DLA STUDENTÓW IV ROKU KIERUNKU ANALITYKA … · Patomechanizm nadwrażliwości alergicznej....
50
WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY WYDZIAŁ FARMACEUTYCZNY Z ODZIAŁEM MEDYCYNY LABORATORYJNEJ PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY DLA STUDENTÓW IV ROKU KIERUNKU ANALITYKA MEDYCZNA Rok akademicki 2018/2019
Transcript of DLA STUDENTÓW IV ROKU KIERUNKU ANALITYKA … · Patomechanizm nadwrażliwości alergicznej....
WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY
WYDZIAŁ FARMACEUTYCZNY
Z ODZIAŁEM MEDYCYNY LABORATORYJNEJ
PRZEWODNIK DYDAKTYCZNY
DLA STUDENTÓW IV ROKU
KIERUNKU ANALITYKA MEDYCZNA
Rok akademicki 2018/2019
2
WSTĘP
Przewodnik dydaktyczny wprowadza studentów w tok pracy IV roku studiów na
Wydziale Farmaceutycznym z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Warszawskiego
Uniwersytetu Medycznego.
Zgodnie z programem ministerialnym, studentów IV roku obowiązują następujące
przedmioty: biochemia kliniczna, diagnostyka izotopowa, farmakologia, genetyka medyczna,
genomika praktyczna, hematologia laboratoryjna, immunopatologia, praktyczna nauka
zawodu, propedeutyka medycyny z elementami interny, toksykologia. Realizowane są także
zajęcia fakultatywne: bakteriofagi w medycynie, diagnostyka endokrynologiczna,
diagnostyka laboratoryjna w onkologii, diagnostyka mikrobiologiczna, hodowla komórek in
vitro.
Oddany do użytku studentów IV roku przewodnik dydaktyczny szczegółowo
przedstawia organizację jednostek, które prowadzą zajęcia z wyżej wymienionych
przedmiotów, cele i formy nauczania, regulaminy oraz piśmiennictwo w zakresie
podręczników i czasopism naukowych.
Przewodnik dydaktyczny ma pomóc studentom IV roku w poznaniu ich obowiązków
i warunków studiowania.
Przewodniczącą Rady Pedagogicznej IV roku studiów jest Dr Violetta Olejarz z Katedry
Biochemii i Chemii Klinicznej.
Dziekan Wydziału Farmaceutycznego
z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej
Prof. dr hab. Piotr Wroczyński
3
Spis treści
WSTĘP ................................................................................................................. 2
WŁADZE WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO ... 4
BIOCHEMIA KLINICZNA .............................................................................. 6
DIAGNOSTYKA IZOTOPOWA ..................................................................... 9
FARMAKOLOGIA........................................................................................... 11
GENETYKA MEDYCZNA ............................................................................ 14
GENOMIKA PRAKTYCZNA ......................................................................... 16
HEMATOLOGIA LABORATORYJNA ....................................................... 19
IMMUNOPATOLOGIA .................................................................................. 23
PRAKTYCZNA NAUKA ZAWODU ........................................................... 28
PROPEDEUTYKA MEDYCYNY Z ELEMENTAMI INTERNY .......... 31
TOKSYKOLOGIA ........................................................................................... 34
BAKTERIOFAGI W MEDZCZNIE – zajęcia fakultatywne ....................... 39
DIAGNOSTYKA ENDOKRYNOLOGICZNA - zajęcia fakultatywne ... 43
DIAGNOSTYKA MIKROBIOLOGICZNA – zajęcia fakultatywne........... 46
HODOWLA KOMÓREK IN VITRO – zajęcia fakultatywne ..................... 49
4
WŁADZE WARSZAWSKIEGO UNIWERSYTETU MEDYCZNEGO
REKTOR
prof. dr hab. MIROSŁAW WIELGOŚ
Prorektor ds. Dydaktyczno-Wychowawczych
prof. dr hab. BARBARA GÓRNICKA
Prorektor ds. Nauki i Współpracy z Zagranicą
prof. dr hab. JADWIGA TURŁO
Prorektor ds. Klinicznych, Inwestycji i Współpracy z Regionem
dr hab. WOJCIECH BRAKSATOR
Prorektor ds. Kadr
prof. dr hab. ANDRZEJ DEPTAŁA
Prorektor ds. Umiędzynarodowienia, Promocji i Rozwoju
prof. dr hab. KRZYSZTOF FILIPIAK
DZIEKAN WYDZIAŁU FARMACEUTYCZNEGO
Z ODDZIAŁEM MEDYCYNY LABORATORYJNEJ
prof. dr hab. PIOTR WROCZYŃSKI
Prodziekan ds. dydaktyczno-wychowawczych
dr hab. JOANNA KOLMAS
Prodziekan ds. nauki
dr hab. MARCIN SOBCZAK
Prodziekan ds. Oddziału Medycyny Laboratoryjnej
prof. dr hab. GRAŻYNA NOWICKA
Prodziekan do spraw Umiędzynarodowienia i Rozwoju
dr hab. PIOTR LULIŃSKI
5
DZIEKANAT WYDZIAŁU FARMACEUTYCZNEGO
Z ODDZIAŁEM MEDYCYNY LABORATORYJNEJ
ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa
KIEROWNIK ZASTĘPCA KIEROWNIKA
mgr Katarzyna Stańczyk
pokój 07
tel.: (0-22) 57 20 788
fax: (0-22) 57 20 773
mgr Aneta Markucińska
pokój 06
tel.: (0-22) 57 20 713
fax: (0-22) 57 20 773
TOK STUDIÓW KIERUNKU ANALITYKA MEDYCZNA
pokój 010
sprawy toku studiów I-IV roku,
praktyki po III i IV roku
pokój 010
mgr Wioleta Szeszko
tel.: (0-22) 57 20 779
sprawy toku studiów V roku,
pokój 010
mgr Małgorzata Pyzel
tel.: (0-22) 57 20 787
plany studiów analityka medyczna,
pokój 05
mgr Beata Spychalska
tel.: (0-22) 57 20
Godziny przyjęć w Dziekanacie:
poniedziałek, czwartek -godz. 1000
-1400
wtorek, środa -godz. 1000
-1300
Piątek -nieczynne
FINANSE, DELEGACJE
mgr Anna Artymiuk
pokój 05
tel.: (0-22) 57 20 739
6
BIOCHEMIA KLINICZNA
KATEDRA BIOCHEMII I CHEMII KLINICZNEJ Zakład Chemii Klinicznej i Diagnostyki
Laboratoryjnej
ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa, tel./fax. (022) 5720 735
Kierownik Katedry: prof. dr hab. Grażyna Nowicka
Kierownik Zakładu: dr hab. Grażyna Sygitowicz
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: dr hab. Grażyna Sygitowicz prof. dr hab. Dariusz
Sitkiewicz
Miejsce i wymiar zajęć z biochemii klinicznej:
Zajęcia obejmują 75 godzin,w tym: 15 godzin wykładów
40 godzin seminariów
20 godzin ćwiczeń.
Punkty ECTS: 9
Wykłady będą odbywały się w salach wykładowych gmachu Wydziału Farmaceutycznego
z OML, przy ul. Banacha 1, zaś ćwiczenia oraz seminaria w salach wykładowych gmachu
Wydziału Farmaceutycznego z OML, przy ul. Banacha 1 oraz w Centrum Dydaktycznym
WUM, przy ul. Księcia Trojdena 2a.
CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU:
Celem nauczania biochemii klinicznej jest zapoznanie studentów z zaburzeniami
metabolizmu jako przyczyny oraz następstwa wielu stanów patologicznych. Nabycie przez
studenta umiejętności rozumienia związku między zaburzeniami metabolizmu a jednostką
chorobową oraz wynikiem badania laboratoryjnego. Rola badań laboratoryjnych
w monitorowaniu przebiegu chorób, prognozowaniu i ocenie efektywności terapii.
Zagadnienia wchodzące w zakres biochemii klinicznej są ściśle powiązane z biochemią oraz
chemią kliniczną.
PROGRAM NAUCZANIA:
Tematyka wykładów:
Biochemia śródbłonka naczyniowego – mechanizmy angiogenezy.
Biochemia i fizjologia hemostazy naczyniowej.
Biochemia kliniczna i diagnostyka chorób sercowo-naczyniowych.
7
Rola biochemicznych markerów nowotworowych.
Zaburzenia biochemiczne jako wynik niedoboru/nadmiaru witamin rozpuszczalnych
w tłuszczach.
Biochemia skurczu mięśni.
Odrębności biochemiczne i diagnostyczne wieku dziecięcego i podeszłego.
Tematyka seminariów:
Patomechanizm nadwrażliwości alergicznej.
Biochemia i terapia przewodu pokarmowego.
Biochemia i terapia zaburzeń wątroby.
Biochemia i i terapia schorzeń układu moczowego.
Znaczenie śródbłonka w fizjologii i patologii oraz diagnostyka zaburzeń w układzie
krzepnięcia i fibrynolizy.
Metabolizm lipoprotein, zaburzenia lipidowe, patogeneza miażdżycy.
Równowaga kwasowo-zasadowa – mechanizmy odpowiedzialne za utrzymanie tej
równowagi oraz mechanizmy kompensacyjne uruchamiane w momencie wystąpienia
zaburzeń.
Równowaga wodno-elektrolitowa – przyczyny i stany patofizjologiczne prowadzące
do zaburzeń elektrolitowych oraz biochemia i diagnostyka białek osocza krwi.
Gospodarka mineralna – mechanizmy regulujące gospodarkę wapniową, fosforanową
i magnezową.
Tematyka ćwiczeń laboratoryjnych:
Prezentacja przypadków klinicznych, z uwzględnieniem podstawowego i rozszerzonego
panelu badań laboratoryjnych.
METODY ORGANIZACJI PRACY I FORMY KONTROLI:
Zajęcia (wykłady, seminaria i ćwiczenia) odbywają się w semestrze zimowym. Wykłady
są prowadzone dla całego roku, seminaria w grupach 20-to osobowych, zaś ćwiczenia
laboratoryjne
w grupach ćwiczeniowych liczących około 10 studentów.
Wykaz tematów wykładów jest podawany do wiadomości studentów na pierwszym
wykładzie
w semestrze zimowym. W trakcie trwania tego semestru przewidziane jest jedno kolokwium
z materiału wykładowego oraz seminaryjnego (w formie testowej), którego pozytywny wynik
stanowi dopuszczenie do zimowej sesji egzaminacyjnej.
Warunkiem zaliczenia przedmiotu z biochemii klinicznej jest pozytywny wynik z kolokwium
testowego, obecność na wszystkich zajęciach oraz aktywny udział w zajęciach, a także
pozytywny wynik egzaminu testowego w zimowej sesji egzaminacyjnej.
8
LITERATURA:
Piśmiennictwo podstawowe:
Woźniak M. (red.): Chemia kliniczna. Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2008.
Dembińska-Kieć A., Naskalski J. (red.): Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii
klinicznej. Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2010.
Tomaszewski J.: Diagnostyka laboratoryjna. PZWL, Warszawa 2001.
Wallach J.: Interpretacja badań laboratoryjnych. Medipage, Warszawa 2011.
Solnica B.(red.): Diagnostyka laboratoryjna. PZWL, Warszawa 2014.
Pagana K.D., Pagana T.J.: Testy laboratoryjne I badania diagnostyczne w medycynie.
Elsevier Urban&Partner, Wrocław 2013.
9
DIAGNOSTYKA IZOTOPOWA
Zakład Medycyny Nuklearnej SP CSK WUM, 02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a
- Kierownik - Prof. dr hab. n. med. Leszek Królicki
W sprawach studenckich sekretariat czynny od 900
- 1200
Odpowiedzialna za dydaktykę dr Małgorzata Kobylecka
Zajęcia obejmują 30 godzin, w tym: seminaria 15 godzin, ćwiczenia 15 godzin
Centrum Dydaktyczne – sala wyznaczona przez Dziekanat
Celem zajęć jest zapoznanie studentów z zasadami ochrony radiologicznej oraz praktycznym
zastosowaniem i wykorzystaniem różnych izotopów promieniotwórczych w medycynie,
zarówno w diagnostyce jak i terapii. Zajęcia obejmują również zapoznanie się z podstawami
radiofarmakologii, radiochemii i radiobiologii.
Studenci poznają praktycznie i teoretycznie różne procedury diagnostyczne i terapeutyczne
dotyczące zastosowania radioizotopów w praktyce klinicznej. Program seminariów oprócz
prezentacji przypadków klinicznych obejmuje teoretyczne zapoznanie z protokółami badań.
Kończąc zajęcia, studenci muszą wykazać się znajomością klinicznych wskazań do badań
scyntygraficznych. Zajęcia obejmują również zapoznanie studentów z techniką opisu badań
scyntygraficznych z uwzględnieniem specjalistycznej nomenklatury.
Program nauczania
Tematy seminariów:
Metody otrzymywania radioizotopów.
Radiofarmaceutyki
- definicja radiofarmaceutyku,
- rodzaje promieniowania wykorzystywane w medycynie nuklearnej (diagnostyka, leczenie),
- wymagania stawiane radiofarmaceutykom (diagnostyka, leczenie),
- otrzymywanie radiofarmaceutyków,
- klasyfikacja radiofarmaceutyków,
- mechanizmy gromadzenia radiofarmaceutyków,
- znaczenie, chemia i zastosowanie radionuklidu technetu,
- generator molibdenowo-technetowy,
- synteza radiofarmaceutyków technetowych,
- przykłady zastosowania radiofarmaceutyków,
- radiofarmaceutyki znakowane emiterami pozytonów i ich zastosowanie w badaniach PET,
- kontrola jakości radiofarmaceutyków.
Badania czynnościowe.
10
Kliniczne zastosowanie badań scyntygraficznych.
Kliniczne zastosowanie badań PET.
Tematy ćwiczeń z medycyny nuklearnej polegająca na zapoznaniu się z aparaturą
i procedurami znakowania.
Seminaria i ćwiczenia, sposobem zaliczenia jest kolokwium zaliczeniowe.
Ankiety studenckie
Literatura obowiązkowa i zalecana.
L. Królicki: Nuclear Medicine. Ludwig Rydygier Foundation Warsaw1996.
Prof. Pruszyński Radiology, Visual Diagnostic, PZWL, Warsaw 1999
11
FARMAKOLOGIA
ZAKŁAD FARMAKODYNAMIKI
ul. Banacha 1B, 00-927 Warszawa
tel. 022 116 61 26,
fax. 022 116 62 03
Kierownik Zakładu:
Dr hab. n. farm. Magdalena Bujalska – Zadrożny
Godziny przyjęć w sprawach studenckich:
Czwartek od godz. 13.00 – 14.00
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę:
Dr n. farm. Agnieszka Kowalczyk
Roczny wymiar wykładów i ćwiczeń:
15 godzin wykładów, 30 godzin ćwiczeń
Miejsce wykładów i ćwiczeń:
Sala dydaktyczna nr 120, Centrum Biblioteczno-Informacyjne,Warszawski Uniwersytet
Medyczny,
ul. Żwirki i Wigury 63, 00-927 Warszawa
Liczba punktów ECTS: 5 punktów
CEL NAUCZANIA I NAZWA PRZEDMIOTU
Przyswajanie niezbędnej wiedzy umożliwiającej zrozumienie wpływu leków na organizm
i organizmu na lek. Zapoznanie studenta z wpływem leków na wyniki badań
diagnostycznych.
PROGRAM NAUCZANIA
Tematy wykładów
1. Zasady ogólne farmakokinetyki. Teoria receptorowa działania leków.
12
2. Układ wegetatywny: sympatyczny, parasympatyczny.
3. Podział grup leków psychotropowych.
4. Podstawowe zasady leczenia padaczki i chorób neurodegeneracyjnych.
5. Podstawy leczenia bólu. Opioidy.
6. Niesterydowe leki przeciwzapalne. Leczenie chorób reumatycznych.
7. Zasady leczenie chorób układu oddechowego. Ogólne zasady leczenia chorób alergicznych.
8. Choroby układu pokarmowego.
9. Ogólne zasady leczenia cukrzycy.
10, 11. Zasady leczenia chorób układu krążenia.
12. Zasady leczenia zaburzeń hematopoezy i hemostazy.
13, 14, 15. Chemioterapia.
Tematy ćwiczeń
1. Działania niepożądane leków.
2. Sympatykomimetyki, sympatykolityki, parasympatykomimetyki, parasympatykolityki
omówienie poszczególnych grup leków.
3. Leki anksjolityczne, neuroleptyczne, przeciwdepresyjne.
4. Leki przeciwpadaczkowe i leki stosowane w chorobach neurodegeneracyjnych.
5. Narkotyczne leki przeciwbólowe.
6. Niesteroidowe leki przeciwzapalne.
7.Leki stosowane w leczeniu astmy oskrzelowej i POChP. Leki przeciwhistaminowe. Leki
wykrztuśne i przeciwkaszlowe.
8. Leki stosowane w chorobie wrzodowej.
9. Leczenie cukrzycy typu I i II.
10, 11. Leki stosowane w leczeniu nadciśnienia tętniczego, w leczeniu niewydolności mięśnia
sercowego, choroby niedokrwiennej i zaburzeń rytmu serca.
12. Leki stosowane w nadkrzepliwości i niedokrzepliwości krwi. Leki stosowane
w niedokrwistości różnego typu.
13. Choroby tarczycy, ogólne zasady leczenia. Chemioterapeutyki stosowane w infekcjach
bakteryjnych.
14. Leki przeciwgrzybicze, przeciwgruźlicze, przeciwwirusowe, przeciwpasożytnicze.
15. Leki przeciwnowotworowe.
METODY ORGANIZACJI PRACY
Wykłady, ćwiczenia z uwzględnianiem w treściach nauczania najnowszych osiągnięć
farmakologii oraz wpływu przedstawianych leków na wyniki badań diagnostycznych.
13
FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA
Ocena wiadomości studenta przeprowadzana jest na bieżąco, zgodnie z programem wykładów
i ćwiczeń. Obecność obowiązkowa. W przypadku nieobecności losowo nieuzasadnionej
(odpowiednie zwolnienie lekarskie) student obowiązany był wykazać się znajomością
opuszczonego tematu przed przystąpieniem do dalszych zajęć, w terminie uzgodnionym
z asystentem. Ostateczne zaliczenie przedmiotu będzie miało postać egzaminu testowego
z materiału nauczania przedstawionego podczas wykładów i ćwiczeń.
LITERATURA OBOWIĄZKOWA
1. Janiec W. Kompendium farmakologii. Wydawnictwo lekarskie PZWL, Warszawa
2012
2. Janiec W. Farmakodynamika. Tom 1,2. Wydawnictwo lekarskie PZWL, Warszawa
2009
PIŚMIENNICTWO ZALECANE
1. Kostowski W.I. Farmakologia. Tom 1,2. Wydawnictwo lekarskie PZWL, Warszawa 2010
14
GENETYKA MEDYCZNA - Zakład Genetyki Medycznej
ul. Pawińskiego 3 c, 02-106 Warszawa
tel.: 022/572 06 95
- Kierownik Zakładu
prof. dr hab. Rafał Płoski
- godziny przyjęć w sprawach studenckich
poniedziałki i środy w godz. 9-13
- osoba odpowiedzialna za dydaktykę
lek. mgr Konrad Szymański
- roczny wymiar wykładów i ćwiczeń (punkty ECTS)
5 pkt ECTS, 15 godzin wykładów, 45 godzin ćwiczeń
- miejsce wykładów i ćwiczeń
Zakład Genetyki Medycznej (sala seminaryjna)
ul. Pawińskiego 3c, 02-106 Warszawa
CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU
Celem jest zapoznanie z podstawami genetyki, technikami badań laboratoryjnych
i interpretacją ich wyników z uwzględnieniem metod obliczeń prawdopodobieństwa.
PROGRAM NAUCZANIA- tematy wykładów i tematy ćwiczeń (tematy wykładów
odpowiadają tematom ćwiczeń)
Rysowanie rodowodów. Typy dziedziczenia Twierdzenie Bayesa. Szacowanie ryzyka
nawrotu.
LR. Prawdopodobieństwo rodowodów. Obliczanie ryzyka genetycznegoMutacje de novo.
Uwzględnianie mutacji w szacowaniu ryzyka genetyczneg CytogenetykaAnaliza
sprzężeńRyzyko względne. Iloraz szans. Szacowanie ryzyka w chorobach
wieloczynnikowych
Metody badania genomu. NGSOnkogenetykaDiagnostyka genetycznaDiagnostyka
prenatalna
Terapia genowaMikromacierzeGenetyka sądowa
Repetytorium i zaliczenie
15
METODY ORGANIZACJI PRACY
Każdego dnia zajęcia rozpoczynają się od wykładu, po którym są ćwiczenia. Obecność na
wszystkich zajęciach jest obowiązkowa. Dopuszcza się jednak jedną nieobecność
spowodowaną czynnikami losowymi. Każda kolejna nieobecność powoduje niezaliczenie
zajęć.
FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA
Zaliczenie pisemne ćwiczeń: kolokwium zaliczeniowe składa się z 3 zadań podobnych do
tych, rozwiązywanych podczas ćwiczeń, i trwa 30 minut. Próg zaliczenia to całkowicie
poprawne rozwiązanie jednego zadania z trzech. Zaliczenie ćwiczeń jest warunkiem
dopuszczenia do zdawania egzaminu.
Egzamin testowy składający się z 50 pytań odbywa się w sesji letniej. Warunkiem zdania
egzaminu jest na uzyskanie ponad 50% punktów.
LITERATURA OBOWIĄZKOWA
Genetyka medyczna
Jorde Lynn B., Carey John C., Bamshad Michael J.
Urban & Partner, 2014
16
GENOMIKA PRAKTYCZNA
Zakład Biochemii i Farmakogenomiki
Katedra Biochemii i Chemii Klinicznej
ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa, tel./faks: (+48 22) 572 07 35
Kierownik Katedry/Zakładu:
prof. dr hab. Grażyna Nowicka
Godziny przyjęć w sprawach studenckich: poniedziałek, środa godz. 10.00 – 12.00
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę:
dr n. farm. Małgorzata Wrzosek
Liczba godzin ogółem – 34,
w tym wykłady 6 godzin, warsztaty - 8 godz. oraz ćwiczenia – 20 godz.
Miejsce odbywania zajęć: Wydział Farmaceutyczny
– sale wykładowa i ćwiczeniowa (zgodnie z planem)
Zajęcia prowadzone będą we współpracy z Zakładem Cytogenetyki Instytutu Matki i Dziecka
w Warszawie
Punkty ECTS – 3
CEL NAUCZANIA I ZAKRES PPRZEDMIOTU
Celem nauczania przedmiotu jest zapoznanie studentów z najnowszymi danymi na temat
wykorzystania markerów genetycznych w praktyce oraz wykształcenie umiejętności
posługiwania się markerami genetycznymi i korzystania z nowych danych naukowych
określających ich użyteczność w praktyce klinicznej; kształtowanie zdolności do
rozwiązywania problemów w oparciu o nowoczesne narzędzia badawcze z zakresu genomiki;
kształtowanie umiejętności interpretacji nowych danych z zakresu badań genetycznych
i genomicznych; wykształcenie umiejętności samodzielnego wykonywania badań oceny
polimorfizmu genów oraz kariotypu człowieka
WYMAGANIA WATĘPNE
Zna strukturę i funkcje genów człowieka
Zna podstawy genetyki oraz genetycznego zróżnicowania populacji
Zna podstawowe techniki biologii molekularnej i cytogenetyki
17
PROGRAM NAUCZANIA
Tematy wykładów:
Diagnostyka molekularna i cytogenetyczna
Genomika a medycyna laboratoryjna: stan obecny, perspektywy, ograniczenia Markery
genetyczne w przewidywaniu skuteczności i bezpieczeństwa terapii
Tematy warsztatów:
Warsztat S1 -. Badania genetyczne w diagnostyce chorób – zastosowania, prezentacje danych
z piśmiennictwa światowego
Warsztat S2 - Badań genetycznych w ocenie ryzyka chorób - zastosowania prezentacje
danych z piśmiennictwa światowego
Tematyka ćwiczeń
Ćwicz. 1 - Diagnostyka molekularna i cytogenetyczna
Ćwicz. 2 Badanie kariotypu
Ćwicz. 3 DNA jako marker diagnostyczny. Wykrywanie i pomiar zmienności genetycznej,
narzędzia skriningowe i diagnostyczne. Ocena umiejętności studenta
Ćwicz. 4 - Identyfikacja mutacji i polimorfizmów. Ocena umiejętności studenta
METODY PRACY
Prezentacje multimedialne, dyskusja. Warsztaty kształtujące umiejętność prezentacji zdobytej
wiedzy oraz samodzielnego korzystania z piśmiennictwa naukowego. Ich kluczowym
elementem są prezentacje przygotowywane przez studentów w oparciu o dane publikowane
w renomowanych czasopismach zagranicznych oraz nauczanie oparte o problem.
Prowadzący zajęcia jest moderatorem ukazującym problem, stymulującym
i podsumowującym dyskusję o sposobach jego rozwiązania.
Ćwiczenia praktyczne – laboratoryjne, odbywane w grupach, w trakcie których sprawdzane są
umiejętności studenta wykonywania określonych badań laboratoryjnych..
FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA
Końcowa ocena pracy studenta będzie dokonywana w oparciu o jego aktywność na zajęciach
i wykazanie się odpowiednimi umiejętnościami (0 - 3 punktów), przygotowanie prezentacji
w oparciu o artykuły z piśmiennictwa światowego (0 - 7 punktów, zaliczenie min. 3 punkty)
oraz zaliczenie kolokwium (zaliczenie min. 60%). Kolokwium, obejmujące treści omawiane
podczas warsztatów i ćwiczeń, odbędzie się na zakończenie cyklu zajęć
Piśmiennictwo obowiązkowe
Genetyka – ilustrowany przewodnik. E.Passarge (tłum. T. Mazurczak), Wydawnictwo
Lekarskie PZWL 2004.
18
Tom Strachan and Andrew P Read: Human Molecular Genetics, 2nd edition; New York:
Wiley-Liss, 1999, on-line http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK7580/
Analiza DNA. Teoria i praktyka, pod red. R. Słomskiego; Wyd Uniw. Przyrodniczego
w Poznaniu, 2011.
Piśmiennictwo zalecane
Najnowsze prace naukowe związane z danym zagadnieniem podawane przed warsztatami.
19
HEMATOLOGIA LABORATORYJNA
Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej Wydziału Nauki o Zdrowiu WUM
02-097 Warszawa, ul. Banacha 1a
Tel.: (22) 599-24-05
Kierownik : Dr hab. n. med. Olga Ciepiela
Godziny przyjęć uzgadniane są na bieżąco w sekretariacie.
Wszystkie informacje przeznaczone dla studentów zamieszczane są na tablicy ogłoszeń.
Osoba odpowiedzialna: mgr Agnieszka Wiśniewska.
Roczny wymiar zajęć: 60 godz. wykładów, 90 godz. ćwiczeń.
Wykłady odbywają się na terenie Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem
Medycyny Laboratoryjnej
Ćwiczenia odbywają się na terenie Zakładu (Centralne Laboratorium Szpitala SP CSK;
ul. Banacha 1a, blok C; niski parter)
Szczegółowy rozkład sal zostanie podany przed rozpoczęciem zajęć.
Cel nauczania przedmiotu:
zapoznanie z podstawowymi technikami, stosowanymi w badaniach hematologicznych
samodzielne wykonanie badań manualnych w tym mikroskopowych
interpretacja wyników z analizatorów hematologicznych
algorytmy postępowania diagnostycznego w zaburzeniach układu białokrwinkowego,
czerwonokrwinkowego i płytkotwórczego oraz w zaburzeniach hemostazy.
zmiany parametrów hematologicznych w różnych patologiach układowych i narządowych
Program:
Wymiar godzin:
Wykłady : 7 i 8 semestr po 2 godz 1 raz w tygodniu 30 x 2 godz (60 godz)
Ćwiczenia : 7 i 8 semestr po 3 godz 1 raz w tygodniu 30 x 3 godz (90 godzin)
20
Tematy wykładów
Hematopoeza. Czynniki wzrostu układu krwiotwórczego.
Hematopoeza układu białokrwinkowego.
Hematopoeza układu czerwonokrwinkowego.
Hematologia laboratoryjna, jej rola w procesie diagnostycznym
Metody instrumentalne stosowane w hematologii.
Zmiany jakościowe i ilościowe krwinek białych.
Zmiany jakościowe krwinek czerwonych.
Morfologia krwi obwodowej w stanach zapalnych.
Podział niedokrwistości. Aplazja szpiku
Niedokrwistości hemolityczne.
Niedokrwistość z niedoboru żelaza, niedokrwistość chorób przewlekłych,
niedokrwistość pokrwotoczna.
Niedokrwistości megaloblastyczne.
Układ krzepnięcia i fibrynolizy.
Układ inhibitorowy hemostazy.
Badania w hemostazie.
Zaburzenia układu krzepnięcia i fibrynolizy
Rola płytek krwi.
Trombocytopenie, trombocytozy, trombocytopatie.
Znaczenie diagnostyczne retykulocytów.
Przewlekła białaczka szpikowa- nowitwory mieloproliferacyjne .
Zespoły mielodysplastyczne.
Ostra białaczka mieloblastyczna.
Ostra białaczka limfoblastyczna
Przewlekła białaczka limfatyczna
Chłoniaki.
Szpiczak i inne gammapatie.
Rola cytometrii przepływowej w badaniach hematologicznych.
Stany nagłe w hematologii.
Badania cytochemiczne i cytoenzymatyczne komórek układu krwiotwórczego.
Zasady interpretacji wyników badań hematologicznych.
21
Tematy ćwiczeń
Zajęcia organizacyjne, prawidłowe rozmazy krwi obwodowej.
Szereg białokrwinkowy szpiku.
Szereg czerwonokrwinkowy i trombocytarny szpiku.
Wykonywanie rozmazów krwi obwodowej /technika, barwienia/
Zapoznanie się z morfologią prawidłowych leukocytów krwi obwodowej.
Ocena krwinek czerwonych w rozmazach. Odczyn opadania krwinek (OB.)
Samodzielne wykonanie rozmazu i jego ocena ilościowa i jakościowa.
Liczenie rozmazów krwi obwodowej.
Charakterystyczne zmiany zapalne krwinek białych, liczenie rozmazów.
Niedokrwistości mikrocytarne, ocena rozmazów.
Metoda manualna barwienia retykulocytów.
Ocena jakościowa normocytów oraz ilościowa retykulocytów.
Niedokrwistości makrocytarne, ocena rozmazów .
Odmłodzenie układu białokrwinkowego.
Mieloblasty i promielocyty rozmaz krwi obwodowej.
Liczenie rozmazów krwi obwodowej z nieznacznym przesunięciem w lewo.
Liczenie rozmazów krwi obwodowej ze znacznym przesunięciem w lewo.
Erytroblasty w rozmazach krwi obwodowej, znaczenie diagnostyczne.
Liczenie rozmazów krwi obwodowej z monocytozą.
Liczenie rozmazów krwi obwodowej u dzieci.
Przewlekła białaczka szpikowa rozmaz krwi obwodowej.
Przewlekła białaczka szpikowa obraz szpiku.
Szpiczak plazmocytowy, chłoniaki – szpik, krew obwodowa
Ostra białaczka mieloblastyczna rozmaz krwi obwodowej.
Ostra białaczka mieloblastyczna obraz szpiku.
Przewlekła białaczka limfatyczna rozmaz krwi obwodowej.
Przewlekła białaczka limfatyczna obraz szpiku.
Ostra białaczka limfoblastyczna rozmaz krwi obwodowej.
Ostra białaczka limfoblastyczna obraz szpiku.
Zaliczenie ćwiczeń, ocena rozmazów.
Forma oceny:
ocena na bieżąco umiejętności rozpoznawania komórek i liczenia rozmazów
22
Zaliczenie przedmiotu:
praktyczna ocena rozmazu
egzamin testowy i ustny
Literatura obowiązkowa:
1. Atlas Hematologiczny z elementami diagnostyki laboratoryjnej i hemostazy, M
Kozłowska-Skrzypczak, A. Czyż, E. Wojtasińska, PZWL, 2016.
2. Hematologia, Wielka Interna tom 10, Warszawa 2011.
3. Podstawowe laboratoryjne badania hematologiczne, H. Bomski, PZWL, 1998.
4. Interna Szczeklika 2016, rozdział VI.
5. Podstawy hematologii, red. A. Dmoszyńska, wydawnictwo Czelej, wydanie III.
Literatura zalecana:
1. Diagnostyka Laboratoryjna, B. Solnica, PZWL, Warszawa 2014, rozdz. 8. Diagnostyka
laboratoryjna chorób układu krwiotwórczego.
2. Podstawy medycyny wewnętrznej Harrisona, część V Hematologia i onkologia, 267-
369,PZWL Warszawa 2000.
3. Hematologia w praktyce, K. Sułek, PZWL, Warszawa 2007.
4. Diagnostyka cytomorfologiczna szpiku, K. Sułek, wyd. Selezjańskie, 2003.
5. Hematologia, L. Waterbury, Urban &Partner, Wrocław 1998.
6. Hematologia Kliniczna, red. K. Janicki, tom I i II, PZWL 1991.
7. Dostępne atlasy hematologiczne
23
IMMUNOPATOLOGIA
1. Zakład Immunopatologii Chorób Zakaźnych i Pasożytniczych WUM
ul. Pawińskiego 3c;02-106 Warszawa
tel. (22) 5720709
2. Zakład Immunologii Klinicznej Instytutu Transplantologii im. Prof. Tadeusza Orłowskiego
WUM
ul. Nowogrodzka 59; 02-006 Warszawa
tel.: (22) 5021260
- kierownik Katedry/Zakładu
Prof. dr hab. n. med. Marek Radkowski
Prof. dr hab. Andrzej Górski
- godziny przyjęć w sprawach studenckich
Zakład Immunopatologii Chorób Zakaźnych i Pasożytniczych WUM: pn. i pt. 9.30 -13.30
Zakład Immunologii Klinicznej WUM: 9.30 – 14.00
lub w innych godzinach po uprzednim ustaleniu telefonicznym.
- osoba odpowiedzialna za dydaktykę
Prof. dr hab. Maria Nowaczyk
Dr Agnieszka Pawełczyk
- roczny wymiar wykładów i ćwiczeń (punkty ECTS)
20 godzin wykładów
40 godzin ćwiczeń
- miejsce wykładów i ćwiczeń
1. Pracownie laboratoryjne Zakład Immunopatologii Chorób Zakaźnych i Pasożytniczych
WUM.
2. Zakład Immunologii Klinicznej Instytutu Transplantologii WUM.
24
2. CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU
Podstawowym celem nauczania przedmiotu jest zapoznanie studentów z rodzajami
zaburzeń układu immunologicznego, z mechanizmami chorób o podłożu immunologicznym
oraz z zasadami immunodiagnostyki.
Na treść nauczania składają się następujące elementy: podstawy immunogenetyki,
mechanizmy odpowiedzi immunologicznej i ich znaczenie w rozwoju schorzeń o podłożu
autoimmunizacyjnym, nadwrażliwości i niedoborów układu odpornościowego, nowe trendy
w immunomodulacji, lekooporne infekcje i potencjalne zastosowanie fagów w ich
zwalczaniu, etyka badań klinicznych.
Podczas ćwiczeń laboratoryjnych studenci zdobywają wiedzę na temat praktycznych
aspektów diagnostyki immunologicznej, kształtują umiejętności praktycznego doboru testów
do diagnostyki zaburzeń układu odpornościowego, ich właściwej interpretacji
i wykorzystania.
3. PROGRAM NAUCZANIA
-Tematy wykładów:
- Subpopulacje limfocytów, praktyczne znaczenie ich zróżnicowania
-Immunologia miażdżycy
- Tło immunologiczne glomerulopatii
- Zakażenia bakteryjne, wirusowe i grzybicze
- Genetyczne uwarunkowania schorzeń immunologicznych
- Wybrane choroby o podłożu immunologicznym
- Immunologia rozrodu
- Metody badań immunologicznych i ich praktyczne znaczenie
- Leki immunosupresyjne i ich wpływ na odpowiedź immunologiczną
- Cytokiny i ich znaczenie w funkcji układu odpornościowego i immunopatologii oraz
możliwości stosowania w terapii
- Etyka w badaniach klinicznych
- Bakteriofagi i ich znaczenie w terapii
- Tematy ćwiczeń:
w Zakładzie Immunologii Klinicznej:
Ćwiczenia obejmują prezentacje metod i interpretację wyników diagnostycznych
immunologicznych badań przy ich użyciu:
- cytometrii przepływowej (fluorescencja dwu i trójkolorowa);
- hodowli tkanek (stymulacja miogenami swoistymi i nieswoistymi;
- immunoenzymatycznej (ELISA);
25
- izotopowych (w pracowni izotopowej klasy III i Z);
- serologicznych (oznaczania preformowanych przeciwciał - % PRA, crossmatch dla doboru
do transplantacji narządów unaczynionych;,
- genetycznych (oznaczanie ekspresji antygenów zgodności tkankowej klasy I i II
u potencjalnych biorców narządów);
- oznaczanie poziomu przeciwciał przeciw antygenom zgodności tkankowej klasy I i II
w Luminezie;
- stosowania metod immunosupresji klinicznej;
- metody tworzenia i stosowania norm dla poszczególnych metod immunologicznych
-w Zakładzie Immunopatologii Chorób Zakaźnych i Pasożytniczych
1. Zaburzenia układu immunologicznego jako konsekwencja zakażeń wirusowych,
bakteryjnych i pasożytniczych.
Podstawowe zasady pobierania materiału do badań immunologicznych.
Ocena stanu odporności pacjenta.
2.Techniki biologii molekularnej w diagnostyce zaburzeń układu immunologicznego
- diagnostyka immunologiczna chorób wirusowych, bakteryjnych i pasożytniczych.
- diagnostyka molekularna patogenów atakujących układ immunologiczny ( na wybranych
przykładach).
- omówienie i interpretacja wyników badań laboratoryjnych.
3. Nadwrażliwość
- klasyfikacja i patogeneza;
- metody diagnostyczne nadwrażliwości, w tym diagnostyka chorób alergicznych;
- omówienie i interpretacja wyników badań laboratoryjnych.
4. Niedobory odporności
- klasyfikacja i podłoże niedoborów odporności;
- konsekwencje zaburzeń odporności;
- diagnostyka niedoborów immunologicznych;
- problematyka szczepień u pacjentów z niedoborami odporności;
- omówienie i interpretacja wyników badań laboratoryjnych.
5. Autoimmunizacja
- mechanizmy patogenezy - podłoże chorób autoimmunizacyjnych;
- diagnostyka laboratoryjna chorób autoimmunologicznych;
- omówienie i interpretacja wyników badań laboratoryjnych.
6. Immunoprofilaktyka i immunoterapia
26
METODY ORGANIZACJI PRACY
Przedmiot prowadzony jest przez 2 Zakłady Warszawskiego Uniwersytetu
Medycznego. Pierwsza część zajęć odbywa się w Zakładzie Immunologii Klinicznej, druga
w Zakładzie Immunopatologii Chorób Zakaźnych i Pasożytniczych.
Metody organizacji pracy:
1. Wykłady i prezentacje multimedialne.
2. Ćwiczenia laboratoryjne.
3. Demonstracje.
FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA
Po pierwszej części zajęć przeprowadzane jest kolokwium, którego pozytywny wynik
stanowi podstawę dopuszczenia do egzaminu końcowego. Warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest
obecność, ocena przygotowanej przez każdego studenta krótkiej prezentacji, będącej
teoretycznym wprowadzeniem w tematykę zajęć oraz zaliczenie części praktycznej.
W przypadku nieobecności konieczne jest zaliczenie danej partii materiału u osoby
prowadzącej. Przedmiot kończy się egzaminem pisemnym, obejmującym wszystkie treści
programu nauczania i wpisaniem oceny do indeksu.
6. LITERATURA OBOWIĄZKOWA
1. Gołąb J., Jakóbisiak M., Lasek W., Stokłosa T.: Immunologia. Wydawnictwo Naukowe
PWN. Warszawa 2013.
2. Kowalski M.: Immunologia kliniczna. Mediton, Łódź 2000.
3. Lasek W.: Immunologia. Podstawowe zagadnienia i aktualności. Wydawnictwo naukowe
PWN, Warszawa 2009.
4. Playfair J.H.L., Chain B.M.: Immunologia w zarysie. Wydawnictwo lekarskie PZWL,
Warszawa 2005.
5. Nowaczyk M., Górski A: Podstawy Immunologii Klinicznej (cz. I i II), Oficyna
Wydawnicza WUM. Warszawa 2003.
6. Zembala M., Górski A.: Zarys immunologii klinicznej. Wydawnictwo Lekarskie PZWL,
Warszawa 2001.
7. LITERATURA ZALECANA
1) Robert R. Rich: “Clinical Immunology. Principles and Practice. (third edition) – 2012,
ISBN:
9780723436911.
2) Mark H.Beers, Robert S. Porter, Thomas V.Jones, Justin L. Kaplan, Michael Berkwits:
“The
Merck Manual of Diagnosis and Therapy” – 2006, 18 wydanie, 13 rozdział, str. 1320-1380,
27
3) Philips Hornick, Marlene Rose: „Transplantation Immunology” (Methods In molecular
biology ™) – 2006, Human Press Inc.
4) Badania immunogenetyczne w transplantologii i diagnostyce: praca zbiorowa
pod redakcją Katarzyny Boguni-Kubik, wydawca I-BIS, rok 2012,
ISBN: 978-83-61512-40-0
Spis literatury zalecanej jest uaktualniany w każdym roku akademickim i podawany jest na
początku zajęć. Obejmuje przede wszystkim najnowsze artykuły naukowe dotyczące
poszczególnych zagadnień omawianych podczas ćwiczeń i wykładów.
28
PRAKTYCZNA NAUKA ZAWODU KATEDRA BIOCHEMII I CHEMII KLINICZNEJ
Zakład Laboratoryjnej Diagnostyki Medycznej
ul Banacha 1, 02-097 Warszawa, tel/fax (022) 5720-735
Kierownik Katedry: Prof. dr hab. Grażyna Nowicka
Osoby odpowiedzialne za dydaktykę: dr n. farm. Ewa Skarżyńska
Miejsce i wymiar zajęć:
Przedmiot jest nauczany w wymiarze 90 godzin ćwiczeń.
Zajęcia odbywają się w Centralnym Laboratorium Państwowego Szpitala Klinicznego
Dzieciątka Jezus w Warszawie - ul. Lindley’a 4, 02-005 Warszawa
Cel nauczania i zakres przedmiotu
Zagadnienia realizowane w ramach przedmiotu dotyczą zasad pracy w medycznym
laboratorium diagnostycznym, zgodnie z obowiązującymi standardami kształcenia. Celem
nauczania jest zapoznanie studentów ze strukturą medycznego laboratorium diagnostycznego
i jego całodobowym funkcjonowaniem z wyszczególnieniem pracy w trybie pilnym
i planowym oraz nabycie umiejętności bezpiecznej pracy z biologicznym materiałem
klinicznym (różne rodzaje materiału – zasady przyjmowania materiału na badania
wykonywane w laboratorium oraz przygotowanie do transportu w przypadku ich
wykonywania poza laboratorium).
Zakres przedmiotu obejmuje:
Poznanie i praktyczne stosowanie zasad przyjmowania zleceń na badania laboratoryjne
w Sektorze Rejestracji i Dystrybucji materiału do badań (formularze skierowań, istotne dane
osobowe na nich zawarte, ochrona danych osobowych).
Poznanie i praktyczne stosowanie zasad postępowania z przyjętym materiałem (oznakowania
kodowe i identyfikacja próbek różnych materiałów klinicznych).
Nabycie umiejętności oceny przydatności materiału biologicznego do wykonania zlecanych
badań (właściwe pobranie materiału, właściwy antykoagulant do odpowiednich badań,
właściwa objętość próbki oraz ocena makroskopowa przyjętego materiału do badań na
obecność skrzepów, hemolizy, lipemii itd.).
Poznanie i praktyczne stosowanie zasad prawidłowego przygotowania materiału do badań
w laboratorium (oznakowanie materiału, wirowanie, ewentualne rozcieńczanie wstępne
właściwe dla oznaczenia, mrożenie i rozmrażanie próbek w szczególnych przypadkach).
Poznanie i praktyczne stosowanie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy w medycznym
laboratorium diagnostycznym.
Nabycie umiejętności poprawnej eksploatacji aparatury laboratoryjnej (czynności
konserwacyjne, postępowanie w przypadkach awarii).
29
Poznanie i praktyczne stosowanie zasad postępowania dla zapewnienia jakości analitycznej
badań laboratoryjnych (kalibracje i okres jej ważności, stosowane odczynniki i terminy ich
trwałości, systemy kontroli jakości wewnątrz- i zewnątrzlaboratoryjnej).
Uzyskanie praktycznej umiejętności wykonywania podstawowych oznaczeń laboratoryjnych
z zakresu:
Hematologii
Układu hemostazy
Chemii klinicznej
Monitorowania stężeń leków
Immunologii ogólnej
Immunochemii, alergologii
Serodiagnostyki wirusologicznej
Analityki ogólnej
Poznanie pojęcia wyniku: jakościowego, półilościowego i ilościowego, a także opisowej
formy wyniku oraz właściwego komentarza do testu oznaczenia.
Poznanie zasad postępowania w przypadku uzyskania wartości krytycznych wyniku badania
laboratoryjnego.
Poznanie procesu walidacji i autoryzacji wyniku badania laboratoryjnego.
Szczegółowy program zajęć
Przyjmowanie, rejestracja i dystrybucja materiału
Zasady wydawania wyników (recepcja)
Badania z zakresu hematologii (morfologia krwi obwodowej)
Badania z zakresu analityki ogólnej (badanie ogólne moczu i kału)
Badania z zakresu chemii klinicznej i terapii monitorowanej
Oznaczenia immunochemiczne
Zasady postępowania w przypadku wykonywania badań pilnych
Metody organizacji pracy i formy kontroli
Zajęcia odbywają się raz w tygodniu przez cały semestr zimowy. Warunkiem zaliczenia
przedmiotu jest obecność na wszystkich zajęciach i zaliczenie kolokwium końcowego
u osoby odpowiedzialnej za realizację zajęć. W przypadku nieobecności na zajęciach
obowiązuje przedłożenie zwolnienia lekarskiego.
Literatura
Wożniak M. (red.): Chemia kliniczna. Elsevier Urban & Partner, Wrocław.
Dembińska-Kieć A., Naskalski J. (red.): Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii
klinicznej. Elsevier Urban & Partner, Wrocław.
30
Angielski S., Jakubowski Z., Dominiczak M.H. (red.): Biochemia kliniczna. PERSEUSZ,
Sopot 1997, wyd.2.
Tomaszewski J.J.: Diagnostyka laboratoryjna. PZWL, Warszawa.
Wallach J. (red.): Interpretacja badań laboratoryjnych. Medipage, Warszawa.
Solnica B. : Diagnostyka laboratoryjna. PZWL, Warszawa 2013, wyd. 1
Diagnostyka Laboratoryjna – czasopismo wydawane przez PTDL.
Badanie i Diagnoza – czasopismo wydawane przez Fundację Rozwoju Diagnostyki
Laboratoryjnej.
31
PROPEDEUTYKA MEDYCYNY Z ELEMENTAMI INTERNY
Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii Instytutu Stomatologii
02-005 Warszawa, ul. Lindleya 4; Tel. 22 502 11 44; E-mail. [email protected]
Kierownik Zakładu: Prof. dr hab. n. med. Piotr Pruszczyk
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: Dr n. med. Anna Lipińska,
godziny przyjęć w sprawach studenckich: 8-12
roczny wymiar: wykładów – 15 godz., seminariów- 30 godz., ćwiczeń – 45 godz.
zajęcia odbywają się w Klinice Chorób Wewnętrznych i Kardiologii Warszawa ul. Lindleya 4
(pawilon nr 3 ) i Klinice Medycyny Transplantacyjnej i Nefrologii, Warszawa ul.
Nowogrodzka 59 (pawilon nr 2)
Cel nauczania i zakres przedmiotu:
Zapoznanie studentów analityki medycznej z podstawową wiedzą z zakresu procesów
patofizjologicznych i objawów klinicznych najczęstszych schorzeń internistycznych.
Przekazanie podstaw dotyczących ich rozpoznawania ze szczególnym uwzględnieniem metod
laboratoryjnych, interpretacji wyników badań dodatkowych oraz leczenia i profilaktyki.
Program nauczania (Klinika Chorób Wewnętrznych i Kardiologii):
Tematy wykładów:
Miażdżyca, powikłania, prewencja
Choroba wieńcowa. Zawał serca
Niewydolność serca
Zaburzenia rytmu serca
Nadciśnienie tętnicze
Cukrzyca
Choroby płuc
Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa
Nagłe zatrzymanie krążenia. Zasady postępowania reanimacyjnego.
Tematy seminariów:
Organizacja pracy w Klinice. Zasady badania chorego
Ocena stanu ogólnego chorego. Badanie głowy i szyi
Badanie układu krążenia
Badanie obwodowego układu krążenia
32
EKG
Badanie układu oddechowego
Badanie układu pokarmowego
Badanie układu moczowego
Ocena stanu neurologicznego i psychicznego
Tematy ćwiczeń: Przedstawienie przypadków klinicznych ze szczególnym uwzględnieniem
i interpretacją badań laboratoryjnych.
Program nauczania (Klinika Medycyny Transplantacyjnej i Nefrologii):
Tematy wykładów:
Ostra i przewlekła niewydolność nerek.
Choroby układu moczowego: zakażenia układu moczowego, kamica dróg moczowych,
kłębuszkowe zapalenia nerek, nefropatie wtórne.
Żółtaczki. Wirusowe zapalenia wątroby.
Najczęstsze choroby przewodu pokarmowego – choroba refluksowa przełyku, choroba
wrzodowa, zapalenia jelit.
Gruźlica i inne najczęstsze choroby zakaźne (z wyłączeniem wzw).
Tematy seminariów:
Zaburzenia jonowe i gospodarki kwasowo-zasadowej oraz metody leczenia nerkozastępczego.
Diagnostyka chorób hematologicznych: niedokrwistości, skazy krwotoczne.
Marskość wątroby. Ostre schorzenia jamy brzusznej z uwzględnieniem wskazań do leczenia
operacyjnego.
Nowotwory, epidemiologia, obraz kliniczny najczęściej rozpoznawanych nowotworów.
Pacjent z chorobą nowotworową.
Symptomatologia i diagnostyka chorób tarczycy.
Zakażenia i posocznica.
Chory z podejrzeniem udaru mózgu.
Tematy ćwiczeń:
Omówienie wyników badań wykonanych metodą mefelometryczną, metodami
serologicznymi i PCR a także badań immunologicznych z zastosowanie aparatu Luminex.
Badania związane z dializoterapią.
Terapia monitorowana.
33
Omówienie historii chorób oraz wyników badań.
Metody organizacji pracy. Formy kontroli i ocena wyników nauczania.
Obowiązuje przygotowanie się do zajęć na podstawie podręczników i dostępnych
konspektów. Asystenci kontrolują w czasie ćwiczeń znajomość obowiązującego materiału.
W ostatnim dniu ćwiczeń odbywa się ustne kolokwium zaliczeniowe u Kierownika Kliniki
lub u adiunktów Kliniki.
Literatura obowiązkowa:
Szczeklik A.: Choroby wewnętrzne. Medycyna Praktyczna, 2011
Kokot F.: Diagnostyka różnicowa objawów chorobowych. PZWL, 2007
Literatura zalecana
Herold G.: Medycyna wewnętrzna. PZWL, 2008
Januszewicz W., Kokot F.: Interna. PZWL. Warszawa, 2002
34
TOKSYKOLOGIA
KATERTA TOKSYKOLOGII STOSOWANEJ
02-097 Warszawa, ul. Banacha 1, tel. (022) 5720760
Kierownik Katedry: dr hab. n. med. Ireneusz Piotr Grudziński
Odpowiedzialna za dydaktykę: dr n. farm. Anna Małkowska
godziny przyjęć w sprawach studenckich poniedziałek -piątek 1000
-1400
Roczny wymiar wykładów i ćwiczeń
15 godzin wykładów, 30 godzin ćwiczeń
Punkty ETCS - 3
Miejsce wykładów – sale wykładowe w gmachu Wydziału Farmaceutycznego ul. Banacha
1
Miejsce ćwiczeń – Katedra Toksykologii Stosowanej, ul. Banacha 1
CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU
Celem przedmiotu jest zapoznanie się studentów ze specyfiką współczesnych zatruć,
źródłami zagrożeń i działaniami profilaktycznymi z uwzględnieniem koncepcji
bezpieczeństwa chemicznego. Omówione zostaną podstawowe pojęcia toksykologiczne
dotyczące toksyczności, oceny skutków działania substancji toksykologicznych,
terminologia stosowana w ustawodawstwie dotyczącym środków chemicznych.
Przedstawione zostaną losy ksenobiotyków w ustroju, mechanizmy działania toksycznego
i zasady postępowania w zatruciach.
PROGRAM NAUCZANIA
Tematy wykładów
1. Cele i zadania toksykologii.
2. Podstawowe pojęcia i definicje w toksykologii.
3. Losy ksenobiotyków w ustroju i ich działanie toksyczne.
4. Biotransformacja ksenobiotyków.
5. Mechanizmy działania substancji toksycznych
35
6. Toksykokinetyka.
7. Postępowanie w zatruciach, odtrutki, ośrodki ostrych zatruć.
Tematy ćwiczeń
1. Oznaczanie alkoholu metylowego we krwi metodą kolorymetryczną.
2. Oznaczania alkoholu etylowego we krwi metodą GC/MS.
3. Oznaczanie hemoglobiny tlenkowej (HbCO) we krwi.
4. Identyfikacja pochodnych kwasu barbiturowego i glimidu w moczu.
5. Oznaczanie barbituranów i glimidu w surowicy metodą spektrofotometryczną.
6. Oznaczanie kwasu ∆-aminolewulinowego w moczu jako wskaźnika narażenia na
ołów.
7. Zastosowanie toksykokinetyki w diagnostyce zatrucia ostrego salicylanami.
FORMY KONTROLI I OCENY WYNIKÓW NAUCZANIA
Szczegółowe warunki zaliczenia przedmiotu oraz terminy wykonywanych ćwiczeń są podane
na tablicy ogłoszeń przy pracowni toksykologii.
Warunkiem zaliczenia pracowni jest wykonanie wszystkich ćwiczeń przewidzianych
w programie oraz zdanie kolokwium.
Przedmiot kończy się pisemnym egzaminem.
LITERATURA OBOWIĄZKOWA
Toksykologia współczesna pod redakcją prof. Seńczuka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL,
Warszawa 2005
LITERATURA ZALECANA
Podstawy toksykologii, Casaret & Doull Wydanie polskie pod redakcją Barbary Zielińskiej-
Psui i Andrzeja Sapoty, Wydawnictwo MedPharm Polska 2014
36
TOKSYKOLOGIA
ZAKŁAD BADANIA ŚRODOWISKA
02-097 Warszawa, ul. Banacha 1,tel. (22) 572 07 95
KIEROWNIK ZAKŁADU: prof. dr hab. Grzegorz Nałęcz-Jawecki
Godziny przyjęć w sprawach studenckich: środa 10-12
Roczny wymiar wykładów i ćwiczeń (punkty ECTS) – 30 godzin (15 godzin wykłady,
15 godzin ćwiczenia)
Miejsce wykładów i ćwiczeń: Wydział Farmaceutyczny WUM, ul. Banacha 1, Zakład
Badania Środowiska
CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU
Wykłady i ćwiczenia obejmują dwie tematyki – epidemiologię kliniczną
i środowiskową oraz mutagenezę środowiskową.
Epidemiologia: celem nauczania jest przekazanie studentom wiedzy na temat podstaw
epidemiologii klinicznej, chorób zakaźnych i epidemiologii środowiskowej oraz
w medycynie pracy.
Mutageneza środowiskowa: celem nauczania jest przekazanie studentom wiedzy na
temat zagrożeń genetycznych wynikających z zanieczyszczenia środowiska różnymi
czynnikami fizycznymi i chemicznymi a także nauczenie wykonywania bakteryjnych
testów krótkoterminowych do oceny właściwości genotoksycznych i mutagennych
związków chemicznych.
PROGRAM NAUCZANIA
Tematy wykładów (15 godzin)
- Ksenobiotyki w środowisku - działanie mutagenne związków chemicznych
- Krótkoterminowe testy do wykrywania związków genotoksycznych
- Działanie rakotwórcze substancji chemicznych
- Podstawy epidemiologii klinicznej
- Epidemiologia chorób zakaźnych
- Epidemiologia środowiskowa i epidemiologia w medycynie pracy
Tematy ćwiczeń i seminariów (15godzin)
- Opracowanie i przedstawienie przykładów badań klinicznych nad lekiem
- Zaprojektowanie pełnego badania epidemiologicznego
- Rozwiązywanie zadań epidemiologicznych dotyczących w/w tematów
- Wykrywanie zagrożeń w środowisku przyrodniczym i w środowisku pracy
w ujęciu jednostkowym i populacyjnym
- Procedury wykonywania wybranych testów krótkoterminowych do
wykrywania związków genotoksycznych i mutagennych
- Metody analizy i opracowywania wyników testów do oceny właściwości
genotoksycznych i mutagennych
37
-tematy seminariów - brak
METODY ORGANIZACJI PRACY
Wykłady i ćwiczenia odbywają się w semestrze zimowym w wymiarze 30 godzin
i są obowiązkowe. Wykłady mają za zadanie przybliżenie studentom znaczenia pojęć
związanych z epidemiologią kliniczną i środowiskową, toksykologią genetyczną, zapoznanie
z metodami oceny właściwości mutagennych i kancerogennych związków chemicznych.
Ćwiczenia mają charakter praktyczny, stanowią rozwinięcie wiedzy teoretycznej
przekazywanej na wykładach.
Studenci na ćwiczeniach laboratoryjnych pracują w 2-3 osobowych zespołach
(mutageneza) lub 6 osobowych (epidemiologia). W przypadku nieobecności losowo
uzasadnionej (zwolnienie lekarskie) student obowiązany jest wykazać się znajomością
opuszczonego tematu w terminie uzgodnionym z prowadzącym.
FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA
Efekty nauczania oceniane są na podstawie bieżącej realizacji ćwiczeń praktycznych.
Zaliczenie ćwiczeń część Epidemiologia kliniczna i środowiskowa: w formie opracowania
i prezentacji multimedialnej
Zaliczenie ćwiczeń część Mutageneza środowiskowa: Warunkiem zaliczenia ćwiczeń jest
obecność na wszystkich zajęciach praktycznych oraz wykładach, wykonanie oznaczeń
genotoksyczności związków chemicznych w omawianych testach krótkoterminowych
a następnie przygotowanie sprawozdania oraz prezentacji multimedialnej.
LITERATURA OBOWIĄZKOWA
1. Nałęcz-Jawecki G, Bonisławska A, Skrzypczak A., Demkowicz-Dobrzański K.
Ekotoksykologia Testy oceny toksyczności i genotoksyczności. Zakład Badania
Środowiska, Warszawski Uniwersytet Medyczny. 2010.
2. Nałęcz-Jawecki G [red.], Demkowicz-Dobrzański K., Świętochowska B., Bonisławska
A.; Higiena i epidemiologia; Zakład Badania Środowiska, Akademia Medyczna. 2005.
1. LITERATURA ZALECANA
1. Jędrychowski Wiesław: Epidemiologia w medycynie klinicznej i zdrowiu
publicznym. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2010.
2. Bzdęga Jerzy, Gębska-Kuczerowska Anita: Epidemiologia w zdrowiu publicznym.
Wydawnictwo lekarskie PZWL, Warszawa 2010.
3. Jędrychowski Wiesław: Epidemiologia wprowadzenie i metody badań.
Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1999.
4. Brzeziński Zbigniew J., Szamotulska Katarzyna: Epidemiologia Kliniczna,
Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008.
5. R. Beaglehole, R. Bonita, T. Kjellstrom: Podstawy epidemiologii, Tłumaczenie
pod red. Szeszeni-Dąbrowska; IMP, Łódź 2002.
6. Leon Jabłoński, Irena Dorota Karwat: Podstawy epidemiologii ogólnej,
epidemiologia chorób zakaźnych, Czelej, Lublin 2002.
7. Sawicki Feliks: Elementy Statystyki dla Lekarzy, PZWL, Warszawa 1982.
38
8. Mortelmans K., Zeiger E., 2000; The Ames Salmonella/microsome mutagenicity
assay. Mutat. Res. 455: 29-60.
9. Quillardet P., Hofnung M., 1985: The SOS chromotest a colorimetric bacterial
assay for genotoxins: procedures. Mutat. Res. 147: 65 – 78.
10. ISO 13829 (2000): Water quality Determination of the genotoxicity of water and
waste water using the Umu-test .
11. T. A. Brown Genomy - Wyd. 2 zm. - Warszawa : Wydawnictwo Naukowe PWN,
2009.
12. P.G. Wells, K. Lee, C. Blaise Eds Microscale Aquatic Toxicology - Advances,
Techniques and Practice, , CRC Lewis Publishers, Florida 1996.
39
BAKTERIOFAGI W MEDZCZNIE – zajęcia fakultatywne
Zajęcia fakultatywne dla studentów studiów jednolitych magisterskich kierunku
analityka medyczna Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Medycyny
Laboratoryjnej na rok akademicki 2016/2017
1. NAZWA PRZEDMIOTU: „Bakteriofagi w medycynie"
- Katedra/Zakład, adres, telefon
Zakład Immunologii Klinicznej
Instytutu Transplantologii im. prof. Tadeusza Orłowskiego
Warszawski Uniwersytet Medyczny
02-006 Warszawa, ul. Nowogrodzka 59; tel. (022) 502-12-60
- kierownik Katedry/Zakładu
prof. dr hab. med. Andrzej Górski
- godziny przyjęć w sprawach studenckich
poniedziałki od 9:00 do 12:00
- osoba odpowiedzialna za dydaktykę
dr n. biol. lek. Ryszard Międzybrodzki
- roczny wymiar wykładów i ćwiczeń (punkty ECTS):
1 punkt ETCS
- miejsce wykładów i ćwiczeń:
Zakład Immunologii Klinicznej Instytutu Transplantologii WUM Kampus Lindleya, pawilon
nr 1 ul. Nowogrodzka 59, 02-006 Warszawa
2. CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU
Zapoznanie studentów z obecnym stanem wiedzy na temat wirusów bakteryjnych
(bakteriofagów), ich biologią i wpływem na środowisko i organizm człowieka. Zapoznanie
z nowymi metodami profilaktycznymi i terapeutycznymi rozwijającymi się dzięki postępowi
w biotechnologii bakteriofagów, w szczególności mogącymi mieć zastosowanie w walce
z antybiotykoodpornymi zakażeniami bakteryjnymi, takimi jak terapia fagowa. Zdobycie
wiedzy w zakresie celów i zasad prowadzenia różnych rodzajów eksperymentów
medycznych. Kształcenie umiejętności powiązania wiedzy nabytej z praktyczną oraz
samodzielnej analizy naukowej literatury medycznej i jej prezentacji.
4. METODY ORGANIZACJI PRACY
Cotygodniowe 3-godzinne zajęcia (łącznie 15 godz. seminariów).
3. PROGRAM NAUCZANIA – tematy seminariów
40
1. Wirusy bakterii – przyjaciele czy wrogowie?
Kryzys antybiotykoterapii – przyczyny, znaczenie i konsekwencje. Odkrycie
bakteriofagów; wstęp do biologii bakteriofagów; izolacja i hodowla bakteriofagów;
mechanizm działania przeciwbakteryjnego fagów; fagi zjadliwe i łagodne; profagi; rola
fagów w środowisku; bakteriofagi kodujące toksyny Shiga, stabilność fagów w różnych
warunkach i ich penetracja tkankowa - znaczenie praktyczne. Unikalne właściwości
bakteriofagów umożliwiające ich zastosowanie w leczeniu zakażeń wywołanych przez
bakterie, które nabyły oporność na antybiotyki; synergizm fagowo-antybiotykowy; fagi
i biofilm. Zastosowanie metody phage display.
2. Zastosowanie fagów w zwalczaniu zakażeń bakteryjnych
Rodzaje preparatów fagowych, sposoby ich przygotowania i zakres zastosowania;
typowanie fagowe - zastosowanie i zasady wykonywania. Historia terapii fagowej
w Polsce i na świecie; wyniki badań na modelach zwierzęcych; aktualne badania
kliniczne w zakresie fagoterapii i ich rola w jej rozwoju; zastosowanie bakteriofagów
w przemyśle spożywczym i rolnictwie; endolizyny bakteryjne. Zastosowanie fagów
w diagnostyce laboratoryjnej.
3. Immunologia bakteriofagów
Immunomodulujące działanie fagów; rola fagów w procesie zapalnym; fagi
w transplantologii, fagi a proces nowotworzenia. Przeciwciała antyfagowe – sposoby
monitorowania, dynamika powstawania i znaczenie kliniczne. Fagi a wirusy patogenne
dla człowieka – potencjalne mechanizmy działania.
4. Zasady terapii fagowej antybiotykoopornych zakażeń bakteryjnych i jej zastosowanie
w praktyce klinicznej
Prawne i etyczne aspekty terapii fagowej; eksperyment badawczy a leczniczy; świadoma
zgoda pacjenta. Wskazania do terapii fagowej; kryteria kwalifikacji do terapii, kryteria
wyłączenia z terapii; badania diagnostyczne wykonywane w związku z kwalifikacją do
terapii fagowej. Protokoły terapii fagowej - drogi podania, dawkowanie i czas terapii;
monitorowanie terapii; wskazania do wykonywania kontrolnych posiewów i typowania
fagowego; przerwanie terapii; leczenie zakażeń mieszanych i inne sytuacje szczególne.
Wyniki zastosowania fagoterapii w leczeniu przewlekłych zakażeń bakteryjnych;
bezpieczeństwo terapii fagowej. Opisy przypadków klinicznych; fagoterapia przewlekłego
bakteryjnego zapalenia gruczołu krokowego; mechanizm, monitorowanie, występowanie
i znaczenie kliniczne zjawiska fagooporności.
5. FORMY KONTROLI I OCENA WYNIKÓW NAUCZANIA
Test sprawdzający z oceną i wpisem jego zaliczenia w indeksie.
6. LITERATURA OBOWIĄZKOWA
41
1. Kunicki-Goldfinger W. J. H. Życie bakterii. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
2007.
2. Letarov A.V., Golomidova A.K., Tarasyan K.K. Ecological basis for rational phage
therapy. Acta Naturae, 2010; 2: 60-72.
3. Górski A., Międzybrodzki R., Borysowski J. i współpr. Phage as a modulator of immune
responses: practical implications for phage therapy. Advances in Virus Research, 2012;
83: 41-71.
4. Międzybrodzki R., Borysowski J., Weber-Dąbrowska B. i współpr. Clinical aspects of
phage therapy. Advances in Virus Research, 2012; 83: 73-121.
5. Kodeks Etyki Lekarskiej.
6. Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty z dnia 05. 12. 1996 r.
7. LITERATURA UZUPEŁNIAJĄCA
1. Abedon S.T. Bacterial 'immunity' against bacteriophages. Bacteriophage, 2012; 2: 50-54.
2. Borysowski J., Górski A. Zastosowanie metody phage display w eksperymentalnej terapii
onkologicznej. Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 2004; 58: 100-107.
3. Borysowski J., Łobocka M., Międzybrodzki R., Weber-Dąbrowska B., Górski A.:
Potential of bacteriophages and their lysins in the treatment of MRSA: current status and
future perspectives. BioDrugs, 2011; 25:347-355.
4. Borysowski J., Międzybrodzki R., Górski A. (red.). Phage Therapy: Current Research
and Applications. Norfolk: Caister Academic Press, 2014.
5. Budynek P., Dabrowska K., Skaradziński G., Górski A. Bacteriophages and cancer.
Archives of. Microbiology, 2010; 192: 315-320.
6. Chan B.K., Abedon S.T. Bacteriophages and their enzymes in biofilm control. Current
Pharmaceutical Design, 2015; 21: 85-99.
7. Chan B.K., Abedon S.T., Loc-Carrillo C. Phage cocktails and the future of phage therapy.
Future Microbiology, 2013; 8: 769-783.
8. Clark J.R., March J.B. Bacteriophages and biotechnology: vaccines, gene therapy and
antibacterials. Trends in Biotechnology, 2006; 24: 212-218.
9. Figura G., Budynek P., Dąbrowska K. Bakteriofag T4: molekularne aspekty infekcji
komórki bakteryjnej, rola białek kapsydowych. Postępy Higieny i Medycyny
Doświadczalnej, 2010; 64: 251-261.
10. Fortuna W., Międzybrodzki R., Weber-Dąbrowska B., Górski A.: Bacteriophage therapy
in children: Facts and prospects. Medical Science Monitor, 2008; 14: RA126-132.
11. Górski A., Weber-Dąbrowska B., Międzybrodzki R., Fortuna W., Hanecki R.:
Perspektywy terapii fagowej w urologii. Przegląd Urologiczny, 2004; 5: 8-10.
12. Kutter E. Phage therapy: bacteriophages as natural self-limiting antibiotics. W: Pizzorno
J. i Murray M. (red.) Vol. 1. Textbook of natural medicine, Churchill Livingstone,
Philadelphia, PA. 2005; pp 1147-1161.
13. Labrie S.J., Samson J.E., Moineau S. Bacteriophage resistance mechanisms. Nature
Reviews Microbiology, 2010; 8: 317-327.
42
14. Letkiewicz S., Międzybrodzki R., Kłak M., Bubak B., Jończyk E., Weber-Dąbrowska B.,
Górski A.: The perspectives of the application of phage therapy in chronic bacterial
prostatitis. FEMS Immunology and Medical Microbiology, 2010; 60: 99-112.
15. Loc-Carrillo C., Abedon ST. Pros and cons of phage therapy. Bacteriophage, 2011; 1:
111-114.
16. Piekarowicz A. Podstawy wirusologii molekularnej. Wydawnictwo Naukowe PWN,
Warszawa 2004.
17. Schofield D.A., Sharp N.J., Westwater C. Phage-based platforms for the clinical detection
of human bacterial pathogens. Bacteriophage, 2012; 2: 105-283.
18. Sillankorva S.M., Oliveira H., Azeredo J. Bacteriophages and their role in food safety.
International Journal of Microbiology, 2012: 863945.
19. Summers W.C. The strange history of phage therapy. Bacteriophage, 20121; 2: 130-133.
20. Wnukiewicz-Kozłowska A. Eksperyment medyczny na organizmie ludzkim w prawie
międzynarodowym i europejskim. Dom Wydawniczy ABC. Warszawa 2004.
43
DIAGNOSTYKA ENDOKRYNOLOGICZNA - zajęcia fakultatywne
KATEDRA BIOCHEMII I CHEMII KLINICZNEJ Zakład Chemii Klinicznej i Diagnostyki
Laboratoryjnej
ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa, tel./fax. (022) 5720 735
Kierownik Katedry: prof. dr hab. Grażyna Nowicka
Kierownik Zakładu: dr hab. Grażyna Sygitowicz
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: dr hab. Grażyna Sygitowicz
Miejsce i wymiar zajęć z diagnostyki endokrynologicznej:
Zajęcia obejmują 30 godzin, w tym: 15 godzin wykładów 15 godzin ćwiczeń.
W roku akademickim 2018/2019 wszystkie formy zajęć (wykłady i ćwiczenia) będą
prowadzone w Centrum Biblioteczno-Informatycznym w Sali 123, ul. Żwirki i Wigury 61,
02-091 Warszawa.
Punkty ECTS - 2
CEL NAUCZANIA I ZAKRES PRZEDMIOTU:
Celem nauczania przedmiotu jest zapoznanie studentów z biochemicznymi parametrami
diagnostycznymi stosowanymi w rozpoznawaniu, monitorowaniu, prognozowaniu przebiegu
zaburzeń endokrynologicznych oraz ocenie efektywności ich leczenia. Daje możliwość
uzupełnienia informacji dotyczących czynności wydzielniczej gruczołów dokrewnych,
mechanizmów działania hormonów. Pozwala na poznanie objawów klinicznych oraz
kryteriów rozpoznawania zaburzeń czynności gruczołów dokrewnych (w stanach ich
niedoczynności/nadczynności) oraz właściwej interpretacji wyników badań hormonalnych.
Znajomość powyższych zagadnień jest niezbędna w procesie właściwego kształcenia
studentów analityki medycznej.
PROGRAM NAUCZANIA:
Tematyka wykładów i ćwiczeń:
Podział, budowa, synteza, wydzielanie, transport, mechanizmy działania hormonów.
Zaburzenia czynności podwzgórza i przysadki mózgowej – kryteria rozpoznawania i objawy
kliniczne.
Diagnostyka laboratoryjna zaburzeń gruczołu tarczowego – kryteria rozpoznawania zaburzeń
i objawy kliniczne.
44
Diagnostyka laboratoryjna zaburzeń wydzielania glikokortykosteroidów – kryteria
rozpoznawania zaburzeń oraz objawy kliniczne.
Diagnostyka laboratoryjna zaburzeń wydzielania mineralokortykosteroidów – kryteria
rozpoznawania zaburzeń oraz objawy kliniczne.
Diagnostyka laboratoryjna zaburzeń wydzielania hormonów płciowych – kryteria
rozpoznawania zaburzeń i objawy kliniczne. Diagnostyka prenatalna.
Metody oznaczania hormonów w materiale klinicznym.
Zasady pobierania, transportu oraz przechowywania materiału do badań
endokrynologicznych.
Wpływ czynników fizjologicznych oraz testów dynamicznych na wyniki oznaczeń
hormonalnych.
Diagnostyka laboratoryjna zaburzeń rdzenia nadnerczy – kryteria rozpoznawania oraz objawy
kliniczne.
Hormony przewodu pokarmowego.
Hormony wydzielane przez szyszynkę, przytarczyce i nerki.
Hormony wydzielane przez kardiomiocyty oraz adipocyty.
Interpretacja wyników hormonalnych w zależności od wieku, płci, z uwzględnieniem wpływu
czynników fizjologicznych oraz testów dynamicznych na wyniki oznaczeń niektórych
oznaczeń hormonalnych.
METODY ORGANIZACJI PRACY I FORMY KONTROLI:
Zajęcia (wykłady i ćwiczenia) odbywają się w piątki w semestrze zimowym. Są one
powiązane ze sobą tematycznie. Studenci aktywnie uczestniczą w zajęciach (dyskusja
dotycząca tematu omawianego zaburzenia endokrynologicznego, powiązana jednocześnie
z interpretacją wyników badań laboratoryjnych). Istotnym elementem zajęć jest przegląd
aktualnej literatury, dotyczącej wybranych zaburzeń endokrynologicznych. Każdy student
ustnie prezentuje wcześniej uzgodnione zagadnienie, będące uzupełnieniem bieżącego tematu
wykładowego. Prezentację student przygotowuje w oparciu o najnowsze (z ostatnich 2-3 lat)
publikacje z danej dziedziny. Aktywne uczestnictwo na zajęciach, przygotowana ustna
prezentacja oraz sprawdzian testowy, obejmujący wykłady i ćwiczenia są podstawą do
zaliczenia tego przedmiotu.
45
LITERATURA:
Piśmiennictwo podstawowe:
Dembińska-Kieć A., Naskalski J. (red.): Diagnostyka laboratoryjna z elementami biochemii
klinicznej. Elsevier Urban & Partner, Wrocław.
Otto Buczkowska E. (red.): Podstawy endokrynologii. Wydawnictwo Medyczne Urban &
Partner, Wrocław.
Traczyk W.Z. (red.): Diagnostyka czynnościowa człowieka – fizjologia stosowana. PZWL,
Warszawa.
Aktualna literatura polska i zagraniczna w zakresie omawianych zagadnień z ostatnich 2-3 lat.
Piśmiennictwo uzupełniające:
Diagnostyka laboratoryjna - czasopismo wydawane przez Polskie Towarzystwo Diagnostyki
Laboratoryjnej.
Badanie i Diagnoza - czasopismo wydawane przez Fundację Rozwoju Diagnostyki
Laboratoryjnej.
Diagnosta Laboratoryjny - czasopismo wydawane przez Krajową Izbę Diagnostów
Laboratoryjnych.
46
DIAGNOSTYKA MIKROBIOLOGICZNA – zajęcia fakultatywne
Zajęcia organizowane są przez Zakład Mikrobiologii Farmaceutycznej WUM, ul. Oczki 3
(parter) oraz Zakład Mikrobiologii Lekarskiej WUM przy ul. Chałubińskiego 5 (Anatomicum,
II piętro).
Blok obejmuje 30 godz. wykładów oraz 30 godz. ćwiczeń w grupach 5- i 10-osobowych.
Liczba punktów ECTS: 2.
Kierownik Zakładu Mikrobiologii Farmaceutycznej – dr hab. Joanna Stefańska
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: dr Anna Pietruczuk-Padzik of.
Kierownik Katedry i Zakładu Mikrobiologii Lekarskiej – prof. dr hab. n. med. Grażyna
Młynarczyk
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: dr n. med. Maciej Przybylski
Cel nauczania i zakres przedmiotu:
Celem nauczania jest zapoznanie studentów z nowoczesnymi, często unikatowymi metodami
diagnostyki mikrobiologicznej oraz nowym drobnoustrojami chorobotwórczymi i nowymi
mechanizmami lekooporności.
Program nauczania
Wykłady i zajęcia praktyczne:
Diagnostyka laboratoryjna zakażeń wirusowych.
Metody diagnostyczne oparte na wykrywaniu kwasów nukleinowych.
Diagnostyka laboratoryjna zakażeń grzybiczych.
Walidacja metod biologii molekularnej w mikrobiologii.
Diagnostyka wirusowych zapaleń wątroby oraz zakażeń HIV.
Zakażenia szpitalne. Współpraca laboratorium mikrobiologicznego z zespołem ds. zakażeń
szpitalnych.
Ogólne założenia dydaktyki bakteriologicznej i wykorzystywane metody. Metody stosowane
w diagnostyce serologicznej zakażeń. Metody molekularne w dochodzeniach
epidemiologicznych.
Zakażenia przenoszone przez kleszcze w Polsce.
Gruźlica i inne mykobakteriozy - epidemiologia, diagnostyka, problemy lekooporności .
Wybrane zakażenia wirusowe, epidemiologia i specjalistyczna diagnostyka.
Diagnostyka ukierunkowana drobnoustrojów alarmowych.
47
Część wykładów prowadzona będzie przez zaproszonych specjalistów z Narodowego
Instytutu Zdrowia Publicznego - Państwowego Zakładu Higieny oraz z Instytutu Gruźlicy
i Chorób Płuc.
Formy kontroli i ocena wyników nauczania
Podstawą zaliczenia przedmiotu jest:
1. Obecność na ćwiczeniach i aktywny w nich udział oraz odpowiednie wykonanie zadań,
2. Obowiązkowa obecność na wykładach monograficznych,
3. Przedstawienie prawidłowych sprawozdań z kolejnych bloków ćwiczeń laboratoryjnych,
Literatura obowiązkowa:
1. Hryniewicz W., Mészáros J. [red]: Antybiotyki w profilaktyce i leczeniu zakażeń; Wyd.
Lekarskie
PZWL, Warszawa 2001
2. Kayser F.H., Bienz K.A., Eckert J., Zinkernagel R.M.: Mikrobiologia lekarska. Wyd. Lek.
PZWL,
Warszawa 2007
3. Maciąg I. E., Starościak B. J. [red.]: Mikrobiologia praktyczna. Materiały do ćwiczeń dla
studentów
Wydziału Farmaceutycznego i Oddziału Analityki Medycznej. Oficyna Wydawnicza
WUM,
Warszawa 2010
4. Heczko P.B., Wróblewska M., Pietrzyk A. [red.]: Mikrobiologia lekarska. Wydawnictwo
Lekarskie
PZWL, Warszawa 2014
5. Wolinowska R.: Metody molekularne w diagnostyce mikrobiologicznej. Oficyna
Wydawnicza
WUM, Warszawa 2010
6. Szewczyk E.[red.]: Diagnostyka bakteriologiczna. Wydanie II zmienione, Wyd. Naukowe
PWN,
Warszawa 2013
7. Materiały internetowe Krajowego Ośrodka Referencyjnego ds. Lekowrażliwości
Drobnoustrojów
(www.korld.edu.pl): Rekomendacje doboru testów do oznaczania wrażliwości bakterii na
antybiotyki i chemioterapeutyki. Zakładki: Rekomendacje KORLD; Rekomendacje
EUCAST
Literatura zalecana:
48
1. Baj J., Markiewicz Z. [red.]: Biologia molekularna bakterii. Wyd. Naukowe PWN,
Warszawa 2006
2. Gołąb J., Jakóbisiak M., Lasek W., Stokłosa T. [red]: Immunologia; Wyd. Naukowe PWN,
Warszawa 2012
3. Krawczyk B., Kur J. Diagnostyka molekularna w mikrobiologii. Wyd. Politechniki
Gdańskiej,
Gdańsk 2008
4. Magdzik W., Naruszewicz-Lesiuk D., Zieliński A. [red.]: Choroby zakaźne i pasożytnicze
-
epidemiologia i profilaktyka. Alfa-medica press Bielsko-Biała 2007
5. Magdzik W., Naruszewicz-Lesiuk D., Zieliński A. [red]: Wakcynologia. Wyd.II. Alfa-
medica
press, Bielsko-Biała 2007
6. Murray P. R., Rosenthal K. S., Pfaller M. A.: Mikrobiologia. Wyd. Elsevier –
Urban&Partner,
Wrocław 2011
7. Piekarowicz A.: Podstawy wirusologii molekularnej. Wyd. Naukowe PWN, Warszawa
2004
8. Tyski S.: Antyseptyka. W: Zakażenia szpitalne. Podręcznik dla zespołów kontroli
zakażeń. Red.
Heczko P.B., Wójkowska-Mach J., Wyd. Lekarskie PZWL, Warszawa 2009, str. 184-202
9. Krzyściak P., Skóra M., Macura A. B. : Atlas grzybów chorobotwórczych człowieka,
MedPharm
Polska, Wrocław 2011
49
HODOWLA KOMÓREK IN VITRO – zajęcia fakultatywne
KATEDRA BIOCHEMII I CHEMII KLINICZNEJ
02-097 Warszawa, ul. Banacha 1, tel./fax (22) 5720735
Kierownik Katedry: prof. dr hab. Grażyna Nowicka
Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: dr Wioletta Olejarz
Miejsce i wymiar zajęć: Katedra Biochemii i Chemii Klinicznej
Zajęcia obejmują: 30 godzin (10 godz. wykładów + 20 godz. ćwiczeń)
(IV rok, semestr letni)
Punkty ECTS – 2
Cel nauczania i zakres przedmiotu:
Celem nauczania przedmiotu jest zapoznanie studentów z warunkami hodowli komórek in
vitro i możliwościami ich wykorzystania w badaniach screeningowych i badaniach
naukowych.
Program nauczania:
1. Procedury związane z hodowlą komórek.
2. Bankowanie i rozbankowywanie komórek.
3. Testy przeżywalności, wykorzystanie komórek w badaniach screeningowych.
4. Izolacja mononuklearnych leukocytów i hodowla makrofagów.
5. Wykorzystanie mikroskopu fluorescencyjnego oraz konfokalnego w badaniu funkcji
komórek.
6. Wykorzystanie cytometrii przepływowej w badaniach funkcji komórek.
7. Przykłady zastosowania komórek śródbłonka w badaniach naukowych.
Metody organizacji pracy i formy kontroli:
Zajęcia (wykłady i ćwiczenia) odbywają się w semestrze letnim. Wykłady i ćwiczenia
są powiązane ze sobą tematycznie. Studenci aktywnie uczestniczą w zajęciach. Ocena
wyników nauczania jest przeprowadzana na podstawie czynnego udziału w zajęciach oraz
odpowiedzi na pytania dotyczące omawianych na zajęciach zagadnień.
Literatura:
50
1. Stokłosowa S. (red.): Hodowla komórek i tkanek. PWN.
2. Ostrowski K., Kawiak J.: Cytofizjologia – rozdz. Hodowla komórek i tkanek in vitro.
PZWL.
3. Ostrowski K., Kawiak J.: Cytofizjologia – rozdz. Wzrost komórek. PZWL.
4. Kawiak J., Zabla M. (red.) Seminaria z cytofizjologii – rozdz. Metody badań budowy
i funkcji komórek. PZWL.
5. Kawiak J. i wsp.: Podstawy cytofizjologii. PWN.
