 3” poza węglem kamiennym, występuje metan z węgla
kamiennego, jako kopalina towarzysząca, nadająca się do przemysłowego wykorzystania.
Zasoby bilansowe metanu jako kopaliny towarzyszącej w złożu „Brzezinka 3”, obliczono
w obrębie strefy złożowej tj. części złoża gdzie występują pokłady o metanonośności powyżej
2,5 m3
CH4//tcsw, a średnie metanonośności są wyższe od metanonośności resztkowej, określo-
nej dla złoża na 1,050 m3
CH4//tcsw. W strefie tej przewiduje się, prowadzenie wydobycia me-
tanu przez kopalnię.
Obliczone zasoby bilansowe metanu sorbowanego jako kopaliny towarzyszącej w złożu
„Brzezinka 3” do głębokości spągu pokładu 510 (max głębokość ok. 1050 m), ustalone
w kategoriach rozpoznania C wynoszą ogółem 134,052 mln m3
CH4 i mogą być w przyszłości
przedmiotem eksploatacji poprzez system odmetanowania kopalni.
Na podstawie stopnia wykorzystania metanu występującego w złożach węgla kamien-
nego kopalń Kompani Węglowej szacowane wykorzystanie wydzielającego się metanu ocenia
się w wysokości do 20-24% (dane za 2009r.)
W wyniku weryfikacji prognozowanej metanośności badaniami przeprowadzonymi na
próbach pobranych bezpośrednio z drążonych wyrobisk, oznaczeniu metanowości bez-
względnej charakterystycznej dla określenia wielkość źródła emisji metanu ze złoża, niewy-
klucza się możliwości rozbudowania systemu odmetanowania o ujmowanie metanu bezpo-
średnio ze złoża. W takim przypadku możliwe będzie zwiększenie ilości metanu wydobytego
ze złoża i poprawienie wskaźnika jego wykorzystania.
Dla przedmiotowego przedsięwzięcia, z uwagi na projektowany system eksploatacji,
nie projektuje się dołowych ujęć metanu.
Wydzielający się metan do wyrobisk górniczych odprowadzany będzie wraz ze zuży-
tym prądem powietrza do wentylatora głównego przewietrzania. W dyfuzorach wentylatorów
głównego przewietrzania zabudowane będą ujęcia powietrza kopalnianego (MWENT), któ-
rymi powietrze kierowane będzie do instalacji utylizacyjnej metanu. Podstawowymi urządze-
niami umożliwiającymi utylizację metanu z powietrza kopalnianego są:
- urządzenie do pobierania i przesyłu gazów (powietrza z metanem) - MWENT,
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
45
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
- reaktor spalający metan z MWENT - TFRR,
- wymiennikownia dla odzysku ciepła z gazów spalinowych lub generatory do pro-
dukcji energii elektrycznej,
- emiter gazów – spalin z reaktora do atmosfery (komin).
Utylizacja metanu z powietrza kopalnianego przeprowadzona zostanie w termicznym
reaktorze przepływowo-rewersyjnym TFRR.
Przykładowym, polskim rozwiązaniem technicznym jest IUMK-100 autorstwa Kon-
sorcjum Utylizacji Metanu z Pokładów Węgla: AGH, Politechniki Wrocławskiej i Uniwersy-
tetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (rys. 3). Instalacja ta pracuje w skali półprzemy-
słowej na szybie VI kopalni JAS-MOS w Jastrzębiu Zdroju. Do końca 2015r ma zostać wy-
konany projekt instalacji przemysłowej IUMK 1000 o mocy cieplnej 1MW, która będzie
umożliwiała także produkcję energii elektrycznej.
Nie wyklucza się możliwość zastosowania technologii australijskiej dla wykorzysta-
nia, jako paliwa powietrza wentylacyjnego MWENT o niskiej zawartości metanu. Instalacje
takie pracują od 1994r.
Przedstawiona koncepcja zagospodarowania i utylizacji metanu z powietrza wentyla-
cyjnego projektowanego Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” w termicznym reaktorze rewer-
syjnym TFRR jest na wskroś innowacyjna ekologicznie i energetycznie.
Rys. 3. Schemat instalacji pozyskania i utylizacji metanu z powietrza wentylacyjnego (opra-
cowany przez Konsorcjum Utylizacji Metanu z Pokładów Węgla).
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
46
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
1.1.10. ZAGOSPODAROWANIE POWIERZCHNI
Zakład Górniczy „Brzezinka 3” zlokalizowany zostanie w Mysłowicach pomiędzy ul.
Cmentarną i Piaskową – część południowa oraz ul. Piaskową w kierunku autostrady A4 –
część północna (załącznik 3).
Część północna:
Działki 1149/150, 1150/150, 1151/150, 281/149, 850/154, 1555/147, 1557/149,
1561/149, 1559/149, 1552/146, 1554/147, 1556/149, 1558/149, 1560/149,
151, 152
Część południowa:
Działki: 307/42, 157/42, 160/37, 168/43, 166/43, 164/43 - Zakład Przeróbki Węgla
„Brzezinka” (Haldex S.A.) oraz 311/42, 214/42, 312/42, 313/42, 303/42.
Razem części południowa i północną stanowią działki o powierzchni łącznej 11,5 ha.
W części północnej ZG „Brzezinka 3” zlokalizowane zostaną (załącznik 3):
- wloty do upadowych udostępniających złoże „Brzezinka 3”,
- wentylatory głównego przewietrzania (1,2), kubatura 2 x 480 m3
- główna rozdzielnia elektryczna (3), kubatura 840 m3
- instalacja do utylizacji metanu z powietrza wentylacyjnego (25), kubatura 1464 m3
- budynek administracyjny wraz z dyspozytorniami, biurami działów ruchu (8), kubatu-
ra 2400 m3
- budynek z pomieszczeniami biur oddziałów, lampownią, markownią i wydawaniem
środków ochrony osobistej (6), kubatura 3648 m3
- budynek pomieszczeń socjalnych dla załogi obejmujących szatnię i łaźnię (7), kubatu-
ra 4200 m3
- magazyn dla materiałów i urządzeń transportowanych na dół, niezbędnych do produk-
cji (4,) kubatura 3120 m3
Pomieszczenia socjalne zaprojektowane zostaną dla pomieszczenia 500 pracowników
zakładu górniczego.
W części południowej, bezpośrednio przy ul Piaskowej planowany jest dwupoziomo-
wy parking o powierzchni zabudowy 1728m2 i kubaturze 10368m
3 na 128 samochodów oso-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
47
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
bowych dla zatrudnionych pracowników. Parking dla jednośladów o powierzchni zabudowy
384 m2
na 128 stanowisk, planowany jest w części północnej przy ul. Piaskowej.
W części południowej planuje się usytuować ponadto:
- zbiornik podsadzkowy wraz z punktem poboru pyłów dymnicowych (pyłów) z cy-
stern w obiegu zamkniętym (10), kubatura ok.672 m3,
- budynek zarządu, kubatura ok.1000 m3,
- magazyn węgla konfekcjonowanego (13), kubatura ok.2880 m3,
- hala konfekcjonowania węgla wraz z magazynem (14), kubatura ok.1260 m3
- warsztaty naprawcze i garaż pojazdów dołowych (22), kubatura ok.3960 m3
- warsztat elektryczny, automatyki i teletechniki (19), kubatura ok.1088m3
- budynek kopalnianej stacji ratownictwa górniczego (23), kubatura ok.1584m3
- zbiorniki wody podsadzkowej i osadniki (12), kubatura ok. 10176m3
Wydobyty węgiel zostanie wytransportowany na powierzchnię upadową w części po-
łudniowej, będącą odgałęzieniem od upadowej wydobywczej. Stąd taśmociągiem napo-
wietrznym urobek skierowany zostać może bezpośrednio do załadunku na wagony lub do
sortowni dla uzyskania zadanych sortymentów lub na zwał węgla o pojemności do ok.
150 000 ton. Planuje się konfekcjonowanie części wydobytego węgla w hali usytuowanej
przy sortowni. Konfekcjonowany węgiel magazynowany może być w hali konfekcyjnej lub
w magazynie węgla paczkowanego. Łącznie magazyny pomieszczą do 2 000 ton węgla pacz-
kowanego w workach po 20 kg, co stanowi ok. 2400 europalet. Projektowana jest także drob-
na sprzedaż na samochody węgla konfekcjonowanego i węgla luzem. Część „produkcyjna”
Zakładu Górniczego zlokalizowana będzie na nieruchomościach i obiektach użytkowanych
dotychczas przez Zakład Przeróbki Węgla „Brzezinka” (Haldex S.A.). Planowana jest kom-
pleksowa modernizacja obiektów istniejących do projektowanej działalności. Część obiektów
zostanie wyburzona.
Skomunikowanie ZG „Brzezinka 3”:
- drogi:
- samochody osobowe (załoga) dojazd od ul. Piaskowej,
- samochody ciężarowe: od tzw. drogi technologicznej użytkowanej obecnie
przez Zakład Przeróbki Węgla „Brzezinka” (planowana przebudowa ulicy
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
48
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
przez Inwestora) lub od południa ul. Cmentarną po wykonaniu połączenia
z rozjazdem przy hali Panattoni,
- kolej – aktualnie istniejące połączenie obsługiwane przez CTL. Firma CTL jest zainte-
resowana świadczeniem usługi jako przewoźnik.
Skomunikowanie ZG „Brzezinka 3” zarówno z głównymi trasami komunikacyjnymi
kraju przez istniejące szlaki komunikacyjne do Wschodniej Obwodnicy GOP, a następnie do
autostrada A4, jak i kolejowymi (dostęp do torów CTL) odbywać się będzie w zgodzie z ob-
owiązującymi przepisami prawa, bez przekroczenia dopuszczalnych norm oraz z zastosowa-
niem technologii ograniczających negatywny wpływ przedsięwzięcia na środowisko.
Za pomocą komunikacji kołowej przewidywany jest transport części urobku oraz do-
jazd pracowników (około 500 osób). Komunikacja kołowa odbywać się będzie za pomocą
istniejących dróg publicznych oraz po terenach, które w istniejących miejscowych planach
zagospodarowania przestrzennego lub Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania
przestrzennego są dozwolone lub przeznaczone są na funkcje komunikacji
Skomunikowanie kolejowe ZG „Brzezinka 3” odbędzie się w oparciu o obowiązujące
normy i regulaminy ustalone dla obecnie działającego Zakładu Przeróbki Węgla „Brzezinka”.
Projektowana produkcja w wysokości 3600 ton na dobę nie wymaga rozbudowy istniejącej
infrastruktury kolejowej a jedynie jej modernizacji.
1.1.11. PROGNOZA PARAMETRÓW JAKOŚCIOWYCH PRODUKTU HANDLOWEGO
WRAZ Z OCENĄ MOŻLIWOŚCI ZBYTU
Ocenę rodzaju i jakości kopaliny w złożu „Brzezinka 3” przeprowadzono
w dokumentacji geologicznej, w oparciu o wyniki analiz chemiczno-technologicznych
wykonanych na próbach z otworów wiertniczych. W złożu występują węgle energetyczne
typu 31 i 32 o niskiej zawartości siarki całkowitej.
Złoże węgla kamiennego „Brzezinka 3” charakteryzuje się następującymi parametrami
jakościowymi:
zawartość popiołu - od 3,51 do 22,44 średnia 12,27 %
wartość opałowa - od 22 696 do 30 051 średnia 26 844 kJ/kg
zawartość siarki - od 0,21 do 0,76 średnia 0,39 %
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
49
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
gęstość przestrzenna - od 1,33 do 1,40 średnia 1,37 t/m3
Wegiel kierowany do sortowni będzie sortowany do następujących sortymentów:
0 – 8 mm - miały
10 – 25 mm - groszek do konfekcjonowania,
8 – 30 mm - groszek
30 – 50 mm - orzech
> 50 mm - kęsy
Węgiel z pokładu 510 jest bardzo dobrym paliwem dla odbiorców spalających węgle
w celach energetycznych. Niespiekające węgle typu 31 są cenione ze względu na dłuższą ży-
wotność palenisk i rzadszą konieczność ich oczyszczania z nagaru. Prócz energetyki przemy-
słowej węgiel produkowany ze złoża „Brzezinka 3” będzie głównie przeznaczony dla odbior-
ców detalicznych. Istotne znaczenia ma tu węgiel gruby, cechujący się wysoką kaloryczno-
ścią, niską zawartością siarki oraz popiołu, który ze względu na doskonałe parametry spala-
nia, jest doskonałym paliwem do celów grzewczych stosowanych w gospodarstwach domo-
wych.
Węgiel z pokładu 510 będzie poszukiwanym produktem przez firmy produkujące mie-
szanki węgli z uwagi na posiadaną wysoką jakość energetyczną (wysoką wartość opałową,
niską zawartość siarki i popiołu).
1.1.12. TECHNOLOGIA UZYSKANIA PRODUKTU HANDLOWEGO
Węgiel po przetransportowaniu na powierzchnię przenośnikami taśmowymi zlokali-
zowanymi w upadowej wydobywczej poddany zostanie sortowaniu poprzez kruszenie na kru-
szarkach w budynku nr 15 - załacznik 3, (występujące ewentualne pylenie neutralizowane
będzie poprzez zabudowane zraszacze na zasypie węgla) i przesiewanie na zespole przesie-
waczy o wydajności ok 300 t/h, po czym zostanie przetransportowany:
1. do konfekcjonowania w budynku nr 14 (sortymenty -groszki),
2. do załadunku na wagony (w zależności od zapotrzebowania) z zastosowaniem zrasza-
czy. Załadunek i obsługa bocznicy kolejowej prowadzone będą w oparciu o aktualnie
funkcjonujące i obowiązujące regulaminy zapewniające bezpieczeństwo,
3. do załadunku na samochody ciężarowe,
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
50
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
4. na zwałowisko do sprzedaży drobnicowej. Ze zwałowiska węgiel będzie ładowany za
pomocą ładowarek kołowych. Przewiduje się wydajność urządzeń do 300t/h.
Na całej długości ciągu technologicznego zastosowane zostaną odpowiednie technolo-
gie celem ograniczenia emisji hałasu i pylenia.
Produktem końcowym będzie węgiel w następujących sortymentach:
0 – 8 mm - miały
10 – 25 mm - groszek do konfekcjonowania,
8 – 30 mm - groszek
30 – 50 mm - orzech
> 50 mm - kęsy
1.1.13. WALORYZACJA ŚRODOWISKA
Obszar objęty waloryzacją położony jest w południowej części miasta Mysłowice na te-
renie osiedli: Powstańców Śląskich, Zawadzkiego oraz dzielnicach Brzęczkowice, Brzezinka,
Kosztowy, Larysz i Hajdowizna. Od północnej strony obszar graniczy z Sosnowcem, a od
wschodniej z Jaworznem.
Zbiorowiska leśne
Waloryzowany obszar pod względem występowania siedlisk przyrodniczych jest mocno
zróżnicowany i zniekształcony. Z jednej strony występuje tu gęsta zabudowa mieszkaniowa
i droga szybkiego ruchu, z drugiej zaś połacie różnych zbiorowisk leśnych, grunty orne, tere-
ny śródpolne oraz nieużytki. Szata roślinna jest niejednorodna, a kompleksy leśne, dawniej
zwarte stanowiące jednolity ekosystem, są mocno rozdrobnione i odizolowane. W północno –
zachodniej części badanego obszaru znajdują się Lasy Mysłowickie, natomiast w południowej
części - Lasy Ławecko-Dziećkowickie. Pomimo, iż większa cześć lasów była sadzona na
niewłaściwym stanowisku, w obrębie nich można wyodrębnić kilka typów siedlisk przyrodni-
czych:
1. Lasy mieszane świeże, w których drzewostan tworzą głównie dęby szypułkowe, sosny
buki, z domieszką brzozy, grabu, lipy, klonu, modrzewia i osiki. Podszyt złożony jest
z jarzębiny, trzmieliny i kruszyny
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
51
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
2. Lasy mieszane wilgotne, w których drzewostan tworzą dęby szypułkowe, buki, klony,
z mniejszym udziałem świerków i brzóz i sosen.
3. Lasy świeże - warstwę drzew tworzą głównie dęby i buki, z domieszką lip, klonów po-
spolitych i jaworów, grabów, osik i modrzewi. W poszycie występuje: leszczyna, trzmie-
lina, jarzębina, kalina, kruszyna i bez czarny.
4. Lasy wilgotne, w którym drzewostan budują dęby szypułkowe, jesiony, olsze czarne,
wiązy szypułkowe, oraz kruszynami, trzmielinami i czarnymi bzami w podszycie.
5. Bory wilgotnych mieszanych - z warstwą drzew złożoną z sosen, z domieszką brzóz, dę-
bów i osik, oraz krzewiastymi wierzbami i kruszynami w podszycie. Duża wilgotność
tych zbiorowisk powoduje, że warunki dla rekreacji zalicza się do niekorzystnych.
6. Bory mieszane świeże - z warstwą drzew złożoną z sosen, dębów szypułkowych i brzóz,
a w niższym piętrze również osiki. Powstają na podłożu piaszczysto-gliniastym. Warstwa
krzewów, w której dominuje jarzębina, kruszyna, podrost gatunków drzewostanu, a na
żyźniejszych siedliskach również leszczyna - jest dobrze rozwinięta.
7. Olsów jesionowych, zajmujących siedliska żyzne, bagienne, z bardzo płytką lub płytką,
ruchomą wodą gruntową o odczynie obojętnym lub zasadowym. Siedlisko to często sta-
nowi przejście do lasu wilgotnego. Drzewostan tworzą głównie jesion i olsza czarna.
Podszyt w olsach jesionowych jest złożony z czeremchy zwyczajnej i bzu czarnego.
8. Lasy mieszane bagienne – rozwijają się na podłożach bagiennych, z warstwą drzewosta-
nu tworzoną przez olchy czarne, sosny, z domieszką świerków, brzóz omszonych i dę-
bów szypułkowych.
Las Mysłowicki zbudowany jest głównie z lasów liściastych i mieszanych oraz zbioro-
wisk borów mieszanych. Walorem przyrodniczym obszaru jest różnorodność typów holoceń-
skich form, począwszy od nieckowatych dolinek, wąwodołów, parowów do głębokich wcio-
sów. Lasy te mają duże znaczenie dla utrzymywania właściwego reżimu hydrologicznego.
W lasach mysłowickich znajduje się obszar źródliskowy Boliny Pd.II. Odmienny charakter
ma sieć hydrograficzna w lasach słupeckich, gdzie cały teren leśny jest silnie przekształcony
w wyniku eksploatacji węgla kamiennego, a dawnej rud darniowych. Naturalne walory strefy
źródliskowej Brzęczkowickiego Potoku i Słupnej, obejmującej północne i północno –
wschodnie zbocza skałki zostały utracone w wyniku ciągłej eksploatacji surowców.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
52
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Rys. 4. Siedliska leśne występujące w obrębie inwentaryzowanego terenu
(żródło: „Opracowanie ekofizjograficzne dla miasta Mysłowice”)
Lasy Ławecko-Dziećkowickie będące pod wpływem prowadzonej działalności górni-
czej charakteryzują się licznymi deniwelacjami terenu, prowadzącymi do zalegania wód grun-
towych i występowania naturalnych podmokłości terenu. Nieprzepuszczalne utwory ilaste
sprawiają, że na tak ukształtowanym podłożu dominują zbiorowiska o charakterze lasów mie-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
53
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
szanych wilgotnych, oraz borów mieszanych wilgotnych i bagiennych. Gdzieniegdzie poja-
wiają się płaty zbiorowiska olsu typowego i olsu jesionowego, z przeważającym udziałem
olszy czarnej. W runie spotyka się płaty konwalii majowej, a w podszycie kalinę koralową
i kruszynę pospolitą.
Na terenie otwartym w pobliżu zabudowy występują powierzchnie naturalnej sukcesji.
Na siedliskach suchych dominują brzozy, sosny i dęby szypułkowe, a na siedliskach wilgot-
nych i świeżych występują brzozy, osiki i wierzby. Pozostałe zadrzewienia zostały „sztucz-
nie” ukształtowane przez człowieka poprzez wprowadzenie gatunków niewłaściwych dla na-
turalnych siedlisk, głównie obcego pochodzenia oraz zastosowanie monokultur świerkowych.
Odrębną grupę stanowią zbiorowiska na obszarach rekultywowanych w kierunku leśnym,
gdzie konieczne jest wykonywanie zabiegów nawożeniowych, oraz stosowanie odpowiednie-
go doboru gatunków, stanowiących tzw. przedplon.
Nieleśne zbiorowiska półnaturalne i użytki rolne
Do użytków rolnych zaliczyć można pola uprawne, pastwiska i kompleksy łąk kośnych
oraz rzadziej sady i większe gospodarstwa ogrodnicze. Występują tu nitrofilne zbiorowiska
pól uprawnych łąk i pastwisk.
Ekosystemy łąk i pastwisk występują w środkowej części omawianego złoża oraz na te-
renie lasów Ławecko-Dziećkowickich oraz w dolinie rzeki Przemszy.
Najcenniejszymi pod względem przyrodniczym są łąki wilgotne i bagienne o bardzo
bogatej szacie roślinnej, rozwijające się na słabo przepuszczalnym podłożu, w dolinach cie-
ków wodnych i w sąsiedztwie zbiorników wodnych, natomiast pod względem gospodarczym
łąki świeże, występujące na podłożu gliniastym. Dzięki regularnemu koszeniu i prawidłowym
zabiegom użytkowym często na terenach łąk pojawiają się gatunki roślin objęte ochroną
prawną.
Na terenie zbiorowiska łąk wilgotnych i podmokłych - Rzutna, znajdującego się w la-
sach Ławecko-Dziećkowickich występują rozległe kępy kośćca żółtego (Iris pseudacorus)
i ostrożenia łąkowego (Cirsium rivulare). W maju pojawia się kukułka szerokolistna (Dacty-
lorhiza majalis) bedąca pod ochorną częściową, a w lipcu mieczyk dachówkowaty (Gladiolus
imbricatus) będący pod ochroną ścisłą. W miejscach o niezmienionych stosunkach wodnych
rośnie rzadki na Śląsku rdest wężownik (Polygonum bistorta), miejscami kmieć błotna
(Caltha palustris).
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
54
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Wyodrębnione typy łąk w obrębie badanego terenu.
1. Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion caeruleae). Swoisty charakter zawdzięczają
unikatowym roślinom, takim jak: kosaciec syberyjski (Iris sibirica), mieczyk dachów-
kowaty (Gladiolus imbricatus) w kraju pod ścisłą ochroną gatunkową oraz charaktery-
stycznej dla tego zbiorowiska trawie - trzęślicy modrej (Molinia caerulea). Występuje tu
knieć błotna (Caltha palustris), nierzadko pojawią się różne gatunki storczyków (Orchi-
daceae). Domieszkę stanowią: chabry łąkowe (Centaurea jacea), bukwica zwyczaj-
na (Betonica officinalis), olszewnik kminkolistny (Selinum carvifolia) i okrzyn łąko-
wy (Laserpitium prutenicum). Łąki trzęślicowe tworzą się na podłożu mineralnym bądź
organicznym, zazwyczaj słabo przepuszczalnym.
2. Wilgotna łąka rdestowo-ostrożeniowa (Cirsio-Polygonetum) jest zbiorowiskiem spotyka-
nym w dolinach potoków. Gatunkiem dominującym jest ostrożeń warzywny (Cirsium
oleraceum), poza tym często i licznie występuje śmiałek darniowy (Deschampsia caespi-
tosa), chaber ostrołuskowy (Centaurea oxylepis), kłosówka wełnista (Holcus lanatus), ja-
skier ostry (Ranunculus acer) i jaskier rozłogowy (Ranunculus repens).
3. Wilgotna łąka ostrożeniowa (Cirsietum rivularis). Gatunkami odgrywającymi największą
rolę w bujnym runie są: ostrożeń łąkowy (Cirsium rivulare), turzyca prosowata (Carex
panice), turzyca żółta (Carex flava), drżączka średnia (Briza media), jaskier ostry (Ra-
nunculus acer), knieć błotna (Caltha palustris). Łąka ta czasem obfituje w storczyki (np.
storczyk szerokolistny Orchis latifolia). Rzadko spotkać można w płatach tej łąki chro-
nionego goździka pysznego (Dianthus superbus).
Pozostałe zbiorowiska:
1. W uprawach zbożowych dominują zbiorowiska chwastów segetalnych gleb różnej
żyzności. Najczęstszym zbiorowiskiem jest zespół wyki czteronasiennej (Vicietum
tetraspermae) – pospolite zbiorowisko występujące w uprawach zbożowych. Oprócz
dominującej wyki czteronasiennej można tutaj spotkać wykę ptasią (Vicia cracca),
ostrożenia łąkowego (Cirsium rivulare), stokłosę żytnią (Bromus secalinus) i miotłę
zbożową (Apera spica-venti).
2. W uprawach roślin okopowych w występują synantropijne (wykorzystujące środowisko
przekształcone przez człowieka) zbiorowiska jednorocznych i dwuletnich chwastów
upraw (okopowych i ogrodowych). Rozwija się tu najczęściej zespół chwastnicy
jednostronnej (Echinochloo-Setarietum). Zbiorowisko to tworzą przede wszystkim takie
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
55
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
gatunki jak: chwastnica jednostronna (Echinochloa crus-galli), komosa biała
(Chenopodium album), przetacznik perski (Veronica persica), włośnica sina (Setaria
pumila), wilczomlecz obrotny (Euphorbia helioscopia) i gwiazdnica pospolita (Stellaria
media).
3. Pastwiska i łąki kośne, ze względu na ekstensywny charakter ich użytkowania, są
miejscami, gdzie zachowuje się półnaturalny układ roślinności. Z siedliskami tymi
związany jest szereg rzadkich gatunków roślin łąkowych i często nadwodnych oraz
zwierząt występujących na terenach otwartych i w siedliskach wilgotnych. Tereny te
mają duże znaczenie w zachowaniu walorów krajobrazowych i utrzymaniu lokalnej
bioróżnorodności. Występują tu głównie półnaturalne i antropogeniczne trawiaste
zbiorowiska łąk.
Zbiorowiska wodne
Występujące na waloryzowanym terenie większe zbiorniki wodne mają głównie charak-
ter antropogeniczny. Na pozostałym obszarze występują przeważnie małe, naturalne oczka
wodne wśród podmokłych łąk i lasów, stanowiące istotne elementy lokalnych ekosystemów.
Na brzegach wokół zbiorników wodnych występuje zjawisko intensywnego rozwoju
zbiorowisk szuwarowych. Najbardziej rozpowszechnionym i zajmującym największe prze-
strzenie jest zespół trzcin i oczeretów Scirpo - Phragmitetum. Gatunkami charakterystyczny-
mi dla tego zespołu są: oczeret jeziorny (Schoenoplectus lacustris), pałka szerokolistna (Ty-
pha latifolia), pałki wąskolistna (Typha angustifolia), jeżogłówkę gałęzista (Sparganium erec-
tum), szczaw lancetowaty (Rumex hydrolapathum), marek szerokolistny (Sium latifolium),
a także i trzcina pospolita (Phragmites australis) wykazująca największą żywotność. Do wy-
mienionych roślin dołączają się charakterystyczne gatunki ze związku Phragmition: mozga
trzcinowata (Phalaris arundinacea), manna mielec (Glyceria maxima), tatarak zwyczajny
(Acorus calamus) oraz gatunki charakterystyczne dla rzędu Phragmitetalia. Powyższe gatunki
występują w różnym stosunku ilościowym, co sprawia, iż poszczególne płaty różnią się wy-
glądem, w jednym panuje trzcina, dochodząc do 4 m wysokości, w innym pałki czy oczeret
jeziorny albo dwa lub kilka gatunków na raz.
Obszar śródpolnych oczek wodnych zlokalizowany jest głównie w Mysłowicach – La-
ryszu. Tworzą one unikatowe, małe ekosystemy stwarzające warunki do życia rzadkim i za-
grożonym gatunkom roślin i zwierząt. W celu zachowania walorów przyrodniczych obszaru
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
56
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
oraz jego znaczenie w kszatłtowaniu i utrzymnaniu lokalnej bioróżnorodności planuje się
utworzenie użytku ekologicznego „Kumaki”.
Istniejące obszary i obiekty chronione
Obszary chronione
W obszarze inwentaryzacji nie występują obszary Natura 2000 zgłoszone do Komisji
Europejskiej, wyznaczone w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 21.07.2004 r.
w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000 (Dz. U. Nr 229 poz. 2313).
Również nie występują projektowane obszary Natura 2000 (Shadow List).
Ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku wyróżnia dziesięć form
ochrony przyrody w Polsce: parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki krajobrazowe, obsza-
ry chronionego krajobrazu, obszary Natura 2000, użytki ekologiczne, pomniki przyrody, sta-
nowiska dokumentacyjne, zespoły przyrodniczo-krajobrazowe oraz ochronę gatunkową ro-
ślin, zwierząt i grzybów. W obrębie omawianego terenu występuje 1 forma ochrony przyrody
- pomnik przyrody. Najbliższe obszary chronione, które występują do 10 km od terenu inwen-
taryzacji to (rysunek 5, tabela 1.7):
1. Rezerwat Przyrody
Las Murckowski
Ochojec
2. Obszar Chronionego Krajobrazu
Dobra-Wilkoszyn
3. Obszar Natura 2000
Łąki w Jaworznie – PLH240042
Torfowisko Sosnowiec-Bory -PLH240038
4. Zespół przyrodniczo-krajobrazowy
Źródła Kłodnicy
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
57
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Tabela 1.7
Najbliższe formy ochrony przyrody
Lp. Forma
ochrony
Nazwa
obiektu
Opis Odległość od
granic Terenu
Górniczego
„Brzezinka 3”
1. Obszar
Natura 2000
Łąki w
Jaworznie –
PLH240042
Łąki w Jaworznie tworzą zmiennowilgotne
łąki trzęślicowe (Molinion), które są siedli-
skiem chronionych, zagrożonych i lokalnie
rzadkich gatunków roślin naczyniowych.
Rosną tu między innymi: mieczyk dachów-
kowaty (Gladiolus imbricatus), kosaciec
syberyjski (Iris sibirica), goryczka wąsko-
listna (Gentiana pneumonanthe), a spośród
storczyków: gółka długoostrogowa
(Gymnadenia conopsea), kruszczyk błotny
(Epipactis palustris), kukułka szerokolistna
(Dactylorhiza majalis). Na jednej z po-
wierzchni stwierdzono lipiennika loesela
(Liparis loeselii). Łąki są miejscem byto-
wania dwóch gatunków modraszków: mod-
raszka nausitous (Maculinea nausithous)
i modraszka telejusa (Maculinea teleius).
9,3 km
2. Obszar
Natura 2000
Torfowisko
Sosnowiec-
Bory -
PLH240038
Torfowisko wysokie zlokalizowane jest w
Kotlinie Przemszy, w obniżeniu z niewiel-
kim ciekiem wodnym, zasilanym wodami
wysiękowymi. Swym zasięgiem obejmuje
obszar o powierzchni 2 ha. Jest to stosun-
kowo dobrze zachowane siedlisko z typowo
wykształconymi płatami roślinności torfo-
wiskowej i liczna populacja lipiennika Loe-
selii (Liparis loeselii). Spośród gatunków
chronionych odnotowano tu także rosiczkę
okrągłolistną (Drosera rotundifolia), długo-
listną (Drosera anglica) i pośrednią (Drose-
ra intermedia), bagno zwyczajne (Rhodo-
dendron tomentosum) oraz storczyki: wy-
blin jednolistny (Malaxis monophyllos),
listera jajowata (Listera ovata), kruszczyk
rdzawoczerwony (Epipactis atrorubens)
9,1 km
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
58
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
i kruszczyk szerokolistny (Epipactis helle-
borine)
3. Rezerwat
przyrody
Las
Murckowski
Rezerwat został utworzony w południowo-
wschodniej części Wyżyny Katowickiej, w
dzielnicy Katowice-Murcki, na powierzchni
7,04 ha w 1953 roku. Z biegiem czasu
rezerwat powiększono i obecnie Las
Murckowski zajmuje powierzchnię 102,56
ha. Został on utworzony w celu zachowania
fragmentu lasu mieszanego o cechach
naturalnych, położonego w pobliżu terenu
silnie zurbanizowanego. Teren jest silnie
urozmaicony i pofałdowany i rozciąga się
od kopalni Murcki, aż na wschód, do
zboczy Wzgórza Wandy. Dominującym
zbiorowiskiem roślinnym jest kwaśna
buczyna. Wielowiekowym drzewostanem
i pomnikowymi drzewami, gdzie średnia
wieku buków niejednokrotnie przekroczyła
150 lat. Flora naczyniowa rezerwatu liczy
210 gatunków, w tym objęte ochroną ścisła
i częściową: m. in. kruszczyk szerokolistny
(Epipactis helleborine) oraz wiele
gatunków rzadkich, i mszaków oraz
grzybów min. flagowca olbrzymiego
( Meripilus giganteus).
6,0 km
4. Obszary
Chronionego
Krajobrazu
Dobra-
Wilkoszyn
Obszar chronionego krajobrazu "Dobra-
Wilkoszyn" o powierzchni 321,87 ha został
powołany w celu ochrony rzadkich roślin
i źródeł wody siarczanowej. Za
najcenniejsze zbiorowiska roślinne należy
uznać fragmenty lasu o charakterze
grądowym, bogate florystycznie łąki,
zbiorowiska roślinności wodnej i
nadwodnej, a na terenach bezleśnych
i suchych - murawy piaszczyskowe. Fauna
i flora są mocno zróżnicowane. Na
szczególną uwagę zasługują łąki wilgotne z
mieczykiem dachówkowatym (Gladiolus
imbricatus), kosaćcem syberyjskim (Iris
8,4 km
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
59
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
sibirica), kukułką szerokolistną
(Dactylorhiza majalis).
5. Zespół
przyrodniczo-
krajobrazowy
Źródła Kłod-
nicy
Zespół przyrodniczo- krajobrazowy
znajduje się w południowej części miasta
Katowice, na terenie Lasów Murckowskich,
u źródeł rzeki Kłodnicy. Zajmuje
powierzchnię 98,26 ha. Teren źródliskowy
porasta głównie las łęgowy z wyraźną
dominacją 120-130 letniej olchy czarnej
(Alnus glutinosa). Występują tu chronione
i rzadkie gatunki roślin:
czosnek niedźwiedzi (Allium ursinum),
wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum),
kopytnik pospolity (Asarum europaeum),
zimowit jesienny (Colchicum autumnale),
ciemiężyca zielona (Veratrum
lobelianum), oraz chronione i rzadkie
gatunki zwierząt, wśród których na
szczególną uwagę, zasługują płazy:
ropucha (Bufo bufo), traszka zwyczajna
(Lissotriton vulgaris), rzekotka drzewna
(Hyla arborea).
8,5 km
6. Rezerwat
przyrody
Ochojec Rezerwat „Ochojec” jest rezerwatem
florystycznym, o powierzchni 25, 73 ha,
utworzonym w celu ochrony zbiorowiska
roślin górskich, w szczególności stanowiska
liczydła górskiego. Występują tu gatunki
rzadkie na niżu m.in. liczydło górskie
(Streptopus amplexifolius), lepiężnik biały
(Petasites albus), starzec Fuchsa (Senecio
Fuchsie) i starzec kędzierzawy (Senecio
rivularis), ciemiężyca zielona (Veratrum
lobelianum), jeżyna gruczołowata (Rubus
hiatus).
W miejscach podmokłych:
siedmiopalecznik błotny (Comarum
palustre), bobrek trójlistkowy (Menyanthes
trifoliata) i tojeść bukietowa (Lysimachia
thyrsiflora).
Ze zwierząt chronionych można tu spotkać:
traszka zwyczajna (Triturus vulgaris),
9,7 km
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
60
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
rzekotka drzewna (Hyla arboreta),
jaszczurka zwinka (Lacerta agilis),
jaszczurka żyworodna ( Lacerta vivipara).
Rys. 5. Rozmieszczenie obszarów chronionych w pobliżu inwentaryzaowanego terenu
(źródło: geoportal.gov.pl).
Pomniki przyrody
W obrębie badanego obszaru występuje tylko 1 gatunek drzewa pomnikowego. Na pod-
stawie rozporządzenia nr 39/2005 Wojewody Śląskiego z dnia 26 sierpnia 2005 r. (Dz. Urz. nr
110, poz. 2865) został ustanowiony pomnik przyrody: Buk pospolity (Fagus sylvatica).
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
61
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Tabela 1.8
Pomnik przyrody ustanowiony na podstawie Rozp. nr 41/2005 Wojewody Śląskiego
Lp. Nazwa pomnika
przyrody (gatunek)
Obwód
[cm]
Nr działki
ewid.
Opis lokalizacji
1 Buk pospolity
(Fagus sylvatica)
340 684/8 Trójkąt Trzech
Cesarzy
Eksploatacja górnicza nie wpływnie negatywnie na występujący na tym terenie po-
mnik przyrody.
1.2. ZAPOTRZEBOWANIE NA MEDIA
Dane charakterystyczne:
lp Wyszczególnienie Etap budowy Etap docelowy
1. Zatrudnienie 100 500
2. Zapotrzebowanie na wodę pitną 9 m3/d 45 m
3/d
3. Odprowadzenie ścieków 9 m3/d 45 m
3/d
4. Odprowadzenie wód powierzchniowych opady atm. opady atm.
5. Ilość wód dołowych 4,2 m3/min 2,1 m
3/min
6. Wydobycie - 3600 t/d
Zapotrzebowanie na ciepło:
Roczne zużycie ciepła do celów wydobycia (wentylacji) – 720 MWh, moc max 500kW.
Ciepło do ogrzania budynków i wody do mycia - moc 2,76 MW.
Roczne zużycie ciepła - ok. 1 400 MWh.
Max. zużycie dobowe ciepła - łącznie ok. 24 MWh.
Moc szczytową ciepła - łącznie ok. 3,26 MW, łączne zużycie 3 150 MWh lub 11,4 tys. GJ).
Maksymalna moc szczytowa ciepła odpowiednio 2 i 6 MW.
Roczne zużycie prądu 22 GWh.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
62
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Wodę pitną planuje się pozyskać z Miejskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów i Kana-
lizacji Sp. z o.o. w Mysłowicach. Przedsiębiorstwo wskazało, że w okolicach planowanego
Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” przebiega sieć wodociągowa 160PE (ulica Piaskowa)
będąca własnościa prywatną oraz 225PE (ulica Cmentarna), będąca własnością MPWiK.
MPWiK zapewnia dostawę wody pitnej po uzyskaniu zgodny na włączenie się do sieci wodo-
ciągowej. Najbliżej przedmiotowego terenu znajduje się sieć kanalizacji sanitarnej w ulicy
Cmentarnej i przy skrzyżowaniu ulic Cmentarnej i Piaskowej. Istnieje możliwość odprowa-
dzania ścieków komunalnych do tej kanalizacji poprzez zabudowę lokalnej przepompowni
ścieków wraz z kolektorem tłocznym.
Tauron Dystrybucja S.A. Oddział w Będzinie pismem z dnia 24.02.2015r. oświadczył,
że instnieje możliwość przyłączenia do sieci elektroenergetycznej i dostaw energii elektrycz-
nej.
Zakup energii w postaci ciepła i gazu planuje się od lokalnych operatorów.
Na etapie budowy zakładu górniczego przewiduje się wykorzystanie istniejących na
jego terenie dwóch kotłowni do produkcji potrzebnego na tym etapie ciepła. Na etapie eks-
ploatacji zakładu górniczego ciepło technologiczne będzie w części kupowane od operatorów
zewnętrznych, a część będzie pozyskiwana z planowanej stacji zagospodarowania i utylizacji
metanu z powietrza wentylacyjnego.
Część wód dołowych będzie wykorzystywana jako wody technologiczne pozostałość
zostanie odprowadzana do rzeki Przemszy na podstawie uzyskanego pozwolenia wodnopraw-
nego.
1.3. PRZEWIDYWANE WIELKOŚCI EMISJI, WYNIKAJĄCE
Z FUNKCJONOWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA
1.3.1. ZIDENTYFIKOWANE EMISJE – PRZEWIDYWANE
Zidentyfikowano następujące źródła emisji związanych z planowaną działalnością
górniczą na złożu „Brzezinka 3” mogących stanowić zagrożenia dla poszczególnych elemen-
tów środowiska.
Etap inwestycyjny:
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
63
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Źródło emisji Emisja Element środowiska
Zakład Główny
Upadowe i wyrobiska
podziemne
pyły i gazy
hałas
odpady
ścieki
wody podziemne
odpady
powietrze
klimat akustyczny
powierzchnia ziemi, wody powierzchniowe
wody powierzchniowe
wody powierzchniowe
powierzchnia ziemi
Etap eksploatacji:
Źródło emisji Emisja Element środowiska
Zakład Główny
Upadowe i wyrobiska
podziemne
pyły i gazy
hałas
odpady
ścieki
wody podziemne
osiadania
odpady
powietrze
klimat akustyczny
powierzchnia ziemi, wody powierzchniowe
wody powierzchniowe
wody powierzchniowe
powierzchnia ziemi, dobra kultury material-
nej, przyroda
powierzchnia ziemi
Etap likwidacji:
Źródło emisji Emisja Element środowiska
Zakład Główny
Wyrobiska podziemne
pyły i gazy
hałas
odpady
ścieki
wody podziemne
powietrze
klimat akustyczny
powierzchnia ziemi, wody powierzchniowe
wody powierzchniowe
wody powierzchniowe
1.3.2. ROZWIĄZANIA CHRONIĄCE ŚRODOWISKO
Projektowana działalność górnicza uwzględnia zasady ochrony środowiska i zrówno-
ważonego rozwoju. Spółka Brzezinka w swoich działaniach dąży do ograniczania możliwych,
negatywnych skutków oddziaływania na środowisko, pełnego dostosowania i skorelowania
przyszłej działalności wydobywczej z dyrektywami unijnymi w zakresie ograniczania nega-
tywnych skutków oddziaływania zakładu górniczego na środowisko m.in. przez:
podjęcie działań zmierzających do minimalizacji powstawania odpadów innych niż
wydobywcze, w tym niebezpiecznych,
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
64
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
ograniczanie ilości wytwarzanych odpadów wydobywczych wraz z intensyfikacją ich
zagospodarowania w wyrobiskach górniczych,
zmniejszanie oddziaływania odprowadzanych ścieków na wody powierzchniowe,
utrzymywanie emisji pyłowo-gazowej na poziomie zapewniającym ochronę powietrza
atmosferycznego,
optymalny dobór urządzeń – emiterów hałasu na etapie projektowania, budowy obiek-
tów i doboru wyposażenia, celem minimalizacji ograniczenia poziomu emisji hałasu
do środowiska ze źródeł stanowiących obiekty technologiczne kopalni,
minimalizowanie wpływów eksploatacji górniczej na powierzchnię, poprzez radykal-
ne wprowadzenie zasad nieinwazyjnego projektowania przyszłej eksploatacji w zakre-
sie ograniczającym deformacje,
produkcję węgli przyjaznych środowisku
ograniczanie emisji metanu do atmosfery poprzez gospodarcze wykorzystanie metanu
z powietrza kopalnianego w instalacji cieplnej.
Zaproponowany i przyjęty do realizacji w Spółce system instalacji zatłaczania miesza-
nin popiołowo – wodnych do wyrobiskach podziemnych, umożliwi zagospodarowanie więk-
szej ilości pyłów dymnicowych i wód słonych, jak również zmniejszy zagrożenie pożarowe
w likwidowanych wyrobiskach. Projekt obejmuje obiekty dla przygotowania mieszaniny sa-
mozestalającej się z pyłami dymnicowymi (zlokalizowane na powierzchni zakładu górnicze-
go) oraz rurociągi, którymi mieszanina będzie doprowadzana do miejsc zatłaczania w pod-
ziemnych wyrobiskach górniczych. Efektem ekologicznym będzie ograniczenie ładunku soli
(Cl+SO4) w odprowadzanych wodach dołowych. Kolejnym elementem w ograniczeniu wiel-
kości ładunku soli są zaprojektowane osadniki dołowe zlokalizowany przy pompowni głów-
nego odwadniania dla realizacji selektywnego odwodnienia. Wody wysoko zmineralizowane
wykorzystywane będą w całości na potrzeby zakładu, natomiast wody o niższej mineralizacji
odprowadzane po sklarowaniu na powierzchni do rzeki Przemszy.
Dla minimalizacji zużycia wody pitnej projektuje się wprowadzenie systemów wodo-
oszczędnościowych m.in. w łaźni pracowniczej. Tam, gdzie to będzie możliwe, zastąpi się
wodę pitną wodą z odwodnienia zakładu górniczego (myjki samochodowe do mycia opon,
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
65
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
podwozi, systemy ppoż. –urządzenia gaśnicze, zraszające, mycie dróg wewnątrzzakładowych,
itp.).
1.3.3. PRZEWIDYWANE EMISJE
1.3.3.1. Etap budowy
1.3.3.1.1. Wody podziemne
Prognozowany dopływ wód podziemnych do wyrobisk górniczych na etapie budowy
inwestycji wyniesie maksymalnie około 4,72 m3/min (PZZ). Wody te będą ujmowane selek-
tywnie w miejscach koncentracji dopływów. Zakłada się wykorzystanie ich do potrzeb wła-
snych a nadmiar odprowadzany będzie po oczyszczeniu z zawiesiny w osadniku powierzch-
niowym, poprzez ciek Przyrwa do rzeki Przemszy.
Gospodarka wodno-ściekowa zakładu górniczego zaprojektowana zostanie zgodnie
z obowiązującymi przepisami prawa oraz przy zachowaniu dopuszczalnych warunków w za-
kresie odprowadzania ścieków przemysłowych (wód kopalnianych) do wód powierzchnio-
wych.
Szczegółowe warunki hydrogeologiczne zostaną przedstawione w Dokumentacji hy-
drogeologicznej sporządzanej w związku z wykonywaniem odwodnień w celu wydobywania
kopaliny. Dokumenatcja ta podlegać będzie zatwierdzeniu przez właściwy organ administra-
cji geologicznej.
1.3.3.1.2. Wody powierzchniowe
W Mysłowicach przy ulicy Piaskowej, na terenie planowanego obszaru górniczego
przewiduje się lokalizację infrastruktury związanej z procesem wydobycia węgla kamienne-
go. Inwestor planuje modernizację i wykorzystanie istniejącej infrastruktury oraz wykorzy-
stanie części terenu użytkowanego dotychczas przez firmę Zakład Przeróbki Węgla „Brzezin-
ka” (Plan zagospodarowania terenu zakładu głównego - załącznik 3).
Zaopatrzenie w wodę do celów socjalno-bytowych na tym etapie będzie się odbywało
z sieci wodociągów komunalnych. Ścieki bytowe powstające w czasie budowy ZG „Brzezin-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
66
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
ka 3” będą odprowadzane do istniejącej kanalizacji komunalnej. W tabeli 1.9 przedstawiono
prognozowane zużycie wody do celów socjalno-bytowych na etapie budowy.
Tabela 1.9
Przewidywane zużyci wody pitnej do celów socjalno-bytowych.
L.P. Zużycie wody do celów bytowych [m3/d]
1 Etap budowy 9,0
Źródło: Obliczenia własne według PZZ
Część wód kopalnianych pochodzących z z odwadniania górotworu, w czasie budowy,
po oczyszczeniu z zawiesiny w osadniku powierzchniowym, będzie odprowadzana poprzez
przyujściowy odcinek cieku Przyrwa do rzeki Przemszy. Ilość wód dołowych w czasie budo-
wy zakładu oszacowano na poziomie około 4,72 m3/min, a ładunek zasolenia nie przekroczy
20 t/d, do czasu uruchomienia eksploatacji w planowanym zakresie.
Gospodarka wodno-ściekowa zakładu górniczego zarojektowana zostanie zgodnie
z obowiązującymi przepisami prawa oraz przy zachowaniu dopuszczalnych warunków w za-
kresie odprowadzania ścieków przemysłowych (wód kopalnianych) do wód powierzchnio-
wych.
1.3.3.1.3. Powietrze
Emisja zorganizowana gazów i pyłów do powietrza na terenie instalacji dotyczyć
będzie spalania węgla w dwóch kotłach węglowych o mocy 150 i 100 kW. Zakładany czas
pracy kotłowni wyniesie do 18 godz. na dobę, przez cały rok kalendarzowy.
Kotły posiadają emitory o wysokości 7,5 m – kocioł 150 kW oraz 10,0 m – kocioł
100kW.
Obliczona, przy założeniu kaloryczności węgla 20 MJ/kg i średnim zużyciu 17 – 25
kg/godz., emisja z kotłów wyniesie: kocioł 100kW, 4380 godz./rok
Substancja kg/h max Mg/rok
SO2 0,408 1,775
NO2 0,037 0,163
CO 0,765 3,328
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
67
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
CO2 31,450 136,808
Pył zawieszony 0,340 1,479
Kocioł 150kW, 6570 godz./rok:
Substancja kg/h max Mg/rok
SO2 0,600 3,942
NO2 0,055 0,361
CO 1,125 7,391
CO2 46,250 303,863
Pył zawieszony 0,500 3,285
Emisja niezorganizowana gazów i pyłów do powietrza na terenie instalacji dotyczy
pyłów i gazów, dla pyłów może pochodzić z:
– placów materiałowych i składowych,
– dróg wewnątrzzakładowych,
oraz pyłów i gazów:
– ze spalania paliw - środki transportu – ruch pojazdów.
Niewielka emisja niezorganizowana zanieczyszczeń do powietrza, powstająca na eta-
pie realizacji inwestycji pochodzić będzie ze spalania paliw – oleju napędowego w silnikach
maszyn i pojazdów wykorzystywanych do prac ziemnych (wykopy, instalacje ziemne), trans-
portu, zabudowy i montażu elementów konstrukcyjnych, taśmociągów, przesypów, rurocią-
gów, urządzeń oraz związanych z tym prac spawalniczych. Większość prac wykonywana bę-
dzie w rejonie inwestycji. Tu do robót ziemnych może być wykorzystana koparka i samocho-
dy ciężarowe – wywrotki.
Transport dotyczy takich pojazdów jak: samochody ciężarowe - ciągniki siodłowe
z naczepami – transport materiałów, elementów i sprzętu, dźwigi samojezdne – rozładunek
i ew. montaż elementów.
Ze względu na zakres i obszar lokalizacji inwestycji – czas realizacji prac transporto-
wych i montażowych będzie stosunkowo krótki, przez co dodatkowa emisja zanieczyszczeń
do powietrza wynikająca ze spalania paliw będzie nieznaczna i zaniknie po zrealizowaniu
inwestycji.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
68
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Do obliczeń wielkości emisji przyjęto następujące założenia:
1. wskaźniki emisji ze spalania paliw w silnikach samochodów i maszyn roboczych przyjęto
według: Aktualne Przepisy w Ochronie Środowiska, Agencja Ochrony Środowiska
w Gdańsku, 1993 r. – z silników o zapłonie samoczynnym, powyżej 3 roku eksploatacji -
w wysokości (g/kg spalanego paliwa):
L.p. Rodzaj SO2 NO2 CO CxHy Sadza
1 Samochody z zapłonem samoczynnym,
ciężarowe ciężkie, pow. 3 roku eksploatacji 9,9 42,44 41,18 14,17 2,06
2 Maszyny robocze 9,45 40,64 60,35 14,07 4,32
2. zużycie oleju napędowego (silniki wysokoprężne):
samochód – około 15 kg/h
maszyna – około 25 kg/h
3. samochody i dźwig lub zamiennie koparka będą pracowały okresowo,
4. średni czas pracy samochodów i maszyn – 2 godz. na dobę,
5. założony, przewidywany czas trwania tego typu prac inwestycyjnych rocznie– 240 godz.
pracy.
Przy takich założeniach wyliczono następujące wielkości emisji:
Praca maszyn: dźwig, koparka:
Substancja kg/h max Mg/rok
SO2 0,236 0,05664
NO2 1,016 0,24384
CO 1,508 0,36192
CxHy 0,352 0,08448
sadza 0,108 0,02592
Transport materiałów (1 samochód ciężarowy)
Substancja kg/h max Mg/rok
SO2 0,1485 0,03564
NO2 0,6366 0,152784
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
69
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
CO 0,6177 0,148248
CxHy 0,21255 0,051012
sadza 0,0309 0,007416
Jednocześnie można przyjąć, że nowoczesne silniki spełniają wymagania europejskich
norm emisji spalin z silników maszyn i ich emisja w rzeczywistości jest niższa niż zakładana
wskaźnikowo. Przykładowo, wg danych literaturowych, redukcja emisji w porównaniu np.
standardu Euro 2 z Euro 5, może wynieść: dla CO – 35%, NOx – 51%, węglowodorów 77%.
Największa spośród innych - emisja dwutlenku azotu i tlenku węgla z silników ma-
szyn roboczych i środków transportu ma głównie charakter niezorganizowanej emisji po-
wierzchniowej – z rejonu prac i terenu, po którym poruszają się pojazdy oraz liniowej wzdłuż
tras przejazdu. Z danych literaturowych wynika, że w przypadku takiej emisji obserwuje się
zjawisko szybkiego spadku stężenia z odległością od terenu czy krawędzi drogi.
Ponieważ spawanie prowadzone będzie sporadycznie, okresowo, w przeliczeniu rocz-
nie ok. 40 godz., emisja oszacowana w oparciu o dane dla typowych procesów spawalniczych
jest niewielka i może osiągać wielkość:
pył - 0,028 kg/h, 0,00112 Mg/rok,
NO2 - 0,002 kg/h, 0,00008 Mg/rok
CO - 0,018 kg/h, 0,00072 Mg/rok
Obliczone wielkości emisji zarówno dla maszyn i pojazdów oraz prac spawalniczych
są niewielkie i oddziałują na powietrze jedynie na terenie zakładu. Emisja będzie miała cha-
rakter okresowy i zmienny, wg przyjętego harmonogramu prac. Skutki tej emisji zanikną po
zaprzestaniu prac inwestycyjnych.
Emisja niezorganizowana pyłów
Omawiana inwestycja dotyczy miedzy innymi budowy instalacji zrzutu węgla na zwa-
ły, w tym zabudowy mostów przenośnikowych, przenośników, stacji przesypowych, stacji
załadowczej i prac dotyczących utwardzenia terenu wraz z budową odwodnienia, instalacji
kanalizacji deszczowej, przyłączem ppoż. oraz budowy drogi dojazdowej.
Planowana instalacja umożliwi wielowariantowy zrzut i selekcję zwałowanego węgla.
Ciągi transportowe, zsuwnie i przesypy będą szczelnie obudowane. W przypadku dłuższego
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
70
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
składowania węgla w suchych okresach letnich, w celu zapobiegania pyleniu, węgiel będzie
okresowo zraszany z zabudowanej instalacji ppoż.
W związku z tym można założyć, że wielkość emisji zanieczyszczeń do powietrza nie
będzie istotna. Działalność urządzeń i pojazdów obsługujących rejon instalacji oddziałuje
w nieznacznym stopniu na powietrze poprzez emisję niezorganizowaną zanieczyszczeń pyło-
wych i gazowych, związaną z procesami technologicznymi i operacjami pomocniczymi.
Utwardzenie dróg dojazdowych i placu składowego może ograniczyć zużycie paliw w
maszynach (ładowarka) i samochodach ciężarowych. W tym przypadku będzie to ograniczało
negatywnie oddziaływanie na powietrze, wynikające ze spalania paliw w pojazdach.
1.3.3.1.4. Hałas
W tabeli 1.10 przedstawiono wykaz głównych źródeł oddziaływujących w czasie prac
związanych z przygotowaniem terenu oraz budową obiektów. W modelu obliczeniowym za-
łożono, że prace będą się odbywały jednocześnie w wyodrębnionych rejonach S1 i S2,
a głównym źródłem hałasu będą pracujące maszyny i urządzenia typu:
spycharki i ładowarki kołowe, dźwigi, żurawie, koparko-ładowarki, wózki podnośniko-
we, wywrotki, maszyny do wykańczania nawierzchni – poziom mocy akustycznej tego
typu urządzeń wynosi 101 dB,
ręczne kruszarki do betonu i młoty, maszyny do zagęszczania – poziom mocy akustycz-
nej tego typu urządzeń wynosi 105 dB,
agregaty prądotwórcze, sprężarki – poziom mocy akustycznej tego typu urządzeń wynosi
98 dB ;
transport samochodowy, poziom mocy akustycznej pojedynczego pojazdu ciężkiego
związany ze startem, hamowaniem i manewrowaniem odniesiony do czasu 8 godzin wy-
nosi 72,3 dB.
N – liczba operacji startów, hamowań i manewrów pojazdów w czasie odniesienia T.
Poziomy mocy akustycznej poszczególnych źródeł zostały określone na podstawie
Rozporządzenia Ministra Gospodarki w sprawie zasadniczych wymagań dla urządzeń używa-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
71
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
nych na zewnątrz pomieszczeń w zakresie emisji hałasu do środowiska oraz instrukcji ITB
338/2003.
Metodyka została przedstawiona w punkcie 8.1 dotyczącym fazy eksploatacji. Zakład
się, że prace z zastosowaniem ciężkiego sprzętu prowadzone będą jedynie w porze dnia. Po-
szczególne maszyny i urządzenia będą zlokalizowane lub będą się poruszały po określonym
obszarze stanowiącym powierzchniowe źródło hałasu S1 i S2.
Tabela 1.10
Wykaz głównych źródeł hałas związanych z przygotowaniem terenu oraz budową
obiektów
Oznacze-
nie źródła
Źródła hałasu Czas pracy źródła w czasie
odniesienia T – 8godzin/
poziom mocy akustycznej
odniesiony dla czasu odnie-
sienia
Całkowity poziom
mocy akustycznej
zastępczego źródła
powierzchniowego dB
S1, S2 Spycharka, ładowarka kołowe,
koparka, wózki podnośnikowe,
zagęszczarki
Pracuje 1 źródło przez 4 go-
dziny / 98,0 dB
100,7 dB
Ręczne kruszarki do betonu i
młoty, maszyny do zagęszczania
Pracuje 1 źródło przez
0,5 godziny/ 93 dB
Agregaty prądotwórcze, sprężarki Pracuje 1 źródło przez
4 godziny/ 95,0 dB
Transport samochodowy 16 samochodów/8 godzin/
84,3 dB
Dodatkowo w czasie prac wyburzeniowo budowlanych będą pracowały dwie kotłownie –
źródła typu budynki B1 i B2.
Wydruk danych wejściowe oraz wyników obliczeń, dla etapu prowadzenia prac bu-
dowlanych przedstawiono w załączniku 16. Na załączonej mapie (załącznik 15) przedsta-
wiono przebieg izolinii hałasu powodowanego pracą maszyn i urządzeń w czasie przygoto-
wywania terenu oraz prowadzenia prac budowlanych.
Ocenę uciążliwości, związanej z etapem budowy, przeprowadzono porównując obli-
czone wartości równoważnego dźwięku A dla czasu odniesienia, osiem najbardziej nieko-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
72
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
rzystnych godzin w porze dnia, z odpowiednią wartością dopuszczalną. Porównanie to prze-
prowadzono dla punktów obliczeniowych zlokalizowanych na najbliższych terenach chronio-
nych.
Tabela 1.11.
Wyniki obliczeń hałasu dla pory dnia
Symbol oznaczenia punktu obli-
czeniowego oraz jego lokalizacja
Równoważny poziom dźwięku A [dB]
dla czasu odniesienia T
Poziom obliczony Poziom dopusz-
czalny
Punkt obliczeniowy P1 – granica
terenów chronionych ul. Piaskowa 5,
na wysokości 4 m
45,7 dB 50,0 dB
Punkt obliczeniowy P2 – granica
terenów chronionych ul. Piaskowa 3,
na wysokości 4 m
48,7 dB 50,0 dB
Punkt obliczeniowy P3 – granica
terenów chronionych ul. Piaskowa 6-
8, na wysokości 4 m
42,3 dB 50,0 dB
Punkt obliczeniowy P4 – granica
terenów chronionych ul. Piaskowa
10, na wysokości 4 m
39,7 dB 50,0 dB
Na podstawie wyników przeprowadzonych obliczeń, dla założonych danych wejściowych
dotyczących czasów pracy i parametrów akustycznych poszczególnych źródeł hałasu, nie
stwierdzono wystąpienia przekroczeń poziomów dopuszczalnych hałasu dla pory dnia. W
porze nocnej nie będzie prowadzonych prac inwestycyjnych.
1.3.3.1.5. Odpady
Budowa zakładu górniczego zwiazana będzie z wytwarzaniem odpadów. Na podstawie
analizy danych dotyczących gospodarki odpadami w innych budowanych kopalniach węgla
kamiennego Górnośląskiego Zagłębia Węglowego oraz na podstawie zapisów w Projekcie
Zagospodarowania Złoża „Brzezinka 3” prognozować można rodzaje wytwarzanych odpa-
dów oraz ich przybliżone ilości. Prognozę taką zaprezentowano w tabeli 1.12.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
73
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Tabela 1.12
Prognozowane rodzaje oraz ilości odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne
i obojętne wytwarzanych na etapie budowy Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
Kod
odpadu Nazwa odpadu
Prognozowane ilości
wytwarzane rocznie
w tonach
01 01 02 Odpady z wydobywania kopalin innych niż rudy
metali 400 000
07 02 13 Odpady tworzyw sztucznych 5
07 02 99 Odpady zawierajace gumę 20
12 01 13 Odpady spawalnicze 0,01
13 02 08* Inne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe 2
15 01 01 Opakowania z papieru i tektury 2
15 01 02 Opakowania z tworzyw sztucznych 10
15 01 07 Opakowania ze szkła 2
15 01 10* Opakowania zawierające pozostałości substancji
niebezpiecznych lub nimi zanieczyszczone 1
15 02 02*
Sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do wy-
cierania i ubrania ochronne zanieczyszczone
substancjami niebezpiecznymi
0,2
15 02 03 Sorbenty, materiały, tkaniny do wycierania, ubra-
nia ochronny, inne niż wymienione w 15 02 02 1
16 01 03 Zużyte opony 2
16 04 03* Inne materiały wybuchowe 0,01
16 05 09
Zużyte chemikalia inne niż wymienione
w 16 05 06, 16 05 07, 16 05 08, zużyte pochła-
niacze i aparaty ochronne dróg oddechowych
0,1
16 06 01* Baterie i akumulatory ołowiowe 0,1
16 06 05 Inne baterie i akumulatory 0,1
17 01 01 Odpady betonu i gruz budowlany 10
17 01 07
Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego,
odpadowych materiałów ceramicznych
i elementów wyposażenia inne niż 17 01 06
20
17 02 01 Drewno odpadowe 1
17 02 02 Szkło 0,1
17 04 05 Żelazo i stal 2
17 04 11 Kable 0,1
17 09 04 Zmieszane odpady z budowy, remontów i de-
montażu 5
20 01 01 Papier i tektura 0,5
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
74
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
20 01 39 Tworzywa sztuczne 0,5
20 01 40 Metale 0,5
20 03 01 Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne 10
Oprócz powyżej wymienionych odpadów możliwe jest wytwarzanie na etapie budowy
zakładu górniczego innych odpadów zarówno niebezpiecznych jak i innych niż niebezpiecz-
ne.
Na etapie poprzedzającym budowę Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Inwestor dokona
wyboru wykonawcy inwestycji. Inwestor wybierze wykonawcę posiadającego niezbędne ze-
zwolenia na wytwarzanie, transport, odzysk lub/i unieszkodliwianie odpadów. Wymagania te
zostaną ujęte w umowie na budowę zakładu górniczego.
1.3.3.2. Etap eksploatacji
1.3.3.2.1. Wody podziemne
Podstawą do określenia ilości i jakości wód dołowych z dopływu naturalnego do wy-
robisk podziemnych, złoża „Brzezinka 3” są ustalenia „Dokumentacji geologicznej złoża wę-
gla kamiennego „Brzezinka 3” (Decyzja Ministra Środowiska znak: DGK-VIII-4741-
8210/73/44174/14/MW z dnia 31.10.2014r. w sprawie zatwierdzenia dokumentacji).
Ilość i jakość wód z dopływu naturalnego do złoża „Brzezinka 3” będzie się zmieniała
w miarę realizacji robót udostępniających oraz sukcesywnie prowadzonej eksploatacji węgla.
Do wyrobisk podziemnych dopływać będą wody o niskiej mineralizacji (woda przemysłowa
niespełniająca wymagań dla wody pitnej) oraz wody o podwyższonym zasoleniu (woda
o ograniczonych możliwościach wykorzystania n.p. do sporządzania mieszanin samozestala-
jących do wypełniania pustek poeksploatacyjnych).
Po uruchomieniu eksploatacji na zakładanym poziomie z uwzględnianiem technologii
wydobycia opisanej w PZZ dopływ naturalny do wyrobisk górniczych ustalono na poziomie
2,1 m3/min. Poza tym należy wziąć pod uwagę ujmowany dopływ z wyrobisk poeksploata-
cyjnych oraz z upadowych (wody technologiczne), który szacuje się na poziomie 4,2 m3/min.
Częściowo wody te zostaną wykorzystane do potrzeb własnych ZG „Brzezinka 3”. Nadmiar
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
75
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
niewykorzystanych wód dołowych będzie odprowadzany do wód powierzchniowych. Całko-
wity zatem dopływ wód dołowych na tym etapie wyniesie około 6,3 m3/min.
W projektowanym okresie eksploatacji do połowy roku 2049, przewidywany jest
stopniowy wzrost ilości i stężenia chlorków i siarczanów w wodach pochodzących z dopływu
naturalnego do projektowanej kopalni. Przewiduje się, że maksymalny ładunek chlorków
i siarczanów dopływający do wyrobisk górniczych złoża „Brzezinka 3”, wyniesie średniodo-
bowo około 246 t/d (według dokumentacji geologicznej). Prognozowane sumaryczne stężenie
chlorków i siarczanów w wodach z dopływu naturalnego będzie wynosiło od 1,5 g/l do około
100 g/l.
Wzrost stężenia chlorków i siarczanów do prognozowanych wartości maksymalnych
w wodach dopływających do kopalni nastąpi po osiągnięciu zakładanej wielkości wydobycia,
w najgłębszej części złoża „Brzezinka 3”.
Należy podkreślić, że wstępny bilans ilościowo-jakościowy wód pochodzących z do-
pływu naturalnego do kopalni będzie weryfikowany w czasie sporządzania dokumentacji hy-
drogeologicznej dla ZG „Brzezinka 3” zatwierdzanej przez właściwy organ administracji geo-
logicznej. Inwestor będzie zobowiązany do uzyskania pozwolenia wodnoprawnego na od-
wodnienie ZG „Brzezinka 3”.
1.3.3.2.2. Wody powierzchniowe
Projektowany zakład górniczy obejmuje obiekty przemysłowe i socjalne zlokalizowa-
ne na powierzchni, zabezpieczające prowadzenie podziemnej eksploatacji węgla ze złoża
„Brzezinka 3” do połowy roku 2049. Media, w tym wodę pitną, planuje się pozyskać od lo-
kalnych operatorów. Ścieki bytowe odprowadzane będą do miejskiej kanalizacji sanitarnej.
Niewykorzystane przez ZG „Brzezinka 3” wody dołowe (ścieki przemysłowe) po oczyszcze-
niu z zawiesiny w osadnikach powierzchniowych będą wprowadzane do rzeki Przemszy po-
przez ciek Przyrwa.
Część „przemysłowa” zakładu górniczego zlokalizowana będzie głównie na nieru-
chomościach i obiektach dostosowanych do potrzeb ZG „Brzezinka 3”, a użytkowanych do-
tychczas przez Zakład Przeróbki Węgla „Brzezinka”. W części południowej planuje się usy-
tuować zbiornik podsadzkowy, niezależny punkt poboru pyłów dymnicowych (pyłów) z cy-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
76
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
stern w obiegu zamkniętym, budynek zarządu, magazyn materiałów, warsztaty naprawcze:
elektryczny, mechaniczny, maszyn samojezdnych, automatyki i teletechniki oraz budynek
kopalnianej stacji ratownictwa górniczego. Wykonane zostaną dwa osadniki wód dołowych,
z których zasilana będzie: instalacja podsadzkowa, instalacja do zmulania pyłów oraz dołowa
i powierzchniowa instalacja ppoż. Obiekty socjalne (w tym łaźnia górnicza) zaprojektowane
zostaną dla 500 pracowników ZG „Brzezinka 3”.
Tabela 2.13
Przewidywane zużyci wody pitnej do celów socjalno-bytowych.
L.P. Zużycie wody do celów bytowych [m3/d]
1 Etap eksploatacji 45,0
Źródło: Obliczenia własne według PZZ
W części południowej, bezpośrednio przy ul Piaskowej planowany jest parking dla
samochodów osobowych załogi. Parking dla jednośladów planowany jest w części północnej
przy ul. Piaskowej. Wody opadowe i roztopowe (w ilości średnio około 50 m3/d) zostaną uję-
te w system kanalizacji deszczowej i po podczyszczeniu wykorzystane do potrzeb własnych
ZG „Brzezinka 3”. W tabeli 1.14 zestawiono bilans gospodarki wodno-ściekowej ZG „Brze-
zinka 3” dla planowanej eksploatacji węgla w ilości około 3600 t/d.
Wody dopływające do upadowych zostaną ujęte w miejscach koncentracji dopływu i
wykorzystane do potrzeb technologicznych zakładu górniczego (chłodzenie, zraszanie). Pla-
nowane jest również zawracanie wód kopalnianych o największym zasoleniu do wypełniania
pustek poeksploatacyjnych podsadzką samozestalającą. Projektowana do połowy roku 2049
eksploatacja złoża „Brzezinka 3” będzie wiązała się z koniecznością odprowadzania ścieków
socjalno-bytowych do kanalizacji miejskiej (w ilości średnio około 45 m3/d) oraz konieczno-
ścią odprowadzania niewykorzystanego nadmiaru wód dołowych (w ilości średnio około
8500 m3/d) do wód powierzchniowych (rzeka Przemsza, poprzez ciek Przyrwa).
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
77
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Tabela 1.14
Bilans wodno-ściekowy projektowanego ZG „Brzezinka 3” dla docelowej
eksploatacji węgla
L.p. Rodzaj Ilość [m
3/d]
Średnio Maks.
Wody
1 Wody dołowe z dopływu naturalnego do kopalni (w rejonie eksploatacji) 3 024 3 600
2 Wody technologiczne (ujęte selektywnie) 6 048 7 200
3 Wody opadowe i roztopowe (ujęte w system kanalizacji deszczowej) 50 100
4 Woda wodociągowa z sieci komunalnej (cele bytowe) 45 60
Suma (pkt. 1-4) 9 167 10 960
Ścieki
1 Ścieki bytowe do kanalizacji miejskiej 45 60
2 Nadmiar niewykorzystanych wód dołowych (ścieki przemysłowe) 8 500 10 180
3 Straty wody w procesach technologicznych 622 720
Suma (pkt. 1-3) 9 167 10 960
Źródło: Obliczenia własne według PZZ
1.3.3.2.3. Powietrze
Punkt ten dotyczy jedynie oddziaływania powierzchniowego terenu Zakładu Górni-
czego „Brzezinka 3”. Zamierzone przedsięwzięcie (w tej części obszaru) oddziaływać będzie
w fazie eksploatacji na powietrze w wyniku emisji zorganizowanej z kotła gazowego o mocy
1 MW i ze spalania paliw w maszynach i samochodach ciężarowych obsługujących zwały
węgla potraktowanych jak emitory powierzchniowe.
Obliczenia wpływu emisji zanieczyszczeń na stan powietrza
Obliczenia przeprowadzono przy pomocy programu Operat FB, którego algorytm jest
zgodny z zasadami zawartymi w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z 26.01.2010 r.
Wydruki komputerowe danych i obliczeń wraz z rysunkami izolinii zamieszczono
w załączniku 17.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
78
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Jedynym istotnym zanieczyszczeniem powietrza związanym z eksploatacją instalacji
będzie dwutlenek azotu, którego emisja powstaje ze spalania gazu - metanu w kotle gazowym
oraz ze spalania paliw – oleju napędowego w silnikach maszyn – spychacza, ładowarki oraz
w samochodach ciężarowych.
Wyniki obliczeń stężeń maksymalnych
Wyniki obliczeń sumy stężeń maksymalnych zamieszczono w tabeli 1.15.
Tabela 1.15
Ocena sumy stężeń maksymalnych jednogodzinnych analizowanych substancji, dla ze-
społu emitorów
Nazwa zanieczyszczenia Suma stężeń
max. [µg/m3]
Stęż. dopuszcz.
D1 [µg/m3]
Obliczać stę-
żenia w sieci
receptorów
Ocena
pył PM-10 4,70 280 - Smm < 0.1*D1
dwutlenek siarki 5,76 350 - Smm < 0.1*D1
tlenki azotu jako NO2 164,6 200 TAK 0.1*D1< Smm
<D1
tlenek węgla 212,1 30000 - Smm < 0.1*D1
węglowodory alifatyczne 41,5 3000 - Smm < 0.1*D1
pył zawieszony PM 2,5 4,70 -
bez oceny - brak
D1
1.3.3.2.4. Hałas
Źródła hałasu
Wykaz głównych źródeł hałasu związanych z przedmiotowym przedsięwzięciem przedsta-
wiono w tablicy 1.17.
Źródła typu „budynek”
Powierzchnie ścian budynków, w których zlokalizowane są maszyny i urządzenia oraz re-
alizowane procesy technologiczne stanowią wtórne źródła hałasu. Równoważny poziom mo-
cy akustycznej A cząstkowej takiego źródła, przypadający na 1m2
powierzchni ściany, można
wyliczyć ze wzoru:
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
79
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
CRLL weww
gdzie:
Lwew - poziom dźwięku A wewnątrz pomieszczenia w odległości 1 m od ściany;
Przyjęty do obliczeń równoważny poziom dźwięku A, dla czasu odniesienia 8 naj-
bardziej niekorzystnych godzin pory dnia i jednej godzinie pory nocy, wynosi:
93 dB – w budynkach sortowni i załadunku węgla na wagony,
90 dB – w pomieszczeniach stacji napędowej taśmociągu, stacji przesypowej, insta-
lacji do utylizacji metanu z powietrza wentylacyjnego;
R – wskaźniki izolacyjności akustycznej ścian;
Przyjęto do obliczeń 25 dB dla ścian pełnych z otworami okiennymi i bramami
oraz 15-20 dB dla ściany z dodatkowymi otworami technologicznymi.
C – poprawka określająca stopień rozproszenia wewnętrznego pola akustycznego
i pochłaniania wewnętrznej powierzchni rozpatrywanego segmentu ściany.
Znając pole powierzchni ściany „S” jej całkowity poziom mocy akustycznej A można
określić z zależności:
CSRLL wewCw log10 [dB].
Źródło liniowe
Źródła liniowe hałasu (L4-L5) związane są z ruchem samochodów ciężkich przyjeżdżających/
wyjeżdżających z terenu zakładu oraz transportem kolejowym.
Trasy, po których poruszają się samochody lub pociągi zastąpiono liniowym źródłem dźwię-
ku zlokalizowanym na wysokości 0,5 metra w nad poziomem gruntu. Równoważny poziom
mocy akustycznej takiego źródła, przypadający na 1 metr długości trasy, określa się z zależ-
ności:
gdzie:
L – poziom mocy akustycznej A źródła wynoszący:
- 100 dB dla samochodu ciężarowego w czasie jazdy;
- 115 dB dla pociągu;
V – prędkość ruchu;
VT
NLLP log10
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
80
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
T – czas odniesienia, 8 godzin w porze dnia; w porze nocy źródła nie działają;
N – liczba przejazdów w czasie odniesienia T; zakład się, że w ciągu ośmiu najbar-
dziej niekorzystnych godzin w porze dnia na teren zakładu: wjedzie i wyjedzie
8 samochodów (16 przejazdów tam i powrót) oraz 2 składy pociągów.
Źródła powierzchniowe
Maszyny i urządzenia działające na określonym obszarze lub poruszające się w sposób nie-
zorganizowany po określonym terenie, reprezentują źródła powierzchniowe S.
Poziom mocy akustycznej A takich źródeł, przypadający na 1 m2
powierzchni można wyzna-
czyć z zależności:
SLLi
W
n
i log10)10log(10)1,0(
1
T
ntLL i
ioi log10
gdzie:
Lio – poziom mocy akustycznej źródła;
np.: spycharka – 103 dB;;
ti – czas oddziaływania źródła 4 godziny w czasie odniesienia T;
T – czas odniesienia;
n – liczba źródeł o tym samym poziomie mocy akustycznej A;
S – powierzchnia terenu.
Hałas emitowany z parkingu dwupoziomego na 114 pojazdów, a związany z hamowaniem,
startem i manewrowaniem samochodów osobowych reprezentowany jest przez źródło po-
wierzchniowe P.
Równoważny, całkowity, poziom mocy akustycznej A odniesiony do czasu odniesienia
T wyznaczono z zależności:
)10log(10)1.01.01.0( MSH LLL
WL
T
NtLL H
HOH log10
T
NtLL S
SOS log10
T
NtLL M
MOM log10
gdzie:
LHO – poziom mocy akustycznej A pojedynczego pojazdu w czasie hamowania:
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
81
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
LHO = 94 dB;
LSO – poziom mocy akustycznej A pojedynczego pojazdu w czasie startu:
LSO = 97 dB;
LMO – poziom mocy akustycznej A pojedynczego pojazdu w czasie manewrowania:
LMO = 94 dB;
tH – czas trwania operacji hamowania pojedynczego pojazdu – 3 sekundy;
tS – czas trwania operacji startu pojedynczego pojazdu – 5 sekund;
tS – czas trwania operacji manewrowania pojedynczego pojazdu – 10 sekund;
T – czas odniesienia [s];
N – liczba operacji startów, hamowań i manewrów pojazdów lub w czasie
odniesienia T.
Poziom mocy akustycznej źródła związanego ze startem, hamowaniem oraz manewrowaniem
pojazdów samochodowych ciężkich, źródło Z, można wyznaczyć z zależności:
)10log(10)1.01.01.0( MSH LLL
WL
T
NtLL H
HOH log10
T
NtLL S
SOS log10
T
NtLL M
MOM log10
gdzie:
LHO – poziom mocy akustycznej pojedynczego pojazdu w czasie hamowania:
LHO = 100 dB(A) dla grupy pojazdów ciężkich;
LSO – poziom mocy akustycznej pojedynczego pojazdu w czasie startu:
LSO = 105 dB(A) dla grupy pojazdów ciężkich;
LMO – poziom mocy akustycznej pojedynczego pojazdu w czasie manewrowania:
LSO = 100 dB(A) dla grupy pojazdów ciężkich;
tH – czas trwania operacji hamowania pojedynczego pojazdu – 3 sekundy dla grupy
pojazdów ciężkich;
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
82
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
tS – czas trwania operacji startu pojedynczego pojazdu – 5 sekund dla grupy pojaz-
dów ciężkich;
tS – czas trwania operacji manewrowania pojedynczego pojazdu – 30 sekund dla
grupy pojazdów ciężkich;
T – czas odniesienia [s];
N – liczba operacji startów, hamowań i manewrów pojazdów w czasie odniesienia T,
8 samochodów w ciągu ośmiu godzin pory dnia.
Tabela 1.17
Wykaz i parametry akustyczne źródeł hałasu związanych
z planowanym przedsięwzięciem.
L.p.
Oznacze-
nie źródła
Nazwa źródła
Poziom równoważny mocy
akustycznej A odniesiony do
czasu odniesienia T (pora
dnia 8 godzin, pora nocy 1
godzina) [dB]
Czas pracy źródła
w czasie odniesie-
nia T
Pora dnia Pora nocy
Źródła typu „budynek”
1 B1 Budynek instalacji do
utylizacji metanu z po-
wietrza wentylacyjnego
89,7 dB 89,7 dB Pora dnia: 8 h/8 h.
Pora nocy: 1 h/1h
2 B2.1 Praca maszyn i urządzeń
oraz procesy technolo-
giczne realizowane w
pomieszczeniach sortow-
ni
92,3 dB 92,3 dB Pora dnia: 8 h/8 h.
Pora nocy: 1 h/1h
3 B2.2 Praca maszyn i urządzeń
oraz procesy technolo-
giczne realizowane w
pomieszczeniach sortow-
ni
91,0 dB 91,0 dB Pora dnia: 8 h/8 h.
Pora nocy: 1 h/1h
4 B3 Stacja napędu taśmocią-
gu
88,0 dB 88,0 dB Pora dnia: 8 h/8 h.
Pora nocy: 1 h/1h
5 B4 Stacja przesypowa 88,3 dB 88,3 dB Pora dnia: 8 h/8 h.
Pora nocy: 1 h/1h
6 B5 Załadunek węgla na wa-
gony
97,9 dB --- Pora dnia: 8 h/8 h.
Pora nocy: nie
działa
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
83
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Źródła punktowe
7 Z Start, hamowanie i ma-
newrowanie pojazdów w
rejonie załadunku węgla
81,3 dB --- Pora dnia: 8 h/8 h.
Pora nocy: nie
działa
Źródła liniowe
8 L1 Pomost odstawy urobku
– obudowana estakada
transportowa
84,2 dB (60
dB na 1 m
długości)
84,2 dB Pora dnia: 8 h/8 h.
Pora nocy: 1 h/1h
9 L2 Pomost odstawy urobku
– obudowana estakada
transportowa
77,0 dB (60
dB na 1 m
długości)
77,0 dB Pora dnia: 8 h/8 h.
Pora nocy: 1 h/1h
10 L3 Pomost odstawy urobku
– obudowana estakada
transportowa
78,4 dB (60
dB na 1 m
długości)
78,4 dB Pora dnia: 8 h/8 h.
Pora nocy: 1 h/1h
11 L4 Ruch samochodów cięż-
kich
79,6 dB (63
dB na 1 m
długości tra-
sy)
--- Pora dnia:
16 przejazdów/8 h.
Pora nocy: nie
działa
12 L5 Ruch pociągu 96,4 dB (69
dB na 1 m
długości tra-
sy)
--- Pora dnia:
4 przejazdy/8 h.
Pora nocy: nie
działa
Źródła powierzchniowe
13 D Dyfuzor wentylatora
głównego przewietrzania
95,0 dB 95,0 dB Pora dnia: 8 h/8 h.
Pora nocy: 1 h/1h
14 S Praca ciężkiego sprzętu
na zwałowisku
100,0 dB --- Pora dnia: 4 h/8 h.
Pora nocy: nie
działa
15 P Parking samochodów
osobowych
83,6 db 88,1 dB Pora dnia: 114 po-
jazdów.
Pora nocy: 57 po-
jazdów
1.3.3.2.5. Odpady
Na etapie eksploatacji projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3” będzie wytwórcą
odpadów niebezpiecznych oraz innych niż niebezpieczne i obojętne. Na podstawie analizy
danych dotyczących gospodarki odpadami w innych działających obecnie kopalniach węgla
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
84
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
kamiennego Górnośląskiego Zagłębia Węglowego prognozować można rodzaje wytwarza-
nych odpadów przez projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3” oraz przybliżone ilości
tych odpadów. Prognozę jakościową i ilościową odpadów niebezpiecznych etapie eksploatacji
zaprezentowano w tabeli 1.18, a odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne w tabeli 1.19.
Tabela 1.18
Prognozowane rodzaje i ilości odpadów niebezpiecznych na etapie eksploatacji złoża
węgla kamiennego „Brzezinka 3”
Lp. Kod Odpady niebezpieczne
Prognozowane
ilości wytwa-
rzane rocznie
w tonach
1. 06 02 01* Wodorotlenek wapniowy 1
2. 06 04 04* Odpady zawierające rtęć 0,01
3. 13 01 10* Mineralne oleje hydrauliczne niezawierajace zwiazków
chlowcoorganicznych 5
4. 13 02 05* Mineralne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe 10
5. 13 02 08* Inne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe 10
6. 13 03 10*
Inne oleje i ciecze stosowane jako elektroizolatory oraz no-
śniki ciepła 10
7. 15 02 02* Sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny do wycierania 5
8. 15 01 10*
Opakowania zawierające pozostałości substancji niebezpiecz-
nych lub nimi zanieczyszczone 5
9. 16 02 13* Zużyte urządzenia zawierające niebezpieczne elementy 1
10. 16 05 07* Zużyte nieorganiczne chemikalia zwaierajace substancje nie-
bezpieczne 0,2
11. 16 05 08* Zużyte organiczne chemikalia zawierające substancje niebez-
pieczne 0,1
12. 16 06 01* Baterie i akumulatory ołowiowe 0,5
13. 16 06 02* Baterie i akumulatory niklowo-kadmowe 0,5
14. 17 02 04* Odpady drewna, szkła i tworzyw sztucznych zawierające lub
zanieczyszczone substancjami niebezpiecznymi 5
Tabela 1.19
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
85
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Prognozowane rodzaje i ilości odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne na etapie
eksploatacji złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3”
Lp. Kod Odpady inne niż niebezpieczne
Prognozowane
ilości wytwa-
rzane rocznie
w tonach
1. 01 01 02 Odpady z wydobywania kopalin 25 000
2. 01 04 12 Odpady powstające przy płukaniu i oczyszczaniu kopaliny 15 000
3. 07 02 13 Odpady tworzyw sztucznych 10
4. 07 02 99 Inne niewymienione odpady (pozostałości gumy) 100
5. 12 01 13 Odpady spawalnicze 0,5
6. 15 01 01 Opakowania z papieru i tektury 2
7. 15 01 02 Opakowania z tworzyw sztucznych 5
8. 15 01 04 Opakowania stalowe 2
9. 15 01 07 Opakowania ze szkła 1
10. 15 02 03 Sorbenty, materiały filtracyjne, tkaniny … inne niewymienio-
ne w 15 02 02 5
11. 16 01 03 Zużyte opony 10
12. 16 01 17 Metale żelazne 100
13. 16 01 18 Metale nieżelazne 20
14. 16 02 14 Zużyte urządzenia inne niż wymienione w 16 02 09 5
15. 16 02 16 Elementy usunięte z różnych urządzeń inne niż 16 02 15 2
16. 16 05 09 Zużyte chemikalia, zużyte pochłaniacze i aparaty ochronne
dróg oddechowych 1
17. 16 06 05 Inne baterie i akumulatory 0,5
18. 17 01 01 Odpady betonu i gruz budowlany 5
19. 17 01 07 Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpadowych
materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia 10
20. 17 02 01 Drewno 5
21. 17 02 02 Szkło 2
22. 17 04 01 Miedź, brąz, mosiądz 2
23. 17 04 02 Aluminium 1
24. 17 04 03 Ołów 1
25. 17 04 05 Żelazo i stal 20
26. 17 04 11 Kable inne niż wymienione w 17 04 10 5
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
86
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
27. 17 09 04 Zmieszane odpady z budowy, remontów i demontażu 5
28. 20 01 01 Papier i tektura 5
29. 20 01 39 Tworzywa sztuczne 5
30. 20 01 40 Metale 5
31. 20 03 01 Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne 100
W zaprezentowanej prognozie na etapie eksploatacji wymieniono 14 rodzajów odpadów
niebezpiecznych i 31 rodzajów odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne. Nie eliminuje
to jednak możliwości powstawania innych odpadów. Działalność Zakładu Górniczego „Brze-
zinka 3” w zakresie gospodarki odpadami musi być zgodna z zapisami Ustawy o odpadach, w
tym inwestor jest zobowiązany do uzyskania wszelkich niezbędnych pozwoleń w zakresie
gospodarki odpadami.
1.3.3.3. Etap likwidacji
Z chwilą podjęcia decyzji stawiającej w stan likwidacji Zakład Górniczy „Brzezinka 3”
prowadzący eksploatację złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” realizacja przedsięwzięć
likwidacyjnych będzie się odbywać na podstawie planu ruchu likwidowanego, podziemnego
zakładu górniczego, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 16.02.2012 r.
w sprawie planów ruchu zakładów górniczych (Dz. U. Nr 12 poz. 372), po zatwierdzeniu go
przez właściwego Dyrektora OUG. W/w plan ruchu składał się będzie z części podstawowej
i szczegółowej.
1.3.3.3.1. Wody podziemne
Prognozowany dopływ wód podziemnych do wyrobisk górniczych w końcowej fazie
eksploatacji złoża „Brzezinka 3” będzie utrzymywał się na poziomie 2,1 m3/min przy plano-
wanym systematycznej likwidacji pustek poeksploatacyjnych z wykorzystaniem pyłów dym-
nicowych. Zakłada się, że do „zmulania” pyłów dymnicowych będą wykorzystywane najbar-
dziej zasolone wody z dopływu naturalnego do kopalni. Pozwoli to na redukcję ładunku zaso-
lenia (o 15-20%) odprowadzanego z wodami dołowymi do wód powierzchniowych. Sposób
odwadniania złoża „Brzezinka 3” po zakończenia planowanej eksploatacji w roku 2049 bę-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
87
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
dzie zależny od istniejącego stanu w zakresie eksploatacji złóż sąsiadujących zakładów górni-
czych. Zagadnienia te, dotyczące zabezpieczenia sąsiednich złóż kopalin oraz wyrobisk
i obiektów sąsiednich zakładów górniczych a także ujęć wody, przeciwdziałania zmianom
stosunków wodnych na powierzchni i innych, zostaną określone w odpowiedniej dokumenta-
cji hydrogeologicznej, która podlega zatwierdzeniu przez właściwy organ administracji geo-
logicznej. Decyzja o zatwierdzeniu takiej dokumentacji zostanie załączona do części podsta-
wowej planu ruchu likwidowanego podziemnego zakładu górniczego. W przypadku podjęcia
decyzji o zatapianiu zrobów zostanie sporządzony odpowiedni projekt techniczny zaopinio-
wany przez Zespół Zagrożeń Wodnych i zatwierdzony przez KRZG. Likwidacja podziem-
nych wyrobisk górniczych będzie prowadzona głównie poprzez ich otamowanie i lub podsa-
dzanie. Upadowe udostępniające z powierzchni zostaną zasypane w miarę możliwości wła-
snym kamieniem dołowym oraz tłuczniem na odcinkach gdzie konieczne będzie pozostawie-
nie korków filtracyjnych. Szczegółowe rozwiązania dotyczące likwidacji upadowych udo-
stępniających, zostaną określone w stosownych projektach technicznych i technologicznych
zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami.
Gospodarka wodno-ściekowa zakładu górniczego zarojektowana zostanie zgodnie
z obowiązującymi przepisami prawa oraz przy zachowaniu dopuszczalnych warunków w za-
kresie odprowadzania ścieków przemysłowych (wód kopalnianych) do wód powierzchnio-
wych.
1.3.3.3.2. Wody powierzchniowe
W czasie likwidacji części przemysłowej na powierzchni przewidywane zużycie wody
do potrzeb socjalno bytowych będzie zależne od ilości pracowników zaangażowanych w ro-
boty likwidacyjne lub adaptacyjne związane z dostosowaniem istniejących obiektów i infra-
struktury do pełnienia nowych funkcji.
Ścieki z terenu ZG „Brzezinka 3” będą wprowadzane do istniejącej kanalizacji komu-
nalnej. Na tym etapie, zapotrzebowanie na wodę oraz ilość odprowadzanych ścieków osza-
cowano na poziomie około 3 m3/d.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
88
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Konieczność odprowadzania wód dołowych pochodzących z odwadniania górotworu
po zakończeniu eksploatacji może wystąpić w przypadku prowadzenia eksploatacji węgla
w sąsiedztwie wyeksploatowanego złoża „Brzezinka 3” po roku 2049.
1.3.3.3.3. Powietrze
Likwidacja Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” wymagać będzie wykonania prac wy-
burzeniowych prowadzonych na powierzchni ziemi. Emisja zanieczyszczeń wynikać będzie
z wykonywania następujących rodzajów prac:
- prace wyburzeniowe,
- transport odpadów.
W związku z powyższym zakresem należy oczekiwać emisji zarówno pyłu mineralne-
go oraz różnorodnych zanieczyszczeń gazowych (NOx, CO, SO2, CO2, węglowodory alifa-
tyczne).
Sposoby ograniczenia tej emisji, której wielkość na obecnym etapie jest trudna do
oszacowania polegają na działaniach organizacyjno - technicznych, z których jako najważ-
niejsze można wymienić:
stosowanie środków transportu i maszyn roboczych z silnikami spełniającymi normy
emisyjne,
wyznaczenie dróg transportowych i ich utwardzenie w celu zminimalizowania wtór-
nego pylenia w czasie ruchu pojazdów,
zabezpieczenie odpadów przed wtórnym pyleniem.
Źródła emisji występujące w fazie likwidacji nie podlegają Rozporządzeniu Ministra
Środowiska w sprawie standardów emisyjnych z instalacji i nie wymagają pomiarów zgodnie
z Rozporządzeniem Ministra Środowiska w sprawie wymagań w zakresie prowadzenia po-
miarów wielkości emisji.
Uciążliwości z tego tytułu wystąpią w najbliższym otoczeniu Zakładu Górniczego,
szacuje się, że na granicy terenu ZG nie wystąpią przekroczenia dopuszczalnych stężeń pyłu,
tlenków azotu, tlenku węgla czy węglowodorów.
Emisja będzie miała charakter przejściowy i zaniknie po zakończeniu prac.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
89
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
1.3.3.3.4. Hałas
Prace likwidacyjne należy prowadzić wyłącznie w porze dziennej, w godzinach 6:00 –
22:00, z zapewnienie odpowiedniej organizacji pracy, przy użyciu sprawnego sprzętu. Emisja
hałasu, związana z etapem budowy będzie miała charakter przejściowy.
W tabeli 1.20 przedstawiono wykaz maszyn i urządzeń przewidzianych do
zastosowania w czasie prowadzenia prac związanych z pracami likwidacyjnymi. Założono,
że poszczególne maszyny będą się przemieszczać po określonym obszarze stanowiącym
powierzchniowe źródło hałasu.
Tabela 1.20
Wykaz głównych źródeł hałasu – etap prac likwidacyjnych
Źródła hałasu Dane akustyczne źródeł Czas oddziaływania
Maszyny i urządzenia
budowlane:
- spycharka gąsienicowa,
- spycharka kołowa,
- koparko ładowarka ko-
łowa,
- dźwig budowlany,
- sprężarka.
Źródła hałasu poruszają się
w obrębie terenu przeznaczo-
nego pod inwestycję.
Źródło powierzchniowe o
całkowitym poziomie mocy
akustycznej – 106,0 dB(A)
Czas oddziaływania:
6 godzin w ciągu ośmiu
najbardziej niekorzystnych
godzin pory dnia. W porze
nocy prace budowlane są
wstrzymane.
Ruch samochodów cięż-
kich
Źródło liniowe o poziomie
mocy akustycznej na 1 metr
długości trasy – 63,0 dB(A)
Zakłada się, iż w ciągu
8 godzin pory dnia na teren
budowy wjedzie/wyjedzie
16 samochodów ciężkich
Start, hamowanie i ma-
newrowanie w rejonie
upadowej
Źródło powierzchniowe o
całkowitym poziomie mocy
akustycznej – 84,3 dB(A)
Zakłada się, iż w ciągu 8
godzin pory dnia na teren
budowy wjedzie/wyjedzie
16 samochodów ciężkich.
1.3.3.3.5. Odpady
Projektowana eksploatacja górnicza złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” zakończy
się likwidacją Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”. Na etapie likwidacji tego Zakładu progno-
zuje się powstawanie odpadów zarówno niebezpiecznych jak i innych niż niebezpieczne
i obojętne. Prognozę jakościową i ilościową zestawiono w tabeli 1.21.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
90
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Tabela 1.21
Prognozowane rodzaje oraz ilości odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne
i obojętne na etapie likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
Kod
odpadu Nazwa odpadu
Prognozowane
ilości wytwa-
rzane rocznie w
tonach
13 02 08* Inne oleje silnikowe, przekładniowe i smarowe 5
15 02 03 Sorbenty, materiały, tkaniny do wycierania, ubrania
ochronny, inne niż wymienione w 15 02 02 2
16 01 03 Zużyte opony 2
16 01 04* Zużyte lub nienadające się do użytkowania pojazdy 10
16 01 06 Zużyte lub nienadające się do użytkowania pojazdy nie-
zawierające cieczy i innych elementów niebezpiecznych 100
16 01 17 Metale żelazne 1 000
16 01 18 Metale nieżelazne 50
16 02 14 Zużyte urządzenia inne niż wymienione w 16 02 09 20
16 02 16 Elementy usunięte z różnych urządzeń inne niż 16 02 15 10
16 05 09 Zużyte chemikalia, zużyte pochłaniacze i aparaty ochron-
ne dróg oddechowych 1
16 06 05 Inne baterie i akumulatory 0,5
17 01 01 Odpady betonu i gruz budowlany 20 000
17 01 02 Gruz ceglany 5 000
17 01 03 Odpady innych materiałów ceramicznych i elementów
wyposażenia 100
17 01 07 Zmieszane odpady z betonu, gruzu ceglanego, odpado-
wych materiałów ceramicznych i elementów wyposażenia 10 000
17 02 01 Drewno 10
17 02 02 Szkło 5
17 02 03 Tworzywa sztuczne 20
17 04 01 Miedź, brąz, mosiądz 2
17 04 02 Aluminium 20
17 04 03 Ołów 1
17 04 04 Cynk 5
17 04 05 Żelazo i stal 5 000
17 04 07 Mieszaniny metali 5 000
17 04 11 Kable inne niż wymienione w 17 04 10 10
17 09 04 Zmieszane odpady z budowy, remontów i demontażu 5 000
20 01 01 Papier i tektura 0,5
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
91
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
20 01 39 Tworzywa sztuczne 0,5
20 01 40 Metale 0,5
20 03 01 Niesegregowane (zmieszane) odpady komunalne 10
Oprócz powyżej wymienionych odpadów możliwe jest wytwarzanie na etapie likwida-
cji zakładu górniczego innych odpadów zarówno niebezpiecznych jak i innych niż niebez-
pieczne.
Na etapie poprzedzającym likwidację Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” właściciel do-
kona wyboru wykonawcy likwidacji. Właściciel wybierze wykonawcę prac likwidacyjnych-
posiadającego niezbędne zezwolenia na wytwarzanie, transport, odzysk lub/i unieszkodliwia-
nie odpadów. Wymagania te zostaną ujęte w umowie na likwidacje zakładu górniczego.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
92
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
2. OPIS ELEMENTÓW PRZYRODNICZYCH ŚRODOWISKA, OBJĘTYCH
ZAKRESEM PRZEWIDYWANEGO ODDZIAŁYWANIA
PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO, W TYM
ELEMENTÓW ŚRODOWISKA OBJĘTYCH OCHRONĄ NA
PODSTAWIE USTAWY Z DNIA 16 KWIETNIA 2004 R. O OCHRONIE
PRZYRODY
2.1. CHARAKTERYSTYKA FIZJOGRAFICZNA OBSZARU
2.1.1. POŁOŻENIE ADMINISTRACYJNE
Obszar złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” leży w granicach administracyjnych
miasta Mysłowice (rysunek 6). Mysłowice położone są na terenie województwa śląskiego,
zajmują obszar o powierzchni 6 557 ha i zamieszkuje go ok. 75 tys. osób. Wschodnią granicę
tworzą rzeki: Brynica, Czarna Przemsza i Przemsza, natomiast zachodnią: grobla na stawie
Hubertus III, Dolina Boliny wraz z lasami Murckowskimi oraz Dolina Przyrwy. Południowe
obrzeże stanowi skraj lasów Ławecko - Dziećkowickich i krawędź Wzgórz Dziećkowskich.
Omawiany obszar położony jest w południowej części miasta Mysłowice na terenie
osiedli: Powstańców Śląskich, Zawadzkiego oraz dzielnicach Brzęczkowice, Brzezinka,
Kosztowy, Larysz i Hajdowizna. Od północnej strony obszar ten graniczy z Sosnowcem, a od
wschodniej z Jaworznem. Osiedle Powstańców Śląskich charakteryzuje się wysoką zabudową
bloków. Rejon Brzęczkowic to typowa dzielnica mieszkaniowa Mysłowic, gdzie w części
zachodniej występuje zabudowa jednorodzinna o niezbyt wysokiej intensywności, ze znacz-
nym udziałem terenów otwartych, natomiast w części wschodniej zlokalizowane jest osiedle
Powstańców Śląskich. Brzezinka i Kosztowy to najsilniej zurbanizowane części południowe-
go obszaru miasta Mysłowice. Larysz cechuje się szybko rozwijającą się częścią miasta My-
słowice, ponieważ w rejonie tym następuje proces wypierania rolnictwa przez zabudowę
mieszkaniową.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
93
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Rys. 6. Położenie administracyjne złoża „Brzezinka 3”
2.1.2. REGIONALIZACJA GEOGRAFICZNA
Według regionalizacji fizyczno – geograficznej Polski J. Kondrackiego (Geografia re-
gionalna Polski, PWN, Warszawa. 2002) omawiany teren leży w megaregionie Pozaalpejska
Europa Zachodnia (3) w prowincji Wyżyny polskie (34), podprowioncji Wyżyna Śląsko -
Krakowska (341), makroregion Wyżyna Śląska (341.1) mezoregion Wyżyna Katowic-
ka (341.13) i Pagóry Jaworznickie (341.14), (rysunek 7).
Wyżyna Katowicka (341.13) zbudowana jest z węglonośnych skał karbońskich, na któ-
rych zalegają dolomity i wapienie triasu oraz osady czwartorzędowe. Ze względu na duże
zasoby pokładów węgla kamiennego region jest silnie uprzemysłowiony i przekształcony
przez człowieka.
Pagóry Jaworznickie (341.14) są regionem o powierzchni 513 km2, zbudowanym z do-
lomitów triasowych, tworzącym liczne wzniesienia porozdzielane różnorodnym systemem
obniżeń zbudowanych z piasków lodowcowych i rzecznych czwartorzędu. Najwyższym
szczytem regionu jest Grodzisko o wysokości 346 m n.p.m.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
94
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Rys. 7. Regionalizacja fizyczno-geograficzna Polski, według J. Kondrackiego
2.1.3. MORFOLOGIA TERENU
Ogólnie powierzchnia terenu, na którym zlokalizowane jest złoże węgla kamiennego
„Brzezinka 3” jest słabo urozmaicona, niemal płaska, o różnicy wzniesień od około +239 m
n.p.m. w dolinie rzeki Przemszy, do około +260 m n.p.m. w części zachodniej. Przeważają
tereny o niewielkich nachyleniach (do 5 %) w kierunku wschodnim. Większe nachylenia wy-
stępują w obrębie stoków wzgórz zrębowych oraz zboczach doliny Przemszy i miejscami
dochodzą do 30%. Wyraźne wzniesienie terenu widoczne jest w rejonie Dziećkowic, w połu-
dniowo-wschodniej części omawianego terenu złoża (rejon Pagórów Jaworznickich), (rysu-
nek 8).
Oprócz naturalnie wykształconych form terenu na obszarze Mysłowic można spotkać
liczne występujące formy antropogeniczne, takie jak: wyrobiska poeksploatacyjne, kamienio-
łomy, piaskownie, glinianki, zwałowiska odpadów poprzemysłowych, warpie, nasypy i wko-
py linii kolejowych i dróg, składowiska odpadów oraz tereny „rekultywacji technicznej”
dawnych wyrobisk. Wyjątkowo licznie nagromadzone są liniowe elementy antropogeniczne
w postaci wkopów i nasypów dróg (autostrada A4 i droga S-1-wschodnia obwodnica GOP),
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
95
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
nasypy i wkopy linii kolejowych pomiędzy Słupną i Brzęczkowicami, nasypy linii kolejowej
Mysłowice-Oświęcim w rejonie doliny Rowu Kosztowskiego (pomiędzy Kosztowami i Brze-
zinką) oraz różnego rodzaju obwałowań (wały przeciwpowodziowe, obwałowania zbiorni-
ków).
Rys. 8. Rzeźba terenu Mysłowic
Natomiast według regionalizacji geomorfologicznej Polski, autorstwa M. Klimaszew-
skiego, uszczegółowionej przez S. Gilewską, teren waloryzacji znajduje się w prowincji Wy-
żyny Śląsko – Małopolskiej, podprowincji Wyżyna Śląsko – Krakowska, makroregion Wyży-
na Śląska, mezoregion Wyżyna Śląska Południowa i obejmuje Kotlinę Mysłowicką i czę-
ściowo Płaskowyż Bytomsko-Katowicki.
Kotlina Mysłowicka obejmuje wąski pas doliny Czarnej Przemszy i Przemszy rozsze-
rzając się w części południowej w obrębie plejstoceńskiej terasy doliny rzeki (rejon składowi-
ska odpadów pomiędzy Przemszą, Dziećkowicacmi i Kosztowami). Kotlina Mysłowicka jest
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
96
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
wypełniona piaskami czwartorzędowymi i wykazuje silną asymetrię: po stronie jaworznickiej
teren jest płaski, a po stronie mysłowickiej przeważają strome i wysokie zbocza. Powierzch-
nia kotliny nachylona jest od ok. 248 m n.p.m. w części północnej do ok. 240 m n.p.m. w czę-
ści południowej.
2.1.4. HYDROGRAFIA TERENU
Pod względem hydrograficznym (załącznik 4) obszar złoża „Brzezinka 3” oraz pla-
nowany Teren Górniczy „Brzezinaka 3” znajdują się w zlewni Przemszy, będącej dopływem
Wisły. Projektowany Zakład Górniczy (ZG) „Brzezinka 3” znajduje się w zlewni cieku Przy-
rwa będącego dopływem rzeki Przemszy. Przyrwa jest ciekiem o długości około 1,65 km
a powierzchnia jego zlewni wynosi około 3,9 km2. Najważniejszym dopływem Przemszy
w analizowanym rejonie jest Rów Kosztowski, płynący z zachodu na wschód, wzdłuż połu-
dniowej granicy złoża. Ciek ten zasilany jest wodami z rowów odwadniających i w Dziećko-
wicach wpływa do rzeki Przemszy. Rów Kosztowski jest ciekiem o długości około 6,25 km
a powierzchnia jego zlewni wynosi około 38,8 km2. Wielkości opadów atmosferycznych oraz
charakterystyczne przepływy w rzece Przemsza podano wg komentarza do Mapy hydrogra-
ficznej, arkusz Katowice (M-34-63-A) i arkusz Oświęcim (M-34-63-C). Średni roczny opad
atmosferyczny na posterunku Maczki wynosił w roku normalnym 842 mm, w roku wilgotnym
1011 mm, a w roku suchym 553 mm.
Średnie roczne wielkości przepływów charakterystycznych dla Przemszy w pobliskich
profilach hydrometrycznych przedstawia tabela 2.1.
Tabela 2.1
Średnie roczne wielkości przepływów charakterystycznych dla Przemszy
Rzeka/potok Profil Charakterystyczne objętości przepływów [m3/s]
SNQ SSQ SWQ
Biała Przemsza Niwka (1961-1999) 5,39 7,50 17,9
Przemsza Jeleń (1994-2013) 12,9 18,6 49,7
Źródło: Średnie z wielolecia 1961-1999 r. - Mapa hydrograficzna, arkusz Katowice (M-34-63-A) oraz arkusz
Oświęcim (M-34-63-C), GGK Warszawa 2001 r.
Dane z wielolecia 1994-2013 r., IMGW Warszawa 2014 r.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
97
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Przepływy Przemszy w bardzo dużym stopniu są determinowane wpływami antropo-
genicznymi. Średni dopływ wód dołowych do zlewni Przemszy wynosi około 7 m3/s, co sta-
nowi 54,3 % SNQ. Na stan czystości wód rzeki Przemszy wpływają liczne zrzuty ścieków
przemysłowych. Pozwolenia na odprowadzanie ścieków posiada aż 40 zakładów, z czego 22
zrzuty pochodzą z kopalń, a 18 z pozostałych branż. Jakość wód całego dorzecza objęta jest
monitoringiem regionalnym prowadzonym przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowi-
ska. W punkcie monitoringowym w km 12+800 rzeki (wodowskaz Jeleń) średnie zmierzone
sumaryczne stężenie chlorków i siarczanów utrzymuje się w ostatnich latach na poziomie
550-750 mg (Cl+SO4)/l (średnio 0,65g/l).
Plan gospodarowania wodami (PGW) na obszarze dorzecza Wisły zawiera m.in. ogól-
ny opis cech charakterystycznych dorzecza, podsumowanie znaczących oddziaływań i wpły-
wów działalności człowieka na stan wód powierzchniowych i podziemnych, informacje doty-
czące monitoringu wód oraz określenie ich stanu, cele środowiskowe i odstępstwa od osią-
gnięcia celów środowiskowych oraz podsumowanie programów działań zapisanych w Pro-
gramie wodno-środowiskowym kraju. ZG „Brzezinka 3” odprowadzał będzie oczyszczone
ścieki przemysłowe (w tym wody kopalniane) do rzeki Przemszy poprzez ciek Przyrwa. Przy-
rwa jest ciekiem o długości około 1,65 km a powierzchnia jego zlewni wynosi około 3,9 km2.
W południowej części projektowanego Terenu Górniczego „Brzezinka 3” poza obszarem
górniczym płynie Rów Kosztowski, uchodzący do rzeki Przemszy. Rów Kosztowski nie jest
i nie będzie odbiornikiem wód dołowych pochodzących z odwadniania ZG „Brzezinka 3”.
Analizowany obszar (złoże „Brzezinka 3”) leży na terenie trzech jednolitych części
wód powierzchniowych. Około 65% powierzchni złoża zlokalizowane jest w granicach JCWP
PLRW200010212999 (Przemsza od Białej Przemszy do ujścia - odbiornik wód dołowych),
około 15% powierzchni złoża zlokalizowane jest w granicach JCWP PLRW2000821279
(Przemsza od zbiornika Przeczyce do ujścia Białej Przemszy) a pozostała część (około 20%)
zlokalizowana jest w granicach JCWP PLRW2000421294 (Rów Kosztowski).
Na rysunku 9 przedstawiono lokalizację złoża „Brzezinka 3” na mapie podziału
hydrograficznego Polski.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
98
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Rys. 9. Fragment mapy podziału hydrograficznego Polski z lokalizacją złoża „Brzezinka 3”.
Źródło: http://mapa.kzgw.gov.pl/
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
99
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
W zatwierdzonym Planie gospodarowania wodami (PGW) na obszarze dorzecza Wi-
sły przedstawiono charakterystykę jednolitych części wód powierzchniowych (JCWP): Prze-
msza od Białej Przemszy do ujścia, a także Rów Kosztowski oraz Przemsza od zbiornika
Przeczyce do ujścia Białej Przemszy.
Na rysunku 10 przedstawiono lokalizację złoża „Brzezinka 3” na mapie jednolitych
części wód powierzchniowych (JCWP).
Rys. 10. Lokalizacja złoża „Brzezinka 3” na mapie jednolitych części wód powierzchniowych
(JCWP).
Warunki korzystania z wód regionu wodnego oraz warunki korzystania z wód zlewni,
zgodnie z art. 120 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. — Prawo wodne, ustala w drodze aktu pra-
wa miejscowego dyrektor regionalnego zarządu gospodarki wodnej po ich uzgodnieniu
z prezesem krajowego zarządu gospodarki wodnej. Warunki korzystania z wód regionu wod-
nego Małej Wisły nie zostały ustalone w tym trybie przez Dyrektora Regionalnego Zarządu
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
100
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Gospodarki Wodnej w Gliwicach. W obwieszczeniu nr 1/2011 z dnia 18 października 2011r.
Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gliwicach zawiadomił o przystąpie-
niu do sporządzenia projektu Rozporządzenia Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki
Wodnej w Gliwicach w sprawie ustalenia warunków korzystania z wód regionu wodnego
Małej Wisły.
W tabeli 2.2 przedstawiono dane charakterystyczne dla obszarów JCWP będących
w zasięgu złoża „Brzezinka 3”.
Tabela 2.2
Dane charakterystyczne dla obszarów JCWP.
L.p. Nazwa JCWP
Przemsza od Białej
Przemszy do ujścia
- odbiornik wód
dołowych
Przemsza od zbior-
nika Przeczyce do
ujścia Białej Prze-
mszy – częściowo w
granicach złoża
„Brzezinka 3”
Rów Kosztowski
– częściowo w gra-
nicach złoża „Brze-
zinka 3”
1 Kod JCWP PLRW200010212999 PLRW2000821279 PLRW2000421294
2 Nazwa JCWP Przemsza od Białej
Przemszy do ujścia
Przemsza od zbior-
nika Przeczyce do
ujścia Białej Prze-
mszy
Rów Kosztowski
3 SCWP MW0209 MW0209 MW0204
4 Region wodny region wodny Małej
Wisły
region wodny Małej
Wisły
region wodny Małej
Wisły
5 Kod obszaru
dorzecza 2000 2000 2000
6 Obszar dorzecza obszar dorzecza Małej
Wisły
obszar dorzecza
Małej Wisły
obszar dorzecza
Małej Wisły
7 Jednostka
zarządzająca RZGW w Gliwicach RZGW w Gliwicach RZGW w Gliwicach
8 Status cieku naturalna część wód silnie zmieniona
część wód naturalna część wód
9 Ocena stanu
cieku zły zły zły
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
101
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
L.p. Nazwa JCWP
Przemsza od Białej
Przemszy do ujścia
- odbiornik wód
dołowych
Przemsza od zbior-
nika Przeczyce do
ujścia Białej Prze-
mszy – częściowo w
granicach złoża
„Brzezinka 3”
Rów Kosztowski
– częściowo w gra-
nicach złoża „Brze-
zinka 3”
10
Ocena ryzyka
nieosiągnięcia
celów środowi-
skowych
zagrożona zagrożona zagrożona
11 Derogacje
4(4) -1 - derogacje cza-
sowe - brak możliwości
technicznych
4(4) -1 - derogacje
czasowe - brak moż-
liwości technicznych
4(4) -1 - derogacje
czasowe - brak moż-
liwości technicznych
12 Uzasadnienie
derogacji
Wpływ działań antro-
pogenicznych na stan
JCW oraz brak możli-
wości technicznych
ograniczenia wpływu
tych oddziaływań, ge-
neruje konieczność
przesunięcie w czasie
osiągnięcie celów śro-
dowiskowych przez
JCW. Występująca
działalność gospodar-
cza człowieka związana
jest ściśle z występo-
waniem surowców na-
turalnych, bądź prze-
mysłowym charakte-
rem obszaru.
Wpływ działań an-
tropogenicznych na
stan JCW oraz brak
możliwości tech-
nicznych ogranicze-
nia wpływu tych
oddziaływań, gene-
ruje konieczność
przesunięcie w cza-
sie osiągnięcie celów
środowiskowych
przez JCW. Wystę-
pująca działalność
gospodarcza czło-
wieka związana jest
ściśle z występowa-
niem surowców na-
turalnych, bądź
przemysłowym cha-
rakterem obszaru.
Wpływ działań an-
tropogenicznych na
stan JCW oraz brak
możliwości tech-
nicznych ogranicze-
nia wpływu tych
oddziaływań, gene-
ruje konieczność
przesunięcie w cza-
sie osiągnięcie celów
środowiskowych
przez JCW. Wystę-
pująca działalność
gospodarcza czło-
wieka związana jest
ściśle z występowa-
niem surowców na-
turalnych, bądź
przemysłowym cha-
rakterem obszaru.
13
Powierzchnia
zlewni JCWP
km2
93,47 91,69 19,83
14 Administrator
cieku RZGW w Gliwicach RZGW w Gliwicach
ŚZMiUW w Katowi-
cach
Źródło:
http://geoportal.kzgw.gov.pl/imap/
Zatwierdzony 22.02.2011 r. „Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły”, który został opubli-
kowany 21.06.2011 r. w Monitorze Polskim Nr 49, poz. 549.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
102
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
2.1.5. UŻYTKOWANIE TERENU (WRAZ Z UWARUNKOWANIAMI WYNIKAJĄCYMI
Z ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO), SĄSIEDZTWO, NAJBLIŻSZE
ZABUDOWANIA, POWIĄZANIA KOMUNIKACYJNE
Zagospodarowanie terenu w rejonie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” oraz pla-
nowanego Terenu Górniczego „Brzezinka 3”, ilustrują zamieszczone mapy: lokalizacji złoża
(załącznik 1) i sytuacyjno-wysokościowa (załącznik 2). Obszar złoża o powierzchni
7,27 km2 (tj. 727 ha) zajmują:
grunty leśne: 204 ha,
grunty rolne (I- IV kl. bon.): 55 ha,
grunty rolne (V-VI kl. bon.): 176 ha,
zabudowa przemysłowa: 23 ha,
grunty komunalne: 269 ha,
inne (parki, rezerwaty, obsz. ujęć wodn. itp.): 0 ha.
Teren ten charakteryzuje się zróżnicowanym zagospodarowaniem powierzchni terenu.
Na większości obszaru skupia się budownictwo mieszkalne zarówno jednorodzinne jak i wie-
lopiętrowe bloki mieszkalne (osiedle wielopiętrowych bloków w dzielnicy Brzęczkowice). Na
krańcach północno-zachodnich (dzielnica Słupna), wschodnich (dzielnica Brzęczkowice
w dolinie Przemszy) i na południu (dzielnica Kosztowy) znajdują się lasy, pozostałe tereny
pokryte są łąkami oraz polami uprawnymi. Usytuowane są tutaj również obiekty przemysło-
we, m.in. powierzchnie magazynowe firmy Panattoni Park Mysłowice oraz obiekty Medicare,
a także firma spedycyjno-transportowa Transgór S.A. zlokalizowane przy drodze krajowej S1
oraz w bliskim sąsiedztwie autostrady A4.
Znaczną część powierzchni terenu zajmują strategiczne ciągi komunikacyjne, szcze-
gólnie rozjazdy dróg szybkiego ruchu, m.in. Wschodnia Obwodnica GOP, odcinek autostrady
A4 Kraków-Wrocław, linie kolejowe Mysłowice – Oświęcim w części zachodniej i Katowi-
ce-Kraków w części północnej oraz linie kolei piaskowych użytkowane przez KP „Szczako-
wa” oraz KP „Maczki Bór”.
Na przedmiotowym terenie nie zostały ustanowione i nie jest planowane utworzenie
obszarów chronionych w ramach sieci ECONET i „Natura 2000”.
Przez przedmiotowy obszar przebiegają linia kolejowa nr 138 Katowice - Oświęcim
oraz linia kolejowa nr 134 Jaworzno-Szczakowa – Mysłowice wchodzą w skład międzynaro-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
103
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
dowej linii kolejowej E 30. Linie te ma duże znaczenie dla ruchu pasażerskiego i towarowego
oraz stwarzają dogodne połączenie między południowymi regionami kraju. Linie te na pod-
stawie Decyzji nr 3 Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 24 marca 2014 roku w sprawie
ustalenia terenów, przez które przebiegają linie kolejowe, jako terenów zamkniętych (Dz. U.
Min. Infrastruktury i Rozwoju z 2014 roku, poz. 25) przebiegają na przedmiotowym terenie
przez tereny zamknięte.
PLANY ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO
Analiza ustaleń miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego miast My-
słowice, Jaworzno i Sosnowiec w granicach projektowanego Obszaru Górniczego i Terenu
Górniczego „Brzezinka 3” w kontekście przepisu art. 80 ust. 3 ustawy z dnia 3.10.2008r.
o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie
środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko została przedstawiona w opracowa-
niu stanowiącym załącznik 5. Opracowanie to stanowi integralną część niniejszego Raportu.
2.2. BUDOWA GEOLOGICZNA ZŁOŻA
2.2.1. POŁOŻENIE GEOLOGICZNE
Złoże węgla kamiennego „Brzezinka 3” usytuowane jest w północno-wschodniej czę-
ści Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, w strefie przejściowej między jednostkami tekto-
nicznymi: Siodłem Głównym na północy, a Niecką Główną na południu. Rozciągłość warstw
ma kierunek od południowego-zachodu do północnego-wschodu, a upad skierowany na połu-
dniowy-wschód waha się od 2 do 120.
W rejonie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” współwystępują dwie stare jednost-
ki tektoniczne ukształtowane w górnym karbonie: synklinalna strefa Bytom - Brodła o kie-
runku NW - SE oraz niecka Zagłębia Górnośląskiego o kierunku W - E. Różnorodność i zło-
żoność powstałych później elementów strukturalnych w obrębie tych jednostek jest wynikiem
ich wielofazowego rozwoju w okresie ruchów starokimeryjskich na przełomie triasu i jury.
Młodsza generacja struktur to rowy i zręby tektoniczne powstałe w czasie ruchów alpejskich,
a skomplikowany system różnokierunkowych uskoków o dużych zrzutach spowodował po-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
104
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
wstanie odrębnych struktur wyniesionych lub obniżonych. Najstarszą z tych struktur jest
niecka chrzanowska o osi w kierunku NW-SE. Strop utworów osadowych karbonu zalega na
rzędnych od +200 m n.p.m. w południowej części złoża (rejon otworu Brzezinka 10), do po-
nad +270 m n.p.m. na północy oraz w rejonie otworu Wanda.
Udokumentowane zasoby węgla kamiennego w złożu „Brzezinka 3” zalegają w po-
kładzie 510 warstw siodłowych litostratygraficznie zaliczanych do Górnośląskiej Serii Pia-
skowcowej górnego karbonu. Węgiel kamienny tego pokładu to węgiel płomienny typu 31
i gazowo-płomienny typu 32. Zasoby węgla kamiennego rozpoznane zostały w kategorii B.
Pokład 510
Pokład ten o stałej rozciągłości w złożu „Brzezinka 3” i znacznej miąższości, zalega na głę-
bokościach od ok. 700 m w części północnej złoża do ok. 1050 m na południu. Natomiast
miąższość tego pokładu mniejszą od 4,0 m (1,1 m) stwierdzono jedynie w otworze wiertni-
czym Brzezinka 10 znajdującym się na południu tuż za granicą złoża (rys. 7). Zasoby węgla
kamiennego tego pokładu w całości udokumentowano w kategorii B. Pokład ten w przeszło-
ści był eksploatowany w sąsiednich złożach: „Niwka-Modrzejów”, „Mysłowice” i „Wesoła”.
2.2.2. STRATYGRAFIA I LITOLOGIA
Złoże węgla kamiennego „Brzezinka 3” znajduje się we wschodniej części Górnoślą-
skiego Zagłębia Węglowego, w strefie przejściowej pomiędzy Siodłem Głównym na północy,
a Niecką Główną na południu.
Złoże „Brzezinka 3” obejmuje jedynie zasoby węgla kamiennego zalegające w pokła-
dzie 510 występującego w obrębie warstw siodłowych, w dolnej części Górnośląskiej Serii
Piaskowcowej, dlatego nadkładem dla omawianego złoża są zarówno osady zalegające nad
stropem karbonu tj. osady czwartorzędowe jak również osady karbonu produktywnego skła-
dającego się z (od góry profilu):
- krakowskiej serii piaskowcowej, w której udokumentowane są złoża „Brzezinka”
i „Brzezinka 1”
- serii mułowcowej, w której udokumentowane są złoża „Brzezinka”, „Brzezinka 1”
i „Brzezinka 2”
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
105
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
- górnośląskiej serii piaskowcowej, w której udokumentowano złoże „Brzezinka 2”
Poniżej przedstawiono budowę geologiczną złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3”
w układzie stratygraficznym od dołu profilu rozdzielając utwory złożowe od nadkładu w pro-
filu osadów karbonu produktywnego (górnego).
2.2.2.1. Karbon produktywny (górny)
Kompleks utworów górnego karbonu Górnośląskiego Zagłębia Węglowego jest dwu-
dzielny: w dolnej jego części występują utwory paraliczne, ukształtowane w warunkach okre-
sowych zalewów morskich, a część górna wykształcona jest jako utwory limniczne. Na tere-
nie złoża „Brzezinka 3” utwory paraliczne w postaci serii piaskowcowo-ilastych z pokładami
węgla kamiennego występują na znacznych głębokościach, to jest poniżej dokumentowanego
złoża. Na utworach tych występują kolejno trzy limniczne serie osadowe górnego karbonu (od
dołu profilu):
- Górnośląska Seria Piaskowcowa (GSP) z pokładami węgla kamiennego o numeracji
407-510
- Seria Mułowcowa (SM) z pokładami węgla kamiennego o numeracji 301-406
- Krakowska Seria Piaskowcowa (KSP) z pokładami węgla kamiennego grupy
200
W wymienionych seriach limnicznych górnego karbonu Górnośląskiego Zagłębia Wę-
glowego wydzielono litostratygraficznie warstwy (od dołu profilu) siodłowe i rudzkie należą-
ce do Górnośląskiej Serii Piaskowcowej, załęskie i orzeskie zaliczone do Serii Mułowcowej
oraz warstwy łaziskie Krakowskiej Serii Piaskowcowej.
Warstwy siodłowe reprezentowane są głównie przez piaskowce o znacznych miąższościach
około 10-140 m. W obrębie złoża „Brzezinka 3” średnia miąższość warstw siodłowych to ok.
18 m, a zmienność miąższości waha się do 5 do 38 m. W utworach tych udokumentowany
został pokład węgla kamiennego 510 z o miąższościach od 4,70 m (otwór Brzezinka 9 –
rys. 2) do 14,20 m (otwór Niwka Modrzejów 12 – rys. 2), a jego grubość wzrasta w kierunku
północno-zachodnim. Pokład 510 jest podstawą eksploatacji węgla kamiennego ze złoża
„Brzezinka 3”, w związku z czym, warstwy siodłowe stanowią skały złożowe, a nadległe
utwory karbonu produktywnego stanową skały nadkładu.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
106
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Warstwy rudzkie stanowiące materiał nadkładu złoża „Brzezinka 3” wykształcone są po-
dobnie jak warstwy siodłowe. Miąższość kompleksu warstw rudzkich waha się w granicach
złoża w przedziale 90 – 210 m, przy czym maleje od maksymalnych wartości stwierdzanych
w części środkowej w kierunkach na północ i na południe. W obrębie warstw rudzkich udo-
kumentowane zostały pokłady z grupy 400 oznaczone numerami: 407, 408, 409 i 418.
Warstwy załeskie i orzeskie zaliczane do Serii Mułowcowej w ujęciu złoża „Brzezinka 3”
stanowią materiał nadkładu nad złożem (pokładem 510). Utwory te są wykształcone w postaci
naprzemiennie występujących łupków piaszczystych i ilastych z przewarstwieniami piaskow-
ców i licznymi pokładami węgla. Miąższość wkładek piaskowcowych waha się od kilkunastu
centymetrów do kilkunastu metrów, przy czym udział tych utworów w całym kompleksie nie
przekracza około 20-30% ogólnej miąższości tych warstw. Miąższość kompleksu Serii Mu-
łowcowej na obszarze złoża wynosi średnio około 580 m. W obrębie omawianych warstw
wstępują pokłady węgla grupy 400 oznaczone numerami 401 i 404/1 oraz grupy 300 ozna-
czone numerami: 303/1, 304/2, 312/1, 318/3, 331, 349, 354/1, 355, 356, 358 i zaliczone do
złóż węgla kamiennego „Brzezinka” i „Brzezinka 2”
Warstwy łaziskie stanowiące utwory nadkładu złoża „Brzezinka 3” zaliczają się do dolnej
części Krakowskiej Serii Piaskowcowej i w granicach dokumentowanego złoża występują w
formie zredukowanej. Miąższość warstw łaziskich osiąga w części południowej do 342,0 m
(otwór Brzezinka 10 – rys. 2), a w części północnej występują wychodnie tych warstw pod
utwory czwartorzędowe. Wychodnie pokładów tych warstw przebiegają przekątnie przez
rejon złoża z SW na NE. W profilu dominują piaskowce różnoziarniste, miejscami zlepień-
cowate lub z wkładkami zlepieńców, które wykształcone są w postaci monolitycznych ław
przedzielonych nielicznymi przewarstwieniami ilastymi, najczęściej towarzyszącymi pokła-
dom węgla kaniennego. Pokłady warstw łaziskich opisane numerami 214, 215 i 216 mają
stosunkowo dużą miąższość.
2.2.2.3. Nadkład utworów karbonu produktywnego
Nadkład utworów górnego karbonu stanowią osady czwartorzędowe. Reprezentowane
są przez osady akumulacji rzeczno-jeziorno-lodowcowej. Wykazują znaczną zmienność
w wykształceniu litologicznym oraz miąższości, która osiąga w południowej części złoża po-
nad 50 m (otwór Brzezinka 10 – rys. 2). Osady czwartorzędowe wykształcone są w postaci
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
107
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
różnoziarnistych piasków jasnożółtych do rdzawych, miejscami przeławiconych soczewkami
i wkładkami glin oraz iłów, które lokalnie osiągają miąższość do ok. 14 m.
2.2.3. TEKTONIKA
Tektonika złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” jest dosyć skomplikowana. Złoże
pocięte jest uskokami o zróżnicowanych zrzutach dochodzących do ok. 50 m, które tworzą
strukturę blokową złoża. Uskoki przecinające utwory karbońskie maja głównie przebieg
zbliżony do południkowego. Największe znaczenie mają uskoki stanowiące naturalne granice
złoża: Centralny i Wanda-Luiza. W złożu występują również mniejsze uskoki o przebiegu
równoleżnikowym. Znaczący oskok o przebiegu równoleżnikowym to uskok Książęcy
znajdujący się poza złożem Brzezinka 3. Uskok ten stwierdzono robotami na kilku kopalniach
sąsiednich złoża „Brzezinka 3”. Ponadto złoże przecięte jest mniejszymi uskokami o zrzutach
do ok. 50 m.
Charakterystyka głównych uskoków
Uskok Wanda - Luiza biegnący wzdłuż zachodniej granicy złoża stanowi jednocześnie gra-
nicę eksploatacyjną dla złóż „Wesoła” i „Mysłowice”. Przebieg jego jest południkowy, z od-
chyleniem w odcinku południowym, w kierunku południowo-wschodnim. Zrzut w kierunku
wschodnim waha się od około 180 m w części południowej do około 350 m w części północ-
nej omawianego złoża. Częściowo uskok Wanda (ze strefy Wanda-Luiza) został stwierdzony
robotami górniczymi Kopalni „Mysłowice-Wesoła”. W rejonie otworu Niwka Modrzejów 24
strefa uskokowa rozszczepia się na dwa uskoki zrzucające warstwy w kierunku wschodnim.
Zachodni uskok nazwany dalej Uskokiem Wanda stwierdzony został robotami górniczymi w
złożu „Wesoła”, a jego zrzut w sąsiedztwie złoża „Brzezinka 3” wynosi ok. 225 m. Natomiast
uskok wschodni nazywany uskokiem Luiza został stwierdzony robotami górniczymi w złożu
„Niwka Modrzejów”, a jego zrzut wynosi ok. 170 m. Strefie uskokowej Wanda-Luiza towa-
rzyszy szereg mniejszych uskoków o zrzutach od 15 m do 65 m.
Uskok Centralny o rozciągłości NNE-SSW stanowi wschodnią granicę dokumentowanego
złoża. Wyinterpretowano go na podstawie danych z otworów Czeczott 2c, Brzezinka 9 i 10
oraz robót górniczych w pokładzie 215 dawnej kopalni "Nowa Przemsza". Uskok ten zrzuca
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
108
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
warstwy w kierunku wschodnim, wielkość zrzutu wynosi 15 – 120 m. Równolegle do uskoku
Centralnego, biegnie uskok h=10-40 m o przeciwnym kierunku zrzutu (w kierunku zachod-
nim). W sąsiedztwie pokładu 304/2 uskoki te się przecinają.
Uskok h=50 jest uskokiem o przebiegu równoleżnikowym kontynuującym się wzdłuż uskoku
Książęcego, ale o przeciwnym zrzucie to jest w kierunku północnym. Uskok ten stanowi po-
łudniową granicę dokumentowania złoża.
2.3. WARUNKI HYDROGEOLOGICZNE
Warunki hydrogeologiczne złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” wynikają bezpo-
średnio z jego budowy geologicznej. Analizując budowę geologiczną dokumentowanego ob-
szaru można wydzielić dwa zasadnicze piętra wodonośne, związane z wodoprzepuszczalnymi
utworami poszczególnych serii stratygraficznych:
- czwartorzędu – osady piaszczyste zalegające na przeważającej części złoża bezpo-
średnio na stropie utworów karbonu;
- górnego karbonu – reprezentowanego przez piaskowce Kakowskiej Serii Piaskow-
cowej (KSP), Serii Mułowcowej (SM) oraz Górnośląskiej Serii Piaskowcowej (GSP)
Piętra wodonośne czwartorzędu oraz serii karbonu produktywnego powyżej warstw
siodłowych związane są z nadkładem złoża. Natomiast piętro wodonośne mające zasadniczy
wpływ na zawodnienie wyrobisk górniczych projektowanej kopalni, związane jest z prze-
puszczalnymi utworami warstw rudzkich i siodłowych zalegającymi w stropie pokładu 510.
Warunki hydrogeologiczne w nadkładzie złoża
Czwartorzędowe piętro wodonośne
Czwartorzędowe piętro wodonośne budują osady piaszczysto – żwirowe akumulacji
rzeczno – lodowcowej wykształcone w postaci piasków drobnych i średnich ze żwirem
i otoczakami przewarstwione miejscami pyłami piaszczystymi. Osady te charakteryzują się
dużą przepuszczalnością i wodochłonnością, stanowiąc poziomy porowo – warstwowe
o najczęściej swobodnym zwierciadle poziomu wodonośnego. Lokalnie warstwy wodonośne
są przewarstwione osadami gliniasto-ilastymi, tworząc poziomy wodne o napiętym zwiercia-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
109
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
dle. Obserwuje się zróżnicowaną miąższość oraz dużą zmienność wykształcenia horyzontów
wodnych w omawianym piętrze.
W obrębie czwartorzędowego piętra wodonośnego występują najczęściej dwa pozio-
my wodonośne, związane z utworami piaszczysto-żwirowymi rozdzielonymi nieprzepusz-
czalnymi warstwami iłów i glin. W profilu czwartorzędu wyróżnić można trzy kompleksy
z czego dwa o charakterze wodonośnym:
- górny kompleks piaszczysty zbudowany z holoceńskich pyłów, piasków różnoziarni-
stych i żwirów, którego miąższość według danych z otworów wiertniczych wynosi
średnio 10 – 18 m,
- środkowy kompleks składający się z utworów spoistych o charakterze izolacyjnym, to
jest iłów i glin zastoiskowych w stanie plastycznym lub półzwartym, o miąższości ok.
3,0 - 8,5 m,
- dolny kompleks zbudowany z piasków, żwirów i otoczaków plejstoceńskich zdepo-
nowanych bezpośrednio na stropie utworów górnego karbonu, o miąższości ok.
8–10 m.
Górny czwartorzędowy poziom wodonośny (I poziom wodonośny) posiada charakter
swobodny. Zwierciadło wody nawiercono na głębokościach od 2,0 do 5,5 m. Wykonane ba-
dania współczynnika filtracji wskazują, że jego wartości zawierają się w granicach od
1,1x10-4
do 6,3x10-4
m/s (średnio 2,5x10-4
m/s). Wyraźny związek hydrauliczny z wodami
tego I poziomu wodonośnego wykazują cieki, w tym Rów Kosztowski. Są one ciekami drenu-
jącymi czwartorzędowy poziom wodonośny. Natomiast rzeka Przemsza nie wykazuje wyraź-
nego związku hydraulicznego z wodami podziemnymi czwartorzędu, ponieważ jej koryto jest
silnie zakolmatowane, a przez to często odizolowane od otaczających je przepuszczalnych
utworów czwartorzędowych.
Opisywany I poziom wodonośny czwartorzędu jest podścielony warstwą nieprzepusz-
czalnych iłów i glin o miąższości 3,0 – 8,5 m oddzielającą go od II poziomu wodonośnego,
który na przeważającej powierzchni rejonu tworzy wspólny czwartorzędowo-karboński po-
ziom wodonośny. Poziom ten ma kontakt hydrauliczny z poziomem pierwszym w miejscach
wyklinowania warstwy ilastej. Poziom ten budują gruboklastyczne osady plejstocenu (piaski,
żwiry, otoczaki) zalegające na stropie górnego karbonu, który na tym obszarze stanowią pia-
skowce Krakowskiej Serii Piaskowcowej. Utwory piaszczysto-żwirowe dolnego poziomu
wodonośnego czwartorzędu, posiadają średni współczynnik filtracji 7,3x10-4
m/s. Z drugiego
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
110
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
poziomu wodonośnego próbnie uzyskano wydajność 208 m3/h, a obliczony w tym badaniu
współczynnik filtracji wynosi 4,54x10-4
m/s. Zwierciadło wody II poziomu wodonośnego
posiada charakter napięty, a nawiercone na głębokościach ok. 12 – 19 m stabilizuje się na
głębokościach ok. 8 – 15 m.
Karbońskie piętro wodonośne
Nawiązując do budowy geologicznej, która ma decydujący wpływ na warunki hydro-
geologiczne, w nadkładzie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” opisano dwa pietra wodo-
nośne związane z piaskowcami Krakowskiej Serii Piaskowcowej oraz Serii Mułowcowej.
Karbońskie piętro wodonośne związane z piaskowcami Górnośląskiej Seri Piaskowcowej
potraktowane zostało jako związane ze złożem i scharakteryzowane oddzielnie.
Krakowska seria piaskowcowa
Seria ta w dokumentowanym obszarze reprezentowana jest przez warstwy łaziskie,
charakteryzuje się dominującym udziałem warstw piaskowców. Iłowce o miąższości do kilku
metrów występują jedynie w otoczeniu pokładów węgla. Zwierciadła wody w poziomach
wodonośnych Krakowskiej Serii Piaskowcowej mają charakter napięty, są typu subartezyj-
skiego i stabilizują się na głębokościach od 16,0 do 105,0 m. Uzyskiwane wydajności z
warstw wodonośnych, kształtują się w granicach od 0,18 m3/h przy depresji 29,0 m do mak-
symalnej wartości 7,74 m3/h przy depresji 6,64 m. Współczynniki filtracji warstw łaziskich są
zróżnicowane i wynoszą od 1,43 x 10-5
m/s do 2,99 x 10-8
m/s. Obliczony średni współczyn-
nik filtracji dla krakowskiej serii piaskowcowej wynosi 1,88 x 10-6
m/s. Piaskowce tej serii
stanowią średnio ponad 87% udziału w profilu, charakteryzują się dużą porowatością, wyno-
szącą średnio od 21,22 – 21,99%, natomiast odsączalności mieszczą się w granicach 0,0102 -
0,1032. Zaprezentowane wyniki badań hydrogeologicznych uzyskane obecnie z nie odbiegają
od wyników wcześniej przeprowadzonych badań. Współczynnik filtracji wyliczony na pod-
stawie badań hydrogeologicznych piaskowców w otworze N-M2 przy użyciu łyżki wiertni-
czej wyniósł 1,69 x 10-5
m/s oraz 2,4 x 10-6
m/s. Różnica wynika przede wszystkim z wy-
kształcenia warstw w serii oraz lokalizacji względem stref uskokowych.
Seria Mułowcowa
Seria obejmuje warstwy orzeskie i załęskie (rudzkie s.l.) do pokładu węgla o numerze
406. Pod względem budowy litologicznej widoczna jest dominacja mułowców i iłowców nad
piaskowcami. Badania polowe w warstwach tej serii zostały wykonane w otworze Czeczott
2c, a laboratoryjne na próbkach pobranych z profilu otworu N-M2.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
111
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Według danych archiwalnych w obrębie warstw serii mułowcowej napięte zwierciadło
wody stabilizuje się na głębokościach od 9,0 m do 457,0 m ppt. Ciśnienie złożowe wynosi od
1,84 do 73,7 MPa, współczynnik filtracji zawarty jest w granicach 1,1x10-7
do 9,44x10-6
m/s.
Natomiast wyniki badań laboratoryjnych wykonanych na próbkach serii mułowcowej przed-
stawiono w tabeli 2.3.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
112
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Tabela 2.3
Wyniki hydrogeologicznych badań laboratoryjnych skał w obrębie warstw wodono-
śnych Serii Mułowcowej GZW (otwór N-M2)
Lp.
Przedział głębo-
kości pobrania
próbki [m]
Odsączalność
Porowatość
efektywna
[%]
Ciężar ob-
jętościowy
[g/cm3]
Współczynnik
filtracji k
[m/s]
1 461,00-462,00 0,024 6,718 2,226 4,5x10-8
2 462,00-463,00 0,058 5,906 2,323 3,1x10-8
3 463,00-464,00 0,042 6,186 2,466 2,8x10-8
4 464,00-465,00 0,076 4,021 2,341 4,5x10-8
5 465,50-465,90 0,013 17,414 2,032 9,3x10-7
6 681,00-682,00 0,014 4,979 2,289 3,9x10-8
7 682,00-683,00 0,008 6,676 2,200 1,7x10-9
8 683,00-684,00 0,017 7,631 2,238 8,0x10-9
9 684,00-685,50 0,019 7,073 2,194 2,9x10-8
10 686,50-686,90 0,003 5,808 2,619 3,9x10-8
Badane próbki skał warstw wodonośnych Serii Mułowcowej poza przypadkiem z in-
terwału o głębokości 465-466 m wykazują małą porowatość efektywną i współczynniki filtra-
cji w przedziale wartości 10-8
– 10-9
m/s. Tylko w wymienionym interwale porowatość efek-
tywna jest duża (17,4%) a współczynnik filtracji większy od 10-8
m/s (9,3 x 10-7
m/s). Wynika
z tego, że zasobność w wodę tego pietra wodonośnego nie jest duża i większość skał ilastych
w profilu to warstwy izolacyjne pomiędzy nadległym horyzontem wodonośnym warstw łazi-
skich i piętrem wodonośnym w utworach Górnośląskiej Seri Piaskowcowej.
Warunki hydrogeologiczne złoża
Górnośląska Seria Piaskowcowa
Seria ta obejmuje warstwy rudzkie od pokładu węgla kamiennego 407 oraz warstwy
siodłowe z pokładami węgla kamiennego o numeracji 501 - 510. Parametry hydrogeologicz-
ne serii według dokumentacji geologicznej złoża „Brzezinka” kształtują się następująco:
zwierciadło ustalone znajduje się na głębokościach od 267 do 350 m przy ciśnieniu złożowym
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
113
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
6,13 do 9,41 MPa. Wydajność potencjalna z horyzontu wodnego zawarta jest w przedziale 0,8
do 65,2 m3/h, a współczynniki wodoprzepuszczalności wahają się od 8,2 x 10
-7 do 1,35 x 10
-5
m/s. Natomiast na podstawie badań polowych stwierdzono, że całkowity dopływ z tej serii
uzyskany w otworze Czeczott 2C wnosi 7,26 m3/h, a wyliczone współczynniki filtracji to
1,195 x 10-7
oraz 1,55 x 10-7
m/s.
Parametry piaskowców Górnośląskiej Serii Piaskowcowej są zróżnicowane i zależne
od głębokości zalegania warstw serii. Porowatość piaskowców waha się od 3,51 do 20,83%,
a największe zróżnicowanie wykazuje przepuszczalność, przyjmując wartości od ok.
1,1x10-10
m/s właściwych dla warstw praktycznie nieprzepuszczalnych do wartości ok.
5,5 x 10-5
m/s.
Dane archiwalne zostały uzupełnione laboratoryjnymi badania hydrogeologicznymi
w otworze N-M2, z których wyniki zestawiono w tabeli 2.4.
Tabela 2.4
Wyniki hydrogeologicznych badań laboratoryjnych przeprowadzonych w otworze
N-M2, w obrębie warstw wodonośnych Górnośląskiej Serii Piaskowcowej GZW
Lp.
Przedział głębo-
kości pobrania
próbki [m]
Odsączalność
Porowatość
efektywna
[%]
Ciężar ob-
jętościowy
[g/cm3]
Współczynnik
filtracji k
[m/s]
1 878,00-879,00 0,096 2,861 2,492 1,0x10-8
2 879,00-880,00 0,010 1,070 2,542 1,2x10-8
3 880,00-881,00 0,030 3,721 2,257 2,4x10-8
4 881,00-882,00 0,020 0,859 2,391 2,8x10-8
5 882,00-883,00 0,014 4,154 2,372 3,3x10-8
6 883,00-884,00 0,043 2,616 2,362 2,3x10-8
7 884,00-885,00 0,033 2,981 2,406 2,6x10-8
8 885,00-886,00 0,020 3,402 2,404 2,6x10-8
9 886,00-887,00 0,011 1,889 2,400 1,3x10-8
10 887,00-888,00 0,011 4,311 2,364 5,0x10-8
11 922,00-923,00 0,007 6,221 2,122 7,3x10-9
12 924,00-925,00 0,025 9,882 2,005 3,3x10-7
13 926,00-927,00 0,024 5,511 2,057 2,9x10-7
14 928,00-929,00 0,018 2,338 2,158 4,3x10-7
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
114
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
15 930,00-931,00 0,019 5,867 2,085 2,5x10-8
16 932,00-933,00 0,027 8,593 2,062 4,1x10-8
17 934,00-935,00 0,022 6,430 2,068 2,8x10-8
18 936,00-937,00 0,007 4,728 2,093 3,2x10-8
19 938,00-939,00 0,016 8,193 2,042 6,4x10-8
20 940,00-941,00 0,016 15,077 2,018 5,3x10-8
21 942,00-943,00 0,021 4,656 2,116 2,5x10-8
22 944,00-945,00 0,010 4,132 2,362 9,1x10-8
23 946,00-947,00 0,016 7,497 2,035 7,7x10-8
24 948,00-949,00 0,020 2,726 2,477 2,5x10-8
25 950,00-951,00 0,013 5,510 2,269 4,3x10-8
26 952,00-953,00 0,010 3,059 2,431 5,0x10-8
27 954,00-955,00 0,019 1,785 2,469 1,7x10-7
28 956,00-957,00 0,013 4,675 2,307 4,1x10-8
29 958,00-958,70 0,010 1,326 2,556 4,2x10-8
Parametry hydrogeologiczne piaskowców badanej serii w otworze N-M2 potwierdzają
duże zróżnicowanie uzyskanych wyników w zależności od głębokości zalegania serii oraz
lokalizacji otworu badawczego. Porowatość utworów przewierconych w otworze waha się od
0,85 do 15,08%, a współczynnik filtracji osiąga wartości od 7,3 x 10-9
do 1,7 x 10-7
m/s.
Analizując przytoczone wyniki badań, zauważyć można zależność pomiędzy warto-
ściami poszczególnych podanych parametrów a głębokością zalegania warstw wodonośnych.
Wraz ze wzrostem głębokości maleje porowatość, odsączalność oraz przepuszczalność
warstw skalnych Górnośląskiej Seri Piaskowcowej GZW.
Podziemne sztuczne zbiorniki wodne
W rejonie północnym, w wyniku zatopienia wyrobisk górniczych KWK „Niwka-
Modrzejów” powstał sztuczny podziemny zbiornik wodny W6 (2003) o pojemności 5,8 mln
m3. Celem utrzymania rzędnej w tym zbiorniku na −160 m n.p.m. prowadzone jest odwadnia-
nie pompami głębinowymi w Szybie Kazimierz 1. Według stanu na 31.10.2013r. zwierciadło
wody w szybie „Kazimierz 1” znajdowało się na rzędnej −160,73 m n.p.m. Szacowany do-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
115
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
pływ do wyrobisk Rejonu „Niwka-Modrzejów” wyniósł w 2012r. ok. 10,1 m3/min. Omawia-
ny zbiornik był rozpatrywany w dokumentacji z 2009 roku jako potencjalne źródło zagrożenia
wodnego dla projektowanych wyrobisk złoża „Brzezinka 2”. Wówczas zespół opiniotwórczy
w protokole nr 12/2008 CZOK z dnia 30.09.2008r. stwierdził, że rejon „Niwka-Modrzejów”
nie stwarza zagrożenia wodnego dla KWK „Mysłowice-Wesoła”. W związku z tym dla bez-
pieczeństwa północna część złoża „Brzezinka 3” została oddzielona od opisywanego zbiorni-
ka filarem bezpieczeństwa, w obrębie którego wyznaczono zasoby filarowe.
Jednostki hydrogeologiczne zawierające wody użytkowe
W rejonie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” w utworach górnego karbonu wy-
znaczono dwie jednostki hydrogeologiczne oznaczone bC3II i bC3III. Na obszarze złoża
„Brzezinka” nie występują Główne Zbiorniki Wód Podziemnych (GZWP), a najbliższy tria-
sowy GZWP 452 Chrzanów, występuje poza południową granicą opisywanego złoża.
Jednostka bC3II wyznaczona została we fragmencie Serii Mułowcowej i Górnoślą-
skiej Seri Piaskowcowej, zbudowanych głównie z piaskowców. Zasilanie poziomów w tej
jednostce następuje na wychodniach poprzez przepuszczalne utwory nadkładu. Jest to zbior-
nik odkryty, wielopoziomowy, a zwierciadło wód podziemnych w zasięgu leja depresji ma
charakter swobodny. Wody pitne i przemysłowe pompowane są wyłącznie wyrobiskami gór-
niczymi (Szyb Barbara V, Szyb Hofman). Jednostka bC3II znajduje się na zachód od granic
złoża „Brzezinka 3”, a tylko niewielki północno-wschodni fragment tej jednostki występuje w
jego rejonie.
Jednostka bC3III wyznaczona została we fragmencie Krakowskiej Serii Piaskowco-
wej, zbudowanej z piaskowców i żwirowców. Zasilanie poziomów w tej jednostce następuje
na ich bezpośrednich wychodniach lub przez przepuszczalne utwory nadkładu: triasu w niec-
ce chrzanowskiej oraz czwartorzędu w dolinach i pradolinach. W górotworze jednostki wody
pompowane są wyłącznie w szybach, gdzie drenaż wód następuje starymi zrobami w pokła-
dach grupy 200. Nieliczne stare studnie wiercone mają najczęściej zdegradowane zasoby i
mierną jakość wody. Zbiornik jest odkryty, wielopoziomowy, zwierciadło poziomów w za-
sięgu leja depresji ma charakter swobodny. Utwory warstw łaziskich tego poziomu pozostają
w bezpośrednim kontakcie hydraulicznym z osadami czwartorzędu. Jednostka ta obejmuje
swym zasięgiem centralną i południową część rejonu złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3”.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
116
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Ujęcia wód podziemnych w utworach górnego karbonu
Obecnie na terenie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” nie są ujmowane wody
podziemne z warstw wodonośnych górnego karbonu. W przeszłości (lata 90-te ubiegłego
wieku) woda z warstw łaziskich górnego karbonu była ujmowana 4 studniami przez Zakład
Spedycyjno - Transportowy PW „Transgór” w Mysłowicach-Brzezince. Z uwagi na pogarsza-
jącą się jakość wody ujęcie to zostało zlikwidowane.
Obecnie w sąsiedztwie złoża „Brzezinka 3” występują dwa czynne ujęcia wód pod-
ziemnych z utworów górnego karbonu:
ujęcie należące do Elektrowni „Łaziska” zlokalizowane w nieczynnych szybach
KWK „Mysłowice-Wesoła”,
ujęcie Jarosław Dąbrowski w Szybie Jarosław Zakładu Górniczego „Sobieski”.
Charakterystyka jednolitych części wód podziemnych (JCWPd)
Złoże „Brzezinka 3” przewidziane do eksploatacji zlokalizowane jest w obrębie
Jednolitych Części Wód Podziemnych (JCWPd) nr 134 i nr 146 (według zatwierdzonego dnia
22.02.2011 r. „Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły”, który został
opublikowany 21.06.2011 r. w Monitorze Polskim Nr 49, poz. 549). Około 80% powierzchni
złoża zlokalizowane jest w granicach JCWPd nr 134, a pozostała część (około 20%)
zlokalizowana jest w granicach JCWPd nr 146. Złoże „Brzezinka 3” zlokalizowane jest w
odległości około 0,5 km na północ od GZWP nr 452 – Zbiornik (T1,2) Chrzanów oraz około
2,5 km na południe od GZWP nr 329 – Zbiornik (T1,2) Bytom.
JCWPd nr 134 znajduje się w regionie wodnym Subregion Środkowej Wisły wyżynny
i zajmuje powierzchnię 573,79 km2. Jej obszar częściowo pokrywa się z obszarami
następujących GZWP: nr 327 Zbiornik (T1,2) Lubliniec–Myszków, nr 329 Zbiornik (T1,2)
Bytom, nr 453 Zbiornik (QDK) Biskupi Bór, nr 454 Zbiornik (T1,2) Olkusz–Zawiercie, oraz
nr 455 Zbiornik (QDK) Dąbrowa Górnicza.
JCWPd nr 146 znajduje się w regionie wodnym Subregion Środkowej Wisły
wyżynnym i zajmuje powierzchnię 217,54 km2. Jej obszar częściowo pokrywa się
z obszarami następujących GZWP: nr 452 Zbiornik (T1,2) Chrzanów oraz nr 453 Zbiornik
(QDK) Biskupi Bór.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
117
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Na rysunku 11 przedstawiono lokalizację złoża „Brzezinka 3” na mapie jednolitych
części wód podziemnych (JCWPd).
Należy podkreślić, że w rejonie złoża „Brzezinka 3” utwory karbonu są przykryte
wyłącznie utworami czwartorzędowymi, co powoduje przyspieszoną infiltrację wód
opadowych do górotworu karbońskiego.
Rys. 11. Lokalizacja złoża „Brzezinka 3” na mapie jednolitych części wód podziemnych
(JCWPd).
W tabeli 2.5 przedstawiono dane charakterystyczne dla obszarów JCWPd nr 134 i 146.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
118
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Tabela 2.5
Dane charakterystyczne dla obszaru JCWPd nr 134 i 146.
L.p. Nazwa JCWPd 134 146
1 Nazwa jednolitej części wód
podziemnych 134 146
2 Europejski kod jednolitej części
wód z literami PLGW2100134 PLGW2100146
3 Krajowy kod Jednolitej części
wód podziemnych GW2100134 GW2100146
4 Powierzchnia jednolitej części
wód km2
573,79 217,54
5 Warstwowość jednowarstwowa jednowarstwowa
6 Średnia grubość 10-20, 100-300 m 10, 50-150 m
7 Średnia głębokość <300 m <200 (350) m
8 Czy dana JCWPd przebiega
przez granicę obszaru dorzecza nie nie
9 Czy dana JCWPd wykracza
poza granice regionu wodnego nie nie
10 Czy dana JCWPd przebiega
przez granicę kraju nie nie
11 Kod powiązanego obszaru
chronionego brak brak
12 Kod regionu wodnego 2000MW 2000MW
13 Kod dorzecza głównego 2000 2000
14 Ocena stanu ilościowego słaby słaby
15 Ocena stanu chemicznego dobry słaby
16 Ocena zagrożenia nieosiągnię-
cia dobrego stanu ilościowego zagrożona zagrożona
17 Ocena zagrożenia nieosiągnię-
cia dobrego stanu chemicznego niezagrożona zagrożona
18 Derogacje
4(5) - 1 - cele mniej rygory-
styczne - brak możliwości
technicznych
4(5) - 1 - cele mniej rygory-
styczne - brak możliwości
technicznych
4(4) – 1 - brak możliwości
technicznych
19 Regionalny Zarząd Gospodarki
Wodnej RZGW Gliwice RZGW Gliwice
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
119
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
20 Uzasadnienie wyznaczenia
JCW do derogacji
Uzasadnienie wyznaczenia
JCW do derogacji – ze wzglę-
du na wpływ górnictwa, pro-
wadzone odwadnianie kopalń i
zatapianie głębokich lejów
depresji oraz brak możliwości
zakończenia eksploatacji ze
względów gospodarczych.
Uzasadnienie wyznaczenia
JCW do derogacji – ze wzglę-
du na wpływ górnictwa, pro-
wadzone odwadnianie kopalń
i zatapianie głębokich lejów
depresji oraz brak możliwości
zakończenia eksploatacji ze
względów gospodarczych –
derogacje do 2021r.; (wydo-
bywanie kopaliny) - Kopalnia
węgla kamiennego Złoże „By-
czyna".
Źródło:
http://geoportal.kzgw.gov.pl/imap/
Zatwierdzony 22.02.2011 r. „Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły”, który został opublikowany
21.06.2011 r. w Monitorze Polskim Nr 49, poz. 549.
Poniżej przedstawiono charakterystykę JCWPd nr 134 i 146.
Charakterystyka JCWPd nr 134.
Na rysunku 12 przedstawiono lokalizację Jednolitej Części Wód Podziemnych
(JCWPd) - nr 134.
Jednolita Część Wód Podziemnych (JCWPd) - nr 134 jest zlokalizowana w:
- Regionie: Subregion Środkowej Wisły wyżynny i obejmuje swym zasięgiem:
- Miasta: Piekary Śląskie, Siemianowice, Dąbrowa Górnicza, Sosnowiec, Jaworzno, Ruda
Śląska, Świętochłowice, Chorzów, Katowice oraz Mysłowice.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
120
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Rys 12. Lokalizacja Jednolitej Części Wód Podziemnych (JCWPd) - nr 134.
Źródło: PSH
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
121
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Rys 13. Profile geologiczne w obrębie JCWPd - nr 134.
Źródło: PSH
Wody słodkie występują do 300 m p.p.t. W obrębie JCWPd nr 134 zlokalizowane są
następujące Główne Zbiorniki Wód Podziemnych (GZWP) nr:
- 327 – zbiornik Lubliniec-Myszków
- 329 – zbiornik Bytom
- 454 – zbiornik Olkusz-Zawiercie
- 453 – zbiornik Biskupi Bór
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
122
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
- 455 – zbiornik Dąbrowa Górnicza
Na obszarze JCWPd nr 134 główne użytkowe poziomy wodonośne występują w utwo-
rach czwartorzędu, triasu i karbonu górnego. Na rysunku 10 przedstawiono profile geologicz-
ne Jednolitej Części Wód Podziemnych (JCWPd) - nr 134.
Opis warunków hydrogeologicznych i środowiskowych JCWPd nr 134
Na rysunku 14 przedstawiono charakterystykę środowiskową JCWPd nr 134.
Rys. 14. Charakterystyka środowiskowa JCWPd nr 134.
Źródło: Plan Gospodarowania Wodami dorzecza rzeki Wisły
Czwartorzędowe piętro wodonośne ma charakter nieciągły. Zalega w postaci niere-
gularnych płatów, które wypełniają rzeźbę starszego podłoża. Posiada zmienną miąższość
i różnorodne wykształcenie litologiczne. Plejstocen budują piaski i żwiry wodnolodowcowe
oraz gliny pylaste i zwałowe. Holocen wykształcony jest w postaci osadów akumulacji rzecz-
nej reprezentowanych przez: piaski, żwiry i namuły. W profilu pionowym czwartorzędowe
piętro wodonośne stanowią utwory przepuszczalne (piaski i żwiry) przedzielone słaboprze-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
123
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
puszczalnymi utworami zastoiskowymi (muły, pyły, gliny). Takie wykształcenie czwartorzę-
du spowodowało powstanie szeregu nieciągłych poziomów wodonośnych na ogół swobod-
nych o zwierciadle od 2,7 m do 12,0 m. Czwartorzędowe piętro wodonośne pozostaje lokalnie
w łączności hydraulicznej z utworami wodonośnymi niższych pięter stratygraficznych. Więk-
sze znaczenie użytkowe mają utwory czwartorzędowe zaliczone do obszarów GZWP Dąbro-
wa Górnicza i Biskupi Bór. GZWP Dąbrowa Górnicza związany jest z doliną Czarnej Prze-
mszy. Jest to przepływowy, hydrogeologicznie odkryty i jednopoziomowy zbiornik o po-
wierzchni 22 km2. Miąższość warstwy wodonośnej wynosi przeciętnie 10–15 m, miejscami
30 m. GZWP Biskupi Bór jest to dolina kopalna zbudowana z piasków i żwirów o charakterze
odkrytym. Zwierciadło wody występuje na głębokości od <5 do 30 m. Często jest on połą-
czony z poziomami wodonośnymi karbonu i permu.
Triasowy poziom wodonośny występuje głównie na obszarze, który częściowo po-
krywa się z GZWP ujmującymi wody podziemne z utworów wodonośnych triasu środkowego
i dolnego. Przede wszystkim jest to północne i północno-wschodnie obrzeżenie JCWPd. Tria-
sowe piętro wodonośne reprezentowane jest przez poziomy wodonośne wapienia muszlowego
i retu łączące się na znacznych przestrzeniach w kompleks wodonośny serii węglanowej tria-
su oraz poziom wodonośny niższego pstrego piaskowca. Warstwę rozdzielającą wspomniane
poziomy wodonośne tworzą margliste utwory warstw gogolińskich, które na znacznych prze-
strzeniach mogły ulec dolomityzacji, redukcji lub zdyslokowaniu tracąc własności izolujące.
Oba poziomy na znacznym obszarze łączą się umownie w jeden kompleks wodonośny zwany
kompleksem wodonośnym serii węglanowej triasu. Główne kierunki przepływu wód są skie-
rowane ku dolinom rzek a miąższość kompleksu wodonośnego wynosi od kilku metrów
w zasięgu wychodni do ponad 100 m. Zwierciadło wody ma charakter swobodny, lokalnie
napięty. Zasilanie poziomów odbywa się na całym obszarze ich występowania. Bezpośrednia
infiltracja wód opadowych zachodzi w rejonach wychodni triasu, nieprzykrytych utworami
czwartorzędu. Pośrednie zasilanie następuje przez przepuszczalne utwory czwartorzędowe
oraz lateralnie w dolinach rzek. W obrębie poziomu pierwotny naturalny reżim wód został
zaburzony na skutek odwadniającej działalności górnictwa rud cynku i ołowiu i górnictwa
węgla kamiennego. Obecnie podstawę drenażu stanowią wyrobiska górnicze.
Użytkowe piętro wodonośne karbonu produktywnego wykształcone głównie
w wodonośnych piaskowcach górnośląskiej serii piaskowcowej i serii paralicznej. W profilu
hydrogeologicznym tego piętra występują zespoły oddzielnych, warstwowo-szczelinowych
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
124
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
poziomów wodonośnych zbudowanych z piaskowców i zlepieńców. Ławice piaskowców
zależnie od wykształcenia litologicznego, stopnia zaangażowania tektonicznego i głębokości
zalegania cechuje zmienna, ale niezbyt duża wodonośność. Warstwy te, o miąższości w gra-
nicach od 5 do 66 m (lokalnie może nawet dochodzić do 180 m) są od siebie izolowane
wkładkami nieprzepuszczalnych iłowców i prowadzą wody pod ciśnieniem. Zwierciadło wo-
dy jest napięte, lokalnie swobodne.
Zasilanie piaskowców następuje na obszarze ich wychodni wodami atmosferycznymi,
a poza rejonami wychodni wodami infiltracyjnymi z wodonośnych utworów młodszych.
Główny kierunek przepływu ma miejsce ku ośrodkom drenażu. Podstawę drenażu stanowią
wyrobiska górnicze oraz cieki. Głębokość występowania wód użytkowych waha się od ok.
210 m do 500 m. Lokalnie użytkowe poziomy wodonośne mogą być w kontakcie hydraulicz-
nych z utworami permu zalegającymi bezpośrednio na zerodowanej powierzchni karbonu
w sposób nieciągły. Są one wykształcone w postaci tufów, tufitów oraz zlepieńców. Na ry-
sunku 15 przedstawiono schematy przepływu wód podziemnych w JCWPd nr 134.
Rys. 15. Schematy przepływu wód podziemnych w JCWPd nr 134. Źródło: PSH
W rejonie złoża „Brzezinka 3” utwory karbonu sa przykryte wyłącznie utworami
czwartorzędowymi, co powoduje przyspieszoną infiltrację wód opadowych do górotworu
karbońskiego.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
125
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Charakterystyka JCWPd nr 146.
Na rysunku 16 przedstawiono lokalizację Jednolitej Części Wód Podziemnych
(JCWPd) - nr 146.
Rys. 16. Lokalizacja Jednolitej Części Wód Podziemnych (JCWPd) - nr 146.
Źródło: PSH
Jednolita Część Wód Podziemnych (JCWPd) - nr 146 jest zlokalizowana w:
- Regionie: Subregion Środkowej Wisły wyżynny i obejmuje swym zasięgiem:
- Województwo śląskie: powiat bieruńsko-lędziński, miasta Jaworzno i Mysłowice.
- Województwo małopolskie: powiaty oświęcimski i chrzanowski.
Wody słodkie występują do 200 (lokalnie do 350) m p.p.t. W obrębie JCWPd nr 146
zlokalizowane są następujące Główne Zbiorniki Wód Podziemnych (GZWP) nr:
- 452 – Chrzanów
- 453 – zbiornik Biskupi Bór
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
126
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Na obszarze JCWPd nr 146, główny użytkowy poziom wodonośny związany jest
z występowaniem na przeważającej jego części obszaru GZWP nr 452 Chrzanów, dla którego
można wyróżnić trzy poziomy wodonośne triasu: wapienia muszlowego (trias środkowy), retu
oraz środkowego i dolnego pstrego piaskowca (trias dolny).
Na rysunku 17 przedstawiono profile geologiczne Jednolitej Części Wód Podziem-
nych (JCWPd) - nr 146.
Rys. 17. Profile geologiczne w obrębie JCWPd - nr 146.
Źródło: PSH
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
127
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Opis warunków hydrogeologicznych i środowiskowych JCWPd nr 146
Na rysunku 18 przedstawiono charakterystykę środowiskową JCWPd nr 146.
Rys. 18. Charakterystyka środowiskowa JCWPd nr 146.
Źródło: Plan Gospodarowania Wodami dorzecza rzeki Wisły
Podstawowe znaczenie w sensie zasobowym posiadają poziomy wodonośne wapienia
muszlowego i retu zbudowane z dolomitów i wapieni. W wyniku niepełnej izolacji margli-
stych utworów warstw gogolińskich rozdzielających wspomniane poziomy, są one połączone
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
128
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
w jeden kompleks wodonośny, zwany serią węglanową triasu. Izolacyjny charakter tych
warstw jest jednak zróżnicowany. Procesy dolomityzacji, tektonika i rozwój krasu powodują,
iż tracą one własności izolacyjne. Poziom niższego pstrego piaskowca jest poziomem poro-
wym o nieciągłym rozprzestrzenieniu i podrzędnym znaczeniu. Poziom występuje w war-
stwach piaskowców różnoziarnistych z przewagą grubych frakcji, niekiedy zlepieńcowatych,
o przeciętnej miąższości rzędu 10–15 m.
Poziomy wodonośne wapienia muszlowego i retu łączą się w jeden kompleks wodo-
nośny serii węglanowej triasu o charakterze szczelinowo-krasowo-porowym. Miąższość tego
kompleksu jest zmienna i waha się w granicach od 20 do 150 m. Zbiornik ten jest częściowo
odkryty, a zasilanie zachodzi m.in. na drodze infiltracji opadów w obrębie wychodni, przesią-
kania z nadległych utworów czwartorzędu i jury, dopływów z piętra wodonośnego karbonu
i dewonu, jak również w wyniku infiltracji wód z cieków powierzchniowych i dopływów
bocznych. Zwierciadło wód wodonośnej serii węglanowej triasu ma charakter swobodny
w rejonie wychodni i drenażu kopalń rud cynku i ołowiu a subartezyjski w obszarach przy-
krytych utworami izolującymi. Głębokość występowania stropu warstwy wodonośnej przyj-
muje wartość od 15 do 100 m lokalnie może nawet przekraczać 150 m. Wodonośna seria wę-
glanowa triasu jest w znacznym stopniu przykryta kompleksem ilasto-mułowcowym utworów
kajpru i neogenu. Utwory te stanowią izolację głównego kompleksu wodonośnego a ich mak-
symalna miąższość osiąga wartość rzędu 250 m. Podstawę drenażu analizowanego kompleksu
wodonośnego stanowią, oprócz doliny Przemszy, również wyrobiska kopalń rud cynku i oło-
wiu.
Zawodnione utwory czwartorzędowe o lokalnym znaczeniu użytkowym w obszarze
triasu chrzanowskiego występują w miejscach, w których słabo przepuszczalne lub nieprze-
puszczalne utwory ilaste podścielają utwory piaszczysto-żwirowe. Stąd też wodonośne utwo-
ry czwartorzędowe zalegają głównie w strukturach nieckowatych i dolinach rzek, natomiast
na wysoczyznach brak jest zawodnionego czwartorzędu lub pojawia się okresowo, po więk-
szych opadach. Na obszarze niecki chrzanowskiej na ilastych utworach miocenu, a częściowo
kajpru zalega seria piaszczysto-żwirowa o miąższości rzędu 10–30 m. Zwierciadło wód pod-
ziemnych ma charakter swobodny a ich zasilanie odbywa się przez infiltrację opadów atmos-
ferycznych.
Wody zwykłe górnokarbońskiego piętra wodonośnego związane są z kompleksem
krakowskiej i górnośląskiej serii piaskowcowej oraz podrzędnie serii paralicznej. W profilu
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
129
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
hydrogeologicznym piętra górnokarbońskiego występują pakiety wodoprzepuszczalnych osa-
dów zbudowanych z piaskowców i zlepieńców o miąższości od kilku do kilkudziesięciu me-
trów i są od siebie izolowane warstwami skał słabo przepuszczalnych. Silne zaburzenia tekto-
niczne, głównie uskoki o różnych zrzutach, spowodowały powstanie bloków tektonicznych,
które w zależności od charakteru ograniczających je uskoków, mogą być częściowo izolowa-
ne od bloków sąsiednich. Głębokość do zwierciadła wód podziemnych omawianego piętra
jest kształtowana drenującym wpływem kopalń węgla kamiennego i zawiera się w granicach
od około 70 do około 500 m p.p.t. (lokalnie może być znacznie płycej w granicach 15–50 m).
W kompleksie tym do głębokości 200 m, lokalnie do 350 m, mogą wystąpić wody użytkowe.
Zwierciadło górnokarbońskiego piętra wodonośnego ma charakter swobodny w zasięgu wy-
chodni i w obszarach drenowanych przez górnictwo węgla kamiennego. Wodonośne utwory
karbonu w przypadku przykrycia ich wodonośnymi utworami triasu eksploatowane są łącznie
z powodu więzi hydraulicznych obu pięter wodonośnych. Poziomy wodonośne karbonu są
zasilane poprzez bezpośrednią infiltrację w obrębie ich wychodni lub częściej poprzez wodo-
przepuszczalny nadkład utworów czwartorzędowych. Na rysunku 19 przedstawiono schemat
przepływu wód podziemnych w JCWPd nr 146.
Rys. 19. Schemat przepływu wód podziemnych w JCWPd nr 146. Źródło: PSH
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
130
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
W rejonie złoża „Brzezinka 3” utwory karbonu sa przykryte wyłącznie utworami
czwartorzędowymi, co powoduje przyspieszoną infiltrację wód opadowych do górotworu
karbońskiego.
2.4. CHEMIZM WÓD PODZIEMNYCH I POWIERZCHNIOWYCH
Jakość wód podziemnych górnego karbonu została scharakteryzowana w oparciu
o wyniki analiz wód, pobranych w czasie badań hydrogeologicznych wykonywanych w otwo-
rach wiertniczych.
Chemizm wód Krakowskiej Serii Piaskowcowej (KSP)
Mineralizacja wód związanych z warstwami wodonośnymi KSP jest mała. Przeważnie
są to wody słodkie lub ultrasłodkie o suchej pozostałości od 0,35 do 0,95 g/dm3, wielojonowe
typu sodowo–wapniowo–chlorkowo–wodorowęglanowe lub wapniowo–chlorkowo–
siarczanowe, miękkie lub średnio twarde. W wodach tych występuje wzrost mineralizacji
z głębokością ich występowania. W nowym otworze N-M2 przeprowadzono badania chemi-
zmu dwóch próbek wody. Wody badane w otworze N-M2 to wody słone typu sodowo–
siarczanowo–chlorkowe, bardzo miękkie. Uzyskane wyniki zestawiono w tabeli 2.6.
Tabela 2.6
Zestawienie wyników analiz fizykochemicznych wód z utworów Krakowskiej Serii
Piaskowcowej GZW górnego karbonu w otworze N-M2
Oznaczenie
Woda pobrana z odcinka
głębokości 40,0 -141,0 m
Woda pobrana z odcinka
głębokości 141,0-244,0 m
Data pobrania próby 02.01.2014r. 21.01.2014r.
Odczyn pH 10,7 10,4
Zawiesiny ogólne mg/l 10199 10950
Twardość ogólna mg CaCO3/l 15,7 8,0
Twardość ogólna mval/dm3 0,31 0,16
Jon amonowy (NH4) mg/l 0,12 0,18
Azotany mg/l 13,60 0,70
Azotyny mg/l 0,96 3,14
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
131
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Chlorki Cl mg/l 67,92 66,29
Siarczany SO4 mg/l 107,0 116,0
Sód mg/l 228,4 192,2
Wapń Ca mg/l 5,58 2,70
Magnez Mg mg/l < 0,5 < 0,5
Żelazo ogólne mg/l 0,091 0,17
Bar mg/l < 0,1 < 0,1
Chemizm wód Serii Mułowcowej
Średnia mineralizacja wód dla wszystkich horyzontów wodonośnych Serii Mułowco-
wej wynosi 105,0 g/dm3. Dla tego wyliczenie przyjęto założenie, że piaskowce wodonośne są
w całości, to jest w 100% nasycone wodą złożową. W rzeczywistości tak nie jest dlatego
otrzymany wynik należy traktować jako orientacyjny. W rejonie złoża „Brzezinka 3” prze-
prowadzono badania wód tej serii w otworze Czeczott 2c. Przebadane zostały wody z hory-
zontu wodonośnego występującego w interwale głębokości 790,0 – 834,0 m. Wody z tego
horyzontu są solankami typu chlorkowo–sodowego, bardzo twardymi, o mineralizacji od
43,96 g/dm3 do 186,65 g/dm
3.
Chemizm wód Górnośląskiej Serii Piaskowcowej
Badania wód podziemnych tej serii wykonane zostały w czasie badań otworów Brze-
zinka 11 i Brzezinka 12 oraz Czeczott 2c. Na podstawie uzyskanych wyników stwierdzono,
że wody obrane z tych otworów należą do solanek typu chlorkowo–sodowego, bardzo twar-
dych, o średniej mineralizacji ok. 193 g/dm3 oraz średniej zawartości jonów Cl + SO4 wyno-
szącej ok. 100 g/dm3. Wyniki badań przedstawiono w tabeli 2.7.
Na podstawie tych badań jak i danych archiwalnych stwierdzić można, że istnieje za-
leżność pomiędzy mineralizacją, a głębokością występowania horyzontów wodonośnych w
tej serii. W części stropowej serii, gdzie możliwa jest wymian wód, występują wody wielojo-
nowe, natomiast wraz ze wzrostem głębokości wzrasta mineralizacja oraz udział jonów chlor-
kowych i sodowych.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
132
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Tabela 2.7
Wyniki badań wód pobranych z warstw wodonośnych Górnośląskiej Serii Piaskowcowej
GZW z otworów Brzezinka 11 i 12 oraz Czeczott 2c
Nazwa
otworu Głębokość m metrach
Mineralizacja
ogólna
[ g/dm3
]
Zawartość
[g/dm3]
Cl- SO4
2-
Brzezinka 12 867,3 – 900,0 nad pokł.418 188,15 81,558 0,055
914,7 – 923,9 nad pokł.510 190,87 86,451 0,247
Brzezinka 11 1022,4 – 1096,1 pod pokł.409 188,22 101,061 0,557
Czeczott 2c 863,6 – 1030 nad pokł.510 196,465 117,372 0,024
863,6 – 1030 nad pokł.510 200,842 115,954 2,420
ZG „Brzezinka 3” odprowadzał będzie oczyszczone ścieki przemysłowe (w tym wody
kopalniane) do rzeki Przemszy poprzez ciek Przyrwa. Przyrwa jest ciekiem o długości około
1,65 km a powierzchnia jego zlewni wynosi około 3,9 km2. Lokalizację wylotu oraz warunki
techniczne jego wykonania zostaną ustalone przez administratora cieku.
Do oceny wpływu wód kopalnianych na wody powierzchniowe z grupy charakteryzu-
jącej zasolenie wybrano chlorki i siarczany. Wskaźniki te są charakterystyczne dla wód ko-
palnianych, a jednocześnie standardowo oznaczane w ramach monitoringu JCWP. W tabeli
2.8 przedstawiono wartości graniczne wskaźników jakości wód odnoszące się do jednolitych
części wód powierzchniowych (JCWP).
Tabela 2.8
Wartości graniczne wskaźników jakości wód odnoszące się do jednolitych części wód
powierzchniowych.
Lp. Nazwa wskaźnika ja-
kości wód Jednostka
Wartość graniczna wskaźnika jakości
wód właściwa dla klasy:
I II III IV V
3 Elementy fizykochemiczne (wspierające elementy biologiczne)
3.1 Grupa wskaźników charakteryzujących stan fizyczny, w tym warunki termiczne
3.1.1 Temperatura wody °C <22 <24 Wartości granicznych nie
ustala się. 3.1.2 Zawiesina ogólna mg/l <25 <50
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
133
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
3.2 Grupa wskaźników charakteryzujących warunki tlenowe (warunki natlenienia)
i zanieczyszczenia organiczne
3.2.1 Tlen rozpuszczony mg O2/l >7 >5
Wartości granicznych nie
ustala się.
3.2.2 BZT5 mg O2/l <3 <6
3.2.3 ChZT - Mn mg O2/l <6 <12
3.2.4 OWO mg C/l <10 <15
3.2.6 ChZTCr mg O2/l <25 <30
3.3 Grupa wskaźników charakteryzujących zasolenie
3.3.2 Przewodność w 20°C µS/cm <1000 <1500
Wartości granicznych
nie ustala się.
3.3.3 Substancje rozpusz-
czone mg/l <500 <800
3.3.4 Siarczany mg SO 4/l <150 <250
3.3.5 Chlorki mg Cl/l <200 <300
3.3.6 Wapń mg Ca/l <100* <200*
3.3.7 Magnez mg Mg/l <50* <100*
3.3.8 Twardość ogólna mg CaCO 3/l <300 <500
3.4 Grupa wskaźników charakteryzujących zakwaszenie (stan zakwaszenia)
3.4.1 Odczyn pH PH 6-8,5 09-cze Wartości granicznych nie
ustala się. 3.4.2 Zasadowość ogólna mg CaCO3/l <150 <250
3.5 Grupa wskaźników charakteryzujących warunki biogenne (substancje biogenne)
3.5.1 Azot amonowy mg N-NH4/l <0,78 <1,56
Wartości granicznych nie
ustala się.
3.5.2 Azot Kjeldahla mg N/l <1 <2
3.5.3 Azot azotanowy mg N-NO3/l <2,2 <5
3.5.4 Azot ogólny mg N/l <5 <10
3.5.5 Fosforany mg PO4/l <0,2 <0,31
3.5.6 Fosfor ogólny mg P/l <0,2 <0,4
* - podane wartości graniczne odnoszą się do formy rozpuszczonej metali.
Źródło: Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji stanu
jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych
(Dz.U. 2011, Nr 257, poz. 1545 – Załącznik 5)
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
134
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
W przekroju zamykającym JCWP Przemsza od Białej Przemszy do ujścia (ppk Cheł-
mek, km 5+700), sumaryczne stężenie chlorków i siarczanów utrzymuje się na zbliżonym
poziomie (poniżej 1 g/l). Odbiornikiem ścieków z terenu ZG „Brzezinka 3” będzie rzeka
Przemsza. W tabeli 2.9 przedstawiono wyniki badań jakości wody w Przemszy w roku 2013,
według monitoringu prowadzonego przez WIOŚ. Wody Rowu Kosztowskiego nie były objęte
monitoringiem. Rów Kosztowski nie jest i nie będzie odbiornikiem wód kopalnianych z Za-
kładu Górniczego „Brzezinka 3”.
Tabela 2.9
Wyniki badań jakości wód powierzchniowych Przemsza w Chełmku.
Nazwa ppk Przemsza ‐ w Chełmku
Kod ppk PL01S1301_1724
Rzeka Przemsza
Km 5,7
Długość geograficzna 19,224919
Szerokość geograficzna 50,097548
Dorzecze Wisła
Nazwa jcw
Przemsza od Białej Przemszy do
ujścia
Kod jcw PLRW200010212999
Kategoria jcw rzeka
Typ abiotyczny 10
RZGW Gliwice
Powiat bieruńsko ‐ lędziński / małpolskie
Gmina Chełm Śląski/małopolskie
Rodzaj monitoringu w 2013 roku MORW,MOEU / +P,SoE
Grupy wskaźników Nazwa wskaźnika jakości wód,
jednostka MIN MAX ŚREDNIA
Elementy biologiczne Fitobentos (wskaźnik okrzemko-
wy IO) 0,220 0,220 0,220
Stan fizyczny Temperatura (
oC) 4,7 15,8 10,8
Zawiesina ogólna (mg/l) 17 65 27,4
Warunki tlenowe i za-
nieczyszczenia orga-
niczne
Tlen rozpuszczony (mg O2/l) 3,9 9,6 7,4
BZT5 (mg O2/l) 1,7 7,9 4,3
OWO (mg C/l) 5,2 24 10,3
Zasolenie Przewodność w 20oC (µS/cm) 959 2060 1655
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
135
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Substancje rozpuszczone (mg/l) 752 1500 1250
Siarczany (mg SO4/l) 145 272 226,9
Chlorki (mg Cl/l) 157 510 389,6
Twardość ogólna (mg CaCO3/l) 344 550 468
Zakwaszenie Odczyn pH 7,6 7,9 7,6 ‐ 7,9
Substancje biogenne
Azot amonowy (mg N‐NH4/l) 0,55 1,39 0,96
Azot Kjeldahla (mg N/l) 1,31 2,7 1,81
Azot azotanowy (mg N‐NO3/l) 1,71 2,87 2,32
Azot ogólny (mg N/l) 3,2 5,3 4,26
Fosforany (mg PO4/l) 0,154 0,33 0,239
Fosfor ogólny (mg P/l) 0,063 0,48 0,268
Specyficzne zanie-
czyszczenia syntetycz-
ne i niesyntetyczne
Bar (mg Ba/l) 0,066 0,082 0,074
Bor (mg B/l) 0,218 0,376 0,313
Cynk (mg Zn/l) 0,157 0,649 0,391
Miedź (mg Cu/l) <0,005 0,009 0,004
Fenole lotne (indeks fenolowy)
(mg/l) <0,001 0,006 0,002
Miedź (mg Cu/l) <0,005 0,009 0,004
Węglowodory ropopochodne ‐
indeks olejowy (mg/l) <0,05 0,071 0,031
Tal (mg Tl/l) <0,0005 0,0022 0,0011
Substancje prioryteto-
we
Chlorfenwinfos (µg/l) <0,01 0,0245 0,01
Heksachlorocykloheksan (HCH)
(µg/l) <0,006 1,3 0,257
Benzo(g,h,i)perylen (µg/l) <0,0006 0,014 0,0035
Indeno(1,2,3‐cd)piren (µg/l) <0,0006 0,0131 0,003
Inne substancje zanie-
czyszczające (według
KOM 2006/0129 COD)
Aldryna (µg/l) <0,001 0,05 0,005
Dieldryna (µg/l) <0,001 0,001 0,001
Endryna (µg/l) <0,001 <0,001 <0,001
Izodryna (µg/l) <0,001 0,009 0,002
DDT ‐ izomer para‐para (µg/l) <0,003 0,09 0,0117
DDT całkowity (µg/l) <0,0075 0,09 0,0114
Pozostałe badane
wskaźniki Azotany (mg NO3/l) 7,6 12,7 10,3
Źródło: Monitoring WIOŚ Katowice 2014
Podwyższone stężenia wskaźników zasolenia w Przemszy powodują, że woda jest po-
niżej dobrej jakości. Ponadto zaobserwowane stężenia niektórych wskaźników tlenowych
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
136
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
i biogennych, a także zanieczyszczeń specyficznych (priorytetowych) powodują, że woda jest
niezadowalającej jakości. Do dalszych analiz przyjęto średnie stężenie sumy chlorków i siar-
czanów 650 mg/l na podstawie średnich wyników badań WIOŚ z lat 2004 – 2013.
Uzyskanie po zrzucie wód dołowych (kopalnianych) sumarycznego stężenia chlorków
i siarczanów na poziomie max 550 mg/l, w wodach jednolitych części wód powierzchnio-
wych (JCWP Przemsza ujście do Wisły) w najbliższych latach (do roku 2027) jest obarczone
wysokim ryzykiem nieosiągnięcia celów środowiskowych. Z badań przeprowadzonych przez
WIOŚ w roku 2013 średnie stężenie sumy chlorków i siarczanów wynosiło 616,5 mg
(Cl+SO4)/l, a maksymalne zaobserwowane stężenie wyniosło 782 mg (Cl+SO4)/l. W ostatnich
latach średnie stężenie sumy chlorków i siarczanów utrzymuje się poniżej 1 g/l, w przekroju
zamykającym JCWP Przemsza od Białej Przemszy do ujścia (ppk Chełmek). Podwyższone
stężenia wskaźników zasolenia w Przemszy powodują, że woda jest poniżej dobrej jakości.
Ponadto zaobserwowane stężenia niektórych wskaźników tlenowych i biogennych, a także
zanieczyszczeń specyficznych (priorytetowych) powodują, że woda jest niezadowalającej
jakości. Obecny i prognozowany poziom zasolenia wód powierzchniowych należy oceniać,
z przyrodniczego punktu widzenia, raczej jako sumę stężeń chlorków i siarczanów, a w anali-
zowanym przypadku utrzyma się na poziomie 1g/l. Dla organizmów wodnych i ich zbioro-
wisk bardziej istotne od zawartości poszczególnych jonów (takich jak kationy sodu, magnezu,
czy aniony chlorkowe lub siarczanowe) są osmotyczne właściwości środowiska. Tak rozu-
miany stopień zasolenia, może występować poniżej punktu zrzutu wód dołowych z zakładu
górniczego. W kontekście przyrodniczym można go scharakteryzować następująco:
działa niekorzystnie na rośliny wodne,
może eliminować niektóre z gatunków zooplanktonu i glonów,
nie eliminuje możliwości bytowania ryb,
nie uniemożliwia procesów samooczyszczania.
Przy danym stopniu zasolenia, bardzo ważnymi czynnikami decydującymi o funkcjonowaniu
ekosystemu cieku, są:
żyzność wody - im większa, tym gorsze warunki natlenienia,
ukształtowanie koryta - im bardziej urozmaicone, tym lepiej,
wahania przepływu - im mniejsze, tym lepiej.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
137
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Zasolenie wód powierzchniowych będących odbiornikami zasolonych wód kopalnia-
nych nie jest czynnikiem decydującym o stanie ich ekosystemów. Przy relatywnie niewielkim
zasoleniu wód powierzchniowych spowodowanych zrzutem wód kopalnianych z ZG „Brze-
zinka 3”, przy sumarycznym stężeniu chlorków i siarczanów wynoszącym około 1 g/l mogą
rozwijać się wszystkie grupy bakterii warunkujących pełne funkcjonowanie mechanizmów
samooczyszczania wód. Przy tym poziomie zasolenia nie należy spodziewać się przejawów
toksyczności ostrej ani u większości organizmów pokarmowych ryb (Daphnia magna, larwy
owadów, skąposzczety), ani u wrażliwych gatunków ryb. W takich warunkach, przy odpo-
wiedniej ilości pokarmu, możliwe jest bytowanie i rozmnażanie się wszystkich gatunków ryb,
mogą również bytować prawie wszystkie organizmy autotroficzne tj. glony i większość ga-
tunków roślin wodnych. Można przyjąć, że przy spełnieniu warunku utrzymywania się stabil-
nego ładunku zasolenia i przy zachowaniu innych parametrów wód typowych dla wód natu-
ralnych, kształtować się może wiele cech typowych dla naturalnego ekosystemu słodkowod-
nego. Można jednak spodziewać się zahamowania wzrostu niektórych glonów słodkowod-
nych, a także występowania nielicznych słonolubnych gatunków glonów, bakterii, pierwot-
niaków i zwierząt bezkręgowych.
2.5. WARUNKI GLEBOWE
Gleby na terenie Mysłowic w rejonie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” są mocno
zróżnicowane, ponieważ wytworzyły się na różnych skałach macierzystych. Spotykanymi
glebami są:
bielicowe,
brunatne wyługowane,
organiczne (mady, torfy).
Gleby bielicowe wytworzone są na luźnym podłożu piasków rzecznych lub utworów
wodnolodowcowych, i występują głównie w południowo-zachodniej i południowej części
miasta Mysłowice (w dzielnicach Krasowych, Ławkach, Laryszu i Kosztowych). Gleby
brunatne wytworzone są na cięższym podłożu glin zwałowych i piasków gliniastych głównie
w środkowej i zachodniej części Mysłowic (w Morgach, Brzezince i Wesołej). Na terenie
zurbanizowanym występują gleby brunatne w odmianie wyługowanej, mniej zasobnej
w próchnicę. W dolinie rzeki Przemszy występuję mady, rzadziej gleby torfowe i murszowe.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
138
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
W dolinach innych mniejszych cieków wodnych w południowej części miasta występują
gleby torfowe lub/i torfowo – mułowe.
Część gleb w rejonie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” jest wykorzystywana rol-
niczo, ale tylko 5% gruntów rolnych znajdujących się na terenie Mysłowic posiada wysoką
klasę bonitacyjną. Należą do nich grunty orne i użytki zielone związane z glebami brunatnymi
(Brzezinka, Morgi). Połowę stanowią grunty rolne o przeciętnych walorach glebowych,
zaliczanych do IV klasę bonitacyjnej. Pozostałe grunty orne cechują się mała przydatnością
rolniczą i są to głownie gleby słabe w V i VI klasie bonitacji. Ogólnie gleby na terenie miasta
Mysłowice charakteryzują się przeciętnymi walorami bonitacyjnymi, a znaczna część gleb
słabo nadaje się do rolniczego wykorzystania.
Gleby na terenie miasta Mysłowice, w rejonie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3”,
podlegały i nadal podlegają silnej antropopresji. Intensywnie prowadzona eksploatacja
surowców mineralnych doprowadziła do degradacji pokrywy glebowej. W efekcie występuje
znaczny udział na terenie miasta Mysłowice i w rejonie złoża „Brzezinka 3” gleb inicjalnych
słabo przydatnych dla rolniczego użytkowania.
Badania gleb na terenie Mysłowic w rejonie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3”
wykonywane w latach 2007-2010, w ramach „Szczegółowej Mapy Geochemicznej Górnego
Śląska arkusz Mysłowice”, wskazują na dość znaczne zanieczyszczenie tych gleb. Głównymi
czynnikami powodującymi degradację chemiczną gleb i gruntów są: metale ciężkie (kadm,
miedź, nikiel), zasolenie oraz zakwaszenie przez związki siarki i azotu.
2.6. KRAJOBRAZ
Ogólnie krajobraz Mysłowic opisują:
grzbiet (kopuły) Mysłowic położonego w północnej części Płaskowyżu Katowickiego
na wysokości 255-300 m n.p.m. z kulminacjami 290-302,5 m n.p.m.; grzbiet zamyka
od zachodu i północy dolina Boliny, od wschodu dolina Czarnej Przemszy, w części
południowej grzbiet sąsiaduje z niewielkim pagórem Ćmoka (275-295 m n.p.m.);
garb Brzęczkowic, oddzielonego od grzbietu Mysłowic obniżeniem Słupnej, o pofa-
lowanej wierzchowinie składającej się z pięciu kulminacji na północy o wysokości
280 m n.p.m. do 260 – 270 m n.p.m. na południu; grzbiet opada stromymi zboczami
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
139
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
ku dolinie Przemszy, deniwelacje pomiędzy wierzchowiną a doliną rzeki sięgają 30 –
40 m; a zachodnie zbocza wzniesień są zdecydowanie bardziej łagodne,
garb Morgi - Larysz o wysokości w przedziale 320 – 325 m n.p.m.,
grzęda Starej Wesołej o kierunku równoleżnikowym, położonej powyżej 275 – 300 m
n.p.m. z kulminacją stanowiącą najwyższe wzniesienie w obrębie Mysłowic o wyso-
kości 334 m n.p.m.,
grzęda Wesołej - Krasowych z kulminacją 315 m n.p.m. w rejonie stacji przekaźni-
kowej; powierzchnia grzędy obniża się stopniowo w kierunku wschodnim do 290-
260 m n.p.m.
Ogólnie powierzchnia terenu, na którym zlokalizowane jest złoże węgla kamiennego
„Brzezinka 3” jest słabo urozmaicona, niemal płaska, o różnicy wzniesień od około
+239 m n.p.m. w dolinie rzeki Przemszy, do około +260 m n.p.m. w części zachodniej. Prze-
ważają tereny o niewielkich nachyleniach (do 5 %) w kierunku wschodnim. Większe nachy-
lenia występują w obrębie stoków wzgórz zrębowych oraz zboczach doliny Przemszy i miej-
scami dochodzą do 30%.
Wyjątkowo licznie nagromadzone są liniowe elementy antropogeniczne w postaci wko-
pów i nasypów dróg (autostrada A4 i droga S-1-wschodnia obwodnica GOP), nasypy i wkopy
linii kolejowych pomiędzy Słupną i Brzęczkowicami, nasypy linii kolejowej Mysłowice-
Oświęcim w rejonie doliny Rowu Kosztowskiego (pomiędzy Kosztowami i Brzezinką) oraz
różnego rodzaju obwałowań (wały przeciwpowodziowe, obwałowania zbiorników).
Na planowanym terenie górniczym brak elementów, które można zaliczyć do krajo-
brazu chronionego. Najblizszy znajduje się tuż za północną granica terenu górniczego w rejo-
nie wideł rzek Przemszy i Białej Przemszy. Jest to tzw. „Trójkąt Trzech Cesarzy”.
2.7. WARUNKI KLIMATYCZNE I AKUSTYCZNE, JAKOŚĆ POWIETRZA
Warunki klimatyczne
Według regionalizacji rolniczo-klimatycznej R. Gumińskiego obszar waloryzacji należy
do dzielnicy częstochowsko-kieleckiej. Natomiast według innej klasyfikacji – regionalizacji
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
140
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
klimatycznej wg W. Wiszniewskiego i W. Chełkowskiego obszar znajduje się w obrębie Re-
gionu Wyżyny Krakowsko – Częstochowskiej.
Średnia roczna temperatura powietrza z wielolecia to 8oC, a roczne średnie sumy opa-
dów atmosferycznych wynoszą 700-800 mm. Średni czas zalegania pokrywy śnieżnej to 75
dni w roku, a średnia liczba dni z mgłą w roku to 40 - 60 dni. Na terenie Mysłowic przeważa-
ją wiatry południowo-zachodnie stanowiąc 19% wszystkich wiatrów, pozostałe to wiatry pół-
nocno-zachodnie (15%) i zachodnie (14%), a cisze stanowią 11% czasu rocznego. Okres we-
getacyjny mieści się w granicach 210 - 220 dni i jest według warunków klimatycznych najko-
rzystniejszym okresem dla tego regionu uzyskując 95 punktów w skali 100 punktowej.
Warunki akustyczne
Hałas przemysłowy
Na klimat akustyczny miasta Mysłowice i w rejonie terenu złoża „Brzezinka 3” wpły-
wają wszelkie źródła hałasu znajdujące się na terenie zakładów przemysłowych, zarówno na
otwartej przestrzeni (punktowe źródła hałasu), jak i w budynkach (wtórne źródła hałasu).
Na terenie miasta funkcjonują przedsiębiorstwa, warsztaty oraz podmioty gospodarcze
oferujące usługi o charakterze komercyjnym, w tym jednostki handlu detalicznego, spółki
prawa handlowego, osoby fizyczne. W związku z prowadzoną działalnością mogą one stano-
wić potencjalne źródło emisji hałasu do środowiska. Wpływ przemysłu na klimat akustyczny
ma charakter lokalny i ogranicza się do bezpośredniego sąsiedztwa istniejącego zakładu.
Uciążliwość hałasowa powodowana przez zakłady jest zależna od branży, wielkości zakładu,
a także zagospodarowania okolicznych terenów.
Hałas komunikacyjny
hałas komunikacyjny drogowy w rejonie złoża „Brzezinka 3”:
Na podstawie opracowanej w 2007 roku mapy akustycznej dla odcinka autostrady A4
Katowice – Kraków zostały opracowany „Program ochrony środowiska przed hałasem dla
województwa śląskiego do roku 2013 dla terenów poza aglomeracjami, położonych
wzdłuż dróg krajowych, ekspresowych, autostrad i linii kolejowych”. Poddany, w ramach
w/w „Programu…”, analizie odcinek autostrady obejmuje między innymi miasto Mysło-
wice i rozpoczyna się w km 344+460 (m. Mysłowice), a kończy w km 365+500 (m. Ja-
worzno). Odcinek ten charakteryzuje się dużym natężeniem ruchu (zwłaszcza pojazdów
ciężkich) oraz znacznymi prędkościami pojazdów. Te parametry decydują o niekorzyst-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
141
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
nym stanie klimatu akustycznego w jego sąsiedztwie. Na odcinku tym znalazł się jeden
odcinek o wysokim priorytecie narażenia na hałas, a pozostałe są o priorytecie średnim
i niskim. Zaproponowane działania naprawcze dla analizowanego odcinka drogi polegały
na budowie lub podwyższeniu ekranów akustycznych.
Opracowano również „Mapę akustyczną terenów położonych w obszarze oddziaływa-
nia autostrady płatnej A-4 Katowice – Kraków od km 340+200 (węzeł „Murckowska”) do
km 401+100 (węzeł „Balice”) - odcinek przebiegający przez miasto Mysłowice od km
344+460 do km 356+900”. Odcinek na terenie miasta Mysłowice ma długość 12,44 km.
Obszar terenu objęty mapą wynosi około 11,9 km2. Obliczona została m.in. powierzchnia
obszarów miasta Mysłowice eksponowanych na oddziaływanie ponadnormatywnego hała-
su, w odniesieniu do wskaźnika LDWN, w zależności od wielkości przekroczenia wartości
dopuszczalnej:
60-65 dB – 636 600 m2,
65-70 dB – 70 300 m2,
70-75 dB – 4 500 m2,
powyżej 75 dB – 0 m2,
Obliczono również powierzchnię obszarów miasta Mysłowice eksponowanych na oddzia-
ływanie ponadnormatywnego hałasu, w odniesieniu do wskaźnika LN, w zależności od
wielkości przekroczenia wartości dopuszczalnej:
50-55 dB – 1 143 700 m2,
55-60 dB – 299 600 m2,
60-65 dB – 18 800 m2,
65-70 dB – 200 m2,
powyżej 70 dB – 0 m2,
W związku ze stwierdzonymi przekroczeniami wartości kryterialnych na terenach
podlegających ochronie akustycznej koniecznym było podjęcie skutecznych działań. Dzia-
łania korekcyjne zmierzają do eliminacji lub minimalizacji zagrożenia. Dlatego Zarządca
autostrady przeprowadził analizę programów ochrony środowiska dla województwa ślą-
skiego pod kątem zabezpieczenia obszarów położonych wzdłuż przedmiotowego odcinka
autostrady oraz wskazanych do wdrożenia dla nich działań naprawczych.
Dla obszaru miasta Mysłowice opracowany został także dokument pt. „Mapy aku-
styczne dla dróg krajowych w województwie śląskim o łącznej długości 536,144 km -
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
142
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
(zadanie 9) – miasto na prawach powiatu Mysłowice”. Analiza przeprowadzona w w/w
dokumencie obejmuje odcinki drogi ekspresowej S1 na obszarze miasta Mysłowice, które
kształtują klimat akustyczny w tym rejonie.
hałas komunikacyjny kolejowy
W wykonanym przez firmę EKKOM Sp. z o.o. w Krakowie na zamówienie PKP Pol-
skie Linie Kolejowe S.A. opracowaniu pt. „Mapa akustyczna dla odcinków linii kolejowych,
po których przejeżdża ponad 30 000 pociągów rocznie, opracowana dla potrzeb programów
ochrony środowiska przed hałasem – powiat grodzki Mysłowice” określono poziomy hałasu
dla odcinków linii kolejowych nr 134 i 138 przebiegających przez teren miasta Mysłowice.
Na podstawie dokonanej analizy należy uznać obecny stan warunków akustycznych
w otoczeniu analizowanej linii kolejowej za niekorzystny, co wymagać będzie działań ograni-
czających jej oddziaływanie akustyczne. Stwierdzony zasięg przestrzenny przekroczeń warto-
ści dopuszczalnych nie wykracza poza odległość ok. 300 m od osi linii kolejowej, a maksy-
malne zakresy przekroczeń mieszczą się w zakresie 20 dB.
Aktualny stan akustyczny w środowisku
Hałas otoczenia stanowi sumę dźwięków pochodzących od wszystkich źródeł znajdują-
cych się na rozpatrywanym terenie. Celem jego oceny przeprowadzono pomiary poziomów
dźwięku A w wybranym punkcie zlokalizowanym na terenach podlegających ochronie – rejon
budynku mieszkalnego przy ul. Piaskowej 6-8.
Tabela 2.10
Wyniki pomiarów hałasu otoczenia dla pory dnia i nocy.
Numer i lokalizacja punktu
pomiarowego
Zmierzony po-
ziom dźwięku A
LA,eq [dB]
Maksymalny
poziom dźwię-
ku A [dB]
Minimalny po-
ziom dźwięku A
[dB]
Pora dnia
P3 – ul. Piaskowa 6-8 56,8 68,3 50,8
Pora nocy
P3 – ul. Piaskowa 6-8 53,2 65,5 47,9
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
143
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
W stanie aktualnym, klimat akustyczny występujący w otoczeniu budynków mieszkal-
nych przy ulicy Piaskowej kształtowany jest głównie przez hałas komunikacyjny związany
z ruchem drogowym po autostradzie A4.
Jakość powietrza
Systematyczny monitoring jakości powietrza atmosferycznego był prowadzony do
2004 roku na terenie Mysłowic w rejonie złoża „Brzezinka 3” przez Śląską Wojewódzką Sta-
cję Sanitarno - Epidemiologiczna w Katowicach. Punkt pomiarowy stężeń zanieczyszczeń
powietrza znajdował się przy ul. Bytomskiej 1 (obok Urzędu Miasta). Ponadto prowadzone są
badania opadu pyłu i zawartości w nim metali w kilkunastu punktach na terenie miasta. Dane
pochodzące ze stacji pomiarowej zlokalizowanej przy ul. Bytomskiej, a więc
w centrum miasta nie są w pełni reprezentatywne dla całego obszaru złoża, szczególnie
w zakresie zanieczyszczeń pyłowych, których źródła mają przeważnie lokalne oddziaływanie.
W częściach peryferyjnych miasta, szczególnie z dala od skoncentrowanej zabudowy jedno-
rodzinnej można się spodziewać korzystniejszych warunków aerosanitarnych. Pośrednio
świadczą o tym wyniki dotyczące opadu pyłu.
Badania opadu pyłu wskazują na tendencję spadkową ogólnej jego ilości. W ostatnich
latach poziom opadającego pyłu ustabilizował się na poziomie 20 – 70 g/m2/rok, a więc
znacznie poniżej obowiązującej normy (200 g/m2/rok). Lokalnie notowano zwiększony po-
ziom opadu pyłu, a zwłaszcza w pobliżu kopalni, w Wesołej (ok. 100 g/m2/rok).
Interpretując wyniki badań można zauważyć pewną korelację pomiędzy intensywno-
ścią zabudowy, zwłaszcza jednorodzinnej a ilością opadającego pyłu. Wskazuje to na znaczny
udział niskiej emisji w bilansie zanieczyszczeń pyłowych. Tezę tę potwierdza również wyraź-
na przewaga zanieczyszczeń powstających w sezonie grzewczym w stosunku do pozostałej
części roku.
Zawartość metali ciężkich w opadającym pyle na ogół jest niewielka i znacznie mniej-
sza od obowiązujących norm. Jedynie w 2 punktach pomiarowych: na północ od KWK „My-
słowice” i w rejonie dzielnicy Mysłowic Szabelni opad ołowiu i kadmu jest wyraźnie pod-
wyższony. W 2004 roku jego poziom wynosił 46 - 58% wartości dopuszczalnej dla ołowiu
i 65 - 88% dla kadmu. Począwszy od 1999 roku zawartość tych metali w opadającym pyle nie
przekracza obowiązujących norm.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
144
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
2.8. ZASOBY PRZYRODNICZE
Lista florystyczna została opracowana w czasie badań terenowych na przełomie maja –
sierpnia 2014 roku.
Szata roślinna
Flora
Porosty Podczas badań terenowych przeprowadzonych na inwentaryzowanym terenie wykaza-
no 2 gatunki porostów: chrobotek palczasty (Cladonia Digitala) oraz chrobotek kieliszkowaty
(Cladonia chlorophaea). Żaden gatunek nie podlega ochronie ścisłej.
Tabela 2.11
Lista porostów wykazanych na inwentaryzowanym terenie.
Lp. Nazwa łacińska Nazwa polska Ochrona
prawna
1 Cladonia digitata Chrobotek palczasty -
2 Cladonia chlorophaea Chrobotek kieliszkowaty -
X – gatunek pod ścisłą ochroną
Xcz – gatunek pod ochroną częściową
„-.” – gatunek nie objęty ochroną
Grzyby
Podczas badań terenowych przeprowadzonych na inwentaryzowanym terenie wykaza-
no 3 gatunki grzybów: judaszowe ucho (Hirneola auricula-judae), purchawka chropowata
(Lycoperdon perlatum), purchawka gruszkowata (Lycoperdon pyriforme). Żaden gatunek nie
podlega ochronie ścisłej.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
145
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Tabela 2.12
Lista grzybów wykazanych na inwentaryzowanym terenie.
Lp. Nazwa łacińska Nazwa polska Ochrona
prawna
1 Hirneola auricula-judae Uszak judaszowe ucho -
2 Lycoperdon perlatum Purchawka chropowata -
3 Lycoperdon pyriforme Purchawka gruszkowata -
X – gatunek pod ścisłą ochroną
Xcz – gatunek pod ochroną częściową
„-.” – gatunek nie objęty ochroną
Mszaki Podczas badań terenowych przeprowadzonych na inwentaryzowanym terenie wykazano
8 gatunków mchów. Gatunki objęte ochroną częściową to: drabik drzewkowaty (Climacium
dendroides) i rokietnik pospolity (Pleurozium schreberi). W terenie licznie występują torfow-
ce (Sphagnum), które są pod ochroną ścisłą. Wykazano także gatunek wątrobowca porostnicy
wielokształtnej (Marchantia polymorpha), niebędący pod ochroną.
Tabela 2.13
Lista mchów wykazanych na inwentaryzowanym terenie.
Lp. Nazwa łacińska Nazwa polska Ochrona
prawna
1 Atrichum undulatum Atrichum Żurawiec falisty -
2 Climacium dendroides Drabik drzewkowaty Xcz
3 Marchantia polymorpha Porostnica wielokształtna -
4 Plagomnium rostratum Płaskomerzyk dzióbkowaty -
5 Pleurozium schreberi Rokietnik pospolity Xcz
6 Polytrichastrum formosum Płonnik strojny -
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
146
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
7 Rhytidiadelphus triquetrus Fałdownik trzyrzędowy Xcz
8 Sphagnum Torfowce X
X – gatunek pod ścisłą ochroną
Xcz – gatunek pod ochroną częściową
„-.” – gatunek nie objęty ochroną
Tabela 2.14
Lista wątrobowców wykazanych na inwentaryzowanym terenie.
Lp. Nazwa łacińska Nazwa polska Ochrona
prawna
1. Marchantia polymorpha Porostnica wielokształtna -
X – gatunek pod ścisłą ochroną
Xcz – gatunek pod ochroną częściową
„-.” – gatunek nie objęty ochroną
Rośliny naczyniowe Elementy środowiska przyrodniczego w tym szata roślinna jest silnie uwarunkowana
długim okresem gospodarczego wykorzystywania terenów miasta. Podczas przeprowadzo-
nych badań terenowych łącznie odnotowano 471 gatunków roślin naczyniowych, w tym 10
gatunków paproci i 4 gatunki skrzypów. Z pośród oznaczonych roślin naczyniowych, 15 ga-
tunków podlega ochronie prawnej na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia
9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin.
Pod ochroną ścisłą na badanym terenie występują 4 gatunki: języcznik zwyczajny
(Phyllitis scolopendrium), mieczyk dachówkowaty (Gladiolus imbricatus), groszek szeroko-
listny (Lathyrus latifolius) i jarząb szwedzki (Sorbus intermedia). Pod ochroną częściową
wystepuje 11 gatunków roślin: pióropusznik strusi (Matteucia struthiopteris), czosnek nie-
dźwiedzi (Allium ursinum), orlik pospolity (Aquilegia vulgaris), parzydło leśne (Aruncus sy-
lvestris), centuria pospolita (Centaurium erythraea), kukułka szerokolistna (Dactylorhiza ma-
jalis), kruszczyk rdzawoczerwony (Epipactis atrorubens), kruszczyk szerokolistny (Epipactis
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
147
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
halleborine), przytulia szorstkoowockowa (Galium pumilum), listera jajowata (Listera ovata)
i cis pospolity (Taxus baccata).
Tabela 2.15
Rośliny naczyniowe chronione prawem polskim wykazane
na inwentaryzowanym terenie.
Lp. Nazwa łacińska Nazwa polska Ochrona
prawna
Paprocie
1 Matteucia struthiopteris Pióropusznik strusi Xcz
2 Phyllitis scolopendrium Języcznik zwyczajny X
Rośliny wyższe
3 Allium ursinum Czosnek niedźwiedzi Xcz
4 Aquilegia vulgaris Orlik pospolity Xcz
5 Aruncus sylvestris Parzydło leśne Xcz
6 Centaurium erythraea Centuria pospolita Xcz
7 Dactylorhiza majalis Kukułka szerokolistna Xcz
8 Epipactis atrorubens Kruszczyk rdzawoczerwony Xcz
9 Epipactis halleborine Kruszczyk szerokolistny Xcz
10 Galium pumilum Przytulia szorstkoowockowa Xcz
11 Gladiolus imbricatus Mieczyk dachówkowaty X
12 Lathyrus latifolius Groszek szerokolistny X
13 Listera ovata Listera jajowata Xcz
14 Sorbus intermedia Jarząb szwedzki X
15 Taxus baccata Cis pospolity Xcz
X – gatunek pod ścisłą ochroną
Xcz – gatunek pod ochroną częściową
Poniżej przedstawiono pełny wykaz gatunków roślin wykazanych podczas inwentaryzacji
przyrodniczej waloryzowanego terenu. Gatunki przyporządkowano do poszczególnych ro-
dzin. Kolejność rodzin ułożono w porządku alfabetycznym, zgodnie z nomenklaturą łacińską.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
148
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Lista florystyczna roślin naczyniowych
Aceraceae – Klonowate
1. Acer negundo - Klon jesionolistny
2. Acer negundo var.'Auratum' - Klon jesionolistny odm ‘złota’
3. Acer palmatum - Klon palmowy
4. Acer platanoides - Klon zwyczajny
5. Acer platanoides var.Globosum - Klon zwyczajny odm. ‘kulista’
6. Acer pseudoplatanus - Klon jawor
7. Acer pseudoplatanus 'Atrop.' - Klon jawor odm. ‘Czerwonolistna’
8. Acer campestre – Klon polny
Alismataceae – Żabieńcowate
9. Alisma plantago-aquatica - Żabieniec babka wodna
Anacardiaceae - Nanerczowate
10. Rhus typhina - Sumak octowiec
Amaranthaceae – Szarłatowate
11. Atriplex patula - Łoboda rozłożysta
Apiaceae – Baldaszkowate
12. Aegopodium podagraria - Podagrycznik pospolity
13. Angelica sylvestris - Dzięgiel leśny
14. Chaerophyllum temulum - Świerząbek gajowy
15. Daucus carota - Marchew zwyczajna
16. Heracleum sphondylium - Barszcz zwyczajny
17. Pastinaca sativa - Pasternak zwyczajny
18. Aethusa cynapium - Blekot pospolity
19. Cnidium dubium - Selernica żyłkowana
20. Conium maculatum - Szczwół plamisty
21. Pimpinella major - Biedrzeniec wielki
22. Silaum silaus - Koniopłoch łąkowy
23. Sium latifolium - Marek szerokolistny
24. Torilis japonica - Kłobuczka pospolita
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
149
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Apocynaceae -Toinowate
25. Vinca minor - Barwinek pospolity
Asteraceae – Złożone
26. Achillea millefolium - Krwawnik pospolity
27. Anthemis arvensis - Rumian polny
28. Arctium lappa - Łopian większy
29. Arctium minus - Łopian mniejszy
30. Artemisia annua - Bylica roczna
31. Artemisia vulgaris - Bylica pospolita
32. Aster novi-belgii - Aster nowobelgijski
33. Bellis perennis - Stokrotka pospolita
34. Bidens frondosa - Uczep amerykański
35. Bidens tripartita - Uczep trójlistkowy
36. Carduus acanthoides - Oset nastroszony
37. Carduus nutans - Oset zwisły
38. Centaurea cyanus - Chaber bławatek
39. Centaurea jacea - Chaber łąkowy
40. Centaurea phrygia - Chaber austriacki
41. Chamomilla recutita - Rumianek pospolity
42. Chamomilla suaveolens - Rumianek bezpromieniowy
43. Cichorium intybus - Cykoria podróżnik
44. Cirsium arvense - Ostrożeń polny
45. Cirsium oleraceum - Ostrożeń warzywny
46. Cirsium palustre - Ostrożeń błotny
47. Cirsium rivulare - Ostrożeń łąkowa
48. Cirsium vulgare - Ostrożeń lancetowaty
49. Conyza canadensis - Przymiotno kanadyjskie
50. Crepis biennis - Pępawa dwuletnia
51. Crepis capillaris - Pępawa zielona
52. Crepis mollis - Pępawa miękka
53. Crepis paludosa - Pępawa błotna
54. Erigeron annuus - Przymiotno białe
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
150
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
55. Eupatorium cannabinum - Sadziec konopiasty
56. Galinsoga parviflora - Żółtlica drobnokwiatowa
57. Helianthus tuberosus - Słonecznik bulwiasty
58. Hieracium caespitosum - Jastrzębiec łąkowy
59. Hieracium lachenalii - Jastrzębiec Lachenala
60. Hieracium laevigatum - Jastrzębiec gładki
61. Hieracium murorum - Jastrzębiec leśny
62. Hieracium pilosella - Jastrzębiec kosmaczek
63. Hypochoeris radicata - Prosienicznik szorstki
64. Lactuca serriola - Sałata kompasowa
65. Lapsana communis - Łoczyga pospolita
66. Leontodon autumnalis - Brodawnik jesienny
67. Leucanthemum vulgare - Złocień (jastrun) właściwy
68. Matricaria maritima - Maruna nadmorska bezwonna
69. Matricaria perforata - Maruna bezwonna
70. Mycelis muralis - Sałatnik leśny
71. Petasites hybridus - Lepiężnik różowy
72. Picris hieracioides - Goryczel jastrzębcowaty
73. Senecio vernalis - Starzec wiosenny
74. Senecio vulgaris - Starzec zwyczajny
75. Solidago canadensis - Nawłoć kanadyjska
76. Solidago gigantea - Nawłoć późna
77. Solidago graminifolia - Nawłoć wąskolistna
78. Sonchus arvensis - Mlecz polny
79. Sonchus asper - Mlecz kolczasty
80. Sonchus oleraceus - Mlecz zwyczajny
81. Tanaceum vulgare - Wrotycz zwyczajny
82. Taraxacum officinale - Mniszek lekarski
83. Tragopogon pratensis - Kozibród łąkowy
84. Tussilago farfara - Podbiał pospolity
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
151
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Balsaminaceae – Niecierpkowate
85. Impatiens glandulifera - Niecierpek gruczołowy
86. Impatiens parviflora - Niecierpek drobnokwiatowy
Betulaceae – Brzozowate
87. Alnus glutinosa - Olsza czarna
88. Betula pendula - Brzoza brodawkowata
89. Carpinus betulus - Grab pospolity
90. Corylus avellana - Leszczyna pospolita
91. Corylus Maxima var. 'Purpurea' - Leszczyna południowa odm.’purpurowa’
Boraginaceae – Szorstkolistne
92. Echium vulgare - Żmijowiec zwyczajny
93. Myosotis arvensis - Niezapominajka polna
94. Myosotis palustris - Niezapominajka błotna
Brassicaceae – Kapustowate
95. Armoracia lapathifolia - Chrzan pospolity
96. Bunias orientalis - Rukiewnik wschodni
97. Capsella bursa-pastoralis - Tasznik pospolity
98. Cardamine pratensis - Rzeżucha łąkowa
99. Cardaminopsis arenosa - Rzeżusznik piaskowy
100. Cardaminopsis halleri - Rzeżusznik Hallera
101. Descurainia sophia - Stulicha psia
102. Sinapsis avensis - Gorczyca polna
103. Sisymbrium altissimum - Stulisz pannoński
104. Sisymbrium loeseli - Stulisz loesela
105. Sisymbrium officinale - Stulisz lekarski
106. Teesdalea nudicaulis - Chroszcz nagołodygowy
107. Thlaspi arvense - Tobołki polne
Campanulaceae – Dzwonkowate
108. Campanula patula - Dzwonek rozpierzchły
109. Campanula rotundifolia - Dzwonek okrągłolistny
110. Capanula cervicaria - Dzwonek brzoskwiniolistny
111. Jasione montana - Jasieniec piaskowy
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
152
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Cannabaceae – Konopiowate
112. Humulus lupulus - Chmiel zwyczajny
Caprifoliaceae – Przewiertniowate
113. Sambucus nigra - Bez czarny
114. Sambucus racemosa - Bez koralowy dziki
115. Viburnum opulus - Kalina koralowa
116. Kolkwitzia amabilis - Kolkwicja chińska
117. Symphoricarpos albus - Śnieguliczka biała
Caryophyllaceae – Goździkowate
118. Arenaria serpyllifolia - Piaskowiec macierzankowy
119. Cerastium arvense - Rogownica polna
120. Cerastium glometarum - Rogownica skupiona
121. Cerastium holosteoides - Rogownica pospolita
122. Lychnis flos-cuculi - Firletka poszarpana
123. Melandrium album - Bniec biały
124. Myosoton aquaticum - Kościenica wodna
125. Stellaria graminea - Gwiazdnica trawiasta
126. Stellaria media - Gwiazdnica pospolita
127. Stellaria nemorum - Gwiazdnica gajowa
128. Dianthus carthusianorum - Goździk kartuzek
129. Dianthus caryophyllus - Goździk ogrodowy
130. Dianthus deltoides - Goździk kropkowany
131. Scleranthus annuus - Czerwiec roczny
132. Silene vulgaris - Lepnica rozdęta
133. Spergularia rubra - Muchorzew polny
Celastraceae – Dławiszowate
134. Euonymus europaea - Trzmielina zwyczajna
Ceratophyllaceae – Rogatkowate
135. Ceratophyllum demersum - Rogatek sztywny
Chenopodiaceae - Komosowate
136. Chemopodium album - Komosa biała
137. Chenopodium murale - Komosa murowa
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
153
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
138. Chenopodium polyspermum - Komosa wielonasienna
Convolvulaceae – Powojowate
139. Calystegia sepium - Kielisznik zaroślowy
140. Convolvulus arvensis - Powój polny
Cornaceae – Dereniowate
141. Cornus sanguinea - Dereń świdwa
142. Cornus alba - Dereń biały
Crassulaceae - Gruboszowate
143. Sedum acre - Rozchodnik ostry
144. Sedum hispanicum - Rozchodnik siny
Cucurbitaceae – Dyniowate
145. Echinocystis lobata - Kolczurka klapowana
Cupressaceae – Cyprysowate
146. Chamaecyparis pisifera - Cyprysik groszkowy
147. Juniperus communis - Jałowiec pospolity
148. Thuja occidentalis - Żywotnik zachodni
Cyperaceae – Turzycowate
149. Carex brizoides - Turzyca drżączkowata
150. Carex echinata - Turzyca gwiazdkowata
151. Carex flacca - Turzyca sina
152. Carex gracilis - Turzyca zaostrzona
153. Carex hirta - Turzyca owłosiona
154. Carex ovalis - Turzyca zajęcza
155. Carex pallescens - Turzyca blada
156. Carex panicea - Turzyca prosowata
157. Carex rostrata - Turzyca dzióbkowata
158. Carex vesicaria - Turzyca pęcherzykowata
159. Carex vulpina - Turzyca lisia
160. Heleocharis palustris - Ponikło błotne
161. Scirpus sylvaticus - Sitowie leśne
Dipsacaceae – Szczeciowate
162. Dipsacus sylvestris - Szczeć pospolita
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
154
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
163. Knautia arvensis - Świerzbnica polna
164. Scabiosa canescens - Driakiew wonna
165. Scabiosa ochroleuca - Driakiew żółtawa
166. Succisa pratensis - Czarcikęs łąkowy
Ericaceae – Wrzosowate
167. Calluna vulgaris - Wrzos zwyczajny
168. Vaccinium myrtillus - Borówka czarna
169. Vaccinium vitis-idaea - Borówka brusznica, czerwona
170. Orthilia secunda - Gruszynka jednostronna
171. Pyrola rotundifolia - Gruszyczka okrągłolistna
Elaeagnaceae -Rokitnikowate
172. Hippophaë rhamnoides - Rokitnik zwyczajny
Equisetaceae – Skrzypy
173. Equisetum arvense - Skrzyp polny
174. Equisetum fluviatile - Skrzyp bagienny
175. Equisetum palustre - Skrzyp błotny
176. Equisetum sylvaticum - Skrzyp leśny
Euphorbiaceae – Wilczomleczowate
177. Euphorbia cyparissias - Wilczomlecz sosnka
178. Euphorbia esula - Wilczomlecz lancetowaty
179. Euphorbia peplus - Wilczomlecz ogrodowy
Fabaceae – Motylkowate
180. Astragalus glycyphyllos - Traganek szerokolistny
181. Caragana arborescens - Karagana syberyjska
182. Coronilla varia - Cieciorka pstra
183. Lathyrus latifolius - Groszek szerokolistny
184. Lathyrus pratensis - Groszek łąkowy
185. Lathyrus vernus - Groszek wiosenny
186. Lathyrus pratensis - Groszek żółty
187. Lotus corniculatus - Komonica zwyczajna
188. Lupinus polyphyllus - Łubin trwały
189. Medicago falcata - Lucerna sierpowata
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
155
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
190. Medicago lupulina - Lucerna nerkowata
191. Melilotus alba - Nostrzyk biały
192. Melilotus officinalis - Nostrzyk żółty
193. Onobrychis viciifolia - Sparceta siewna
194. Robinia pseudoacacia - Robinia akacjowa
195. Sarothamnus scoparius - Żarnowiec miotlasty
196. Trifolium arvense - Koniczyna polna
197. Trifolium dubium - Koniczyna drobnogłówkowa
198. Trifolium fragiferum - Koniczyna rozdęta
199. Trifolium hybridum - Koniczyna białoróżowa
200. Trifolium medium - Koniczyna pogięta
201. Trifolium pratense - Koniczyna łąkowa
202. Trifolium repens - Koniczyna biała
203. Vicia angustifolia - Wyka wąskolistna
204. Vicia cassubica - Wyka kaszubska
205. Vicia cracca - Wyka ptasia
206. Vicia grandiflora - Wyka brudnożółta
207. Vicia hirsuta - Wyka drobnokwiatowa
208. Vicia sepium - Wyka płotowa
Fagaceae – Bukowate
209. Fagus sylvatica - Buk zwyczajny
210. Quercus robur - Dąb szypułkowy
211. Quercus rubra - Dąb czerwony
Gentianaceae – Goryczkowate
212. Centaurium erythraea - Centuria pospolita
Geraniaceae – Bodziszkowate
213. Geranium pusillum - Bodziszek drobny
214. Geranium robertianum - Bodziszek cuchnący
Gutiferae – Dziurawcowate
215. Hypericum perforatum - Dziurawiec zwyczajny
216. Hypericum tetrapterum - Dziurawiec skrzydełkowaty
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
156
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Haloragaceae - wodnikowatych
217. Myriophyllum verticillatum - Wywłócznik okółkowy
Hydrocotylaceae - Wąkrotowate
218. Hydrocotyle vulgaris - Wąkrota zwyczajna
Iridaceae – Kosaćcowate
219. Iris pseudacorus - Kosaciec żółty
220. Gladiolus imbricatus - Mieczyk dachówkowaty
Juglandaceae – Orzechowate
221. Juglans regia - Orzech włoski
Juncaceae – Sitowate
222. Juncus articulatus - Sit członowaty
223. Juncus effusus - Sit rozpierzchły
224. Juncus tenuis - Sit chudy
225. Luzula campestris - Kosmatka polna
226. Luzula luzuloides - Kosmatka gajowa
227. Luzula pilosa - Kosmatka owłosiona
228. Luzula sylvatica - Kosmatka olbrzymia
Lamiacae – Wargowe
229. Ajuga reptans - Dąbrówka rozłogowa
230. Galeobdolon luteum - Gajowiec żółty
231. Galeopsis pubescens - Poziewnik miękkowłosy
232. Glechoma hederacea - Bluszczyk kurdybanek
233. Lamium album - Jasnota biała
234. Lamium maculatum - Jasnota plamista
235. Lycopus europaeus - Karbieniec pospolity
236. Mentha × verticillata - Mięta okręgowa
237. Mentha aquatica - Mięta nadwodna
238. Mentha arvensis - Mięta polna
239. Mentha piperita - Mięta pieprzowa
240. Prunella vulgaris - Głowienka pospolita
241. Rhinanthus minor - Szelężnik mniejszy
242. Rhinanthus serotinus - Szelężnik większy
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
157
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
243. Scutellaria galericulata - Tarczyca pospolita
244. Stachys palustris - Czyściec błotny
245. Thymus pulegioides - Macierzanka zwyczajna
246. Thymus serpyllum - Macierzanka piaskowa
247. Thymus x citriodorus - Macierzanka cytrynowa
Lemnaceae – Rzęsowate
248. Lemna minor - Rzęsa drobna
249. Lemna trisulca - Rzęsa trójrowkowa
Lentibulaceae – Pływaczowate
250. Urticularia vulgaris - Pływacz zwyczajny
Liliaceae – Liliowate
251. Allium ursinum - Czosnek niedźwiedzi
252. Convallaria majalis - Konwalia majowa
253. Gagea lutea - Złoć żółta
254. Maianthemum bifolium - Konwalijka dwulistna
255. Paris quadrifolia - Czworolist pospolity
256. Polygonatum multiflorum - Kokoryczka wielokwiatowa
Lythraceae – Krwawnicowate
257. Lythrum salicaria - Krwawnica pospolita
Malvaceae – Ślazowate
258. Alcea rosea - Malwa różowa
Onagraceae – Wiesiołkowate
259. Chamaenerion angustifolium - Wierzbówka kiprzyca
260. Epilobium ciliatum - Wierzbownica gruczołowata
261. Epilobium hirsutum - Wierzbownica kosmata
262. Epilobium palustre - Wierzbownica błotna
263. Epilobium roseum - Wierzbownica bladoróżowa
264. Oenothera biennis - Wiesiołek dwuletni
265. Oenothera paradoxa - Wiesiołek dziwny
266. Oenothera rubricaulis - Wiesiołek czerwonołodygowy
Oleaceae – Oliwkowate
267. Forsythia x intermedia - Forsycja pośrednia
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
158
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
268. Fraxinus excelsior - Jesion wyniosły
269. Ligustrum vulgare - Ligustr pospolity
270. Syringa vulgaris - Lilak pospolity
Orchidaceae – storczykowate
271. Dactylorhiza majalis - Kukułka szerokolistna
272. Epipactis atrorubens - Kruszczyk rdzawoczerwony
273. Epipactis halleborine - Kruszczyk szerokolistny
274. Listera ovata - Listera jajowata
Oxalidaceae – Szczawikowate
275. Oxalis acetosella - Szczawik zajęczy
Papaveraceae – Makowate
276. Chelidonium majus - Glistnik jaskółcze ziele
277. Papaver rhoeas - Mak polny
Philadelphaceae – Jaśminowcowate
278. Deutzia scabra - Żylistek szorstki
279. Philadelphus coronarius - Jaśminowiec wonny
Pinaceae – Sosnowate
280. Abies alba - Jodła pospolita
281. Larix decidua - Modrzew europejski
282. Picea abies - Świerk pospolity
283. Picea pungens - Świerk kłujący
284. Pinus nigra - Sosna czarna
285. Pinus ponderosa - Sosna żółta
286. Pinus sylvestris - Sosna zwyczajna
Plantaginaceae - Babkowate
287. Plantago lanceolata - Babka lancetowata
288. Plantago maior - Babka zwyczajna
289. Plantago media - Babka średnia
Poaceae – wiechlinowate
290. Agrostis capillaris - Mietlica pospolita
291. Agrostis stolonifera - Mietlica rozłogowa
292. Apera spica-venti - Mietlica zbożowa
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
159
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
293. Alopecurus geniculatus - Wyczyniec kolankowy
294. Alopecurus pratensis - Wyczyniec łąkowy
295. Anthoxanthum odoratum - Tomka wonna
296. Apera spica-venti - Miotła zbożowa
297. Arrhenatherum elatius - Rajgras wyniosły
298. Avena fatua - Owies głuchy
299. Avenula pubescens - Owsica omszona
300. Bromus carinatus - Stokłosa spłaszczona
301. Bromus hodreaceus - Stokłosa miękka
302. Bromus inermis - Stokłosa bezostna
303. Calamagrostis canescens - Trzcinnik lancetowaty
304. Calamagrostis epigejos - Trzcinnik piaskowy
305. Corynephorus canescens - Szczotlicha siwa
306. Dactylis glomerata - Kupkówka pospolita
307. Danthonia decumbens - Izgrzyca przyziemna
308. Deschampsia caespitosa - Śmiałek darniowy
309. Deschampsia flexuosa - Śmiałek pogięty
310. Echinochloa crus-galli - Chwastnica jednostronna
311. Elymus repens - Perz właściwy
312. Festuca ovina - Kostrzewa owcza
313. Festuca pratensis - Kostrzewa łąkowa
314. Festuca rubra - Kostrzewa czerwona
315. Glyceria fluitans - Manna jadalna
316. Holcus lanatus - Kłosówka wełnista
317. Hordeum murinum - Jęczmień płonny
318. Leymus arenarius - Wydmuchrzyca piaskowa
319. Lolium parenne - Życica trwała
320. Molinia arundinacea - Trzęślica trzcinowata
321. Molinia caerulea - Trzęślica modra
322. Nardus stricta - Bliźniczka psia trawka
323. Phalaris arundinacea - Mozga trzcinowata
324. Phleum pratense - Tymotka łąkowa
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
160
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
325. Phragmites australis - Trzcina pospolita
326. Poa annua - Wiechlina roczna
327. Poa compressa - Wiechlina spłaszczona
328. Poa pratensis - Wiechlina łąkowa
329. Poa trivialis - Wiechlina zwyczajna
330. Setaria pumila - Włośnica sina
Polygonaceae – Rdestowate
331. Polygonum aviculare - Rdest ptasi
332. Polygonum hydropiper - Rdest ostrogorzki
333. Polygonum persicaria - Rdest plamisty
334. Reynoutria japonica - Rdestowiec ostrokończysty
335. Rumex acetosa - Szczaw zwyczajny
336. Rumex acetosella - Szczaw polny
337. Rumex aquaticus - Szczaw wodny
338. Rumex crispus - Szczaw kędzierzawy
339. Rumex hydrolapathum - Szczaw lancetowaty
340. Rumex obtusifolius - Szczaw tępolistny
Polypodiaceae – Paprotkowate
341. Athyrium filix-femina - Wietlica samicza
342. Cystopteris fragilis - Paprotnica krucha
343. Dryopteris carthusiana - Nerecznica krótkoostna
344. Dryopteris cristata - Nerecznica grzebieniasta
345. Dryopteris dilatata - Nerecznica szerokolistna
346. Dryopteris filix-mas - Nerecznica samcza
347. Matteuccia struthiopteris - Pióropusznik strusi
348. Phegopteris connectilis - Zachyłka oszczepowata
349. Phyllitis scolopendrium - Języcznik zwyczajny
350. Pteridium aquilinum - Orlica pospolita
Potamogetonaceae – Rdestnicowate
351. Potamogeton lucens - Rdestnica połyskująca
352. Potamogeton natans - Rdestnica pływająca
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
161
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Primulaceae – Pierwiosnkowate
353. Lysimachia nummularia - Tojeść rozesłana
354. Lysimachia punctata - Tojeść kropkowana
355. Lysimachia vulgaris - Tojeść pospolita
356. Trientalis europaea - Siódmaczek leśny
Ranunculaceae – Jaskrowate
357. Anemone nemorosa - Zawilec gajowy
358. Aquilegia vulgaris - Orlik pospolity
359. Caltha palustris - Knieć błotna
360. Ficaria verna - Jaskier wiosenny
361. Ranuncullus sceleratus - Jaskier jadowity
362. Ranunculus acris - Jaskier ostry
363. Ranunculus flammula - Jaskier płomiennik
364. Ranunculus lanuginosus - Jaskier kosmaty
365. Ranunculus polyanthemos - Jaskier wielokwiatowy
366. Ranunculus repens - Jaskier rozłogowy
367. Thalictrum lucidum - Rutewka wąskolistna
Resedaceae-Rezedowate
368. Reseda lutea - Rezeda żółta
Rhamnaceae – Szakłakowate
369. Frangula alnus - Kruszyna pospolita
Rosaceae – Różowate
370. Agrimonia eupatoria - Rzepik pospolity
371. Alchemilla montecola - Przywrotnik pasterski
372. Aruncus sylvestris - Parzydło leśne
373. Crataegus laeviata - Głóg dwuszyjkowy
374. Crataegus monogyna - Głóg jednoszyjkowy
375. Filipendula ulmaria - Wiązówka błotna
376. Fragaria ananassa - Truskawka
377. Fragaria vesca - Poziomka pospolita
378. Geum rivale - Kuklik zwisły
379. Geum urbanum - Kuklik pospolity
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
162
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
380. Malus domestica - Jabłoń domowa
381. Padus avium - Czeremcha zwyczajna
382. Padus serotina - Czeremcha amerykańska
383. Physocarpus opulifolius - Pęcherznica kalinolistna
384. Potentilla anserina - Pięciornik gęsi
385. Potentilla arenaria - Pięciornik piskowy
386. Potentilla erecta - Pięciornik kurze ziele
387. Potentilla reptans - Pięciornik rozłogowy
388. Prunus avium - Czereśnia ptasia
389. Prunus cerasifera var. 'Atropurpurea' - Śliwa wiśniowa odm. ‘purpurowa’
390. Prunus cerasus - Wiśnia pospolita
391. Prunus fruticosa - Śliwa tarnina
392. Prunus serotina - Czeremcha amerykańska
393. Prunus serotina - Czeremcha późna
394. Pyrus communis - Grusza pospolita
395. Rosa agrestis - Róża polna
396. Rosa canina - Róża dzika
397. Rosa rugosa - Róża pomarszczona
398. Rubus caesius - Jeżyna popielica
399. Rubus gracilis - Jeżyna ostręga
400. Rubus hirtus - Jeżyna gruczołowata
401. Rubus idaeus - Malina właściwa
402. Rubus kuleszae - Jeżyna Kuleszy
403. Rubus laciniatus - Jeżyna wcinanolistna
404. Rubus nemorum - Jeżyna gajowa
405. Rubus nessensis - Jeżyna wzniesiona
406. Rubus plicatus - Jeżyna fałdowana
407. Sanguisorba officinalis - Krwiściąg lekarski
408. Sorbus aria - Jarząb mączny
409. Sorbus aucuparia - Jarząb pospolity
410. Sorbus intermedia - Jarząb szwedzki
411. Spiraea tomentosa - Tawuła kutnerowata
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
163
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Rubiaceae – Marzanowate
412. Galium album - Przytulia biała
413. Galium aparine - Przytulia czepna
414. Galium mollugo - Przytulia pospolita
415. Galium odoratum - Przytulia (marzanka) wonna
416. Galium palustre - Przytulia błotna
417. Galium pumilum - Przytulia szorstkoowockowa
418. Galium schultesii - Przytulia Schultesa
419. Galium uliginosum - Przytulia bagienna
420. Galium verum - Przytulia właściwa
Salicaceae – Wierzbowate
421. Populus nigra - Topola czarna
422. Populus nigra 'Italica' - Topola włoska
423. Populus tremula - Topola osika
424. Populus x canadensis - Topola kanadyjska
425. Populus x canescens - Topola szara
426. Salix alba - Wierzba biała
427. Salix alba var. ‘tristis’ - Wierzba biała odm.’płacząca’
428. Salix aurita - Wierzba uszata
429. Salix babylonica var. pekinensis - Wierzba mandżurska
430. Salix caprea - Wierzba iwa
431. Salix fragilis - Wierzba krucha
432. Salix pentandra - Wierzba pięciopręcikowa
433. Salix purpurea - Wierzba purpurowa
434. Salix repens ssp. rosmarinifolia - Wierzba rokita pod.’rozmarynolistna’
435. Salix viminalis - Wierzba wiciowa
Sapindaceae – Mydleńcowate
436. Aesculus hippocastanum - Kasztanowiec zwyczajny
Saxifragaceae – Skalnicowate
437. Chrysosplenium alternifolium - Śledziennica skrętolistna
438. Ribes nigrum - Porzeczka czarna
439. Ribes spicatum - Porzeczka czerwona
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
164
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
440. Sedum acre - Rozchodnik ostry
441. Sedum hispanicum - Rozchodnik siny
Scrophulariaceae – Trędownikowate
442. Digitalis purpurea - Naparstnica purpurowa
443. Euphrasia rostkoviana - Świetlik łąkowy
444. Linaria vulgaris - Lnica pospolita
445. Odontites serotina - Zagorzałek późny
446. Scrophularia nodosa - Trędownik bulwiasty
447. Verbascum bombyciferum - Dziewanna jedwabista
448. Verbascum chaixii - Dziewanna Chaixa
449. Verbascum densiflorum - Dziewanna wielkokwiatowa
450. Verbascum thapsus - Dziewanna drobnokwiatowa
451. Veronica chamaedrys - Przetacznik ożankowy
452. Veronica officinalis - Przetacznik leśny
Solanaceae – Psiankowate
453. Solanum dulcamara - Psianka słodkogórz
Sparganiaceae – Jeżogłówkowate
454. Sparganium erectum - Jeżogłówka gałęzista
455. Sparganium minimum - Jeżogłówka najmniejsza
Taxaceae – Cisowate
456. Taxus baccata - Cis pospolity
Tiliaceae – Lipowate
457. Tilia cordata - Lipa drobnolistna
458. Tilia platyphyllos - Lipa szerokolistna
Typhaceae – Pałkowate
459. Typha angustifolia - Pałka wąskolistna
460. Typha latifolia - Pałka szerokolistna
Ulmaceae - Wiązowate
461. Ulmus glabra - Wiąz górski
462. Ulmus laevis - Wiąz szypułkowy
463. Ulmus minor - Wiąz polny
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
165
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Urticaceae – Pokrzywowate
464. Urtica dioica - Pokrzywa zwyczajna
465. Urtica urens - Pokrzywa żegawka
Valerianaceae – Kozłkowate
466. Valeriana officinalis - Kozłek lekarski
467. Valeriana simplicifolia - Kozłek całolistny
Violaceae – Fiołkowate
468. Viola arvensis - Fiołek polny
469. Viola palustris - Fiołek błotny
470. Viola tricolor - Fiołek trójbarwny
Vitaceae - Winoroślowate
471. Parthenocissus inserta - Winobluszcz pięciolistkowy
472. Vitis vinifera - Winorośl właściwa
Podczas przeprowadzonych badań terenowych rejonu wyznaczono 94 stanowiska
badawcze (tabela 2.16, załącznik 6). Każdemu stanowisku przypisano odpowiedni numer
porządkowy oraz sporządzono opis siedliska przyrodniczego wraz z występującymi
charakterystycznymi gatunkami roślin.
Tabela 2.16
Stanowiska przyrodnicze na inwentaryzowanym terenie („Brzezinka 3”)
Nr
stanowiska
na Mapie
Opis stanowiska
1 Żyzny las liściasty - grąd z dużą ilością paproci poniżej miejsca Trzech Cesarzy (na
Zatorzu).
Na brzegu lasu przy łące znajduje się bunkier, a przy niej trzy brzozy z uszkodze-
niami kory, z którego wydzielają się soki wabiące różne rodzaje gatunków motyli,
szerszeni, os i mrówek.
W drzewostanie dominuje głównie: brzoza brodawkowata (Betula pendula), dąb
szypułkowy (Quercus robur), Buk zwyczajny (Fagus sylvatica).W domieszcze wy-
stępują: klon polny (Acer campestre), klon zwyczajny (Acer platanoides), klon ja-
wor (Acer pseudoplatanus), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), robinia akacjowa
(Robinia pseudoacacia), kasztanowiec zwyczajny (Aesculus hippocastanum), topola
osika (Populus trem ula), czereśnia ptasia (Prunus avium), dąb czerwony (Quercus
rubra), głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna).
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
166
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Paprocie: nerecznica szerokolistna (Dryopteris dilatata), nerecznica krótkoostna
(Dryopteris carthusiana), nerecznica samcza (Dryopteris filix-mas), wietlica sami-
cza (Athyrium filix-femina)
Mchy: płaskomerzyk (Plagiomnium) i płonnik (Polytrichum).
Pozostałe rośliny: jeżyna (Rubus), malina właściwa (Rubus idaeus), dereń świdwa
(Cornus sanguinea), karagana syberyjska (Caragana arborescens), ligustr pospolity
(Ligustrum vulgare), bez czarny (Sambucus nigra)
Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parvi-
flora), skrzyp polny (Equisetum arvense), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis)
Zwierzęta: rusałka admirał (Vanessa atalanta)
2 Łąka poniżej miejsca Trzech Cesarzy (na Zatorzu).
Od strony lasu występuje duży płat nawłoci kanadyjskiej (Solidago canadensis)
oraz płat wierzbówki kiprzycy (Chamaenerion angustifolium) z pokrzywą zwyczaj-
ną (Urtica dioica). Pojedyncze gatunki drzew: głóg jednoszyjkowy (Crataegus mo-
nogyna), dąb szypułkowy (Quercus robur), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior)
Rośliny:
Jarząb pospolity (Sorbus aucuparia), malina właściwa (Rubus idaeus), czeremcha
amerykańska (Prunus serotina) bez czarny (Sambucus nigra), Ligustr pospolity
(Ligustrum vulgare), pępawa dwuletnia (Crepis biennia), wyka płotowa (Vicia se-
pium), przytulia biała (Galium album), bylica roczna (Artemisia Anna), skrzyp po-
lny (Equisetum arvense), bniec biały (Melandrium album), krwawnik pospolity
(Achillea millefolium), kielisznik zaroślowy (Calystegia sepium), powój polny
(Convolvulus arvensis), koniczyna biała (Trifolium repens), koniczyna pogięta (Tri-
folium medium), koniczyna łąkowa (Trifolium pratense), podagrycznik pospolity
(Aegopodium podagraria), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), mniszek lekarski
(Taraxacum officinale), kozłek lekarski (Valeriana officinalis), dziurawiec zwy-
czajny (Hypericum perforatum), babka lancetowata (Plantago lanceolata), babka
średnia (Plantago media), wyka wąskolistna (Vicia angustifolia), barszcz zwyczaj-
ny (Heracleum sphondylium), groszek wiosenny (Lathyrusvernus), szczaw zwy-
czajny (Rumex acetosa), marchew zwyczajna (Daucus carota), jaskier ostry (Ra-
nunculus acris), jaskier wielokwiatowy (Ranunculus polyanthemos), łopian mniej-
szy (Arctium minus), wyka brudnożółta (Vicia grandiflora), rdestowiec ostrokoń-
czysty (Reynoutria japonica), nawłoć wąskolistna (Solidago graminifolia).
W miejscach ruderalnych występuje krwiściąg lekarski (Sanguisorba officinalis)
będąca rośliną żywicielską modraszka.
Trawy: kłosówka wełnista (Holcus lanatus), trzcinnik piaskowy (Calamagrostis
epigejos) i trzcinnik lancetowaty (Calamagrostis canescens), kupkówka pospolita
(Dactylis glomerata), życica trwała (Lolium parenne).
Na terenie wykazano występowanie kaliny koralowej (Viburnum opulus)
Ze zwierząt wykazano jaszczurkę zwinkę (Lacerta agilis) oraz motyle modraszka
Ikara (Polyommatus icarus), kraśnika (Zygaena) i inne.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
167
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
3 Łąka przy ulicy Mostowej.
Na terenie dominuje nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis)
Występują pojedyncze drzewa takie jak: głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogy-
na), dąb szypułkowy (Quercus robur), brzoza brodawkowata (Betula pendula),
wierzba iwa (Salix caprea), czeremcha amerykańska (Padus serotina).
Rośliny: jeżyna (Rubus), malina właściwa (Rubus idaeus), groszek wiosenny (La-
thyrus vernus), przytulia właściwa (Galium verum), kozłek lekarski (Valeriana offi-
cinalis), krwawnik pospolity (Achillea millefolium), bylica roczna (Artemisia an-
nua), pępawa dwuletnia (Crepis biennia), babka lancetowata (Plantago lanceolata),
babka zwyczajna (Plantago maior), bniec biały (Melandrium album)
Trawy - życica trwała (Lolium parenne), tymotka łąkowa (Phleum pratense), perz
właściwy (Elymus repens).
4 Obszar za cmentarzem na os. Powstańców.
W drzewostanie dominuje głównie brzoza brodawkowata (Betula pendula).
W domieszce: dąb szypułkowy (Quercusrobur), dąb czerwony (Quercus rubra),
wierzba iwa (Salixcaprea), topola osika (Populus tremula), klon jawor (Acer pseu-
doplatanus), klon zwyczajny (Acer platanoides), robinia akacjowa (Robinia pseu-
doacacia), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), czereśnia ptasia (Prunus avium),
czeremcha zwyczajna (Padus avium) czeremcha amerykańska (Padus serotina),
wiąz górski (Ulmus glabra).
W poszycie znajdują się rośliny takie jak:
jarząb pospolity (Sorbus aucuparia), głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna),
malina właściwa (Rubus idaeus), jeżyna (Rubus), bez czarny (Sambucus nigra).
Trawy - kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), mietlica pospolita (Agrostis ca-
pillaris), trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos), kłosówka wełnista (Holcus
lanatus)
Inne rośliny:
nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), koniczyna biała (Trifolium repens), ko-
niczyna pogięta (Trifolium medium), krwawnik pospolity (Achillea millefolium),
glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica),
mchy (Bryophyta), wierzbownica (Epilobium), przytulia leśna (Galium sylvaticum),
nerecznica samcza (Dryopteris filix-mas), jasnota biała (Lamium album), pępawa
miękka (Crepis mollis).
Na terenie wykazano kruszczyka szerokolistnego (Epipactis halleborine) będącego
w Polsce pod ochroną częściową.
Ze zwierząt wykazano Ślinika wielkiego (Arion rufus) i wstężyka gajowego (Ce-
paea nemoralis).
5 Łąka obok sklepu NETTO.
Łąka zdominowana przez nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis) i nawłoć późną
(Solidago gigantea). Niższe rośliny łąkowe rosną tylko przy brzegu łąki: wyka
drobnokwiatowa (Viciahirsuta), wyka kaszubska (Vicia cassubica) będąca gatun-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
168
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
kiem dość rzadkim, wyka wąskolistna (Vicia angustifolia), groszek łąkowy (Lathy-
rus pratensis), groszek żółty (Lathyrus pratensis), bniec biały (Melandrium album),
bylica roczna (Artemisia annua).
Trawy: kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), trzcinnik piaskowy (Calama-
grostis epigejos), rajgras wyniosły (Arrhenatherum elatius), jaskier ostry (Ranuncu-
lus acris), ostrożeń polny (Cirsium arvense), przytulia biała (Galium album), poda-
grycznik pospolity (Aegopodium podagraria).
Niższe rośliny występujące przy parkingu: jaskier ostry (Ranunculus acris), koni-
czyna biała (Trifolium repens), koniczyna łąkowa (Trifolium pratense), mniszek
lekarski (Taraxacum officinale), babka lancetowata (Plantago lanceolata), koniczy-
na drobnogłówkowa (Trifolium dubium), truskawka (Fragaria ananasa).
Małe skupiska niedużych drzew: klon jawor (Acer pseudoplatanus), dąb szypułko-
wy (Quercus robur), wierzba iwa (Salix caprea), czarny bez (Sambucus nigra),
orzech włoski (Juglans regia), topola osika (Populus tremula), głóg jednoszyjkowy
(Crataegus monogyna), leszczyna pospolita (Corylus avellana), brzoza brodawko-
wata (Betula pendula), Klon jawor odm. ‘Czerwonolistna’ (Acer pseudoplatanus
'Atrop.')
Inne rośliny: tawuła kutnerowata (Spiraea tomentosa), jaśminowiec wonny (Phila-
delphus coronaries), jeżyna (Rubus)
Obszar na północ od łąki przy ul. Generała Ziętka
Zagajnik z młodego klonu jaworu (Acer pseudoplatanus), w domieszce występuje
leszczyna pospolita (Corylus avellana), klon jawor odm. ‘Czerwonolistna’ (Acer
pseudoplatanus 'Atrop.'). Za klonami jaworu znajduje się nasadzony rząd topoli
czarnej (Populus nigra).
Rośliny łąkowe:
przymiotno białe (Erigeron annuus), bniec biały (Melandrium album), krwawnik
pospolity (Achillea millefolium), babka lancetowata (Plantago lanceolata), żmijo-
wiec zwyczajny (Echium vulgare), świerząbek gajowy (Chaerophyllum temulum).
Zaobserwowano na badanym obszarze pluskwiaka strojnice baldaszkówka (Gra-
phosoma lineatum) oraz wiele gatunków motyli w tym modraszka ikara (Polyom-
matus icarus).
6 Las nad Przemszą, poniżej ulicy Mostowej– łęg.
W drzewostanie dominuje głównie: brzoza brodawkowata (Betula pendula), dąb
szypułkowy (Quercus robur), topola osika (Populus tremula).
W domieszce dąb czerwony (Quercus rubra), klon zwyczajny (Acer platanoides),
czeremcha zwyczajna (Padus avium), czeremcha amerykańska (Padus serotina),
buk zwyczajny (Fagus sylvatica), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), jesion wy-
niosły (Fraxinus excelsior), sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), jarząb pospolity
(Sorbus aucuparia), głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna), malina właściwa
(Rubus idaeus), bez czarny (Sambucus nigra).
Paprocie: nerecznica samcza (Dryopteris filix-mas), wietlica samicza (Athyrium
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
169
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
filix-femina).
Trawy: wiechlina zwyczajna (Poa trivialis), kosmatka gajowa (Luzula luzuloides).
Inne rośliny:
przytulia Schultesa (Galium schultesii), przytulia biała (Galium album), niecierpek
drobnokwiatowy (Impatiens parviflora), jaskier wielokwiatowy (Ranunculus poly-
anthemos), marek szerokolistny (Sium latifolium), sadziec konopiasty (Eupatorium
cannabinum), przytulia czepna (Galium aparine), pokrzywa zwyczajna (Urtica dio-
ica), mech płonnik pospolity (Polytrichum commune), glistnik jaskółcze ziele (Che-
lidonium majus), skrzyp polny (Equisetum arvense), zawilec gajowy (Anemone ne-
morosa), trzmielina zwyczajna (Euonymus europaea) i kruszyna pospolita (Frangu-
la alnus).
Nerecznica grzebieniasta – roślina umieszczona na Czerwonej Liście Roślin i Grzy-
bów Polski - należy do grupy gatunków narażonych na wyginięcie (kategoria za-
grożenia V).
7 Łąka nad brzegiem Przemszy.
Pojedyncze drzewa: dąb szypułkowy (Quercus robur), topola osika (Populus tremu-
la), brzoza brodawkowata (Betula pendula), wierzba iwa (Salix caprea), głóg jed-
noszyjkowy (Crataegus monogyna), sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), dereń
świdwa (Cornus sanguinea).
Trawy: trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos), śmiałek pogięty (Deschamp-
sia flexuosa), owsica omszona (Avenula pubescens), rajgras wyniosły (Arrhenathe-
rum elatius).
Inne rośliny: powój polny (Convolvulus arvensis), przytulia biała (Galium album),
pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), podagrycznik pospolity (Aegopodium poda-
graria), krwawnik pospolity (Achilleamille folium), róża dzika (Rosc anina), szczaw
zwyczajny (Rumex acetosa), bluszczyk kurdybanek (Glechoma hederacea), jaskier
ostry (Ranunculus acris), skrzyp polny (Equisetum arvense), koniczyna biała (Trifo-
lium repens), babka lancetowata (Plantago lanceolata), babka szerokolistna (Plan-
tago maior), fiołek polny (Viola arvensis), bylica pospolita (Artemisia vulgaris),
bniec biały (Melandrium album), turzyca prosowata (Carex panicea), groszek łą-
kowy (Lathyrus pratensis), dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum), wąkro-
ta zwyczajna (Hydrocotyle vulgaris), goździk kropkowany (Dianthus deltoides),
świerzbnica polna (Knautia arvensis).
Zwierzęta występujące na terenie: motyl piórolotka dłoniasta (Pterophorus penta-
dacyla)
8 Łąka okresowo wilgotna powyżej ul. Bernarda Wały.
Gatunki charakterystyczne – czarcikęs łąkowy (Succisa pratensis).
Występują na terenie: siewki dęba szypułkowego (Quercus robur), klon jawor
(Acer pseudoplatanus), brzoza brodawkowata (Betula pendula), wierzba iwa (Salix
caprea), topola osika (Populus tremula), jabłoń dzika (Malus sylvestris), leszczyna
pospolita (Corylus avellana).
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
170
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Trawy: perz właściwy (Elymus repens), turzyca prosowata (Carex panicea), mietli-
ca zbożowa (Apera spica-venti), kłosówka wełniasta (Holcus lanatus)
Inne rosliony: (Holcus lanatus), jaskier ostry (Ranunculus acris), gwiazdnica po-
spolita (Stellaria media), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), tojeść pospolita
(Lysimachia vulgaris), przytulia biała (Galium album), lucerna sierpowata (Medica-
go falcata), szczaw zwyczajny (Rumex acetosa), babka lancetowata (Plantago lan-
ceolata), krwawnik pospolity (Achillea millefolium), koniczyna biała (Trifolium
repens), kozibród łąkowy (Tragopogon pratensis), bniec biały (Melandrium album),
przytulia błotna (Galium palustre), fiołek polny (Viola arvensis), dziewanna Chaixa
(Verbascum chaixii), naparstnica purpurowa (Digitalis purpurea), goździk kropko-
wany (Dianthus deltoides), goździk kartuzek (Dianthus carthusianorum), macie-
rzanka zwyczajna (Thymus pulegioides).
Na terenie licznie występują motyle: karłątek kniejnik (Ochlodes sylvanus), karłątek
klinek (Hesperia comma), bielinek kapustnik (Pieris brassicae).
9 Las w głębi za łąką naprzeciw garaży przy ul. Bernarda Wały.
Na terenie głównie występują drzewa takie jak: dąb szypułkowy (Quercus robur),
brzoza brodawkowata (Betula pendula), sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), dąb
czerwony (Quercus rubra), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), klon jawor (Acer
pseudoplatanus)
Inna rośliny: głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna), jarząb pospolity (Sorbus
aucuparia), dzika róża (Rosa canina), dereń biały (Cornus alba), ligustr pospolity
(Ligustrum vulgare), jeżyna (Rubus), leszczyna pospolita (Corylus avellana),
skrzyp polny (Equisetum arvense), wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis), przytu-
lia biała (Galium album), pępawa zielona (Crepis capillaris), pępawa dwuletnia
(Crepis biennia), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica). Cespityzacja lasu, w małych
ilościach występuje turzyca drżączkowata (Carex brizoides) oraz jaskier ostry (Ra-
nunculus acris).
Na terenie wykazano także świerzbnicę polną (Knautia arvensis) i gruszyczkę okrą-
głolistną (Pyrola rotundifolia).
10 Zagajnik przy ul. Benarda Wały.
Głównie występują: brzoza brodawkowata (Betula pendula), topola osika (Populus
tremula), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), klon jawor (Acer pseudoplatanus),
wierzba iwa (Salix caprea), wierzba krucha (Salix fragilis), dąb szypułkowy (Quer-
cus robur), orzech włoski (Juglans regia), jabłoń dzika (Malus sylvestris), topola
szara (Populus x canescens)
Trawy: kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), kostrzewa łąkowa (Festuca pra-
tensis), wiechlina zwyczajna (Poa trivialis).
Inne rośliny: przytulia biała (Galium album), bylica pospolita (Artemisia vulgaris),
mniszek lekarski (Taraxacum officinale), marchew zwyczajna (Daucus carota),
babka lancetowata (Plantago lanceolata), wyka ptasia (Vicia cracca), pępawa dwu-
letnia (Crepis biennis), koniczyna łąkowa (Trifolium pratense), koniczyna biała
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
171
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
(Trifolium repens), koniczyna pogięta (Trifolium medium), koniczyna drobnogłów-
kowa (Trifolium dubium), gwiazdnica pospolita (Stella riamedia), ostrożeń polny
(Cirsium arvense), mlecz polny (Sonchus arvensis), nawłoć kanadyjska (Solidago
canadensis), pięciornik gęsi (Potentilla anserina), lucerna sierpowata (Medicago
falcata),
Na terenie występują trzmiele (Bombus).
11 Łąka przy ul. Bernarda Wały.
Łąka zdominowana przez trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos), nawłoć
kanadyjską (Solidago canadensis), nawłoć późną (Solidago gigantea).
Na brzegu lasu: wierzba iwa (Salix caprea), jabłoń dzika (Malus sylvestris), cze-
remcha zwyczajna (Padus avium), brzoza brodawkowata (Betula pendula)
Inne rośliny: ostrożeń polny (Cirsium arvense), przytulia biała (Galium album),
przymiotno białe (Erigeron annuus), marchew zwyczajna (Daucus carota), bie-
drzeniec wielki (Pimpinella major), ostrożeń lancetowaty (Cirsium vulgare), przy-
tulia czepna (Galium aparine), koniczyna biała (Trifolium repens), wiesiołek dwu-
letni (Oenother abiennis), szelężnik większy (Rhinanthus serotinus).
Trawy: kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), trzcinnik piaskowy (Calama-
grostis epigejos), kostrzewa łąkowa (Festuca pratensis)
Na terenie wykazano występowanie groszka szerokolistnego (Lathyrus latifolius),
rośliny będącej gatunkiem pod ochroną ścisłą w Polsce, w Czerwonej Księdze wid-
niejącego jako gatunek zagrożony, wymagający ochrony czynnej. Płat groszka sze-
rokolistnego wynosi około 3 m x 5 m. Oprócz tego w terenie wykazano centurię
pospolitą (Centaurium erythraea), która jest rośliną pod ochroną częściową. W te-
renie występuje oset zwisły (Carduus nutans) - antropofit zadomowiony.
Na terenie występuje bielinek kapustnik (Pieris brassicae) oraz czerwończyk niepa-
rek (Lycaena dispar) – w Polsce objęty ochroną gatunkową.
12 Las nad Przemszą
W drzewostanie dominuje głównie brzoza brodawkowata (Betula pendula), dąb
szypułkowy (Quercus robur), topola osika (Populus tremula).
W domieszce: klon zwyczajny (Acer platanoides), czeremcha zwyczajna (Padus
avium), czeremcha amerykańska (Padus serotina), buk zwyczajny (Fagus sylvati-
ca), wiąz polny (Ulmus minor), robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia), głóg
jednoszyjkowy (Crataegus monogyna), bez czarny (Sambucus nigra), chmiel zwy-
czajny (Humulus lupulus).
Inne rośliny: jaskier kosmaty (Ranunculus lanuginosus), przytulia czepna (Galium
aparine), podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria), pokrzywa zwyczaj-
na (Urtica dioica), niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora). W terenie
wykazano młode osobniki gruszyczki okrągłolistnej (Pyrola rotundifolia) - 18 szt.
Przy ścieżce obok bloku znajduje się rdestowiec ostrokończysty (Reynoutria japo-
nica) i tojeść rozesłana (Lysimachia nummularia).
Mchy: żurawiec falisty (Atrichum undulatum) i płaskomerzyk dzióbkowaty (Pla-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
172
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
giomnium rostratum)
Paproć: nerecznica krótkoostna (Dryopteris carthusiana)
13 Łąka nad Przemszą, dobrze nasłoneczniona.
Łąka na piasku –murawa. Występują gatunki rosnące typowo na piasku: rzeżusznik
piaskowy (Cardaminopsis arenosa), jastrzębiec kosmaczek (Hieracium pilosella),
jasieniec piaskowy (Jasione montana), czerwiec roczny (Scleranthus annuus),
szczotlicha siwa (Corynephorus canescens)
Obok nich występują: goździk kartuzek (Dianthus carthusianorum), goździk krop-
kowany (Dianthus deltoides), czarcikęs łąkowy (Succisa pratensis), macierzanka
piaskowa (Thymus serpyllum). Na terenie rośnie wiąz szypułkowy (Ulmus laevis)
z połączonymi razem wieloma pniami.
Inne gatunki:
fiołek polny (Viola arvensis), babka lancetowata (Plantago lanceolata), szczaw
zwyczajny (Rumex acetosa), wierzba biała (Salix alba), wierzba wiciowa (Salix
viminalis).
Na terenie zaobserwowano występowanie ślimaka ślinika wielkiego (Arion Rufus).
Przyglądając się sytuacji modraszków w województwie śląskim, należy zwrócić
uwagę również na stanowiska z goryczką krzyżową (Gentiana cruciata), z którą jest
związany modraszek rebelii (Maculinea rebeli), goryczką wąskolistną (Gentiana
pneumonate), z którą jest związany modraszek alkon (Maculinea alcon) oraz macie-
rzanką piaskową (Thymus serpyllum), z którą związany jest modraszek arion (Ma-
culinea arion).
Dalej znajduje się las z tojeścią rozesłaną (Lysimachia nummularia), rdestowcem
ostrokończystym (Reynoutria japonica).
14 Łąka tojeściowa nad Przemszą w Brzęczkowicach.
Rosliny: bniec biały (Melandrium album), lepnica rozdęta (Silene vulgaris), wyka
wąskolistna (Vicia angustifolia), powój polny (Convolvulus arvensis), kielisznik
zaroślowy (Calystegia sepium).
Trawy: trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos), kupkówka pospolita (Dactylis
glomerata), przytulia biała (G.alium album), wrotycz pospolity (Tanacetum vulga-
re), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), bylica pospolita (Artemisia vulga-
ris), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), aster nowobelgijski (Aster novi-belgii),
koniczyna łąkowa (Trifolium pratense), koniczyna drobnogłówkowa (Trifolium
dubium), wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis), dziurawiec zwyczajny (Hyperi-
cum perforatum), lucerna nerkowata (Medicago lupulina), babka lancetowa-
ta (Plantago lanceolata), skrzyp polny (Equisetum arvense), rumianek bezpromie-
niowy (Chamomilla suaveolens), łopian większy (Arctium lappa), malina właściwa
(Rubus idaeus), pępawa zielona (Crepis capillaris).
Gatunki ozdobne, dziczejące: tojeść kropkowana (Lysimachia punctata), jeżyna
wcinanolistna (Rubus laciniatus)
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
173
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Inne ciekawe gatunki: dziewanna jedwabista (Verbascum bombyciferum), traganek
szerokolistny (Astragalus glycyphyllos).
15 Fragment brzegu lasu od strony osiedla jest mocno zdegradowany, wiele gatunków
ruderalnych, obcych oraz użytkowych.
Gatunki obce: robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia), czeremcha amerykańska
(Padus serotina), rukiewnik wschodni (Bunias orientalia)
Gatunki użytkowe: jabłoń domowa (Malus domestica), jaśminowiec wonny (Phila-
delphus coronaries), winobluszcz pięciolistkowy (Parthenocissus quinquefolia),
lilak pospolity (Syringa vulgaris). Na terenie wykazano gatunek inwazyjny o po-
wierzchni 3 m x 3 m - słonecznik bulwiasty (Helianthus tuberosus).
Gatunki ruderalne: łopian większy (Arctium lappa), bylica pospolita (Artemisia vul-
garis), babka lancetowata (Plantago lanceolata), jęczmień płonny (Hordeum muri-
num), owies głuchy (Avena fatua).
Drzewa: wierzba iwa (Salix caprea), topola osika (Populus tremula), brzoza bro-
dawkowata (Betula pendula), dąb szypułkowy (Quercus robur), leszczyna pospolita
(Corylus avellana), głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna).
Dominacja trzcinnika piaskowego (Calamagrostis epigejos). Występują także rośli-
ny takie jak:
powój polny (Convolvulus arvensis), dziurawiec zwyczajny (Hypericum perfora-
tum), koniczyna biała (Trifolium repens), jeżyna (Rubus), rumianek bezpromienio-
wy (Chamomilla suaveolens), pępawa zielona (Crepis capillaris), rdestowiec ostro-
kończysty (Reynoutria japonica). Trawy: perz właściwy (Elymus repens), owsica
omszona (Avenula pubescens), kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), wiechlina
zwyczajna (Poa trivialis).
Za płotami ogrodów domków jednorodzinnych występują gatunki ozdobne i użyt-
kowe: śliwa wiśniowa odm. ‘purpurowa’ (Prunus cerasifera var. 'Atropurpurea'),
ligustr pospolity (Ligustrum vulgare), winobluszcz pięciolistkowy (Parthenocissus
quinquefolia), wiśnia pospolita (Prunus cerasus), forsycja pośrednia (Forsythia x
intermedia), orzech włoski (Juglans regia), czereśnia ptasia (Prunus avium), wino-
rośl właściwa (Vitis vinifera), sumak octowiec (Rhus typhina), kasztanowiec zwy-
czajny (Aesculus hippocastanum), wierzba biała odm.’płacząca’ (Salix alba var.
‘tristis’)
Inne rośliny: sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), leszczyna pospolita (Corylus avel-
lana), czarny bez (Sambucus nigra), dereń świdwa (Cornus sanguinea). W jednym
stanowisku w lesie wykazano występowanie trzciny pospolitej (Phragmites austra-
lis).
16 Las poniżej ulicy nad Przemszą.
W drzewostanie dominuje głównie: brzoza brodawkowata (Betula pendula), topola
czarna (Populus nigra), topola osika (Populus tremula)
W domieszce: Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), lipa szerokolistna (Tilia platy-
phyllos), robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia), dąb szypułkowy (Quercus ro-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
174
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
bur), wierzba iwa (Salixcaprea), czeremcha zwyczajna (Padus avium), czeremcha
amerykańska (Padus serotina), wiąz szypułkowy (Ulmus laevis)
Poszycie: Jarząb pospolity (Sorbus aucuparia), bez czarny (Sambucus nigra), dereń
świdwa (Cornus sanguinea), głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna), kruszyna
pospolita (Frangula alnus).
Inne rośliny: leszczyna pospolita (Corylus avellana), Jeżyna wcinanolistna (Rubus
laciniatus), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), glistnik jaskółcze ziele (Chelido-
nium majus), śmiałek darniowy (Deschampsia caespitosa), Kostrzewa łąkowa (Fe-
stuca pratensis), przytulia czepna (Galium aparine).
Na brzegu lasu przy ścieżce za ogrodami występują wielkie łany gajowca żółtego
(Galeobdolon luteum).
17 Las nad Przemszą.
Drzewostan budują: brzoza brodawkowata (Betula pendula), wierzba iwa (Salix
caprea), topola osika (Populus tremula), czeremcha amerykańska (Padus serotina),
czeremcha zwyczajna (Padus avium), klon zwyczajny (Acer platanoides), klon ja-
wor (Acer pseudoplatanus), robinia akacjowa (gat. obcy), zdziczałe drzewa owoco-
we - jabłoń dzika (Malus sylvestris), klon jesionolistny (Acer negundo), dąb szypuł-
kowy (Quercus robur), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), wierzba wiciowa
(Salix viminalis), topola czarna (Populus nigra), wiąz polny (Ulmus minor).
W podszycie występuje: głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna), leszczyna
pospolita (Corylus avellana), róża polna (Rosa agrestis), malina właściwa (Rubus
idaeus), jeżyny (Rubus), czarny bez (Sambucus nigra), w kilku miejscach rdesto-
wiec ostrokończysty (Reynoutria japonica), chmiel zwyczajny (Humulus lupulus),
leszczyna południowa odmiana czerwonolistna (Corylus Maxima var. 'Purpurea'.
Trawy: kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), rajgras wyniosły (Arrhenatherum
elatius), trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos). Pozostałe rosliny występują-
ce na tym stanowisku: biedrzeniec wielki (Pimpinella major), pokrzywa zwyczajna
(Urtica dioica), kielisznik zaroślowy (Calystegia sepium), niecierpek drobnokwia-
towy (Impatiens parviflora), przytulia czepna (Galium aparine), lepiężnik różowy
(Petasites hybridus), jaskier kosmaty (Ranunculus lanuginosus), sadziec konopiasty
(Eupatorium cannabinum), przywrotnik pasterski (Alchemilla montecola), komoni-
ca zwyczajna (Lotus corniculatus), ostrożeń warzywny (Cirsium oleraceum), byli-
ca pospolita (Artemisia vulgaris), wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis), koniczy-
na czerwona (Trifolium pratense), śliwa tarnina (Prunus spinosa)
Ze zwierzat obecny ślimak winniczek (Helix pomatia) będący w Polsce pod ochro-
ną częściową. Widoczne ślady racic sarny, w korycie rzeki pliszka siwa (Motacilla
alba).
18 Brzeg Przemszy za ul. Stroińskiego 17.
Duże kępy drzew: klon jesionolistny (Acer negundo), czarny bez (Sambucus nigra),
jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), olsza czarna (Alnus glutinosa). Występuje tu
mozaika gatunków grądowych i obcych inwazyjnych. Rosliny grądowe: pokrzywa
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
175
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
zwyczajna (Urtica dioica), tworzą zarośla - kielisznik zaroślowy (Calystegia se-
pium), przytulia czepna (Galium aparine), wąkrota zwyczajna (Hydrocotyle vulga-
ris), glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus). Gatunki inwazyjne: rdestowiec
ostrokończysty (Reynoutria japonica), kolczurka klapowana (Echinocystis lobata),
nawłoci kanadyjskiej (Solidago canadensis).
Gatunki łąkowe: ostrożeń polny (Cirsium arvense), trawy (perz właściwy (Elymus
repens), kupkówka pospolita (Dactylis glomerata))
Ze zwierząt widoczna ważka świtezianka błyszcząca (Calopteryx splendens) oraz
chruściki Limnephilus.
19 Łąka przy ulicy nad Przemszą.
Łąka za trzema starymi wierzbami (Salix). Na obszarze wykazano takie rośliny jak:
róża polna (Rosa agrestis), rdestowiec ostrokończysty (Reynoutria japonica) – ga-
tunek inwazyjny, pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), trzcinnik piaskowy (Cala-
magrostis epigejos), malina właściwa (Rubus idaeus) ,jeżyna (Rubus), kupkówka
pospolita (Dactylis glomerata), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), łopian
większy (Arctium lappa), powój polny (Convolvulus arvensis).
20 Ul. Brzęczkowicka.
Na końcu ulicy trzy stare wierzby białe (Salix alba) o obwodzie 300 cm, 240cm i
ok. 250 cm. Drzewa w dobrym stanie zdrowotnym całe korony zielone
Ze zwierząt: kosy (Turdus merula), gołąb siniak (Columba oenas)
21 ul. Kard. Hlonda, Os. Powstańców Śląskich, Brzęczkowice.
Rośliny: żmijowiec zwyczajny (Echium vulgare), chaber łąkowy (Centaurea jacea).
Ze zwierząt obecny motyl: strzępotek perełkowiec (Coenonympha arcania).
Łąka od ul. gen. Ziętka przy budynku Telekomunikacji Polskiej - łąka sucha. Wy-
stepują tutaj pojedyńcze drzewa, takie jak: topola osika (Populus tremula), brzoza
brodawkowata (Betula pendula) oraz pospolite rośliny łąkowe: koniczyna biała
(Trifolium repens), babka lancetowata (Plantago lanceolata), babka szerokolistna
(Plantago maior), koniczyna czerwona (Trifolium pratense), krwawnik pospolity
(Achillea millefolium), dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum), trawy (mie-
tlica zbożowa (Apera spica-venti), perz właściwy (Elymus repens), kupkówka po-
spolita (Dactylis glomerata)), pępawa dwuletnia (Crepis biennis), tasznik pospoli-
ty (Capsella bursa pastoris), przytulia biała (Galium album), gwiazdnica pospolita
(Stellaria media), marchew zwyczajna (Daucus carota), bniec biały (Melandrium
album), macierzanka zwyczajna (Thymus pulegioides), mniszek lekarski (Taraxa-
cum officinale), lucerna nerkowata (Medicago lupulina), ostrożeń polny (Cirsium
arvense), komonica zwyczajna (Lotus corniculatus), koniczyna drobnogłówkowa
(Trifolium dubium), szczaw zwyczajny (Rumex acetosa).
22 Zagajnik za blokiem ul. Hlonda 4a.
W obrębie zagajnika znajdują się zdziczałe drzewa owocowe, czereśnia ptasia
(Prunus avium).
Z drzew wystepują tu: wiąz polny (Ulmus minor), klon zwyczajny (Acer platanoi-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
176
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
des), brzoza brodawkowata (Betula pendula), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior),
wierzba biała (Salix alba) i wierzba iwa (Salix caprea), czarny bez (Sambucus ni-
gra). Resztę terenu wypełnia koszony trawnik.
Na osiedlu występuje zieleń urządzona: m.in. klon zwyczajny (Acer platanoides)
i klon jawor (Acer pseudoplatanus), dąb szypułkowy (Quercus robur), sumak oc-
towiec (Rhus typhina), żywotnik zachodni (Thuja occidentalis), cyprysik groszko-
wy (Chamaecyparis pisifera), świerk pospolity (Picea abies), cis pospolity (Taxus
baccata), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), sosna czarna (Pinus nigra), jesion
wyniosły (Fraxinus excelsior), robinia akacja (Robinia pseudoacacia), jarzębina,
śliwa japońska (Prunus mume), ligustr (Ligustrum vulgare), modrzew europejski
(Larix decidua).
23 Ul. Bławatków – obniżenie terenu.
Łąka świeża po środku obniżenie terenu, w którym płynie ciek. Występują tu rośli-
ny typowe dla łąk: przytulia czepna (Galium aparine), kupkówka pospolita (Dacty-
lis glomerata), Trzcina pospolita (Phragmites Australis), ostrożeń warzywny (Cir-
sium oleraceum), glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus), powój polny
(Convolvulus arvensis), pępawa dwuletnia (Crepis biennis), babka lancetowa-
ta (Plantago lanceolata), babka szerokolistna (Plantago maior), przetacznik ożan-
kowy (Veronica chamaedrys), podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria),
nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epi-
gejos), dziurawiec skrzydełkowaty (Hypericum tetrapterum)
Gdzieniegdzie występują pojedyncze drzewa: jesion wyniosły (Fraxinus excelsior),
wierzba iwa (Salix caprea), wierzba wiciowa (Salix viminalis), wierzba biała (Salix
alba), topola osika (Populus tremula)
24 Łąka na osiedlu domków jednorodzinnych, między ul. Kolejową, a torami kolejo-
wymi.
Łąkę przecina rów zarośnięty pokrzywą zwyczajną (Urtica dioica). Na łące obecne
takie gatunki jak: trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos), turzyca zaostrzona
(Carex acuta), turzyca prosowata (Carex panicea), tymotka łąkowa (Phleum pra-
tense), skrzyp polny (Equisetum arvense), przytulia biała (Galium album), mniszek
lekarski (Taraxacum officinale), pięciornik gęsi (Potentilla anserina), bluszczyk
kurdybanek (Glechoma hederacea), przytulia czepna (Galium aparine), barszcz
zwyczajny (Heracleum sphondylium), jaskier ostry (Ranunculus acris), ostrożeń
polny (Cirsium arvense), powój polny (Convolvulus arvensis), tojeść pospolita (Ly-
simachia vulgaris), szczaw tępolistny (Rumex obtusifolius), przytulia Schultesa
(Galium schultesii).
25 Zagajnik brzozowo-osikowy przy kolei.
Drzewostan buduje: brzoza brodawkowata (Betula pendula), topola osika (Populus
tremula), dąb szypułkowy (Quercus robur), leszczyna pospolita (Corylus avellana),
wierzba iwa (Salix caprea), jarzębina (Sorbus aucuparia).W podszycie kruszyna
pospolita (Frangula alnus).
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
177
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Pozostałe rośliny: goździk kropkowany (Dianthus deltoides), podagrycznik pospoli-
ty (Aegopodium podagraria), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), przytulia
biała (Galium album), barszcz zwyczajny (Heracleum sphondylium), mlecz zwy-
czajny (Sonchus oleraceus), kłosówka wełnista (Holcus lanatus), przetacznik ożan-
kowy (Veronica chamaedrys), rutewka wąskolistna (Thalictrum lucidum).
26 Duża dobrze nasłoneczniona łąka za torami kolejowymi.
Rośliny: pięciornik gęsi (Potentilla anserina), pięciornik rozłogowy (Potentilla
reptans), pięciornik kurze ziele (Potentilla erecta), jaskier ostry (Ranunculus acris),
bylica roczna (Artemisia Anna), wyka ptasia (Vicia cracca), dziurawiec zwyczajny
(Hypericum perforatum), przytulia biała (Galium album), wyka drobnokwiatowa
(Vicia hirsuta), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), barszcz zwyczajny (Ca-
lamagrostis epigejos), tojeść pospolita (Lysimachia vulgaris), wiesiołek dwuletni
(Oenothera biennis), pępawa dwuletnia (Crepis biennis), przymiotno kanadyjskie
(Conyza canadensis), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), powój polny (Convolvu-
lus arvensis), koniczyna biała (Trifolium repens) i koniczyna czerwona (Trifolium
pratense), ostrożeń lancetowaty (Cirsium vulgare), mniszek lekarski (Taraxacum
officinale), kozłek lekarski (Valeriana officinalis). Miejscami występują niewielkie
grupy drzew: sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), brzoza brodawkowata (Betula
pendula), topola osika (Populus tremula), wierzba iwa (Salix caprea).
Ze zwierząt obecne motyle: modraszek ikar (Polyommatus icarus), jaszczurka
zwinka (Lacerta agilis).
27 Na torowisku i na stacji kolejowej PKP Mysłowice-Brzęczkowice.
Na nasypie dereń świdwa (Cornus sanguinea), sosna zwyczajna (Pinus sylvestris),
dąb szypułkowy (Quercus robur), trawy (rajgras wyniosły (Arrhenatherum elatius),
stokłosa miękka (Bromus hordeaceus)). Na stacji PKP: dereń biały (Cornus alba),
czeremcha amerykańska (Prunus serotina), brzoza brodawkowata (Betula pendula),
wierzba iwa (Salix caprea), jarzębina (Sorbus aucuparia). Przy torach: obecna naw-
łoć kanadyjska (Solidago canadensis), wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis), po-
wój polny (Convolvulus arvensis), rdest ptasi (Polygonum aviculare), wyka ptasia
(Vicia cracca), fiołek polny (Viola arvensis), wierzbownica gruczołowata (Epilo-
bium ciliatum), przymiotno kanadyjskie (Conyza canadensis), starzec wiosen-
ny (Senecio vernalis), rumian polny (Anthemis arvensis), kozibród łąkowy (Trago-
pogon pratensis), wierzba rokita (Salix repens), szczotlicha siwa (Corynephorus
canescens).
Ze zwierząt obecny motyl - modraszek adonis (Lysandra bellargus).
28 Łąka i zagajnik przy torach kolejowych.
Drzewostan zagajnika buduje: brzoza brodawkowata (Betula pendula), wierzba
wiciowa (Salix viminalis), robinia akacja (Robinia pseudoacacia), topola osika (Po-
pulus tremula), czeremcha amerykańska (Prunus serotina), wierzba iwa (Salix ca-
prea).
Na łące występuje: nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), skrzyp polny (Equi-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
178
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
setum arvense), trawy rajgras wyniosły (Arrhenatherum elatius), stokłosa miękka
(Bromus hordeaceus), komonica zwyczajna (Lotus corniculatus), turzyca prosowata
(Carex panicea), jaskier wielokwiatowy (Ranunculus polyanthemos), podagrycznik
pospolity (Aegopodium podagraria), ostrożeń polny (Cirsium arvense), szczaw tę-
polistny (Rumex obtusifolius), sadziec konopiasty (Eupatorium cannabinum), pę-
pawa dwuletnia (Crepis biennis), barszcz zwyczajny (Calamagrostis epigejos),
mniszek lekarski (Taraxacum officinale), wyka drobnokwiatowa (Vicia hirsuta),
gwiazdnica pospolita (Stellaria media), dominuje trzcinnik piaskowy (Calama-
grostis epigejos), wiesiołek czerwonołodygowy (Oenothera rubricaulis), śliwa tar-
nina (Prunus spinosa).
29 Ul Kolejowa.
Trzcinowisko przy kolei i autostradzie A4.
Trzcinowisko budują: trzcina pospolita (Phragmites Australis), mozga trzcinowata
(Phalaris arundinacea), kupkówka pospolita (Dactylis glomerata) rajgras wyniosły
(Arrhenatherum elatius), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), wiesiołek dwu-
letni (Oenothera biennis), pięciornik kurze ziele (Potentilla erecta), sadziec kono-
piasty (Eupatorium cannabinum), wiesiołek czerwonołodygowy (Oenothera rubri-
caulis)
Obok obecne zadrzewienia, na które składają się następujące gatunki: głóg jedno-
szyjkowy (Crataegus monogyna), wierzba biała (Salix alba), topola osika (Populus
tremula), brzoza brodawkowata (Betula pendula)
30 Ul Polna.
Staw z szuwarem pałkowym wraz z łąką świeżą,
Wystepujące rośliny wodne: wywłócznik okółkowy (Myriophyllum verticillatum),
rzęsa trójrowkowa (Lemna trisulca), rdestnica pływająca (Potamogeton natans),
pływacz zwyczajny (Urticularia vulgaris). Rośliny szuwarowe: pałka szerokolistna
(Typha latifolia), jeżogłówka gałęzista (Typha latifolia), ponikło błotne (Heleocha-
ris palustris), sitowie leśne (Scirpus sylvaticus), turzyca dzióbkowata (Carex rostra-
ta).
Na podmokłym obszarze łąki występuje mięta polna (Mentha arvensis), mięta nad-
wodna (Mentha aquatica) przytulia błotna (Galium palustre), jaskier rozłogowy
(Ranunculus repens), karbieniec pospolity (Lycopus europaeus), szczaw lancetowa-
ty (Rumex hydrolapathum), szczaw wodny (Rumex aquaticus), marek szerokolistny
(Sium latifolium).
Wilgotna łąka wokół stawu - łąka świeża
Rośliny wystepujące na łące: wierzba wiciowa (Salix viminalis), pięciornik gęsi
(Potentilla anserina), podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria), bylica
roczna (Artemisia Anna), ostrożeń polny (Cirsium arvense), ostrożeń warzyw-
ny (Cirsium oleraceum), przytulia właściwa (Galium verum), wyka ptasia (Vicia
cracca), jaskier wielokwiatowy (Ranunculus polyanthemos), jaskier ostry (Ranun-
culus acris), podbiał pospolity (Tussilago farfara), barszcz zwyczajny (Heracleum
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
179
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
sphondylium), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica). Trawy: wiechlina zwyczajna
(Poa trivialis), tymotka łąkowa (Phleum pratense), kłosówka wełnista (Holcus la-
natus)), koniczyna drobnogłówkowa (Trifolium dubium), koniczyna czerwona (Tri-
folium pratense), koniczyna białoróżowa (Trifolium hybridum), babka lancetowa-
ta (Plantago lanceolata), babka szerokolistna (Plantago maior), mięta pieprzo-
wa (Mentha piperita), sitowie leśne (Scirpus sylvaticus), skrzyp polny (Equisetum
arvense), szczeć pospolita (Dipsacus sylvestris), szczaw lancetowaty (Rumex hydro-
lapathum).
Bliżej domów i ul. Polnej: topola osika (Populus tremula), topola czarna (Populus
nigra), wierzba iwa (Salix caprea), czeremcha amerykańska (Padus serotina),
wierzba biała (Salix alba), dąb szypułkowy (Quercus robur). Pod drzewami nawłoć
kanadyjska (Solidago canadensis).
Ze zwierząt można tu spotkać:
- płazy: żaba jeziorkowa (Rana lessonae), żaba śmieszka (Rana ridibunda), żaba
trawna (Rana temporaria), żaba wodna (Rana esculenta), rzekotka drzewna (Hyla
arboreta)
- gady: zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix), żmija zygzakowata (Vipera Berus),
- ryby: karaś pospolity (Carassius carassius), lin (Tinca tinca), kiełb pospolity (Go-
bio gobio), okoń (Perca fluviatilis), sum pospolity (Silurus glanis), wzdręga (Scar-
dinius erythrophthalmus), płoć (Rutilus rutilus), karp (Cyprinus carpio).
- ptaki: pustułka (Falco tinnunculus), sroka (Pica pica), sójka (Garrulus glanda-
rius), kaczka krzyżówka (Anas platyrhynchos), bażant (Phasianus colchicus), łyska
(Fulica atra atra)
- ssaki: lis rudy (Vulpes vulpes), sarna europejska (Capreolus capreolus), tchórz
zwyczajny (Mustela putorius), łasica europejska (Mustela nivalis).
Niegdyś w stawie obserwowano raki.
31 Las liściasty ul. Mielęckiego.
Żyzny wilgotny las liściasty
Drzewostan tworzą głównie: klon zwyczajny (Acer platanoides) i klon jawor (Acer
pseudoplatanus), brzoza brodawkowata (Betula pendula), klon jawor odmiana
czerwonolistna (Acer pseudoplatanus 'Atrop.'), czeremcha zwyczajna (Padus
avium), dąb szypułkowy (Quercus robur), wiąz polny (Ulmus minor), lipa szeroko-
listna (Tilia platyphyllos). W podszycie czarny bez (Sambucus nigra), jarzębina
(Sorbus aucuparia), leszczyna (Corylus avellana), dzika róża (Rosa canina).
W runie obecne są następujące gatunki roślin: fiołek leśny (Viola reichenbachiana),
glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus), śmiałek darniowy (Deschampsia cae-
spitosa), bluszczyk kurdybanek (Glechoma hederacea), szczaw tępolistny (Rumex
obtusifolius), babka szerokolistna (Plantago maior), wierzbownica gruczołowata
(Epilobium ciliatum), paprocie: nerecznica samcza (Dryopteris filix-mas) i wietlica
samicza (Athyrium filix-femina), przytulia pospolita (Galium mollugo).
Przy brzegu lasu gatunki ozdobne: robinia akacja (Robinia pseudoacacia), ligustr
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
180
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
(Ligustrum vulgare), malwa różowa (Alcea rosea), róża pomarszczona (Rosa rugo-
sa), grusza pospolita (Pyrus communis)
W runie obecny mech rokietnik pospolity (Pleurozium schreberi) w Polsce objęty
ochrona częściową oraz rzadka roślina na Ślasku - rzeżusznik (gęsiówka) Hallera
(Cardaminopsis halleri).
Gdzieniegdzie wystepuje gatunek inwazyjny rdestowiec ostrokończysty (Reynoutria
japonica).
Ze zwierzat obecny ślimak winniczek (Helix pomatia) będący w Polsce pod ochro-
ną częściową.
32 Las przy ul. gen. Ziętka po stronie wschodniej. Żyzny las liściasty
Drzewostan tworzy: klon zwyczajny (Acer platanoides), dąb szypułkowy (Quercus
robur), dąb czerwony (Quercus rubra), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), cze-
reśnia ptasia (Prunus avium), klon zwyczajny (Acer platanoides) i klon jawor (Acer
pseudoplatanus), odmiana czerwonolistna (Acer pseudoplatanus 'Atrop.'), olsza
czarna (Alnus glutinosa), modrzew europejski (Larix decidua).
W podszycie wystepują: leszczyna pospolita (Corylus avellana), jarzębina (Sorbus
aucuparia), czarny bez (Sambucus nigra), jeżyna (Rubus)
Rośliny: wierzbownica gruczołowata (Epilobium ciliatum), niecierpek drobnokwia-
towy (Impatiens parviflora), wąkrota zwyczajna (Hydrocotyle vulgaris), glistnik
jaskółcze ziele (Chelidonium majus), paproć: nerecznica samcza (Dryopteris filix-
mas), nerecznica krótkoostna (Dryopteris carthusiana), mech płonnik (Polytrichum
commune), tojeść rozesłana (Lysimachia nummularia), gwiazdnica gajowa (Stella-
ria nemorum)
Obok ogródków działkowych rozrastają się płaty gajowca żółtego (Galeobdolon
luteum), a na brzegu lasu jeżyna wcinanolistna (Rubus laciniatus)
33 Łąka przy ogródkach działkowych ul.Podgórska.
Wystepują tutaj pojedyncze drzewa: wierzba uszata (Salix aurita), klon zwyczajny
(Acer platanoides), wierzba iwa (Salix caprea), dąb szypułkowy (Quercus robur),
topola osika (Populus tremula), zdziczała wiśnia pospolita (Cerasus vulgaris), lesz-
czyna pospolita (Corylus avellana), klon jawor odmiana czerwonolistna (Acer
pseudoplatanus 'Atrop.').
Rośliny: trawy (wiechlina zwyczajna (Poa trivialis), perz właściwy (Elymus re-
pens), trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos)), koniczyna drobnogłówkowa
(Trifolium dubium), koniczyna czerwona (Trifolium pratense), babka lancetowa-
ta (Plantago lanceolata), pępawa dwuletnia (Crepis biennis), pięciornik gęsi (Po-
tentilla anserina), podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria), bodziszek
cuchnący (Geranium robertianum), szczeć pospolita (Dipsacus sylvestris), wyka
drobnokwiatowa (Vicia hirsuta), dziewanna wielkokwiatowa (Verbascum densiflo-
rum), kielisznik zaroślowy (Calystegia sepium), przytulia biała (Galium album),
glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus), goryczel jastrzębcowaty (Picris hiera-
cioides), tojeść kropkowana (Lysimachia punctata).
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
181
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
34 Łąka przy Obwodnicy GOP.
Rośliny: nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), nawłoć późna (Solidago gigan-
tea), przytulia biała (Galium album), dzięgiel leśny (Angelica sylvestris), barszcz
zwyczajny (Heracleum sphondylium), nerecznica samcza (Dryopteris filix-mas),
jaskier ostry (Ranunculus acris), pępawa dwuletnia (Crepis biennis), ostrożeń polny
(Cirsium arvense), turzyca gwiazdkowata (Carex echinata), koniczyna biała (Trifo-
lium repens), krwawnik pospolity (Achilleamille folium), turzyca lisia (Carex vulpi-
na), chaber łąkowy (Centaurea jacea), gwiazdnica pospolita (Stella riamedia), wy-
ka wąskolistna (Vicia angustifolia), cieciorka pstra (Securigera varia), driakiew
żółtawa (Scabiosa ochroleuca), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), babka
szerokolistna (Plantago maior), pięciornik gęsi (Potentilla anserina), macierzanka
cytrynowa (Thymus x citriodorus).
Trawy: perz właściwy (Elymus repens), kupkówka pospolita (Dactylis glomerata),
tymotka łąkowa (Phleum pratense), wiechlina zwyczajna (Poa trivialis).
35 Teren przy ul. Podgórska przy Wschodniej Obwodnicy GOP.
W zagajniku głównie przeważa klon jawor (Acer pseudoplatanus) oraz robinia aka-
cjowa (Robinia pseudoacacia), czeremcha amerykańska (Prunus serotina), brzoza
brodawkowata (Betula pendula), topola osika (Populus tremula), kasztanowiec
zwyczajny (Aesculus hippocastanum), orzech włoski (Juglans regia), wierzba iwa
(Salix caprea), sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), lipa szerokolistna (Tilia platy-
phyllos), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior).
Inne rośliny: jarząb pospolity (Sorbus aucuparia), głóg jednoszyjkowy (Crataegus
monogyna), leszczyna pospolita (Corylus avellana), sumak octowiec (Rhus typhi-
na), rdestowiec ostrokończysty (Reynoutria japonica), dereń świdwa (Cornus san-
guinea), bez czarny (Sambucus nigra), kłosówka wełnista (Holcus lanatus), glistnik
jaskółcze ziele (Chelidonium majus), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis),
pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), przytulia biała (Galium album), komosa biała
(Chemopodium album), dzięgiel leśny (Angelica sylvestris), babka lancetowa-
ta (Plantago lanceolata), pępawa dwuletnia (Crepis biennis), szczaw zwyczajny
(Rumex acetosa), skrzyp polny (Equisetum arvense).
Na terenie występuje sporo gatunków obcych: robinia akacjowa (Robinia pseudoa-
cacia), czeremcha amerykańska (Padus serotina), orzech włoski (Juglans regia),
nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), sumak octowiec (Rhus typhina), rdesto-
wiec ostrokończysty (Reynoutria japonica).
36 Las mieszany pomiędzy A4 a ul. Leśną.
W drzewostanie dominuje sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), buk zwyczajny (Fa-
gus sylvatica).
W domieszce: topola czarna (Populus nigra), jodła pospolita (Abies alba), jesion
wyniosły (Fraxinus Excelsior), brzoza brodawkowata (Betula pendula) niektóre
gatunki o obwodzie pnia dochodzącego do 180 cm, wierzba iwa (Salix caprea),
świerk pospolity (Picea bies), świerk kłujący (Picea pungens), głóg jednoszyjkowy
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
182
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
(Crataegus monogyna), robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia), dąb czerwony
(Quercus rubra), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), czarny bez (Sambucus ni-
gra).
W runie leśnym dominują trawy, a w nim mietlica pospolita (Agrostis capillaris)
oraz mchy i paprocie - nerecznica samcza (Dryopteris filix-mas). W obszarze wy-
stępują purchawki chropowate (Lycoperdon perlatum).
Rośliny: jaskier ostry (Ranunculus acris), przytulia leśna (Galium sylvaticum), rze-
żusznik piaskowy (Cardaminopsis arenosa).
Do gatunków o chronionych w terenie wykazano gatunek mchu drabika drzewko-
watego (Climacium dendroides) - ochrona częściowa oraz trzy stanowiska będącego
pod ochroną częściową kruszczyka szerokolistnego (Epipactis halleborine).
Na brzozach wystepują Kowale bezskrzydłe (Pyrrhocoris apterus).
37 Łąka kośna pomiędzy A4 a ul. Leśną.
Roślinność: dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum), dziurawiec skrzydeł-
kowaty (Hypericum tetrapterum), komosa biała (Chemopodium album), bylica
roczna (Artemisia Anna), skrzyp polny, (Equisetum arvense), marchew zwyczajna
(Daucus carota), kielisznik zaroślowy (Calystegia sepium), malina właściwa (Ru-
bus idaeus), koniczyna łąkowa (Trifolium pratense), ostrożeń lancetowaty (Cirsium
vulgare), krwawnik pospolity (Achilleamillefolium), przymiotno kanadyjskie (Co-
nyza canadensis), babka lancetowata (Plantago lanceolata), pępawa zielona (Crepis
capillaris), pięciornik kurze ziele (Potentilla erecta)
Trawy - trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos), rajgras wyniosły (Arrhena-
therum elatius), kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), traganek szerokolistny
(Astragalus glycyphyllos), szelężnik większy (Rhinanthus serotinus). Na terenie
występuje krwiściąg lekarski (Sanguisorba officinalis) będący rośliną żywicielską
modraszka.
Zwierzęta:
Motyle występujące na badanym terenie: Modraszek ikar (Polyommatus icarus),
Listkowiec cytrynek (Gonepteryx rhamni).
Puskwiak strojnica baldaszkówka (Graphosoma lineatum)
38 Teren na południe od autostrady A4.
zagajnik brzozowy składający się głównie z brzozy brodawkowatej (Betula pendu-
la) oraz topola osika (Populus tremula), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), dąb
szypułkowy (Quercus robur), klon zwyczajny (Acer platanoides), wierzba iwa (Sa-
lix caprea), bez czarny (Sambucus nigra), robinia akacjowa (Robinia pseudoaca-
cia), sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), dąb szypułkowy (Quercus robur) i dąb
czerwony (Quercus rubra), Jarząb pospolity (Sorbus aucuparia).
Rośliny:
pępawa dwuletnia (Crepis biennia), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), naw-
łoć kanadyjska (Solidago canadensis), jaskier ostry (Ranunculus acris).
Trawy - kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), rajgras wyniosły (Arrhenathe-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
183
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
rum elatius), mietlica pospolita mietlica pospolita (Agrostis capillaris).
39 Tory kolejowe.
Bardzo wysokie zbocza – kolej w wąwozie. Na samych torach obecny żmijowiec
zwyczajny (Echium vulgare). Przy torach rośnie głównie brzoza brodawkowata
(Betula pendula), wierzba iwa (Salix caprea), sosna zwyczajna (Pinus sylvestris),
jaśminowiec wonny (Philadelphus coronarius). Na skarpie obecny dąb szypułkowy
(Quercus robur) i dąb czerwony (Quercus rubra), wierzba iwa (Salix caprea).
40 Łąka za lasem przy ul. Leśnej.
Występują tutaj różne gatunki traw: kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), wie-
chlina zwyczajna (Poa trivialis), tymotka łąkowa (Phleum pratense), oraz inne ro-
śliny takie jak: fiołek polny (Viola arvensis), koniczyna biała (Trifolium repens),
babka lancetowata (Plantago lanceolata), przytulia biała (Galium album), gwiazd-
nica pospolita (Stellaria media), karagana syberyjska (Caragana arborescens).
41 Żyzny wilgotny las liściasty przy ul. Różanej.
Drzewostan buduje: brzoza brodawkowata (Betula pendula), lipa szerokolistna (Ti-
lia platyphyllos), klon zwyczajny (Acer platanoides), czereśnia ptasia (Prunus
avium), orzech włoski (Juglans regia), olsza czarna (Alnus glutinosa), dąb szypuł-
kowy (Quercus robur), leszczyna (Corylus avellana).
Przy olszy czarnej stanowisko porzeczki czarnej (Rubus nigra) w ilości 2 sztuk.
Kilkanaścuie gatunków jeżyn, w lesie jeżyna wcinanolistna (Ribes laciniatus) –
gatunek uprawiany, rzadko dziczejący.
W runie dominuje niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora). Dodatkowo
obecny glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus), szczaw tępolistny (Rumex
obtusifolius), fiołek leśny (Viola reichenbachiana), jaskier kosmaty (Ranunculus
lanuginosus), podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria)
W lesie 1 sztuka języcznika zwyczajnego (Phyllitis scolopendrium) znajdującego
się w Polsce pod ścisłą ochroną. Na Czerwonej liście figuruje jako gatunek wymie-
rający - krytycznie zagrożony [E]. Obok widoczna druga paproć - paproć nerecznica
krótkoostna (Dryopteris carthusiana). Przy wydeptanej ścieżce spacerowej w lesie,
blisko brzegu lasu przy domkach jednorodzinnych - mech płonnik (Polytrichum
commune).
Niedaleko bzu koralowego rośnie orlik pospolity (Aquilegia vulgaris) - gatunek
objęty ochroną częściową. Przy ścieżce na brzegu lasu rośnie płat barwinka pospoli-
tego o wymiarach 3m x 3m.
42 Łąka kośna przy ul. Topolowej.
Z traw obecna wiechlina zwyczajna (Poa trivialis), perz właściwy (Elymus repens),
kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), rajgras wyniosły (Arrhenatherum ela-
tius), tymotka łąkowa (Phleum pratense), kostrzewa łąkowa (Festuca pratensis).
Ponadto można tu spotkać typowe rośliny łąkowe: babka szerokolistna (Plantago
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
184
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
maior) i babka lancetowata (Plantago lanceolata), krwawnik pospolity (Achillea
millefolium), koniczyna biała (Trifolium repens) i koniczyna czerwona (Trifolium
pratense), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), bylica roczna (Artemisia Anna),
nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), dziurawiec zwyczajny (Hypericum per-
foratum).
43 Zagajnik przy kolei pomiędzy torami przy ul. Leśnej.
Zagajnik tworzą głównie: brzoza brodawkowata (Betula pendula) oraz jesion wy-
niosły (Fraxinus excelsior). Towarzyszą im: grusza pospolita (Pyrus communis),
klon jesionolistny (Acer negundo), wierzba iwa (Salix caprea), robinia akacja (Ro-
binia pseudoacacia), dąb szypułkowy (Quercus robur) i dąb czerwony (Quercus
rubra), wierzba biała (Salix alba).
Rośliny: róża polna (Rosa agrestis), malina właściwa (Rubus idaeus), jeżyny (Ru-
bus), czarny bez (Sambucus nigra), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), wie-
siołek dwuletni (Oenothera biennis), niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parvi-
flora), koniczyna czerwona (Trifolium pratense), koniczyna drobnogłówkowa (Tri-
folium dubium), trawy wiechlina zwyczajna (Poa trivialis), tymotka łąkowa
(Phleum pratense), babka lancetowata (Plantago lanceolata), wyka drobnokwiato-
wa (Vicia hirsuta), pięciornik kurze ziele (Potentilla erecta)
44 Las liściasty ul. Boczna (blisko torów).
Wewnątrz lasu widoczne prowizoryczne boisko i wydeptane ścieżki spacerowe.
Między blokami a lasem łąka: trawy (kupkówka pospolita (Dactylis glomerata),
wiechlina zwyczajna (Poa trivialis), tymotka łąkowa (Phleum pratense), podbiał
pospolity (Tussilago farfara), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis)), koniczy-
na biała (Trifolium repens), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), łopian większy
(Arctium lappa), szczaw tępolistny (Rumex obtusifolius), komosa biała (Chenopo-
dium album).
Żyzny las liściasty buduje: lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), brzoza brodaw-
kowata (Betula pendula), robinia akacja (Robinia pseudoacacia), dąb szypułkowy
(Quercus robur) i dąb czerwony (Quercus rubra), klon zwyczajny (Acer platanoi-
des), klon jawor (Acer pseudoplatanus), modrzew europejski (Larix decidua), topo-
la osika (Populus tremula), wiąz górski (Ulmus glabra)
W podszycie czarny bez (Sambucus nigra), jarzębina (Sorbus aucuparia), kruszyna
pospolita (Frangula alnus).
W runie: jaskier kosmaty (Ranunculus lanuginosus), niecierpek drobnokwiatowy
(Impatiens parviflora), różne gatunki traw, babka szerokolistna (Plantago maior),
szczaw zwyczajny (Rumex acetosa), glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus)
45 Przy ul. Laryskiej pomiędzy torami kolejowymi. Las liściasty (obok materiałów
budowlanych).
Las buduje głównie brzoza brodawkowata (Betula pendula), a także: topola osika
(Populus tremula), klon zwyczajny (Acer platanoides), orzech włoski (Juglans re-
gia), czeremcha zwyczajna (Padus avium) i czeremcha amerykańska (Prunus sero-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
185
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
tina), klon jawor (Acer pseudoplatanus), wierzba iwa (Salix caprea), wierzba biała
(Salix alba), dąb szypułkowy (Quercus robur), czereśnia ptasia (Prunus avium).
W podszycie głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna), czarny bez (Sambucus
nigra), jarzębina (Sorbus aucuparia).
W runie obecny niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora), różne gatunki
traw, bodziszek cuchnący (Geranium robertianum), glistnik jaskółcze ziele (Cheli-
donium majus), kozłek lekarski (Valeriana officinalis), biedrzeniec wielki (Pimpi-
nella major).
46 Suchy wąwóz (dawniej były tu tory kolejowe) przy ul. Laryskiej
drzewa, rośliny runa lasu liściastego i trawy
47 Wielogatunkowa łąka świeża przy ul. Laryskiej.
Przeważa i dominuje nawłoć kanadyjską (Solidago canadensis) i nawłoć późną (So-
lidago gigantea).
Na łące obecne takie gatunki jak: podagrycznik pospolity (Aegopodium podagra-
ria), ostrożeń polny (Cirsium arvense), barszcz zwyczajny (Heracleum sphondy-
lium), powój polny (Convolvulus arvensis), kupkówka pospolita (Dactylis glomera-
ta), wiechlina zwyczajna (Poa trivialis), trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epige-
jos), życica trwała (Lolium perenne), mietlica zbożowa (Apera spica-venti), po-
krzywa zwyczajna (Urtica dioica), przytulia czepna (Galium aparine), babka zwy-
czajna (Plantago maior), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), bylica roczna
(Artemisia annua), koniczyna czerwona (Trifolium pratense), wrotycz pospolity
(Tanacetum vulgare), koniczyna drobnogłówkowa (Trifolium dubium), dziewanna
wielkokwiatowa (Verbascum densiflorum), fiołek polny (Viola arvensis), jaskier
ostry (Ranunculus acris), koniczyna biała (Trifolium repens), mak polny (Papaver
rhoeas), malwa różowa (Alcea rosea), przetacznik ożankowy (Veronica chamae-
drys), skrzyp polny (Equisetum arvense), świetlik łąkowy (Euphrasia rostkoviana),
Pojedyncze okazy drzew: orzech włoski (Juglans regia), brzozy (Betula), czerem-
cha amerykańska (Prunus serotina), dzika róża (Rosa canina), jaśminowiec wonny
(Philadelphus coronarius), leszczyna (Corylus avellana),
Przy Mysłowickim Ośrodku Kultury posadzona jest: kolkwicja chińska (Kolkwitzia
amabilis), żylistek szorstki (Deutzia scabra), jodły kalifornijskie (Abies concolor)
i świerki kłujące odm. srebrna (Picea pungens).
Po przeciwnej stronie ulicy między domami (ul. Laryska 8) okazały zdrowy kaszta-
nowiec biały (Aesculus hippocastanum) o pierśnicy wynoszącej 266 cm.
Ze zwierząt obecna zadomka polna (Ectobius lapponicus) pożyteczny karaczan po-
lny.
48 Skwer miejski przy ul. Bocznej (Brzezinka).
Dorodne kasztanowce białe (Aesculus hippocastanum), lipy szerokolistne (Tilia
platyphyllos). Dodatkowo: jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), klon jawor (Acer
pseudoplatanus), świerk pospolity (Picea abies), głóg jednoszyjkowy (Crataegus
monogyna), głóg dwuszyjkowy (Crataegus laevigata), 2 jodły pospolite (Abies al-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
186
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
ba), śnieguliczka biała (Symphoricarpos albus)
49 Na wzgórzu las liściasty przy ul. Podgórskiej.
Drzewostan buduje głównie klon zwyczajny (Acer platanoides), także: wierzba iwa
(Salix caprea), wierzba biała (Salix alba), dąb szypułkowy (Quercus robur), orzech
włoski (Juglans regia), wiąz polny (Ulmus minor), brzoza brodawkowata (Betula
pendula), czeremcha zwyczajna (Padus avium), zdziczałe drzewa owocowe - jabłoń
dzika (Malus sylvestris), topola osika (Populus tremula), leszczyna pospolita (Cory-
lus avellana), czereśnia ptasia (Prunus avium),
W pobliżu ogródków wystepuje: jarzębina (Sorbus aucuparia), ligustr (Ligustrum
vulgare), malina właściwa (Rubus idaeus), jeżyny (Rubus), winobluszcz pięciolist-
kowy (Parthenocissus quinquefolia), pęcherznica kalinolistna (Physocarpus opuli-
folius).
Pozostałe rosliny: kozłek lekarski (Valeriana officinalis), babka szerokolistna
(Plantago maior), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), przytulia czepna (Ga-
lium aparine), paproć nerecznica krótkoostna (Dryopteris carthusiana), glistnik
jaskółcze ziele (Chelidonium majus), turzyca gwiazdkowata (Carex echinata).
50 Wilgotny las liściasty przy obwodnicy GOP.
Głównie dominuje brzoza brodawkowata (Betula pendula), po za tym na terenie
występują: topola osika (Populus tremula), dąb szypułkowy (Quercus robur), dąb
czerwony (Quercus rubra), grab pospolity (Carpinus betulus), buk zwyczajny (Fa-
gus sylvatica), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), wierzba iwa (Salix caprea),
robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia), czereśnia ptasia (Prunus avium), klon
jawor (Acer pseudoplatanus), klon zwyczajny (Acer platanoides), czeremcha ame-
rykańska (Prunus serotina), kasztanowiec zwyczajny (Aesculus hippocastanum).
Pozostałe rośliny:
leszczyna pospolita (Corylus avellana), malina właściwa (Rubus idaeus), jarząb
pospolity (Sorbus aucuparia), czarny bez (Sambucus nigra), jeżyna (Rubus), kru-
szyna pospolita (Frangula alnus), trzmielina zwyczajna (Euonymus europaea), po-
dagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria), wierzbownica gruczołowata (Epi-
lobium ciliatum), przytulia czepna (Galium aparine), pokrzywa zwyczajna (Urtica
dioica), dzięgiel leśny (Angelica sylvestris), tojeść rozesłana (Lysimachia nummula-
ria), szczaw tępolistny (Rumex obtusifolius), mech płonnik pospolity (Polytrichum
commune), podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria), nerecznica samcza
(Dryopteris filix-mas), niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora).
51 Wilgotny las w zagłębieniu terenu pomiędzy rzeką Przemszą, A4 i A1.
W drzewostanie główne wystepuje sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), brzoza bro-
dawkowata (Betula pendula).
W domieszce: topola osika (Populus tremula), czeremcha amerykańska (Prunus
serotina).
Podszycie: dereń świdwa (Cornus sanguinea), malina właściwa (Rubus idaeus), bez
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
187
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
czarny (Sambucus nigra).
W runie: podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria), pokrzywa zwyczajna
(Urtica dioica), niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora), glistnik jaskół-
cze ziele (Chelidonium majus), Paprocie: nerecznica samcza (Dryopteris filix-ma),
wietlica samicza (Athyrium filix-femina), koniczyna łąkowa (Trifolium pratense),
sałatnik leśny (Mycelis muralis), przytulia czepna (Galium aparine), wiechlina
zwyczajna (Poa trivialis), kielisznik zaroślowy (Calystegia sepium), oset nastroszo-
ny (Carduus acanthoides).
Zwierzęta występujące w terenie: ważka świtezianka (Calopteryx splendens)
i ślimak ślinik wielki (Arion Rufus)
52 Las na północ od ul. Chrzanowskiej.
W drzewostanie głównie przeważa dąb szypułkowy (Quercus robur), brzoza bro-
dawkowata (Betula pendula), wiąz polny (Ulmus minor), lipa szerokolistna (Tilia
platyphyllos), czeremcha amerykańska (Prunus serotina), czereśnia ptasia (Prunus
avium), klon zwyczajny (Acer platanoides). Pojedynczo występuje sosna zwyczajna
(Pinus sylvestris), robinia akacjowa (Robinia pseudoacacia). Przy brzegu lasu ro-
śnie dąb czerwony (Quercus rubra).
Poszycie: jarząb pospolity (Sorbus aucuparia), czarny bez (Sambucus nigra), jeży-
na (Rubus), malina właściwa (Rubus idaeus), borówka czarna (Vaccinium myrtil-
lus).
W runie: pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium
majus).
Przy brzegu lasu rośnie: przytulia czepna (Galium aparine), przytulia biała (Galium
album), fiołek trójbarwny (Viola tricolor).
Pośród zwierząt w terenie zoobserwowano parę gołębi grzywaczy (Columba pa-
lumbus).
53 Skarpa po stronie północnej przy ul. Chrzanowskiej.
Główne zadrzewienia: czeremcha amerykańska (Prunus serotina), zwyczajna, brzo-
za brodawkowata (Betula pendula), topola osika (Populus tremula), sosna zwyczaj-
na (Pinus sylvestris)
Inne rośliny: róża dzika (Rosc anina), kruszyna pospolita (Frangula alnus), będąca
rośliną w Polsce pod ochrona częściowa, mak polny (Papaver rhoeas), nawłoć ka-
nadyjska (Solidago gigantea), dzwonek rozpierzchły (Campanula patula), jaskier
ostry (Ranunculus acris), starzec zwyczajny (Senecio vulgaris), oset nastroszony
(Carduus acanthoides), poziomka pospolita (Fragaria vesca), babka lancetowata
(Plantago lanceolata), jeżyna (Rubus), bylica pospolita (Artemisia vulgaris), wyka
ptasia (Vicia cracca), rumianek pospolity (Matricaria chamomilla).
54 Łąka pomiędzy autostradą A4 a Białą Przemszą, wraz z skarpą nad rzeką przy ul
Chrzanowskiej.
Na tym terenie mocno zaznacza się dominacja nawłoci kanadyjskiej (Solidago ca-
nadensis). Oprócz niej występują tu różne gatunki traw i roślin łąkowych. Drzewa
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
188
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
występują tu pojedynczo lub w zgrupowaniu po kilka drzew lub krzewów. Obecne
rośliny: wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare), wiesiołek dwuletni (Oenothera
biennis), śliwa tarnina (Prunus spinosa), łopian większy (Arctium lappa), wyka
drobnokwiatowa (Vicia hirsuta ) i inne gatunki roślin i traw. W zagajnikach spoty-
kana kruszyna pospolita (Frangula alnus). Ze zwierząt można tu spotkać ważki np.
Ważkę świteziankę błyszczącą (Calopteryx splendens)
Niedaleko ul. Chrzanowskiej (na skarpie – brzegu Białej Przemszy) występuje las
mieszany liściasty. Na skarpie łan goździka kropkowanego (Dianthus deltoides)
i goździka kartuzka (Dianthus carthusianorum).
55 Łąka pomiędzy obwodnicą GOP a ul. Chrzanowską.
Pojedyńcze drzewa: brzoza brodawkowata (Betula pendula), czeremcha amerykań-
ska (Prunus serotina)
Rośliny łąkowe: mak polny (Papaver rhoeas), koniczyna łąkowa (Trifolium praten-
se), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), lucerna sierpowata (Medicago falca-
ta), wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare).
Inne rośliny: jaskier ostry (Ranunculus acris), wiesiołek dwuletni (Oenothera bien-
nis), podbiał pospolity (Tussilago farfara), ostrożeń polny (Cirsium arvense), mni-
szek lekarski (Taraxacum officinale), babka lancetowata (Plantago lanceolata).
Trawy: tymotka łąkowa (Phleum pratense), kupkówka pospolita (Dactylis glomera-
ta), wiechlina zwyczajna (Poa trivialis).
56 Pola uprawne.
Głównie na polach posiana pszenica (Triticum) i jęczmień (Hordeum).
Chwasty zbóż: mak polny (Papaver rhoeas), chaber bławatek (Centaurea cyanus),
tasznik pospolity (Capsella bursa pastoris), wyka ptasia (Vicia cracca).
57 Pola uprawne.
Głównie na polach posiana pszenica (Triticum) i jęczmień (Hordeum).
Chwasty zbóż: mak polny (Papaver rhoeas), chaber bławatek (Centaurea cyanus),
tasznik pospolity (Capsella bursa pastoris), wyka ptasia (Vicia cracca).
58 Łąka między obwodnicą GOP a ul. Nowochrzanowską.
Pojedyńcze drzewa: brzoza brodawkowata (Betula pendula), czeremcha amerykań-
ska (Prunus serotina)
Rośliny łąkowe: mak polny (Papaver rhoeas), koniczyna łąkowa (Trifolium praten-
se), nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), lucerna sierpowata (Medicago falca-
ta), wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare).
Inne rośliny: jaskier ostry (Ranunculus acris), wiesiołek dwuletni (Oenothera bien-
nis), podbiał pospolity (Tussilago farfara), ostrożeń polny (Cirsium arvense), mni-
szek lekarski (Taraxacum officinale), babka lancetowata (Plantago lanceolata).
Trawy: tymotka łąkowa (Phleum pratense), kupkówka pospolita (Dactylis glomera-
ta), wiechlina zwyczajna (Poa trivialis).
59 Cmentarz.
Rośliny: róża dzika (Rosa canina), topola kanadyjska (Populus ×canadensis), ży-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
189
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
wotnik zachodni (Thuja occidentalis). Za cmentarzem przy ul. Cmentarnej teren
zdegradowany, zdarta powierzchnia warstwa gleby wraz z roślinami
60 Łąka - ul. Piaskowa.
Gdzieniegdzie obecne zarośla z czarnym bzem (Sambucus nigra), czeremchą ame-
rykańską (Prunus serotina), odrosty ściętej lipy szerokolistnej (Tilia platyphyllos).
Roślinność łąkowa: przytulia czepna (Galium aparine), barszcz zwyczaj-
ny (Heracleum sphondylium), koniczyna łąkowa (Trifolium pratense) i koniczyna
biała (Trifolium repens), babka szerokolistna (Plantago maior), pięciornik gę-
si (Potentilla anserina).
61 Zadrzewienia ul. Piaskowa.
Dominuje w nich topola osika (Populus tremula), brzoza brodawkowata (Betula
pendula), domieszkę stanowi wierzba biała (Salix alba), jesion wyniosły (Fraxinus
excelsior), klon jesionolistny (Acer negundo), aster nowobelgijski (Symphyotrichum
novi-belgii), wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare), lucerna sierpowata (Medicago
falcata), koniczyna białoróżowa (Trifolium hybridum), wyka wąskolistna (Vicia
angustifolia).
Obecna nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis).
62 Łąka wzdłuż autostrady A4.
Dominuje nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis), obecne również inne rośliny
takie jak: trzcina pospolita (Phragmites Australis), rdestowiec ostrokończysty
(Reynoutria japonica), przytulia biała (Galium album), koniczyna łąkowa (Trifo-
lium pratense) i koniczyna biała (Trifolium repens), wrotycz pospolity (Tanacetum
vulgare), aster nowobelgijski (Symphyotrichum novi-belgii)
63 Las przy ul. Cmentarnej.
W drzewostanie występuje głównie: brzoza brodawkowata (Betula pendula), sosna
zwyczajna (Pinus sylvestris) oraz dąb szypułkowy (Quercus robur). Domieszkę
stanowią: lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), klon jesionolistny (Acer negundo),
robinia akacja (Robinia pseudoacacia), wierzba biała (Salix alba), czeremcha zwy-
czajna (Padus avium), miejscami dąb czerwony (Quercus rubra). W runie występu-
je glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioi-
ca), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), niecierpek drobnokwiatowy (Impa-
tiens parviflora), wąkrota zwyczajna (Hydrocotyle vulgaris), przetacznik ożankowy
(Veronica chamaedrys).
Na brzegu lasu 2 rośliny inwazyjne: rdestowiec ostrokończysty (Reynoutria japoni-
ca) oraz nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis)
64 Łąka przy ul. Białobrzeskiej (Kosztowy) ze stawem.
Staw jest sztucznym, prostokątnym zbiornikiem retencyjny za zakładem przemy-
słowym. Wokół zbiornika pojawia się szuwar pałki wąskolistnej (Typha angustifo-
lia).
Łąka
Przy drodze drzewa: lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), klon jawor (Acer pseu-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
190
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
doplatanus), brzoza brodawkowata (Betula pendula), robinia akacja (Robinia pseu-
doacacia), topola osika (Populus tremula), czeremcha amerykańska (Prunus seroti-
na), czarny bez (Sambucus nigra), Wśród roślin znajdują się: dzwonek okrągłolist-
ny (Campanula rotundifolia), prosienicznik szorstki (Hypochaeris radicata),
krwawnik pospolity (Achillea millefolium), wilczomlecz sosnka (Euphorbia cypa-
rissias), ostrożeń polny (Cirsium arvense), szczaw zwyczajny (Rumex acetosa)
i inne.
65 Łąka przy ul. Cmentarnej.
Rosliny: bylica roczna (Artemisia annua), oset nastroszony (Carduus acanthoides),
podbiał pospolity (Tussilago farfara), krwawnik pospolity (Achillea millefolium),
driakiew wonna (Scabiosa canescens), wyka ptasia (Vicia cracca), ostrzyk bia-
ły (Melilotus albus), babka szerokolistna (Plantago maior), babka lancetowa-
ta (Plantago lanceolata), aster nowobelgijski (Symphyotrichum novi-belgii), wiesio-
łek dwuletni (Oenothera biennis), trawy (kupkówka i inne). Dominuje nawłoć ka-
nadyjska (Solidago canadensis). Pojedyncze niskie drzewa: kruszyna pospolita.
66 Zagajnik przy ul. A. Dzióbka przy Wschodniej Obwodnicy GOP.
(na osiedlu domków jednorodzinnych)
Głównie topola osika (Populus tremula), w domieszce głóg jednoszyjkowy (Crata-
egus monogyna), czarny bez (Sambucus nigra), wierzba iwa (Salix caprea), lesz-
czyna pospolita (Corylus avellana), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior)
67 Polana w lesie liściastym przy ul. Długiej.
Łąka świeża, wilgotna
Rośliny: sadziec konopiasty (Eupatorium cannabinum), bluszczyk kurdybanek
(Glechoma hederacea), babka szerokolistna (Plantago maior), babka lancetowa-
ta (Plantago lanceolata), pięciornik gęsi (Potentilla anserina), dziurawiec zwyczaj-
ny (Hypericum perforatum), jastrun właściwy (Leucanthemum vulgare), firletka
poszarpana (Lychnis flos-cuculi), wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare), pokrzywa
zwyczajna (Urtica dioica), karbieniec pospolity (Lycopus europaeus), bylica roczna
(Artemisia annua), oset nastroszony (Carduus acanthoides), podbiał pospolity (Tus-
silago farfara), krwawnik pospolity (Achillea millefolium), łopian mniejszy (Arc-
tium minus), przymiotno białe (Erigeron annuus), ostrożeń polny (Cirsium arvense)
i lancetowaty (Cirsium vulgare), dzwonek rozpierzchły (Campanula patula), mni-
szek lekarski (Taraxacum officinale), jaskier wielokwiatowy (Ranunculus polyan-
themos) rdest ostrogorzki (Polygonum hydropiper), głowienka pospolita (Prunella
vulgaris), nawłoć pospolita (Solidago virgaurea), czyściec błotny (Stachys palu-
stris), jasnota purpurowa (Lamium purpureum).
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
191
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
68 Las liściasty wilgotny - buczyna po drugiej stronie ul. Długiej (na północ).
W drzewostanie dominuje buk zwyczajny (Fagus sylvatica) i czeremcha zwyczaj-
na (Padus avium). W domieszce: dąb szypułkowy (Quercus robur) i dąb czerwony
(Quercus rubra), klon jawor (Acer pseudoplatanus), olsza czarna (Alnus glutinosa).
W runie głównie trawy i turzyce (cespityzacja – turzyca drżączkowata (Carex brizo-
ides) oraz niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora)), szczawik zajęczy
(Oxalis acetosella), orlica pospolita (Pteridium aquilinum), płonnik pospolity
(Polytrichum commune), nerecznica krótkoostna (Dryopteris carthusiana), fiołek
leśny (Viola reichenbachiana), szczwół plamisty (Conium maculatum), kruszczyk
szerokolistny (Epipactis helleborine).
Ze zwierząt występuje żaba trawna (Rana temporaria)
69 Las liściasty przy ul. Chromika.
Drzewostan zbudowany głownie z klonu zwyczajnego (Acer platanoides), buka
zwyczajnego (Fagus sylvatica) i lipy szerokolistnej (Tilia platyphyllos).
Rośliny: niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens parviflora), pokrzywa zwyczaj-
na (Urtica dioica), orlica pospolita (Pteridium aquilinum), przetacznik ożankowy
(Veronica chamaedrys), jaskier ostry (Ranunculus acris), wierzbownica bladoróżo-
wa (Epilobium roseum), jaskier kosmaty (Ranunculus lanuginosus), fiołek le-
śny (Viola reichenbachiana), śledziennica skrętolistna (Chrysosplenium alternifo-
lium), turzyca drżączkowata (Carex brizoides).
70 Łąka świeża na końcu ul. Rymera przy wschodniej obwodnicy, obok hodowli koni.
Rośliny: komonica zwyczajna (Lotus corniculatus), bylica roczna (Artemisia an-
nua), oset nastroszony (Carduus acanthoides), podbiał pospolity (Tussilago farfa-
ra), krwawnik pospolity (Achillea millefolium), driakiew wonna (Scabiosa cane-
scens), wyka ptasia, nostrzyk biały (Melilotus albus), babka szerokolistna (Plantago
maior), babka lancetowata (Plantago lanceolata), pięciornik gęsi (Potentilla anse-
rina), dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum). jastrun właściwy (Leucan-
themum vulgare), firletka poszarpana (Lychnis flos-cuculi), wrotycz pospolity (Ta-
nacetum vulgare), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), pępawa dwuletnia (Crepis
biennis), tasznik pospolity (Capsella bursa pastoris).
Trawy: kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), wiechlina zwyczajna (Poa trivia-
lis), rajgras wyniosły (Arrhenatherum elatius), tymotka łąkowa (Phleum pratense),
perz właściwy (Elymus repens), życica trwała (Lolium perenne), kłosówka wełnia-
sta (Holcus lanatus).
71 Drzewa przy szkole (Kosztowy).
Od ul. Paderewskiego: przy ulicy szpaler lip drobnolistnych (Tilia cordata) w ilości
4 sztuk. Przy szkole (na podwórku) dęby szypułkowe (Quercus robur) w ilości 20
sztuk, jesion wyniosły (Fraxinus excelsior).
Przy ul. Chromika (ta sama szkoła Gimnazjum, tylko od strony frontowej): 6 okaza-
łych jesionów wyniosłych (Fraxinus excelsior), najgrubsze mają 260 cm, 230 cm
i 210 cm obwodu), dąb szypułkowy (Quercus robur) - 253 cm obwodu, klon zwy-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
192
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
czajny (Acer platanoides) - 250 cm obwodu.
72 Cmentarz przy ul. Modrzewiowej.
Żywotnik zachodni (Thuja occidentalis), sosna żółta (Pinus ponderosa), świerk
kłujący (Picea pungens).
Przy ulicach na osiedlu rosną posadzone drzewa: jesion wyniosły (Fraxinus excel-
sior), robinia akacja (Robinia pseudoacacia), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos),
jarzębina (Sorbus aucuparia), jarząb szwedzki (Sorbus intermedia)
73 Nasyp kolejowy przy ul. Rymera (Kosztowy). Przed nasypem koszona łąka.
Na zboczu nasypu: leszczyna (Corylus avellana), grusza pospolita (Pyrus commu-
nis), jabłoń dzika (Malus sylvestris), 2 duże krzewy róży polnej (Rosa agrestis)
wierzba iwa (Salix caprea), orzech włoski (Juglans regia), rozchodnik ostry (Sedum
acre), przytulia biała (Galium album), kielisznik zaroślowy (Calystegia sepium),
wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis), pępawa dwuletnia (Crepis biennis), babka
średnia (Plantago media), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), dziewanna wielko-
kwiatowa (Verbascum densiflorum). Obecne liczne trawy: kupkówka pospolita
(Dactylis glomerata), rajgras wyniosły (Arrhenatherum elatius), tymotka łąkowa
(Phleum pratense).
Na szczycie nasypu, stanowisko bardzo nasłonecznione i suche:
wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis), nawłoć kanadyjska (Solidago gigantea),
aster nowobelgijski (Symphyotrichum novi-belgii), kozibród łąkowy (Tragopogon
pratensis), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), skrzyp polny (Equisetum
arvense), mak polny (Papaver rhoeas), dziurawiec zwyczajny (Hypericum perfora-
tum), starzec wiosenny (Senecio vernalis), nostrzyk żółty (Melilotus officinalis),
rozchodnik ostry (Sedum acre).
74 Zagajnik przy ul. Migdałowej.
Zagajnik budują następujące gatunki drzew: klon jawor (Acer pseudoplatanus)
i klon zwyczajny (Acer platanoides), czereśnia ptasia (Prunus avium), kasztanowiec
biały (Aesculus hippocastanum), brzoza brodawkowata (Betula pendula), topola
czarna (Populus nigra), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), czarny bez (Sambu-
cus nigra).
W runie dominuje podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria), towarzyszą
mu pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica) i glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium
majus), bylica roczna (Artemisia annua).
75 Żyzna Łąka świeża przy kolei ul. Migdałowa (dalej na południe).
Różnorodne gatunki traw, dominuje duży łan trzęślicy trzcinowatej (Molinia arun-
dinacea), widoczna nawłoć kanadyjska (Solidago canadensis)
Rośliny łąkowe: barszcz zwyczajny (Calamagrostis epigejos), przytulia czep-
na (Galium aparine), marchew zwyczajna (Daucus carota), babka średnia (Planta-
go media), przymiotno białe (Erigeron annuus), koniczyna drobnogłówkowa (Trifo-
lium dubium), koniczyna czerwona (Trifolium pratense), dziurawiec zwyczajny
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
193
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
(Hypericum perforatum), babka szerokolistna (Plantago maior), koniczyna białoró-
żowa (Trifolium hybridum), komonica zwyczajna (Lotus corniculatus), mniszek
lekarski (Taraxacum officinale), gorczyca polna (Sinapis arvensis), pępawa dwulet-
nia (Crepis biennis), pępawa miękka (Crepis mollis), glistnik jaskółcze ziele (Che-
lidonium majus), mlecz zwyczajny (Sonchus oleraceus).
Dalej kępy rdestowca ostrokończystego (Reynoutria japonica). Przy drodze posa-
dzone są różne gatunki drzew: wiśnia pospolita (Cerasus vulgaris), leszczyna połu-
dniowa 'Purpurea' (Corylus maxima 'Purpurea'), jaśminowiec wonny (Philadelphus
coronarius), leszczyna (Corylus avellana), dąb szypułkowy (Quercus robur),
Ze zwierząt występują tu ślimaki: ślinik wielki (Arion rufus) i ślimak winniczek
(Helix pomatia)
76 ul. Migdałowa przy kolei (na południu od przejazdu kolejowego).
Od strony ulicy łąka: babka lancetowata (Plantago lanceolata), babka szerokolistna
(Plantago maior), krwawnik pospolity (Achillea millefolium), koniczyna biała (Tri-
folium repens), koniczyna drobnogłówkowa (Trifolium dubium), koniczyna czer-
wona (Trifolium pratense), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), bylica roczna
(Artemisia annua), nawłoć kanadyjska (Solidago gigantea), przymiotno białe (Eri-
geron annuus), łopian mniejszy (Arctium minus), aster nowobelgijski (Symphyotri-
chum novi-belgii).
W zagajniku obecna: topola kanadyjska (Populus ×canadensis) i klon jawor (Acer
pseudoplatanus), a także: lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), czeremcha amery-
kańska (Prunus serotina), leszczyna (Corylus avellana), czarny bez (Sambucus ni-
gra), jarzębina (Sorbus aucuparia), głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna),
ligustr (Ligustrum vulgare), dereń biały (Cornus alba), dąb szypułkowy (Quercus
robur). Z roślin występuje tu chroniony kruszczyk szerokolistny (Epipactis hellebo-
rine) w ilości ponad 30 sztuk.
Dalej posadzone są: jarząb mączny (Sorbus aria), klon jawor (Acer pseudoplata-
nus), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos). Pod drzewami w szpalerach: śniegu-
liczka biała (Symphoricarpos albus), łopian mniejszy (Arctium minus), traganek
szerokolistny (Astragalus glycyphyllos), kruszczyk szerokolistny (Epipactis helle-
borine), dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum), kokoryczka wielokwiato-
wa (Polygonatum multiflorum) w ilości 6 sztuk.
77 Zagajnik na rogu ulic Kokota i Dworcowej.
Zagajnik budują następujące gatunki drzew: topola kanadyjska (Populus
×canadensis), brzoza brodawkowata (Betula pendula), klon zwyczajny (Acer pla-
tanoides), czarny bez (Sambucus nigra). Ponadto miejscami obecne rośliny ruderal-
ne takie jak łopian większy (Arctium lappa), nawłoć kanadyjska (Solidago gigan-
tea), bylica roczna (Artemisia annua), podbiał pospolity (Tussilago farfara), mni-
szek lekarski (Taraxacum officinale), podagrycznik pospolity (Aegopodium poda-
graria), bniec biały (Melandrium album)
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
194
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
78 Łąka przy ul. Hutniczej przy kolei (dzielnica Hajdowizna).
Zagajnik z dominacją topoli osiki (Populus tremula)
Obecne: trawy - kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), wiechlina zwyczajna
(Poa trivialis), koniczyna czerwona (Trifolium pratense), skrzyp polny (Equisetum
arvense), babka lancetowata (Plantago lanceolata), babka szerokolistna (Plantago
maior), marchew zwyczajna (Daucus carota), pępawa dwuletnia (Crepis biennis).
79 Wzdłuż ul. Dworcowej i torów - łąka i pojedyncze drzewa.
Obecne drzewa: brzoza brodawkowata (Betula pendula), leszczyna (Corylus avel-
lana), sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos),
dąb szypułkowy (Quercus robur), orzech włoski (Juglans regia), modrzew europej-
ski (Larix decidua), wierzba iwa (Salix caprea).
Miejscami zarośla, w których obecne są różne gatunki jeżyn (Rubus), nawłoć kana-
dyjska (Solidago canadensis) i nawłoć późna (Solidago gigantea) oraz chmiel zwy-
czajny (Humulus lupulus). Trawy: kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), raj-
gras wyniosły (Arrhenatherum elatius), tymotka łąkowa (Phleum pratense), ko-
strzewa łąkowa (Festuca pratensis).
Na pokrzywie zwyczajnej obecne gąsienice rusałki pawika (Inachis io)
80 Łąka za ogródkami działkowymi (Os. Zawadzkiego).
Łąka zanieczyszczona odpadami z ogródków – wielki „dziki” kompostownik. Na
łące obecne małe grupy drzew: świerk pospolity (Picea abies), czeremcha amery-
kańska (Prunus serotina), leszczyna (Corylus avellana), kasztanowiec biały (Aescu-
lus hippocastanum), wierzba iwa (Salix caprea),
Rośliny łąkowe: pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), ostrożeń warzywny (Cirsium
oleraceum), ostrożeń polny (Cirsium arvense), nawłoć kanadyjska (Solidago gigan-
tea), wiesiołek dwuletni (Oenothera biennis), mak polny (Papaver rhoeas), dzie-
wanna wielkokwiatowa (Verbascum densiflorum) oraz liczne gatunki traw, kozi-
bród łąkowy (Tragopogon pratensis).
81 Zagajnik brzozowy przy ul. Brzezińskiej.
Zagajnik jest mocno zaśmiecony. Gdzieniegdzie widoczne odpadki roślinne z ogro-
dów działkowych oraz kupki wyrzuconego kompostu.
W runie obecne płaty przytuli (marzanki) wonnej (Galium doratum).
Polana wokół zagajnika brzozowego.
Występuje tu groszek szerokolistny (Lathyrus latifolius), który w Polsce objęty jest
ochrona ścisłą. Według Polskiej Czerwonej Księgi Roślin gatunek zaliczany jest do
kategorii EN, czyli gatunek zagrożony i wymaga ochrony czynnej.
Ponadto obecna jest: niezapominajka polna (Myosotis arvensis), winorośl właściwa
(Vitis vinifera), paproć: nerecznica samcza (Dryopteris filix-mas). Od strony ogród-
ków występuje nasadzona śliwa domowa mirabelka (Prunus domestica) i lilak po-
spolity (Syringa vulgaris). Pośród traw, na polanie można zaobserwować motyla
dyblika liniaczka (Siona lineata)
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
195
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
82 Ul. Brzezińska, stanowisko wzdłuż ulicy po zachodniej jej stronie.
Z pośród roślin obecna naparstnica purpurowa (Digitalis purpurea), kenofit, roślina
uprawna, która prawdopodobniej „zbiegła” z pobliskich przydomowych ogródków,
paproć: nerecznica samcza (Dryopteris filix-mas) oraz gatunek inwazyjny rdesto-
wiec ostrokończysty (Reynoutria japonica) .
Ze zwierząt występuje tu: omomiłek wiejski (Cantharis rustica), chrząszcz ogrod-
nica niszczylistka (Phyllopertha horticola) oraz ślimak winniczek (Helix pomatia)
będący w Polsce pod ochroną częściową, z wyłącznie okresu w którym ślimaki mo-
gą być pozyskiwane
83 Łąka przy ul. Dworcowej.
Łąka całkowicie zdominowana przez nawłoć kanadyjską (Solidago canadensis)
i nawłoć późną (Solidago gigantea). Ponadto obecne są stare owocowe drzewa,
lilak pospolity (Syringa vulgaris) oraz róża polna (Rosa agrestis)
84 Za przystankiem autobusowym przy ul. Brzezińskiej (od ul. Dworcowej).
Jesion wyniosły (Fraxinus excelsior) o okazałych rozmiarach o pierśnicy wynoszą-
cej 436 cm. Drzewo wymaga leczenia, w korze obecne ślady żerowania korników,
widoczne złamanie jednego z trzech pni. Wzdłuż ul. Będzińskiej występuje szpaler
jesionów wyniosłych (Fraxinus excelsior).
85 Wzdłuż ul. Brzezińskiej po stronie wschodniej oraz na południe w stronę ronda do-
minuje wysoka trawa, z trzcinnikiem piaskowym (Calamagrostis epigejos). Można
tu spotkać pospolite ślimaki: wstężyk ogrodowy (Cepaea hortensis), ślinik wielki
(Arion rufus) oraz pomrów wielki (Limax maximus).
86 Zagajnik brzozowy w dzielnicy Kosztowy przy ul. Brzezińskiej 48.
W runie obecny: kruszczyk szerokolistny (Epipactis helleborine) w ilości 16 sztuk,
będący w Polsce pod ochroną częściową, połacie konwalii majowej (Convallaria
majalis) oraz złoć żółta (Gagea lutea).
87 Przy ul. Będzińskiej strona wschodnia zarośnięta – głównie klony (Acer sp.), rów
z trzciną, rośliny łąkowe.
88 Las liściasty przy ul. Brzezińskiej.
W runie obecne: pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica), glistnik jaskółcze ziele (Che-
lidonium majus), przytulia czepna (Galium aparine), niecierpek drobnokwiatowy
(Impatiens parviflora), podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria).
89 Pole uprawne (jęczmień) przy ul. Brzezińskiej.
Przy ulicy obecny klon palmowy (Acer palmatum) o obwodzie 228 cm
Na między: jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), jasnota biała (Lamium album),
bylica roczna (Artemisia annua), nawłoć kanadyjską (Solidago canadensis), poda-
grycznik pospolity (Aegopodium podagraria), przytulia czepna (Galium aparine).
Ze zwierząt obecne ślimaki: wstężyk ogrodowy (Cepaea hortensis), winniczek (He-
lix pomatia), motyl kraśnik sześcioplamek (Zygaena filipendulae), omomiłek wiej-
ski (Cantharis rustica), chrząszcz z rodziny omomiłkowatych (Cantharidae).
90 Łąka na południe od ul. Dworcowej.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
196
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Łąka jest zaniedbana, występują gęste zarośla jeżyn (Rubus), róża polna (Rosa
agrestis), różne gatunki traw m.in. rajgras wyniosły (Arrhenatherum elatius)
Ze zwierząt występuje tu ślimak winniczek (Helix pomatia) będący w Polsce pod
ochroną częściową, z wyłącznie okresu w którym może być pozyskiwane
91 Zabudowania przy ul. Dworcowej.
Pomiędzy domami zachowały się 3 stare kasztanowce białe (Aesculus hippocasta-
num) o pierśnicy: 312 cm, 270 cm i 332cm
92 Drzewa ul. Dworcowej.
2 okazałe drzewa: topola włoska (Populus nigra 'Italica') o pierśnicy 320 cm, obok
klon jawor (Acer pseudoplatanus ) o pierśnicy 256 cm
93 ul. Dworcowa przy torach kolejowych zagajnik.
Dominuje niecierpek drobnokwiatowy, widoczny okazały jesion wyniosły (Fraxi-
nus excelsior) i pierśnicy wynoszącej 322 cm. Drzewo jest w złym stanie, w środku
wypróchniały
94 Tory kolejowe – nasyp.
Obecne rośliny światłolubne, za płotem widoczny szpaler topól włoskich (Populus
nigra 'Italica')
95 Dawny stadion. Aktualnie teren prywatny.
Z drzew rosną tu głównie brzoza brodawkowata (Betula pendula) i dęby (Quercus),
także: modrzew europejski (Larix decidua), dąb czerwony (Quercus rubra), jarzę-
bina (Sorbus aucuparia). Przy ulicy po drugiej stronie okazały dąb szypułkowy
(Quercus robur) o obwodzie 3m.
96 Staw w okoliach Transguru. Na obszarze wykazano występowanie chronionych
i rzadkich gatunków zwierząt, w tym szczególnie kumaka nizinnego (Bombina
bombina), który jest chroniony prawem wspólnotowym i krajowym. Omawiany
obszar jest szczególnie ważny jako siedlisko chronionych gatunków płazów.
97 Łąka przy ul. Hutniczej za sklepem (Hajdowizna).
Zagajnik: brzoza brodawkowata (Betula pendula), robinia akacja (Robinia pseudoa-
cacia), topola osika (Populus tremula), czarny bez (Sambucus nigra), wierzba iwa
(Salix caprea), głóg jednoszyjkowy (Crataegus monogyna), czeremcha amerykań-
ska (Prunus serotina), ligustr (Ligustrum vulgare).
Łąka zdominowana przez nawłoć kanadyjską. Dodatkowo występują inne gatunki:
bylica roczna (Artemisia annua), chaber łąkowy (Centaurea jacea), chroszcz nago-
łodygowy (Teesdalia nudicaulis), turzyca lisia (Carex vulpina), turzyca lisia (Carex
vulpina), bluszczyk kurdybanek (Glechoma hederacea), trawy (perz właściwy
(Elymus repens), trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epigejos), barszcz zwyczajny
(Calamagrostis epigejos), przytulia czepna (Galium aparine), marchew zwyczajna
(Daucus carota), babka średnia (Plantago media), przymiotno białe (Erigeron an-
nuus), koniczyna drobnogłówkowa (Trifolium dubium), koniczyna czerwona (Trifo-
lium pratense), dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum), babka szerokolistna
(Plantago maior), koniczyna białoróżowa (Trifolium hybridum), komonica zwy-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
197
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
czajna (Lotus corniculatus), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), gorczyca pol-
na (Sinapis arvensis), pępawa dwuletnia (Crepis biennis), pępawa miękka (Crepis
mollis), glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus), mlecz zwyczajny (Sonchus
oleraceus).
98 Łąka ul. Chromika.
Na łące obecne są następujące gatunki roślin: pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica),
w dole płat trzciny pospolitej (Phragmites Australis), dziurawiec zwyczajny (Hype-
ricum perforatum), wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare), pępawa dwuletnia (Cre-
pis biennis), bylica roczna (Artemisia annua), wiesiołek dwuletni (Oenothera bien-
nis), powój polny (Convolvulus arvensis), sadziec konopiasty (Eupatorium canna-
binum), koniczyna drobnogłówkowa (Trifolium dubium), koniczyna czerwona (Tri-
folium pratense), mniszek lekarski (Taraxacum officinale), krwawnik pospolity
(Achillea millefolium), nawłoć kanadyjska (Solidago gigantea), młode drzewa poje-
dynczo lub po kilka sztuk: robinia akacja (Robinia pseudoacacia), topola osika (Po-
pulus tremula), czarny bez (Sambucus nigra), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior),
dąb szypułkowy (Quercus robur), wierzba iwa (Salix caprea).
Trawy: kupkówka pospolita (Dactylis glomerata), wiechlina zwyczajna (Poa trivia-
lis), rajgras wyniosły (Arrhenatherum elatius), tymotka łąkowa (Phleum pratense).
99 Kwietna łąka kośna przy ul. Kosztowskiej.
modraszek ikar (Polyommatus icarus). Zaobserwowano 4 samce i 7 samic (brązo-
wo-szarych)
modraszek alkon (Maculinea alcon)
modraszek rebeli (Maculinea rebeli)
modraszek arion (Maculinea arion)
Motyle są silnie związane z roślinami żywicielskimi: modraszek rebeli (Maculinea
rebeli) z goryczką krzyżową (Gentiana cruciata), modraszek alkon (Maculinea al-
con) z goryczką wąskolistną (Gentiana pneumonate), modraszek arion (Maculinea
arion) z macierzanką piaskową (Thymus serpyllum).
Status na Górnym Śląsku – E - gatunki skrajnie zagrożone i ginące
Ponadto występują tu: złocień (jastrun) właściwy (Leucanthemum vulgare), firletka
poszarpana (Lychnis flos-cuculi), ostropest plamisty (Silybum marianum), na pod-
mokłych i zabagnionych terenach występuje skrzyp błotny (Equisetum palustre)
100 Żyzny Las liściasty (dąbrowa) przy ul. Kosztowskiej. W drzewostanie dominuje dąb
szypułkowy (Quercus robur) oraz lipa szerokolistna (Tilia platyphyllos), domieszkę
stanowi brzoza brodawkowata (Betula pendula), czeremcha zwyczajna (Padus
avium) i sosna zwyczajna (Pinus sylvestris).W podszycie występuje kępa 2 gęstych
wschodów kasztanowca o wymiarach 5x2 m. na skraju lasu obecne 2 stare topole
kanadyjskie (Populus canadensis), w runie śnieguliczka biała (Symphoricarpos al-
bus) oraz parzydło leśne (Aruncus sylvestris) w Polsce pod ochrona ścisła. W le-
śnym zagłębieniu, pozbawionym tymczasowo wody rosną kępy kosaćca żółtego.
Zajmują obszar o powierzchni ok 10m x 3m, licząc ok. 40 osobników.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
198
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
W głębi lasu występuje paproć nerecznica krótkoostna (Dryopteris carthusiana),
zawilec gajowy (Anemone nemorosa), porzeczka czarna (Ribes nigrum) i kruszyna
pospolita (Frangula alnus) w Polsce pod ochrona częściowa
W niektórych miejscach obecne jest zjawisko cespityzacji lasu, objawiające się wy-
stępowaniem turzycy drżączkowatej (Carex brizoides) na przemian z orlicą pospoli-
tą (Pteridium aquilinum).
Na starym czarnym bzie widoczny grzyb uszak bzowy (Uszak bzowy, Uszak juda-
szowe ucho) (Hirneola auricula-judae).
Obecna nerecznica samcza (Dryopteris filix-ma) ok. 30 osobników, pępawa błotna
(Crepis paludosa), kuklik zwisły (Geum rivale), jaskier kosmaty (Ranunculus lanu-
ginosus). Gdzieniegdzie słychać głos sójki (Garrulus glandarius).
101 Stanowisko żyznej buczyny pomiędzy ul. Kosztowską, a obwodnicą GOP.
W runie obecny czosnek niedźwiedzi (Allium ursinum) na pow. ok. 15m2, mech
drabik drzewkowaty (Climacium dendroides) - w Polsce częściowo chroniony.
W głębi lasu widoczny dąb czerwony (Quercus rubra) o pierśnicy 289 cm, obok stoi
dąb szypułkowy (Quercus robur) o pierśnicy 231 cm.
102 Las mieszany przy ul. Długiej, w okolicach obwodnicy GOP.
W drzewostanie dominuje sosna zwyczajna (Pinus sylvestris), w domieszce wystę-
puje brzoza brodawkowata (Betula pendula), dąb szypułkowy (Quercus robur)
i dąb czerwony (Quercus rubra), klon jawor (Acer pseudoplatanus), wierzba iwa
(Salix caprea), topola osika (Populus tremula), czeremcha zwyczajna (Padus
avium), kruszyna pospolita (Frangula alnus), jarzębina (Sorbus aucuparia), po-
rzeczka czarna (Ribes nigrum). W runie: przy drodze rozrasta się winobluszcz pię-
ciolistkowy (Parthenocissus quinquefolia), tojeść rozesłana (Lysimachia nummula-
ria), jaskier rozłogowy (Ranunculus repens), pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica),
mniszek lekarski (Taraxacum officinale), niecierpek drobnokwiatowy (Impatiens
parviflora), szczawik zajęczy (Oxalis acetosella), orlica pospolita (Pteridium aqui-
linum), konwalijka dwulistna (Maianthemum bifolium).
103 Las na południu od ul. Długiej.
W drzewostanie dominuje głównie sosna zwyczajna (Pinus sylvestris). W domiesz-
ce: dąb szypułkowy (Quercus robur), klon zwyczajny (Acer platanoides), klon ja-
wor (Acer pseudoplatanus), olsza czarna (Alnus glutinosa), topola osika (Populus
tremula), czeremcha zwyczajna (Padus avium), jarzębina (Sorbus aucuparia).
Rośliny: goździk polny (Dianthus campestris), na ścieżce: mniszek mniszek lekar-
ski (Taraxacum officinale), babka szerokolistna (Plantago maior), rzeżusznik pia-
skowy (Cardaminopsis arenosa), w lesie: trzcinnik piaskowy (Calamagrostis epige-
jos), szczawik zajęczy (Oxalis acetosella), orlica pospolita (Pteridium aquilinum)
narecznica samcza (Dryopteris filix-mas), przytulia leśna (Galium sylvaticum).
Obecny dzięcioł duży (Dendrocopos major).
Rów Kosztowski – ciek w lesie –najbardziej podmokłe podłoże. Można tu spotkać
dodatkowo o: kruszynę pospolitą (Frangula alnus). Woda w cieku jest przejrzysta,
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
199
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
ale brak w niej jakichkolwiek roślin. Nie ma też roślin szuwarowych. Na brzegu
pokrzywy zwyczajne (Urtica dioica) i szczaw zwyczajny (Rumex acetosa).
W niedalekiej odległości rośnie mieczyk dachówkowaty (Gladiolus imbricatus) –
roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową.
104 Łąka w Mysłowicach, powyżej autostrady A4
Przewaga nawłoci kanadyjskiej (Solidago canadensis) i nawłoci późnej (Solidago
gigantea), widoczny łan komonicy zwyczajnej (Lotus corniculatus). W zbiorowisku
obecny krwiściąg lekarski (Sanguisorba officinalis) - roślina żywicielska dla mod-
raszka nausitousa (Maculinea nausithous) i modraszka telejusa (Maculinea teleius),
koniczyna łąkowa (Trifolium pratense) i koniczyna biała (Trifolium repens), babka
szerokolistna (Plantago maior), babka lancetowata (Plantago lanceolata), koniczy-
na drobnogłówkowa (Trifolium dubium), dzwonek rozpierzchły (Campanula patu-
la), goździk kropkowany (Dianthus deltoides).
105 Las mieszany, znajdujący się nieopodal rzeki Przemszy, przybierający charakter
lasu wilgotnego.
W drzewostanie w dużych ilościach występuje sosna czarna (Pinus nigra) i sosna
zwyczajna (Pinus sylvestris). Domieszkę stanowi: lipa szerokolistna (Tilia platy-
phyllos), klon jawor (Acer pseudoplatanus), brzoza brodawkowata (Betula pendu-
la), dąb szypułkowy (Quercus robur), robinia akacja (Robinia pseudoacacia), topo-
la osika (Populus tremula), jesion wyniosły (Fraxinus excelsior), czeremcha ame-
rykańska (Prunus serotina), czarny bez (Sambucus nigra), jarząb mączny (Sorbus
aria). Z roślin: wydmuchrzyca piaskowa (Leymus arenarius), sałatnik leśny (Myce-
lis muralis), gwiazdnica pospolita (Stellaria media), biedrzeniec wielki (Pimpinella
major), rozchodnik ostry (Sedum acre), narecznica samcza (Dryopteris filix-mas).
Na drzewie kuźnia dzięcioła.
106 Jaworzno. Brzegi rzeki Przemszy na przeciwko Brzęczkowic. Obszar cenny przy-
rodniczo, ze względu na miejsce lęgowe chronionych gatunków gadów i płazów
takich jak: żmija zygzakowata (Vipera Berus), zaskroniec (Natrix natrix), padalec
zwyczajny (Anguis fragilis), żaba trawna (Rana temporaria), żaba jeziorkowa (Ra-
na lessonae), rzekotka drzewna (Hyla arboreta), traszka zwyczajna (Triturus vulga-
ris). Na obszarze wykazano chronione gatunki roślin takie jak kruszyna pospolita
(Frangula alnus). Na uwagę zasługuje stary drzewostan buków zwyczajnych (Fa-
gus sylvatica).
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
200
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Fauna
Owady
Chrząszcze Podczas badań terenowych nie wykazano gatunków chrząszczy chronionych.
Tabela 2.17
Lista chrząszczy wykazanych na inwentaryzowanym terenie.
Lp. Nazwa łacińska Nazwa polska Ochrona
prawna
Czerwona
Księga
zwierząt
1 Cantharis Ustica Omomiłek wiejski - -
2
Coccinula quatuordecimpustu-
lata Biedronka łąkowa - -
3 Phyllopertha horticola Ogrodnica niszczylistka - -
4 Strophosoma capitatum Zmiennik brudny - -
X-pod ścisłą ochroną
Xcz-pod częściową ochroną
“-“-gatunki niepodlegające ochronie lub brak danych
Motyle
Podczas badań terenowych przeprowadzonych na waloryzowanym terenie wykazano 4
gatunki motyli w Polsce objętych ochroną prawną. Modraszek arion (Maculinea arion) jest
pod ochroną ścisłą czynną, czerwończyk nieparek (Lycaena dispar) pod ochroną ścisłą, mod-
raszek alkon (Maculinea alcon) i modraszek Rebela (Maculinea rebeli) pod ochroną częścio-
wą. Gatunki wpisane do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt: czerwończyk nieparek ja-
ko gatunek niższego ryzyka (LR), modraszek alkon jako gatunek wysokiego ryzyka narażony
na wyginięcie ze względu na postępujący spadek populacyjny (VU) i modraszek arion jako
gatunek bardzo wysokiego ryzyka, silnie zagrożony wyginięciem w skali kraju ze względu na
małą populację (EN).
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
201
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Tabela 2.18
Lista motyli wykazanych na inwentaryzowanym terenie.
Lp. Nazwa łacińska Nazwa polska Ochrona
prawna
Czerwona
Księga
Zwierząt
1 Coenonympha arcania Strzępotek perełkowiec - -
2 Gonepteryx rhamni Listkowiec cytrynek - -
3 Inachis io Rusałka pawik - -
4 Lycaena dispar Czerwończyk nieparek X X
5 Lysandra bellargus Modraszek adonis - -
6 Maculinea alcon Modraszek alkon Xcz X
7 Maculinea arion Modraszek arion X* X
8 Maculinea rebeli Modraszek Rebela Xcz -
9 Ochlodes venatus Karłątek kniejnik - -
10 Pieris brassicae Bielinek kapustnik - -
11 Polyommatus icarus Modraszek ikar - -
12 Siona lineata Dyblik liniaczek - -
13 Vanessa atalanta Rusałka admirał - -
14 Zygaena filipendulae Kraśnik sześcioplamek - -
X*-pod ścisłą ochroną czynną
X-pod ścisłą ochroną
Xcz-pod częściową ochroną
“-“-gatunki niepodlegające ochronie lub brak danych
Ślimaki
Podczas badań terenowych przeprowadzonych na waloryzowanym terenie wykazano
1 gatunek ślimaka objętego w ochroną częściową: ślimak winniczek (Helix pomatia). W Roz-
porządzeniu Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunko-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
202
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
wej zwierząt w województwie śląskim zezwolono na pozyskiwanie osobników o średnicy
muszli nie mniejszej niż 31 mm, przez 30 dni łącznie w danym roku, w okresie od dnia 20
kwietnia do dnia 31 maja.
Tabela 2.19
Lista mięczaków wykazanych na inwentaryzowanym terenie.
Lp. Nazwa łacińska Nazwa polska Ochrona
prawna
Czerwona
Księga
zwierząt
1. Arion rufus Ślinik wielki - -
2. Cepaea nemoralis Wstężyk gajowy - -
3. Helix pomatia Ślimak winniczek Xcz -
X-pod ścisłą ochroną
Xcz-pod częściową ochroną
“-“-gatunki niepodlegające ochronie lub brak danych
Ryby
Podczas badań terenowych nie wykazano gatunków ryb chronionych.
Tabela 2.20
Lista ryb wykazanych na inwentaryzowanym terenie.
Lp. Nazwa łacińska Nazwa polska Ochrona
prawna
Czer-
wona
księga
zwierząt
1 Abramis brama Leszcz - -
2 Anguilla anguilla Węgorz europejski - -
3 Carassius carassius Karaś pospolity - -
4 Ctenopharyngodon idella Amur biały - -
5 Cyprinus carpio Karp - -
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
203
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
6 Esox lucius Szczupak pospolity - -
7 Gobio gobio Kiełb pospolity - -
8 Perca fluviatilis Okoń pospolity - -
9 Rutilus rutilus Płoć - -
10 Sander lucioperca Sandacz pospolity - -
11 Scardinius erythrophthalmus Wzdręga - -
12 Silurus glanis Sum pospolity - -
13 Tinca tinca Lin - -
X-pod ścisłą ochroną
Xcz-pod częściową ochroną
“-“-gatunki niepodlegające ochronie lub brak danych
Płazy i Gady
Na terenie obszaru inwentaryzacji wykazano 5 gatunków gadów oraz 9 płazów.
Wszystkie podlegają ochronie prawnej na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska
z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt. Podczas
inwentaryzacji wykazano takie gatunki jak:
Płazy
kumak nizinny (Bombina bombina),
ropucha szara (Bufo bufo),
ropucha zielona (Bufotes viridi),
rzekotka drzewna (Hyla arboreta),
traszka grzebieniasta (Triturus cristatus),
traszka zwyczajna (Triturus vulgaris),
żaba jeziorkowa (Rana lessonae),
żaba śmieszka (Rana ridibunda),
żaba trawna (Rana temporaria).
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
204
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Gady
jaszczurka zwinka (Lacerta agilis),
jaszczurka żyworodna (Lacerta vivipara),
padalec zwyczajny (Anguis fragilis),
zaskroniec zwyczajny (Natrix natrix),
żmija zygzakowata (Vipera Berus).
Stanowisko występowania płazów i gadów na waloryzowanym obszarze opisano w tabeli
nr 2.21. Zasadniczo obszary zabudowy miejskiej jak i zabudowane tereny przemysłowe nie
stanowią siedlisk płazów. Siedlisko lądowe dla płazów stanowić natomiast mogą ogrody
działkowe.
Największe znaczenie dla płazów mają jednak zbiorniki wodne, stanowiące ich miejsce
rozrodu. Ich obecność jest niezbędna do funkcjonowania tej gromady kręgowców. Drugim
warunkiem występowania płazów jest obecność odpowiedniego siedliska lądowego
połączonego z miejscem rozrodu. Płazy muszą na nich mieć możliwość ukrycia się,
żerowania, jak i zimowania (poza trzema gatunkami zimującymi w wodzie). Właściwe
warunki w obu typach siedlisk umożliwiają występowanie płazów.
Należy mieć na uwadze, iż płazy stanowią najbardziej zagrożoną wyginięciem gromadę
kręgowców. Na wymieranie płazów wpływ mają: niszczenie i przekształcanie siedlisk (w tym
miejsc rozrodu oraz zmiany stosunków wodnych), ruch kołowy, zanieczyszczenia
środowiska, chemizacja i mechanizacja rolnictwa, prace związane z utrzymaniem zieleni.
Wszystkie te czynniki stwierdzono na przedmiotowym obszarze. Zagrożenie dla płazów
stanowią również infekcje grzybicze (chytridiomykoza) (Sołtysiak M., Kokoszka K., 2013).
Na mapie w załączniku 7 zaznaczono miejsca rozrodu i występowania gadów oraz
płazów.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
205
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Tabela 2.21
Stanowiska występowania płazów i gadów na inwentaryzowanym terenie.
Nr
stanowiska
Obszar występowania Wykazane gatunki
1 Stanowisko między autostradą A4, a
granicą administracyjną Mysłowic i
Jaworzna.
jaszczurka zwinka (Lacerta agilis)
żaba trawna (Rana temporaria)
żaba jeziorkowa (Rana lessonae)
rzekotka drzewna (Hyla arboreta)
ropucha szara (Bufo bufo)
ropucha zielona (Bufo viridis)
2 Stanowisko na obszarze Zalewu Łęg. zaskroniec (Natrix natrix)
padalec zwyczajny (Anguis fragilis)
jaszczurka zwinka (Lacerta agilis)
jaszczurka żyworodna (Zootoca vivipara)
żaba trawna (Rana temporaria)
żaba jeziorkowa (Rana lessonae)
rzekotka drzewna (Hyla arboreta)
traszka zwyczajna (Triturus vulgaris)
3 Stanowisko między ul. Białobrzeską,
a Cmentarną w Mysłowicach.
żaba trawna (Rana temporaria)
żaba jeziorkowa (Rana lessonae)
rzekotka drzewna (Hyla arboreta)
ropucha szara (Bufo bufo)
ropucha zielona (Bufo viridis)
4 Stanowisko stawu przy Trangórze. jaszczurka zwinka (Lacerta agilis)
żaba trawna (Rana temporaria)
żaba jeziorkowa (Rana lessonae)
żaba śmieszka (Rana ridibunda)
rzekotka drzewna (Hyla arboreta)
kumak nizinny (Bombina bombina)
ropucha szara (Bufo bufo)
traszka grzebieniasta (Triturus cristatus)
traszka zwyczajna (Triturus vulgaris)
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
206
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
5 Stanowisko – Projektowany użytek
ekologiczny „Kumaki”.
jaszczurka zwinka (Lacerta agilis)
żaba trawna (Rana temporaria)
żaba jeziorkowa (Rana lessonae)
żaba śmieszka (Rana ridibunda)
rzekotka drzewna (Hyla arboreta)
kumak nizinny (Bombina bombina)
ropucha szara (Bufo bufo)
traszka grzebieniasta (Triturus cristatus)
traszka zwyczajna (Triturus vulgaris)
6 Stanowisko między ul. Stadionową a
ul. Oświęcimską.
żaba trawna (Rana temporaria)
żaba jeziorkowa (Rana lessonae)
żaba śmieszka (Rana ridibunda)
kumak nizinny (Bombina bombina)
ropucha szara (Bufo bufo)
ropucha zielona (Bufo viridis)
7 Stanowisko wzdłuż Rówu Kosztow-
skiego – lewy dopływ Przemszy.
żmija zygzakowata (Vipera Berus)
zaskroniec (Natrix natrix)
padalec zwyczajny (Anguis fragilis)
żaba trawna (Rana temporaria)
żaba jeziorkowa (Rana lessonae)
rzekotka drzewna (Hyla arboreta)
traszka zwyczajna (Triturus vulgaris)
8 Stanowisko wzdłuż rzeki Przemszy
(lewy dopływ Przyrwa, prawy do-
pływ Biała Przemsza).
żmija zygzakowata (Vipera Berus)
zaskroniec (Natrix natrix)
padalec zwyczajny (Anguis fragilis)
żaba trawna (Rana temporaria)
żaba jeziorkowa (Rana lessonae)
rzekotka drzewna (Hyla arboreta)
traszka zwyczajna (Triturus vulgaris)
9 Stanowisko okolic stawu w Brzęcz-
kowicach.
jaszczurka zwinka (Lacerta agilis)
żaba trawna (Rana temporaria)
żaba jeziorkowa (Rana lessonae)
żaba śmieszka (Rana ridibun
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
207
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Tabela 2.22
Gady chronione wykazane na inwentaryzowanym terenie.
Nr Nazwa łacińska Nazwa polska
Ochrona gatunkowa
ga
tun
ek w
ym
ien
ion
y w
za-
łącz
nik
u I
I D
yre
kty
wy
Sie
dli
sko
wej
ga
tun
ek w
ym
ien
ion
y w
za-
łącz
nik
u I
V D
yre
kty
wy
Sie
dli
sko
wej
ga
tun
ek w
ym
ien
ion
y w
za-
łącz
nik
u I
I k
on
wen
cji
Boń
-
skie
j
ga
tun
ek o
bję
ty o
chro
ną
pra
wn
ą w
Po
lsce
ga
tun
ek w
ym
ien
ion
y w
Po
lsk
iej
Cze
rwo
nej
Ksi
ę-
dze
Zw
ierz
ąt
1 Anguis fragilis Padalec zwyczajny - - - Xcz -
2 Lacerta agilis Jaszczurka zwinka - + - Xcz -
3 Natrix natrix Zaskroniec
zwyczajny
- - - Xcz -
4 Vipera Berus Żmija
zygzakowata
- - - Xcz -
5 Zootoca vivipara Jaszczurka
żyworodna
- - - Xcz -
+ - gatunek zanjdujący się danym dokumencie, załączniku
X*-pod ścisłą ochroną czynną
X-pod ścisłą ochroną
Xcz-pod częściową ochroną
“-“-gatunki niepodlegające ochronie lub brak danych
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
208
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Tabela 2.23
Płazy chronione wykazane na inwentaryzowanym terenie.
Nr Nazwa łacińska Nazwa polska
Ochrona gatunkowa
ga
tun
ek w
ym
ien
ion
y w
załą
czn
iku
II
Dy
rek
tyw
y
Sie
dli
sko
wej
ga
tun
ek w
ym
ien
ion
y w
załą
czn
iku
IV
Dy
rek
tyw
y
Sie
dli
sko
wej
ga
tun
ek w
ym
ien
ion
y w
załą
czn
iku
II
ko
nw
encj
i
Bo
ńsk
iej
ga
tun
ek o
bję
ty o
chro
ną
pra
wn
ą w
Po
lsce
ga
tun
ek w
ym
ien
ion
y w
Po
lsk
iej
Cze
rwo
nej
Ksi
ę-
dze
Zw
ierz
ąt
1 Bombina bombina Kumak nizinny + + - X* -
2 Bufo bufo Ropucha szara - - - Xcz -
3 Bufo viridi Ropucha zielona - + - X -
4 Hyla arboreta Rzekotka drzewna - + - X* -
5 Rana lessonae
Camerano
Żaba jeziorkowa - + - Xcz -
6 Rana ridibunda Żaba śmieszka - - - Xcz -
7 Rana temporaria Żaba trawna - - - Xcz -
8 Triturus cristatus Traszka
grzebieniasta
+ + - X* +
9 Triturus vulgaris Traszka zwyczajna - - - Xcz -
+ - gatunek zanjdujący się danym dokumencie, załączniku
X*-pod ścisłą ochroną czynną
X-pod ścisłą ochroną
Xcz-pod częściową ochroną
“-“-gatunki niepodlegające ochronie lub brak danych
Ptaki
Według generalnej klasyfikacji systemu wędrówek ptaków wodnobłotnych w Eurazji,
Polska znajduje się w obrębie dwóch wielkich szlaków przelotu – wschodnio atlantyckiego
oraz śródziemnomorsko – czarnomorskiego, które zasięgiem swym obejmuje całą Europę,
znaczną cześć Afryki, łącznie z całym zachodnim wybrzeżem tego kontynentu oraz znaczną
część Arktyki północno- amerykańskiej (Gromadzki, 2005).
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
209
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Badany teren w swej przeważającej części charakteryzuje się sprzyjającymi warunkami
bytowania oraz lęgu awifauny. Rozległe agrocenozy są środowiskiem sprzyjającym ptakom.
Występujące pośród nich cieki wodne, stawy, płaty lasu, zadrzewienia śródpolne – czyż nie są
dla ptaków obszarami o szczególnym znaczeniu, a w ich otoczeniu zdecydowanie wzrasta
różnorodność gatunków. Obecność szpalerów drzew wzdłuż linii dróg oraz cieków wodnych
decyduje o większej bioróżnorodności gatunkowej.
Podczas inwentaryzacji wykazano 4 gatunki ptaków chronionych na mocy załącznika I
Dyrektywy Ptasiej: bocian biały (Ciconia ciconia), bocian czarny (Ciconia nigra), zimorodek
zwyczajny (Alcedo atthis) i dzięcioł duży (Dendrocopos major).
Tabela 2.24
Lista ptaków zinwentaryzowanych na inwentaryzowanym terenie
Lp. Nazwa łacińska Nazwa polska Ochrona
prawna
Dyrektywa
ptasia
załącznik I
Dyrektywa
ptasia
załącznik
II
1 Acrocephalus
arundinaceus Trzciniak X - -
2 Actitis hypoleucos Brodzic piskliwy X - -
3 Alauda arvensis Skowronek polny X - X
4 Alcedo atthis Zimorodek zwyczajny X X -
5 Anas platyrhynchos Kaczka krzyżówka - - X
6 Apus apus Jerzyk X* - -
7 Charadrius dubius Sieweczka rzeczna X - -
8 Ciconia ciconia Bocian biały X* X -
9 Ciconia nigra Bocian czarny X* X -
10 Columba palumbus Gołąb grzywacz - - X
11 Coturnix coturnix Przepiórka zwyczajna X - X
12 Cygnus olor Łabędź niemy X - X
13 Delichon urbicum Jaskółka oknówka X - -
14 Dendrocopos ma-
jor Dzięcioł duży X X -
15 Dendrocopos mi-
nor Dzięciołek X - -
16 Emberiza calandra Potrzeszcz X - -
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
210
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
17 Emberiza schoeni-
clus Potrzos X - -
18 Falco tinnunculus Pustułka X* - -
19 Gallinago gal-
linago Bekas kszyk X - X
20 Gallinula chloro-
pus Kokoszka wodna X - X
21 Garrulus glandari-
us Sójka zwyczajna X - X
22 Hirundo rustica Jaskółka dymówka X - -
23 Larus canus Mewa sina X* - X
24 Lophophanes cris-
tatus Sikorka czubatka X - -
25 Motacilla flava Pliszka żółta X - -
26 Parus major Sikorka bogatka X - -
27 Phasianus colchi-
cus Bażant zwyczajny - - X
28 Phoenicurus
ochruros Kopciuszek X - -
29 Picus viridis Dzięcioł zielony X* - -
30 Podiceps cristatus Perkoz dwuczupy X - -
31 Saxicola rubetra Pokląskwa X - -
32 Sitta europaea Kowalik zwyczajny X - -
33 Streptopelia
decaocto Sierpówka X - X
34 Turdus merula Kos X - X
35 Vanellus vanellus Czajka zwyczajna X* - X
X*-pod ścisłą ochroną czynną
X-gatunki pod ochroną ścisłą lub gatunki wymienione w Dyrektywie Ptasiej w załączniku I i II
Xcz-gatunki pod ochroną częściową
“-“-gatunki niepodlegające ochronie lub brak danych
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
211
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Tabela 2.25
Lista ptaków chronionych na mocy Załącznika I Dyrektywy Ptasiej wykaznych na in-
wentaryzowanym terenie.
Lp. Nazwa polska Nazwa łacińska Kod
1 Zimorodek zwyczajny Alcedo atthis A229
2 Bocian biały Ciconia ciconia A031
3 Bocian czarny Ciconia nigra A030
4 Dzięcioł duży Dendrocopos major A237
Tabela 2.26
Lista ptaków chronionych niewymienionych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej wykaza-
nych na inwentaryzowanym terenie.
Lp. Nazwa polska Nazwa łacińska Kod
1. Trzciniak Acrocephalus arundina-
ceus A298
2. Brodzic piskliwy Actitis hypoleucos A168
3. Skowronek polny Alauda arvensis A247
4. Kaczka krzyżówka Anas platyrhynchos A053
5. Jerzyk Apus apus A226
6. Sieweczka rzeczna Charadrius dubius A136
7. Gołąb grzywacz Columba palumbus A208
8. Przepiórka zwyczajna Coturnix coturnix A113
9. Łabędź niemy Cygnus olor A036
10. Jaskółka oknówka Delichon urbicum A253
11. Dzięciołek Dendrocopos minor A240
12. Potrzeszcz Emberiza calandra A383
13. Potrzos Emberiza schoeniclus A381
14. Pustułka Falco tinnunculus A096
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
212
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
15. Bekas kszyk Gallinago gallinago A153
16. Kokoszka wodna Gallinula chloropus A123
17. Sójka zwyczajna Garrulus glandarius A342
18. Jaskółka dymówka Hirundo rustica A251
19. Mewa pospolita Larus canus A182
20. Sikorka czubatka Lophophanes cristatus A327
21. Pliszka żółta Motacilla flava A260
22. Sikorka bogatka Parus major A330
23. Bażant zwyczajny Phasianus colchicus A115
24. Kopciuszek Phoenicurus ochruros A273
25. Dzięcioł zielony Picus viridis A235
26. Perkoz dwuczupy Podiceps cristatus A005
27. Pokląskwa Saxicola rubetra A275
28. Kowalik zwyczajny Sitta europaea A332
29. Sierpówka Streptopelia decaocto A209
30. Kos Turdus merula A283
31. Czajka zwyczajna Vanellus vanellus A142
Ssaki
Na obszarze Mysłowic faunę reprezentują głównie gatunki przystosowane do życia
w środowisku przyrodniczym silnie przekształconym przez człowieka.
Wśród zwierząt związanych z ekosystemami leśnymi dominują sarny (Capreolus ca-
preolus), dziki (Sus scrofa), jelenie europejskie (Cercus elaphus), kuny leśne (Martes martes),
myszy leśne (Apodemus flavicollis).
Podczas inwentaryzacji stwierdzono 3 gatunki ssaków chronionych: jeż wschodni
(Erinaceus raumanicus), wiewiórka pospolita (Sciurus vulgaris), ryjówka aksamitna (Sorex
araneus).
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
213
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Tabela 2.27
Lista ssaków wykazanych na inwentaryzowanym terenie.
Lp. Nazwa polska Nazwa łacińska Ochrona
prawna
Czerwona
Księga
zwierząt
1. Mysz leśna Apodemus flavicollis - -
2. Sarna Capreolus capreolus - -
3. Jeleń europejski Cercus elaphus - -
4. Jeż wschodni Erinaceus raumanicus Xcz -
5. Zając szarak Lepus europaeus - -
6. Kuna leśna Martes martes - -
7. Wiewiórka pospolita Sciurus vulgaris Xcz -
8. Ryjówka aksamitna Sorex araneus Xcz -
9. Dzik Sus scrofa - -
10. Lis Vulpes vulpes - -
X-pod ścisłą ochroną
Xcz-pod częściową ochroną
“-“-gatunki niepodlegające ochronie lub brak danych
Nietoperze
W czasie prowadzonych badań terenowych stwierdzono łącznie 9 gatunków nietope-
rzy. Wykazano 3 stanowiska występowania nietoperzy (mapa w załączniku 8).
1. Nocek duży Myotis myotis
Gatunek objęty ścisłą czynną ochroną gatunkową, wymieniony w Załączniku II (ga-
tunki będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty Europejskiej, których ochrona wyma-
ga wyznaczenia specjalnych obszarów ochrony) i IV (gatunki będące przedmiotem zaintere-
sowania Wspólnoty Europejskiej, które wymagają ścisłej ochrony) Dyrektywy Siedliskowej
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
214
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Unii Europejskiej, a także w Załączniku II Konwencji o ochronie wędrownych gatunków dzi-
kich zwierząt (Konwencji Bońskiej).
Jest jednym z największych gatunków nietoperzy. W Polsce występuje licznie w po-
łudniowej i środkowej części kraju, natomiast z północnej części znane są nieliczne obserwa-
cje. Jego letnimi kryjówkami są najczęściej strychy, rzadziej osobniki tego gatunku można
spotkać także w dużych podziemiach oraz - sporadycznie - w skrzynkach lęgowych. Kolonie
rozrodcze są bardzo duże, w latach pięćdziesiątych XX w. sięgały kilku tysięcy samic. Jednak
w ostatnich pięćdziesięciu latach liczebność tego gatunku spadła i obecnie wielkość kolonii
rzadko przekracza 500 osobników. Nietoperze te najczęściej nie kryją się w szczelinach, lecz
wiszą na ścianach strychu. Kryjówki zimowe od letnich najczęściej znajdują się w odległości
50-100 km, chociaż stwierdzono przeloty pomiędzy nimi na odległości przekraczające
250 km. Odżywia się dużymi owadami nielatającymi, głównie biegającymi po ziemi chrząsz-
czami z rodziny biegaczowatych. Wskazuje to na odmienny niż u innych nietoperzy sposób
polowania - nocki duże latają nisko i chwytają biegające po ziemi duże owady.
2. Nocek rudy Myotis daubentonii
Gatunek objęty ścisłą czynną ochroną gatunkową. Wymieniony w Załączniku IV (ga-
tunki będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty Europejskiej, które wymagają ścisłej
ochrony) Dyrektywy Rady EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny
i flory, a także w Załączniku II Konwencji o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwie-
rząt (Konwencji Bońskiej).
Jest nietoperzem średniej wielkości. W Polsce stwierdzony w całym kraju. Jest bardzo
silnie związany ze zbiornikami wodnymi, nad którymi poluje, oraz z zadrzewieniami, gdzie
znajduje także ukrycia. Latem dzień spędza w dziuplach, rzadziej w skrzynkach, sporadycznie
pojedyncze osobniki spotykane są na strychach. Jego wędrówki sezonowe nie są duże. Odży-
wia się głównie muchówkami z rodziny ochotkowatych, na które poluje tuż nad powierzchnią
wody. Przeloty pomiędzy kryjówkami zimowymi a koloniami rozrodczymi zazwyczaj wyno-
szą ok. 150 km. Do miejsc swarmingu zazwyczaj przylatują z odległości ok. 30 km.
3. Mroczek posrebrzany Vespertilio murinus
Gatunek objęty ścisłą czynną ochroną gatunkową, umieszczony w „Polskiej Czerwonej
Księdze Zwierząt”. Wymieniony w Załączniku IV (gatunki będące przedmiotem zaintereso-
wania Wspólnoty Europejskiej, które wymagają ścisłej ochrony) Dyrektywy Rady EWG
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
215
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory, a także w Załączniku II
Konwencji o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt (Konwencji Bońskiej).
Jest nietoperzem średniej wielkości. Występuje na terenie całego kraju, jednak bardzo
nierównomiernie. Biologia tego gatunku poznana jest bardzo słabo. Poluje nad zbiornikami
wodnymi, otwartymi terenami rolniczymi, łąkami i budynkami wiejskimi. Jesienią oblatuje
lampy uliczne. Odżywia się muchówkami (głównie komarami i ochotkami), motylami, chru-
ścikami i innymi owadami latającymi nocą, preferując owady odbywające rójkę nad wodą.
Jesienią (wrzesień, październik i listopad) samce odbywają loty godowe charakteryzujące się
głosami osiągalnymi dla ucha człowieka. Ich odgłosy przypominają ćwierkanie ptaków. To-
kują w pobliżu budynków. Letnie kolonie (rozrodcze oraz kwatery samców) spotykano
w budynkach. Ich liczebność czasami przekracza 100 osobników. Osobniki tego gatunku mo-
gą tworzyć kolonie mieszane z karlikami. Zimą stwierdzany głównie w budynkach.
Należy do gatunków wykonujących regularne przeloty między miejscami rozrodu
i zimowania. Zimę spędza w zachodniej i południowej Europie. Najdalszy odnotowany prze-
lot wyniósł 1787 km z Rosji do Francji. Najczęściej przez nasz kraj przelatują osobniki
z krajów nadbałtyckich do Austrii. W ostatnich latach stwierdzane są w Polsce coraz liczniej-
sze przypadki stwierdzania tego gatunku późną jesienią i zimą, zwłaszcza w dużych miastach,
gdzie hibernujące lub aktywne mroczki posrebrzane znajdowane są najczęściej
w wysokich budynkach. Świadczy to o tym, że część osobników może zimować w kraju.
4. Mroczek późny Eptesicus serotinus
Gatunek objęty ścisłą czynną ochroną gatunkową. Wymieniony w Załączniku IV (ga-
tunki będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty Europejskiej, które wymagają ścisłej
ochrony) Dyrektywy Rady EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny
i flory, a także w Załączniku II Konwencji o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwie-
rząt (Konwencji Bońskiej).
Jest jednym z największych krajowych gatunków nietoperzy. Występuje pospolicie w
całym kraju. Na terenach zabudowanych jest najliczniejszym gatunkiem nietoperza. Letnimi
kryjówkami są najczęściej budynki, przy czym osobniki najczęściej kryją się w szczelinach.
Z tego powodu ustalenie wielkości kolonii jest bardzo trudne i jedyną skuteczną metodą jest
liczenie nietoperzy wylatujących wieczorem z kryjówki. Liczebność kolonii rozrodczych
rzadko przekracza 100 samic. Pojedyncze osobniki spotkać można w innych typach kryjówek,
np. w skrzynkach dla ptaków. Jest to gatunek raczej osiadły. Jego pożywienie stanowią za-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
216
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
równo duże owady (chrząszcze, motyle) jak i drobne komary lub ochotki. Często poluje nad
wodami oraz w pobliżu lamp ulicznych.
5. Karlik malutki Pipistrellus pipistrellus
Gatunek objęty ścisłą czynną ochroną gatunkową. Wymieniony w Załączniku IV (ga-
tunki będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty Europejskiej, które wymagają ścisłej
ochrony) Dyrektywy Rady EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny
i flory, a także w Załączniku II Konwencji o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwie-
rząt (Konwencji Bońskiej).
Wraz z bliźniaczym gatunkiem – karlikiem drobnym Pipistrellus pygmaeus jest naj-
mniejszym z krajowych gatunków nietoperzy. W Polsce rozmieszczony jest bardzo nieregu-
larnie. Rozmnaża się powszechnie w północnej i zachodniej części kraju. Z innych rejonów
doniesienia o rozrodzie są nieliczne lub ich brak. Letnie kolonie samic spotykano w budyn-
kach (także nowo wybudowanych) i ambonach myśliwskich. Istotne jest otoczenie takiej kry-
jówki: karliki malutkie zasiedlają przede wszystkim te, w pobliżu których rosną zadrzewienia.
Rzadziej w tym okresie zajmuje dziuple, skrzynki lęgowe lub szczeliny pod mostami. Często
osobniki tego gatunku tworzą kolonie mieszane z karlikiem większym. Poluje najczęściej
w pobliżu zbiorników wodnych oraz nad rzekami. Wykazuje większe przywiązanie do sie-
dlisk synantropijnych niż karlik drobny. Częściej też występuje w miastach i parkach. Zimą
w Polsce spotykane są coraz częściej w podziemiach lub w nadziemnych częściach budyn-
ków, położonych również w różnych środowiskach.
Gatunek osiadły, odbywa sezonowe przeloty między kryjówkami letnimi i zimowymi
na odległość do 20 km. W okresie rozrodczym kryjówki zmieniają w obrębie do 15 km. Do
miejsc swarmingu zazwyczaj pokonują dystans poniżej 25 km.
6. Karlik drobny Pipistrellus pygmaeus
Gatunek objęty ścisłą czynną ochroną gatunkową. Wymieniony w Załączniku IV (ga-
tunki będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty Europejskiej, które wymagają ścisłej
ochrony) Dyrektywy Rady EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny
i flory, a także w Załączniku II Konwencji o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwie-
rząt (Konwencji Bońskiej).
Wraz z bliźniaczym gatunkiem – karlikiem malutkim Pipistrellus pipistrellus jest
najmniejszym z krajowych gatunków nietoperzy. W Polsce rozmieszczony jest bardzo niere-
gularnie na terenie całego kraju. Wydaje się być bardziej związany ze środowiskiem wodnym
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
217
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
od karlika malutkiego. Z uwagi na fakt, że jest rozpoznawany dopiero od kilku lat, jego bio-
logia w Polsce poznana jest bardzo słabo. Osobniki tego gatunku dość często obserwowane są
w dziuplach, ambonach myśliwskich i skrzynkach. Zajmuje przede wszystkim te kryjówki,
które znajdują się w bezpośrednim otoczeniu terenu podmokłego, cieku lub innego zbiornika
wodnego. Poluje najczęściej w pobliżu zbiorników wodnych oraz nad rzekami. Przemiesz-
czanie się i migracja tego gatunku nie są jeszcze zbadane.
7. Karlik większy Pipistrellus nathusii
Gatunek objęty ścisłą czynną ochroną gatunkową. Wymieniony w Załączniku IV (ga-
tunki będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty Europejskiej, które wymagają ścisłej
ochrony) Dyrektywy Rady EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny
i flory, a także w Załączniku II Konwencji o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwie-
rząt (Konwencji Bońskiej).
Jest nietoperzem nieco większym od karlika malutkiego. W Polsce rozmieszczony jest
bardzo nieregularnie. Rozmnaża się powszechnie w północno-wschodniej i wschodniej części
kraju, gdzie miejscami należy do gatunków dominujących. Z innych rejonów doniesienia
o rozrodzie są nieliczne lub brak ich wcale. Karlik większy podejmuje sezonowe wędrówki -
stwierdzono u niego najdłuższy wśród europejskich gatunków przelot - ponad 2000 km. Ko-
lonie rozrodcze spotykano w budynkach, skrzynkach lęgowych, ambonach myśliwskich
i w dziuplach. Często osobniki tego gatunku tworzą kolonie mieszane z karlikiem malutkim.
Kryjówki opuszcza zaraz po zachodzie słońca. Poluje na drobne owady, chwytając je w locie
zazwyczaj w pobliżu drzew rosnących nad zbiornikami wodnymi i w pobliżu terenów pod-
mokłych, a także na skrajach lasów i drogach leśnych.
8. Borowiec wielki Nyctalus noctula
Gatunek objęty ścisłą czynną ochroną gatunkową. Wymieniony w Załączniku IV (ga-
tunki będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty Europejskiej, które wymagają ścisłej
ochrony) Dyrektywy Rady EWG w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny
i flory, a także w Załączniku II Konwencji o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwie-
rząt (Konwencji Bońskiej).
Jest jednym z największych krajowych gatunków nietoperzy. Występuje pospolicie na
terenie całego kraju. Kryjówkami borowców wielkich są dziuple. Kolonie rozrodcze są duże,
czasami grupują ponad 100 dorosłych samic. Często osobniki tego gatunku tworzą kolonie
mieszane z borowiaczkiem. Wylatuje wcześnie, często jeszcze przed zachodem słońca. Od-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
218
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
żywia się bardzo różnorodnym pokarmem - począwszy od drobnych muchówek z rodziny
ochotkowatych, do dużych chrząszczy. Zawsze chwyta ofiary w locie, preferując ofiary od-
bywające rójkę nad wodą. Jest typowym gatunkiem migrującym, który od początku września
do późnej jesieni wędruje przez nasz kraj w kierunku południowo-zachodnim kontynentu,
a od połowy marca do połowy kwietnia w przeciwnym, północno-wschodnim kierunku. Prze-
loty są zazwyczaj krótsze niż 1000 km, najdłuższy wynosił 1546 km.
9. Mopek Barbastella barbastellus
Gatunek objęty ścisłą czynną ochroną gatunkową, umieszczony w „Polskiej Czerwonej
Księdze Zwierząt”. Wymieniony w Załączniku II (gatunki będące przedmiotem zaintereso-
wania Wspólnoty Europejskiej, których ochrona wymaga wyznaczenia specjalnych obszarów
ochrony) i IV (gatunki będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty Europejskiej, które
wymagają ścisłej ochrony) Dyrektywy Siedliskowej Unii Europejskiej, a także w Załączniku
II Konwencji o ochronie wędrownych gatunków dzikich zwierząt (Konwencji Bońskiej).
Jest nietoperzem średniej wielkości. Występuje na terenie całego kraju. Gatunek silnie
związany z lasami. Poluje w lasach i wzdłuż obrzeży leśnych, rzadziej w ogrodach i zakrze-
wieniach. Odżywia się prawie wyłącznie małymi motylami, rzadziej muchówkami i małymi
chrząszczami. Pełni ważną rolę w gospodarce leśnej, eliminując wiele gatunków owadów
wpływających niekorzystnie na kondycję drzewostanów. Jego letnimi kryjówkami są dziuple
lub ich sztuczne odpowiedniki (budki lęgowe) oraz budynki. Kolonie rozrodcze znajdowane
były także za okiennicami. Poza Polską mopki obserwowano za płatami odstającej kory sta-
rych drzew, skrzynkach dla ptaków i w budynkach za parapetami i elewacjami. Letnie obser-
wacje kolonii z Polski są rzadkie. Zimę spędza w kryjówkach chłodnych, w których tempera-
tura może spadać nawet poniżej 0oC.
Jest to gatunek osiadły, terytoria łowieckie zazwyczaj są położone w pobliżu kryjówki,
w odległości do 4,5 km. Kolonie rozrodcze znajdują się zazwyczaj do 40 km od zimowisk.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
219
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Tabela 2.28
Nietoperze chronione wykazane na inwentaryzowanym terenie.
Nr Nazwa łacińska Nazwa polska
Ochrona gatunkowa
Ga
tun
ek w
ym
ien
ion
y w
załą
czn
iku
II
Dy
rek
tyw
y
Sie
dli
sko
wej
Ga
tun
ek w
ym
ien
ion
y w
załą
czn
iku
IV
Dy
rek
tyw
y
Sie
dli
sko
wej
Ga
tun
ek w
ym
ien
ion
y w
załą
czn
iku
II
ko
nw
encj
i
Bo
ńsk
iej
Ga
tun
ek o
bję
ty o
chro
ną
pra
wn
ą w
Po
lsce
Ga
tun
ek w
ym
ien
ion
y w
Po
lsk
iej
Cze
rwo
nej
Ksi
ę-
dze
Zw
ierz
ąt
1 Barbastella bar-
bastellus
Mopek + + + X* +
2 Eptesicus serotinus Mroczek późny + + X*
3 Myotis daubentonii Nocek rudy + + X*
4 Myotis myotis Nocek duży + + + X*
5 Nyctalus noctula Borowiec wielki + + X*
6 Pipistrellus
nathusii
Karlik większy + + X*
7 Pipistrellus pipi-
strellus
Karlik malutki + + X*
8 Pipistrellus pyg-
maeus
Karlik drobny + + X*
9 Vespertilio
murinus
Mroczek
posrebrzany
+ + X* +
+ - gatunek zanjdujący się danym dokumencie, załączniku
X*-pod ścisłą ochroną czynną
X-pod ścisłą ochroną
Xcz-pod częściową ochroną
“-“-gatunki niepodlegające ochronie lub brak danych
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
220
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
3. OPIS ISTNIEJĄCYCH W SĄSIEDZTWIE LUB W BEZPOŚREDNIM
ZASIĘGU ODDZIAŁYWANIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA
ZABYTKÓW CHRONIONYCH NA PODSTAWIE PRZEPISÓW
O OCHRONIE ZABYTKÓW I OPIECE NAD ZABYTKAMI
Zabytki stanowią ważny element krajobrazu kulturowego, a oprócz tego są dziedzic-
twem historycznym, którego ochrona jest gwarantowana przepisami prawa. W myśl tych
przepisów, zabytkiem jest każdy obiekt ruchomy lub nieruchomy, dawny lub współczesny,
mający znaczenie ze względu na wartość historyczną, naukową lub artystyczną. Celem
ochrony dóbr kultury jest ich zachowanie, należyte utrzymanie oraz społecznie celowe wyko-
rzystanie i udostępnianie do celów naukowych, dydaktycznych i wychowawczych, tak aby
służyły nauce i popularyzacji wiedzy, stanowiły trwały element życia społecznego.
Według informacji zawartych w opracowaniu „Studium uwarunkowań i kierunków
zagospodarowania przestrzennego mista Mysłowice” na terenie Mysłowic znajdują się zabyt-
ki wpisane do rejestru zabytków (nieruchomych – „A” i ruchomych „B”) województwa ślą-
skiego. Żaden z tych zabytków nie znajduje się na planowanym Terenie Górniczym „Brze-
zinka 3”.
Na planowanym terenie górniczym leżącym w granicach miasta Mysłowice zidentyfi-
kowano następujące obszary potencjalnego występowania zabytków archeologicznych:
Brzezinka - ślad osadnictwa; osada; XIV – XV, okres późnośredniowieczny; XVII –
XVIII, okres nowożytny,
Brzezinka - ślad osadnictwa; osada; XIV – XV, okres późnośredniowieczny; XVII –
XVIII, okres nowożytny,
Brzezinka - ślad osadnictwa; osada; XIV – XV, okres późnośredniowieczny; XVII –
XVIII, okres nowożytny.
Stanowiska te znajdują się na gruntach prywatnych.
Na terenie leżącym w garnicach miast Jaworzno i Sosnowiec obejmującym planowany
teren górniczy nie ma obiektów podlegających ochronie na podstawie przepisów o ochronie
zabytków i opiece nad zabytkami.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
221
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
4. OPIS PRZEWIDYWANYCH SKUTKÓW DLA ŚRODOWISKA W PRZYPADKU NIEPODEJMOWANIA INWESTYCJI
Wariant niepodejmowania eksploatacji na obecnym etapie może być realizowany
w przypadku szczególnie trudnych warunków geologiczno-górniczych złoża lub sprzeciwu
społeczeństwa związanego z możliwym utrudnieniem warunków życia na terenie prowadzo-
nej eksploatacji. Kopalnia nie ma wpływu na warunki geologiczno-górnicze złoża, co ograni-
cza możliwości jej interwencji w celu zapobieżenia niepodejmowania inwestycji. Natomiast
w przypadku sprzeciwu społecznego, przekonanie ludności zamieszkującej na terenie oddzia-
ływania projektowanej eksploatacji, musi być wykonywane poprzez konsultacje społeczne na
każdym etapie prowadzenia procesu decyzyjnego.
Wariant niepodejmowania decyzji nie skutkuje dodatkowymi zmianami w środowi-
sku.
Należy jednak podkreślić, że zamierzone przedsięwzięcie inwestycyjne w części tech-
nologicznej (Zakład Główny) zlokalizowane jest na terenie przemysłowym użytkowanym
dotychczas przez firmę Zakład Przeróbki Węgla „Brzezinka”. W planach Inwestora przewi-
dywane jest wykorzystanie (po modernizacji) istniejącej infrastruktury technicznej dla potrzeb
projektowanego przedsięwzięcia. Obecny stan terenu przeznaczonego pod planowane przed-
sięwzięcie przedstawiono w załączniku na mapie satelitarnej. Pozostawienie terenu poprze-
mysłowego w stanie istniejącym, może się wiązać z niekontrolowaną emisją zanieczyszczeń
do środowiska. W przypadku niepodejmowania realizacji planowanej inwestycji, analizowany
teren wymagał będzie intensywnych prac rewitalizacyjnych. Aktualnie brak jest alternatyw-
nych rozwiązań (planów) związanych z zagospodarowaniem analizowanego terenu.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
222
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
5. OPIS ANALIZOWANYCH WARIANTÓW, W TYM WARIANTU
PROPONOWANEGO PRZEZ WNIOSKODAWCĘ ORAZ
RACJONALNEGO WARIANTU ALTERNATYWNEGO I WARIANTU
NAJKORZYSTNIEJSZEGO DLA ŚRODOWISKA,
WRAZ Z UZASADNIENIEM ICH WYBORU
5.1. OPIS ANALIZOWANYCH WARIANTÓW
Planowane do realizacji przedsięwzięcie polegać będzie na wydobywaniu węgla ka-
miennego ze złoża „Brzezinka 3”. W południowo-wschodniej części projektowanego Obszaru
Górniczego „Brzezinka 3” zostanie zlokalizowany Zakład Górniczy, na terenie którego znajdą
się powierzchniowe obiekty kiubaturowe oraz wpotrzebna do działalności zakładu infrastruk-
tura liniowa zarówno powierzchniowa jak i podziemna. Powierzchnia ZG wynosić będzie ok.
0,1 km2. Jedynie w obrębie ZG będą prowadzone jakiekolwiek prace powierzchniowe, w po-
zostałej części OG będą jedynie prowadzone roboty górnicze na znacznej głębokości, poniżej
700 m.
Rozpatrzono trzy warianty eksploatacji górniczej złoża „Brzezinka 3”. W każdym
z nich przedmiotem eksploatacji jest pokład 510 na prawie całym obszarze złoża (poza bardzo
małym fragmentem w części północnej). Zakres eksploatacji przedstawiono na mapie pokła-
dowej, stanowiącej załącznik 10. Pokład 510 zalega w obszarze górniczym „Brzezinka 3” na
głębokości od 730 m w części północnej do 1050 m w części południowo - wschodniej. Za-
planowano wybieranie warstwy przystropowej chodnikami na wysokość 5 m, z zastosowa-
niem podsadzki hydraulicznej. Obudowę chodników będzie stanowić obudowa kotwowa
a w czasie wybierania pasów zostaną wprowadzone sekcje obudowy zmechanizowanej.
Harmonogram robót przedstawia się następująco:
– roboty udostępniające – lata 2017 - 2019,
– roboty przygotowawcze i eksploatacyjne – lata 2019 – połowa roku 2049.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
223
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Rys. 20. Schemat eksploatacji projektowanej w złożu „Brzezinka 3” z harmonogramem
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
224
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Eksploatacja górnicza będzie prowadzona w latach 2021 – 2049, według harmono-
gramu, który przedstawiono na szkicu parcel (rys. 20). Daty podano z dokładnością do 1 dnia,
co wynika z konieczności przyjęcia takich terminów w obliczeniach, m.in. deformacji po-
wierzchni. Jednak dla prognozy wpływów eksploatacji górniczej znaczenie ma kolejność
i kierunek wybierania poszczególnych parcel, a nie tak ścisłe określenie czasu. Zatem daty
zamieszczone na rysunku 20 należy przyjmować do pewnego stopnia jako umowne.
Sposób eksploatacji jest uwarunkowany budową złoża oraz występującymi w nim
zagrożeniami. Wszystkie warianty projektowanej eksploatacji górniczej opracowano mając na
uwadze bezpieczeństwo załogi, maksymalne wykorzystanie złoża oraz warunki ochrony
powierzchni.
W granicach projektowanego obszaru górniczego, podstawowymi obiektami niezwiąza-
nymi z ruchem zakładu górniczego ograniczającymi możliwości eksploatacyjne, są:
– autostrada A4,
– droga krajowa S1,
– linia kolejowa nr 138 Katowice - Oświęcim,
– linia kolejowa nr 134 Jaworzno Szczakowa - Mysłowice,
– linia kolejowa nr 180 Dorota - Mysłowice Brzezinka,
– linie kolei piaskowych CTL „Maczki Bór”
– baza logistyczna Panattoni Park Mysłowice,
– obiekty Medicare przy ul Białobrzeskiej,
– osiedle Powstańców Śląskich w Mysłowicach,
– zabudowa dzielnic Brzezinka i Kosztowy miasta Mysłowice.
Dla większości spośród wymienionych obiektów nie przewiduje się utworzenie filarów
ochronnych, w obrębie których obowiązywałoby ograniczenie prowadzenia eksploatacji gór-
niczej. Takiego rozwiązania nie można wykluczyć w przypadku obiektów Panattoni Park My-
słowice oraz Medicare. Biorąc pod uwagę ich rozmiary i funkcje oraz fakt, że zostały zapro-
jektowane bez uwzględnienia prognozowanych wpływów eksploatacji górniczej, przed opra-
cowaniem projektu eksploatacji niezbędne będzie wykonanie szczegółowej ekspertyzy górni-
czo - budowlanej. Jej celem powinno być określenie możliwości i warunków eksploatacji
górniczej a w szczególności zakresu niezbędnych prac i działań z zakresu profilaktyki budow-
lanej. Ocena ekspertów jest konieczna w każdym z rozpatrzonych w tym rozdziale wariantów
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
225
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
eksploatacji, ponieważ wymagania technologiczne działalności prowadzonej w tych obiektach
mogą wykluczać nawet niewielkie przemieszczenia i deformacje ich konstrukcji lub urządzeń
z nimi związanych. Natomiast nie można przed tymi badaniami wykluczyć możliwości eks-
ploatacji górniczej przy zachowaniu odpowiednich warunków jej prowadzenia i ewentualnie
po przystosowaniu obiektów do przenoszenia deformacji podłoża.
Należy zaznaczyć, że niezależnie od tego, który z rozpatrywanych wariantów eksploa-
tacji będzie realizowany, po uzyskaniu zezwoleń na budowę kopalni, a przed budową upado-
wych konieczne będzie również wykonanie ekspertyzy określającej zagrożenia ze strony
płytkich wyrobisk górniczych. Ich położenie przedstawia załącznik 9. Badania powinny po-
legać na rozpoznaniu, czy w tym terenie były prowadzone prace uzdatniające i ewentualnie,
jaka jest ich skuteczność. Celem ekspertyzy musi być określenie zagrożenia zapadliskowego
oraz zakresu prac profilaktycznych w obszarze objętym prognozowanymi wpływami eksploa-
tacji górniczej.
Rozpatrywane warianty eksploatacji różnią się wielkością obszaru w zasięgu jej od-
działywania. Ochrona przed deformacjami nieciągłymi była najważniejszym kryterium ogra-
niczenia zakresu eksploatacji.
WARIANT 1 – proponowany przez Inwestora
W projekcie eksploatacji złoże „Brzezinka 3” zostało podzielone na dwie partie: jedna
obejmuje część południową i środkową złoża, druga – część północną. Pomiędzy nimi będą
chodniki transportowo - wentylacyjne (załącznik 10). Pokład 510 zalega w obszarze górni-
czym „Brzezinka 3” na głębokości 730 ÷ 1050 m.
Eksploatacja rozpocznie się pod koniec 2021 roku w części południowo – wschodniej
złoża, gdzie pokład zalega 1050 m poniżej poziomu terenu, czyli na największej głębokości.
W pierwszej kolejności będą prowadzone roboty w partii obejmującej części południową
i środkową, gdzie zaplanowano drążenie chodników podstawowych w kierunku zbliżonym do
południkowego, od południa. Ich długość będzie w granicach 1500 ÷ 2500 m. Z 6 chodników
podstawowych złoże będzie wybierane chodnikami eksploatacyjnymi o długości do około
300 m (średnio 150 ÷ 250 m), przy czym, tylko w przypadku pierwszego chodnika będą one
po jego jednej stronie, w pozostałych – po obydwóch stronach. Szerokości parcel wybranych
z jednego chodnika głównego będą od kilkudziesięciu do 550 m. Generalny kierunek eksploa-
tacji będzie ze wschodu na zachód. Zakończenie wybierki w tej partii zaplanowano na 2043
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
226
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
rok. Na końcowym wybiegu ostatniej, zachodniej parceli pokład 510 zalega na głębokości
930 m.
W partii obejmującej część północną złoża eksploatację zaplanowano na okres rozpo-
czynający się pod koniec 2032 roku a kończący się w połowie 2049 roku. Kierunek chodni-
ków głównych będzie tutaj również zbliżony do południkowego, ale część z nich będzie drą-
żona od północy (w części wschodniej i zachodniej), a część od południa (w części środko-
wej). Kolejność będzie następująca: część wschodnia, część zachodnia i na końcu część środ-
kowa. Chodniki podstawowe będą miały długość w granicach 300 ÷ 950 m, natomiast chod-
niki eksploatacyjne – do około 350 m. Tylko w przypadku trzech bardzo małych parcel poło-
żonych na obrzeżu przedmiotowego złoża chodniki eksploatacyjne będą po jednej stronie
chodnika podstawowego, w pozostałych – po obydwóch stronach. Szerokości parcel wybra-
nych z jednego chodnika głównego będą od kilkudziesięciu do 770 m. W tej partii pokład 510
zalega na głębokości od 730 m w części północnej do 930 m w części południowo -
zachodniej.
Chodniki eksploatacyjne mają w projekcie szerokość 6 m, a filary pomiędzy nimi –
w cyklu: dwa o szerokości 18 m i jeden o szerokości 24 m. Przybierka ociosu będzie wyko-
nywana po jednej stronie chodnika, na głębokość 3 m.
Projekt eksploatacji zaproponowany przez Inwestora opracowano zakładając
maksymalne wykorzystanie złoża przy uwzględnieniu warunków ochrony powierzchni.
WARIANT 2 – racjonalny wariant alternatywny
W projekcie eksploatacji złoże „Brzezinka 3” zostało podzielone na dwie partie: jedna obej-
muje część południową i środkową złoża, druga – część północną. Pomiędzy nimi będą chod-
niki transportowo - wentylacyjne (załącznik 10). Pokład 510 zalega w obszarze górniczym
„Brzezinka 3” na głębokości 730 ÷ 1050 m.
W wariancie 2 wprowadzono rozrzedzenie eksploatacji, polegające na zwiększeniu
szerokości filarów pozostawianych pomiędzy chodnikami eksploatacyjnymi do 30m, wpro-
wadza się bezpośrednio w sąsiedztwie węzła Brzęczkowice oraz odcinka autostrady A4 na
zachód od niego w pasie o szerokości 200m.
Eksploatacja rozpocznie się pod koniec 2021 roku w części południowo – wschodniej
złoża, gdzie pokład zalega 1050 m poniżej poziomu terenu, czyli na największej głębokości.
W pierwszej kolejności będą prowadzone roboty w partii obejmującej części południową
i środkową, gdzie zaplanowano drążenie chodników podstawowych w kierunku zbliżonym do
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
227
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
południkowego, od południa. Ich długość będzie w granicach 1500 ÷ 2500 m. Z 6 chodników
podstawowych złoże będzie wybierane chodnikami eksploatacyjnymi o długości do około
300 m (średnio 150 ÷ 250 m), przy czym, tylko w przypadku pierwszego chodnika będą one
po jego jednej stronie, w pozostałych – po obydwóch stronach. Szerokości parcel wybranych
z jednego chodnika głównego będą od kilkudziesięciu do 550 m. Generalny kierunek eksploa-
tacji będzie ze wschodu na zachód. Zakończenie wybierki w tej partii zaplanowano na 2043
rok. Na końcowym wybiegu ostatniej, zachodniej parceli pokład 510 zalega na głębokości
930 m.
W partii obejmującej część północną złoża eksploatację zaplanowano na okres rozpo-
czynający się pod koniec 2032 roku a kończący się w połowie 2049 roku. Kierunek chodni-
ków głównych będzie tutaj również zbliżony do południkowego, ale część z nich będzie drą-
żona od północy (w części wschodniej i zachodniej), a część od południa (w części środko-
wej). Kolejność będzie następująca: część wschodnia, część zachodnia i na końcu część środ-
kowa. Chodniki podstawowe będą miały długość w granicach 300 ÷ 950 m, natomiast chod-
niki eksploatacyjne – do około 350 m. Tylko w przypadku trzech bardzo małych parcel poło-
żonych na obrzeżu przedmiotowego złoża chodniki eksploatacyjne będą po jednej stronie
chodnika podstawowego, w pozostałych – po obydwóch stronach. Szerokości parcel wybra-
nych z jednego chodnika głównego będą od kilkudziesięciu do 770 m. W tej partii pokład 510
zalega na głębokości od 730 m w części północnej do 930 m w części południowo -
zachodniej.
Chodniki eksploatacyjne mają w projekcie szerokość 6 m, a filary pomiędzy nimi –
w cyklu: dwa o szerokości 18 m i jeden o szerokości 24 m. Przybierka ociosu będzie wyko-
nywana po jednej stronie chodnika, na głębokość 3 m.
Projekt eksploatacji zaproponowany przez Inwestora opracowano zakładając
maksymalne wykorzystanie złoża przy uwzględnieniu warunków ochrony powierzchni.
Projekt eksploatacji zgodnie z racjonalnym wariantem alternatywnym opracowano za-
kładając rozrzedzenie eksploatacji, polegające na zwiększeniu szerokości filarów pozostawia-
nych pomiędzy chodnikami eksploatacyjnymi do 30m.
WARIANT 3 – najbardziej korzystny dla środowiska
Wariant najbardziej korzystny dla środowiska jest modyfikacją projektu proponowa-
nego przez Inwestora, opracowanym przy założeniu maksymalnej ochrony powierzchni,
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
228
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
z zachowaniem warunku ekonomicznego uzasadnienia przedsięwzięcia i z uwzględnieniem
możliwie najlepszego wykorzystania złoża.
W wariancie 3 ograniczenia, polegające na zwiększeniu szerokości filarów pozosta-
wianych pomiędzy chodnikami eksploatacyjnymi, wprowadza się w następujących rejonach:
bezpośrednio pod i w sąsiedztwie węzła Brzęczkowice oraz odcinka autostrady A4 na
zachód od niego (jak przyjęto w wariancie 2),
bezpośrednio pod i w sąsiedztwie bazy logistycznej Panattoni Park Mysłowice,
bezpośrednio pod i w sąsiedztwie obiektów Medicare (przy ul. Białobrzeskiej),
bezpośrednio pod i w sąsiedztwie osiedla Zawadzkiego (dzielnica Kosztowy).
W celu wyeliminowania wpływów eksploatacji górniczej w tych rejonach proponuje
się zwiększenie szerokości filarów pozostawianych pomiędzy chodnikami eksploatacyjnymi.
Optymalne będzie zastosowanie filarów o szerokości 30 m. Zakres stosowania tego sposobu
eksploatacji przedstawia załącznik 10.
Ograniczenia w trzech ostatnich rejonach różnią wariant 3 od wariantu 2. W przypad-
ku autostrady i osiedla Zawadzkiego ograniczenia wynikają z występowania płytkich zrobów
górniczych, stwarzających zagrożenie deformacjami nieciągłymi. Natomiast obiekty Panatto-
ni Park Mysłowice oraz Medicare, które wg Inwestora nie zostały zabezpieczone na wpływy
eksploatacji górniczej na etapie budowy, mogą wymagać szczególnej ochrony ze względu na
wymiary i funkcje. Takich ograniczeń nie ma ani w wariancie 1, ani w wariancie 2.
Podjęcie eksploatacji zgodnie z wariantem 3 musi być poprzedzone wykonaniem
szczegółowej ekspertyzy górniczo – budowlanej, określającej możliwości i warunki eksploat-
acji górniczej w rejonie obiektów Panattoni Park Mysłowice oraz Medicare oraz zakres prac
i działań z zakresu profilaktyki budowlanej.
Wariant 3 nie różni się od zaproponowanego przez Inwestora pod względem sposobu
udostępnienia złoża. Pokład 510 w rejonie analizowanej działalności górniczej zalega na głę-
bokości 730 ÷ 1050 m.
Eksploatacja złoża „Brzezinka 3” wg wariantu 3 będzie prowadzona przez prawie 28
lat, od końca 2021 roku do połowy 2049 roku.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
229
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
5.2. WYBÓR WARIANTU I UZASADNIENIE
Wszystkie opisane warianty charakteryzują się identycznym sposobem udostępnienia
złoża i zakresem projektowanych robót przygotowawczych, sposobem prowadzenia eksploat-
acji chodnikowej z zastosowaniem podsadzki płynnej. W każdym z przedstawionych warian-
tów pomiędzy drążonymi chodnikami zachowane są cyklicznie filary o szerokości 18 i 24 m.
W wariancie II i III wytypowano dodatkowo obszary z infrastrukturą powierzchniową zloka-
lizowaną na dokonanej płytkiej eksploatacji. Wariant II wprowadza obszar chroniony w 200m
pasie wzdłuż odcinka autostrady A4 z węzłem Brzęczkowickim włącznie. W wariancie III
dodatkowo wprowadzono do obszaru chronionego osiedle Zawadzkiego, Panattoni Park My-
słowice, obiekty Medicare. Obszary chronione w wariancie II i III charakteryzuje rozrzedzona
eksploatacja chodnikowa z podsadzką hydrauliczną, dla której ustalono szerokość filara na
30m.
Wszystkie przedstawione powyżej warianty charakteryzują wskaźniki deformacji te-
renu nieprzekraczające I kategorii terenu górniczego. Różnice dla poszczególnych wariantów,
wartości wskaźników, wielkości obszaru w zasięgu eksploatacji zebrano i przedstawiono
w tabeli 6.6.
Złoża kopalin stanowią składową część naturalnych zasobów kraju. Ich ochrona jest
szczególnie ważna, ponieważ są nieodnawialne. Mając to na uwadze należy stosować dwie
podstawowe zasady:
ochrony rozpoznanych złóż przed zabudową uniemożliwiajaca ich eksploatację lub
przeznaczeniem tych terenów na inne cele,
prowadzenia racjonalnej gospodarki złożami eksploatowanymi górniczo.
W przypadku złoża „Brzezinka 3” mamy do czynienia z sytuacją, w której prowadzenie
gospodarki złożem jest silnie zdeterminowane brakiem ochrony rozpoznanego złóża przed
zabudową. Powierzchnia w jego rejonie w znacznej części została zabudowana obiektami
nieprzystosowanymi do przenoszenia wpływów eksploatacji górniczej. W szczególności
w kilku ostatnich dziesięcioleciach rozwój tego obszaru w znacznym stopniu ograniczył moż-
liwości prowadzenia racjonalnej gospodarki złożem. Do inwestycji, które zrealizowano
wbrew zasadzie ochrony złoża należą: baza logistyczna Panattoni Park Mysłowice oraz bu-
dynki biurowo – magazynowe Medicare.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
230
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Projekt eksploatacji złoża „Brzezinka 3” został opracowany z uwzględnieniem ograni-
czeń wynikających z zagospodarowania powierzchni. Zaproponowano sposób i zakres eks-
ploatacji, który jest dopuszczalny ze względu na ochronę powierzchni, a jednocześnie zapew-
nia wykorzystanie złoża w maksymalnym –w tych warunkach – stopniu.
Należy podkreślić, że Inwestor zaproponował eksploatację wyjątkowo małoinwazyjną.
Projekt został opracowany z dużym naciskiem na ochronę powierzchni, czego efektem jest
nieprzekroczenie I kategorii terenu górniczego.
W Raporcie rozpatrzono 3 warianty eksploatacji. Oprócz zaproponowanego przez Inwe-
stora (wariant 1), przedstawiono wariant racjonalny alternatywny (wariant 2) oraz najbardziej
korzystny dla środowiska (wariant 3). W ocenie wariantów eksploatacji uwzględniono efekty
ekonomiczne, aspekt społeczny, ochronę środowiska i ochronę zasobów przyrodniczych.
Pod względem ekonomicznym
Eksploatacja złoża „Brzezinka 3” przy optymalnym poziomie dobowego wydobycia
oraz aktualnie uzyskiwanych i prognozowanych cenach zbytu jest ekonomicznie w pełni uza-
sadniona. Spośród rozpatrywanych wariantów największa część złoża jest wykorzystana w
wariancie 1, ale efekt finansowy może być w tym przypadku znacząco zmniejszony wydat-
kami na prace profilaktyczne w rejonach występowania zagrożenia deformacjami nieciągły-
mi, polegające na wypełnieniu płytkich wyrobisk eksploatacyjnych oraz na naprawę ewentu-
alnych szkód w obiektach budowlanych, w szczególności autostrady A4 oraz bazy logistycz-
nej Panattoni Park Mysłowice i budynki biurowo – magazynowe Medicare. Natomiast ogra-
niczenia eksploatacji ze względu na ochronę tych obiektów w przypadku wariantu 3 powodu-
je mniejsze wykorzystanie złoża. W wariancie najbardziej korzystnym dla środowiska naj-
mniejsze będą koszty profilaktyki i naprawy szkód górniczych.
Pod względem przyrodniczym
Proponowany wariant 3 spowoduje najmniejsze straty w środowisku przyrodniczym.
Nie naruszy istotnych dla środowiska przyrodniczego elementów przyrody ożywionej. Wa-
riant 3 będzie realizowany pod terenami, które już wcześniej zostały zdegradowane przez
przemysł. Ponadto w obszarze realizacji wariantu zrealizowano w przeszłości inwestycje li-
niowe o charakterze międzynarodowym, których wpływ na środowisko pozostaje znaczny.
1. autostrada A4,
2. droga krajowa S1,
3. linia kolejowa nr 138 Katowice - Oświęcim,
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
231
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
4. linia kolejowa nr 134 Jaworzno-Szczakowa – Mysłowice.
Powstałe nowe obniżenia terenu na zrekultywowanych obiektach pogórniczych w po-
czatkowej fazie realizacji inwestycji mogą przyczynić się do zmiany poziomu dostępności
wody dla obecnych tam roślin. Należy zaznaczyć jednak, iż w miarę stabilizacji terenu po-
ekspoloatacyjnego poziom wód powróci do stanu pierwotnego, stwarzając tym samym wa-
runki dla egzystencji lokalnej flory i fauny.
Mogą wystąpić lokalne zmiany warunków wodnych, majace stosunkowo niewielki
wpływ na kształtowanie ekosystemów wodnych. Zmiany te będą występowały w długich od-
stępach czasowych.
Okoliczne naturalne tereny leśne, rolne nie powinny w wyniku eksploatacji górniczej
utracić warunków siedlisk przyrodniczych. W pewnym stopniu eksploatacja może przyczynic
się do zmian przyrodniczych w planowanym użytku ekologicznym „Kumaki”. Wspomniane
wyżej mogące ulec zmianom warunki wodne mogą doprowadzić do zmiany warunków siedli-
skowych na terenie planowanego użytku ekologicznego. Jednak zmiany te będą nieistotne.
Pewne nieznaczne zagrożenie dla warunków przyrodniczych przewidziane jest na tere-
nach mieszkalnych. Tereny te w większości zachowały charakter wiejski z elementami zabu-
dowy osiedlowej. Przetrwały tutaj liczne relikty dawnej gospodarki rolnej jak i ogrodów
przydomowych z typowymi dla tego typu osadnictwa elementami flory i fauny. Jednak przy
zachowaniu pewnej ostrożności da się zachować lokalne warunki siedliskowe.
Wariant 3 nie przyczyni się prawdopodobnie do utraty różnorodności przyrodniczej
w zakładanych granicach terenu górniczego. Natomiast możliwe powstanie nowych zasob-
nych w wodę obniżeń terenu może dać szansę na wytworzenie się nowych siedlisk przyrodni-
czych. Na dzień dzisiejszy niemożliwym jest zbilansowanie zysków i strat środowiskowych
generowanych przez eksploatację górniczą złoża „Brzezinka 3” ze względu na nakładanie się
nieokreślonej liczby innych czynników stresujących dla środowiska naturalnego w tym miej-
scu.
Pod względem społecznym
Planowana eksploatacja złoża „Brzezinka 3” pozwoli na stworzenie nowych miejsc pra-
cy w kopalni. W wyniku realizacji rozpatrywanej inwestycji nastąpi aktywizacja gospodarcza
regionu i zmniejszenie bezrobocia. Zwiększenie siły nabywczej mieszkańców Mysłowic
i sąsiednich miast spowoduje wzrost w innych sektorach, np. handlu i usług.Wpływy z podat-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
232
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
ków płaconych przez przedsiębiorcę oraz przez pracowników kopalni zasilą budżet miasta
i państwa.
Podjęcie eksploatacji górniczej daje społeczeństwu wiele korzyści. Ale analizując takie
przedsięwzięcie nie można pominąć akceptowalności społecznej szkód górniczych. Na prze-
ciw rosnącej świadomości mieszkańców terenów górniczych i prowadzących tutaj działalność
gospodarczą idą regulacje prawne.
W świetle obowiązujących przepisów, eksploatacja złoża jest prowadzona na podstawie
planu ruchu zakładu górniczego, określającego m.in. szczegółowy zakres eksploatacji, wiel-
kość wpływów na powierzchnię, analizę odporności obiektów budowlanych na przewidywane
wpływy oraz planowane roboty związane z zabezpieczaniem obiektów i usuwaniem szkód
spowodowanych ruchem zakładu górniczego. Każdorazowo plan ruchu jest opiniowany przez
organy samorządowe, a następnie zatwierdzany (z uwzględnieniem powyższych opinii) przez
dyrektora okręgowego urzędu górniczego. Obowiązujące przepisy dają samorządom lokal-
nym możliwość stałego i rzeczywistego wpływania na działania przedsiębiorcy górniczego,
co gwarantuje zapewnienie bezpieczeństwa mieszkańców i środowiska na terenie górniczym.
Aspekt społeczny ochrony przed szkodami górniczymi jest najbardziej eksponowany
w wariancie 3. Jest to wariant, w którym założono maksymalne ograniczenie niekorzystnych
skutków eksploatacji w obiektach budowlanych i powierzchni terenu. Zgodnie z przepisami
przedsiębiorca górniczy jest zobowiązany do naprawy wszystkich szkód spowodowanych
ruchem zakładu górniczego, ale dla właścicieli i użytkowników nieruchomości zarówno
uszkodzenia, jak i remonty mogą być obciążeniem.
Biorąc pod uwagę wszystkie kryteria oceny wariantów eksploatacji można stwier-
dzić, że optymalnym wariantem jest wariant 3, czyli najbardziej korzystny dla środowi-
ska.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
233
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
6. OKREŚLENIE PRZEWIDYWANEGO ODDZIAŁYWANIA NA
ŚRODOWISKO ANALIZOWANYCH WARIANTÓW, W TYM
RÓWNIEŻ W WYPADKU WYSTĄPIENIA POWAŻNEJ AWARII
PRZEMYSŁOWEJ, A TAKŻE MOŻLIWEGO TRANSGRANICZNEGO
ODDZIAŁYWANIA NA ŚRODOWISKO
6.1. ODDZIAŁYWANIE NA ŚRODOWISKO ANALIZOWANYCH WARIANTÓW
6.1.1. WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE
Prognozowany na podstawie danych zawartych w dokumentacji geologicznej złoża
dopływ wód podziemnych do wyrobisk górniczych na etapie budowy kopalni wyniesie około
4,2 m3/min. Wody te będą ujmowane selektywnie w miejscach koncentracji dopływów. Za-
kłada się wykorzystanie wód dołowych ujmowanych w trakcie realizacji inwestycji do po-
trzeb własnych projektowanego ZG „Brzezinka 3”.
Prognozowany dopływ wód kopalnianych (z dopływu naturalnego) do złoża „Brze-
zinka 3” w trakcie jego eksploatacji wyniesie około 2,1 m3/min. Całkowity dopływ wód do-
łowych do ZG „Brzezinka 3”, po realizacji przedsięwzięcia i uruchomieniu eksploatacji złoża
„Brzezinka 3”, wyniesie około 6,3 m3/min.
We wszystkich racjonalnych wariantach gospodarka wodno-ściekowa złoża „Brzezin-
ka 3” będzie prowadzana z wykorzystaniem projektowanego systemu odwadniania i urządzeń
należących do ZG „Brzezinka 3”. Projektowany system odwadniania, oczyszczania wód ko-
palnianych oraz wprowadzania ich do wód powierzchniowych może przyjąć prognozowane
ilości wód dołowych pochodzących z odwadniania złoża „Brzezinka 3”. Ładunek chlorków
i siarczanów dopływający z wodami dołowymi do wyrobisk podziemnych złoża „Brzezinka
3” oszacowano maksymalnie na około 246 t/d dla docelowego modelu eksploatacji złoża.
Wody pochodzące z odwadniania wyrobisk górniczych w obrębie złoża „Brzezinka 3” będą
kierowane do systemu głównego odwadniania ZG „Brzezinka 3”.
Dla projektowanego Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” przewiduje się prowadzenie
działań zmierzających do ograniczenia zrzutu ładunku sumy chlorków i siarczanów do wód
powierzchniowych, poprzez zastosowanie metod geologiczno-górniczych:
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
234
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
doszczelnianie zrobów (pustek poeksploatacyjnych) odpadami energetycznymi.
zatrzymywanie wód słonych w wyrobiskach górniczych za pomocą tam wodnych,
zagospodarowanie części najbardziej zasolonych wód dołowych na potrzeby ruchu
Zakładu Górniczego m.in. poprzez wykorzystanie tych wód w procesie podsadza-
nia wyrobisk.
Działania podejmowane przez kopalnię spowodują ograniczenie zrzutów soli do wód
powierzchniowych, ale nie eliminują konieczności odprowadzania zasolonych wód kopalnia-
nych pochodzących z odwadniania zakładu górniczego do wód powierzchniowych.
Charakterystyka głównego odwodnienia Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
Złoże „Brzezinka 3” zostanie udostępnione za pomocą dwóch równoległych upado-
wych drążonych z powierzchni w kierunku północno - zachodnim, o nachyleniu do 10°, do
osiągnięcia pokładu 510. Całkowita długość upadowych wyniesie ok. 4500 m.
Ze względu na warunki geologiczne występujące w złożu, jego udostępnienie z po-
wierzchni, będzie się odbywało w warunkach znacznego zawodnienia wyrobisk. Na pod-
stawie dotychczasowego rozpoznania można stwierdzić, że rejon złoża „Brzezinka 3” pod
względem hydrogeologicznych warunków prowadzenia robót górniczych, cechować się bę-
dzie utrudnieniami analogicznymi do tych, spotykanych w kopalniach pozbawionych warstw
nieprzepuszczalnych w nadkładzie. W omawianym rejonie karbon przykryty jest wyłącznie
utworami czwartorzędowymi, niestanowiącymi istotnej przeszkody, na drodze infiltracji wód
opadowych do górotworu karbońskiego.
Odwodnienie kopalni będzie odbywało się poprzez pompownie lokalne do przepom-
powni rejonowych stamtąd do pompowni głównej, skąd woda będzie pompowana do osadni-
ka na powierzchni. Nadmiar niewykorzystanych wód dołowych oczyszczonych z zawiesiny
zostanie odprowadzany do rzeki Przemszy poprzez ciek Przyrwa.
Charakterystyka systemu oczyszczania wód kopalnianych oraz wprowadzania ich do wód
powierzchniowych
Wody kopalniane wypompowane na powierzchnię będą wykorzystywane do potrzeb
własnych zakładu górniczego do celów niewymagających stosowania wody pitnej. Nadmiar
niewykorzystanych wód dołowych (ścieków przemysłowych) zostanie oczyszczony w osad-
nikach wód dołowych na powierzchni, a następnie wprowadzony do wód powierzchniowych.
Warunki techniczne wykonania urządzenia wodnego, czyli wylotu wód kopalnianych do cie-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
235
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
ku Przyrwa i dalej do rzeki Przemszy zostaną ustalone przez administratora odbiornika ście-
ków. Inwestor jest zobowiązany do uzyskania pozwolenia wodnoprawnego na wykonanie
urządzenia wodnego oraz na wprowadzanie wód dołowych do wód powierzchniowych.
W tabelach 6.1 – 6.3 przedstawiono: prognozę parametrów zrzutu wód kopalnianych
po uruchomieniu eksploatacji złoża „Brzezinka 3”, udział ścieków z ZG „Brzezinka 3”
w przepływie wód odbiornika (SNQ) oraz prognozę wpływu zrzutu wód kopalnianych na
wody powierzchniowe. Obliczenia wykonano dla maksymalnego średniodobowego ładunku
chlorków i siarczanów (warunki najbardziej niekorzystne) prognozowanego do wprowadzenia
do wód powierzchniowych.
Tabela 6.1
Udział ścieków z ZG „Brzezinka 3” w przepływie SNQ odbiornika.
Wyszczególnienie Jednostka Etap realizacji Etap eksploatacji
Przepływ średni niski SNQ rzeki Przemszy m3/s 12,9 12,9
Średnia dobowa ilość ścieków z ZG „Brzezinka
3” m
3/s 0,07 0,105
Przepływ SNQ z wodami kopalnianymi m3/s 12,97 13,005
Udział wód kopalnianych z ZG „Brzezinka 3”
w przepływie SNQ rzeki Przemszy % 0,54 0,81
Źródło: Mapa hydrograficzna, arkusz Katowice (M-34-63-A) i arkusz Oświęcim (M-34-63-C) GGK Warszawa
2001 r., Dane z wielolecia 1994-2013 r., IMGW Warszawa 2014 r.) oraz obliczenia własne.
Tabela 6.2
Prognoza parametrów zrzutu wód kopalnianych po uruchomieniu eksploatacji
L.p. Wyszczególnienie
Wielkość
zrzutu wód
kopalnianych
[m3/d]
Sumaryczne
stężenie
chlorków i
siarczanów
[kg/m3]
Ładunek
chlorków i
siarczanów
[t/d]
1
Prognoza dopływu wód dołowych w trakcie realiza-
cji przedsięwzięcia (ZG „Brzezinka 3”) - wody ujęte
selektywnie w miejscach koncentracji dopływów i
wykorzystywane do potrzeb własnych (technolo-
gicznych) ZG „Brzezinka 3” także po rozpoczęciu
eksploatacji złoża „Brzezinka 3”
6048 1,5 9,0
2 Prognoza dopływu wód dołowych do złoża „Brze-
zinka 3” w trakcie jego eksploatacji 3024 78,4 237
3 Prognozowany dopływ wód dołowych po realizacji
przedsięwzięcia: (1+2) 9072 27 246
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
236
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
4 Prognozowane straty wody w procesach technolo-
gicznych 572 27 15,4
5 Prognozowany zrzut wód dołowych z ZG „Brzezin-
ka 3” do wód powierzchniowych: (3-4) 8500 27 230,6
Źródło: Obliczenia własne na podstawi przyjętych założeń wg PZZ.
Tabela 6.3
Prognoza wpływu zrzutu wód kopalnianych na wody powierzchniowe
L.p. Wyszczególnienie
Natężenie
przepływu
[m3/s]
Sumaryczne
stężenie
chlorków i
siarczanów
[kg/m3]
Ładunek
chlorków i
siarczanów
[kg/s]
1 Zrzut wód kopalnianych 0,105 27 2,84
2 Przepływ SSQ- Przemsza 18,6 0,65 12,09
Z uwzględnieniem zrzutów wód kopalnianych
3 Przepływ SSQ- łącznie z wodami kopalnianymi 18,705 0,88 14,40
Źródło: Obliczenia własne na podstawie przyjętych założeń wg PZZ oraz
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2014 r. w sprawie warunków, jakie należy spełnić
przy wprowadzaniu ścieków …. (Dz.U.2014, poz.1800)
Wprowadzenie przez ZG „Brzezinka 3” wód pochodzących z odwadniania złoża
„Brzezinka 3” spowoduje relatywnie niewielkie zmiany parametrów ilościowo-jakościowych
wód rzeki Przemszy. Udział wód kopalnianych w przepływie wód rzeki Przemszy poniżej
zrzutu z ZG „Brzezinka 3” na etapie realizacji przedsięwzięcia wyniesie około 0,54%, a na
etapie eksploatacji złoża „Brzezinka 3” wyniesie około 0,81%. Należy więc stwierdzić, że
oczyszczone wody kopalniane (udział poniżej 1% w przepływie rzeki Przemszy) nie wpłyną
w istotny sposób na warunki przepływu wody w korycie rzeki Przemsza. Prognozowany jest
wzrost ilości wód kopalnianych oraz wzrost stężenia chlorków i siarczanów o około 0,23 g/l
w wodach rzeki Przemszy. Natomiast sytuacja ta nie wpłynie znacząco na klasyfikację wód w
przekroju zamykającym JCWP Przemsza od Białej Przemszy do ujścia. Prognozowane śred-
nie stężenie sumy chlorków i siarczanów utrzyma się na poziomie poniżej 1g/l.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
237
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
6.1.2. PRZYRODA
Planowana eksploatacja węgla kamiennego może przyczynić się do zmian w środowi-
sku przyrodniczym prawobrzeżnej części doliny rzeki Przemszy oraz terenów zurbanizowa-
nych w dzielnicach Mysłowic: Kosztowy, Brzezinka, Brzęczkowice. Zmiany te mogą spowo-
dować utratę istniejących zbiorowisk przyrodniczych z jednoczesną prognozą, iż te zbiorowi-
ska mogą się zregenerować i zostać zasiedlane przez gatunki rzadkie i chronione. Na tym te-
renie należy prowadzić stały monitoring, aby przebieg zmian środowiska przyrodniczego
przebiegał prawidłowo. Okoliczne naturalne tereny leśne, rolne nie powinny w wyniku eks-
ploatacji górniczej utracić warunków siedlisk przyrodniczych. Przewiduje się minimalny
i nieznaczący wpływ eksploatacji „Brzezinka 3” na samo koryto rzeki Przemszy jako lokal-
nego korytarza migracji zwierząt o znaczeniu ponadlokalnym. W przypadku zachowania
obecnej obudowy przyrodniczej brzegu rzeki Przemszy nie zostanie utracona łączność po-
między krańcowymi obszarami docelowymi migracji zwierząt. Ingerencja w szatę roślinną
„Miejsca Trzech Cesarzy” oraz wideł rzek Białej Przemszy i Czarnej Przemszy nie doprowa-
dzi do żadnych zmian w funkcjonowaniu korytarza migracyjnego lokalnych proweniencji.
W pewnym stopniu eksploatacja może przyczynić się do zmian przyrodniczych w pla-
nowanym użytku ekologicznym „Kumaki”. Mogące ulec zmianom warunki wodne mogą do-
prowadzić do utraty warunków siedliskowych na terenie planowanego użytku ekologicznego.
Ze względu na hydrologiczne połącznie planowanego obszaru chronionego ze zbior-
nikiem wodnym w okolicach Transguru istnieje możliwość czasowego pogorszenia dobrosta-
nu chronionych elementów przyrody ożywionej. Zmianie mogą ulec warunki wodne, co może
się przyczynić do odpływu wód powierzchniowych, co w konsekwencji może doprowadzić
do utraty warunków siedliskowych na terenie planowanego użytku ekologicznego.
6.1.3. WPŁYW PROJEKTOWANEJ EKSPLOATACJI NA POWIERZCHNIĘ TERENU
Zarys dokonanej eksploatacji górniczej w rozpatrywanym obszarze
Pokład 510 w granicach złoża „Brzezinka 3” nie był dotychczas eksploatowany. Cha-
rakterystykę dokonanej eksploatacji górniczej w pokładach wyżej leżących przeprowadzono
na podstawie map pokładowych w skali 1: 2 000 i 1: 5 000. Materiały archiwalne pochodzą ze
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
238
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
zbiorów Archiwum Dokumentacji Mierniczo-Geologicznej przy Wyższym Urzędzie Górni-
czym w Katowicach.
Na obszarze określonym w planie poziomym granicami złoża „Brzezinka 3” początki
górnictwa sięgają pierwszej połowy XIX w. Eksploatację złoża węgla kamiennego prowadzo-
no w warstwach łaziskich w trzech pokładach 212, 215 (na mapach Tauron Wydobycie S.A.
oznaczony jako 301), 216 (na mapach Tauron Wydobycie S.A. oznaczony jako 302) oraz w
warstwach orzeskich – w pokładzie 304/2 (na mapach Tauron Wydobycie S.A. – 304) do głę-
bokości 230 m. Działalność górniczą w tym rejonie można podzielić na dwa okresy. Od 1810
roku do 1931 roku na analizowanym obszarze istniało kilkanaście kopalń, m. in. „Theodor”,
„Louise”, „Leopoldine”, „Hans”, „Wanda”, „Nowa Przemsza”, ,,Bartelmus”, „Carlssegen”,
„Friedrichsglück”, „Maximilian”, „Josepha”, które prowadziły wydobycie węgla w wyżej
wymienionych pokładach. Głównym sposobem eksploatacji kopaliny był system zabierkowy
z zawałem stropu oraz system chodnikowy. W rejonie wychodni pokłady były udostępniane z
powierzchni sztolniami, a sporadycznie złoże węgla eksploatowano odkrywką, szczególnie w
pokładzie 215 (301) na obszarze nad północno-zachodnią częścią złoża „Brzezinka 3”. Nato-
miast w latach 1971 – 1982 kopalnia „Jan Kanty” wznowiła eksploatację pokładu 304/2 nad
północną częścią złoża „Brzezinka 3”, systemem ubierkowym z zawałem stropu oraz syste-
mem ścianowym z podsadzką hydrauliczną, w mniejszym zakresie z zawałem stropu. Eksplo-
atacja górnicza w poszczególnych pokładach miała następujący przebieg:
w pokładzie 212
– w latach 1819 - 1876 na głębokości 5 ÷ 40 m wybrano pokład na wysokość
2,3 ÷ 2,9 m, systemem zabierkowym z zawałem stropu, nad południowo-zachodnią
częścią złoża, w rejonie ulic Kokota, Fików, Orzechowej, Rymera;
w pokładzie 215 (301)
– w latach 1810 - 1893 na głębokości 5 ÷ 45 m eksploatowano pokład na wysokość
3,2 ÷ 3,6 m, systemem zabierkowym z zawałem stropu i systemem chodnikowym,
nad północną częścią złoża, pod autostradą A4, w rejonie węzła Brzęczkowice;
– w latach 1825 - 1931 na głębokości 10 ÷ 80 m eksploatowano pokład na wysokość
2,2 ÷ 4,1 m, systemem odkrywkowym, zabierkowym z zawałem stropu, nad za-
chodnią częścią złoża, w rejonie ulic Laryskiej, Spokojnej, Kubicy, Hutniczej;
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
239
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
– w latach 1862 - 1915 na głębokości 80 ÷ 130 m eksploatowano pokład na wysokość
2,4 ÷ 4,1 m, systemem zabierkowym z zawałem stropu, nad zachodnią częścią zło-
ża, w rejonie ulic Dworcowej i Rymera;
– w latach 1916 - 1924 na głębokości 190 ÷ 210 m eksploatowano pokład na wyso-
kość 3,0 ÷ 3,4 m, systemem chodnikowym, nad południowo-wschodnią częścią
złoża, w rejonie ulic Chrzanowskiej i Białobrzeskiej;
– w latach 1923 - 1925 na głębokości 185 ÷ 200 m eksploatowano pokład na wyso-
kość 3,4 ÷ 3,8 m, systemem zabierkowym z zawałem stropu, nad wschodnią czę-
ścią złoża, w rejonie ulic Chrzanowskiej i Cmentarnej;
w pokładzie 216 (302)
– w latach 1889 - 1908 na głębokości 30 ÷ 80 m wybrano pokład na wysokość
1,5 ÷ 2,1 m, systemem chodnikowym, nad zachodnią częścią złoża, w rejonie ulic
Laryskiej, Fabrycznej, Dworcowej;
– w latach 1889 - 1907 na głębokości 80 ÷ 145 m wybrano pokład na wysokość
1,5 ÷ 2,4 m, systemem chodnikowym, nad południową części złoża, w rejonie ulic
Chrzanowskiej i Kokota;
w pokładzie 304/2 (304)
– w latach 1810 - 1856 na głębokości 10 ÷ 20 m eksploatowano pokład na wysokość
3,3 ÷ 3,8 m, systemem zabierkowym z zawałem stropu, na północny zachód powy-
żej granicy złoża, w rejonie ulic Żeromskiego, Oświęcimskiej, Krótkiej, Ziętka;
– w latach 1900 - 1904 na głębokości 150 ÷ 185 m eksploatowano pokład na wyso-
kość 2,4 ÷ 3,3 m, systemem zabierkowym z zawałem stropu i systemem chodniko-
wym, nad zachodnią częścią złoża, w rejonie ulic Laryskiej i Dworcowej;
– w latach 1900 - 1903 oraz 1916 - 1925 na głębokości 175 ÷ 230 m eksploatowano
pokład na wysokość 2,2 ÷ 3,4 m, systemem zabierkowym z zawałem stropu i sys-
temem chodnikowym, nad południową częścią złoża, w rejonie ulic Dworcowej
i Kokota;
– w latach 1906 - 1926 na głębokości 105 ÷ 180 m eksploatowano pokład na wyso-
kość 3,9 ÷ 4,6 m, systemem zabierkowym z zawałem stropu, nad północno-
zachodnią częścią złoża, w rejonie ulic Polnej i Reja;
– w latach 1911 - 1925 na głębokości 135 ÷ 205 m eksploatowano pokład na wyso-
kość 2,4 ÷ 4,4 m, systemem zabierkowym z zawałem stropu i systemem chodniko-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
240
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
wym, nad północno-wschodnią częścią złoża, w rejonie ulic Stoińskiego, Reja,
Chrzanowskiej;
– w latach 1914 - 1924 na głębokości 185 ÷ 205 m eksploatowano pokład na wyso-
kość 2,3 ÷ 3,4 m, systemem zabierkowym z zawałem stropu i systemem chodniko-
wym, nad centralną częścią złoża, w rejonie ulic Chrzanowskiej i Dworcowej;
– w latach 1918 - 1925 na głębokości 130 ÷ 150 m eksploatowano pokład na wyso-
kość 1,9 ÷ 3,3 m, systemem zabierkowym z zawałem stropu i systemem chodniko-
wym, powyżej zachodniej granicy złoża, w rejonie ulic Leśnej, Orzeszkowej, Lary-
skiej;
– w latach 1922 - 1925 na głębokości 150 ÷ 180 m eksploatowano pokład na wyso-
kość 1,5 ÷ 2,2 m, systemem zabierkowym z zawałem stropu i systemem chodniko-
wym, nad południowo-zachodnią częścią złoża, w rejonie ulic Dworcowej, Fa-
brycznej, Dolnej;
– w latach 1923 - 1925 na głębokości 90 ÷ 120 m eksploatowano pokład na wysokość
2,0 ÷ 2,2 m, systemem zabierkowym z zawałem stropu i systemem chodnikowym,
powyżej północno-zachodniej granicy złoża, w rejonie stadionu przy ul. Leśnej;
– w latach 1971 - 1973 na głębokości 25 ÷ 45 m wybrano pokład na wysokość
3,0 ÷ 3,6 m, systemem ubierkowym z zawałem stropu, nad północną częścią złoża,
w rejonie ulic Hlonda i Wały;
– w latach 1972 - 1973 na głębokości 20 ÷ 45 m wybrano pokład na wysokość
3,2 ÷ 3,5 m, systemem ubierkowym z zawałem stropu, nad północną granicą złoża,
w rejonie ulic Krótkiej i Ziętka;
– w latach 1973 - 1982 na głębokości 80 ÷ 115 m wybrano pokład na wysokość
1,9 ÷ 3,8 m, systemem ścianowym z podsadzką hydrauliczną, nad północną częścią
złoża, w rejonie ulic Kawy, Ziętka, Kolejowej, Brzęczkowickiej;
– w latach 1974 - 1978 na głębokości 30 ÷ 80 m wybrano pokład na wysokość
2,4 ÷ 3,8 m, systemem ścianowym z podsadzką hydrauliczną, nad północną częścią
złoża, w rejonie ulic Hlonda, Nygi, Ziętka, Oświęcimskiej, Kolejowej, Kawy;
– w latach 1979 - 1981 na głębokości 55 ÷ 80 m wybrano pokład na wysokość
1,9 ÷ 2,2 m, systemem ścianowym z podsadzką hydrauliczną, nad północno-
zachodnią granicą złoża, pod torami kolejowymi, w rejonie ul. Kolejowej i auto-
strady A4,
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
241
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
– w latach 1982 - 1985 na głębokości 85 ÷ 150 m wybrano pokład na wysokość
2,3 ÷ 2,8 m, systemem ścianowym z podsadzką hydrauliczną, nad północno-
wschodnią granicą złoża, pod rzeką Przemszą w rejonie obwodnicy wschodniej.
Położenie wyrobisk opisano odnosząc się do aktualnego zagospodarowania po-
wierzchni, ale w wielu przypadkach wtedy, gdy prowadzono wybierkę tych obiektów jeszcze
nie było. Zroby płytkiej eksploatacji górniczej na głębokości do 80 m znajdują się w pokła-
dach 212, 215 (301), 216 (302) i 304/2 (304) powyżej złoża „Brzezinka 3”, a ich zarys został
przedstawiony na załączniku 9.
Przyjmuje się, że zroby położone na głębokości do 80 m (w zestawieniu powyżej za-
znaczono pogrubioną czcionką) stwarzają zagrożenie deformacjami nieciągłymi w formie
zapadlisk.
Ocena zagrożenia powierzchni deformacjami nieciągłymi w rejonach występowania
zrobów płytkiej eksploatacji górniczej
Eksploatacja górnicza kopalin wpływa na środowisko, a w szczególności na po-
wierzchnię terenu i masyw skalny. Charakter i skala tych oddziaływań zależy od warunków
geologiczno-górniczych terenu górniczego, w tym od rodzajów skał, ich właściwości
i sposobu zalegania, warunków hydrogeologicznych, metody i głębokości eksploatacji, rodza-
ju i miąższości wydobywanej kopaliny. Z punktu widzenia charakteru zagospodarowania po-
wierzchni w analizach geologiczno - inżynierskich najważniejsze są oddziaływania i prze-
kształcenia geomechaniczne oraz hydrogeologiczne. Wyróżnione oddziaływania mogą wy-
stępować w różnym zakresie i skali w zależności od sposobu eksploatacji, rodzaju kopaliny
i specyfiki warunków geologiczno – górniczych.
Przekształcenia geomechaniczne, w szczególności pozostawienie w górotworze na
małej głębokości pustek, mogą być powodem nieciągłych deformacji powierzchni.
W zależności od typu budowy geologicznej warstw nadkładu oraz warunków hydrogeolo-
gicznych, pustki są przyczyną nagłych ruchów powierzchni ujawniających się w postaci lejów
zapadliskowych, szczelin i progów (deformacje nieciągłe) względnie postępujących w długim
okresie czasu nieregularnych obniżeń powierzchni (deformacje quasi ciągłe).
Nieciągłe deformacje powierzchni ujawniają się w rejonach przeprowadzonej eksploa-
tacji (w obszarze GZW) niejednokrotnie po wielu latach od jej zakończenia, a czas ich wystą-
pienia nie jest prognozowalny.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
242
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Dla potrzeb niniejszego raportu nad udokumentowanym złożem „Brzezinka 3” zazna-
czono położenie płytkiej eksploatacji węgla kamiennego na terenach zlikwidowanych kopalń
w Mysłowicach i w Jaworznie (załącznik 9). Prowadzono ją w następujących częściach ob-
szaru objętego opracowaniem (numery parcel w nawiasach zgodne
z oznaczeniem na załączniku 9):
– w północnej części eksploatacja z zawałem stropu w pokładzie 304/2 (parcele 1 - 3) na
głębokości od 10 m do 45 m na wysokość około 3,0 ÷ 3,8 m, w XIX wieku, a także
późniejsze w drugiej połowie XX wieku (kopalnia „Jan Kanty”), rejon zabudowy
Brzęczkowic,
– w północnej części eksploatacja z podsadzką hydrauliczną w pokładzie 304/2 (parcele
4 i 5) na głębokości od 30 m do 80 m na wysokość około 1,9 ÷ 3,8 m, w drugiej poło-
wie XX wieku (kopalnia „Jan Kanty”), rejon zabudowy Brzęczkowic, linii kolejowych
i autostrady,
– w północnej i środkowej części eksploatowano pokład 215 (parcela 6) na głębokości
5 ÷ 45 m, na wysokość 3,2 ÷ 3,7 m w XIX wieku, w rejonie autostrady A4
i skrzyżowania z obwodnicą wschodnią GOP,
– w południowej części eksploatowano pokład 215 (parcela 7) na głębokości 10 ÷ 80 m,
na wysokość 2,2 ÷ 4,1 m w XIX wieku, na południe od autostrady A4 i skrzyżowania
z obwodnicą wschodnią GOP, w rejonie dzielnicy Brzezinka,
– w zachodniej części eksploatowano pokład 216 (parcela 7) chodnikami, na głębokości
30 ÷ 75 m, na wysokość 1,5 ÷ 2,1 m w II połowie XIX wieku i I połowie XX wieku,
w rejonie dzielnicy Larysz,
– w południowej części eksploatowano pokład 212 (parcela 8) na głębokości 5 ÷ 40 m,
na wysokość 2,3 ÷ 2,9 m w XIX wieku, w rejonie zabudowy dzielnicy Kosztowy.
Istotnym elementem oceny zagrożenia powierzchni jest ocena warunków hydrogeolo-
gicznych, zawodnienia zrobów.
W ocenie wpływów dokonanej płytkiej eksploatacji na powierzchnię stosuje się różne
skale oceny zagrożenia. Jedną z nich, opracowaną dla potrzeb oceny możliwości wykorzysta-
nia powierzchni terenów zlikwidowanych kopalń pod obiekty budowlane, jest kategoryzacja
przedstawiona w tabeli 6.4, opracowana na zamówienie Ministra Środowiska [Zasady …,
2009].
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
243
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Tabela 6.4
Kategorie zagrożenia terenu nad płytką eksploatacją ze względu na ograniczenia
w wykorzystaniu dla celów budownictwa [Zasady …, 2009]
Kategoria Stopień przekszt-
ałcenia poek-sploatacyjnego
Ograniczenia w budowlanym wykorzystaniu
Zagrożenia Uwagi
A Mało przekształco-
ny
Teren przydatny przy występowa-niu gruntów no-śnych i zaleganiu zwierciadła wody poniżej 2 m
Praktycznie niewystępują
Dla wykluczenia drobnych uszkodzeń elementów wykoń-czeniowych i architektonicz-nych zaleca się rozważyć po-trzebę wzmocnienia konstrukcji obiektu
B1
Przekształcony Teren przydatny warunkowo
Deformacje ciągłe przy obniżeniach niepowodu-
jących podtopień
Po 5 latach od zakończenia eksploatacji można teren zali-czyć do kategorii A
B2
Deformacje nieciągłe o stopniu
zagrożenia
małym B 2,1
1) W przypadku płytkiej eksploat-acji podziemnej kopalin i otwo-rowej siarki oraz obecności szybów stwarzających zagroże-nia zaliczone do stopni B2,1 B2,2 możliwe jest uzdatnienie terenu do zabudowy przez podsadze-nie pustek lub zastosowanie specjalnych sposobów posado-wienia obiektów budowlanych. W terenach o stopniu zagroże-nia B2,3 w zależności od analizy ryzyka należy rozważyć zali-czenie ich do kategorii C
średnim B 2,2
2)
dużym B2,33)
B3 Gazowe Zagrożenia czasowe
C Silnie przekszt-
ałcony Teren nieprzydatny
Zalewiska i podtopienia, rejony zagrożone powsta-niem osuwisk oraz wiel-
kopowierzchniowych lejów zapadliskowych (w
tym na przykład strefy bezpieczeństwa wyzna-czone wokół niezlikwi-
dowanych szybów)
Zaleca się wyłączyć z zabudo-wy rejony niezlikwidowanych szybów, eksploatacji otworo-wej, pasy ochronne wyrobisk odkrywkowych, tereny hałd, zwałowisk zewnętrznych i wewnętrznych oraz strefy ochronne wokół nich. Wyko-rzystanie terenu w kierunku innym niż budowlany (tereny zielone, rekreacyjne itp.)
gdzie:
1) Przy spełnieniu wszystkich niżej wymienionych warunków:
brak zapadlisk,
brak zjawisk sufozyjnych,
wyrobiska pionowe i pochyłe mające połączenia z powierzchnią o znanym sposobie likwidacji,
grubość zwięzłych skał stropowych, co najmniej pięciokrotnie większa niż wyrobisk górniczych. 2)
Przy wystąpieniu co najmniej jednego z niżej wymienionych warunków
występują zapadliska o średnicy poniżej 3 m,
występują progi,
występują szczeliny,
występują szyby i szybiki o nieznanym sposobie likwidacji,
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
244
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
grubość zwięzłych skał stropowych mniejsza od pięciokrotnej, a większa od trzykrotnej wysokości wy-
robisk górniczych,
wyrobiska pionowe i pochyłe o nieznanym sposobie likwidacji. 3)
Przy wystąpieniu jednego z niżej wymienionych warunków
występują zapadliska o średnicy powyżej 3 m,
występują progi,
występują szczeliny,
występują zjawiska sufozyjne,
grubość zwięzłych skał stropowych mniejsza od trzykrotnej wysokości wyrobisk górniczych,
występują „biedaszyby”,
występują zjawiska pożarowe w rejonach płytkiej eksploatacji węgla,
występują intensywne zjawiska parasejsmiczne.
W świetle powyższych zasad wszystkie rejony płytkiej eksploatacji w analizowanym
obszarze można zaliczyć do kategorii B, ponieważ są to tereny przekształcone przez działal-
ność górniczą. W obrębie parcel 5 i 6 (oznaczenie parcel na załączniku 9), z uwagi na sposób
likwidacji zrobów podsadzką hydrauliczną, zagrożenia można uznać za małe, czyli zaliczyć
ten teren do kategorii B1. Natomiast zroby w pozostałych parcelach, przy założeniu, że nie są
zatopione, kwalifikuje się do kategorii B2, czyli zagrożenia w stopniu średnim.
Z doświadczenia wynika, że płytkie zroby występujące w obszarze objętym wpływami
projektowanej eksploatacji złoża „Brzezinka 3” powinny być już zatopione, co jest okoliczno-
ścią korzystną.
Stan zagospodarowania powierzchni wskazuje na to, że zagrożenie w obrębie katego-
rii B2 również nie może być znaczne. Należy przyjąć, że budowę obiektów na terenie Mysło-
wic poprzedzały badania przydatności podłoża, które wykluczały zagrożenie zapadliskami.
Jednak warunkiem prowadzenia eksploatacji w ramach uzyskanej koncesji powinno
być przeprowadzenie oceny konieczności wykonania badań stanu górotworu z uwagi na moż-
liwe zagrożenie deformacjami nieciągłymi.
Zarys prowadzonej eksploatacji przez inne podmioty w rozpatrywanym obszarze
W rozpatrywanym rejonie będą prowadzić eksploatację węgla kamiennego dwa pod-
mioty:
– Tauron Wydobycie S.A. w części południowo – wschodniej (w latach 2023 – 2035) i na
wschodnim obrzeżu (w latach 2030 – 2031),
– Katowicki Holding Węglowy S.A. Oddział KWK „Mysłowice – Wesoła” na zachodnim
obrzeżu (do 2020 roku).
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
245
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
1. Tauron Wydobycie S.A. planuje uzyskanie koncesji na wydobywanie węgla ze złoża
„Brzezinka 1”, które obejmuje pokłady od 211 do 318/3, głównie poza obszarem, w któ-
rym zlokalizowane jest złoże „Brzezinka 3”. Jedynie nad częścią południowo –
wschodnią złoża „Brzezinka 3”. Tauron Wydobycie S.A. planuje eksploatację płytszych
pokładów (mapa nakładania się wpływów stanowi załącznik 20). W projekcie zagospo-
darowania złoża Tauron Wydobycie S.A. zaplanował eksploatację w części południowo –
wschodniej analizowanego obszaru w dwóch pokładach: 301 (lata 2023 – 2029) i 304/2
(lata 2031 – 2035). W każdym będzie uruchomionych 5 ścian. Eksploatacja będzie pro-
wadzona systemem ścianowym z zawałem stropu, na wysokość 2,4 ÷ 3,8 m w pokładzie
301 oraz 1,8 ÷ 2,3 m w pokładzie 304/2. Pokłady zalegają na głębokości 250 ÷ 450 m.
Eksploatacja będzie prowadzona głównie pod terenami leśnymi, na południowy wschód
od obiektów Panattoni Park Mysłowice i Medicare. Postęp eksploatacji będzie ze wscho-
du na zachód, natomiast ściany będą prowadzone z południa na północ. Oznacza to, że
eksploatacja projektowana Tauron Wydobycie S.A. w złożu „Brzezinka 1” w pokładach
301 i 304/2 będzie rozpoczynana w odległości poziomej około 1,3 km od granicy złoża
„Brzezinka 3”, a następnie będzie się do niego zbliżać. Ostatnie ściany w każdym z tych
pokładów będą się pokrywać w planie poziomym z projektowaną eksploatacją w złożu
„Brzezinka 3” tylko na końcowym wybiegu. Eksploatację złoża „Brzezinka 3” zaplano-
wano w tym rejonie na lata 2021 – 2024. Tauron Wydobycie S.A. rozpocznie tu działal-
ność w 2028 roku, czyli kilka lat później.
Pod wschodnim obrzeżem Tauron Wydobycie S.A. zaplanował na przełom lat 2030
i 2031 zawałową eksploatację pokładu 301 jedną niewielką ścianą o wysokości 3,2 m.
Głębokość pokładu w tej części wynosi około 200 m. Eksploatacja będzie prowadzona
głównie pod terenami leśnymi, rozciągającymi się pomiędzy Przemszą a autostradą, w re-
jonie Wysokiego Brzegu. W planie poziomym ta ściana nie będzie się pokrywać z pro-
jektowaną eksploatacją w złożu „Brzezinka 3”. Jej postęp będzie z południowego wscho-
du na północny zachód, czyli front będzie się zbliżał do granicy złoża „Brzezinka 3”, któ-
re w tym rejonie będzie przedmiotem eksploatacji w latach 2023 i 2027. Zatem eksploat-
acja Tauron Wydobycie S.A. w tym rejonie będzie prowadzona kilka lat później.
2. Katowicki Holding Węglowy S.A. Oddział KWK „Mysłowice – Wesoła” będzie prowa-
dził eksploatację na zachód od złoża „Brzezinka 3”. W Dodatku nr 5 do projektu zago-
spodarowania złoża węgla kamiennego zaplanowano działalność górniczą do 2020 roku.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
246
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Przedmiotem eksploatacji będzie pokład 510 w części poza złożem „Brzezinka 3”. Na
podstawie udostępnionej przez KWK „Mysłowice – Wesoła” mapy prognozowanych
wpływów można stwierdzić, że w złożu „Wesoła” eksploatacja będzie prowadzona w są-
siedztwie autostrady, na odcinku pomiędzy węzłem z Obrzeżną Zachodnią a wiaduktem
kolejowym (nad linią Katowice – Oświęcim). Jest to rejon północno – zachodniej granicy
złoża Brzezinka 3. W złożu „Mysłowice” zaprojektowano ściany w rejonie ulic Laryskiej
i Pukowca (w dzielnicy Larysz) oraz ulicy PCK (w dzielnicy Krasowy). Eksploatacja
w złożu „Mysłowice” sąsiaduje z częścią zachodnią i południowo – zachodnią złoża
„Brzezinka 3”. Eksploatacja KWK „Mysłowice – Wesoła” będzie wyprzedzać przedmio-
tową eksploatację w złożu „Brzezinka 3” o co najmniej kilka lat. W rejonie autostrady A4
jest to nawet ponad dwadzieścia lat.
Katowicki Holding Węglowy S.A. ma koncesję na eksploatację złoża ważną do
31.08.2020 r. Należy dodać, że w piśmie z dnia 08.01.2015 r., skierowanym do
BRZEZINKA Sp. z o.o. SKA, KHW S.A. informuje o tym, że zamierza prowadzić
w rozpatrywanym rejonie dalszą eksploatację górniczą, co będzie przedmiotem wniosku
o udzielenie koncesji.
Wpływ projektowanej eksploatacji na powierzchnię
Prognozę deformacji powierzchni spowodowanej projektowaną eksploatacją górniczą
przeprowadzono przy użyciu programu komputerowego SZKODY wersja 5.0, opracowanego
przez dr E. Jędrzejca w Głównym Instytucie Górnictwa w oparciu o klasyczne wzory teorii
Knothego – Budryka.
Do obliczeń przyjęto wartości parametrów i współczynników teorii na podstawie do-
tychczasowych doświadczeń Głównego Instytutu Górnictwa w zakresie prognozowania de-
formacji oraz zgodnie z wiedzą wynikającą z analizy wyników obserwacji prowadzonych
w różnych rejonach Górnośląskiego Zagłębia Węglowego.
Przyjęto wartość współczynnika czasu równą nieskończoności, czyli tak określono de-
formacje, jakby powstawały na powierzchni natychmiast, równocześnie z postępem eksploat-
acji. Jest to założenie, przy którym wpływ tego czynnika jest najmniej korzystny. Zatem
można je traktować, jako dające pewien zapas bezpieczeństwa.
Przyjęte wartości parametrów i współczynników są następujące:
– parametr rozproszenia wpływów głównych
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
247
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
tgβ = 1,5
– współczynnik eksploatacyjny dla eksploatacji chodnikowej z podsadzką hydrauliczną
z filarami o szerokości 18 m i 24 m
a = 0,10
z filarami o szerokości 30 m
a = 0,05
– współczynnik czasu
c = ∞ rok-1
– współczynnik proporcjonalności przemieszczeń poziomych do nachyleń
B = 0,32r
gdzie
r = H/tgβ
H – głębokość eksploatacji
Wyniki obliczeń przedstawiono w formie map izolinii prognozowanych obniżeń i ka-
tegorii terenu górniczego, które są załącznikami 11, 12 i 13, odpowiednio dla kolejnych wa-
riantów eksploatacji.
Wpływy eksploatacji w formie deformacji ciągłych będą się ujawniać na projektowa-
nym Terenie Górniczym „Brzezinka 3” w okresie 2022 – 2051. Jednak poszczególne rejony
będą w zasięgu wpływów eksploatacji w krótszym czasie.
Eksploatacja górnicza złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” spowoduje deformacje
nieprzekraczające I kat. terenów górniczych na powierzchni w obszarze położonym we
wschodniej części Mysłowic (załączniki 11, 12 i 13). Tylko w bardzo małym zakresie w za-
sięgu oddziaływania znajdzie się Sosnowiec i w niewielkim – Jaworzno. W Mysłowicach
wpływy będę się ujawniać w dzielnicach: Brzęczkowice, Brzezinka, Kosztowy, Larysz i Haj-
dowizna. Zgodnie z instrukcją Głównego Instytutu Górnictwa granicę wpływów istotnych ze
względu na ochronę obiektów budowlanych wyznaczają wartości graniczne wskaźników de-
formacji powierzchni pomiędzy 0 a I kategorią terenu górniczego [Zasady…, 2000]. Wpływy
istotne, to takie, które są rozpatrywane ze względu na ochronę obiektów budowlanych. Poza
ich zasięgiem nie można wykluczyć niekorzystnego wpływu na obiekty w złym stanie tech-
nicznym oraz obiekty o szczególnym znaczeniu z uwagi na ich wartość użytkową lub archi-
tektoniczną.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
248
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
W tabeli 6.5 przedstawiono podział terenów górniczych z uwagi na deformacje ciągłe
powierzchni w zależności od wartości wskaźników deformacji powierzchni: nachylenia T,
promienia krzywizny R i odkształcenia poziomego ε, odpowiadających małej prędkości eks-
ploatacji. Prędkość małą zdefiniowano w instrukcji, jako nie większą od 50 m/miesiąc
i 2,5 m/dobę. Za taką można przyjąć prędkość, z jaką będzie prowadzona eksploatacja złoża
„Brzezinka 3”.
Oceniając wpływ deformacji podłoża na obiekt budowlany stosuje się pojęcie katego-
rii odporności. Kategorie te odpowiadają kategoriom terenu górniczego przy założeniu nie-
przekroczenia małej uciążliwości użytkowania obiektów. Bezpieczeństwo użytkowania
obiektów o kategorii równej lub wyższej kategorii terenu jest zapewnione [Zasady…, 2000].
Projektowana eksploatacja złoża „Brzezinka 3” spowoduje deformacje powierzchni o
wartościach wskaźników mieszczących się w przedziale dopuszczalnych dla terenów górni-
czych 0 i I kategorii. Powierzchnia obszaru objętego wpływami I kategorii wynosi, w zależ-
ności od wariantu, 6,26 ÷ 9,98 km2. Powierzchnia obszaru objętego wpływami 0 kategorii
wynosi natomiast, w zależności od wariantu, 2,31 ÷ 6,03 km2.
Tabela 6.5
Kategorie terenu górniczego [Zasady ..., 2000]
Kategoria
Wartość spodziewanych deformacji
nachylenie T mm/m
promień krzywizny R
km
odkształcenie pozi-ome
mm/m
0 T 0,5 R 40 0,3
I 0,5 < T 2,5 40 > R 20 1,5
II 2,5 < T 5 20 > R 12 1,5 < 3
III 5 < T 10 12 > R 6 3 < 6
IV 10 < T 15 6 > R 4 6 < 9
V T > 15 R < 4 > 9
Na terenie górniczym I kategorii niższą kategorię odporności mają tylko obiekty o ka-
tegorii 0. Zgodnie z instrukcją GIG [Zasady…, 2000] uciążliwość ich użytkowania może być
średnia lub duża, a bezpieczeństwo obiektów należy sprawdzić.
Na terenach górniczych obiekty o odporności 0 kategorii należą statystycznie do naj-
mniej licznych. Należy się spodziewać, że tak też jest w przypadku obszaru objętego wpły-
wami eksploatacji projektowanej złoża „Brzezinka 3”.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
249
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Na podstawie analizy map i innych dokumentów można stwierdzić, że szczegółowych
badań będą wymagały obiekty Panattoni Park Mysłowice i Medicare. Ze względu na ich wy-
miary i funkcję a także brak przystosowania konstrukcji do przenoszenia deformacji podłoża
nie można wykluczyć, że wymogi ich ochrony są szczególne.
W przypadku realizacji wariantu 1, czyli zaproponowanego przez Inwestora, po-
wierzchnia obniży się najbardziej w Brzezince (załącznik 11). Eksploatacja prowadzona
przez 30 lat spowoduje maksymalne osiadanie 0,50 m. Największe nachylenia powierzchni,
o wartości 0,9 mm/m, wystąpią w części północnej analizowanego obszaru, na wschodnim
obrzeżu osiedla Powstańców Śląskich. W tym samym rejonie będą największe odkształcenia
rozciągające, do +0,5 mm/m. Natomiast odkształcenia ściskające o maksymalnej wartości -
0,7 mm/m wystąpią czasowo w części południowo – wschodniej analizowanego obszaru,
w pasie rozciągającym się na wschód od Wschodniej Obwodnicy GOP (droga S1), prawie
równolegle do niej. Prognozowane nachylenia i odkształcenia kwalifikują powierzchnię do
0 i I kategorii terenów górniczych (załącznik 11). Przy czym ich maksymalne wartości nie są
większe nawet od połowy wartości dopuszczalnych dla I kategorii. Wpływy rzędu I kategorii
w wariancie zaproponowanym przez Inwestora będą się ujawniać na obszarze 9,98 km2.
W wyniku prowadzenia eksploatacji według wariantu 2 - racjonalnego wariantu al-
ternatywnego, deformacje rzędu I kategorii ujawnią się na obszarze 8,76 km2, czyli w mniej-
szym zakresie, jak w przypadku wariantu 1. Zaproponowana zmiana spowoduje, że poza za-
sięgiem takich wpływów będzie węzeł Brzęczkowice i autostrada A4 na zachód od niego (za-
łącznik 12). Skutkiem eksploatacji zaplanowanej na 30 lat będzie obniżenie powierzchni
o maksymalnej wartości 0,50 m w Brzezince. Największe nachylenia powierzchni, o wartości
0,9 mm/m, a także największe odkształcenia rozciągające, do +0,5 mm/m, wystąpią w części
północnej analizowanego obszaru, na wschodnim obrzeżu osiedla Powstańców Śląskich. Na-
tomiast odkształcenia ściskające o maksymalnej wartości -0,7 mm/m wystąpią czasowo w
części południowo – wschodniej analizowanego obszaru, w pasie rozciągającym się na
wschód od drogi S1, prawie równolegle do niej. Prognozowane nachylenia i odkształcenia
kwalifikują powierzchnię do I kategorii terenów górniczych. Należy zwrócić uwagę na to, że
ich maksymalne wartości są mniejsze od połowy wartości dopuszczalnych dla tej kategorii.
Eksploatacja prowadzona według wariantu 3, czyli najbardziej korzystnego dla
środowiska, spowoduje deformacje powierzchni, kwalifikujące teren do I kategorii na obsza-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
250
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
rze 6,26 km2, tj. w najmniejszym zakresie spośród rozpatrywanych wariantów. Warto podkre-
ślić, że przy realizacji tego wariantu 6,03 km2
powierzchni terenu górniczego znajdzie się w
0 kategorii, co stanowi 49,1 % całości terenu górniczego.
Poza zasięgiem wpływów będzie – tak jak w przypadku wariantu 2 – węzeł Brzęcz-
kowice i autostrada A4 na zachód od niego. Ograniczenia eksploatacji skutkuje też wyelimi-
nowaniem deformacji podłoża w rejonie bazy logistycznej Panattoni Park Mysłowice oraz
zabudowy mieszkaniowej dzielnicy Kosztowy (osiedle Zawadzkiego, osiedle budynków jed-
norodzinnych w rejonie ulicy Heleny i Józefa Fików oraz zabudowa wzdłuż ulicy Adama
Dzióbka). Na powierzchni można wyróżnić 3 rejony objęte wpływami projektowanej eksploa-
tacji górniczej (załącznik 13):
– w Brzęczkowicach, na północ od autostrady A4, gdzie wskaźniki osiągną maksymalne
wartości
obniżenia do 0,47 m w rejonie osiedla Powstańców Śląskich (w latach 2044 –
2051),
nachylenia powierzchni o wartości 0,9 mm/m we wschodniej części osiedla Po-
wstańców Śląskich,
odkształcenia rozciągające do +0,5 mm/m w północno - wschodniej części osie-
dla Powstańców Śląskich,
odkształcenia ściskające o maksymalnej wartości -0,7 mm/m na zachód od
ul. J. Ziętka,
– w Brzezince, na południe od autostrady A4 i na północ od bazy logistycznej Panattoni
Park Mysłowice, gdzie wskaźniki osiągną największe wartości
obniżenia do 0,48 m w dzielnicy Brzezinka (w latach 2033 – 2045),
nachylenia powierzchni o wartości 0,8 mm/m w rejonie wiaduktu w ciągu ulicy
Laryskiej nad torami kolejowymi linii Katowice – Oświęcim,
odkształcenia rozciągające do +0,4 mm/m na obszarach zabudowy mieszkanio-
wej w Brzezince, w rejonie wiaduktu w ciągu ulicy Laryskiej nad torami kole-
jowymi oraz w rejonie ulicy Topolowej (na zachód od linii kolejowej),
odkształcenia ściskające o maksymalnej wartości -0,6 mm/m w rejonie cmenta-
rza,
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
251
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
– w Kosztowach, na południe od bazy logistycznej Panattoni Park Mysłowice, gdzie
wskaźniki będą miały maksymalne wartości
obniżenia do 0,35 m w rejonie wschodniej części ulicy J. Rymera (w latach
2022 – 2036),
nachylenia powierzchni o wartości 0,6 mm/m w rejonie ul. J. Chromika,
odkształcenia rozciągające do +0,3 mm/m na południe od skrzyżowania ulic
Kosztowskiej i Długiej,
odkształcenia ściskające o maksymalnej wartości -0,7 mm/m w rejonie wschod-
niej części ulicy J. Rymera,
Prognozowane nachylenia i odkształcenia kwalifikują powierzchnię do 0 i I kategorii
terenów górniczych. Maksymalne prognozowane wartości wskaźników deformacji są mniej-
sze od połowy wartości dopuszczalnych dla tej kategorii.
Największe nachylenia – do 0,9 mm/m, a także największe odkształcenia rozciągające
– do +0,4 mm/m, wystąpią w części północnej analizowanego obszaru, na wschodnim obrze-
żu osiedla Powstańców Śląskich. Będą to wartości końcowe, przy czym nachylenia pozostaną
stale na tym poziomie, natomiast oddziaływanie odkształceń na obiekty budowlane będzie z
czasem maleć wskutek relaksacji naprężeń. Natomiast nachylenia i odkształcenia nad wybra-
nymi parcelami będą osiągały maksymalne wartości tylko w czasie postępu eksploatacji, po-
tem będą mniejsze. Ich końcowe wartości mogą być bliskie 0.
W tabeli 6.6 zestawiono maksymalne prognozowane wartości wskaźników deformacji
powierzchni a także wielkość obszaru w zasięgu wpływów eksploatacji I kategorii dla każde-
go z rozpatrywanych wariantów. Ich porównanie prowadzi do wniosku, że we wszystkich
wariantach maksymalne wartości wskaźników są niewielkie i na prawie takim samym pozio-
mie. Zarówno nachylenia, jak i odkształcenia powierzchni są, z jednym wyjątkiem, mniejsze
od połowy wartości dopuszczalnych dla terenów górniczych I kategorii. Tylko w wariancie 3
odkształcenia ściskające są większe o 0,03 mm/m od połowy wartości granicznej.
Największy zasięg deformacji ciągłych I kategorii będzie w przypadku wariantu 1,
a najmniejszy – w przypadku wariantu 3. W wariancie 3 będzie to obszar o powierzchni
6,26 km2. Natomiast teren górniczy, przy założeniu, że jego granicę stanowi izolinia obniżeń
20 mm, ma w tym wariancie powierzchnię 12,29 km2 (załącznik 13). Pozostała powierzchnia
terenu górniczego (6,03 km2) osiągnie wartości deformacji 0 kategorii.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
252
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Tabela 6.6
Maksymalne prognozowane wartości wskaźników deformacji powierzchni i wielkość
obszaru w zasięgu wpływów eksploatacji projektowanej w złożu „Brzezinka 3”
kwalifikujących teren do I kategorii
Wskaźnik deformacji Wariant 1 Wariant 2 Wariant 3
Obniżenia, m 0,50 0,50 0,48
Nachylenia, mm/m 0,9 0,9 0,9
Odkształcenia rozciągające, mm/m +0,5 +0,5 +0,5
Odkształcenia ściskające, mm/m -0,7 -0,7 -0,8
Kategoria terenu górniczego I I I
Obszar objęty wpływami I kategorii, km2
9,98 8,76 6,26
Na wszystkich mapach prognozowanych wpływów rozpatrywanej eksploatacji górni-
czej wyróżniono izolinię obniżeń 20 mm (załączniki 11, 12, 13). Można przyjąć, że jest to
granica szkodliwych deformacji powierzchni. Jeśli inne rodzaje oddziaływania eksploatacji
górniczej na powierzchnię (wstrząsy, zmiany warunków hydrologicznych) nie wykraczają
poza obszar ograniczony tą izolinią, to ona wyznacza na powierzchni teren górniczy. Zgodnie
z ustawą Prawo geologiczne i górnicze terenem górniczym jest przestrzeń objęta przewidy-
wanymi szkodliwymi wpływami robót górniczych zakładu górniczego.
6.3. ANALIZA POTENCJALNYCH SYTUACJI AWARYJNYCH – WYSTĄPIENIE
POWAŻNEJ AWARII PRZEMYSŁOWEJ
Ustawa Prawo ochrony środowiska przyjmując wytyczne zawarte w dyrektywach Unii
Europejskiej podaje w art. 3 pkt 23 następującą definicję poważnej awarii:
„poważna awaria jest to zdarzenie, w szczególności emisja, pożar lub eksplozja, po-
wstała w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu, w których
występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadząca do natychmiasto-
wego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takie-
go zagrożenia z opóźnieniem”.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
253
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Zgodnie z przepisami dotyczącymi zasad postępowania i obowiązków jednostek orga-
nizacyjnych w przypadku wystąpienia poważnych awarii, likwidacja jej skutków należy do
podmiotów korzystających ze środowiska.
W czasie prowadzenia eksploatacji węgla kamiennego mogą zaistnieć poważne awarie
związane z:
- ruchem podziemnym Zakładu Górniczego:
zagrożenia pożarowe,
zagrożenia wodne,
zagrożenia tąpaniami,
oraz
- wykorzystaniem infrastruktury powierzchniowej:
zagrożenia pożarowe,
rozszczelnienie (awaria) zbiorników samochodowych i lokomotywowych oraz wyciek
paliwa,
skażenie środowiska olejami i smarami.
Przeciwdziałania zagrożeniom związanym z ruchem podziemnym Zakładu Górnicze-
go: wodnym, pożarowym oraz tąpaniami zostały omówione w rozdziale 1.1.6.
Teren Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” zostanie ogrodzony i chroniony przez całą
dobę, co uniemożliwi wstęp na jego teren osobom postronnym. Na przedmiotowym terenie
zostaną zainstalowane hydranty przeciwpożarowe zgodnie z wymogami wynikającymi z od-
powiednich przepisów przeciwpożarowych
Podstawą ograniczenia możliwości występowania nadzwyczajnych zagrożeń
środowiska jest ich prewencja. Wszystkie tereny utwardzone powinny być zabezpieczone
krawężnikami zabezpieczającymi tereny przyległe przed przedostaniem się zanieczyszczeń do
gleby i gruntu. Pojemność oraz konstrukcja piaskownika oraz separatora koalescencyjnego
odbierającego zanieczyszczone wody opadowe powinna być taka, aby mogła ona przyjąć
dodatkową – dwukrotną ilość zanieczyszczeń.
Zostaną opracowane procedury określające sposoby łączności i postępowania
w sytuacji wystąpienia nadzwyczajnych zagrożeń środowiska. Dotyczy to zarówno systemu
powiadamiania pracowników i stosownych służb o zaistniałej sytuacji awaryjnej oraz sposobu
podjęcia działań zabezpieczających miejsce zdarzenia.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
254
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
6.4. ODDZIAŁYWANIA TRANSGRANICZNE
Postępowanie w ramach oddziaływań transgranicznych reguluje Ustawa z dn.
03 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale spo-
łeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U.
z 2008r. Nr 199, poz. 1227).
Art. 104. 1. W razie stwierdzenia możliwości znaczącego transgranicznego oddzia-
ływania na środowisko, pochodzącego z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na sku-
tek:
1) realizacji planowanych przedsięwzięć objętych:
a) decyzją o środowiskowych uwarunkowaniach,
b) decyzjami, o których mowa w art. 72 ust. 1 pkt 1 i 10, jeżeli w ramach po-
stępowania w sprawie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach nie była
przeprowadzona ocena oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko,
2) realizacji projektów polityk, strategii, planów lub programów, o których mowa
w art. 46 lub 47
- przeprowadza się postępowanie dotyczące transgranicznego oddziaływania na śro-
dowisko.
2. Postępowanie dotyczące transgranicznego oddziaływania na środowisko przepro-
wadza się również na wniosek innego państwa, na którego terytorium może oddziały-
wać przedsięwzięcie albo realizacja projektu dokumentu, o którym mowa
w art. 46 lub 47.
Art. 105. Postępowanie dotyczące transgranicznego oddziaływania na środowisko
przeprowadza się także w przypadku, gdy możliwe oddziaływanie pochodzące spoza
granic Rzeczypospolitej Polskiej mogłoby ujawnić się na jej terytorium.
Inwestycja ze względu na swe położenie, rodzaj i zakres oddziaływania oraz fakt, że
nie jest wymieniona w załączniku nr 1 do Konwencji EKG ONZ o Ocenach Oddziaływania
na Środowisko w Kontekście Transgranicznym, sporządzonej w Espoo w dniu 25 lutego
1991r., ratyfikowanej przez Rzeczpospolitą Polską i ogłoszonej w Dz.U. Nr 96 z 1999r.,
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
255
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
poz. 1110, nie wymaga przeprowadzenia postępowania w zakresie oddziaływania transgra-
nicznego.
Gospodarka wodno-ściekowa projektowanego zakładu górniczego ZG „Brzezinka 3”
i eksploatacji złoża „Brzezinka 3” nie wiąże się z oddziaływaniem transgranicznym na śro-
dowisko.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
256
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
7. UZASADNIENIE WYBRANEGO PRZEZ WNIOSKODAWCĘ
WARIANTU, ZE WSKAZANIEM JEGO ODDZIAŁYWANIA NA
ŚRODOWISKO, W TYM NA OBSZARY NATURA 2000
7.1. ODDZIAŁYWANIE NA LUDZI, ZWIERZĘTA, ROŚLINY, WODĘ I
POWIETRZE, W TYM NA OBSZARY NATURA 2000
7.1.1. ODDZIAŁYWANIE NA LUDZI
Analizując oddziaływanie na ludzi, należy wziąć pod uwagę zarówno pracowników
kopalni jak i ludność zamieszkałą na terenach, przyległych do Zakładu Głównego oraz na
terenach podlegających przekształceniom terenu.
Oddziaływanie na pracowników jest minimalizowane poprzez stosowanie zgodnych
z Kodeksem Pracy i przepisami BHP środków ochrony osobistej.
Oddziaływanie na mieszkańców terenów podlegających przekształceniom oraz tere-
nów przyległych do szybów oraz Zakładu Głównego kopalni jest minimalizowane przede
wszystkim przez stosowanie prewencji tych zagrożeń oraz działania zapobiegające
i ograniczające ich występowanie poprzez zaprojektowanie takiego systemu eksploatacji
i wybraniu takiego wariantu, aby zminimalizować wystąpienie szkód górniczych. Do działań
związanych z naprawą ewentualnych szkód górniczych należy zaliczyć naprawę dróg, mo-
stów, wiaduktów, regulację cieków wodnych, budowę pompowni na terenach zalewisk i inne.
Zadania te są bardzo ważne i muszą być podejmowane w przypadku wystąpienia takiej ko-
nieczności, ponieważ wpływają one na komfort mieszkańców terenów poddanych osiadania-
mi terenów wskutek działalności górniczej. Z punktu widzenia ludzi zamieszkujących teren
górniczy ważne jest także takie prowadzenie wydobycia, aby również zapobiegać wstrząsom
górniczym.
Planowany wariant wydobycia węgla kamiennego ze złoża „Brzezinka 3” nie powinien
powodować powstawania wstrząsów górniczych.
Wpływ ewentualnych szkód górniczych na zdrowie i życie mieszkańców jest
najbardziej eksponowany w wariancie 3. Jest to wariant, w którym założono maksymalne
ograniczenie niekorzystnych skutków eksploatacji w obiektach budowlanych. Zgodnie
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
257
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
z przepisami przedsiębiorca górniczy jest zobowiązany do naprawy wszystkich szkód
spowodowanych ruchem zakładu górniczego, ale dla właścicieli i użytkowników
nieruchomości zarówno uszkodzenia, jak i remonty mogą być obciążeniem.
Prognozowane nachylenia i odkształcenia kwalifikują powierzchnię do 0 i I kategorii
terenów górniczych. Maksymalne prognozowane wartości wskaźników deformacji są mniej-
sze od połowy wartości dopuszczalnych dla tej kategorii. W poniższej tabeli (z opracowania
Ministerstwa Środowiska – „Zasady dokumentowania warunków geologiczno-inżynierskich
dla celów likwidacji kopalń”, Warszawa 2008r.) przedstawiono zależności pomiędzy katego-
rią terenu górniczego a jego przydatnością do zabudowy – tabela 7.1.
Tabela 7.1
Kategorie terenów górniczych
Kategoria
Przydatność do zabudowy Wielkość spodziewanych deformacji
Nachylenie T [mm/m]
Odkształcenie poziome [mm/m]
Promień krzywizny R
[km]
0
prz
yda-
tne
niewymagane zabe-zpieczenia obiektów budowlanych T 0,5 0,3 R 40
I
prz
ydat
ne
z grr
anic
ze-
nia
mi
mogą powstać małe, nieszkodliwe uszkodze-nia
0,5 < T 2,5 0,3 < 1,5 40 > R 20
II mogą występować usz-kodzenia łatwe do u-suniecia
2,5 < T 5,0 1,5 < 3,0 20 > R 12
III wymagane zabezpiecze-nie obiektów budow-lanych
5.0 < T 10,0 3,0 < 6,0 12 > R 6
IV wymagane poważne zabezpieczenie o-biektów budowlanych
10,0 < T 15,0 6,0 < 9,0 6 > R 4
V
nie
nad
ając
e si
e do
zabu-
dow
y
duże prawdopodo-bieństwo wystapienia nieciągłych przemies-zczeń terenu (szczelin, zapadlisk)
T > 15,0 > 9,0 R < 4
Uciążliwości klimatu akustycznego oraz zapylenia w pobliżu Zakładu Głównego będą
ograniczane poprzez podejmowanie przez Inwestora szeregu inwestycji mających za zadanie
uciążliwości te zmniejszyć.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
258
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
7.1.2. ODDZIAŁYWANIE NA ZWIERZĘTA I ROŚLINY, W TYM NA OBJĘTE OCHRONĄ
DYREKTYW – PTASIEJ I SIEDLISKOWEJ
Tereny, jakie zostaną zajęte pod eksploatację górniczą nie są miejscem występowania
znaczących wartości przyrodniczych. Oddziaływanie na siedliska przyrodnicze położone
w jego sąsiedztwie, w tym na ostoję NATURA 2000 są pomijalne. W odległości 9,1 km
znajduje się Torfowisko Sosnowiec-Bory - PLH240038 od terenu górniczego „Brzezinka 3”,
natomiast Łąki w Jaworznie PLH240042 w odległości 9,3 km. Należy natomiast przyjąć, że
wystąpi negatywne oddziaływanie na warunki żerowania niektórych gatunków ptaków, w tym
jednej pary bociana czarnego (Ciconia nigra), będącego jednym z najbardziej płochliwych
gatunków polskiej ornitofauny, którego żerowiska znajdują się na łąkach nad Przemszą.
Na inwentaryzowanym terenie stwierdzono gatunki ptaków chronionych na mocy Za-
łącznika I Dyrektywy Ptasiej, w tabeli opisano oddziaływanie inwestycji na występujące ga-
tunki.
Tabela 7.1
Lista ptaków chronionych na mocy Załącznika I Dyrektywy Ptasiej zinwentaryzowa-
nych na Terenie Górniczym „Brzezinka 3”, a oddziaływanie inwestycji na te gatunki
Lp. Nazwa polska Nazwa łacińska Skala oddziały-
wania
1. Zimorodek zwyczajny Alcedo atthis 1
2. Bocian biały Ciconia ciconia 0
3. Bocian czarny Ciconia nigra 2
4. Dzięcioł duży Dendrocopos major 1
W tabeli przyjęto następującą skalę oddziaływania:
-3 - oddziaływanie negatywne duże (znaczące) związane z ubytkiem w populacjach lub
zasobnością biotopów większymi niż 20%;
-2 - oddziaływanie negatywne średnie (znaczące) związane z ubytkiem w populacjach lub
zasobnością biotopów w zakresie od 0,5 do 20%;
-1 - oddziaływanie negatywne małe (nieznaczące) związane z ubytkiem w populacjach lub
zasobności biotopów mniej niż 0,5%;
- 0 - brak oddziaływania lub znikomo małe.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
259
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Skala oceny oddziaływania została przyjęta przez zespoły badawcze Głównego Instytu-
tu Górniczego w Katowicach dla potrzeb sporządzenia raportów oddziaływania na środowi-
sko. Jako bazę do sporządzenia ocen oddziaływania wykorzystano publikację Makomaska-
Juchiewicz M. (red.) 2010. Monitoring gatunków zwierząt. Przewodnik metodyczny. GIOŚ,
Warszawa oraz Chylarecki P., Sikora A., Cenian Z. (red.) 2009. Monitoring ptaków lęgo-
wych. Poradnik metodyczny dotyczący gatunków chronionych Dyrektywą Ptasią. GIOA,
Warszawa. Skala ocen została zalecona przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska oraz
Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska.
Mogą wystąpić lokalne zmiany warunków wodnych, majace stosunkowo niewielki
wpływ na kształtowanie ekosystemów wodnych. Zmiany te będą występowały w długich od-
stępach czasowych.
Deformacje powierzchni terenu i towarzyszące im zmiany stosunków wodnych nie
mogą pozostać bez wpływu na siedliska przyrodnicze oraz florę i faunę. Z uwagi na lokaliza-
cję inwestycji i zasięg wpływów na poszczególne elementy środowiska, nie przewiduje się
bezpośredniego oddziaływania na ostoję NATURA 2000 Łąki w Jaworznaie - PLH240042
oraz Torfowisko Sosnowiec-Bory - PLH240038. Mogą natomiast wystąpić oddziaływania
pośrednie. Wynikać one będą z faktu, że zmianom morfologicznym oraz wachaniom poziomu
wód towarzyszyć mogą zmiany warunków gniazdowania dla ptaków, a zarazem zmiany wa-
runków żerowania dla ptaków gnieżdżących się na tym terenie. Zmiana wynikać może z nie-
znacznego zwiększenia powierzchni zbiorników wodnych i mokradeł.
Planowana eksploatacja nie będzie wywierała znaczącego wpływu na zasoby przyrod-
nicze położone w sąsiedztwie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3”.
7.1.3. ODDZIAŁYWANIA NA WODY POWIERZCHNIOWE I PODZIEMNE
Prognozowany dopływ naturalny wód do upadowych (4,2 m3/min) zostanie ujęty
w miejscach jego koncentracji i w części wykorzystany będzie do potrzeb własnych zakładu
górniczego (woda przemysłowa / technologiczna). Prognozowany dopływ wód podziemnych
do wyrobisk górniczych w czasie eksploatacji oszacowano na około 2,1 m3/min. Ładunek
chlorków i siarczanów dopływający z wodami dołowymi do wyrobisk podziemnych złoża
„Brzezinka 3” oszacowano maksymalnie na około 246 t/d dla docelowego modelu eksploata-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
260
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
cji złoża. Wody pochodzące z odwadniania wyrobisk górniczych w obrębie złoża „Brzezinka
3” będą kierowane do system głównego odwadniania ZG „Brzezinka 3”. Niewykorzystana
część wód kopalnianych po oczyszczeniu z zawiesiny w osadniku, będą odprowadzane wylo-
tem do cieku Przyrwa i dalej do rzeki Przemszy. Uruchomienie eksploatacji złoża „Brzezinka
3” zwiększy oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne w tym terenie, nie spowo-
duje jednak zmiany klasyfikacji zasobów wód podziemnych i powierzchniowych, a osiągnię-
cie celów środowiskowych zawartych w planie gospodarowania wodami na obszarze
dorzecza będzie możliwe po zakończeniu eksploatacji węgla na omawianym obszarze. Do-
kładniej omówiono ten temat w rozdziale 9.4.
7.1.4. ODDZIAŁYWANIE NA POWIETRZE ATMOSFERYCZNE
Oddziaływanie na powietrze atmosferyczne analizowanego wariantu przedsięwzięcia
będzie się charakteryzowało następującymi cechami:
- nie będzie prowadzonego wzbogacania urobku węglowego na terenie zakładu
górniczego,
- szacowana emisja metanu w powietrzu wentylacyjnym może wynosić średnio
około 1 700 tys. m3 rocznie,
Porównując ta wielkość do emisji metanu z polskich kopalń węgla kamiennego
(Inwentaryzacja emisji metanu z układów wentylacyjnych i z układów odmeta-
nowania kopalń węgla kamiennego w Polsce w latach 2001-2010. Dr inż. Renata
Patyńska. Główny Instytut Górnictwa w Katowicach):
Kopalnie metanowe w
roku 2010
Ilość wypuszczonego
metanu,
mln m3/rok
Bielszowice 5,100
Bolesław Śmiały 0,000
Borynia 3,500
Brzeszcze - Silesia 0,000
Budryk 2,800
Chwałowice 3,800
Halemba – Wirek 1,700
Jankowice 0,700
Jas – Mos 1,500
Knurów - Szczygłowice 8,500
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
261
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Krupiński 31,800
Marcel 1,900
Murcki - Staszic 2,300
Mysłowice - Wesoła 2,300
Pniówek 8,600
Pokój 0,000
Rydułtowy - Anna 6,300
Sośnica - Makoszowy 4,600
Wieczorek 0,000
Wujek 7,700
Zofiówka 1,700
Jest wielkością średnią
- transport, prace spawalnicze i malarskie w rejonie zakładu głównego spowodują
emisję niezorganizowaną pyłu, tlenków azotu, tlenku węgla i związków węglo-
wodorowych. Uwzględniając szacunkowe dane o wielkości aktualnej emisji z Za-
kładu Głównego, brak jest przesłanek, aby sądzić, że emisja ta spowoduje prze-
kroczenia wartości odniesienia na granicy terenu kopalni. Zanieczyszczenia ku-
mulować się będą w bezpośrednim otoczeniu prowadzonych prac.
Projektowane jest pozyskanie metanu z powietrza wentylacyjnego kopalni. Wydzielają-
cy się metan ze złoża w trakcie eksploatacji węgla do wyrobisk górniczych odprowadzny bę-
dzie wraz z prądem zużytego powietrza do wentylatora głównego przewietrzania. W dyfuzo-
rach wentylatorów głównego przewietrzania zabudowane będą ujęcia powietrza kopalnianego
(MWENT), którymi powietrze kierowane będzie do instalacji utylizacyjnej metanu. W insta-
lacji, podczas utylizacji metanu powstająca energia cieplna będzie wykorzystana przez zakład
na cele grzewcze. Projektowana technologia jest w Polsce całkowicie innowacyjna i nowator-
ska, niestosowana obecnie w skali przemysłowej w krajowych zakładach górniczych.
Zaproponowane rozwiązanie pozwoli ograniczyć negatywny wpływ wprowadzanego
do atmosfery metanu na środowisko.
7.1.5. ODDZIAŁYWANIE NA KLIMAT AKUSTYCZNY
Dopuszczalne poziomy hałasu dla terenów zabudowy mieszkaniowej sąsiadującej z te-
renem zakładu, wynoszą:
- w porze dnia 50 dB,
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
262
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
- w porze nocy 40 dB.
Wyznaczony obliczeniowo, dla przyjętej metodyki oraz danych wejściowych dotyczą-
cych parametrów akustycznych poszczególnych źródeł, równoważny poziom dźwięku A,
emitowany jedynie przez źródła związane z eksploatacją przedmiotowego przedsięwzięcia,
wynosi na granicy terenów chronionych akustycznie:
od 40,3 dB do 45,8 dB w porze dnia; oraz
od 35,1 dB do 38,1 dB w porze nocy.
Nie stwierdzono przekroczeń poziomu dopuszczalnego 50 dB w porze dnia oraz 40 dB
w porze nocy.
Sposób obliczeń uciążliwości akustycznej opisane sa w rozdziale 8.2, natomiast mapy
izolinii hałasu zamieszczono w załączniku 18.
Izolinie poziomów dopuszczalnych hałasu 50 dB w porze dnia i 40 dB w porze nocy
ograniczają obszar, który nie zawiera terenów chronionych akustycznie w rozumieniu załącz-
nika do obwieszczenia Ministra Środowi z dnia 15 października 2013 r. (poz. 112) w sprawie
ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Środowiska (z dnia 14 czerwca
2007 r.) w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku.
7.2. ODDZIAŁYWANIE NA POWIERZCHNIĘ ZIEMI, Z UWZGLĘDNIENIEM
RUCHÓW MASOWYCH ZIEMI, KLIMAT I KRAJOBRAZ
7.2.1. WPŁYW PROJEKTOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA POWIERZCHNIĘ ZIEMI
Eksploatacja górnicza złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” spowoduje deformacje
ciągłe na powierzchni terenu w obszarze położonym przede wszystkim we wschodniej części
Mysłowic, w dzielnicach: Brzęczkowice, Brzezinka, Kosztowy, Larysz i Hajdowizna. Pro-
gnozowany Teren Górniczy „Brzezinka 3” ma powierzchnię 12,14 km2 (załącznik 2).
Obliczone deformacje powierzchni charakteryzują się następującymi wartościami
wskaźników:
obniżenia do 0,48 m (w latach 2033 – 2045),
nachylenia do 0,9 mm/m,
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
263
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
odkształcenia w granicach od -0,8 mm/m do +0,5 mm/m,
Szczegółową charakterystykę prognozowanych wpływów eksploatacji zawiera roz-
dział 6.1.3.
Ze względu na wartości nachyleń i odkształceń cały obszar w zasięgu wpływów kwa-
lifikuje się do terenów górniczych 0 i I kategorii. Przy czym maksymalne wartości tych
wskaźników generalnie nie są większe nawet od połowy wartości dopuszczalnych dla tej ka-
tegorii. Spowodowane jest to przyjętym przez Inwestora innowacyjnym systemem eksploata-
cji, którego celem jest maksymalizacja ochrony powierzchni ziemi i obiektów jej zagospoda-
rowania. W przypadku stosowanych z reguły w Polsce systemach ścianowych z zawałem
stropu, najczęściej deformacje powierzchni mają wartości wskaźników kwalifikujące po-
wierzchnię do II - III kategorii terenów górniczych. A na terenach niezabudowanych dopusz-
cza się nawet deformacje IV kategorii.
Należy również zwrócić uwagę na kształtowanie się procesu deformacji w czasie.
W przypadku rozpatrywanego projektu dla złoża „Brzezinka 3”, prędkość eksploatacji jest
mała, co jest korzystne dla obiektów budowlanych. Wybranie złoża w zaplanowanym zakre-
sie będzie trwało prawie 28 lat. Deformacje powierzchni będą się ujawniać nieznacznie dłużej
(do 3 lat). Ale w poszczególnych częściach terenu górniczego okres, w którym będą się ujaw-
niać wpływy, nie powinien być dłuższy niż kilkanaście lat.
7.2.2. WPŁYW URUCHOMIENIA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA KLIMAT
Planowane przedsięwzięcie nie będzie wpływało na klimat terenu zainwestowania.
Przewidywane ilości emitowanych zanieczyszczeń do atmosfery z terenu Zakładu Głównego
nie spowodują odczuwalnego wpływu na warunki klimatyczne w najbliższym otoczeniu.
Spośród ogólnej ilości wydzielającego się metanu ze złoża w czasie eksploatacji wę-
gla, część gazu zostaje odprowadzona z powietrzem wentylacyjnym, a pozostała ilość ujmo-
wana przez system zagospodarowania i utylizacji metanu z powietrza wentylacyjnego projek-
towanego Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” w termicznym reaktorze rewersyjnym TFRR.
Wprowadzanie metanu do powietrza ma – jak się uważa - wpływ na zmiany klimatu.
Planowane przedsięwzięcie w niewielkim stopniu wpływa na klimat w sposób pośred-
ni – wynikający z produkcji energii elektrycznej u dostawców.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
264
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
7.2.3. WPŁYW PROJEKTOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA KRAJOBRAZ
Eksploatacja złoża w granicach projektowanego Obszaru Górniczego nie jest związana
z dodatkowymi zajęciami terenu pod działalność przemysłową. Zakład Górniczy będzie posa-
dowiony głównie na terenach obecnie użytkowanych przez firmę Zakład Przeróbki Węgla
„Brzezinka” i wykorzystywał będzie większość infrastruktury powierzchniowej obecnie tam
zlokalizowanej. Nie będą tam budowane żadne obiekty wysokościowe mające wpływ na kra-
jobraz.
Wykazane w pracy osiadania terenu związane z prowadzoną eksploatacja górniczą
w niewielki sposób wpłyną na krajobraz. Oddziaływania te zostały dokładnie opisane w punk-
tach poprzednich. Wpływy projektowanej eksploatacji do połowy roku 2049 na powierzchnię
terenu, wywołają deformacje powierzchni o parametrach I kategorii terenu górniczego,
a osiadania dochodzić będą do maksymalnie 0,48 m. Osiadania będą zmienne w czasie.
Prognozowane osiadania związane z planowaną eksploatacją złoża „Brzezinka 3” nie
spowodują zmian stosunków wodnych na powierzchni skutkujących powstawaniem bezod-
pływowych zalewisk lub zmianą kierunku spływu wód powierzchniowych mających wpływ
na krajobraz.
7.3. ODDZIAŁYWANIE NA DOBRA MATERIALNE
Wśród obiektów zlokalizowanych w granicach projektowanego terenu górniczego do
najważniejszych należą:
– autostrada A4,
– droga krajowa S1,
– linia kolejowa nr 138 Katowice - Oświęcim,
– linia kolejowa nr 134 Jaworzno Szczakowa - Mysłowice,
– linia kolejowa nr 180 Dorota - Mysłowice Brzezinka,
– linie kolei piaskowych CTL „Maczki Bór”
– baza logistyczna Panattoni Park Mysłowice,
– obiekty Medicare przy ul Białobrzeskiej,
– osiedle Powstańców Śląskich w Mysłowicach,
– zabudowa dzielnic Brzezinka i Kosztowy miasta Mysłowice.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
265
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Znaczna część obiektów budowlanych, położonych w zasięgu projektowanej
eksploatacji górniczej w złożu Brzezinka 3, była wznoszona bez odpowiednich zabezpieczeń.
Jednak należy zauważyć, że nie jest to równoznaczne z brakiem odporności na deformacje
podłoża. Zabezpieczenia na III kategorię deformacji posiadają budynki Mysłowickiej Spół-
dzielni Mieszkaniowej, zlokalizowane na osiedlu Powstańców Śląskich (pismo MSM z dnia
11.06.2014 o symbolu GE/249/2582/14/7388/14). Są to przede wszystkim wielokondygna-
cyjne, kilkusegmentowe budynki mieszkalne oraz 3 pawilony handlowo – usługowe.
Przez pojęcie odporności budowli na wpływy podziemnej eksploatacji górniczej ro-
zumie się jej zdolność do przeniesienia określonych wpływów ciągłych deformacji terenu bez
zagrożenia bezpieczeństwa użytkowania obiektów, przy jednoczesnym dopuszczeniu wystą-
pienia w obiekcie niewielkich uszkodzeń możliwych do usunięcia w ramach remontów bieżą-
cych – bez pogorszenia się walorów użytkowych takiego obiektu. Odporność obiektów naj-
częściej wyraża się kategorią.
Kategoriami odporności obiektów i kategoriami terenu górniczego operuje się przy
ocenie możliwości przejęcia przez nie deformacji ciągłych podłoża. Na etapie sporządzania
planu ruchu zakładu górniczego przedmiotem szczegółowych analiz są budynki wymagające
szczególnej ochrony oraz budynki o kategorii odporności niższej o co najmniej dwie od
kategorii terenu [Wytyczne WUG]. Tylko w przypadku tych obiektów kopalnie są
zobowiązane do określenia prac i działań z zakresu profilaktyki budowlanej.
W przypadku projektowanej eksploatacji złoża Brzezinka 3, ze względu na małe
wartości prognozowanych wskaźników deformacji ciągłych powierzchni (nachyleń
i odkształceń) nie ma możliwości, by obiekty miały kategorię odporności niższą o co najmniej
dwie od kategorii terenu. Możliwa jest co najwyżej różnica o jedną kategorię, w przypadku
obiektów o 0 kategorii odporności. Takie będą wymagały analizy zakresu koniecznych prac
i działań z zakresu profilaktyki budowlanej. Nie powinna to być liczna grupa obiektów.
Statystycznie takie obiekty występują na terenach górniczych najrzadziej.
Natomiast do obiektów wymagających szczególnej ochrony można zaliczyć hale bazy
logistycznej Panattoni Park Mysłowice oraz budynki biurowo – magazynowe Medicare, które
najprawdopodobniej nie posiadają zabezpieczeń na wpływy eksploatacji górniczej. Ze
względu na wymiary i funkcje tych obiektów w przyjętym wariancie eksploatacji znacząco
ograniczono jej zakres w tym rejonie. Zaproponowano taki sposób, w którym te obiekty są
poza zasięgiem wpływów istotnych dla obiektów budowlanych.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
266
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Takie same ograniczenie wprowadzono w projekcie eksploatacji w tych rejonach za-
budowanych, w których nie można wykluczyć zagrożenia terenu deformacjami nieciągłymi
kategorii B2 (średniego). Jest to autostrada A4 na zachodnim odcinku wraz z węzłem Brzęcz-
kowice oraz znaczna część zabudowy dzielnicy Kosztowy.
Obiekty, dla których istotne są obniżenia, tj. drogi i linie kolejowe powinny funkcjo-
wać bez zakłóceń. Prognozowane obniżenia są tak małe (do 0,48 m), że nie stanowią zagro-
żenia.
W przyjętym wariancie eksploatacji, który jest najbardziej korzystny dla środowiska,
nie ma potrzeby wyznaczania filarów ochronnych dla obiektów zlokalizowanych na po-
wierzchni. Sposób i zakres eksploatacji w tym wariancie opracowano przy założeniu maksy-
malnej ochrony powierzchni. W szczególności wprowadzono ograniczenia ze względu na
ochronę autostrady A4, w tym węzła Brzęczkowice (skrzyżowanie z S1) oraz obiekty Panat-
toni Park Mysłowice i Medicare.
7.4. ODDZIAŁYWANIE NA ZABYTKI I KRAJOBRAZ KULTUROWY, OBJĘTE
ISTNIEJĄCĄ DOKUMENTACJĄ, W SZCZEGÓLNOŚCI REJESTREM LUB
EWIDENCJĄ ZABYTKÓW
Obecnie na projektowanym Terenie Górniczym „Brzezinka 3” nie ma obiektów obję-
tych rejestrem lub ewidencją zabytków.
7.5. WZAJEMNE ODDZIAŁYWANIE MIĘDZY POSZCZEGÓLNYMI
ELEMENTAMI ŚRODOWISKA
Każda eksploatacja złoża węgla kamiennego prowadzi do deformacji górotworu.
Wielkość i rodzaj tych deformacji zależy przede wszystkim od sposobu prowadzenia eksploa-
tacji. Dla opisywanej eksploatacji pokładu 510 złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” pro-
gnozowane obniżenia nie będą większe niż 0,48 m, a nachylenia nie przekroczą 0,9 mm/m. Są
to wartości niewielkie, które nie spowodują znaczących zmian stosunków wodnych na po-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
267
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
wierzchni skutkujących powstawaniem bezodpływowych zalewisk lub zmianą kierunku
spływu wód powierzchniowych i podziemnych.
Mogą wystąpić lokalne zmiany warunków wodnych, mające stosunkowo niewielki
wpływ na kształtowanie ekosystemów wodnych. Zmiany te będą występowały w długich od-
stępach czasowych.
Jednakże nawet niewielkie zmiany w ukształtowaniu terenu, spowodowane eksploata-
cją górniczą mogą przyczynić się do pojawienia lokalnych zalewisk prowadzących do zwięk-
szenia populacji płazów i gadów występujących na tym terenie, a szczególności do wzrostu
lokalnej populacji entomofauny. Natomiast obniżenie się poziomu wód gruntowych może
doprowadzić do ustąpienia wielu gatunków płazów i gadów w tym chronionego na tym tere-
nie kumaka nizinnego. To z kolei może spowodować zmniejszenie się populacji ptaków dra-
pieżnych. Może przyczynić się do zwiększenia populacji jenota, gatunku inwazyjnego. Tak
więc zmiana poziomu wód gruntowych będzie prowadzić do polepszenia lub pogorszenia
dobrostanu przyrody.
Każda nawet minimalna zmiana ukształtowania ternu może wpłynąć na zasoby lokal-
nej flory. W zależności od kierunku zmian może to doprowadzić do monokulturyzacji siedlisk
– zajmowania nieurodzajnych przestrzeni przez gatunki inwazyjne: nawłoć późną, rdestowe
i niecierpki wypierające naszą rodzimą roślinność.
Gospodarka wodno-ściekowa projektowanego ZG „Brzezinka 3” oraz planowana do
połowy roku 2049 eksploatacja złoża „Brzezinka 3” będzie miała bezpośredni wpływ na ja-
kość i ilość zasobów wód podziemnych i powierzchniowych. Natomiast nie spowoduje ona
istotnych zmian jakościowych w zakresie klasyfikacji zasobów wód powierzchniowych
i podziemnych.
Mimo tego, że prognozowane osiadania nie spowodują znaczących zmian stosunków
wodnych na powierzchni należy przeprowadzać corocznie w okresie weneracji monitoring
środowiska, aby wzajemne interakcje zachodzące pomiędzy elementami środowiska równo-
ważyły się.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
268
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
8. OPIS METOD PROGNOZOWANIA ZASTOSOWANYCH PRZEZ
WNIOSKODAWCĘ ORAZ OPIS PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH
ODDZIAŁYWAŃ PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA
ŚRODOWISKO, OBEJMUJĄCY BEZPOŚREDNIE, POŚREDNIE,
WTÓRNE, SKUMULOWANE, KRÓTKO-, ŚREDNIO- I
DŁUGOTERMINOWE, STAŁE I CHWILOWE ODDZIAŁYWANIA NA
ŚRODOWISKO
8.1. OPIS METOD PROGNOZOWANIA ZASTOSOWANYCH PRZEZ
WNIOSKODAWCĘ
Tabela 8.1
MATRYCA LEOPOLDA
* - dotyczy środowiska pracy
Przedstawiona powyżej matryca Leopolda została zbudowana dla oddziaływań pocho-
dzących jedynie w czasie udostępniania złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” jego eksploa-
Receptor
Czynnik
Powie-
trze
Wody
powierz-
chniowe
Wody
podziem-
ne
Klimat Powierz-
chnia ziemi
Flora i
fauna Ludzie
Krajo-
braz
estetyka
Zabytki
Faza budowy 1 1 0 0 0 0 1* 0 0
Faz
a ek
splo
atac
ji
Emisja do
powietrza 1 0 0 0 0 0 1* 0 0
Emisja
hałasu 0 0 0 0 0 0 1* 0 0
Ścieki 0 2 0 0 0 0 0 0 0
Odpady 0 2 1 0 1 0 0 0 0
Zużycie
wody 0 1 0 0 0 0 0 0 0
Osiadania 0 1 0 0 1 1 2 1 0
Zużycie
energii 0 0 0 1 0 0 0 0 0
Faza likwidacji 2 1 1 0 1 0 1* 0 0
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
269
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
tacji oraz likwidacji. Matryca ta nie zawiera oddziaływań skumulowanych, które są omówio-
ne w dalszych punktach. Wyszczególnione w matrycy oddziaływanie na ludzi zawiera w so-
bie zarówno oddziaływanie na pracowników kopalni jak i mieszkańców Mysłowic i Jaworz-
na. Tak więc rozdzielając te oddziaływania należy stwierdzić, że osiadania terenu będą od-
działywały na mieszkańców a hałas i zanieczyszczenie powietrza oraz wykazane oddziaływa-
nia na etapie budowy i likwidacji na pracowników kopalni i należy je określić jako środowi-
sko pracy.
Identyfikacje rodzajów oddziaływań na środowisko przeprowadzono przy zastosowa-
niu „listy sprawdzającej”, dzięki czemu wyłoniono te typy oddziaływań, które będą miały
istotny wpływ na otoczenie. Dla wybranych z „listy sprawdzającej" oddziaływań określono
ich intensywność wpływu na środowisko. Analizy dokonano za pomocą macierzy oddziały-
wań. Intensywność oddziaływania dla stwierdzonych rodzajów wpływu określono w skali
punktowej od 0 do 5. Punktom nadano rangi odpowiadające intensywności:
0 - brak wpływu,
1 - wpływ mały,
2 – wpływ umiarkowany,
3 - wpływ średni,
4- wpływ duży,
5 - wpływ bardzo duży.
Uproszczona macierz oddziaływań (macierz Leopolda) przedstawiona jest jako tabela 8.1
i ukazuje stopień intensywności wpływu poszczególnych przejawów działalności planowanej
inwestycji na środowisko, traktowane jako całość.
Określenie poziomów dopuszczalnych dźwięku A
Najbliższe tereny chronione akustycznie znajdują się od strony północnej i zachodniej
planowanej inwestycji (budowa Zakładu Górniczy „Brzezinka 3”) i wykorzystywane są pod
zabudowę zagrodową z funkcją mieszkaniową, aczkolwiek docelowo z uwagi na zapisy Stu-
dium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego teren ten ma funkcję PU
i w związku ztym w przyszłych MPZP będzie musiał mieć taką samą funkcję.
Przepisy prawne regulujące sprawy oceny uciążliwego oddziaływania hałasu w śro-
dowisku, zostały sformułowane w załączniku do obwieszczenia Ministra Środowi z dnia
15 października 2013r. (poz. 112) w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
270
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Ministra Środowiska (z dnia 14 czerwca 2007r.) w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu
w środowisku. Zgodnie z tym dokumentem (tabela 1 załącznika do rozporządzenia), dla tere-
nów zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej, dopuszczalny poziom hałasu powodowany
działaniem zakładu, wynosi:
- w porze dnia 50 dB,
- w porze nocy 40 dB.
Wskaźniki LAeq,D i LAeq,N, dla których podano wartości dopuszczalne mają zastosowanie
do ustalania i kontroli warunków korzystania ze środowiska, w odniesieniu do jednej doby.
Celem wyznaczenia poziomu równoważnego dźwięku A w wytypowanym punktach
zlokalizowanych na terenach chronionych przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową oraz
określenia przebiegu izolinii poziomów hałasu, zastosowano metodę obliczeniową.
Obliczenia przeprowadzono przy użyciu programu komputerowego CADNA A, gdzie
zastosowany model i metodyka obliczeniowa zgodna jest z normą PN ISO 9613-2 „Akustyka.
Tłumienie dźwięku wynikające podczas propagacji w przestrzeni otwartej. Ogólna metoda
obliczania”. Norma ta jest zalecana do tego typu obliczeń w załączniku nr 7 rozporządzenia
Ministra Środowiska z dnia 30 października 2014r. w sprawie wymagań w zakresie prowa-
dzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości pobieranej wody (poz. 1542).
Równoważny poziom dźwięku A występujący w dowolnym punkcie przestrzeni, jest
sumą dźwięków pochodzących od wszystkich źródeł punktowych i pozornych, a jego wartość
obliczamy z zależności:
ADLL Weq
gdzie:
LW - poziom mocy akustycznej A źródła punktowego wyrażony w dB,
D - współczynnik kierunkowości źródła,
A – tłumienie występujące na trasie źródło – punkt obserwacji.
Całkowite tłumienie A jest wynikiem nałożenia kolejnych zjawisk fizycznych wystę-
pujących na drodze propagacji i można zapisać je w ogólny sposób:
innebargratmdiv AAAAAA
gdzie:
Adiv – tłumienie wynikające z rozbieżności geometrycznej;
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
271
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Aatm - tłumienie powodowane absorbcją atmosferyczną;
Agr - tłumienie wprowadzane przez powierzchnię terenu;
Abar - tłumienie będące efektem dyfrakcji na przeszkodach pojawiających się na dro-
dze propagacji fali akustycznej (ekranowanie).
Wpływ gruntu na propagację fali akustycznej uwzględniono przeprowadzając oblicze-
nia zgodnie z punktem 7.3.1 normy PN ISO 9613-2 „Akustyka. Tłumienie dźwięku wynikają-
ce podczas propagacji w przestrzeni otwartej. Ogólna metoda obliczania”.
Kryteria ocen zanieczyszczenia powietrza
Zgodnie z art. 222 Ustawy Prawo Ochrony Środowiska, ilość gazów i pyłów dopusz-
czonych do wprowadzania do powietrza ustala się na poziomie standardów emisyjnych lub
nie powodujących przekroczeń dopuszczalnych poziomów, a w przypadku ich braku – nie
powodujących przekroczeń wartości dopuszczalnych lub wartości odniesienia substancji
w powietrzu.
Szczegółowe regulacje dotyczące oceny oddziaływania emisji zanieczyszczeń pyło-
wo-gazowych zawarte są w rozporządzeniach:
- Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 stycznia 2010 r. (Dz.U Nr 16/2010,
poz.87) w sprawie wartości odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu,
- Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 22 kwietnia 2011 r. w sprawie standardów
emisyjnych z instalacji (Dz.U. Nr 95/2011, poz. 558),
- Rozporządzenie MŚ z dnia z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych
substancji w powietrzu, (Dz. U. Nr 000 z dnia 18.09.2012 r., poz. 1031),
Obliczenia wpływu emisji na stan powietrza wykonano przy pomocy programu kom-
puterowego OPERAT FB (Proeko, Samoć, Kalisz), który uwzględnia metodykę zawartą
w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dn. 26.01.2010 r.
Przyjęto:
ze względu na rodzaj zagospodarowania terenu i lokalizację, przyjęto współczynnik
aerodynamicznej szorstkości terenu z0 = 1,0 m,
warunki meteorologiczne – różę wiatrów - według danych ze stacji Katowice,
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
272
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
układ współrzędnych o osi X skierowanej w kierunku wschodnim i osi Y skierowanej
w kierunku północnym,
obszar obliczeniowy zawarty w granicach:
Xd = 0 m, Yd = 0 m,
Xg = 900 m, Yg = 1200 m,
skok na osi X 20 m,
skok na osi Y 20 m,
skład ziarnowy emitowanego pyłu – udział PM10 w pyle całkowitym na poziomie
100%,
tło zanieczyszczeń dla tlenków azotu, dwutlenku siarki i pyłu zawieszonego na pod-
stawie informacji WIOŚ w Katowicach o stanie zanieczyszczeń powietrza w Aglome-
racji Górnośląskiej Dla pozostałych zanieczyszczeń tło przyjęto jak dla substancji, dla
których nie określono wartości dopuszczalnych, w wysokości 10 % średniorocznej
wartości odniesienia.
wielkość emisji wg danych i literaturowych, m. in. na podstawie wskaźników emisji
KOBIZE dla kotłów energetycznego spalania paliw.
czas emisji uzależniony od czasu pracy obiektu – założono, że proces produkcyjny
przebiega w sposób ciągły, w trybie 18 godzin dobowo, co daje 6570 godz. w roku dla
całej instalacji.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
273
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 26 stycznia 2010 r. uznaje się,
że wartość odniesienia lub poziom dopuszczalny substancji w powietrzu dla emitora lub ze-
społu emitorów jest dotrzymywana, jeśli spełnione są warunki:
1. Częstość przekraczania wartości D1 przez stężenia uśrednione dla 1 godziny
w przypadku SO2 jest nie większa niż 0,274 % czasu w roku, a dla pozostałych sub-
stancji 0,2 % czasu w roku,
2. W każdym punkcie na powierzchni terenu jest spełniony warunek dotyczący rozkładu
stężeń uśrednionych dla roku:
SaDa-R
Dla substancji, dla których określone są poziomy dopuszczalne uwzględnia się tło (R)
w obliczeniach stężeń rocznych, jako wartość średnią roczną stężenia.
Dla substancji, dla których nie określono wartości dopuszczalnych, tło ustala się
w wysokości 10 % średniorocznej wartości odniesienia.
Tabela 8.2
Wartości odniesienia substancji w powietrzu
D1 to wartość odniesienia substancji w powietrzu lub dopuszczalny poziom substancji
(łącznie z marginesem tolerancji właściwym dla danej substancji i roku) w powietrzu uśred-
nione dla 1 godziny, natomiast Da to wartość odniesienia substancji w powietrzu lub dopusz-
czalny poziom substancji (łącznie z marginesem tolerancji właściwym dla danej substancji
i roku) w powietrzu uśrednione dla roku.
Oznaczenie
numeryczne
(CAS)
Substancja
Wartości odniesienia uśrednione dla
okresu, [μg/m3]
1 godziny D1 roku kalenda-
rzowego Da
- Pył zwieszony PM10 280 40
7446-09-5 Dwutlenek siarki 350 20
630-08-0 Tlenek węgla 30 000 -
10102-44-0 Dwutlenek azotu 200 40
- Węglowodory alifatyczne 3000 1 000
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
274
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Zakres niezbędnych obliczeń zależny jest od poziomu substancji w powietrzu, który
jest wynikiem emisji zanieczyszczeń. W zakresie skróconym obliczenia dla zespołu emitorów
kończy się, jeżeli spełniony jest dla wszystkich substancji warunek:
11,0 DSmme
Dopuszczalne poziomy niektórych substancji w powietrzu określa Rozporządzenie
Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji
w powietrzu, (Dz. U. Nr 000 z dnia 18.09.2012 r., poz. 1031).
Wielkości związane z obliczeniami zostały przedstawione w tabeli 8.3. Dla pozosta-
łych substancji wprowadzanych do powietrza z terenu analizowanej inwestycji i nieujętych
w poniższej tabeli, rozporządzenie nie określa dopuszczalnych poziomów w powietrzu.
Tabela 8.3
Dopuszczalne poziomy substancji w powietrzu
Lp. Nazwa substancji
(numer CAS)
Okres uśrednia-
nia wyników
pomiarów
Dopuszczalny
poziom substancji
w powietrzu
[g/m3]
Dopuszczalna częstość
przekraczania dopusz-
czalnego poziomu w
roku kalendarzowym
1
NO2
(10102-44-0)
jedna godzina 200 1)
18 razy
rok kalendarzowy 40 1)
-
NOx 3)
(10102-44-0,
10102-43-9)
rok kalendarzowy 30 2)
-
2 SO2
(7446-09-5)
jedna godzina 350 1)
24 razy
24 godziny 125 1)
3 razy
rok kalendarzowy
i pora zimowa 20
2) -
3. Pył zawieszony
PM10
24 godziny 50 35 razy
rok kalendarzowy 40 -
4. CO
(630-08--0) osiem godzin
4) 10 000
1) 4) -
1) poziom dopuszczalny ze względu na ochronę zdrowia ludzi, 2) poziom dopuszczalny ze względu na ochronę roślin, 3) suma dwutlenku azotu i tlenku azotu w przeliczeniu na dwutlenek azotu 4) maksymalna średnia ośmiogodzinna, spośród średnich kroczących, obliczanych co godzinę z ośmiu średnich jednogodzinnych w ciągu
doby. Każdą tak obliczoną średnią 8-godzinną przypisuje się dobie, w której się ona kończy; pierwszym okresem rozliczeniowym dla
każdej doby jest okres od godziny 17:00 dnia poprzedniego do godziny 01:00 danego dnia; ostatnim okresem obliczeniowym dla każdej
doby jest okres od godziny 16:00 do 24:00 tego dnia.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
275
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Wpływ warunków topograficznych na rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń
w powietrzu, a w szczególności wpływ sposobu zagospodarowania terenu opisany jest współ-
czynnikiem aerodynamicznej szorstkości terenu z0.
8.2. OPIS PRZEWIDYWANYCH ZNACZĄCYCH ODDZIAŁYWAŃ
PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ŚRODOWISKO, OBEJMUJĄCY
BEZPOŚREDNIE, POŚREDNIE, WTÓRNE, KRÓTKO-, ŚREDNIO-
I DŁUGOTERMINOWE, STAŁE I CHWILOWE ODDZIAŁYWANIA NA
ŚRODOWISKO
8.2.1. WODY POWIERZCHNIOWE I ŚCIEKI
Inwestor planuje modernizację i wykorzystanie istniejącej infrastruktury oraz wyko-
rzystanie części terenu użytkowanego dotychczas przez firmę Zakład Przeróbki Węgla
„Brzezinka” (Plan zagospodarowania terenu zakładu głównego).
Projektowany zakład górniczy obejmował będzie obiekty przemysłowe i socjalne
zlokalizowane na powierzchni, zabezpieczające prowadzenie podziemnej eksploatacji węgla
ze złoża „Brzezinka 3” do połowy roku 2049. Wodę pitną planuje się pozyskać od lokalnych
operatorów. Ścieki bytowe odprowadzane będą do miejskiej kanalizacji sanitarnej.
Niewykorzystana częśś wód dołowych (ścieki przemysłowe) po oczyszczeniu z zawiesiny
w osadnikach powierzchniowych będą wprowadzane do rzeki Przemszy poprzez ciek
Przyrwa.
Wykonane zostaną dwa osadniki wód dołowych, z których zasilana będzie: instalacja
podsadzkowa, instalacja do zmulania pyłów oraz dołowa i powierzchniowa instalacja ppoż.
Obiekty socjalne (w tym łaźnia górnicza) zaprojektowane zostaną dla 500 pracowników
ZG „Brzezinka 3”.
Na podstawie bilansu gospodarki wodno-ściekowej ZG „Brzezinka 3” dla planowanej
eksploatacji węgla na poziomie 3600 t/d, oszacowano, że ścieki bytowo gospodarcze (w ilości
średnio około 45 m3/d) będą odprowadzane do miejskiej kanalizacji sanitarnej i będą
oczyszczane do wymaganych parametrów dla oczyszczonych ścieków komunalnych
wprowadzanych do wód powierzchniowych. Wody opadowe i roztopowe (w ilości średnio
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
276
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
około 50 m3/d) ujęte w system zakładowej kanalizacji deszczowej będą w całości
wykorzystywane do potrzeb własnych ZG „Brzezinka 3”. Niewykorzystana część wód
dołowych pochodzących z odwodnienia objętego eksploatacją złoża „Brzezinka 3” będzie
oczyszczane z zawiesiny w osadnikach podziemnych oraz powierzchniowych i wprowadzana
do rzeki Przemszy poprzez przyujściowy odcinek cieku Przyrwa (w ilości średnio około
8500 m3/d). Maksymalny ładunek chlorków i siarczanów wprowadzanych z wodami
dołowymi do wód powierzchniowych spowoduje niewielki wzrost zasolenia w wodach
odbiornika o około 230 mg/l dla wartości średnich. Zrzut wód dołowych z ZG „Brzezinka 3”
nie wpłynie bezpośrednio na zmianę klasyfikacji JCWP.
Oddziaływanie pośrednie, długookresowe, chwilowe.
8.2.2. WODY PODZIEMNE
Prognozowany dopływ naturalny na etapie budowy zakładu górniczego oraz
udostępniania zasobów złoża „Brzezinka 3” oszacowano na 4,2 m3/min. Planuje się
selektywne ujęcie wód z dopływu naturalnego i wykorzystanie ich do potrzeb własnych ZG
„Brzezinka 3”.
Prognozowany dopływ naturalny do wyrobisk górniczych złoża „Brzezinka 3”, po
uruchomieniu eksploatacji na zakładanym poziomie z uwzględnianiem technologii wydobycia
opisanej w PZZ ustalono na 2,1 m3/min.
Całkowity dopływ wód dołowych do ZG „Brzezinka 3”, po zkończeniu budowy
inwestycji i uruchomieniu eksploatacji złoża „Brzezinka 3”, wyniesie około 6,3 m3/min.
Wzrost stężenia chlorków i siarczanów do prognozowanych wartości maksymalnych
w wodach dopływających do kopalni nastąpi po osiągnięciu zakładanej wielkości wydobycia
węgla (w ilości około 3600 t/d), w najgłębszej części złoża „Brzezinka 3”. W projektowanym
okresie eksploatacji do połowy roku 2049, przewidywany jest stopniowy wzrost ilości
i stężenia chlorków i siarczanów w wodach pochodzących z dopływu naturalnego do
projektowanej kopalni. Przewiduje się, że maksymalny ładunek chlorków i siarczanów
dopływający do wy-robisk górniczych złoża „Brzezinka 3”, wyniesie maksymalnie
średniodobowo do 246 t/d (według dokumentacji geologicznej). Prognozowane sumaryczne
stężenie chlorków i siarczanów w wodach z dopływu naturalnego będzie wynosiło od 1,5 g/l
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
277
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
do około 100 g/l. Należy podkreślić, że wstępny bilans ilościowo-jakościowy wód
pochodzących z dopływu naturalnego do kopalni będzie weryfikowany w czasie sporządzania
dokumentacji hydrogeologicznej dla ZG „Brzezinka 3” ”, zatwierdzanej przez właściwy
organ administracji geologicznej. Inwestor będzie zobowiązany do uzyskania pozwolenia
wodnoprawnego na odwodnienie ZG „Brzezinka 3”.
Możliwość wystąpienia potencjalnego współoddziaływania związanego z prowadzoną
równolegle eksploatacją węgla w sąsiedztwie złoża „Brzezinka 3”, dotyczy szczególnie tere-
nów na pograniczu OG „Brzezinka 3” oraz OG „Brzezinka 1” i OG „Mysłowice – Wesoła”.
W celu ograniczenia możliwości wystąpienia skumulowanego oddziaływania wymagana
będzie koordynacja planów eksploatacji poszczególnych zakładów.
Złoże „Brzezinka 3” zlokalizowane jest w odległości około 0,5 km na północ od GZWP
nr 452 – Zbiornik (T1,2) Chrzanów oraz około 2,5 km na południe od GZWP nr 329 –
Zbiornik (T1,2) Bytom (załącznik 14).
W rejonie Mysłowic w wyniku zmian antropogenicznych wywołanych dwustuletnią
eksploatacją kopalin, w górotworze karbonu górnego i triasu oraz czwartorzędu zaszły nie-
odwracalne zmiany. Uszczupleniu (zdrenowaniu) uległy zasoby wód wszystkich wymienio-
nych pięter oraz zdegradowana została ich jakość. Naturalne kierunki przepływu wód
w ośrodku skalnym czwartorzędu, triasu i karbonu, zostały znacznie zaburzone. Wody pod-
ziemne pozostają pod wpływem wieloletniej antropopresji, która wpływa na warunki ich krą-
żenia. Podstawą drenażu są aktualnie głębokie wyrobiska górnicze czynnych kopalń węgla
kamiennego.
W roku 2009 zostało opublikowane przez Państwowy Instytut Geologiczny w War-
szawie opracowanie p.n. „Wody podziemne miast Polski - Miasta powyżej 50 000 mieszkań-
ców - Mysłowice”, w którym określono m.in. możliwości zaopatrzenia w wodę miasta My-
słowice z wykorzystaniem zasobów wód podziemnych występujących na terenie miasta
i w jego najbliższym sąsiedztwie.
Dla Mysłowic określono obszar perspektywiczny, w południowo-zachodniej części
GZWP nr 452 - Chrzanów, o powierzchni 35,6 km2 (załącznik 14). Obszar ten został
wyznaczony w rejonie wychodni Imielin-Dziećkowice-Jeleń oraz w strukturze rowu Chrza-
nów-Dąb ze względu na ich położenie w granicach miasta i w jego najbliższej okolicy. Przy
wyznaczeniu obszaru perspektywicznego wykluczono z rozważań tereny górnicze kopalń
oraz leja depresji wywołanego odwodnieniem górniczym. Naturalne kierunki przepływu wód
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
278
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
w rejonie Mysłowic zostały zaburzone długoletnią eksploatacją węgla kamiennego. Kierunki
przepływu wód są wymuszone rozmieszczeniem i głębokością drenażu górniczego. Spływ
wód odbywa się w kierunku szybów odwadniających. Podstawą drenażu o regionalnym roz-
przestrzenieniu są, w obrębie miasta i okolicy, głębokie wyrobiska górnicze kopalń węgla
kamiennego. Regionalny kierunek przepływu wód przebiega z północnego wschodu i północy
na południe, do doliny Wisły. Bazą drenażu o znaczeniu regionalnym jest również dolina
Przemszy. Spływ wód następuje w kierunku rzeki. Wody w utworach czwartorzędu i triasu,
w miejscach braku izolacji, pozostają w więzi hydraulicznej z osadami karbonu i pozostają
tym samym pod wpływem drenażu górniczego. Lokalne systemy krążenia związane są z
dolinami rzek oraz z większymi ujęciami studziennymi (ujęcie Dziećkowice). Piętro
wodonośne czwar-torzędu, triasu i karbonu zasilane jest w wyniku bezpośredniej infiltracji na
wychodniach tych utworów oraz pośrednio przez przepuszczalne utwory nadkładu.
W południowo-wschodniej części miasta występuje fragment Głównego Zbiornika Wód
Podziemnych nr 452 - Chrzanów (załącznik 14). Powierzchnia zbiornika wynosi 273 km2,
a zasoby dyspozycyjne 82 469 m3/d. Moduł zasobów dyspozycyjnych wynosi 301 m
3/d km
2
(3,49 dm3/s km
2). Granice zbiornika pokrywają się na całej długości z granicami struktury
triasu chrzanowskiego. Głównymi hydrostrukturami triasu chrzanowskiego są struktury
wklęsłe: niecka chrzanowska, niecka wilkoszyńska i rów Chrzanów-Dąb. Dyslokacje tekto-
niczne oraz wyniesione struktury zrębowo-siodłowe stanowią nie tylko granice geologiczne
form wklęsłych, ale również są lub mogą być mniej lub bardziej skutecznymi barierami hy-
drogeologicznymi, utrudniającymi bezpośrednie kontakty hydrauliczne pomiędzy poszcze-
gólnymi strukturami. Część obszaru zbiornika położona w granicach Mysłowic należy do
wychodni triasu w rejonie Imielin-Dziećkowice-Jeleń. Na południe i południowy wschód od
wychodni triasu znajduje się rów Chrzanów-Dąb. Obszar wychodni triasu oraz rowu Chrza-
nów-Dąb są położone korzystnie dla projektowania i budowy nowych ujęć wód podziemnych
w mieście. Lokalizacja ujęć w rejonie wychodni utworów triasu wymaga utworzenia strefy
ochronnej, ze względu na brak izolacji utworów wodonośnych od powierzchni terenu, a tym
samym możliwość łatwego ich zanieczyszczenia.
Na podstawie oceny drenażu zbiornika wód podziemnych nr 452 Chrzanów (T1,2)
zlokalizowanego na terenie Mysłowic, w południowo-wschodniej części miasta i w jego bez-
pośrednim sąsiedztwie, należy jednoznacznie stwierdzić, że planowana eksploatacja złoża
„Brzezinka 3” nie będzie miała istotnego wpływu na zasoby wód podziemnych zbiornika,
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
279
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
przewidzianych do ewentualnego wykorzystania w przyszłości dla potrzeb mieszkańców
Gminy Mysłowice. Lokalizacja złoża „Brzezinka 3” (załącznik 14) w odległości około
0,5 km od GZWP Chrzanów nr 452, warunki geologiczne (hydrogeologiczne), kierunki
spływu wód podziemnych oraz planowany sposób eksploatacji złoża „Brzezinka 3”, ograni-
czają do minimum negatywny wpływ na zasoby wód podziemnych w rejonie południowo-
wschodniej części Gminy Mysłowice. Planowana eksploatacja złoża „Brzezinka 3” nie będzie
stanowiła zagrożenia dla zasobów wód podziemnych na obszarze perspektywicznego zaopa-
trywania w wodę miasta (budowa nowych ujęć wody).
Oddziaływanie pośrednie, długookresowe, stałe i chwilowe
8.2.3. ODPADY
Zgodnie z przyjętym sposobem eksploatacji złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3”
przez projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3” źródłami powstawania odpadów będą:
poziom wydobywczy,
upadowe transportowo-wentylacyjne,
stacja sprężarek,
lampownia i markownia,
łaźnia,
budynek administracyjny,
warsztaty remontowe,
wewnętrzne i zewnętrzne sieci energetyczne,
magazyny.
Oddziaływania krótkotrwałe
W związku z eksploatacją złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” przez projektowany
Zakład Górniczy „Brzezinka 3” może wystąpić krótkotrwałe odziaływanie na środowisko
wynikające z gospodarki odpadami, a szczególnie odpadami wydobywczymi. Dotyczy to cza-
su gromadzenia odpadów przed ich przekazaniem lub odzyskiem.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
280
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Sposoby postępowania z odpadami
Wytwarzane przez projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3” ilości odpadów nie-
bezpiecznych i innych niż niebezpieczne będą podlegać ewidencji, a następnie będą przeka-
zywane wyspecjalizowanym firmom, odzyskiwane dopuszczalnymi procesami lub unieszko-
dliwiane zgodnie z zapisami w Ustawach z dnia 14 grudnia 2012r. o odpadach (Dz. U.
z 2013r. poz. 21) oraz z dnia z dnia 10 lipca 2008r. o odpadach wydobywczych (Dz. U. Nr
138, poz. 865 z późniejszymi zmianami). Prognozuje się, że możliwy jest odzysk odpadów
przez Zakład Górniczy „Brzezinka 3” w procesach R5 i R11 zarówno wytwarzanych jak
i obcych. Prognozę taką przedstawiono poniżej.
Prognozowane, wytwarzane i odzyskiwane odpady inne niż niebezpieczne (procesy R5
i R11) przez projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3”:
01 01 02 Odpady z wydobywania kopalin innych niż rudy metali.
01 04 12 Odpady powstające przy płukaniu i oczyszczaniu kopalin inne niż wymienione
w 01 04 07 i 01 04 11.
17 01 01 Odpady betonu i gruz budowlany
Prognozowane, obce odpady inne niż niebezpieczne odzyskiwane (procesy R5 i R11)
przez projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3”:
10 01 01 Żużle, popioły paleniskowe i pyły z kotłów.
10 01 02 Popioły lotne z węgla
10 01 80 Mieszanki popiołowo-żużlowe z mokrego odprowadzania odpadów paleni-
skowych.
Odpady wydobywcze
Odpady pochodzące z poszukiwania, rozpoznania, wydobywania, przeróbki kopalin ze
złóż, zgodnie z Ustawą z dnia 10 lipca 2008r. o odpadach wydobywczych (Dz. U. Nr 138,
poz. 865 z późniejszymi zmianami) nazywane są odpadami wydobywczymi.
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014r.,
w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. z 2014 roku, poz. 1923) odpady wydobywcze projekto-
wanego Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” pochodzące z prac udostępniających złoża węgla
kamiennego będą posiadały kod 01 01 02 – odpady z wydobywania kopalin innych niż rudy
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
281
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
metali, natomiast odpady z sortowania asortymentów węgla kamiennego zapisane będą pod
kodem 01 04 12 – Odpady powstające przy płukaniu i oczyszczaniu kopalin. Zgodnie z Usta-
wą z dnia 14 grudnia 2012 roku o odpadach (Dz.U. z 2013 roku, poz. 21) odpady o wymie-
nionych wyżej kodach mogą być, po procesie R5 – recykling lub odzysk innych materiałów
organicznych, wykorzystywane w procesie odzysku R11 – wykorzystywanie odpadów uzy-
skanych w wyniku któregokolwiek z procesów wymienionych jako R1 – R11.
Prognoza gospodarki odpadami wydobywczymi projektowanego Zakładu Górnicze-
go „Brzezinka 3” może obejmować ich wykorzystanie w ramach odzysku do prac w pod-
ziemnych technikach górniczych takich jak:
doszczelniania zrobów ścian po zakończonej eksploatacji,
wypełniania zbędnych wyrobisk korytarzowych,
wykonania korków izolacyjnych i przeciwwybuchowych.
Obiekt unieszkodliwiania odpadów wydobywczych
Projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3” nie planuje posiadania (budowania)
obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych.
8.2.4. POWIERZCHNIA ZIEMI
Eksploatację w granicach złoża „Brzezinka 3” zaplanowano na lata 2021 – 2049. Jej
przedmiotem będzie jeden pokład węgla kamiennego – 510. Eksploatacja będzie prowadzona
systemem chodnikowym, na wysokość 5,0 m, z zastosowaniem podsadzki hydraulicznej.
W okresie około 30 lat w wyniku jej oddziaływania powierzchnia obniży się w niektórych
miejscach maksymalnie o 0,48 m. Natomiast prognozowane nachylenia i odkształcenia kwali-
fikują cały obszar w zasięgu wpływów do I kategorii terenów górniczych. Przy czym general-
nie wskaźniki deformacji powierzchni nie osiągną połowy wartości dopuszczalnych dla tej
kategorii. Będą to oddziaływania bezpośrednie eksploatacji górniczej. Obniżenia i nachyle-
nia końcowe, które prowadzą do zmian spadków powierzchni terenu należy zaliczyć do sta-
łych.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
282
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Należy zaznaczyć, że kategorie terenu górniczego są wyznaczane z wartości maksy-
malnych chwilowych nachyleń i odkształceń powierzchni. Dlatego prognoza polega na wy-
szukaniu wartości największych tych wskaźników w każdym punkcie powierzchni (w prakty-
ce stosuje się siatki punktów obliczeniowych, w tym przypadku przyjęto odległość między
nimi 25 m) i w całym okresie oddziaływania eksploatacji (do obliczeń przyjęto interwały jed-
nomiesięczne). W czasie postępu frontu robót górniczych największe wartości wskaźników
deformacji są w rejonie krawędzi wybranego pola. Po zakończeniu eksploatacji, szczególnie
w przypadku dużych pól, odkształcenia i nachylenia nad nim są znacznie mniejsze od
chwilowych, a nawet mogą wynosić 0. Można zatem zakwalifikować je do chwilowych.
W rejonie krawędzi końcowych (po zakończeniu eksploatacji) nachylenia będą mia-
ły charakter oddziaływań stałych.
Nieco inaczej należy traktować odkształcenia powierzchni w rejonie krawędzi koń-
cowych. Ich wartości są istotne ze względu na ochronę obiektów budowlanych, a rozpatrując
to zagadnienie nie można pominąć zjawiska relaksacji naprężeń (zmniejszania ich wartości
w miarę upływu czasu). Uwzględnia się je redukując wartości odkształceń. Przyjmuje się, że
w ciągu kilki lat następuje zmniejszenie naprężeń o 50%. Odkształcenia powierzchni w rejo-
nie krawędzi końcowych można zatem zaliczyć do oddziaływań krótkoterminowych.
8.2.5. ZASOBY PRZYRODY OŻYWIONEJ
Szata roślinna na omawianym obszarze będzie ulegać przekształceniom związanym
z utworzeniem w wyniku eksploatacji nowych siedlisk, kierunek tych zmian możemy progno-
zować jako korzystny. Wielkość tych zmian znikoma. Niektóre zbiorowiska roślinności pol-
nej mogą zaniknąć a na ich miejsce mogą pojawić się inne np.: wodne, szuwarowe lub mura-
wowe. Większemu uwilgoceniu będą ulegać również zbiorowiska łąk nad rzeką Przemszą.
Wpływ na faunę omawianego obszaru będzie wynikał z postępu prac górniczych. Dla
ptaków związanych z siedliskami wodnymi zostaną wykreowane nowe przestrzenie żerowa-
nia. Inne gatunki ptaków będą korzystały z przestrzeni żerowiskowej i gniazdowej.
Dla ssaków płazów i gadów zmiany nie wpłyną znacząco na ich obszary bytowania.
Zmianie mogą ulec warunki przyrodnicze dla ryb.
Będą to oddziaływania wtórne, długoterminowe.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
283
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
8.2.6. KLIMAT AKUSTYCZNY
Wyniki obliczeń hałasu, emitowanego po uruchomieniu przedmiotowej inwestycji,
występującego w punktach zlokalizowanych na terenach chronionych przedstawiono w tabeli
8.4.
Tabela 8.4
Wyniki obliczeń hałasu dla pory dnia i nocy
Symbol oznaczenia punktu obliczeniowego
oraz jego lokalizacja
Równoważny poziom dźwięku A [dB]
dla czasu odniesienia T
Pora dnia Pora nocy
Punkt obliczeniowy P1 – granica terenów chro-
nionych ul. Piaskowa 5, na wysokości 4 m 44,8 dB 35,1 dB
Punkt obliczeniowy P2 – granica terenów chro-
nionych ul. Piaskowa 3, na wysokości 4 m 40,3 dB 35,1 dB
Punkt obliczeniowy P3 – granica terenów chro-
nionych ul. Piaskowa 6-8, na wysokości 4 m 44,6 dB 37,7 dB
Punkt obliczeniowy P4 – granica terenów chro-
nionych ul. Piaskowa 10, na wysokości 4 m 45,8 dB 38,1 dB
Na załączonych mapach (załącznik 18) przedstawiono przebieg izolinii hałasu, na
wysokości 4 metrów nad poziomem gruntu, lokalizację źródeł hałasu oraz najbliższych tere-
nów chronionych akustycznie. Załączono wydruk komputerowy danych wejściowych i wyni-
ków obliczeń (załącznik 19).
Dopuszczalne poziomy hałasu dla terenów zabudowy mieszkaniowej sąsiadującej z te-
renem zakładu, wynoszą:
- w porze dnia 50 dB,
- w porze nocy 40 dB.
Wyznaczony obliczeniowo, dla przyjętej metodyki oraz danych wejściowych dotyczą-
cych parametrów akustycznych poszczególnych źródeł, równoważny poziom dźwięku A,
emitowany jedynie przez źródła związane z eksploatacją przedmiotowego przedsięwzięcia,
wynosi na granicy terenów chronionych akustycznie:
od 40,3 dB do 45,8 dB w porze dnia; oraz
od 35,1 dB do 38,1 dB w porze nocy.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
284
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Nie stwierdzono przekroczeń poziomu dopuszczalnego 50 dB w porze dnia oraz 40 dB
w porze nocy.
Izolinie poziomów dopuszczalnych hałasu 50 dB w porze dnia i 40 dB w porze nocy
ograniczają obszar, który nie zawiera terenów chronionych akustycznie w rozumieniu załącz-
nika do obwieszczenia Ministra Środowi z dnia 15 października 2013 r. (poz. 112) w sprawie
ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Środowiska (z dnia 14 czerwca 2007r.)
w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku.
8.2.7. POWIETRZE
Spośród oddziaływań przedstawionych w punkcie 7.1.4. części II opracowania doty-
czącej oddziaływania planowanej eksploatacji, istotna dla środowiska może być emisja meta-
nu z szybu wydechowego kopalni. Celem ograniczenia emisji metanu do atmosfery zastoso-
wana zostanie innowacyjna i efektywna metoda utylizacji metanu z powietrza wentylacyjnego
kopalni opisanego w rozdziale 1 niniejszegpo Raportu.
Ponieważ metan jest gazem powodującym efekt cieplarniany 25-krotnie silniejszy niż
dwutlenku węgla, wprowadzanie go do powietrza ma – jak się uważa - wpływ na zmiany kli-
matu.
W związku z tym emisja metanu może spowodować oddziaływania o charakterze
pośrednim, długookresowym i skumulowanym.
Wyniki obliczeń rozprzestrzeniania się pozostałych substancji w powietrzu – założenia
punkt 1.3.3.2.3.
Wyniki obliczeń rozprzestrzeniania się substancji w sieci receptorów zamieszczono
w tabeli 8.5.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
285
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Tabela 8.5
Wyniki obliczeń rozprzestrzeniania się substancji w sieci receptorów
Substancja
zanie-
czyszcz.
Stężenie
maksy-
malne
Smm
[g/m3]
War-
tość
stęże-
nia
D1
[g/m3
]
Spełnie-
nie wa-
runku
Smm D1
Obliczona
częstość
przekroczeń
stężeń jed-
nogodzin-
nych
[%]
Wartość
dopusz-
czalna
częstości
przekro-
czeń
[%]
Speł-
nienie
warun-
ku
obl.
częstość
< dop.
częstość
Stężenie
średnie
roczne Sa
[g/m3]
Wartość
stężenia
Sa = Da
- R
[g/m3]
Speł-
nienie
warun-
ku
Sa Da
-R
tlenki azotu 353,7 200 NIE 0,86 0,2 NIE 14,5 10 NIE
Omówienie wyników
Emisja zanieczyszczeń do powietrza spowodowana funkcjonowaniem instalacji pro-
dukcyjnych omawianego Zakładu może powodować powstanie stężeń maksymalnych i śred-
niorocznych, przekraczających dopuszczalne wartości. Przekroczenia te mogą powstawać
jedynie na terenie zakładu do którego inwestor ma tytuł prawny.
Porównując uzyskane wyniki obliczeń skróconych z zamieszczonymi kryteriami,
można stwierdzić:
1. maksymalne stężenia większości zanieczyszczeń są niższe od wartości dopuszczal-
nych dla stężeń chwilowych, jedynie dla tlenków azotu przekraczają poziom 10%
wartości dopuszczalnej i wartości odniesienia,
2. stężenia maksymalne tlenków azotu obliczone w siatce receptorów mogą przekroczyć
dopuszczalne wartości na terenie zakładu,
3. przy założeniu poziomu tła na poziomie 30 g/m3 wobec dopuszczalnych 40 g/m
3 stężenia
średnioroczne NO2 mogą być wyższe od różnicy wartość dopuszczalna – tło (Sa =
Da – R), jednak jedynie na terenie zakładu.
Uzyskane wyniki wskazują, że realizowana inwestycja, w trakcie jej funkcjonowania,
spowoduje dla większości zanieczyszczeń nieznaczny wzrost emisji do powietrza i nie wpły-
nie w tym zakresie negatywnie na jego stan w rejonie planowanej lokalizacji.
Dla tlenków azotu mogą wystąpić przekroczenia jedynie na terenie zakładu, co jest
prawnie dopuszczone.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
286
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
8.2.8. ZDROWIE LUDZI
Oddziaływania pośrednie, długoterminowe
Planowana eksploatacja złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” nie wpłynie na zmia-
nę aktualnie występującego, klimatu akustycznego w rejonie najbliższej zabudowy mieszka-
niowej. Natomiast sprawy związane z ochroną środowiska pracy w podziemnych zakładach
górniczych uregulowane są w rozporządzeniach wykonawczych do Ustawy Prawo geologicz-
ne i górnicze.
Pozostałe oddziaływania zostały opisane we wcześniejszych rozdziałach.
8.3. ODDZIAŁYWANIE SKUMULOWANE
Oddziaływania skumulowane jest rozumiane jako oddziaływania generowane przez
przedsięwzięcie w połączeniu z oddziaływaniem tego samego typu, pochodzącym od sąsiadu-
jących z nim przedsięwzięć w oparciu o identyfikację oddziaływań przedstawioną w punkcie
8.2 Raportu wyznaczono dla wszystkiego rodzaju zidentyfikowanych oddziaływań.
WODY PODZIEMNE I POWIERZCHNIOWE
Zakłada się, że całkowite wydobycie węgla przez ZG „Brzezinka 3” do połowy roku
2049 utrzyma się na stabilnym poziomie ok 3600 t/d. Plany eksploatacyjne dotyczą wydoby-
cia ze złoża „Brzezinka 3”, które jest przewidywane do eksploatacji w latach 2017 – połowa
roku 2049. Przy planowanym poziomie wydobycia z przedmiotowego złoża, eksploatacja
wydzielonej grupy zasobów przemysłowych i operatywnych, w okresie do połowy 2049 roku
może być efektywnie realizowana. Prognozowany dopływ wody do wyrobisk górniczych (do
połowy roku 2049) określony metodą trendu dopływu i wydobycia, przedstawiono w PZZ
oraz w dokumentacji geologicznej złoża. W prognozie uwzględniono łączny dopływ natural-
ny do ZG „Brzezinka 3” oraz zmiany wielkości dopływu do złoża „Brzezinka 3” związane
z przyjętym modelem eksploatacji. Całkowity dopływ wód dołowych do ZG „Brzezinka 3”,
po realizacji przedsięwzięcia i uruchomieniu eksploatacji złoża „Brzezinka 3”, wyniesie około
6,3 m3/min. Ze względu na relatywnie dużą głębokość zasobów węgla planowanych do wy-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
287
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
dobycia, planowany sposób eksploatacji oraz istniejące warunki geologiczne, odwodnienie
złoża „Brzezinka 3” będzie miało stosunkowo niewielki wpływ na kształtowanie się regional-
nego leja depresji (obniżenia poziomu wód podziemnych) spowodowanego eksploatacją wę-
gla kamiennego w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym (GZW).
Spośród uwarunkowań prawnych i ochrony środowiska wpływających na ograniczenie
prowadzenia eksploatacji górniczej w złożu węgla kamiennego „Brzezinka 3”, przez Zakład
Górniczy „Brzezinka 3”, należy wymienić warunki określone w pozwoleniu wodnoprawnym.
Wymagane jest aby Inwestor uzyskał pozwolenie wodnoprawne na odwodnienie za-
kładu górniczego z dopływu wód naturalnych do wyrobisk górniczych w rejonie złoża „Brze-
zinka 3” oraz na odprowadzanie do rzeki Przemszy poprzez ciek Przyrwa części wód kopal-
nianych po uprzednim oczyszczeniu ich w osadnikach, w łącznej średniej ilości 8 500 m3/d
(max w ilości 10 180 m3/d). Odprowadzane wody dołowe powinny odpowiadać następującym
parametrom:
- odczyn 6,5 - 9,0 pH,
- zawiesina poniżej 35 mg/l,
- suma chlorków i siarczanów poniżej 27000 mg/l.
Konieczne będzie, zatem sporządzenie dokumentacji hydrogeologicznej określającej
warunki hydrogeologiczne w związku z zamierzonym wykonywaniem odwodnień w celu
wydobywania węgla kamiennego ze złoża „Brzezinka 3”, zgodnie z zasadami określonymi
w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 23.12.2011 r. w sprawie dokumentacji hydro-
geologicznej i dokumentacji geologiczno-inżynierskiej (Dz. U. nr 291, poz. 1714). Przedmio-
towa dokumentacja hydrogeologiczna, stanowić będzie załącznik do wniosku skierowanego
do Marszałka Województwa Śląskiego, o uzyskanie pozwolenia wodnoprawnego na odwod-
nienie zakładu górniczego i odprowadzanie niewykorzystanych, oczyszczonych wód kopal-
nianych do wód powierzchniowych, w aspekcie objęcia odwadnianiem dodatkowo złoża
„Brzezinka 3”, zgodnie z pkt. 8 Art. 132 Ustawy Prawo wodne z dnia 18.07.2001r. (tekst jed-
nolity: Dz. U. z 2012r. poz. 145 wraz z późniejszymi zmianami). Po uruchomieniu eksploata-
cji przedmiotowego złoża, ilość wód pochodzących z odwadniania ZG „Brzezinka 3” i kiero-
wanych poprzez ciek Przyrwa do rzeki Przemszy wyniesie do około 8 500 m3/d, a sumarycz-
ne stężenie chlorków i siarczanów w wodach kopalnianych będzie wynosiło do 27,0 g/l.
Zrzut z ZG „Brzezinka 3” znacznych ilości wód pochodzących z odwadniania złoża
„Brzezinka 3” spowoduje wymierne zmiany parametrów ilościowo-jakościowych wód rzeki
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
288
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Przemszy. Prognozowany jest wzrost średniego sumarycznego stężenia chlorków i siarcza-
nów o około 230 mg/l w wodach Przemszy poniżej zrzutu z ZG „Brzezinka 3”. Natomiast
sytuacja ta nie wpłynie znacząco na klasyfikację wód w przekroju zamykającym JCWP
Przemsza od Białej Przemszy do ujścia. Prognozowane średnie stężenie sumy chlorków
i siarczanów utrzyma się na poziomie poniżej 1g/l w wodach rzeki Przemszy przed jej uj-
ściem do rzeki Wisły. Poniżej planowanego zrzutu wód dołowych (kopalnianych) z ZG
„Brzezinka 3”, do rzeki Przemszy wprowadzane są wody dołowe (kopalniane) z ZG „Sobie-
ski”. Zgodnie z obowiązującym pozwoleniem wodnoprawnym ZG „Sobieski” odprowadza do
rzeki Przemszy w km 15+663 wody dołowe (kopalniane) w ilości około 80 tys. m3/d
i o średnim, sumarycznym stężeniu chlorków i siarczanów około 2 g/l. W ramach monitorin-
gu badana jest woda rzeki Przemszy w punktach przed i po zrzucie wód dołowych (kopalnia-
nych) z ZG „Sobieski”. W załączniku 20 zamieszczono lokalizację punktów pomiarowo-
kontrolnych lokalnego systemu monitoringu wód powierzchniowych.
W tabeli 8.6 przedstawiono wyniki badań chlorków i siarczanów w wodach rzeki
Przemszy w km 15+813 powyżej zrzutu wód dołowych z ZG „Sobieski” w latach 2012-2014.
Tabela 8.6.
Zasolenie wód rzeki Przemszy w km 15+813 powyżej zrzutu wód dołowych
z ZG „Sobieski”.
Rzeka Przemsza powyżej zrzutu z ZG „Sobieski”
Wartości Cl- [g/m
3] SO4
2- [g/m
3] Suma Cl
-+SO4
2-[g/m
3]
2012 r.
Min. 317 300 617
Śr. 421 322 742
Max 665 350 1 005
2013 r.
Min. 218 190 478
Śr. 402 290 692
Max 854 360 1 204
2014 r.
Min. 309 240 579
Śr. 392 312 704
Max 654 350 974 Źródło: Wyniki badań ZG „Sobieski” TAURON-Wydobycie
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
289
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Na podstawie udostępnionych wyników za lata 2012-2014 (12 próbek na rok) ustalono
stężenie chlorków i siarczanów powyżej zrzutu z ZG „Sobieski”, czyli na odcinku rzeki
Przemszy, gdzie planowany jest zrzut wód dołowych (kopalnianych) z ZG „Brzezinka 3”.
Sumaryczne, średnie stężenie chlorków i siarczanów na analizowanym odcinku rzeki Prze-
mszy wynosi około 0,7 g/l. Zatem wprowadzanie wód dołowych (kopalnianych) z odwadnia-
nia złoża „Brzezinka 3” do rzeki Przemszy może być prowadzone przy koordynacji zrzutów
przez ZG „Brzezinka 3” i ZG „Sobieski”, co pozwoli na stabilizację zasolenia (średnie stęże-
nie chlorków i siarczanów poniżej 1 g/l) wód rzeki Przemszy w przekroju zamykającym
JCWP.
Efekt tego działania będzie sprawdzany przez monitoring wód powierzchniowych,
prowadzony przez Wojewódzką Inspekcję Ochrony Środowiska. Zakres monitoringu okre-
ślają w szczególności rozporządzenia wykonawcze do ustawy - Prawo wodne, tj.:
rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 r. w sprawie form i sposo-
bu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych
(Dz.U. 2011 nr 258 poz. 1550) wraz ze zmianami wprowadzonymi przez rozporządzenie
Ministra Środowiska z dnia 21 listopada 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie
form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych
i podziemnych (Dz.U. z dnia 16 grudnia 2013 poz. 1558);
rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasy-
fikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jako-
ści dla substancji priorytetowych (Dz.U. 2011 nr 257 poz. 1545).
Monitoring wód powierzchniowych, obejmuje 4 rodzajach monitoringu:
a) diagnostyczny,
b) operacyjny,
c) badawczy,
d) obszarów chronionych.
Zakres realizowanych badań jest pochodną rodzaju monitoringu, kategorii wód, typu jednoli-
tej części wód oraz wymagań związanych z funkcją, jaką pełni punkt pomiarowo-kontrolny.
Sposób wykonywania oceny stanu wód powierzchniowych
Ocenę stanu wód powierzchniowych wykonuje się w odniesieniu do jednolitych części wód,
na podstawie wyników państwowego monitoringu środowiska i prezentuje poprzez ocenę
stanu ekologicznego (w przypadku wód, których charakter został w znacznym stopniu zmie-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
290
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
niony w następstwie fizycznych przeobrażeń, będących wynikiem działalności człowieka -
poprzez ocenę potencjału ekologicznego), ocenę stanu chemicznego i ocenę stanu.
Stan ekologiczny / potencjał ekologiczny jest określeniem jakości struktury i funkcjonowania
ekosystemu wód powierzchniowych, sklasyfikowanej na podstawie wyników badań elemen-
tów biologicznych oraz wspierających je wskaźników fizykochemicznych i hydromorfolo-
gicznych.
Prognozy długoterminowe (horyzont 2050) wskazują na stopniowe obniżanie zasole-
nia wód rzeki Przemszy ze względu na ograniczanie działalności górniczej wynikającej z wy-
czerpywania się zasobów węgla w istniejących kopalniach.
Generalnie nie stwierdza się istotnych uwarunkowań geograficznych, wpływających
na ograniczenie możliwości prowadzenia eksploatacji ze złoża węgla kamiennego „Brzezinka
3”. Obszar złoża położony jest w obrębie w podprowincji Wyżyna Śląsko-Krakowska (341),
w makroregionie Wyżyna Śląska (341.1), w mezoregionie Pagóry Jaworznickie (341.14) oraz
Wyżyna Katowicka (341.13). Ze względu na brak w granicach złoża obszarów prawnie chro-
nionych oraz planowaną eksploatację metodą podziemną, nie występują ograniczenia w pro-
wadzeniu eksploatacji złoża, wynikające z uwarunkowań geograficznych.
Aktualnie nie występują także inne uwarunkowania geograficzne, prawne bądź ochro-
ny środowiska wpływające na ograniczenie prowadzenia eksploatacji górniczej w złożu węgla
kamiennego „Brzezinka 3”. W przyszłości mogą wystąpić takie uwarunkowania, po wydaniu
decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu
kopaliny ze złoża „Brzezinka 3”, a także po uzyskaniu koncesji na wydobywanie kopaliny.
PRZYRODA
W granicach projektowanego Terenu Górniczego „Brzezinka 3” nie występują
obszary Natura 2000 zgłoszone do Komisji Europejskiej, wyznaczone w Rozporządzeniu
Ministra Środowiska z dnia 21.07.2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków
Natura 2000 (Dz. U. Nr 229 poz. 2313). Również nie występują projektowane obszary Natura
2000 (Shadow List).
Oddziaływanie skumulowane wynikłe z eksploatacji złoża „Brzezinka 3” oraz złoża
„Brzezinka 1” może być odczuwalne dla środowiska przyrodniczego tylko w momencie roz-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
291
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
poczęcia eksploatacji tego drugiego. W obszarze wspólnego oddziaływania wpływ złoża
„Brzezinka 1” będzie znaczny, natomiast wpływ złoża „Brzezinka 3” będzie znikomy.
W obszarze wspólnego oddziaływania zwielokrotnieniu może ulec wpływ na środowi-
sko przyrodnicze w tym na środowisko wodne. Przy znacznej deformacji terenu zaburzeniom
może ulec stan zadrzewień śródpolnych i zieleni urządzonej.
Bocian czarny (Ciconia nigra) jako gatunek wyjątkowo płochliwy, wrażliwy nawet
na najmniejsze zmiany w swoim otoczeniu z dużym prawdopodobieństwem opuści miejsce
żerowania.
Znikome zmiany w środowisku przyrodniczym będą następować sukcesywnie z har-
monogramem eksplantacji złoża „Brzezinka 3”. Zmiany w środowisku przyrodniczym będą
łagodzone przez zastosowane technologie zabezpieczające w trakcie wydobycia.
POWIERZCHNIA TERENU – OSIADANIA
Część obszaru, który znajdzie się w zasięgu oddziaływania przedmiotowej eksploata-
cji złoża „Brzezinka 3” pokrywa się z następującymi terenami górniczymi:
– Teren Górniczy „Mysłowice” Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. – północno -
zachodnie obrzeże analizowanego rejonu,
– Teren Górniczy „Wesoła II” Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. – zachodnie
i południowo - zachodnie obrzeże analizowanego rejonu,
– projektowany teren górniczy „Brzezinka 1” – wschodnie i południowo - wschodnie
obrzeże analizowanego rejonu.
Katowicki Holding Węglowy S.A. ma koncesję na eksploatację złoża ważną do
31.08.2020 r. W tym okresie będzie prowadzona eksploatacja pokładu 510 w bliskim sąsiedz-
twie złoża „Brzezinka 3”. Jej wpływy ujawnią się również w zachodniej części projektowane-
go Terenu Górniczego „Brzezinka 3” przed podjęciem rozpatrywanej eksploatacji w zachod-
niej części złoża „Brzezinka 3”. W strefie kumulacji oddziaływania po zakończeniu deforma-
cji powierzchni spowodowanych eksploatacją KHW S.A. będą następowały okresy uspokoje-
nia, które w zależności od rejonu będą wynosić od dwóch do prawie dwudziestu lat.
Na podstawie udostępnionej przez KHW S.A. mapy prognozowanych wpływów
z Dodatku nr 5 do projektu zagospodarowania złoża węgla kamiennego można stwierdzić, że
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
292
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
w obszarze sumowania się wpływów obniżenia spowodowane eksploatacją KWK „Mysłowi-
ce – Wesoła” będą wynosić:
– do 0,24 m – w rejonie północno – zachodniego fragmentu granicy projektowanego Te-
renu Górniczego „Brzezinka 3”, na zachód od wiaduktu w ciągu autostrady A4 nad li-
nią kolejową Katowice – Oświęcim,
– do 0,68 m – w rejonie zachodniego fragmentu prognozowanej granicy terenu górni-
czego, na zachód od ulicy Fabrycznej,
– do 0,68 m – w rejonie południowo - zachodniego fragmentu granicy terenu górnicze-
go, na zachód od linii kolejowej Katowice – Oświęcim, na odcinku pomiędzy ulicami
W. Kubiny i A. Zielnioka.
Biorąc pod uwagę, że granicę projektowanego Terenu Górniczego „Brzezinka 3” sta-
nowi izolinia obniżeń 0,02 m, można stwierdzić, że sumaryczne maksymalne osiadania będą
w tych rejonach wynosić odpowiednio 0,26 m, 0,70 m i 0,70 m.
W złożu „Brzezinka 1” eksploatację górniczą zamierza prowadzić Tauron Wydobycie
S.A. W projekcie zagospodarowania złoża Tauron Wydobycie S.A. zaplanował ją na lata
2013 – 2040. W sąsiedztwie złoża „Brzezinka 3” przedmiotem eksploatacji będą pokłady 301
i 304/2. W wyniku oddziaływania działalności Tauronu Wydobycie S.A. w granicach projek-
towanego Terenu Górniczego „Brzezinka 3” powierzchnia obniży się:
– do 2,20 m – w rejonie wschodniego fragmentu prognozowanej granicy terenu górni-
czego, na terenach leśnych, rozciągających się pomiędzy Przemszą a autostradą, w re-
jonie Wysokiego Brzegu,
– do 3,95 m – w rejonie południowo - wschodniego fragmentu granicy terenu górnicze-
go, na terenach leśnych, na południowy wschód od obiektów bazy logistycznej Panat-
toni Park Mysłowice.
Sumaryczne maksymalne osiadania będą w tych rejonach wynosić odpowiednio
2,22 m i 3,97 m.
W południowo – wschodniej części projektowanego terenu górniczego „Brzezinka 3”
wpływy eksploatacji prowadzonej przez Tauron Wydobycie S.A. będą się ujawniać od drugiej
połowy 2026 roku do 2030 roku. W latach 2022 – 2031 na powierzchnię będzie oddziaływała
eksploatacja prowadzona w złożu „Brzezinka 3”. Równocześnie w zasięgu wpływów eksploa-
tacji prowadzonych w obydwóch złożach będą różne części strefy kumulacji. Będą to najczę-
ściej niewielkie obszary w częściach brzeżnych niecki, a sumowaniu będą podlegać wpływy
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
293
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
wcześniejszej eksploatacji w fazie końcowej z wpływami późniejszej – w fazie początkowej.
Nie będą się sumować wpływy w fazach intensywnego oddziaływania.
We wschodniej części projektowanego Terenu Górniczego „Brzezinka 3” wpływy
eksploatacji prowadzonej przez Tauron Wydobycie S.A. będą się ujawniać od końca 2030
roku do końca 2031 roku. W latach 2023 – 2029 na powierzchnię będzie oddziaływała eks-
ploatacja prowadzona w złożu „Brzezinka 3”. Wpływy tych eksploatacji nie będą się ujaw-
niać równocześnie.
Sumaryczne osiadania spowodowane eksploatacją w złożu „Brzezinka 3” i w jego są-
siedztwie przedstawia załącznik 21.
POWIETRZE
W przypadku oddziaływania na powietrze atmosferyczne – skumulowanych odziały-
wań brak.
HAŁAS
W przypadku oddziaływania akustycznego – skumulowanych odziaływań brak.
ODPADY
W przypadku odpadów – skumulowanych odziaływań brak.
8.4. ODDZIAŁYWANIE NA ETAPIE LIKWIDACJI
Prawne aspekty likwidacji zakładu górniczego reguluje Ustawa Prawo geologiczne
i górnicze z dnia 9.06.2011r. /Dz. U. nr 163 poz. 981, w rozdziale 5 art. 128 - 132. W art. 129
zostały określone zobowiązania przedsiębiorcy w razie likwidacji zakładu górniczego.
Termin ważności koncesji na prowadzenie eksploatacji węgla kamiennego w złożu
„Brzezinka 3” upływać będzie w 2050 r. Do tego czasu Zakład Górniczy powołany do eks-
ploatacji złoża, zamierza prowadzić wydobycie, w granicach projektowanego Obszaru Górni-
czego „Brzezinka 3”, w oparciu o udokumentowane zasoby złoża węgla kamiennego „Brze-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
294
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
zinka 3”, zalegające w pokładzie 510, zaliczone do przemysłowych. Zgodnie z dzisiejszym
stanem prawnym w przyszłości, ewentualna likwidacja Zakładu Górniczego będzie przebie-
gała w sposób przedstawiony poniżej.
Z chwilą podjęcia decyzji stawiającej w stan likwidacji Zakład Górniczy prowadzący
eksploatację złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3”, realizacja przedsięwzięć likwidacyjnych
będzie się odbywać na podstawie planu ruchu likwidowanego, podziemnego zakładu górni-
czego, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 16.02.2012 r. w sprawie pla-
nów ruchu zakładów górniczych (Dz. U. Nr 12 poz. 372), po zatwierdzeniu go przez Dyrekto-
ra właściwego OUG. W/w plan ruchu składał się będzie z części podstawowej i szczegółowej.
Problem zabezpieczenia niewykorzystanej części złoża zostanie rozwiązany poprzez
sporządzenie dodatku rozliczeniowego do dokumentacji geologicznej złoża węgla kamienne-
go „Brzezinka 3”. Odpis decyzji organu administracji geologicznej o zatwierdzeniu w/w do-
kumentacji będzie dołączony do części podstawowej planu ruchu likwidowanego, podziem-
nego zakładu górniczego.
Zagadnienia dotyczące zabezpieczenia sąsiednich złóż kopalin oraz wyrobisk i obiek-
tów sąsiednich zakładów górniczych, ujęć wody, przeciwdziałania zmianom stosunków wod-
nych na powierzchni i innych, zostaną określone w dokumentacji hydrogeologicznej. Odpis
decyzji organu administracji geologicznej o zatwierdzeniu takiej dokumentacji bez zastrzeżeń
zostanie załączony do części podstawowej planu ruchu likwidowanego, podziemnego zakładu
górniczego. W przypadku podjęcia decyzji o zatapianiu zrobów zostanie sporządzony odpo-
wiedni projekt techniczny zaopiniowany przez Zespół Zagrożeń Wodnych i zatwierdzony
przez KRZG.
Likwidacja podziemnych wyrobisk górniczych będzie prowadzona głównie poprzez ich
otamowanie bądź podsadzanie. Upadowe udostępniające z powierzchni zostaną zasypywane
w miarę możliwości własnym kamieniem dołowym oraz tłuczniem na odcinkach gdzie ko-
nieczne będzie pozostawienie korków filtracyjnych. Szczegółowe rozwiązania dotyczące li-
kwidacji upadowych udostępniających, zostaną określone w stosownych projektach technicz-
nych i technologicznych. Ponadto do części podstawowej planu ruchu likwidowanego, pod-
ziemnego zakładu górniczego zostaną dołączone zagadnienia dotyczące inwentaryzacji grun-
tów przekształconych pod wpływem działalności górniczej, a także przewidywany zakres
i terminy wykonania prac rekultywacyjnych.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
295
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Tereny, które na skutek prowadzonej działalności przemysłowej kopalni stracą swoje
pierwotne własności i staną się nieużytkami, obejmowane będą systematyczną rekultywacją.
Działania kopalni będą zmierzać do przywrócenia wartości użytkowej gruntom zdegradowa-
nym i zdewastowanym działalnością przemysłową. Rekultywacja takich terenów będzie pole-
gać głównie na przywróceniu właściwego ukształtowania rzeźby terenu, uregulowania sto-
sunków wodnych, odtworzeniu gleb oraz zatrawieniu i zadrzewieniu.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
296
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
9. OPIS PRZEWIDYWANYCH DZIAŁAŃ MAJĄCYCH NA CELU
ZAPOBIEGANIE, OGRANICZANIE LUB KOMPENSACJĘ
PRZYRODNICZĄ NEGATYWNYCH ODDZIAŁYWAŃ NA
ŚRODOWISKO W SZCZEGÓLNOŚCI NA CELE I PRZEDMIOT
OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 ORAZ INTEGRALNOŚĆ TEGO
OBSZARU
9.1. ŁAGODZENIE STRAT SPOWODOWANYCH EKSPLOATACJĄ GÓRNICZĄ
W wyniku oddziaływania eksploatacji pokładu 510 w złożu „Brzezinka 3”, zaplanowa-
nej na lata 2020 – połowa roku 2049, powierzchnia obniży się w niektórych miejscach mak-
symalnie o 0,48 m (w rejonie ich wy-stępowania wpływy będą się ujawniać w latach 2030 -
2043). Prognozowane deformacje powierzchni spowodowane eksploatacją pokładu 510 cha-
rakteryzują się następującymi wartościami wskaźników: nachylenia do 0,9 mm/m, odkształ-
cenia w granicach od -0,8 mm/m do +0,5 mm/m. Ekstremalne wartości nachyleń i odkształ-
ceń są generalnie mniejsze od połowy wartości dopuszczalnych dla I kategorii terenów górni-
czych. Skutkiem oddziaływania eksploatacji górniczej w obiektach znajdujących się na po-
wierzchni terenu górniczego mogą być jednak ich uszkodzenia, które będą naprawiane przez
kopalnię. Sposób i zakres tych działań zależy od rodzaju i charakteru szkód, co zostanie okre-
ślone w drodze postępowania ugodowego z właścicielem lub administratorem obiektu, zgod-
nie z zapisami ustawy Prawo geologiczne i górnicze. W przypadku wystąpienia szkód planuje
się podejmowanie następujących działań:
– usuwanie powstałych uszkodzeń poprzez naprawy (przywrócenie stanu poprzednie-
go), które będą realizowane przez poszkodowanych w zakresie własnym (na koszt ko-
palni) lub przez wyznaczone przez kopalnię firmy. W szczególności:
naprawa szkód w budynkach (głównie mieszkalnych i gospodarczych, użyteczno-
ści publicznej) będzie realizowana poprzez remonty lub wypłaty jednorazowych
odszkodowań, zgodnie z zapisami zawartymi w ugodach, zaspakajających, w gra-
nicach obowiązującego prawa, roszczenia poszkodowanych,
usuwanie ewentualnie powstałych awarii sieci i urządzeń na powierzchni (m.in.
sieci wodociągowych, gazowych, kanalizacyjnych, elektrycznych, telekomunika-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
297
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
cyjnych) kopalnia będzie przeprowadzać na podstawie zawieranych ugód z wła-
ścicielami i użytkownikami obiektów oraz stosownych umów, podpisanych ze
specjalistycznymi firmami wykonawczymi,
w przypadku wystąpienia uszkodzeń dróg lub linii kolejowych, konieczne prace
naprawcze będą wykonywane na podstawie zawartych porozumień z ich zarządcą,
w razie wystąpienia uszkodzeń w rowach odwadniających i melioracyjnych, będą
wykonywane roboty naprawcze, które mogą polegać między innymi na wzmoc-
nieniu skarp rowów lub niwelacji dna,
– podejmowanie działań profilaktycznych. W tym:
zwrot kosztów poniesionych przez właścicieli obiektów infrastruktury kubaturo-
wej i liniowej na wykonanie zabezpieczeń obiektu z uwagi na prognozowane de-
formacje terenu,
działania profilaktyczne, mające na celu zmniejszenie odczuwalności przez
mieszkańców negatywnego wpływu eksploatacji górniczej na powierzchnię tere-
nu. Jest to głównie zabezpieczanie istniejących obiektów zwiększające ich odpor-
ność na górnicze deformacje podłoża.
opracowywanie koncepcji rewitalizacji terenów w przypadku ich przekształcenia
działalnością górniczą, z uwzględnieniem bezpieczeństwa przeciwpowodziowego
terenów przyległych. Projekty te mogą być realizowane także we współpracy z te-
rytorialnymi organami samorządowymi gmin górniczych.
Ponadto ze względu na możliwość oddziaływania planowanej ekspoloatacji w rejonach
wystepowania zrobów płytkiej eksploatacji górniczej warunkiem rozpoczęcia eksploatacji po
uzyskaniu zezwoleń na budowę kopalni powinno być przeprowadzenie oceny konieczności
wykonania badań stanu górotworu z uwagi na możliwe zagrożenie deformacjami nieciągłymi
Po uzyskaniu zezwoleń na budowę kopalni a przed przystąpieniem do eksploatacji In-
westor przeprowadzi inwentaryzację istniejącej na terenie oddziaływania zabudowy, celem
określenia jej odporności na oddziaływania związane z przekształceniami terenu. Inwentary-
zacja ta będzie podstawą do dalszych działań związanych z kompensacją mogących powstać
szkód.
Za szkody powstałe w wyniku planowanej inwestycji, odpowiedzialność prawną
i materialną ponosi Inwestor. Jeżeli dojdzie do znaczących przekształceń terenu Inwestor
każdorazowo powinien uzgodnić sposób naprawy lub rekompensaty zgodnie z zapisami
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
298
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie
(Dz.U. 2007 nr 75 poz. 493 z późniejszymi zmianami).
9.2. ŁAGODZENIE STRAT Z TYTUŁU SZKÓD W ŚRODOWISKU
PRZYRODNICZYM
Ze względu na brak w granicach złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” obszarów
prawnie chronionych nie przewiduje się znaczących negatywnych oddziaływaniach planowa-
nego przedsięwzięcia. Realizacja inwestycji nie będzie skutkowała koniecznością kompensa-
cji przyrodniczej w rozumieniu Dyrektywy Siedliskowej UE, tj. koniecznością działań mają-
cych na celu skompensowanie negatywnego oddziaływania na ostoje NATURA 2000.
Zakres ewentualnej kompensacji z tytułu utraty walorów przyrodniczych terenu górni-
czego, np. utraty siedlisk chronionych, utraty starodrzewi, uszczuplenia siedlisk gatunków
chronionych, możliwy będzie dopiero po przeprowadzeniu szczegółowych prac inwentaryza-
cyjnych na terenach powstałych w wyniku eksploatacji zalewisk.
9.3. OCHRONA ZŁOŻA
Jedną z podstawowych zasad obowiązujących przy eksploatacji węgla kamiennego
jest ochrona zasobów złoża. Dotyczy to w szczególności zasobów bilansowych i przemysło-
wych, ale również nieprzemysłowych oraz pozabilansowych. Klasyfikacja zasobów bilanso-
wych do przemysłowych i nieprzemysłowych dokonana została na obecnym etapie rozpozna-
nia złoża, dostępnej techniki górniczej, konieczności ochrony infrastruktury powierzchniowej
oraz uwarunkowań ekonomicznych. Należy przyjąć, że w przyszłości wiele elementów skła-
dających się na obecną klasyfikację zasobów będzie ulegać zmianie. Obecnie czynnikiem
decydującym o kwalifikacji zasobów oraz sposobie ich eksploatacji jest sprostanie wymaga-
niom zachowania I kategorii terenów górniczych dla powierzchni terenu. Uwzględniając po-
wyższe, sprawą istotną staje się ochrona zasobów nieprzemysłowych, umożliwiająca w przy-
szłości ich ewentualną eksploatację.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
299
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Zasoby zaliczone aktualnie do nieprzemysłowych mogą być w przyszłości przedmio-
tem prowadzenia eksploatacji. W przyszłości można rozważać eksploatację zasobów zaliczo-
nych do nieprzemysłowych z przyczyn technicznych, m.in. zasobów pozostawionych w fila-
rach ochronnych. Generalnie można więc stwierdzić, że eksploatacja zasobów obecnie zali-
czonych do nieprzemysłowych będzie możliwa z chwilą ustania np. przyczyny konieczności
ochrony powierzchni, lub wdrożenia nowych technologii eksploatacji węgla.
Podjęcie eksploatacji nieprzemysłowych części pokładu 510 będzie możliwa, po ich
wcześniejszym przeklasyfikowaniu do zasobów przemysłowych, zgodnie z obowiązującymi
w tym zakresie przepisami Ustawy prawo geologiczne i górnicze. W szczególności zostanie
sporządzony stosowny dodatek do projektu zagospodarowania złoża,. Zasoby nieprzemysło-
we złoża „Brzezinka 3” będą chronione. Przeprowadzona w PZZ analiza eksploatacji plano-
wanej w latach 2015 - 2050 wykazała, że nie zaistnieje zjawisko niszczącego podbierania
nieprzemysłowych części pokładu. W złożu „Brzezinka 3” sprzyjająca w tym względzie jest
budowa geologiczna złoża, a szczególnie wzajemne usytuowanie parcel przemysłowych
i nieprzemysłowych.
9.4. OCENA ZGODNOŚCI PLANOWANYCH DZIAŁAŃ Z ZAPISAMI PLANU
GOSPODAROWANIA WODAMI NA OBSZARZE DORZECZA WISŁY
– MP 2011 NR 49, POZ. 549
W artykule 81 (pkt 3) Ustawy z dnia 3 października 2008 o udostępnieniu informacji
o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach
oddziaływania na środowisko (DZ.U. 2008; 199; poz. 1227) ustalono, że “jeżeli z oceny
oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko wynika, że przedsięwzięcie może spowodować
nieosiągnięcie celów środowiskowych zawartych w planie gospodarowania wodami na
obszarze dorzecza organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach
odmawia zgody na realizację przedsięwzięcia, o ile nie zachodzą przesłanki, o których mowa
w art. 38j ustawy z nią 8 lipca 2001r. – Prawo wodne”.
Planowane przedsięwzięcie będzie oddziaływało na następujące jednolite części wód
(JCW): bezpośrednio JCWP Przemsza od Białej Przemszy do ujścia (JCWP
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
300
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
PLRW200010212999) oraz pośrednio na JCWP Rów Kosztowski (JCWP
PLRW2000421294), a także na jednolite części wód podziemnych (JCWPd): nr 134 i nr 146.
W Ustawie Prawo wodne (Dz. U. 2012 Nr 145 ze zm.) odniesiono się do uwarunko-
wań związanych z nieosiągnięciem celów środowiskowych. W art. 38j tej ustawy stwierdzo-
no, że:
1) Dopuszczalne jest nieosiągnięcie dobrego stanu ekologicznego oraz niezapobieżenie po-
gorszeniu stanu ekologicznego jednolitych części wód powierzchniowych oraz dobrego po-
tencjału ekologicznego, jeżeli: (1) jest ono skutkiem nowych zmian właściwości fizycznych
tych wód albo (2) niezapobieżenie pogorszenia się stanu tych wód ze stanu bardzo dobrego do
dobrego jest wynikiem nowych działań człowieka, zgodnych z zasadą zrównoważonego roz-
woju i niezbędnych dla rozwoju społeczeństwa.
Według „Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły”, który został
opublikowany 21.06.2011 r. w Monitorze Polskim Nr 49, poz. 549 jednolite części wód po-
wierzchniowych (JCWP Przemsza PLRW200010212999 i JCWP Rów Kosztowski
PLRW2000421294) i podziemnych (JCWPd nr 134 i JCWPd nr 146) podlegają derogacjom.
Odbiornikiem zasolonych wód kopalnianych jest JCWP podlegająca derogacjom cza-
sowym (4(4) -1 - brak możliwości technicznych). Uzasadnieniem tych derogacji jest wpływ
działań antropogenicznych na stan JCW oraz brak możliwości technicznych ograniczenia
wpływu tych oddziaływań. Generuje to konieczność przesunięcia w czasie osiągnięcia celów
środowiskowych przez JCW. Występująca działalność gospodarcza człowieka związana jest
ściśle z występowaniem surowców naturalnych, bądź przemysłowym charakterem obszaru.
Osiągnięcie celów środowiskowych – uzyskanie dobrego stanu/potencjału dla większości
JCW w rejonie eksploatacji węgla kamiennego będzie możliwe w dłuższej perspektywie cza-
sowej (po roku 2027).
Wprowadzenie wód pochodzących z odwadniania złoża „Brzezinka 3” spowoduje
niewielkie zmiany parametrów ilościowo-jakościowych rzeki Przemszy (wzrost stężenia
chlorków i siarsczanów o 0,23 g/l). Natomiast sytuacja ta nie wpłynie znacząco na klasyfika-
cję wód w przekroju zamykającym JCWP Przemsza od Białej Przemszy do ujścia. Prognozo-
wane średnie stężenie sumy chlorków i siarczanów utrzyma się na poziomie poniżej 1g/l.
1. Dopuszczalne jest nieosiągnięcie dobrego stanu oraz niezapobieżenie pogorszeniu sta-
nu jednolitych części wód podziemnych, o których mowa w art. 38e, jeżeli jest ono skut-
kiem:
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
301
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
1) nowych zmian właściwości fizycznych jednolitych części wód powierzch-
niowych albo
2) zmian poziomu zwierciadła tych wód.
Według „Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły”, Jednolite Czę-
ści Wód Podziemnych (w tym JCWPd nr 134 i nr 146) znajdujące się na obszarze GZW, pod-
legają zmianie poziomu zwierciadła wód podziemnych o zasięgu i charakterze regionalnego
leja depresji obejmującego m.in. czynne i zlikwidowane zakłady górnicze objęte systemem
odwadniania górotworu. Uruchomienie eksploatacji Złoża „Brzezinka 3” w nieznacznym
stopniu wpłynie na regionalny i lokalny zasięg leja depresji związanego z eksploatacją węgla
kamiennego w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym (GZW).
JCWPd nr 146 podlega derogacjom (4(5) - 1 - cele mniej rygorystyczne - brak możli-
wości technicznych). Uzasadnieniem tych derogacji jest wpływ górnictwa, prowadzone od-
wadnianie kopalń i zatapianie głębokich lejów depresji oraz brak możliwości zakończenia
eksploatacji ze względów gospodarczych. Osiągnięcie celów środowiskowych – uzyskanie
dobrego stanu dla JCWPd nr 146, której stan ogólny sklasyfikowano jako słaby będzie moż-
liwe w dłuższym horyzoncie czasowym (po roku 2027). Należy podkreślić, że projektowana
eksploatacja Złoża „Brzezinka 3” nie będzie stanowiła zagrożenia dla zasobów wód podziem-
nych GZWP nr 452 – Chrzanów, stanowiącego potencjalne źródło zasilana w wodę miasta
Mysłowice.
2. Przepisy powyższe stosuje się, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki:
1) podejmowane są wszelkie działania, aby łagodzić skutki negatywnych oddziaływań na
stan jednolitych części wód;
Planowana eksploatacja złoża „Brzezinka 3” prowadzona będzie z wykorzystaniem
projektowanej infrastruktury podziemnej i powierzchniowej należącej do ZG „Brzezinka 3”.
Wody dołowe pochodzące z odwadniania złoża „Brzezinka 3” będą kierowane do projekto-
wanego system odwadniania kopalni a następnie do oczyszczania (retencjonowania) w zbior-
nikach (osadnikach) na powierzchni oraz w części niewykorzystanej w zakładzie górniczym
będą odprowadzane do wód powierzchniowych (ciek Przyrwa i rzeka Przemsza).
Zakład Górniczy „Brzezinka 3”, prowadząc eksploatację węgla na stosunkowo dużym
obszarze i przy dużej głębokości wydobycia, w niewielkim stopniu ingeruje w środowisko
naturalne. Jednakże mając na uwadze uciążliwości dla otoczenia, przewiduje się realizację
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
302
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
przedsięwzięć minimalizujących skutki planowanej działalności. Prowadzony będzie m.in.
monitoring stanu, ilości i jakości wód podziemnych oraz powierzchniowych.
W praktyce ograniczanie wpływu wód kopalnianych na wody powierzchniowe odby-
wa się poprzez zastosowanie metod geologiczno-górniczych oraz wykorzystanie wód kopal-
nianych do potrzeb własnych zakładu. Do roku 2050, pomimo stosowania w/w metod pro-
blem podwyższonego zasolenia wód powierzchniowych będzie występował w skali zbliżonej
do obecnej (średnie sumaryczne stężenie chlorków i siarczanów w wodach rzeki Przemszy
poniżej zrzutu wód kopalnianych ZG „Brzezinka 3” utrzyma się na poziomie poniżej 1 g/l.
Aktualnie brak jest uzasadnionych ekonomicznie metod odsalania wód dołowych oraz zago-
spodarowania produktów uzyskiwanych w procesie odsalania.
2) przyczyny zmian i działań, o których mowa powyżej, są szczegółowo przedstawione
w planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza;
Według „Planu gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły”, zostały zapi-
sane przyczyny zmian i działań oraz derogacje czasowe:
JCWP – derogacje czasowe 4(4) -1 - brak możliwości technicznych. Uzasadnieniem tych de-
rogacji jest wpływ działań antropogenicznych na stan JCW oraz brak możliwości technicz-
nych ograniczenia wpływu tych oddziaływań. Generuje to konieczność przesunięcia w czasie
osiągnięcia celów środowiskowych przez JCW.
JCWPd - derogacje 4(5) - 1 - cele mniej rygorystyczne - brak możliwości technicznych. De-
rogacje te zostały uzasadnione wpływem górnictwa, prowadzonym odwadnianiem kopalń
i zatapianiem głębokich lejów depresji oraz brakiem możliwości zakończenia eksploatacji
kopalń ze względów gospodarczych.
3) przyczyny zmian i działań, o których mowa powyżej, są uzasadnione nadrzędnym inte-
resem publicznym, a pozytywne efekty dla środowiska i społeczeństwa związane z ochroną
zdrowia, utrzymaniem bezpieczeństwa oraz zrównoważonym rozwojem przeważają nad
korzyściami utraconymi w następstwie tych zmian i działań;
Złoże „Brzezinka 3” będzie eksploatowane z wykorzystaniem projektowanej infra-
struktury wodno-ściekowej należącej do ZG „Brzezinka 3”. Projektowany na wiele lat system
odwadniania kopalni, oczyszczania i wprowadzania wód dołowych do wód powierzchnio-
wych, będzie systematycznie remontowany i modernizowany. Ze względu na bezpieczeństwo
ludzi niezbędne jest ciągłe odwadnianie czynnych wyrobisk górniczych, a ewentualne zakoń-
czenie wydobycia węgla wiąże się z koniecznością dalszego odwadniania górotworu m.in.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
303
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
z uwagi na bezpieczeństwo sąsiednich czynnych zakładów górniczych, w których prowadzo-
na jest lub będzie eksploatacja węgla (zabezpieczenie przed zagrożeniem wodnym ludzi pra-
cujących pod ziemią).
Działalność wydobywcza ZG „Brzezinka 3”, wykorzystującego dostępne zasoby
węgla kamiennego ma znaczący wpływ na bezpieczeństwo energetyczne kraju. Przy
planowanym poziomie wydobycia z przedmiotowego złoża w ilości 3 600 t/d (średnio ok.
1,2 mln t/r), eksploatacja wydzielonej grupy zasobów przemysłowych i operatywnych,
w okresie do 2050 r., może być efektywnie realizowana. Zakład Górniczy „Brzezinka 3” bę-
dzie miał znaczący udział w rynku pracy w skali lokalnej (500 nowych miejsc pracy). W na-
stępstwie zmian i działań związanych z eksploatacją węgla, Zakład Górniczy „Brzezinka 3”
w znacznym stopniu będzie ingerował w środowisko naturalne. Natomiast projektowany spo-
sób eksploatacji złoża (uszczelnianie górotworu, wypełnianie pustek poeksploatacyjnych)
zminimalizuje oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne do racjonalnego pozio-
mu. Pozytywne efekty dla środowiska i społeczeństwa przeważają nad korzyściami utra-
conymi w następstwie eksploatacji węgla kamiennego.
4) zakładane korzyści wynikające ze zmian i działań, o których mowa powyżej, nie mogą
zostać osiągnięte przy zastosowaniu innych działań, korzystniejszych z punktu widzenia
interesów środowiska, ze względu na negatywne uwarunkowania wykonalności technicz-
nej lub nieproporcjonalnie wysokie koszty w stosunku do spodziewanych korzyści.
W Projekcie Zagospodarowania Złoża (PZZ), dla ZG „Brzezinka 3” planowane są działania,
których celem jest ograniczenie niekorzystnego oddziaływania na środowisko wodne wynika-
jące z konieczności wprowadzania wód kopalnianych do wód powierzchniowych. Zastoso-
wane w nich rozwiązania techniczne w zakresie gospodarowania zasolonymi wodami doło-
wymi, należy zaliczyć do najlepszych dostępnych technik w warunkach funkcjonowania sek-
tora górnictwa kamiennego w Polsce. Zastosowanie metod górniczo-geologicznych oraz sys-
temu wprowadzania wód kopalnianych w oparciu o zbiorniki o dużej pojemności retencyjnej
pozwala na złagodzenie skutków wprowadzania zasolonych wód kopalnianych do wód po-
wierzchniowych. Zastosowanie metody odsalania wód kopalnianych, ze względu na wysokie
koszty inwestycyjne i eksploatacyjne oraz na problemy z zagospodarowaniem produktów
odsalania (sól warzona NaCl, woda odsolona - zdemineralizowana), w uwarunkowaniach ZG
„Brzezinka 3” nie jest racjonalnie uzasadnione.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
304
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
W nawiązaniu do art. 81 ust. 1 pkt 3 Ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostęp-
nianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecznym w ochronie środowiska
oraz o ocenach oddziaływania na środowisko należy stwierdzić, że z przeprowadzonej oceny
oddziaływania na środowisko wynika, że realizacja przedsięwzięcia przyczyni się do nieosią-
gnięcia celów środowiskowych zawartych w „ Planie gospodarowania wodami na obszarze
dorzecza Wisły”, który został opublikowany 21.06.2011 r. w Monitorze Polskim Nr 49, poz.
549, dla Jednolitej Części Wód Powierzchniowych (JCWP Przemsza od Białej Przemszy do
ujścia) oznaczonej europejskimi kodem PLRW200010212999 (naturalna część wód). Nato-
miast, po analizie przesłanek, o których mowa w art. 38j ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. –
Prawo wodne, należy stwierdzić jednoznacznie, że nie ma przeszkód formalnych do wydania
przez właściwy organ, decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację
przedsięwzięcia, albowiem spełnione są łącznie następujące warunki:
już na etapie projektowania podejmowane są wszelkie działania, aby łagodzić skutki
negatywnych oddziaływań na stan jednolitych części wód;
przyczyny zmian i działań, o których mowa powyżej, są szczegółowo przedstawione
w planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza;
przyczyny zmian i działań, o których mowa powyżej, są uzasadnione nadrzędnym in-
teresem publicznym, a pozytywne efekty dla środowiska i społeczeństwa związane
z ochroną zdrowia, utrzymaniem bezpieczeństwa oraz zrównoważonym rozwojem
przeważają nad korzyściami utraconymi w następstwie tych zmian i działań;
zakładane korzyści wynikające ze zmian i działań, o których mowa powyżej, nie mogą
zostać osiągnięte przy zastosowaniu innych działań, korzystniejszych z punktu wi-
dzenia interesów środowiska, ze względu na negatywne uwarunkowania wykonalno-
ści technicznej lub nieproporcjonalnie wysokie koszty w stosunku do spodziewanych
korzyści.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
305
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
10. JEŻELI PLANOWANE PRZEDSIĘWZIĘCIE JEST ZWIĄZANE
Z UŻYCIEM INSTALACJI, PORÓWNANIE PROPONOWANEJ
TECHNOLOGII Z TECHNOLOGIĄ SPEŁNIAJĄCĄ WYMAGANIA,
O KTÓRYCH MOWA W ART. 143 USTAWY Z DNIA 27 KWIETNIA
2001 R. – PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA
Dla przedsięwzięcia typu – wydobywanie kopalin ze złoża Unia Europejska nie okre-
śliła dokumentu referencyjnego (BREF), ani nie opracowano dla tej gałęzi przemysłu metody
najlepszej techniki (BAT).
Dla wydobywania kopalin instalacjami mogą być: zakład przeróbczy oraz obiekt
unieszkodliwiania odpadów wydobywczych. Dokument referencyjny został opracowany dla
zarządzania gospodarką odpadami z wydobywania kopalin:
Management of Tailings and Waste-rock in Mining Activities, BREF (01.2009)
Dokument ten obejmuje przetwarzanie minerałów, odpadów wydobywczych oraz za-
rządzanie odpadami wydobywczymi rud o silnym potencjale oddziaływania na środowisko
lub które mogą być uznane za przykłady "dobrych praktyk".
Odpowiednia analiza, zgodności z BAT na podstawie dokumentu referencyjnego po-
winna zostać przeprowadzona na etapie dla budowy i uruchomienia instalacji wymienionych
w cytpowanym wyżej dokumencie (zakład przeróbczy lub obiekt unieszkodliwiania odpadów
wydobywczych) na terenie planowanego Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”.
Natomiast w tym rozdziale stosownie do art. 143 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. –
Prawo ochrony środowiska, przeprowadzono analizę dotyczącą:
1 stosowanie substancji o małym potencjale zagrożeń,
2 efektywne wytwarzanie oraz wykorzystanie energii,
3 zapewnienie racjonalnego zużycia wody i innych surowców oraz materiałów i paliw,
4 stosowanie technologii bezodpadowych i małoodpadowych oraz możliwość odzysku
powstających odpadów,
5 rodzaj, zasięg oraz wielkość emisji,
6 wykorzystanie porównywalnych procesów i metod, które zostały skutecznie zastosowa-
ne w skali przemysłowej,
7 postęp naukowo-techniczny.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
306
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Ad 1.
Stosowanie substancji o małym potencjale zagrożeń – wykorzystanie odpadów z robót górni-
czych udostępniających, odpadów z elektrociepłowni itp., posiadających stosowne dopusz-
czenie do wykorzystania jako materiału podsadzkowego w profilaktyce ograniczającej wpływ
projektowanej eksploatacji górniczej na środowisko oraz w profilaktyce przeciw pożarowej;
Ad 2.
Efektywne wytwarzanie oraz wykorzystanie energii – projektuje się zabudowę instalacji do
utylizacji metanu z powietrza kopalnianego z równoczesnym wykorzystaniem powstałej
energii cieplnej dla potrzeb własnych;
Ad 3.
Zapewnienie racjonalnego zużycia wody i innych surowców oraz materiałów i paliw. Reali-
zacja tego zapisu poprzez wykorzystanie wody dołowej do podsadzki hydraulicznej, wyko-
rzystanie wód dołowych niezasolonych do celów technologicznych (zasilenia myjek samo-
chodowych i instalacja p.poż.), zastosowanie w łaźni górniczej wyłączników czasowych;
Ad 4.
Stosowanie technologii bezodpadowych i małoodpadowych oraz możliwość odzysku powsta-
jących odpadów przez stosowanie technologii czystego wybierania węgla. W czasie prowa-
dzenia robot przygotowawczych - lokowanie skały płonnej w wybranych wyrobiskach przed
podsadzeniem;
Ad 5.
Rodzaj, zasięg oraz wielkość emisji poprzez utrzymanie emisji pyłowo-gazowej na poziomie
zapewniającym ochronę powietrza atmosferycznego;
Ad 6.
Wykorzystywanie porównywalnych procesów i metod, które zostały skutecznie zastosowane
w skali przemysłowej w górnictwie światowym w zakresie utylizacji metanu z powietrza ko-
palnianego oraz zastosowanie systemu chodnikowego eksploatacji węgla;
Ad. 7
Postęp naukowo-techniczny m.in. w wyniku zastosowania opracowanych nowych metod eks-
ploatacji węgla ograniczajacych deformacje powierzchni ziemi oraz odzysk metanu z powie-
trza “wydechowego” kopalni i wykorzystanie go do produkcji ciepła.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
307
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
11. WSKAZANIE, CZY DLA PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA KONIECZNE JEST USTANOWIENIE OBSZARU OGRANICZONEGO UŻYTKOWANIA W ROZUMIENIU PRZEPISÓW USTAWY Z DNIA 27 KWIETNIA 2001 R. – PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA, ORAZ OKREŚLENIE GRANIC TAKIEGO OBSZARU, OGRANICZEŃ W ZAKRESIE PRZEZNACZENIA TERENU, WYMAGAŃ TECHNICZNYCH DOTYCZĄCYCH OBIEKTÓW BUDOWLANYCH I SPOSOBÓW KORZYSTANIA Z NICH
Artykuł 135 ustęp 1 ustawy Prawo ochrony środowiska stanowi:
Art. 135.
1. Jeżeli z przeglądu ekologicznego albo z oceny oddziaływania przedsięwzięcia na śro-
dowisko wymaganej przepisami ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu in-
formacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska
oraz o ocenach oddziaływania na środowisko, albo z analizy porealizacyjnej wynika, że
mimo zastosowania dostępnych rozwiązań technicznych, technologicznych i organiza-
cyjnych nie mogą być dotrzymane standardy jakości środowiska poza terenem zakładu
lub innego obiektu, to dla oczyszczalni ścieków, składowiska odpadów komunalnych,
kompostowni, trasy komunikacyjnej, lotniska, linii i stacji elektroenergetycznej oraz in-
stalacji radiokomunikacyjnej, radionawigacyjnej i radiolokacyjnej tworzy się obszar
ograniczonego użytkowania.
Opisywane przedsięwzięcie nie jest wymienione na liście zakładów wymienionych w
art. 135 ustęp 1 Ustawy Prawo ochrony środowiska, dla których obszar ograniczonego użytko-
wania może być ustanowiony.
Przeprowadzona ocena w Raporcie OOŚ nie wykazała konieczności ustanowienia
obszaru ograniczonego użytkowania dla planowanej inwestycji.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
308
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
12. ANALIZA MOŻLIWYCH KONFLIKTÓW SPOŁECZNYCH
ZWIĄZANYCH Z PLANOWANYM PRZEDSIĘWZIĘCIEM
Analizując możliwość wystąpienia konfliktów społecznych związanych z eksploatacją
złoża należy rozpatrzyć wpływ oddziaływania projektowanej eksploatacji węgla kamiennego
na życie mieszkańców i środowisko oraz możliwe z tego tytułu reakcje społeczne.
Jak wcześniej napisano w uzasadnieniu wyboru wariantu eksploatacji, pod względem
społecznym planowana eksploatacja złoża „Brzezinka 3” pozwoli na stworzenie nowych
miejsc pracy, co może być istotne w kontekście planowanej redukcji zatrudnienia
w państwowych spółkach górniczych, a zwłaszcza w Katowickim Holdingu Węglowym
i Kompanii Węglowej. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, że każde jedno miejsce
pracy w górnictwie generuje kolejne cztery w jego najbliższym otoczeniu.
Miasto Mysłowice, po likwidacji kopalni „Mysłowice” utraciło status gminy
górniczej, co przełożyło się wprost na wzrost bezrobocia oraz załamanie na rynku małych
i średnich przedsiębiorstw. Nowy podmiot gospodarczy w postaci zakładu górniczego
przyczyni się do poprawy sytuacji na lokalnym rynku usług oraz będzie zasilał budżet miasta
wpływami z podatków.
Wpływ ewentualnych szkód górniczych na zdrowie i życie mieszkańców jest
najbardziej eksponowany w wariancie 3. Jest to wariant, w którym założono maksymalne
ograniczenie niekorzystnych skutków eksploatacji w obiektach budowlanych. Zgodnie
z przepisami przedsiębiorca górniczy jest zobowiązany do naprawy wszystkich szkód
spowodowanych ruchem zakładu górniczego, ale dla właścicieli i użytkowników
nieruchomości zarówno uszkodzenia, jak i remonty są obciążeniem.
Jednocześnie w świetle obowiązujących przepisów, eksploatacja złoża może być
prowadzona na podstawie planu ruchu zakładu górniczego, określającego m.in. szczegółowy
zakres eksploatacji, wielkość wpływów na powierzchnię, analizę odporności obiektów
budowlanych na przewidywane wpływy oraz planowane roboty związane z zabezpieczaniem
obiektów i usuwaniem szkód spowodowanych ruchem zakładu górniczego.
Każdorazowo plan ruchu jest opiniowany przez organy samorządowe, a następnie
zatwierdzany (z uwzględnieniem powyższych opinii) przez Dyrektora Okręgowego Urzędu
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
309
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Górniczego. Obowiązujące przepisy dają samorządom lokalnym możliwość stałego
i rzeczywistego wpływania na działania przedsiębiorcy górniczego, co gwarantuje
zapewnienie bezpieczeństwa mieszkańców i środowiska na terenie górniczym.
Przedstawiciele Inwestora, Spółki „Brzezinka Sp. z o.o. SKA, w celu przedstawienia
swoich zamierzeń dotyczących budowy kopalni, jeszcze na etapie wstępnych założeń do
projektu, spotkali się zarówno z Prezydentem Miasta Mysłowice jak i Radnymi Miasta.
Tematem tych spotkań było przekazanie informacji o projektowanym na terenie Miasta
Mysłowice przedsięwzięciu gospodarczym pt. „Budowa Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”.
W ramach tych spotkań w dniu 10 marca 2014 roku odbyło się otwarte spotkanie Komisji
Gospodarki RM Mysłowice. Jego celem było przedstawienie Radnym Miasta oraz
mieszkańcom Miasta (sesja była transmitowana przez miejską TV) prezentacji dotyczącej
procesu inwestycyjnego i budowy zakładu górniczego. Po przedstawieniu prezentacji
udzielano dodatkowych informacji i odpowiedzi na zadane pytania. Sesja zakończyła się
prośbą Radnych o przeprowadzenie prezentacji w poszczególnych dzielnicach miasta, które
obejmie projektowany zasięg eksploatacji górniczej. Zgodnie z zaproponowanymi terminami
spotkań przez Radnych Miasta przeprowadzono spotkania z mieszkańcami poszczególnych
dzielnic tj. dzielnicy Brzezinka, Kosztowy oraz Brzęczkowice.
Program obytych spotkań obejmował prezentację przedstawioną na sesji Rady Miasta
obejmującą między innymi założenia do projektu zagospodarowania złoża łącznie
z możliwymi zaistniałymi „szkodami górniczymi” na terenach objętych przyszłą eksploatacją
oraz dyskusję z zebranymi. W związku z bardzo dużym zainteresowaniem projektem Spółka
utworzyła stronę internetową (www.brzezinka3.eu) mającą na celu informowanie o działalności
Spółki, stanie projektu itp. Dodatkowo na wniosek uczestników spotkań podjęto decyzję
o możliwości przeprowadzenia indywidualnych rozmów z przedstawicielami Inwestora na
dyżurach w siedzibie Spółki w Mysłowicach przy ulicy Mikołowskiej 12A. Dyżury takie
prowadzone są w każdą roboczą środę w godzinach 18-20.
Po spotkaniach przedstawicieli Spółki z mieszkańcami w dzielnicach i otrzymanych
podczas tych spotkań informacjami, Rady Osiedli w Brzęczkowicach, Brzezince i w
Kosztowach wyraziły sprzeciw wobec zamierzonego wydobywania węgla z pokładu 510 ze
złoża „Brzezinka 3”. Również Rada Miasta Mysłowice na sesji w dniu 26 czerwca 2014 roku
(Uchwała Nr LVI/1090/14) niejednogłośnie podjęła uchwałę sprzeciwiająca się budowie
kopalni.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
310
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Zamierzona inwestycja jest szeroko komentowana w lokalnych mediach. Tematem
zainteresowały się tytuły prasowe: „Dziennik Zachodni”, „Gazeta Wyborcza Katowice”, „Co
Tydzień”, Telewizja „TVS” oraz portale internetowe:
www.myslowice.net,
www.myslowice.naszemiasto.pl,
www.gazetamyslowicka.com.
Głos w sprawie planowanej eksploatacji węgla zabierają zarówno jej zwolennicy jak
i przeciwnicy. Jedni i drudzy zbierają podpisy wśród mieszkańców dla poparcia swoich racji.
Należy zaznaczyć, że do biura Spółki w Mysłowicach zgłaszają się mieszkańcy, którzy
są zainteresowani pracą w mającym powstać przedsiębiorstwie. Przykładem tego jest ostatnio
zamieszczona (17 luty 2015r.) na portalu Myslowice.net
(http://myslowice.net/aktualnosci/wydarzenia/zbieraja-podpisy-bo-chca-nowej-kopalni-w-myslowicach)
informacja dotycząca działań podejmowanych przez grupę zwolenników budowy nowej
kopalni w mieście, którzy zbierają podpisy za budową kopalni (do tej pory ponad 3 tys. takich
podpisów). Inicjatorami tej akci są głównie młodzi ludzie zainteresowani tworzeniem nowych
miejsc pracy w Mysłowicach.
Mysłowickie społeczeństwo jest podzielone w sprawie oceny planowanej eksploatacji
węgla kamiennego przez Spółkę „Brzezinka: Sp. z o.o. SKA. Obawy przejawiają przede
wszystkim mieszkańcy dzielnic, pod którymi ma być prowadzona eksploatacja. Spora część
społeczeństwa zwraca jednak uwagę na wymierne korzyści płynące z pojawienia się
potencjalnie największego pracodawcy w Mysłowicach. Spadek bezrobocia, zwiększenie
wpływów do budżetu oraz ożywienie gospodarcze, to główne argumenty stawiane przez
zwolenników inwestycji.
Ostateczny wpływ na reakcje społeczne mieszkańców Mysłowic będą miały takie
czynniki jak: komunikacja Spółki z mieszkańcami, postawa władz miasta, zachowanie grup
bezpośrednio zainteresowanych tematem powstania kopalni oraz media.
Od tych czynników uzależnione jest uspokojenie bądź natężenie konfliktów
społecznych związanych z możliwością realizacji planowanej inwestycji (eksploatacji złoża
węgla kamiennego „Brzezinka 3”).
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
311
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
13. PRZEDSTAWIENIE PROPOZYCJI MONITORINGU ODDZIAŁYWANIA
PLANOWANEGO PRZEDSIĘWZIĘCIA NA ETAPIE JEGO BUDOWY
I EKSPLOATACJI LUB UŻYTKOWANIA, W SZCZEGÓLNOŚCI NA
CELE I PRZEDMIOT OCHRONY OBSZARU NATURA 2000 ORAZ
INTEGRALNOŚĆ TEGO OBSZARU
13.1. ETAP INWESTYCYJNY
Na etapie prowadzenia inwestycji postuluje się prowadzenie monitoringu wód.
Monitoring wód podziemnych – ilość pompowanych wód dołowych na powierzch-
nię ustalana będzie na podstawie pracy pomp głównego odwadniania. Ponadto 2 razy w roku
w wyznaczonych punktach kontrolnych prowadzone będą pomiary wielkości dopływu wód.
Jakość wód dołowych wypływających z górotworu w wyrobiskach podziemnych badana bę-
dzie zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geolo-
giczne i górnicze (Dz. U. Nr 163, poz. 981) oraz przepisami wykonawczymi do ustawy.
W ramach badań określane powinny być m.in. stężenia podstawowych anionów i kationów w
tym chlorków i siarczanów oraz pozostałe parametry: odczyn, zawiesina ogólna, sucha pozo-
stałość, utlenialność, twardość.
Monitoring odprowadzanych wód dołowych (ścieków przemysłowych) – pobór
próbek ścieków przemysłowych wprowadzanych do wód oraz pomiary ich ilości i jakości
powinny być dokonywane: w regularnych odstępach czasu; z częstotliwością wynikająca
z warunkków określonych w uzyskanym pozwoleniu wodnoprawnym.
Monitoring wód powierzchniowych – pobór próbek do badań wód rzeki Przemszy
powyżej i poniżej wylotu wraz z wykonywaniem pomiarów jakości będzie wykonywany
z częstotliwością określoną w pozwoleniu wodnoprawnym uzyskanym przez Inwestora.
13.2. ETAP EKSPLOATACJI
13.2.1. POWIETRZE
Nie proponuje się prowadzenia monitoringu powietrza.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
312
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
13.2.2. WODA I ŚCIEKI
Monitoring wód powierzchniowych i podziemnych związany z eksploatacją złoża wę-
gla kamiennego „Brzezinka 3” będzie prowadzony przez ZG „Brzezinka 3”.
Monitoring wód podziemnych – ilość pompowanych wód dołowych na powierzchnię
ustalana będzie na podstawie pracy pomp głównego odwadniania. Ponadto 2 razy w roku
w wyznaczonych punktach kontrolnych prowadzone będą pomiary wielkości dopływu wód.
Jakość wód dołowych wypływających z górotworu w wyrobiskach podziemnych badana bę-
dzie zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geolo-
giczne i górnicze (Dz. U. Nr 163, poz. 981) oraz przepisami wykonawczymi do ustawy.
W ramach badań na zlecenie ZG „Brzezinka 3” określane będą m.in. stężenia podstawowych
anionów i kationów w tym chlorków i siarczanów oraz pozostałe parametry: odczyn, zawiesi-
na ogólna, sucha pozostałość, utlenialność, twardość.
Monitoring odprowadzanych wód dołowych (ścieków przemysłowych) – pobór pró-
bek ścieków przemysłowych wprowadzanych do wód oraz pomiary ich ilości i jakości będą
dokonywane: w regularnych odstępach czasu; z częstotliwością nie mniejszą niż raz na dwa
miesiące, stale w tym samym miejscu, w którym ścieki będą wprowadzane do wód, a jeżeli to
konieczne – w innym miejscu reprezentatywnym dla ilości i jakości tych ścieków. Zgodnie
z wymaganiami Zakład Górniczy „Brzezinka 3” jako podmiot wprowadzający ścieki do wód
będzie zobowiązany do pomiarów ich jakości z częstotliwością raz na dwa miesiące. Do pro-
wadzenia kontroli przestrzegania warunków odprowadzania ścieków ustalony zostanie punkt
kontrolny w miejscu reprezentatywnym dla odprowadzanych ścieków. Zakres analiz kontrol-
nych obejmie parametry wyszczególnione w uzyskanym pozwoleniu wodnoprawnym regulu-
jącym warunki wprowadzania oczyszczonych ścieków przemysłowych do odbiornika. Pomiar
natężenia przepływu ścieków przemysłowych dokonywany będzie z dokładnością 20%.
Monitoring wód powierzchniowych – pobór próbek do badań wód rzeki Przemszy po-
wyżej i poniżej wylotu wraz z wykonywaniem pomiarów jakości będzie wykonywany z czę-
stotliwością raz na dwa miesiące w zakresie określonym dla ścieków.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
313
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
13.2.3. ODPADY
Wytwarzanie odpadów jest nieodłącznie związane z działalnością górniczą. Zgodnie
z wymaganiami prawa, podmioty gospodarcze będące wytwórcami odpadów, zobligowane są
do prowadzenia monitoringu ich jakości i ilości. W czasie prowadzonej eksploatacji złoża
węgla kamiennego przez projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3” wymagane jest pro-
wadzenie monitoringu jakościowego i ilościowego wytwarzanych odpadów. Ponadto odpady
wydobywcze odzyskiwane przez projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3” powinny być
objęte monitoringiem właściwości fizykochemicznych na etapach wyprzedzających wykorzy-
stanie w ramach prowadzonego odzysku. W przypadku osadów pochodzących z wód doło-
wych wymagane jest prowadzenie monitoringu aktywności właściwej naturalnych izotopów
promieniotwórczych w tych osadach.
W przypadku prowadzenia przez projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3” odzy-
sku w wyrobiskach podziemnych odpadów obcych (żużli i popiołów) należy objąć monitorin-
giem właściwości fizykochemiczne tych odpadów na etapach wyprzedzających wykorzysta-
nie oraz wody podziemne w rejonach prowadzonego odzysku.
13.2.4. POWIERZCHNIA ZIEMI
Z uwagi na planowane zastosowanie wyłącznie systemu eksploatacji chodnikami
z podsadzką hydrauliczną, spowodowane nią zmiany powierzchni terenu będą niewielkie
i powolne. Ich obserwacja będzie polegać na:
– cyklicznych pomiarach geodezyjnych linii obserwacyjnych założonych w taki sposób,
by możliwe było rejestrowania całego profilu niecki obniżeniowej, a w szczególności
największych wartości przemieszczeń punktów,
– cyklicznych pomiarach wysokościowych reperów rozproszonych na powierzchni ca-
łego terenu górniczego w dostosowaniu do spodziewanych wpływów i zagospodaro-
wania powierzchni.
Przedsiębiorca górniczy będzie prowadził pomiary geodezyjne wzdłuż:
– autostrady A4,
– Wschodniej Obwodnicy GOP (droga krajowa S1),
– torów kolejowych linii nr 138 Katowice – Oświęcim,
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
314
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
– linia kolejowa nr 134 Jaworzno Szczakowa - Mysłowice,
– linia kolejowa nr 180 Dorota - Mysłowice Brzezinka,
– linie kolei piaskowych CTL „Maczki Bór”
Ich celem będzie kontrola profili tych obiektów (m.in. krawędzi i osi jezdni oraz torów).
Poza pomiarami geodezyjnymi będą wykonywane również obserwacje budowlane
obiektów kubaturowych i liniowych będących w zasięgu eksploatacji górniczej, dla stwier-
dzenia ich aktualnego stanu technicznego i ewentualnego zagrożenia dla ich użytkowania.
Wszystkie obserwacje będą rozpoczęte przed przystąpieniem do eksploatacji w danym
rejonie, co pozwoli określić stan początkowy. Kolejne pomiary będą wykonywane w zakresie
i z częstotliwością dostosowanymi do przebiegu eksploatacji i zagospodarowania powierzch-
ni. Przy czym w okresie ujawniania się wpływów głównych, częstość nie powinna być mniej-
sza niż 2 razy w roku.
13.2.5. PRZYRODA
Na omawianym terenie nie występują ostoje NATURA 2000. Niemniej jednak w za-
sięgu do 10 km znajduje się ostoja Łąki w Jaworznie – PLH240042 oraz Torfowisko Sosno-
wiec-Bory -PLH240038. Dlatego też należy przewidzieć konieczność monitoringu ze strony
Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska (RDOŚ) pod kątem dobrostanu ornitofauny
w obszarze pomiędzy ostojami w przypadku ich sieciowania w układzie transgranicznym.
Zgodnie z głównym założeniem monitoringu siedlisk NATURA 2000 oraz zapisu in-
formacji gromadzonej dla siedlisk przyrodniczych, dostosowano wymogi monitoringu po-
wierzchni NATURA 2000 do potrzeb sprawozdawczości wymaganej przez Plany Zadań
Ochronnych (PZO), co ułatwi dokonywanie syntez na poziomie regulacji Generalnej Dyrekcji
Ochrony Środowiska) GDOŚ. Chodzi o to, by wyniki monitoringu zebrane na poziomie sta-
nowisk badawczych pozwalały na ocenę stanu zachowania siedliska przyrodniczego na po-
ziomie regionów biogeograficznych, tak jak to jest wymagane w sprawozdaniach składanych
Komisji Europejskiej.
Stan zachowania siedliska przyrodniczego na stanowisku określany jest na podstawie
trzech parametrów: powierzchnia siedliska, jego struktura i funkcja oraz perspektywy zacho-
wania. Stan parametrów: struktura i funkcja typu siedliska jest określany na podstawie wy-
branych wskaźników. Wybór wskaźników opiera się na znajomości charakterystyki ekolo-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
315
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
gicznej siedlisk przyrodniczych. Wybierane do badań są przede wszystkim takie cechy struk-
tury i funkcji siedliska przyrodniczego, które są wrażliwe na oddziaływanie różnych natural-
nych i antropogenicznych czynników.
W ramach badań monitoringowych zbierane powinny być także dodatkowe informa-
cje, dotyczące np. aktualnych i przyszłych oddziaływań na siedlisko przyrodnicze, statusu
ochrony, prowadzonych działań ochronnych i ich skuteczności, istotne m.in. dla określenia
perspektyw zachowania a także zaleceń dla ochrony.
Zakres zbieranych dodatkowych informacji i zapis wyników monitoringu są takie sa-
me dla wszystkich siedlisk przyrodniczych. Różnice dotyczą liczby i rodzaju badanych
wskaźników. Na każdym z badanych stanowisk siedlisk przyrodniczych określono wartość
3 podstawowych parametrów:
powierzchnia,
specyficzna struktura i funkcje
perspektywy ochrony
Dla potrzeb PZO wyprowadzono ocenę ogólną stanu zachowania siedliska przyrodni-
czego na stanowisku. Ocena parametru „specyficzna struktura i funkcje” odbywa się na pod-
stawie listy wskaźników, opracowanej odrębnie dla każdego typu siedliska przyrodniczego.
Natomiast parametry „powierzchnia” oraz „perspektywy ochrony” są oceniane bezpośrednio,
bez ocen cząstkowych i dodatkowych wskaźników. Przewidywane zmiany w topografii tere-
nu i wynikające z nich zmiany hydrologiczne będą generować zmiany w warunkach siedli-
skowych gatunków roślin i zwierząt oraz zmiany w siedliskach przyrodniczych.
Monitoring należy przeprowadzać corocznie w okresie wegernacji począwszy od
pierwszego roku eksploatacji złoża.
13.2.6. HAŁAS
Nie proponuje się prowadzenia monitoringu hałasu.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
316
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
14. WSKAZANIE TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCYCH Z NIEDOSTATKÓW
TECHNIKI LUB LUK WE WSPÓŁCZESNEJ WIEDZY, JAKIE
NAPOTKANO, OPRACOWUJĄC RAPORT
Raport jest wynikiem pracy zespołu specjalistów na podstawie dokumentacji
i materiałów udostępnionych przez inwestora, dane literaturowe oraz przeprowadzoną wizję
terenową. Autorzy pracy wykorzystali wszystkie dostępne im akty prawne, dokumenty oraz
literaturę, które to pozycje zostały wymienione w rozdziale 17.
Wykorzystano w pracy porównawcze dane dotyczące stanu środowiska we wszystkich
jego elementach (Biuletyny WIOŚ w Katowicach publikowane zarówno w postaci książkowej
jak i internetowej). Wykorzystano dane dotyczące zanieczyszczeń powietrza uzyskane ze Ślą-
skiej Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Katowicach, materiały zamiesz-
czone na oficjalnej stronie internetowej Mysłowic. W Raporcie odniesiono się do wypisów
oraz wyrysów z miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gminy, na której
terenie przewiduje się prowadzenie działalności górniczej. Zastosowano metodykę obliczeń
rozprzestrzeniania się hałasu zgodną z obowiązującymi aktami prawnymi i Normami.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
317
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
15. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM INFORMACJI
ZAWARTYCH W RAPORCIE, W ODNIESIENIU DO KAŻDEGO
ELEMENTU RAPORTU
Przedmiotem opracowania jest Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzię-
cia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą z udo-
kumentowanego złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu
Górniczego „Brzezinka 3”.
Celem niniejszego opracowania jest określenie oddziaływania planowanej inwestycji,
przy przyjętych projektowanych rozwiązaniach na poszczególne komponenty środowiska
przyrodniczego, a także na okoliczną ludność.
Zakres niniejszego Raportu OOŚ obejmuje rozpoznanie środowiska naturalnego obję-
tego wpływem oddziaływań planowanej inwestycji, w tym także rozpoznanie stanu zagospo-
darowania terenu, opis inwestycji, rozpoznanie potencjalnych źródeł i rodzajów wszelkich
możliwych uciążliwości. W Raporcie wykorzystano informacje zawarte w Projekcie Zago-
spodarowania Złoża Węgla Kamiennego „Brzezinka 3” na lata 2015 – 2050 opracowanym
przez firmę FABISOLA, ul. Odrodzenia 46/1, 41 - 506 Chorzów, Projekcie Zagospodarowa-
nia Złoża Węgla Kamiennego „Brzezinka 1” na lata 2013 – 2040 opracowanym przez Stowa-
rzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa Oddział Mysłowice, Mysłowice, 2013, Doku-
mentacji geologicznej złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” w kat. B – Przedsiębiorstwo
Robót Geologiczno-Wiertniczych Sp. z o. o., Sosnowiec, 2014, przeprowadzonej inwentary-
zacji przyrodniczej i wizji lokalnej, danych zawartych na stronie internetowej miasta Mysło-
wice oraz innych dokumentów dotyczących przedmiotowego obszaru.
Obszar złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” udokumentowanego przez Spółkę
BRZEZINKA Sp. z o.o. SKA położony jest we wschodniej części Górnośląskiego Zagłębia
Węglowego pomiędzy Siodłem Głównym na północy, a Niecką Główną na południu. Obszar
złoża leży w województwie śląskim, w granicach administracyjnych miasta na prawach po-
wiatu Mysłowice
Złoże węgla kamiennego „Brzezinka 3” jest złożem niezagospodarowanym pod
względem górniczym. Złoże będzie stopniowo udostępniane od roku 2017 za pomocą wyro-
bisk chodnikowych – dwóch upadowych, drążonych z powierzchni. Upadowe drążone będą
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
318
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
z powierzchni w kierunku północno - zachodnim, o nachyleniu do 10°, do osiągnięcia pokła-
du 510. Całkowita długość upadowych wyniesie po ok. 4500 m.
Planowane do realizacji przedsięwzięcie polegać będzie na wydobywaniu węgla ka-
miennego ze złoża „Brzezinka 3”. Projektowana przez Zakład Górniczy powołany do wydo-
bywania węgla kamiennego ze złoża „Brzezinka 3”, eksploatacja górnicza pokładu 510
w latach 2019-2049, w granicach projektowanego Obszaru Górniczego „Brzezinka 3”, pro-
wadzona będzie systemem krótkofrontowym – chodnikami eksploatacyjnymi z podsadzką
hydrauliczną lub zestalaną. Przyjęty sposób eksploatacji został podyktowany ze względu na
konieczność zapewnienia minimalnych wpływów na powierzchnię.
Dla planowanego przedsięwzięcia projektuje się:
1. Obszar Górniczy „Brzezinka 3” zlokalizowany w obrębie miasta Mysłowice
o powierzchni 7,27 km2.
2. Teren Górniczy „Brzezinka 3” zlokalizowany głównie w obrębie miasta
Mysłowice oraz fragmentarycznie w obrębie miast Jaworzno i Sosnowiec
o powierzchni 12,29 km2.
3. W południowo-wschodniej części Obszaru Górniczego „Brzezinka 3” planuje się
lokalizację Zakładu Górniczego, na terenie którego prowadzone będą prace
powierzchniowe związane z zabudowa kubaturową i liniową. Powierzchnia ZG
wynosić będzie około 0,1 km2.
4. W pozostałej części OG będą jedynie prowadzone roboty górnicze na znacznej
głębokości, poniżej 700 metrów.
Praca została podzielona na trzy (3) części. W części I przedstawiono uwarunkowania
formalno-prawne dotyczące wykonanej pracy. W części II przedstawiono zakres planowanego
przedsięwzięcia związanego z udostępnieniem i przemysłowym zagospodarowaniem zasobów
złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” wraz z przeprowadzoną oceną oddziaływania na
środowisko zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu
informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz
o ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. Nr 199, poz. 1227 z późniejszymi zmianami).
W części III przedstawiono wnioski wynikające z przeprowadzonej oceny oraz spis
załączników.
W rozdziale 1 przedstawiono opis planowanego przedsięwzięcia, w tym:
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
319
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
charakterystykę całego przedsięwzięcia i warunki wykorzystywania terenu w fazie realizacji
i eksploatacji -położenie administracyjne złoża, stan zagospodarowania złoża, określono
granice projektowanego obszaru i terenu górniczego, przedstawiono warunki geologiczno-
górnicze w złożu oraz zagrożenia naturalne w złożu oraz sposoby przeciwdziałania
tym zagrożeniom. W dalszej części przedstawiono istotne ze względów środowiskowych
opisy udostępnienia i zagospodarowania złoża, sposobu odwadniania złoża, planowane
zagospodarowanie powierzchni wraz z technologią uzyskania produktu handlowego.
W trakcie eksploatacji Złoża „Brzezinka 3”, całkowity dopływ wód kopalnianych
wyniesie około 6,3 m3/min.
Odwodnienie kopalni będzie odbywało się poprzez pompownie lokalne do przepom-
powni rejonowych, stamtąd do zespołu osadników głównych przy pompowni głównej.
W osadnikach głównych wody pochodzące z dopływu naturalnego i wody technologiczne
(m.in. z podsadzki hydraulicznej) będą klarowane z zawiesiny. Wstępnie oczyszczone wody
dołowe będą pompowane do osadnika na powierzchni, skąd po oczyszczeniu z zawiesiny bę-
dą wykorzystywane jako wody technologiczne. Nadmiar tych wód będzie odprowadzany cie-
kiem Przywra do rzeki Przemszy.
W obrębie złoża „Brzezinka 3” wg ustaleń Programu Zagospodarowania Złoża (PZZ),
występują udokumentowane zasoby przemysłowe węgla kamiennego w ilości ogółem
90,8 mln ton, w tym zasoby operatywne w ilości 25,5 mln ton zalegające w warstwie przy-
stropowej pokładu 510, które są przewidywane do eksploatacji w latach 2015 – połowa 2049.
Wielkość ta, przy planowanym poziomie wydobycia w ilości 0,5 – 1,3 mln ton rocznie, za-
pewnia wystarczalność wydzielonej grupy zasobów przemysłowych i operatywnych, w wnio-
skowanym okresie obowiązywania koncesji, to jest do 2050 r.
Eksploatację górniczą zaplanowano w partiach pokładu 510, charakteryzujących się
miąższościami powyżej 1,5 m które spełniają inne uwarunkowania techniczno – ekonomicz-
ne, w tym aspekty dotyczące ochrony środowiska, powierzchni i zagrożeń naturalnych.
Uwzględniono również opłacalność prowadzenia wydobycia w wytypowanych partiach złoża.
Projektowana eksploatacja górnicza umożliwia podjęcie w przyszłości eksploatacji
warstwy środkowej i przyspągowej pokładu 510.
W obrębie złoża „Brzezinka 3” poza węglem kamiennym, występuje metan z węgla
kamiennego, jako kopalina towarzysząca, nadająca się do przemysłowego wykorzystania,
jednakże z uwagi na projektowany system eksploatacji, nie projektuje się dołowych ujęć me-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
320
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
tanu. Wydzielający się metan do wyrobisk górniczych odprowadzany będzie wraz ze zużytym
prądem powietrza do wentylatora głównego przewietrzania. W dyfuzorach wentylatorów
głównego przewietrzania zabudowane będą ujęcia powietrza kopalnianego (MWENT), któ-
rymi powietrze kierowane będzie do instalacji utylizacyjnej metanu.
Zakład Górniczy „Brzezinka 3” zlokalizowany zostanie w Mysłowicach pomiędzy ul.
Cmentarną i Piaskową – część południowa oraz ul. Piaskową w kierunku autostrady A4 –
część północna. Razem części południowa i północną stanowią działki o powierzchni łącznej
11,5 ha.
Część tą kończy przedstawienie wyników wykonanej w miesiącach maj – listopad 2014 roku
waloryzacji przyrodniczej i środowiskowej terenu złoża.
W dalszej części przeprowadzono identyfikację źródeł emisji związanych z planowaną
działalnością górniczą na złożu „Brzezinka 3”, które mogą stanowić zagrożenia dla poszcze-
gólnych elementów środowiska. Opisano te źródła oraz przeprowadzono obliczenia dotyczące
ich wielkości.
Etap inwestycyjny:
Źródło emisji Emisja Element środowiska
Zakład Główny
Upadowe i wyrobiska
podziemne
pyły i gazy
hałas
odpady
ścieki
wody podziemne
odpady
powietrze
klimat akustyczny
powierzchnia ziemi, wody powierzchniowe
wody powierzchniowe
wody powierzchniowe
powierzchnia ziemi
Etap eksploatacji:
Źródło emisji Emisja Element środowiska
Zakład Główny
Upadowe i wyrobiska
podziemne
pyły i gazy
hałas
odpady
ścieki
wody podziemne
osiadania
odpady
powietrze
klimat akustyczny
powierzchnia ziemi, wody powierzchniowe
wody powierzchniowe
wody powierzchniowe
powierzchnia ziemi, dobra kultury material-
nej, przyroda
powierzchnia ziemi
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
321
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Etap likwidacji:
Źródło emisji Emisja Element środowiska
Zakład Główny
Wyrobiska podziemne
pyły i gazy
hałas
odpady
ścieki
wody podziemne
powietrze
klimat akustyczny
powierzchnia ziemi, wody powierzchniowe
wody powierzchniowe
wody powierzchniowe
Przedstawiono zaplanowane działania mające za zadania ograniczyć planowane od-
działywanie na środowisko. Spółka Brzezinka w swoich działaniach dąży do ograniczania
możliwych, negatywnych skutków oddziaływania na środowisko, pełnego dostosowania
i skorelowania przyszłej działalności wydobywczej z dyrektywami unijnymi w zakresie ogra-
niczania negatywnych skutków oddziaływania zakładu górniczego na środowisko m.in. przez:
podjęcie działań zmierzających do minimalizacji powstawania odpadów innych niż
wydobywcze, w tym niebezpiecznych,
ograniczanie ilości wytwarzanych odpadów wydobywczych wraz z intensyfikacją ich
zagospodarowania w wyrobiskach górniczych,
zmniejszanie oddziaływania odprowadzanych ścieków na wody powierzchniowe,
utrzymywanie emisji pyłowo-gazowej na poziomie zapewniającym ochronę powietrza
atmosferycznego,
optymalny dobór urządzeń – emiterów hałasu na etapie projektowania, budowy
obiektów i doboru wyposażenia, celem minimalizacji ograniczenia poziomu emisji
hałasu do środowiska ze źródeł stanowiących obiekty technologiczne kopalni,
minimalizowanie wpływów eksploatacji górniczej na powierzchnię, poprzez
radykalne wprowadzenie zasad nieinwazyjnego projektowania przyszłej eksploatacji
w zakresie ograniczającym deformacje,
produkcję węgli przyjaznych środowisku
ograniczanie emisji metanu do atmosfery poprzez gospodarcze wykorzystanie metanu
z powietrza kopalnianego w instalacji cieplnej.
Zaproponowany i przyjęty do realizacji w Spółce system instalacji zatłaczania miesza-
nin popiołowo – wodnych do wyrobiskach podziemnych, umożliwi zagospodarowanie więk-
szej ilości pyłów dymnicowych i wód słonych, jak również zmniejszy zagrożenie pożarowe
w likwidowanych wyrobiskach. Projekt obejmuje obiekty dla przygotowania mieszaniny sa-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
322
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
mozestalającej się z pyłami dymnicowymi (zlokalizowane na powierzchni zakładu górnicze-
go) oraz rurociągi, którymi mieszanina będzie doprowadzana do miejsc zatłaczania w pod-
ziemnych wyrobiskach górniczych. Efektem ekologicznym będzie ograniczenie ładunku soli
(Cl+SO4) w odprowadzanych wodach dołowych. Kolejnym elementem w ograniczeniu wiel-
kości ładunku soli są zaprojektowane osadniki dołowe zlokalizowany przy pompowni głów-
nego odwadniania dla realizacji selektywnego odwodnienia. Wody wysoko zmineralizowane
wykorzystywane będą w całości na potrzeby zakładu, natomiast wody o niższej mineralizacji
odprowadzane po sklarowaniu na powierzchni do rzeki Przemszy.
Dla minimalizacji zużycia wody pitnej projektuje się wprowadzenie systemów wodo-
oszczędnościowych m.in. w łaźni pracowniczej. Tam, gdzie to będzie możliwe, zastąpi się
wodę pitną wodą z odwodnienia zakładu górniczego (myjki samochodowe do mycia opon,
podwozi, systemy ppoż. –urządzenia gaśnicze, zraszające, mycie dróg wewnątrzzakładowych,
itp.).
W rozdziale 2 przedstawiono opis elementów przyrodniczych środowiska, objętych
zakresem przewidywanego oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko,
w tym elementów środowiska objętych ochroną na podstawie ustawy z dnia 16 kwietnia
2004 r. o ochronie przyrody, w tym: charakterystykę fizjograficzną obszaru, budowę
geologiczną złoża, warunki hydrogeologiczne, chemizm wód podziemnych
i powierzchniowych, warunki glebowe, krajobraz, warunki klimatyczne i akustyczne, jakość
powietrza oraz zasoby przyrodnicze opracowane na podstawie przeprowadzonej
inwentaryzacji przyrodniczej.
Przeprowadzono analizę zapisów obowiązujących miejscowych planów
zagospodarowania przestrzennego w kontekście przepisu art. 80 ust. 3 Ustawy
o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie
środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.
Odniesiono się do istniejących w sąsiedztwie lub w bezpośrednim zasięgu
oddziaływania planowanego przedsięwzięcia zabytków chronionych na podstawie przepisów
o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami oraz do przewidywanych skutków dla
środowiska w wariancie niepodejmowania inwestycji.
W rozdziale 5 zamieszczono opis analizowanych wariantów, w tym wariantu propo-
nowanego przez wnioskodawcę oraz racjonalnego wariantu alternatywnego i wariantu najko-
rzystniejszego dla środowiska, wraz z uzasadnieniem ich wyboru.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
323
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
WARIANT 1 – proponowany przez Inwestora
W projekcie eksploatacji złoże „Brzezinka 3” zostało podzielone na dwie partie: jedna
obejmuje część południową i środkową złoża, druga – część północną. Pomiędzy nimi będą
chodniki transportowo - wentylacyjne (załącznik 10). Pokład 510 zalega w obszarze górni-
czym „Brzezinka 3” na głębokości 730 ÷ 1050 m.
Eksploatacja rozpocznie się pod koniec 2021 roku w części południowo – wschodniej
złoża, gdzie pokład zalega 1050 m poniżej poziomu terenu, czyli na największej głębokości.
W pierwszej kolejności będą prowadzone roboty w partii obejmującej części południową
i środkową, gdzie zaplanowano drążenie chodników podstawowych w kierunku zbliżonym do
południkowego, od południa. Ich długość będzie w granicach 1500 ÷ 2500 m. Z 6 chodników
podstawowych złoże będzie wybierane chodnikami eksploatacyjnymi o długości do około
300 m (średnio 150 ÷ 250 m), przy czym, tylko w przypadku pierwszego chodnika będą one
po jego jednej stronie, w pozostałych – po obydwóch stronach. Szerokości parcel wybranych
z jednego chodnika głównego będą od kilkudziesięciu do 550 m. Generalny kierunek eksploa-
tacji będzie ze wschodu na zachód. Zakończenie wybierki w tej partii zaplanowano na 2043
rok. Na końcowym wybiegu ostatniej, zachodniej parceli pokład 510 zalega na głębokości
930 m.
W partii obejmującej część północną złoża eksploatację zaplanowano na okres rozpo-
czynający się pod koniec 2032 roku a kończący się w połowie 2049 roku. Kierunek chodni-
ków głównych będzie tutaj również zbliżony do południkowego, ale część z nich będzie drą-
żona od północy (w części wschodniej i zachodniej), a część od południa (w części środko-
wej). Kolejność będzie następująca: część wschodnia, część zachodnia i na końcu część środ-
kowa. Chodniki podstawowe będą miały długość w granicach 300 ÷ 950 m, natomiast chod-
niki eksploatacyjne – do około 350 m. Tylko w przypadku trzech bardzo małych parcel poło-
żonych na obrzeżu przedmiotowego złoża chodniki eksploatacyjne będą po jednej stronie
chodnika podstawowego, w pozostałych – po obydwóch stronach. Szerokości parcel wybra-
nych z jednego chodnika głównego będą od kilkudziesięciu do 770 m. W tej partii pokład 510
zalega na głębokości od 730 m w części północnej do 930 m w części południowo -
zachodniej.
Chodniki eksploatacyjne mają w projekcie szerokość 6 m, a filary pomiędzy nimi – w
cyklu: dwa o szerokości 18 m i jeden o szerokości 24 m. Przybierka ociosu będzie wykony-
wana po jednej stronie chodnika, na głębokość 3 m.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
324
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Projekt eksploatacji zaproponowany przez Inwestora opracowano zakładając
maksymalne wykorzystanie złoża przy uwzględnieniu warunków ochrony powierzchni.
WARIANT 2 – racjonalny wariant alternatywny
W projekcie eksploatacji złoże „Brzezinka 3” zostało podzielone na dwie partie: jedna obej-
muje część południową i środkową złoża, druga – część północną. Pomiędzy nimi będą chod-
niki transportowo - wentylacyjne (załącznik 10). Pokład 510 zalega w obszarze górniczym
„Brzezinka 3” na głębokości 730 ÷ 1050 m.
W wariancie 2 wprowadzono rozrzedzenie eksploatacji, polegające na zwiększeniu
szerokości filarów pozostawianych pomiędzy chodnikami eksploatacyjnymi do 30m, wpro-
wadza się bezpośrednio w sąsiedztwie węzła Brzęczkowice oraz odcinka autostrady A4 na
zachód od niego w pasie o szerokości 200m.
Eksploatacja rozpocznie się pod koniec 2021 roku w części południowo – wschodniej
złoża, gdzie pokład zalega 1050 m poniżej poziomu terenu, czyli na największej głębokości.
W pierwszej kolejności będą prowadzone roboty w partii obejmującej części południową
i środkową, gdzie zaplanowano drążenie chodników podstawowych w kierunku zbliżonym do
południkowego, od południa. Ich długość będzie w granicach 1500 ÷ 2500 m. Z 6 chodników
podstawowych złoże będzie wybierane chodnikami eksploatacyjnymi o długości do około
300 m (średnio 150 ÷ 250 m), przy czym, tylko w przypadku pierwszego chodnika będą one
po jego jednej stronie, w pozostałych – po obydwóch stronach. Szerokości parcel wybranych
z jednego chodnika głównego będą od kilkudziesięciu do 550 m. Generalny kierunek eksploa-
tacji będzie ze wschodu na zachód. Zakończenie wybierki w tej partii zaplanowano na 2043
rok. Na końcowym wybiegu ostatniej, zachodniej parceli pokład 510 zalega na głębokości
930 m.
W partii obejmującej część północną złoża eksploatację zaplanowano na okres rozpo-
czynający się pod koniec 2032 roku a kończący się w połowie 2049 roku. Kierunek chodni-
ków głównych będzie tutaj również zbliżony do południkowego, ale część z nich będzie drą-
żona od północy (w części wschodniej i zachodniej), a część od południa (w części środko-
wej). Kolejność będzie następująca: część wschodnia, część zachodnia i na końcu część środ-
kowa. Chodniki podstawowe będą miały długość w granicach 300 ÷ 950 m, natomiast chod-
niki eksploatacyjne – do około 350 m. Tylko w przypadku trzech bardzo małych parcel poło-
żonych na obrzeżu przedmiotowego złoża chodniki eksploatacyjne będą po jednej stronie
chodnika podstawowego, w pozostałych – po obydwóch stronach. Szerokości parcel wybra-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
325
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
nych z jednego chodnika głównego będą od kilkudziesięciu do 770 m. W tej partii pokład 510
zalega na głębokości od 730 m w części północnej do 930 m w części południowo -
zachodniej.
Chodniki eksploatacyjne mają w projekcie szerokość 6 m, a filary pomiędzy nimi – w
cyklu: dwa o szerokości 18 m i jeden o szerokości 24 m. Przybierka ociosu będzie wykony-
wana po jednej stronie chodnika, na głębokość 3 m.
Projekt eksploatacji zgodnie z racjonalnym wariantem alternatywnym opracowano za-
kładając rozrzedzenie eksploatacji, polegające na zwiększeniu szerokości filarów pozostawia-
nych pomiędzy chodnikami eksploatacyjnymi do 30m, …
WARIANT 3 – najbardziej korzystny dla środowiska
Wariant najbardziej korzystny dla środowiska jest modyfikacją projektu proponowa-
nego przez Inwestora, opracowanym przy założeniu maksymalnej ochrony powierzchni,
z zachowaniem warunku ekonomicznego uzasadnienia przedsięwzięcia i z uwzględnieniem
możliwie najlepszego wykorzystania złoża.
W wariancie 3 ograniczenia, polegające na zwiększeniu szerokości filarów pozosta-
wianych pomiędzy chodnikami eksploatacyjnymi, wprowadza się w następujących rejonach:
bezpośrednio pod i w sąsiedztwie węzła Brzęczkowice oraz odcinka autostrady A4 na
zachód od niego (jak przyjęto w wariancie 2),
bezpośrednio pod i w sąsiedztwie bazy logistycznej Panattoni Park Mysłowice,
bezpośrednio pod i w sąsiedztwie obiektów Medicare (przy ul. Białobrzeskiej),
bezpośrednio pod i w sąsiedztwie osiedla Zawadzkiego (dzielnica Kosztowy).
W celu wyeliminowania wpływów eksploatacji górniczej w tych rejonach proponuje
się zwiększenie szerokości filarów pozostawianych pomiędzy chodnikami eksploatacyjnymi.
Optymalne będzie zastosowanie filarów o szerokości 30 m. Zakres stosowania tego sposobu
eksploatacji przedstawia załącznik 10.
Ograniczenia w trzech ostatnich rejonach różnią wariant 3 od wariantu 2. W przypad-
ku autostrady i osiedla Zawadzkiego ograniczenia wynikają z występowania płytkich zrobów
górniczych, stwarzających zagrożenie deformacjami nieciągłymi. Natomiast obiekty Panatto-
ni Park Mysłowice oraz Medicare, które wg Inwestora nie zostały zabezpieczone na wpływy
eksploatacji górniczej na etapie budowy, mogą wymagać szczególnej ochrony ze względu na
wymiary i funkcje. Takich ograniczeń nie ma ani w wariancie 1, ani w wariancie 2.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
326
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Podjęcie eksploatacji zgodnie z wariantem 3 musi być poprzedzone wykonaniem
szczegółowej ekspertyzy górniczo – budowlanej, określającej możliwości i warunki eksploat-
acji górniczej w rejonie obiektów Panattoni Park Mysłowice oraz Medicare oraz zakres prac
i działań z zakresu profilaktyki budowlanej.
Wariant 3 nie różni się od zaproponowanego przez Inwestora pod względem sposobu
udostępnienia złoża. Pokład 510 w rejonie analizowanej działalności górniczej zalega na głę-
bokości 730 ÷ 1050 m.
Eksploatacja złoża „Brzezinka 3” wg wariantu 2 będzie prowadzona przez prawie
28 lat, od końca 2021 roku do połowy 2049 roku. W dalszej części pracy przeprowadzono
analizę przewidywanych oddziaływań na środowisko dla wszystkich wariantów.
Oddziaływanie na wody.
We wszystkich racjonalnych wariantach gospodarka wodno-ściekowa złoża „Brzezin-
ka 3” będzie prowadzana z wykorzystaniem projektowanego systemu odwadniania i urządzeń
należących do ZG „Brzezinka 3”. Projektowany system odwadniania, oczyszczania wód ko-
palnianych oraz wprowadzania ich do wód powierzchniowych może przyjąć prognozowane
ilości wód dołowych pochodzących z odwadniania złoża „Brzezinka 3”. Ładunek chlorków
i siarczanów dopływający z wodami dołowymi do wyrobisk podziemnych złoża „Brzezinka
3” oszacowano maksymalnie na około 246 t/d dla docelowego modelu eksploatacji złoża.
Wody pochodzące z odwadniania wyrobisk górniczych w obrębie złoża „Brzezinka 3” będą
kierowane do systemu głównego odwadniania ZG „Brzezinka 3”.
Dla projektowanego Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” przewiduje się prowadzenie
działań zmierzających do ograniczenia zrzutu ładunku sumy chlorków i siarczanów do wód
powierzchniowych, poprzez zastosowanie metod geologiczno-górniczych:
doszczelnianie zrobów (pustek poeksploatacyjnych) odpadami energetycznymi.
zatrzymywanie wód słonych w wyrobiskach górniczych za pomocą tam wodnych,
zagospodarowanie części najbardziej zasolonych wód dołowych na potrzeby ruchu
Zakładu Górniczego m.in. poprzez wykorzystanie tych wód w procesie
podsadzania wyrobisk.
Działania podejmowane przez kopalnię spowodują ograniczenie zrzutów soli do wód
powierzchniowych, ale nie eliminują konieczności odprowadzania zasolonych wód kopalnia-
nych pochodzących z odwadniania zakładu górniczego do wód powierzchniowych.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
327
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Oddziaływanie na przyrodę.
Planowana eksploatacja węgla kamiennego może przyczynić się do zmian w środowi-
sku przyrodniczym prawobrzeżnej części doliny rzeki Przemszy oraz terenów zurbanizowa-
nych w dzielnicach Mysłowic: Kosztowy, Brzezinka, Brzęczkowice. Zmiany te mogą spowo-
dować utratę istniejących zbiorowisk przyrodniczych z jednoczesną prognozą, iż te zbiorowi-
ska mogą się zregenerować i zostać zasiedlane przez gatunki rzadkie i chronione. Na tym te-
renie należy prowadzić stały monitoring, aby przebieg zmian środowiska przyrodniczego
przebiegał prawidłowo. Okoliczne naturalne tereny leśne, rolne nie powinny w wyniku eks-
ploatacji górniczej utracić warunków siedlisk przyrodniczych. Przewiduje się minimalny
i nieznaczący wpływ eksploatacji „Brzezinka 3” na samo koryto rzeki Przemszy, jako lokal-
nego korytarza migracji zwierząt o znaczeniu ponadlokalnym. W przypadku zachowania
obecnej obudowy przyrodniczej brzegu rzeki Przemszy nie zostanie utracona łączność po-
między krańcowymi obszarami docelowymi migracji zwierząt. Ingerencja w szatę roślinną
„Miejsca Trzech Cesarzy” oraz wideł rzek Białej Przemszy i Czarnej Przemszy nie doprowa-
dzi do żadnych zmian w funkcjonowaniu korytarza migracyjnego lokalnych proweniencji.
W pewnym stopniu eksploatacja może przyczynić się do zmian przyrodniczych w pla-
nowanym użytku ekologicznym „Kumaki”. Mogące ulec zmianom warunki wodne mogą do-
prowadzić do utraty warunków siedliskowych na terenie planowanego użytku ekologicznego.
Oddziaływanie na powierzchnię terenu.
Na przedmiotowym terenie początki górnictwa sięgają pierwszej połowy XIX w. Eksploatację
złoża węgla kamiennego prowadzono w warstwach łaziskich w trzech pokładach 212, 215 (na
mapach Tauron Wydobycie S.A. oznaczony jako 301), 216 (na mapach Tauron Wydobycie
S.A. oznaczony jako 302) oraz w warstwach orzeskich – w pokładzie 304/2 (na mapach Tau-
ron Wydobycie S.A. – 304) do głębokości 230 m. Działalność górniczą w tym rejonie można
podzielić na dwa okresy. Od 1810 roku do 1931 roku na analizowanym obszarze istniało kil-
kanaście kopalń, m. in. „Theodor”, „Louise”, „Leopoldine”, „Hans”, „Wanda”, „Nowa Prze-
msza”, ,,Bartelmus”, „Carlssegen”, „Friedrichsglück”, „Maximilian”, „Josepha”, które pro-
wadziły wydobycie węgla w wyżej wymienionych pokładach. Głównym sposobem eksploat-
acji kopaliny był system zabierkowy z zawałem stropu oraz system chodnikowy. W rejonie
wychodni pokłady były udostępniane z powierzchni sztolniami, a sporadycznie złoże węgla
eksploatowano odkrywką, szczególnie w pokładzie 215 (301) na obszarze nad północno-
zachodnią częścią złoża „Brzezinka 3”. Natomiast w latach 1971 – 1982 kopalnia „Jan Kan-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
328
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
ty” wznowiła eksploatację pokładu 304/2 nad północną częścią złoża „Brzezinka 3”, syste-
mem ubierkowym z zawałem stropu oraz systemem ścianowym z podsadzką hydrauliczną,
w mniejszym zakresie z zawałem stropu.
Prognozę deformacji powierzchni spowodowanej projektowaną eksploatacją górniczą
przeprowadzono przy użyciu programu komputerowego SZKODY wersja 5.0, opracowanego
przez dr E. Jędrzejca w Głównym Instytucie Górnictwa w oparciu o klasyczne wzory teorii
Knothego – Budryka.
Do obliczeń przyjęto wartości parametrów i współczynników teorii na podstawie do-
tychczasowych doświadczeń Głównego Instytutu Górnictwa w zakresie prognozowania de-
formacji oraz zgodnie z wiedzą wynikającą z analizy wyników obserwacji prowadzonych
w różnych rejonach Górnośląskiego Zagłębia Węglowego.
W przypadku realizacji wariantu 1, czyli zaproponowanego przez Inwestora, po-
wierzchnia obniży się najbardziej w Brzezince (załącznik 11). Eksploatacja prowadzona
przez 30 lat spowoduje maksymalne osiadanie 0,50 m. Największe nachylenia powierzchni,
o wartości 0,9 mm/m, wystąpią w części północnej analizowanego obszaru, na wschodnim
obrzeżu osiedla Powstańców Śląskich. W tym samym rejonie będą największe odkształcenia
rozciągające, do +0,5 mm/m. Natomiast odkształcenia ściskające o maksymalnej wartości -
0,7 mm/m wystąpią czasowo w części południowo – wschodniej analizowanego obszaru,
w pasie rozciągającym się na wschód od Wschodniej Obwodnicy GOP (droga S1), prawie
równolegle do niej. Prognozowane nachylenia i odkształcenia kwalifikują powierzchnię do
0 i I kategorii terenów górniczych (załącznik 11). Przy czym ich maksymalne wartości nie są
większe nawet od połowy wartości dopuszczalnych dla I kategorii. Wpływy rzędu I kategorii
w wariancie zaproponowanym przez Inwestora będą się ujawniać na obszarze 9,98 km2.
W wyniku prowadzenia eksploatacji według wariantu 2 - racjonalnego wariantu al-
ternatywnego, deformacje rzędu I kategorii ujawnią się na obszarze 8,76 km2, czyli w mniej-
szym zakresie, jak w przypadku wariantu 1. Zaproponowana zmiana spowoduje, że poza za-
sięgiem takich wpływów będzie węzeł Brzęczkowice i autostrada A4 na zachód od niego (za-
łącznik 12). Skutkiem eksploatacji zaplanowanej na 30 lat będzie obniżenie powierzchni
o maksymalnej wartości 0,50 m w Brzezince. Największe nachylenia powierzchni, o wartości
0,9 mm/m, a także największe odkształcenia rozciągające, do +0,5 mm/m, wystąpią w części
północnej analizowanego obszaru, na wschodnim obrzeżu osiedla Powstańców Śląskich. Na-
tomiast odkształcenia ściskające o maksymalnej wartości -0,7 mm/m wystąpią czasowo w
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
329
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
części południowo – wschodniej analizowanego obszaru, w pasie rozciągającym się na
wschód od drogi S1, prawie równolegle do niej. Prognozowane nachylenia i odkształcenia
kwalifikują powierzchnię do I kategorii terenów górniczych. Należy zwrócić uwagę na to, że
ich maksymalne wartości są mniejsze od połowy wartości dopuszczalnych dla tej kategorii.
Eksploatacja prowadzona według wariantu 3, czyli najbardziej korzystnego dla
środowiska, spowoduje deformacje powierzchni, kwalifikujące teren do I kategorii na obsza-
rze 6,26 km2, tj. w najmniejszym zakresie spośród rozpatrywanych wariantów. Warto podkre-
ślić, że przy realizacji tego wariantu 6,03 km2
powierzchni terenu górniczego znajdzie się
w 0 kategorii, co stanowi 49,1 % całości terenu górniczego.
Poza zasięgiem wpływów będzie – tak jak w przypadku wariantu 2 – węzeł Brzęcz-
kowice i autostrada A4 na zachód od niego. Ograniczenia eksploatacji skutkuje też wyelimi-
nowaniem deformacji podłoża w rejonie bazy logistycznej Panattoni Park Mysłowice oraz
zabudowy mieszkaniowej dzielnicy Kosztowy (osiedle Zawadzkiego, osiedle budynków jed-
norodzinnych w rejonie ulicy Heleny i Józefa Fików oraz zabudowa wzdłuż ulicy Adama
Dzióbka). Na powierzchni można wyróżnić 3 rejony objęte wpływami projektowanej eksploa-
tacji górniczej (załącznik 13):
– w Brzęczkowicach, na północ od autostrady A4, gdzie wskaźniki osiągną maksymalne
wartości
obniżenia do 0,47 m w rejonie osiedla Powstańców Śląskich (w latach 2044 –
2051),
nachylenia powierzchni o wartości 0,9 mm/m we wschodniej części osiedla
Powstańców Śląskich,
odkształcenia rozciągające do +0,5 mm/m w północno - wschodniej części
osiedla Powstańców Śląskich,
odkształcenia ściskające o maksymalnej wartości -0,7 mm/m na zachód od
ul. J. Ziętka,
– w Brzezince, na południe od autostrady A4 i na północ od bazy logistycznej Panattoni
Park Mysłowice, gdzie wskaźniki osiągną największe wartości
obniżenia do 0,48 m w dzielnicy Brzezinka (w latach 2033 – 2045),
nachylenia powierzchni o wartości 0,8 mm/m w rejonie wiaduktu w ciągu ulicy
Laryskiej nad torami kolejowymi linii Katowice – Oświęcim,
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
330
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
odkształcenia rozciągające do +0,4 mm/m na obszarach zabudowy
mieszkaniowej w Brzezince, w rejonie wiaduktu w ciągu ulicy Laryskiej nad
torami kolejowymi oraz w rejonie ulicy Topolowej (na zachód od linii
kolejowej),
odkształcenia ściskające o maksymalnej wartości -0,6 mm/m w rejonie
cmentarza,
– w Kosztowach, na południe od bazy logistycznej Panattoni Park Mysłowice, gdzie
wskaźniki będą miały maksymalne wartości
obniżenia do 0,35 m w rejonie wschodniej części ulicy J. Rymera (w latach
2022 – 2036),
nachylenia powierzchni o wartości 0,6 mm/m w rejonie ul. J. Chromika,
odkształcenia rozciągające do +0,3 mm/m na południe od skrzyżowania ulic
Kosztowskiej i Długiej,
odkształcenia ściskające o maksymalnej wartości -0,7 mm/m w rejonie
wschodniej części ulicy J. Rymera,
Prognozowane nachylenia i odkształcenia kwalifikują powierzchnię do 0 i I kategorii
terenów górniczych. Maksymalne prognozowane wartości wskaźników deformacji są mniej-
sze od połowy wartości dopuszczalnych dla tej kategorii.
Największe nachylenia – do 0,9 mm/m, a także największe odkształcenia rozciągające
– do +0,4 mm/m, wystąpią w części północnej analizowanego obszaru, na wschodnim obrze-
żu osiedla Powstańców Śląskich. Będą to wartości końcowe, przy czym nachylenia pozostaną
stale na tym poziomie, natomiast oddziaływanie odkształceń na obiekty budowlane będzie
z czasem maleć wskutek relaksacji naprężeń. Natomiast nachylenia i odkształcenia nad wy-
branymi parcelami będą osiągały maksymalne wartości tylko w czasie postępu eksploatacji,
potem będą mniejsze. Ich końcowe wartości mogą być bliskie 0.
Biorąc pod uwagę wzajemne oddziaływania pomiędzy poszczególnymi elementami
środowiska można stwierdzić, że każda eksploatacja złoża węgla kamiennego prowadzi do
deformacji górotworu. Wielkość i rodzaj tych deformacji zależy przede wszystkim od sposo-
bu prowadzenia eksploatacji. Dla opisywanej eksploatacji pokładu 510 złoża węgla kamien-
nego „Brzezinka 3” prognozowane obniżenia nie będą większe niż 0,48 m, a nachylenia nie
przekroczą 0,9 mm/m. Są to wartości niewielkie, które nie spowodują znaczących zmian sto-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
331
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
sunków wodnych na powierzchni skutkujących powstawaniem bezodpływowych zalewisk lub
zmianą kierunku spływu wód powierzchniowych i podziemnych.
Mogą wystąpić lokalne zmiany warunków wodnych, mające stosunkowo niewielki
wpływ na kształtowanie ekosystemów wodnych. Zmiany te będą występowały w długich od-
stępach czasowych.
Jednakże nawet niewielkie zmiany w ukształtowaniu terenu, spowodowane eksploata-
cją górniczą mogą przyczynić się do pojawienia lokalnych zalewisk prowadzących do zwięk-
szenia populacji płazów i gadów występujących na tym terenie, a szczególności do wzrostu
lokalnej populacji entomofauny. Natomiast obniżenie się poziomu wód gruntowych może
doprowadzić do ustąpienia wielu gatunków płazów i gadów w tym chronionego na tym tere-
nie kumaka nizinnego. To z kolei może spowodować zmniejszenie się populacji ptaków dra-
pieżnych. Może przyczynić się do zwiększenia populacji jenota, gatunku inwazyjnego. Tak
więc zmiana poziomu wód gruntowych będzie prowadzić do polepszenia lub pogorszenia
dobrostanu przyrody.
Każda nawet minimalna zmiana ukształtowania ternu może wpłynąć na zasoby lokal-
nej flory. W zależności od kierunku zmian może to doprowadzić do monokulturyzacji siedlisk
– zajmowania nieurodzajnych przestrzeni przez gatunki inwazyjne: nawłoć późną, rdestowe
i niecierpki wypierające naszą rodzimą roślinność.
Gospodarka wodno-ściekowa projektowanego ZG „Brzezinka 3” oraz planowana do
połowy roku 2049 eksploatacja złoża „Brzezinka 3” będzie miała bezpośredni wpływ na ja-
kość i ilość zasobów wód podziemnych i powierzchniowych. Natomiast nie spowoduje ona
istotnych zmian jakościowych w zakresie klasyfikacji zasobów wód powierzchniowych
i podziemnych.
Mimo tego, że prognozowane osiadania nie spowodują znaczących zmian stosunków
wodnych na powierzchni należy przeprowadzać corocznie w okresie weneracji monitoring
środowiska, aby wzajemne interakcje zachodzące pomiędzy elementami środowiska równo-
ważyły się.
W przeprowadzonej analizie określono bezpośrednie, pośrednie, wtórne, skumulowa-
ne, krótko-, średnio- i długoterminowe, stałe i chwilowe oddziaływania na środowisko. Sku-
piono się na oddziaływaniach skumulowanych, ponieważ w obrębie miasta Mysłowice w
przeszłości była prowadzona płytka eksploatacja, a obecnie prowadzona jest lub planowana
jest eksploatacja węgla kamiennego przez KHW oraz Tauron Wydobycie S.A.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
332
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
WODY PODZIEMNE I POWIERZCHNIOWE
Zakłada się, że całkowite wydobycie węgla przez ZG „Brzezinka 3” do połowy roku
2049 utrzyma się na stabilnym poziomie ok 3600 t/d. Plany eksploatacyjne dotyczą wydoby-
cia ze złoża „Brzezinka 3”, które jest przewidywane do eksploatacji w latach 2017 – połowa
roku 2049. Przy planowanym poziomie wydobycia z przedmiotowego złoża, eksploatacja
wydzielonej grupy zasobów przemysłowych i operatywnych, w okresie do połowy 2049 roku
może być efektywnie realizowana. Prognozowany dopływ wody do wyrobisk górniczych (do
połowy roku 2049) określony metodą trendu dopływu i wydobycia, przedstawiono w PZZ
oraz w dokumentacji geologicznej złoża. W prognozie uwzględniono łączny dopływ natural-
ny do ZG „Brzezinka 3” oraz zmiany wielkości dopływu do złoża „Brzezinka 3” związane
z przyjętym modelem eksploatacji. Całkowity dopływ wód dołowych do ZG „Brzezinka 3”,
po realizacji przedsięwzięcia i uruchomieniu eksploatacji złoża „Brzezinka 3”, wyniesie około
6,3 m3/min. Ze względu na relatywnie dużą głębokość zasobów węgla planowanych do wy-
dobycia, planowany sposób eksploatacji oraz istniejące warunki geologiczne, odwodnienie
złoża „Brzezinka 3” będzie miało stosunkowo niewielki wpływ na kształtowanie się regional-
nego leja depresji (obniżenia poziomu wód podziemnych) spowodowanego eksploatacją wę-
gla kamiennego w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym (GZW).
Spośród uwarunkowań prawnych i ochrony środowiska wpływających na ograniczenie
prowadzenia eksploatacji górniczej w złożu węgla kamiennego „Brzezinka 3”, przez Zakład
Górniczy „Brzezinka 3”, należy wymienić warunki określone w pozwoleniu wodnoprawnym.
Wymagane jest aby Inwestor uzyskał pozwolenie wodnoprawne na odwodnienie za-
kładu górniczego z dopływu wód naturalnych do wyrobisk górniczych w rejonie złoża „Brze-
zinka 3” oraz na odprowadzanie do rzeki Przemszy poprzez ciek Przyrwa części wód kopal-
nianych po uprzednim oczyszczeniu ich w osadnikach, w łącznej średniej ilości 8 500 m3/d
(max w ilości 10 180 m3/d). Odprowadzane wody dołowe powinny odpowiadać następującym
parametrom:
- odczyn 6,5 - 9,0 pH,
- zawiesina poniżej 35 mg/l,
- suma chlorków i siarczanów poniżej 27000 mg/l.
Zrzut z ZG „Brzezinka 3” znacznych ilości wód pochodzących z odwadniania złoża
„Brzezinka 3” spowoduje wymierne zmiany parametrów ilościowo-jakościowych wód rzeki
Przemszy. Prognozowany jest wzrost średniego sumarycznego stężenia chlorków i siarcza-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
333
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
nów o około 230 mg/l w wodach Przemszy poniżej zrzutu z ZG „Brzezinka 3”. Natomiast
sytuacja ta nie wpłynie znacząco na klasyfikację wód w przekroju zamykającym JCWP
Przemsza od Białej Przemszy do ujścia. Prognozowane średnie stężenie sumy chlorków
i siarczanów utrzyma się na poziomie poniżej 1g/l w wodach rzeki Przemszy przed jej uj-
ściem do rzeki Wisły. Poniżej planowanego zrzutu wód dołowych (kopalnianych) z ZG
„Brzezinka 3”, do rzeki Przemszy wprowadzane są wody dołowe (kopalniane) z ZG „Sobie-
ski”. Zgodnie z obowiązującym pozwoleniem wodnoprawnym ZG „Sobieski” odprowadza do
rzeki Przemszy w km 15+663 wody dołowe (kopalniane) w ilości około 80 tys. m3/d i o
średnim, sumarycznym stężeniu chlorków i siarczanów około 2 g/l. W ramach monitoringu
badana jest woda rzeki Przemszy w punktach przed i po zrzucie wód dołowych (kopalnia-
nych) z ZG „Sobieski”.
PRZYRODA
W granicach projektowanego Terenu Górniczego „Brzezinka 3” nie występują
obszary Natura 2000 zgłoszone do Komisji Europejskiej, wyznaczone w Rozporządzeniu
Ministra Środowiska z dnia 21.07.2004 r. w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków
Natura 2000 (Dz. U. Nr 229 poz. 2313). Również nie występują projektowane obszary Natura
2000 (Shadow List).
Oddziaływanie skumulowane wynikłe z eksploatacji złoża „Brzezinka 3” oraz złoża
„Brzezinka 1” może być odczuwalne dla środowiska przyrodniczego tylko w momencie roz-
poczęcia eksploatacji tego drugiego. W obszarze wspólnego oddziaływania wpływ złoża
„Brzezinka 1” będzie znaczny, natmiast wpływ złoża „Brzezinka 3” będzie znikomy.
W obszarze wspólnego oddziaływania zwielokrotnieniu może ulec wpływ na środowi-
sko przyrodnicze w tym na środowisko wodne. Przy znacznej deformacji terenu zaburzeniom
może ulec stan zadrzewień śródpolnych i zieleni urządzonej.
Bocian czarny (Ciconia nigra) jako gatunek wyjątkowo płochliwy, wrażliwy nawet
na najmniejsze zmiany w swoim otoczeniu z dużym prawdopodobieństwem opuści miejsce
żerowania.
Znikome zmiany w środowisku przyrodniczym będą następować sukcesywnie z har-
monogramem eksplantacji złoża „Brzezinka 3”. Zmiany w środowisku przyrodniczym będą
łagodzone przez zastosowane technologie zabezpieczające w trakcie wydobycia.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
334
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
POWIERZCHNIA TERENU – OSIADANIA
Część obszaru, który znajdzie się w zasięgu oddziaływania przedmiotowej eksploata-
cji złoża „Brzezinka 3” pokrywa się z następującymi terenami górniczymi:
– Teren Górniczy „Mysłowice” Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. – północno -
zachodnie obrzeże analizowanego rejonu,
– Teren Górniczy „Wesoła II” Katowickiego Holdingu Węglowego S.A. – zachodnie
i południowo - zachodnie obrzeże analizowanego rejonu,
– projektowany teren górniczy „Brzezinka 1” – wschodnie i południowo - wschodnie
obrzeże analizowanego rejonu.
Katowicki Holding Węglowy S.A. ma koncesję na eksploatację złoża ważną do
31.08.2020 r. W tym okresie będzie prowadzona eksploatacja pokładu 510 w bliskim sąsiedz-
twie złoża „Brzezinka 3”. Jej wpływy ujawnią się również w zachodniej części projektowane-
go Terenu Górniczego „Brzezinka 3” przed podjęciem rozpatrywanej eksploatacji w zachod-
niej części złoża „Brzezinka 3”. W strefie kumulacji oddziaływania po zakończeniu deforma-
cji powierzchni spowodowanych eksploatacją KHW S.A. będą następowały okresy uspokoje-
nia, które w zależności od rejonu będą wynosić od dwóch do prawie dwudziestu lat.
Na podstawie udostępnionej przez KHW S.A. mapy prognozowanych wpływów
z Dodatku nr 5 do projektu zagospodarowania złoża węgla kamiennego można stwierdzić, że
w obszarze sumowania się wpływów obniżenia spowodowane eksploatacją KWK „Mysłowi-
ce – Wesoła” będą wynosić:
– do 0,24 m – w rejonie północno – zachodniego fragmentu granicy projektowanego
Terenu Górniczego „Brzezinka 3”, na zachód od wiaduktu w ciągu autostrady A4 nad
linią kolejową Katowice – Oświęcim,
– do 0,68 m – w rejonie zachodniego fragmentu prognozowanej granicy terenu
górniczego, na zachód od ulicy Fabrycznej,
– do 0,68 m – w rejonie południowo - zachodniego fragmentu granicy terenu
górniczego, na zachód od linii kolejowej Katowice – Oświęcim, na odcinku pomiędzy
ulicami W. Kubiny i A. Zielnioka.
Biorąc pod uwagę, że granicę projektowanego Terenu Górniczego „Brzezinka 3” sta-
nowi izolinia obniżeń 0,02 m, można stwierdzić, że sumaryczne maksymalne osiadania będą
w tych rejonach wynosić odpowiednio 0,26 m, 0,70 m i 0,70 m.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
335
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
W złożu „Brzezinka 1” eksploatację górniczą zamierza prowadzić Tauron Wydobycie
S.A. W projekcie zagospodarowania złoża Tauron Wydobycie S.A. zaplanował ją na lata
2013 – 2040. W sąsiedztwie złoża „Brzezinka 3” przedmiotem eksploatacji będą pokłady 301
i 304/2. W wyniku oddziaływania działalności Tauronu Wydobycie S.A. w granicach projek-
towanego Terenu Górniczego „Brzezinka 3” powierzchnia obniży się:
– do 2,20 m – w rejonie wschodniego fragmentu prognozowanej granicy terenu
górniczego, na terenach leśnych, rozciągających się pomiędzy Przemszą a autostradą,
w rejonie Wysokiego Brzegu,
– do 3,95 m – w rejonie południowo - wschodniego fragmentu granicy terenu
górniczego, na terenach leśnych, na południowy wschód od obiektów bazy
logistycznej Panattoni Park Mysłowice.
Sumaryczne maksymalne osiadania będą w tych rejonach wynosić odpowiednio
2,22 m i 3,97 m.
W południowo – wschodniej części projektowanego terenu górniczego „Brzezinka 3”
wpływy eksploatacji prowadzonej przez Tauron Wydobycie S.A. będą się ujawniać od drugiej
połowy 2026 roku do 2030 roku. W latach 2022 – 2031 na powierzchnię będzie oddziaływała
eksploatacja prowadzona w złożu „Brzezinka 3”. Równocześnie w zasięgu wpływów eksploa-
tacji prowadzonych w obydwóch złożach będą różne części strefy kumulacji. Będą to najczę-
ściej niewielkie obszary w częściach brzeżnych niecki, a sumowaniu będą podlegać wpływy
wcześniejszej eksploatacji w fazie końcowej z wpływami późniejszej – w fazie początkowej.
Nie będą się sumować wpływy w fazach intensywnego oddziaływania.
We wschodniej części projektowanego terenu górniczego „Brzezinka 3” wpływy eks-
ploatacji prowadzonej przez Tauron Wydobycie S.A. będą się ujawniać od końca 2030 roku
do końca 2031 roku. W latach 2023 – 2029 na powierzchnię będzie oddziaływała eksploatacja
prowadzona w złożu „Brzezinka 3”. Wpływy tych eksploatacji nie będą się ujawniać równo-
cześnie.
Przeprowadzono analizę możliwości zaistnienia oddziaływania transgranicznego
Przedstawiono zagadnienia związane z ochroną złoża, kompensowaniem strat
związanych z eksploatacja górniczą, kompensacje z tytułu szkód w środowisku, kompensacje
z tytułu szkód związanych z przekształceniem terenu oraz zasady ochrony wód dorzecza
Wisły i Odry zgodnie z art. 125 pkt 1 i art. 126 pkt 1, art. 132 ust. 2 pkt 4 i 5 ustawy Prawo
wodne oraz zatwierdzonym 22.02.2011 r. „Planem gospodarowania wodami na obszarze
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
336
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
dorzecza Wisły” (opublikowany 21.06.2011 r. w Monitorze Polskim Nr 49, poz. 549) oraz
„Planem gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry” (opublikowany 20.05.2011 r.
w Monitorze Polskim Nr 40, poz. 451).
Odniesiono się do wymogów art. 143 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001r. – Prawo
ochrony środowiska, konieczności ustanowienia obszaru ograniczonego użytkowania oraz
możliwości zaistnienia konfliktów społecznych. Mysłowickie społeczeństwo jest podzielone
w sprawie oceny planowanej eksploatacji węgla kamiennego przez Spółkę „Brzezinka: Sp. z
o.o. SKA. Obawy przejawiają przede wszystkim mieszkańcy dzielnic, pod którymi ma być
prowadzona eksploatacja. Spora część społeczeństwa zwraca jednak uwagę na wymierne
korzyści płynące z pojawienia się potencjalnie największego pracodawcy w Mysłowicach.
Spadek bezrobocia, zwiększenie wpływów do budżetu oraz ożywienie gospodarcze, to
główne argumenty stawiane przez zwolenników inwestycji.
Ostateczny wpływ na reakcje społeczne mieszkańców Mysłowic będą miały takie
czynniki jak: komunikacja Spółki z mieszkańcami, postawa władz miasta, zachowanie grup
bezpośrednio zainteresowanych tematem powstania kopalni oraz media.
Od tych czynników uzależnione jest uspokojenie bądź natężenie konfliktów
społecznych związanych z możliwością realizacji planowanej inwestycji (eksploatacji złoża
węgla kamiennego „Brzezinka 3”).
W rozdziale 13 przedstawiono propozycję monitoringu oddziaływania planowanego
przedsięwzięcia w szczególności na cele i przedmiot ochrony obszaru NATURA 2000 oraz
integralność tego obszaru.
Na zakończenie przedstawiono podsumowanie i wnioski wynikające z wykonanej
oceny. Przeprowadzona analiza wpływu planowanej inwestycji na elementy środowiska
(powietrze, gleby i grunty – powierzchnia ziemi, wody powierzchniowe i podziemne, hałas,
przyroda ożywiona) pozwala na stwierdzenie, że skala jej oddziaływania na poszczególne
elementy środowiska będzie zróżnicowana. Uwzględniając specyfikę i charakter oddziaływań
na środowisko, stwierdzić należy, że pod warunkiem jej prowadzenia zgodnie z zasadami
obowiązującego prawa w zakresie ochrony środowiska nie ma przeciwwskazań dla realizacji
planowanej inwestycji.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
337
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
16. NAZWISKO OSOBY LUB OSÓB SPORZĄDZAJĄCYCH RAPORT
Raport jest wynikiem pracy interdyscyplinarnego zespołu specjalistów Głównego In-
stytutu Górnictwa pod kierunkiem mgr Andrzeja Dawidowskiego, biegłego z listy Wojewody
Śląskiego nr 185 w zakresie ocen oddziaływania na środowisko. W skład zespołu autorskiego
weszli specjaliści:
z zakresu ocen oddziaływania na środowisko i geologii:
• dr Zbigniew Bzowski, geolog, numer uprawnień V 1401, biegły z listy Woje-
wody Śląskiego nr 165 w zakresie ochrony przyrody,
• dr Leszek Drobek, biegły z listy Wojewody Śląskiego nr 181 w zakresie ocen
oddziaływania na środowisko,
z zakresu ochrony powierzchni ziemi:
dr hab. inż. Andrzej Kowalski, prof. GIG,
dr inż. Piotr Gruchlik,
dr inż. Olga Kaszowska,
mgr inż. Piotr Polanin,
z zakresu ochrony przyrody:
• dr Leszek Trząski - biolog,
dr Waldemar Szendera - biolog (Uniwersytet Śląski w Katowicach, Instytut
Ochrony Środowiska w Warszawie) z zespołem:
o dr Monika Czarnecka,
o mgr Karolina Czerwieńska,
o inż. mgr Joanna Kuczera,
z zakresu ochrony wód:
mgr inż. Krzysztof Korczak biegły z listy Wojewody Śląskiego nr 222 w za-
kresie ocen oddziaływania na środowisko, biegły z listy Wojewody Śląskiego
nr 227 w zakresie postępowania wodno-prawnego,
mgr inż. Grzegorz Konopka,
z zakresu ochrony przed hałasem:
dr hab. inż. Janusz Kompała prof. w GIG, biegły z listy Wojewody Śląskiego
nr 199 w zakresie ocen oddziaływania na środowisko,
• mgr inż. Janusz Świder,
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
338
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
z zakresu ochrony powietrza:
• mgr inż. Jerzy Świądrowski biegły z listy Wojewody Śląskiego nr 204 w za-
kresie ocen oddziaływania na środowisko,
• dr inż. Krystian Kadlewicz
ekspert "Czystszej Produkcji" - certyfikat nr II-26-63 z 1997 roku,
audytor energetyczny KAPE S.A. (Krajowej Agencji Poszanowania
Energii w Warszawie) - świadectwo nr 0120.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
339
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
17. ŹRÓDŁA INFORMACJI STANOWIĄCE PODSTAWĘ DO
SPORZĄDZENIA RAPORTU
Wykorzystano następujące dokumentacje, opracowania i pozycje literaturowe:
1. Projekt zagospodarowania złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” na lata 2015 – 2050.
Fabisola, ul. Odrodzenia 46/1 41-506 Chorzów, Mysłowice 2014.
2. Projekt zagospodarowania złoża węgla kamiennego „Brzezinka 1” na lata 2013 – 2040.
Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Górnictwa Oddział Mysłowice. Mysłowice,
2013.
3. Dokumentacja geologiczna złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” w kat. B. Przedsię-
biorstwo Robót Geologiczno-Wiertniczych Sp. z o. o., 2014
4. Dokumentacja geologiczna złoża węgla kamiennego „Brzezinka” w kategoriach B, C1, C2
- Przedsiębiorstwo Robót Geologiczno - Wiertniczych, Sławków, 1996.
5. Dokumentacja geologiczna złoża węgla kamiennego „Brzezinka -2” w kategoriach A, B,
C1 i C2 – Przedsiębiorstwo Robót Geologiczno-Wiertniczych Sp. z o. o., 2009.
6. Dokumentacja geologiczna złoża węgla kamiennego „Brzezinka 1” – EC Katowickie
Przedsiębiorstwo Geologiczne, Katowice, 2011.
7. Dokumentacja geologiczna złoża węgla kamiennego „Brzezinka-3” w kat. B –
Przedsiębiorstwo Robót Geologiczno-Wiertniczych Sp. z o. o., Sosnowiec, 2014.
8. Dodatek nr 1 do dokumentacji geologicznej złoża węgla kamiennego "Brzezinka" w kat.
A+B+C1+C2, KWK "Niwka-Modrzejów" w likwidacji Sp. z o.o., 1999 r.
9. Dodatek nr 2 do dokumentacji geologicznej złoża węgla kamiennego „Brzezinka”, KWK
„Niwka-Modrzejów” w likwidacji Sp. z o.o., 2000 r.
10. Mapy pokładowe w skali 1: 2 000, z zasobów archiwalnych Jaworznicko-Mikołowskiego
Zjednoczenia Przemysłu Węglowego,
11. Mapa prognozowanych kategorii odkształceń I izolinii obniżeń terenu w wyniku eksploa-
tacji górniczej w latach 2014 – 2020. Załącznik do Dodatku nr 5 do projektu zagospoda-
rowania złoża węgla kamiennego “Wesoła” na lata 2014 – 2020.
12. Szkic projektowanej eksploatacji górniczej pokładu 510 w złożu „Brzezinka 3” z podsta-
wowymi parametrami I harmonogramem. Przedłożony przez Inwestora.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
340
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
13. Wytyczne w zakresie minimalnych wymogów treści planów ruchu podziemnych zakła-
dów górniczych w aspekcie ochrony powierzchni. Wyższy Urząd Górniczy. Katowice,
sierpień 2013.
14. Zasady dokumentowania warunków geologiczno-inżynierskich dla celów likwidacji ko-
palń. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Warszawa 2009.
15. Zasady oceny możliwości prowadzenia podziemnej eksploatacji górniczej z uwagi na
ochronę obiektów budowlanych. Wydawnictwo Głównego Instytutu Górnictwa. Seria in-
strukcje nr 12. Katowice 2000.
16. Raport końcowy - „Prognoza skutków wpływu elementów środowiska geologicznego na
środowisko naturalne w związku z likwidacją kopalń węgla kamiennego” - Praca
finansowana ze środków NFOŚiGW, Warszawa, 2005.
17. Raport 1/OSG w sprawie prawidłowości dokumentowania warunków gazowych kopalni
węgla kamiennego i ewidencjonowania zasobów metanu w aspekcie gospodarki złożem i
bezpieczeństwa pracy – Departament Ochrony Środowiska i Gospodarki Złożem WUG,
Katowice, 1998.
18. Bojakowska I, Sokołowska G – Geochemiczne klasy czystości osadów wodnych. Prze-
gląd Geologiczny, Vol 46. nr 1. Warszawa, s.: 49-54, 1998r.
19. Grzybek I. 1997 r., Nowa procedura obliczeń metanonośności resztkowej węgla metodą
analityczną w świetle wyników badań w centralnej części Zagłębia Górnośląskiego. Ze-
szyty Naukowe Politechniki Śląskiej (Górnictwo).
20. Kawalec T., Patorski R. - Dokumentacja hydrogeologiczna zbiornika wód podziemnych
triasu chrzanowskiego GZWP 452, 1998 r.
21. Kidybiński A., 1982 – Podstawy geotechniki kopalnianej. Wyd. „Śląsk”.
22. Kondracki J., 2000 - Geografia regionalna Polski. Wydawnictwo Naukowe PWN, War-
szawa
23. Konstantynowicz E., 1994 - Geologia Złóż kopalin, Skrypty U.Śl. nr 496, Wyd. U.Śl.,
Katowice
24. Kotas A. — Ważniejsze cechy budowy geologicznej Górnośląskiego Zagłębia Węglowe-
go na tle pozycji tektonicznej i budowy głębokiego podłoża utworów produktywnych.
[W:] Problemy geodynamiki i tąpań. Kom. Górn. PAN, 1: 5–55, 1972.
25. Paczyński B., Sadurski – Hydrogeologia regionalna Polski, tom I, PIG, Warszawa 2007r.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
341
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
26. Wagner J., Chmura A., 1997– Mapa hydrogeologiczna Polski 1:50 00, ark. Katowice
(943). Państw. Inst. Geol. Warszawa.
27. Zdanowski A, Żakowa H. - Karbon w Polsce, Prace PIG, Warszawa, 1995 r.
28. Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Miasta Mysłowice na lata 2014-2017
z perspektywą do roku 2021. Firma ALBEKO z siedzibą w Opolu, Mysłowice 2013r.
29. Raport o stanie Miasta Mysłowice 2006 – 2011, Mysłowice 2012 r.
30. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Miasta Mysłowi-
ce, Sosnowiec i Jaworzno.
31. Miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego dla miast: Mysłowice, Sosnowiec
i Jaworzno,
32. Informacje zawarte na oficjalnej stronie internetowej miast: Mysłowice, Sosnowiec i Ja-
worzno
33. Informacje wynikające z wizji lokalnej.
z zakresu przyrody:
34. Inwentaryzacja przyrodnicza obszaru i terenu górniczego „Brzezinka 3” dla potrzeb
sporządzenia raportu oddziaływania na środowisko. Pracownia Żywokost Waldemar
Szendera, Katowice 2014.
35. Czylok A., Gądek B., Tyc A. Przyroda Mysłowic przewodnik przyrodniczy po mieście
Mysłowice, Mysłowice 2002.
36. Konieczny W., Futoma A., Kostorz L.. Wieland Z., Komędera E., Sikora K.;
Opracowanie ekofizjograficzne dla miasta Mysłowic, Katowice – Mysłowice 2005.
37. Tokarska-Guzik B., Gorczyca J.; Waloryzacja przyrodnicza obszaru śródpolnych oczek
wodnych w Mysłowicach – Laryszu wraz z opisem zagrożeń spowodowanych
antropopresja oraz sposobów przeciwdziałania im, Mysłowice 2012
38. Tokarska-Guzik B., Rostański A., Gorczyca J., Herczek A., Dulias R.; Waloryzacja
przyrodnicza miasta Jaworzna, Jaworzno 2011
39. Makomaska-Juchiewicz M. (red.) 2010. Monitoring gatunków zwierząt. Przewodnik me-
todyczny. Część I-III. GIOŚ, Warszawa.
40. Makomaska-Juchiewicz M., Baran P. (red.) 2012. Monitoring gatunków zwierząt. Prze-
wodnik metodyczny. Część II. GIOŚ, Warszawa.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
342
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
41. Makomaska-Juchiewicz M., Baran P. (red.). 2012. Monitoring gatunków zwierząt. Prze-
wodnik metodyczny. Część III. GIOŚ, Warszawa. Joanna Perzanowska, 2010. Monito-
ring gatunków roślin. Część I - III. GIOŚ, Warszawa
42. Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M. Krytyczna lista roślin naczyniowych
Polski. (na: http://info.botany.pl/czek/check.htm)
43. Polska Czerwona Księga Roślin – Paprotniki i rośliny kwiatowe, Instytut Botaniki im.
W. Szafera PAN, Kraków 2001.
44. Klub Przyrodników. Metodyka inwentaryzacji leśnych siedlisk przyrodniczych Natura
2000 w Lasach Państwowych.
45. www.kp.org.pl/pdf/poradnik/metodyka_siedlisk_lesnych501.pdf
46. Klub Przyrodników. Metodyka inwentaryzacji nieleśnych siedlisk przyrodniczych Natura
2000 w Lasach Państwowych.
47. www.kp.org.pl/pdf/poradnik/metodyka_siedlisk_nielesnych4.pdf
48. Mróz W. (red.) 2010. Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Cz I.
GIOŚ, Warszawa.
49. Mróz W. (red.) 2012. Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny.
Część II i III. GIOŚ, Warszawa.
50. Matuszkiewicz W., Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski, PWN,
2008.
51. Matuszkiewicz W., Zespoły leśne Polski, PWN, 2002.
52. Matuszkiewicz W., Sikorski P., Szwed W., Wierzba M.; Zbiorowiska roślinne Polski:
Lasy i Zarośla, Ilustrowany przewodnik, PWN, Warszawa 2013
53. Dietz Ch., von Helversen O., Nill D. 2009. Nietoperze Europy i Afryki północno-
zachodniej. Biologia, rozpoznawanie, zagrożenia. Warszawa, Multico.
54. Kowalski M., Gołębniak G., Fuszara E. 2008. Nietoperze Polski w: Czynna ochrona
zwierząt - prezentacja multimedialna. Wydawnictwo Towarzystwa Przyrodniczego "Bo-
cian", Siedlce.
55. Lesiński G. 2006. Wpływ antropogenicznych przekształceń krajobrazu na strukturę
i funkcjonowanie zespołów nietoperzy w Polsce. Wydawnictwo SGGW, Warszawa.
56. Przyroda Województwa Śląskiego: http://przyroda.katowice.pl/pl/
57. Serwis edukacyjno – informacyjny o dziedzictwie geologicznym województwa ślaskiego:
http://geosilesia.us.edu.pl/1,strona_glowna.html
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
343
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
58. Polska Czerwona Księga Zwierząt, Bezkręgowce: http://www.iop.krakow.pl/pckz/
59. Centralna baza danych geologicznych: http://baza.pgi.gov.pl/
z zakresu gospodarki wodami:
60. „Plan gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły” zatwierdzony 22.02.2011 r.,
opublikowany 21.06.2011 r. w Monitorze Polskim Nr 49, poz. 549.
61. Obwieszczenie nr 2/2014 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gli-
wicach z dnia 23 września 2014 r. o przedłożeniu do konsultacji społecznych projektu
rozporządzenia Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gliwicach w
sprawie warunków korzystania z wód zlewni Małej Wisły wraz z projektem prognozy
oddziaływania na środowisko, w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowi-
sko.
62. Obwieszczenie nr 3/2014 Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gli-
wicach z dnia 23 września 2014 r. o przedłożeniu do konsultacji społecznych projektu
rozporządzenia Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gliwicach w
sprawie warunków korzystania z wód zlewni Przemszy wraz z projektem prognozy od-
działywania na środowisko, w ramach strategicznej oceny oddziaływania na środowisko.
63. Projekt Rozporządzenia Dyrektora Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej w Gliwi-
cach w sprawie ustalenia warunków korzystania z wód regionu wodnego Małej Wisły,
2013 r.
64. „Charakterystyka zlewni Przemszy”, „Pectore-Eco” Sp. z o.o., Gliwice, lipiec 2012 r.
65. Strony internetowe Sejmu RP - http://www.sejm.gov.pl.
66. Strony internetowe Państwowej Służby Hydrogeologicznej - http://www.psh.gov.pl.
67. Strony internetowe Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej - http://www.kzgw.gov.pl/.
68. Strony internetowe - http://mapy.geoportal.gov.pl/imap/.
69. Strony internetowe Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Katowicach -
http://www.katowice.pios.gov.pl.
70. Mapa hydrograficzna – KATOWICE sekcja M-34-63-A.
71. Mapa hydrograficzna – KATOWICE sekcja M-34-63-A i OŚWIĘCIM sekcja M-34-63-
C, GGK Warszawa 2001 r.
72. Strony internetowe Państwowego Instytutu Geologicznego - http://www.pgi.gov.pl/.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
344
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
73. Stępińska – Drygała I., Wagner J., Mysłowice [w:] „Wody podziemne miast Polski -
Miasta powyżej 50 000 mieszkańców - Mysłowice”, PIG Warszawa 2009
Raport wykonany został w odniesieniu do następujących aktów prawnych:
Dyrektywa Rady z dnia 27 czerwca 1985r. nr 85/337/EWG w sprawie oceny skutków
wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko
naturalne – Dz. Urz. WE L 175 z 5.7.1985 z późn. zm.,
Dyrektywa Rady z dnia 21 maja 1992r. nr 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk
przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory – Dz. Urz. WE L 206 z 22.7.1992 z późn.
zm.,
Dyrektywa Rady z dnia 2 kwietnia 1979r. nr 79/409/EWG w sprawie ochrony
dzikiego ptactwa – Dz. Urz. WE L 103 z 25.4.1979 z późn. zm.,
Decyzja Rady z dnia 19 grudnia 2002 roku ustanawiająca kryteria i procedury
akceptacji odpadów na składowiskach zgodnie z art. 16 i załącznikiem II do
dyrektywy 1999/31/WE (2003/33/WE),
Dyrektywa Rady 96/61/WE z dnia 24 września 1996r. dotycząca zintegrowanego
zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli – Dz. Urz. WE L 257 z 10.10.1996
z późn. zm.,
Dyrektywa 2006/12/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 kwietnia 2006r.
w sprawie odpadów – Dz. Urz. WE L 114 z 27.04.2006 z późn. zm.,
Dyrektywa Rady z dnia 12 grudnia 1991r. w sprawie odpadów niebezpiecznych
(91/689/EWG) – Dz. Urz. WE L 377 z 31.12.1991 z późn. zm.,
Dyrektywa 2006/21/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 15 marca 2006r.
w sprawie gospodarowania odpadami pochodzącymi z przemysłu wydobywczego oraz
zmieniająca dyrektywę 2004/35/WE (Dz. Urz. UE z 11 kwietnia 2006r., L 102/15),
Dyrektywa Rady Unii Europejskiej 29/96 EUROATOM z dnia 13 maja 1996 roku,
ustanawiająca podstawowe normy bezpieczeństwa w zakresie ochrony zdrowia
pracowników i ogółu społeczeństwa przed zagrożeniami wynikającymi z
promieniowania jonizującego,
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
345
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60/WF (RDW) z dnia 23 pażdzienika 2000r.
ustanawiająca rant wspólnego działania w dziedzinie polityki wodnej.
Wspólna Strategia Wdrażania Ramowej Dyrektywy Wodnej (2000/60/WE) -
Wytyczne nr 20 - Wytyczne dotyczące wyłączeń z realizacji celów środowiskowych -
Raport techniczny – 2009 – 027, 2009 r.
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009
r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa
Dyrektywa Siedliskowa - Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w
sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory
Dyrektywa Rady Unii Europejskiej 29/96 EUROATOM z dnia 13 maja 1996 roku,
ustanawiająca podstawowe normy bezpieczeństwa w zakresie ochrony zdrowia
pracowników i ogółu społeczeństwa przed zagrożeniami wynikającymi z
promieniowania jonizującego,
Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001r. Prawo ochrony środowiska - Dz.U. Nr 62, poz. 627
z późniejszymi zmianami (tekst jednolity Dz.U. 2013, poz. 1232 z późniejszymi
zmianami),
Ustawa z dnia 14 grudnia 2012r. o odpadach – Dz.U. z 2013 roku, poz. 21
z późniejszymi zmianami,
Ustawa z dnia 27 lipca 2001r. o wprowadzeniu ustawy – Prawo ochrony środowiska,
ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw - Dz.U. Nr 100, poz. 1085
z późniejszymi zmianami,
Ustawa z dnia 10 lipca 2008r. o odpadach wydobywczych – Dz.U. Nr 138, poz. 865
z późniejszymi zmianami,
Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich
naprawie – Dz.U. Nr 75, poz. 493 (tekst jednolity Dz. U. z 2014r., poz. 1789),
Ustawa z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania
na środowisko – tekst jednolity Dz.U. 2013, poz. 1235,
Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody – tekst jednolity Dz.U. 2013,
poz. 627,
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
346
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Ustawa z dnia 27 marca 2003r. o planowaniu zagospodarowaniu przestrzennym - tekst
jednolity Dz.U. 2012, 647,
Ustawa z dnia 18 lipca 2001r. Prawo wodne - tekst jednolity Dz.U. z 2012 roku, poz.
145 z późniejszymi zmianami,
Ustawa z dnia 7 czerwca 2001r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym
odprowadzaniu ścieków – tekst jednolity Dz.U. Nr 123 z 2006r. poz. 858,
z późniejszymi zmianami,
Ustawa z dnia 13 września 1996r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach
- tekst jednolity Dz.U. 2013, poz. 1399,
Ustawa z dnia 3 lutego 1995r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych – tekst jednolity
Dz.U. 2013, poz. 1205,
Ustawa z dnia 7 lipca 1994r. Prawo budowlane - tekst jednolity Dz.U. 2013, poz. 1409
z późniejszymi zmianami,
Ustawa z dnia 28 lipca 2005r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach
i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz o gminach uzdrowiskowych - Dz. U. Nr 167,
poz. 1399 z późniejszymi zmianami - tekst jednolity Dz.U. 2012, 651,
Ustawa z dnia 9 czerwca 2011r. – Prawo geologiczne i górnicze – Dz.U. Nr 163,
poz. 981, tekst jednolity Dz.U. 2014, poz. 613 z późniejszymi zmianami,
Ustawa z dnia 26 czerwca 1974r. Kodeks Pracy - Dz.U. Nr 24, poz. 141
z późniejszymi zmianami - tekst jednolity Dz.U. z 2014r. poz. 1502,
Rozpozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996r. w
sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej
opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów
przewidzianych w Kodeksie Pracy - Dz.U. Nr 69, poz.332 z późniejszymi zmianami
Rozorządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 24 września
1998 r. w sprawie ustalania geotechnicznych warunków posadawiania obiektów
budowlanych - Dz.U. 98, 126, 839,
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 19 grudnia 2001 r. w sprawie projektu
prac geologicznych - Dz.U. 2001, 153, 1777
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 14 stycznia 2002r. w sprawie
określenia przeciętnych norm zużycia wody - Dz.U. 2002, 8, 70
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
347
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie
warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie -
Dz.U. 2002, 75, 690 z późniejszymi zmianami
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002r. w sprawie standardów
jakości gleby oraz standardów jakości ziemi. - Dz.U. 2002, 165, 1359
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 października 2002r. w sprawie
szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać programy ochrony środowiska
przed hałasem - Dz.U. 2002, 179, 1498
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 listopada 2002r., w sprawie wymagań,
jakim powinny odpowiadać wody powierzchniowe wykorzystywane do zaopatrzenia
ludności w wodę przeznaczoną do spożycia - Dz.U. 2002, 204, 1728
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003r. w sprawie
dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów
sprawdzania dotrzymania tych poziomów - Dz.U. 2003, 192, 1883
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2003r. w sprawie substancji
stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska - Dz.U. 2003, 217, 2141
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 maja 2004r. w sprawie warunków, w
których uznaje się, że odpady są niebezpieczne - Dz.U. 2004, 128, 1347
Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 23 lipca 2004r. w sprawie
szczegółowych wymagań dla niektórych produktów ze względu na ich negatywne
oddziaływanie na środowisko - Dz.U, 2004, 179, 1846 z późniejszymi zmianami
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 lipca 2004r w sprawie dopuszczalnych
mas substancji, które mogą być odprowadzane w ściekach przemysłowych - Dz.U.
2004, 180, 1867
Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 4 sierpnia 2004r. w sprawie
szczegółowego sposobu postępowania z olejami odpadowymi - Dz.U. 2004, 192, 1968
Rozporządzenie Ministra Gospodarki ministra dnia 21 grudnia 2005r. w sprawie
zasadniczych wymagań dla urządzeń używanych na zewnątrz pomieszczeń w zakresie
emisji hałasu do środowiska - Dz.U. 2005, 263, 2202 z późniejszymi zmianami
Rozporządzenie Ministra Budownictwa z dnia 14 lipca 2006 r. w sprawie sposobu
realizacji obowiązków dostawców ścieków przemysłowych oraz warunków
wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych - Dz.U. 2006, 136, 964
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
348
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 stycznia 2007 r. w sprawie wymagań
dotyczących zawartości naturalnych izotopów promieniotwórczych potasu K-40, radu
Ra-226 i toru Th-228 w surowcach i materiałach stosowanych w budynkach
przeznaczonych na pobyt ludzi i inwentarza żywego, a także w odpadach
przemysłowych stosowanych w budownictwie, oraz kontroli zawartości tych izotopów
- Dz.U. 2007, 4, 29
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007r. w sprawie wymagań
dotyczących jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi.- Dz.U. 2007, 61,
417, tekst jednolity Dz.U. 2014 poz. 112
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie
dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku - Dz.U. 2007, 120, 826 z
póxniejszymi zmianami
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 lutego 2008 r. w sprawie rejestru
bezpośrednich zagrożeń szkodą w środowisku i szkód w środowisku - Dz.U. 2008, 39,
233
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 kwietnia 2008 r. w sprawie kryteriów
wystąpienia szkody w środowisku - Dz.U. 2008, 82, 501
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 czerwca 2008 r. w sprawie rodzajów
działań naprawczych oraz warunków i sposobu ich prowadzenia - Dz.U. 2008, 103,
664
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008r. w sprawie kryteriów i
sposobu oceny stanu wód podziemnych - Dz.U.. 2008, 143,. 896
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 stycznia 2010 r. w sprawie wartości
odniesienia dla niektórych substancji w powietrzu - Dz.U. 2010, 16, 87
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 17 lutego 2010 r. w sprawie sporządzania
projektu planu zadań ochronnych dla obszaru natura 2000 - Dz.U. 2010, 34, 186 z
późniejszymi zmianami
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 marca 2010 r. w sprawie sporządzania
projektu planu ochrony dla obszaru Natura 2000 - Dz.U. 2010, 64, 401 z późniejszymi
zmianami
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
349
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 marca 2010 r. w sprawie
szczegółowych sposobów i form składania informacji o kompensacji przyrodniczej -
Dz.U. 2010, 64, 402
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 kwietnia 2010 r. w sprawie siedlisk
przyrodniczych oraz gatunków będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty,
a także kryteriów wyboru obszarów kwalifikujących się do uznania lub wyznaczenia
jako obszary Natura 2000 - Dz.U. 2010, 77, 510, tekst jednolity Dz. U, 2014, 0, 1713
Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010
r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych
i terenów - Dz.U. 2010, 109, 719
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 lipca 2010 r. w sprawie rodzajów
instalacji, których eksploatacja wymaga zgłoszenia - Dz.U. 2010,130, 880
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 lipca 2010 r. w sprawie przypadków,
w których wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza z instalacji nie wymaga
pozwolenia - Dz.U. 2010,130, 881
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć
mogących znacząco oddziaływać na środowisko - Dz.U. 2010, 213, 1397 z
późniejszymi zmianami
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2010 r. w sprawie sposobu
ustalania wartości wskaźnika hałasu L (DWN) - Dz.U. 2010, 215, 1414
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2011 r. w sprawie obszarów
specjalnej ochrony ptaków - Dz.U. 2011, 25, 133 z późniejszymi zmianami
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie
szczegółowych kryteriów obiektów unieszkodliwiania odpadów wydobywczych -
Dz.U. 2011, 86, 477
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 r. w sprawie form
i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych
i podziemnych - Dz.U. 2011, 258, 1550
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 listopada 2011 r. w sprawie wykazu
substancji priorytetowych w dziedzinie polityki wodnej - Dz.U. 2011, 254, 1528
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
350
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji
stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części
wód powierzchniowych - Dz.U. 2011, 258, 1549
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2011 r. w sprawie
szczegółowych wymagań dotyczących projektów robót geologicznych, w tym robót,
których wykonywanie wymaga uzyskania koncesji - Dz.U. 2011, 288, 1696
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 lutego 2012r. w sprawie planów ruchu
zakładów górniczych - Dz.U. z 2012r., poz, 372
Rozporzadzenie Ministra Środowiska z dnia 24 kwietnia 2012 r w sprawie
szczegółowych wymagań dotyczących projektów zagospodarowania złóż - Dz.U.
z 2012r., poz, 511
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref,
w których dokonuje się oceny jakości powietrza - Dz.U. 2012, 914
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 września 2012 r. w sprawie
programów ochrony powietrza oraz planów działań krótkoterminowych - Dz.U. 2012,
1028
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów
niektórych substancji w powietrzu - Dz.U. 2012, 1031
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 września 2012 r. w sprawie
dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu - Dz.U. 2012, 1032
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 września 2012 r. w sprawie zakresu
i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza - Dz.U.
2012, 1034
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 września 2012 r. w sprawie
centralnego rejestru form ochrony przyrody - Dz.U. 2012, 1080
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 września 2012 r. w sprawie gleboznawczej
klasyfikacji gruntów - Dz.U. 2012, 1246
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 stycznia 2013 r. w sprawie zagrożeń
naturalnych w zakładach górniczych - Dz.U. 2013, poz. 230, tekst jednolity Dz.U.
2014, 1129
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 czerwca 2013 r. w sprawie
charakterystyki odpadów wydobywczych - Dz.U. 2013, poz. 759
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
351
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 10 października 2013r. w sprawie
rodzajów i ilości substancji niebezpiecznych, których znajdowanie się w zakładzie
decyduje o zaliczeniu go do zakładu o zwiększonym ryzyku albo zakładu o dużym
ryzyku wystąpienia poważnej awarii przemysłowej - Dz.U. 2013, 1479
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 grudnia 2011 r. w sprawie
dokumentacji hydrogeologicznej i dokumentacji geologiczno-inżynierskiej - Dz.U.
2014, poz. 596
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 6 czerwca 2014 r. w
sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla
zdrowia w środowisku pracy - Dz.U. 2014, poz. 817
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 lipca 2014 r. w sprawie prowadzenia
monitoringu obiektu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych - Dz.U. 2014, 875
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 sierpnia 2014 r. w sprawie rodzajów
instalacji mogących powodować znaczne zanieczyszczenie poszczególnych
elementów przyrodniczych albo środowiska jako całości - Dz.U. 2014, 1169
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony
gatunkowej zwierząt - Dz.U. 2014, 0, 1348
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony
gatunkowej grzybów - Dz. U. 2014, 0, 1408
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014r. w sprawie ochrony
gatunkowej roślin - Dz.U. 2014, 0, 1409
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 października 2014 r. w sprawie
sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz
środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych - Dz.U. 2014, 0, 1482
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2014 r. w sprawie
wymagań w zakresie prowadzenia pomiarów wielkości emisji oraz pomiarów ilości
pobieranej wody - Dz.U. 2014, 0, 1542
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 listopada 2014 r. w sprawie standardów
emisyjnych z instalacji - Dz.U. 2014, 0, 1546
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2014r. w sprawie
warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi,
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
352
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego.- Dz.U.
2014, 0, 1800
Rozporządzeni Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2014r. w sprawie katalogu
odpadów. - Dz.U. 2014, 0, 1923
Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 grudnia 2014 r. w sprawie rodzajów
odpadów i ilości odpadów, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji
odpadów - Dz. U. 2014, 0, 1974
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
353
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
CZĘŚĆ III - WNIOSKI I ZAŁĄCZNIKI
1. PODSUMOWANIE I WNIOSKI
Przeprowadzona analiza wpływu planowanej inwestycji na elementy środowiska (po-
wietrze, gleby i grunty – powierzchnia ziemi, wody powierzchniowe i podziemne, hałas,
przyroda ożywiona) pozwala na stwierdzenie, że skala jej oddziaływania na poszczególne
elementy środowiska będzie zróżnicowana. Uwzględniając specyfikę i charakter oddziaływań
na środowisko, stwierdzić należy, że pod warunkiem jej prowadzenia zgodnie z zasadami
obowiązującego prawa w zakresie ochrony środowiska nie ma przeciwwskazań dla realizacji
planowanej inwestycji. Poniżej przedstawiono wnioski wynikające z przeprowadzonej analizy
oddziaływań dla poszczególnych elementów środowiska.
Ochrona powierzchni:
1. Z uwagi na planowane zastosowanie wyłącznie systemu eksploatacji chodnikami z pod-
sadzką hydrauliczną, spowodowane nią zmiany powierzchni terenu będą niewielkie i po-
wolne.
2. W wyniku oddziaływania eksploatacji pokładu 510 w złożu Brzezinka 3, zaplanowanej
na lata 2021 - 2049, powierzchnia obniży się w niektórych miejscach maksymalnie
o 0,48 m (w rejonie ich występowania wpływy będą się ujawniać w latach 2033 - 2045).
3. Prognozowane deformacje powierzchni spowodowane eksploatacją pokładu 510 charak-
teryzują się następującymi wartościami wskaźników (załącznik 13):
nachylenia do 0,9 mm/m,
odkształcenia w granicach od -0,8 mm/m do +0,5 mm/m,
Ekstremalne wartości nachyleń i odkształceń są generalnie mniejsze od połowy wartości
dopuszczalnych dla I kategorii terenów górniczych. Deformacje ciągłe kwalifikują obszar
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
354
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
w zasięgu wpływów (12,29 km2) w prawie równych częściach do terenów górniczych ka-
tegorii 0 (6,03 km2) i I (6,26 km
2).
4. Na tle najczęściej stosowanego w polskim górnictwie węgla kamiennego systemu eks-
ploatacji ścianowego z zawałem stropu, zaproponowany przez Inwestora system chodni-
kowy z podsadzką hydrauliczną należy uznać za wyjątkowy pod względem ochrony po-
wierzchni i obiektów jej zagospodarowania. W wielu przypadkach eksploatacji najwięk-
sze deformacje kwalifikują teren górniczy do III kategorii, a na terenach niezabudowa-
nych nawet do IV kategorii.
5. Ze względu na brak zabezpieczeń na wpływy eksploatacji górniczej oraz rozmiary
i funkcje obiektów bazy logistycznej Panattoni Park Mysłowice oraz Medicare przy ul.
Białobrzeskiej w ich rejonie znacząco ograniczono zakres eksploatacji.
6. Wszystkie rejony płytkiej eksploatacji w analizowanym obszarze można uznać za zagro-
żone deformacjami nieciągłymi w małym stopniu. Jednak warunkiem prowadzenia eks-
ploatacji w ramach uzyskanej koncesji powinno być wykonanie ekspertyzy oceniającej
konieczność likwidacji pustek w górotworze.
7. Ze względu na występowanie starych płytkich wyrobisk górniczych znacząco
ograniczono zakres eksploatacji w dwóch rejonach: autostrady A4 na zachodnim odcinku
wraz z węzłem Brzęczkowice oraz znacznej części zabudowy dzielnicy Kosztowy.
8. Sumaryczne osiadania na terenie oddziaływania projektowanej eksploatacji górniczej
KHW S.A., w części południowo – zachodniej i w części zachodniej TG „Brzezinka 3”
osiągną wartości do 0,70 m. Wpływy eksploatacji KHW S.A. ujawnią się co najmniej
kilka lat przed rozpoczęciem eksploatacji w tych częściach złoża „Brzezinka 3”.
9. Sumaryczne maksymalne osiadania w rejonie oddziaływania projektowanej eksploatacji
górniczej Tauron Wydobycie S.A. wyniosą 2,22 m w części wschodniej oraz 3,97 m
w części południowo - wschodniej TG „Brzezinka 3”. Wpływy eksploatacji złoża „Brze-
zinka 1” będą się ujawnić w części wschodniej po upływie kilku lat od zakończenia od-
działywania eksploatacji złoża „Brzezinka 3”. Natomiast w części południowo – wschod-
niej TG „Brzezinka 3”, w niektórych rejonach nastąpi równoczesne oddziaływanie eks-
ploatacji prowadzonych w obydwóch złożach. Nie będą się nakładały fazy intensywnych
wpływów.
10. W strefie sumowania się wpływów eksploatacji, oddziaływania spowodowane planowaną
eksploatacją złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” nie spowodują podwyższenia kate-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
355
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
gorii wynikającej z działalności górniczej prowadzonej przez Tauron Wydobycie S.A.
oraz KHW S.A.
11. Skutkiem oddziaływania eksploatacji górniczej na powierzchnię terenu górniczego mogą
być uszkodzenia obiektów budowlanych. Przedsiębiorca górniczy może zapobiegać im
podejmując działania zabezpieczające istniejące i wznoszone obiekty oraz prowadząc ob-
serwacje budowlane w czasie ujawniania się tych wpływów. Ewentualne szkody będą li-
kwidowane i naprawiane przez zakład górniczy zgodnie z zapisami ustawy Prawo geolo-
giczne i górnicze.
Ochrona przyrody:
1. Planowana eksploatacja złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” przyniesie minimalne
zmiany w środowisku przyrodniczym w prawobrzeżnej części doliny rzeki Przemszy
oraz terenów zurbanizowanych w dzielnicach Mysłowic: Kosztowy, Brzezinka, Brzęcz-
kowice. Obecny charakter urbanizacji powinien zachować swoje walory przyrodnicze.
2. Mogą wystąpić lokalne zmiany warunków wodnych, majace stosunkowo niewielki
wpływ na kształtowanie ekosystemów wodnych. Zmiany te będą występowały w długich
odstępach czasowych
3. Okoliczne naturalne tereny leśne, rolne nie powinny w wyniku eksploatacji górniczej
utracić warunków siedlisk przyrodniczych. W pewnym stopniu eksploatacja może przy-
czynić się do zmian przyrodniczych w planowanym użytku ekologicznym „Kumaki”.
Wspomniane wyżej mogące ulec zmianom warunki wodne mogą doprowadzić do zmiany
warunków siedliskowych na terenie planowanego użytku ekologicznego. Jednak zmiany
te będą nieistotne.
4. Okoliczne naturalne tereny leśne i rolne nie powinny w wyniku eksploatacji górniczej
utracić warunków siedlisk przyrodniczych.
5. Minimalne oddziaływanie eksploatacji złoża „Brzezinka 3” na koryto rzeki Przemszy nie
wpłynie na drożność fragmentu korytarza migracji zwierząt o znaczeniu ponadlokalnym.
W przypadku zachowania obecnej szaty roślinnej brzegu rzeki Przemszy nie zostanie
utracona łączność pomiędzy równoleżnikowymi obszarami docelowymi migracji zwie-
rząt w obszarze pogranicza Śląska i Małopolski Zachodniej.
6. Wpływ eksploatacji na otoczenie przyrodnicze „Miejsca Trzech Cesarzy”, czyli połącze-
nia rzek Białej i Czarnej Przemszy nie doprowadzi do zmian w funkcjonowaniu korytarza
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
356
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
migracyjnego lokalnych proweniencji oraz nie spowoduje utraty wartości przyrodniczych
w tym miejscu.
Gospodarka wodno-ściekowa oraz ochrona wód podziemnych i powierzchniowych:
1. Na skutek prowadzonej eksploatacji złoża węgla kamiennego mogą wystąpić lokalne
zmiany warunków wodnych, majace stosunkowo niewielki wpływ na kształtowanie eko-
systemów wodnych. Zmiany te będą występowały w długich odstępach czasowych.
2. We wszystkich wariantach eksploatacji złoża „Brzezinka 3” gospodarka wodno-ściekowa
będzie prowadzana z wykorzystaniem zaprojektowanego systemu odwadniania i projek-
towanej infrastruktury powierzchniowej. Woda do celów socjalno-bytowych będzie po-
bierana z wodociągu komunalnego, a ścieki bytowe będą wprowadzane do kanalizacji
komunalnej. Wody opadowe i roztopowe pochodzące z terenów przemysłowych będą
gromadzone i wykorzystywane do potrzeb własnych zakładu.
3. System odwadniania złoża „Brzezinka 3” i oczyszczania wód kopalnianych będzie zapro-
jektowany w taki sposób aby maksymalna ilość wód kopalnianych można było wykorzy-
stać do celów technologicznych ZG „Brzezinka 3”, przez co zostanie ograniczony zrzut
tych wód do wód powierzchniowych. Nadmiar niewykorzystanych wód kopalnianych po
oczyszczeniu z zawiesiny w osadnikach powierzchniowych, będzie odprowadzany pro-
jektowanym wylotem do rzeki Przemszy poprzez ciek Przyrwa.
4. Przewiduje się w czasie udostępniania i eksploatacji złoża „Brzezinka 3” prowadzenie
działań zmierzających do ograniczenia zrzutu ładunku sumy chlorków i siarczanów do
wód powierzchniowych, poprzez zastosowanie metod geologiczno-górniczych:
zatrzymywanie wód słonych w wyrobiskach górniczych za pomocą tam wodnych,
doszczelnianie zrobów (pustek poeksploatacyjnych) odpadami energetycznymi
z wykorzystaniem najbardziej zasolonych wód dopływających do kopalni,
zagospodarowanie części najbardziej zasolonych wód dołowych na potrzeby ruchu
Zakładu Górniczego m.in. poprzez wykorzystanie tych wód w procesie podsadzania
wyrobisk.
5. Projektowane rozwiązania techniczne w zakresie gospodarowania zasolonymi wodami
dołowymi, należy zaliczyć do najlepszych dostępnych technik w warunkach funkcjono-
wania sektora górnictwa kamiennego w Polsce.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
357
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
6. Prognozowany zrzut nadmiaru niewykorzystanych wód dołowych z ZG „Brzezinka 3”
w trakcie eksploatacji złoża „Brzezinka 3” do wód powierzchniowych (do rzeki Prze-
mszy poprzez ciek Przyrwa) wyniesie średnio około 8 500 m3/d. Prognozowane średnie
stężenie sumy chlorków i siarczanów w odprowadzanych wodach dołowych wyniesie
poniżej 27 g/l.
7. Zrzut wód kopalnianych z ZG „Brzezinka 3”, pochodzących z odwadniania złoża „Brze-
zinka 3” spowoduje niewielkie zmiany parametrów ilościowo-jakościowych wód rzeki
Przemszy. Udział wód kopalnianych w przepływie wód rzeki Przemszy poniżej zrzutu
z ZG „Brzezinka 3” na etapie realizacji przedsięwzięcia wyniesie około 0,54%, a na eta-
pie eksploatacji złoża „Brzezinka 3” wyniesie około 0,81%. Należy więc stwierdzić, że
oczyszczone wody kopalniane (udział poniżej 1% w przepływie rzeki Przemszy) nie
wpłyną w istotny sposób na warunki przepływu wody w korycie rzeki Przemsza. Pro-
gnozowany jest wzrost sumarycznego stężenia chlorków i siarczanów w wodach odbior-
nika. Nie wpłynie to znacząco na klasyfikację wód w przekroju zamykającym Jednolitą
Część Wód Powierzchniowych Przemsza od Białej Przemszy do ujścia. Prognozowane
średnie stężenie sumy chlorków i siarczanów w wodach odbiornika wyniesie powyżej
0,55g/l, ale nie przekroczy 1g/l.
8. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 18 listopada 2014r. w sprawie warunków,
jakie należy spełnić przy wprowadzaniu ścieków do wód lub do ziemi, oraz w sprawie
substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz. U. 2014, poz. 1800),
dopuszcza wprowadzanie wód pochodzących z odwodnienia zakładu górniczego nieza-
leżnie od sumy chlorków i siarczanów. Wody pochodzące z odwodnienia zakładów gór-
niczych o sumie chlorków i siarczanów powyżej 1500 mg/l, z wyłączeniem najwyższych
dopuszczalnych wartości wskaźników zanieczyszczeń, mogą być wprowadzane do śród-
lądowych wód powierzchniowych płynących – jeżeli sumaryczna zawartość chlorków
i siarczanów w tych wodach, wyliczona przy założeniu pełnego wymieszania, nie prze-
kroczy 1 g/l. Warunki takie spełni projektowany system odwadniania złoża „Brzezinka
3” przez Zakład Górniczy „Brzezinka 3”. W związku z tym zrzut wód kopalnianych, w
tym wód pochodzących z odwadniania złoża „Brzezinka 3” z projektowanego ZG „Brze-
zinka 3” nie spowoduje szkód w środowisku wodnym i nie utrudni korzystania z wód
przez innych użytkowników.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
358
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
9. Projektowany system monitoringu wód kopalnianych i powierzchniowych pozwoli na
systematyczną ocenę wpływu gospodarki wodno-ściekowej ZG „Brzezinka 3” na wody
powierzchniowe i podziemne.
10. W nawiązaniu do art. 81 ust. 1 pkt 3 Ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu
informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społecznym w ochronie środowiska oraz
o ocenach oddziaływania na środowisko należy stwierdzić, że z przeprowadzonej oceny
oddziaływania na środowisko wynika, że realizacja przedsięwzięcia przyczyni się do nie-
osiągnięcia celów środowiskowych zawartych w „Planie gospodarowania wodami na ob-
szarze dorzecza Wisły”, który został opublikowany 21.06.2011 r. w Monitorze Polskim
Nr 49, poz. 549, dla Jednolitej Części Wód Powierzchniowych (JCWP Przemsza od Bia-
łej Przemszy do ujścia) oznaczonej europejskimi kodem PLRW200010212999 (naturalna
część wód). Natomiast, po analizie przesłanek, o których mowa w art. 38j ustawy z dnia
18 lipca 2001 r. – Prawo wodne, należy stwierdzić jednoznacznie, że nie ma przeszkód
formalnych do wydania przez właściwy organ, decyzji o środowiskowych uwarunkowa-
niach zgody na realizację przedsięwzięcia, albowiem spełnione są łącznie następujące
warunki:
podejmowane są wszelkie działania, aby łagodzić skutki negatywnych oddziaływań
na stan jednolitych części wód;
przyczyny zmian i działań, o których mowa powyżej, są szczegółowo przedstawione
w „Planie gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Wisły”;
przyczyny zmian i działań, o których mowa powyżej, są uzasadnione nadrzędnym in-
teresem publicznym, a pozytywne efekty dla środowiska i społeczeństwa związane
z ochroną zdrowia, utrzymaniem bezpieczeństwa oraz zrównoważonym rozwojem
przeważają nad korzyściami utraconymi w następstwie tych zmian i działań;
zakładane korzyści wynikające ze zmian i działań, o których mowa powyżej, nie
mogą zostać osiągnięte przy zastosowaniu innych działań, korzystniejszych z punktu
widzenia interesów środowiska, ze względu na negatywne uwarunkowania wykonal-
ności technicznej lub nieproporcjonalnie wysokie koszty w stosunku do spodziewa-
nych korzyści.
11 Na podstawie oceny drenażu zbiornika wód podziemnych nr 452 Chrzanów (T1,2) zloka-
lizowanego na terenie Mysłowic, w południowo-wschodniej części miasta i w jego bez-
pośrednim sąsiedztwie, należy jednoznacznie stwierdzić, że planowana eksploatacja zło-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
359
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
ża „Brzezinka 3” nie będzie miała istotnego wpływu na zasoby wód podziemnych zbior-
nika, przewidzianych do ewentualnego wykorzystania w przyszłości dla potrzeb miesz-
kańców Gminy Mysłowice. Lokalizacja złoża „Brzezinka 3” w odległości około 0,5 km
od GZWP Chrzanów nr 452, warunki hydrogeologiczne, kierunki spływu wód podziem-
nych oraz planowany sposób eksploatacji złoża „Brzezinka 3”, ograniczą do minimum
potencjalny, negatywny wpływ na zasoby wód podziemnych w rejonie południowo-
wschodniej części Gminy Mysłowice. Planowana eksploatacja złoża „Brzezinka 3” nie
będzie stanowiła istotnego zagrożenia dla zasobów wód podziemnych na obszarze per-
spektywicznego zaopatrywania w wodę miasta (budowa nowych ujęć wody).
Gospodarka odpadami:
1. Na etapie budowy i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” Inwestor dokona wy-
boru wykonawcy odpowiedzialnego za budowę ZG i jego likwidację. Wybrany wyko-
nawca będzie posiadał niezbędne zezwolenia w zakresie gospodarki odpadami, na wy-
twarzanie, transport, odzysk lub/i unieszkodliwianie odpadów. Wymagania te zostaną
ujęte w umowach na budowę i likwidację zakładu górniczego.
2. Zgodnie z przyjętym sposobem eksploatacji złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3”
przez projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3” źródłami powstawania odpadów bę-
dą: poziom wydobywczy, upadowe transportowo-wentylacyjne, stacja sprężarek, lam-
pownia i markownia, łaźnia, budynek administracyjny, warsztaty remontowe, wewnętrz-
ne i zewnętrzne sieci energetyczne oraz magazyny.
3. Wytwarzane przez projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3” ilości odpadów niebez-
piecznych i innych niż niebezpieczne będą podlegać ewidencji, a następnie będą przeka-
zywane wyspecjalizowanym firmom, odzyskiwane dopuszczalnymi procesami lub
unieszkodliwiane zgodnie z zapisami w Ustawach z dnia 14 grudnia 2012r. o odpadach
(Dz. U. z 2013r. poz. 21)
4. Prognoza gospodarki odpadami wydobywczymi projektowanego Zakładu Górniczego
„Brzezinka 3” może obejmować ich wykorzystanie w ramach odzysku do prac w pod-
ziemnych technikach górniczych takich jak: doszczelniania zrobów ścian po zakończonej
eksploatacji, wypełniania zbędnych wyrobisk korytarzowych oraz wykonania korków
izolacyjnych i przeciwwybuchowych.
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
360
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
5. Projektowany Zakład Górniczy „Brzezinka 3” nie planuje posiadania (budowania) obiek-
tu unieszkodliwiania odpadów wydobywczych.
Uciążliwość akustyczna:
1. Eksploatacja przedmiotowego złoża nie będzie charakteryzować się uciążliwością w za-
kresie oddziaływań akustycznych. Na podlegających ochronie akustycznej terenach za-
budowy mieszkaniowej, zarówno w porze dnia i nocy, dotrzymane będą poziomy do-
puszczalne hałasu w środowisku.
2. Projektowane prace budowlane na terenie Zakładu Górniczego „Brzezinka 3” należy
prowadzić wyłącznie w porze dziennej, w godzinach 6:00 – 22:00, z zapewnieniem od-
powiedniej organizacji pracy oraz przy użyciu sprawnego sprzętu. Emisja hałasu, zwią-
zana z etapem budowy będzie miała charakter przejściowy i nie wpłynie na zmianę kli-
matu akustycznego występującego w stanie aktualnym
Emisja do powietrza:
1. Spośród oddziaływań przedstawionych w punkcie 7.1.4. części II opracowania dotyczą-
cej oddziaływania planowanej eksploatacji, istotna dla środowiska może być emisja me-
tanu z szybu wydechowego kopalni. Celem minimalizacji emisji metanu do atmosfery
zastosowana zostanie innowacyjna i efektywna metoda utylizacji metanu z powietrza
wentylacyjnego kopalni opisanego w rozdziale 1.
2. Emisja zanieczyszczeń do powietrza w trakcie funkcjonowania zakładu górniczego, spo-
woduje dla większości zanieczyszczeń nieznaczny wzrost emisji do powietrza i nie wpły-
nie w tym zakresie negatywnie na jego stan w rejonie planowanej lokalizacji.
3. Dla tlenków azotu mogą wystąpić przekroczenia jedynie na terenie zakładu, co jest praw-
nie dopuszczone.
Polityka informacyjna i konflikty społeczne:
1. Mysłowickie społeczeństwo jest podzielone w sprawie oceny planowanej eksploatacji
węgla kamiennego przez Spółkę „Brzezinka Sp. z o.o. SKA”. Obawy przejawiają przede
wszystkim mieszkańcy dzielnic, pod którymi ma być prowadzona eksploatacja. Spora
część społeczeństwa zwraca jednak uwagę na wymierne korzyści płynące z pojawienia
się potencjalnie największego pracodawcy w Mysłowicach. Spadek bezrobocia, zwięk-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
361
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
szenie wpływów do budżetu, ożywienie gospodarcze oraz minimalizujący wpływ na śro-
dowisko system eksploatacji, to główne argumenty stawiane przez zwolenników inwe-
stycji.
2. Pod względem społecznym planowana eksploatacja złoża „Brzezinka 3” pozwoli na
stworzenie nowych miejsc pracy, co może być istotne w kontekście planowanej redukcji
zatrudnienia w państwowych spółkach górniczych, a zwłaszcza w Katowickim Holdingu
Węglowym i Kompanii Węglowej. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, że każde
jedno miejsce pracy w górnictwie generuje kolejne cztery w jego najbliższym otoczeniu.
3. Wpływ ewentualnych szkód górniczych na zdrowie i życie mieszkańców jest najbardziej
eksponowany w wariancie 3. Jest to wariant, w którym założono maksymalne ogranicze-
nie niekorzystnych skutków eksploatacji w obiektach budowlanych. Zgodnie z przepisa-
mi przedsiębiorca górniczy jest zobowiązany do naprawy wszystkich szkód spowodowa-
nych ruchem zakładu górniczego, ale dla właścicieli i użytkowników nieruchomości za-
równo uszkodzenia, jak i remonty są obciążeniem.
4. Przedstawiciele Inwestora, Spółki „Brzezinka Sp. z o.o.. SKA, w celu przedstawienia
swoich zamierzeń dotyczących budowy zakładu górniczego, jeszcze na etapie wstępnych
założeń do projektu, spotkali się z Zarządem Miasta Mysłowice i Radnymi. Odbyły się
również spotkania z mieszkańcami Miasta w dzielnicach objętych planowana eksploata-
cją: Brzezinka, Kosztowy i Brzęczkowice.
5. Program obytych spotkań obejmował prezentację przedstawioną na sesji Rady Miasta
obejmującą między innymi założenia do projektu zagospodarowania złoża łącznie z moż-
liwymi potencjalnymi „szkodami górniczymi” na terenach objętych przyszłą eksploatacją
oraz dyskusję z zebranymi. W związku z bardzo dużym zainteresowaniem projektem
Spółka utworzyła stronę internetową (www.brzezinka3.eu) mającą na celu informowanie
o działalności Spółki, stanie projektu itp. Dodatkowo na wniosek uczestników spotkań
podjęto decyzję o możliwości przeprowadzenia indywidualnych spotkań i rozmów z
przedstawicielami Inwestora w siedzibie Spółki w Mysłowicach, przy ulicy Mikołow-
skiej 12A. Spotkania takie prowadzone są w każdą roboczą środę w godzinach 18-20.
6. Zamierzona inwestycja jest szeroko komentowana w lokalnych mediach. Tematem zain-
teresowały się tytuły prasowe: „Dziennik Zachodni”, „Gazeta Wyborcza Katowice”, „Co
Tydzień”, Telewizja „TVS” oraz portale internetowe: www.myslowice.net,
www.myslowice.naszemiasto.pl, www.gazetamyslowicka.com. Głos w sprawie planowa-
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
362
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
nej eksploatacji węgla zabierają zarówno jej zwolennicy jak i przeciwnicy. Jedni i drudzy
zbierają podpisy wśród mieszkańców dla poparcia swoich racji.
7. Po spotkaniach przedstawicieli Spółki z mieszkańcami w dzielnicach i otrzymanych pod-
czas tych spotkań informacjami, Rady Osiedli w Brzęczkowicach, Brzezince i w Kosz-
towach wyraziły sprzeciw wobec zamierzonego wydobywania węgla z pokładu 510 ze
złoża „Brzezinka 3”. Również Rada Miasta Mysłowice na sesji w dniu 26 czerwca
2014 roku niejednogłośnie podjęła uchwałę wyrażającą sprzeciw wobec budowie kopal-
ni.
8. Do biura Spółki w Mysłowicach zgłaszają się mieszkańcy, którzy są zainteresowani pracą
w mającym powstać przedsiębiorstwie. Przykładem tego jest ostatnio zamieszczona
(17 luty 2015r.) na portalu Myslowice.net
(http://myslowice.net/aktualnosci/wydarzenia/zbieraja-podpisy-bo-chca-nowej-kopalni-w-
myslowicach)
informacja dotycząca działań podejmowanych przez grupę zwolenników budowy nowej
kopalni w mieście.
9. Ostateczny wpływ na reakcje społeczne mieszkańców Mysłowic będą miały takie czyn-
niki jak: komunikacja Spółki z mieszkańcami, postawa władz miasta, zachowanie grup
bezpośrednio zainteresowanych tematem powstania kopalni oraz media. Od tych czynni-
ków uzależnione jest uspokojenie bądź natężenie konfliktów społecznych związanych
z możliwością realizacji planowanej inwestycji (eksploatacji złoża węgla kamiennego
„Brzezinka 3”).
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
363
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
2. SPIS ZAŁĄCZNIKÓW
Załącznik 1 Położenie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” na planie miasta Mysłowice
Załącznik 2 Położenie złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” na mapie sytuacyjno-
wysokościowej z zaznaczeniem współrzędnych granic złoża, granic projekto-
wanego obszaru i terenu górniczego oraz wykonanych otworów powierzch-
niowych
Załącznik 3 Projektowane zagospodarowanie terenu Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
Załącznik 4 Lokalizacja złoża „Brzezinka 3” wraz z projektowanym Zakładem Górniczym
„Brzezinka 3” oraz elementami sieci hydrograficznej na mapie sytuacyjno-
wysokościowej w skali 1:20 000
Załącznik 5 Analiza ustaleń miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego miast
Mysłowice, Jaworzno i Sosnowiec w granicach projektowanego Obszaru Gór-
niczego i Terenu Górniczego „Brzezinka 3” w kontekście przepisu art. 80 ust.
3 ustawy z dnia 3.10.2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego
ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach od-
działywania na środowisko
Załącznik 6 Stanowiska przyrodnicze zinwentaryzowane na projektowanym Terenie Górni-
czym „Brzezinka 3”. Mapa w skali 1:20 000
Załącznik 7 Stanowiska występowania płazów i gadów na projektowanym Terenie Górni-
czym „Brzezinka 3”. Mapa w skali 1:30 000
Załącznik 8 Stanowiska występowania nietoperzy na projektowanym Terenie Górniczym
„Brzezinka 3”. Mapa w skali 1:30 000
Załącznik 9 Mapa płytkiej eksploatacji w rejonie projektowanego obszaru górniczego, ska-
la 1:10 000
Raport o oddziaływaniu na środowisko przedsięwzięcia polegającego na wydobywaniu węgla kamiennego wraz z kopaliną towarzyszącą ze złoża „Brzezinka 3” oraz na budowie, prowadzeniu i likwidacji Zakładu Górniczego „Brzezinka 3”
364
Zakład Monitoringu Środowiska Główny Instytut Górnictwa, Katowice
Załącznik 10 Mapa projektowanego zakresu eksploatacji górniczej z podziałem na partie,
warianty 1, 2 i 3, skala 1:10 000
Załącznik 11 Prognozowane wpływy projektowanej eksploatacji pokładu 510, wariant 1,
skala 1:10 000
Załącznik 12 Prognozowane wpływy projektowanej eksploatacji pokładu 510, wariant 2,
skala 1:10 000
Załącznik 13 Prognozowane wpływy projektowanej eksploatacji pokładu 510, wariant 3,
skala 1:10 000
Załącznik 14 Lokalizacja złoża węgla kamiennego „Brzezinka 3” na mapie warunków hy-
drogeologicznych rejonu Mysłowic
Załącznik 15 Przebieg izolinii hałasu, na wysokości 4 metrów nad poziomem gruntu, lokali-
zacja źródeł hałasu oraz najbliższych terenów chronionych akustycznie – etap
budowy zakładu górniczego
Załącznik 16 Wydruk komputerowy danych wejściowych i wyników obliczeń hałasu – etap
budowy zakładu górniczego
Załącznik 17 Wydruki komputerowe danych i obliczeń wraz z rysunkami izolinii dla obli-
czeń rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w powietrzu
Załącznik 18 Przebieg izolinii hałasu, na wysokości 4 metrów nad poziomem gruntu, lokali-
zacja źródeł hałasu oraz najbliższych terenów chronionych akustycznie przy
Zakładzie Górniczym „Brzezinka 3” dla pory dnia i nocy
Załącznik 19 Wydruk komputerowy danych wejściowych i wyników obliczeń hałasu dla
terenów przy Zakładzie Górniczym „Brzezinka 3”
Załącznik 20 Lokalizacja punktów pomiarowo-kontrolnych lokalnego systemu monitoringu
wód powierzchniowych
Załącznik 21 Prognozowane sumaryczne wpływy eksploatacji górniczej projektowanej w
złożach „Brzezinka 3”, „Brzezinka 1” i „Wesoła”, mapa w skali 1:10 000