1

PRAWIDPRAWIDŁŁOWY SYSTEM DOJUOWY SYSTEM DOJU

I POSTI POSTĘĘPOWANIA Z MLEKIEMPOWANIA Z MLEKIEM

STRATEGIE WALKISTRATEGIE WALKI

Z MASTITISZ MASTITIS

2

Prawidłowy dój - dlaczego ma tak duże znaczenie?

� wpływa na zdrowotność wymion (ograniczenie zapaleń wymion)

� ogranicza brakowanie krów ze względu na choroby wymienia

� poprawia jakość i zwiększa ilośćmleka

� ogranicza koszty weterynaryjne

3

Najważniejsze zasady właściwego doju

� doić krowy zawsze o tej samej porze

� spokojnie obchodzić się ze zwierzętami i zapewnić im nie stresujące warunki doju

� dobrze pobudzić wymię

� przestrzegać zasad higieny

� nie zajmować się innymi pracami podczas doju

4

Stwórz krowom środowisko wolne od stresu

� suche, czyste i wygodne legowiska

� odpowiednia ściółka,

wentylacja, oświetlenie

� unikaj hałasu i czynności,

które mogą rozdrażnić krowy przed dojem

5

Zadbaj aby dój był dla krowy przyjemnym doświadczeniem

� odpowiednie, antypoślizgowe podłoże w

dojarni

� łagodne traktowanie

� regularnie powtarzające się

czynności przy doju

� sprawna dojarka, która nie zadaje bólu

6

Przeddajanie i kontrola stanu wymienia i mleka

� zdajanie na przedzdajacz nie na podłoże (lepsza ocena stanu mleka,

ograniczenie infekcji racic i wymion)

� usuwa bakterie obecne

w większej ilości w

pierwszych strugach mleka

� pozwala wykryć zmiany

w mleku

7

Czyszczenie strzyków i wymienia (dopiero po przeddojeniu)

� czyść jedynie strzyki nie całe wymię (osobny ręcznik dla każdej krowy)

� wymiona bardzo brudne umyj wodą, dokładnie osusz i dopiero zdezynfekuj

� używaj środka dezynfekującego (nasączone ręczniki, kubek dezynfekcyjny lub spryskiwacz)

8

Pobudzenie wymienia do oddawania mleka

� przeddajanie i czyszczenie

- jednocześnie masażem

pobudzającym

� zakładanie kubków na nieprzygotowane wymię powoduje głębsze zasysanie strzyków, co prowadzi do przedwczesnego zamknięcia ujścia zatoki strzykowej i pozostawienia większej ilości mleka w wymieniu

9

Zakładanie aparatów udojowych

� wyłącznie na suche wymię

(kubki lepiej się trzymają, nie występuje

tzw. wspinanie się kubków, do mleka nie

przedostaje się brud i pozostałości

środków myjąco-dezynfekujących)

� w ciągu 1-2 minut od początku kontaktu z wymieniem

� nie wpuszczaj powietrza do kubków udojowych

� sprawdzić czy żaden ze strzyków nie został podwinięty

10

Przebieg i kontrola doju

� właściwa pozycja

aparatu udojowego

� natychmiastowe

poprawienie tzw.

mlaskającego

kubka udojowego

� aparat udojowy, który spadnie podczas doju powinien być umyty przed ponownym założeniem

� nie doić na pusto

11

Zdejmowanie aparatu udojowego

� odciągnąć zawór kolektora lub zagiąć przewody powietrzne w celu zamknięcia podciśnienia

� odczekać chwilę aż spadnie podciśnienie w komorze podstrzykowej

� wszystkie kubki zdjąć równocześnie

� nigdy nie zdejmuj aparatu udojowego przez gwałtowne pociągnięcie bez odcięcia podciśnienia lub przez włożenie palca między jeden ze strzykówa gumę strzykową

12

Dezynfekcja strzyków� najlepiej przez zanurzenie w

kubku dezynfekcyjnym

� dobór właściwego, skutecznego

środka dezynfekcyjnego

� krowy po doju powinny stać przez 1 godz. (aby doszło do zamknięcia kanału strzykowego i utworzenia skutecznej bariery przed wnikaniem drobnoustrojów)

� zadanie paszy po doju prowokuje

krowy do stania przy stole

paszowym

13

Najczęściej popełniane błędy w czasie doju

� brak przeddajania

� zbyt długi czas oczekiwania na dój od momentu pierwszego kontaktu dojarza z wymieniem

� zakładanie kubków na mokre strzyki

� jedna ścierka do czyszczenia kilku krów

� brak dezynfekcji strzyków

� przyzwyczajenie krów do dodajania w aparatach zdejmowanych automatycznie

14

Skład chemiczny mleka wykładnikiem jego wartości dietetycznej,

pro-zdrowotnej i higienicznej

Skład mleka:

• woda 87-89 %

• sucha masa 11-13 %

• białko 2,6-3,8 %

• tłuszcz 3-6 %

• laktoza 4,4-5,3 %

• popiół 0,7 %

Mleko powinno być wolne od:

• obcych smaków

• nieprzyjemnych zapachów

• pozostałości antybiotyków i innych substancji hamujących

• wody

oraz charakteryzować się

• niską zawartością bakterii i komórek somatycznych

15

Zasady higieny podczas doju

� zachować czystośćlegowisk

� usunąć obornik

� pościelić świeżąściółką

� czyste ręce i odzieżochronna dojarza

16

Zasady higieny podczas doju

prawidłowo wykonane czyszczenie strzyków

użycie środka dezynfekującego przed i po doju

oddzielne ręczniki do mycia każdej krowy

mleko wysokiej jakości

ograniczenie przenoszenia zapaleń wymienia

17

Niechlujstwo i błędy podczas doju skutkują mechanicznym i chemicznym zanieczyszczeniem mleka surowego

Mechaniczne

• ściółka

• sierść

• pasze

Chemiczne

• środki ochrony roślin

• azotyny

• aflatoksyny

• ochratoksyny

• metale ciężkie

• antybiotyki

18

Regularna ocena systemu mycia –nieprawidłowe mycie może doprowadzić

do wzrostu liczby bakterii w mleku

� Czy stosowane środki myjące i dezynfekujące są skuteczne?

� Czy ich ilość jest odpowiednia do twardości wody w gospodarstwie?

� Czy jakość wody była badana?

� Czy ilość gorącej wody jest wystarczająca?

� Czy urządzenia do doju i mycia są sprawne, konserwowane i okresowo przeglądane?

19

Mycie ręczne

� płukanie ciepłą wodą (około 40oC) – usunięcie głównych zanieczyszczeń, nie używać wody z tego mycia ponownie

� główne mycie gorąca wodą (60-70oC) – przy użyciu zasadowego środka myjąco-dezynfekującego

� mycie kwaśnym środkiem czyszczącym w celu usunięcia kamienia wapniowego i mlecznego (w zależności od twardości wody raz na tydzień lub częściej)

� płukanie ciepłą wodą (około 40oC)

� pozostawić do wyschnięcia

� dezynfekcja przed następnym dojem wodą z preparatem chlorowym (opcja)

20

Mycie automatyczne� umycie szczotką aparatów udojowych z zewnątrz

� jednokrotne płukanie ciepłą wodą (około 40oC) zaraz po doju

� zasadnicze mycie urządzeń gorąca wodą z użyciem detergentu zasadowego – temperatura wody 70-80oC na wejściu i minimum 50oC na wyjściu

� mycie kwaśnym środkiem czyszczącym w celu usunięcia kamienia wapniowego i mlecznego (w zależności od twardości wody raz na tydzień lub częściej)

� w oborach wielkostadnych najczęściej zalecane jest naprzemienne mycie środkiem zasadowym i kwaśnym

� płukanie ciepłą wodą (około 40oC) przez około 10 minut

� wyjęcie kubków udojowych z aparatów myjących (jeżeli nie stosuje się dezynfekcji przed kolejnym dojem)

� dezynfekcja przed następnym dojem wodą z preparatem chlorowym

21

Kontrola sprawności urządzeń do doju

Częstotliwośćwykonywania

Zakres czynności

Codziennie Sprawdzić poziom oleju i działanie smarownicySprawdzić poziom podciśnienia roboczegoMyć i dezynfekować aparaturę udojową

Co tydzień Przejrzeć i wyczyścić wszystkie zakamarki aparatu udojowegoSprawdzić, czy nie są przekręcone gumy strzykowe w kubkach udojowych

Co miesiąc Rozebrać i wyczyścić regulator podciśnieniaOczyścić na sucho wnętrze pulsatora, nasmarować (2 krople), sprawdzićczęstotliwość pulsacjiRozebrać kubki udojowe, dokładnie je umyć, sprawdzić gumy strzykowe

Co kwartał Przepłukać rurociąg powietrznyDokładnie umyć i wyczyścić pulsator, po złożeniu nasmarować.(nie dotyczy pulsatorów elektronicznych)

Co pół roku Wymienić gumy strzykoweSprawdzić połączenia elementów dojarki

Corocznie Wymienić wszystkie elementy gumoweWykonać badania diagnostyczne przez serwis.

22

Konsumenci domagają się aby mleko miało:

� przyjemny, lekko słodkawy smak

� było wolne od obcych posmaków i zapachów

23

Bez sprawnie działającego systemu schładzania i przetrzymywania mleka niemożliwe jest sprzedanie do mleczarni wysokiej jakości

mleka!Obce smaki powstają w mleku wskutek:

� niedostatecznego schłodzenia(rozwój drobnoustrojów i akumulacja enzymów i innych produktów przemiany materii mikroorganizmów)

� zamrożenia mleka w schładzalniku

� nadmiernego mieszania

� obecności siary w mleku

� skażenia środkami myjącymi

� niewłaściwego żywienia zwierząt

24

Schłodzić mleko jak najszybciej po doju do temperatury 2-4o C.

� zapewnić łagodny dopływ mleka do

zbiornika

� nie dopuścić do zamrożenia

� łagodnie mieszać

25

Co to jest mastitis?

� Można powiedzieć, że to choroba zawodowa wysokowydajnych krów

� Zapalenie tkanki gruczołowej i przewodów mlekonośnych wymienia

26

Postaci mastitis

Kliniczna - z wyraźnymi objawami

� stwardnienie chorych ćwiartek

� obrzęk wymienia

� zmiany w mleku widoczne gołym okiem

• Podkliniczna - bez widocznych objawów choroby

27

Jak dochodzi do zapalenia wymienia ?

28

Podkliniczne zapalenie wymion jest bardzo poważnym problemem.

� występuje ono od 15 do 40 razy częściej niż kliniczne

� zazwyczaj poprzedza stan kliniczny

� na ogół trwa bardzo długo

� powoduje spadek produkcji mleka

� obniża jakośćmleka

� krowy ze stanami podklinicznymi są nosicielami drobnoustrojów chorobotwórczych, które przenoszą

się na zdrowe zwierzęta

29

Wszechstronny plan walki z zapaleniami wymion

• doskonała higiena doju, w tym przedudojowy dyppingi dojenie czystych, suchych strzyków

• korzystanie ze sprawnie działającej aparatury udojowej

• poudojowy dypping wszystkich strzyków

• zasuszanie krów pod osłoną antybiotyków

• szybkie i prawidłowe leczenie wszystkich przypadków klinicznych

• brakowanie krów z chronicznymi zapaleniami wymion

30

Inne czynniki zapobiegające mastitis

� zachowanie odpowiednich warunków

bytowania krów w oborze

� zapobieganie i unikanie stresu

� właściwe zasuszanie krów

� stosowanie dodatków mineralno-

witaminowych

31

Zasuszanie krów wysokowydajnych

� krowy do końca laktacji utrzymywane sąbez zmian w sposobie żywienia i doju

� przeprowadza się ostatni dój

� podaje się antybiotyk przeznaczony na okres zasuszenia do każdej ćwiartki

� zmienia się żywienie na niskoenergetyczne

32

Zasuszanie krów wysokowydajnych

� zaprzestanie doju

� zmiana żywienia na niskoenergetyczne

� wydojenie po kilku dniach

� podaniu antybiotyku do każdej ćwiartki

33

Trzeba pamiętać, że wymię musi nabraćmleka po podaniu antybiotyku, gdyż to właśnie mleko rozprowadza lekarstwo po całym

wymieniu i dociera do wszystkich zmienionych chorobowo miejsc.

Krowy, które nie dają jużmleka w momencie podania im antybiotyku nie mogą w pełni

skorzystać z terapii antybiotykowej.