RAMOWE PROGRAMY MODUŁÓW

DLA PORADNI PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNYCH

I OŚRODKÓW TERAPEUTYCZNYCH

Blok szkoleniowy obejmuje 40 godzin dydaktycznych zajęć. W zależności od potrzeb

konkretnej placówki, można wybrać dowolny zestaw modułów.

MODUŁ 1 (10 godzin dydaktycznych)

Całościowe zaburzenia rozwojowe: objawy- postępowanie diagnostyczne,

epidemiologia, etiopatogeneza.

Testy diagnostyczne wykorzystywane w diagnostyce zaburzeń ze spektrum

autyzmu.

Wybrane zaburzenia psychiczne, zachowania oraz neurorozwojowe

współistniejące z całościowymi zaburzeniami rozwojowymi.

Prowadzenie – lek. med. Ewa Urbanowicz, specjalista psychiatrii dzieci i młodzieży

ZABURZENIA ZE SPEKTRUM AUTYZMU -OBJAWY, EPIDEMIOLOGIA,

ETIOPATOGENEZA, POSTĘPOWANIE DIAGNOSTYCZNE

I. Identyfikacja objawów ze spektrum autyzmu u dzieci- szczegółowe omówienie :

zaburzeń interakcji społecznych,

zaburzeń komunikacji,

zachowania objawiającego się stereotypową aktywnością,

zainteresowaniami.

II. Klasyfikacja całościowych zaburzeń rozwojowych (wg. Światowej Organizacji

Zdrowia- Międzynarodowa Klasyfikacja Zaburzeń Psychicznych i Zaburzeń

Zachowania - ICD 10 oraz wg. Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego-

DSM-IV-TR oraz omówienie propozycji zmian w Klasyfikacji DSM-V)

III. Rola wczesnej identyfikacji objawów ze spektrum autyzmu jako istotnego czynnika

rokowniczego. Rozwój ośrodkowego układu nerwowego. Rola terapii w kontekście

neuroplastyczności mózgu.

IV. Praktyczne wykorzystanie testu diagnostycznego- M-CHAT -jako narzędzia do

wczesnego wykrywania zaburzeń rozwojowych ze spektrum autyzmu- omówienie

zastosowania testu

V. Warsztat-zajęcia praktyczne sprawdzające nabytą wiedzę:

Zastosowanie testu M-CHAT, Kwestionariusza do badań przesiewowych w

kierunku CZR, oraz Klasyfikacji ICD 10 do identyfikacji objawów autyzmu.

Podczas warsztatu wykorzystane zostaną materiały audiowizualne

obrazujące funkcjonowania dzieci z całościowymi zaburzeniami rozwojowymi,

by w oparciu o zdobytą wiedzę teoretyczną można doświadczyć na jakie

zachowania należy zwrócić uwagę, by adekwatnie rozpoznać objawy ze

spektrum autyzmu.

VI. Różnicowanie pomiędzy autyzmem, Zespołem Aspergera i innymi zaburzeniami ze

spektrum całościowych zaburzeń rozwojowych.

VII. Epidemiologia całościowych zaburzeń rozwojowych.

VIII. Etiopatogeneza całościowych zaburzeń rozwojowych – czyli co wiemy obecnie o roli

czynników genetycznych i środowiskowych w zaburzeniach ze spektrum autyzmu.

IX. Praktyka medyczna dotycząca osób z autyzmem oparta na wiarygodnych i

aktualnych publikacjach- EBM- Evidence Based Medicine.

X. Wybrane zaburzenia psychiczne, zachowania oraz neurorozwojowe

współistniejące z całościowymi zaburzeniami rozwojowymi:

zaburzenia lękowe,

zaburzenia obsesyjno- kompulsywne,

objawy nadpobudliwości psychoruchowej,

specyficzne fobie,

zaburzenia nastroju,

zaburzenia psychotyczne,

zaburzenia snu,

zaburzenia odżywiania,

tiki/ Zespół Gilles de la Tourette’a

Specyficzne zaburzenia rozwoju umiejętności szkolnych (dysleksja,

dysgrafia, dysortografia, mieszane zaburzenia)

zaburzenia agresywne i autoagresywne

Zaburzenia napadowe

XI. Padaczka a autyzm- pierwsza pomoc w przypadku wystąpienia napadu

padaczkowego.

XII. Rola stresu psychospołecznego u osób ujawniających objawy ze spektrum autyzmu.

Jak pomóc, by otoczenie osoby z autyzmem było przez nią postrzegane jako

bardziej bezpieczne.

XIII. Całościowe zaburzenia rozwojowe- rola multidyscyplinarnej pomocy medycznej

( np. neurologicznej, otolaryngologicznej, alergologicznej,

gastroenterologicznej).

XIV. Poradnictwo genetyczne.

MODUŁ 2 (10 godzin dydaktycznych)

Całościowe zaburzenia rozwojowe: objawy- postępowanie diagnostyczne,

epidemiologia, etiopatogeneza.

Testy diagnostyczne wykorzystywane w diagnostyce zaburzeń ze spektrum autyzmu.

Prowadzenie: mgr Ewa Łukowska – psycholog, terapeuta

Część 1

I. Epidemiologia całościowych zaburzeń rozwojowych.

II. Etiopatogeneza całościowych zaburzeń rozwojowych – czyli co wiemy obecnie o roli

czynników genetycznych i środowiskowych w zaburzeniach ze spektrum autyzmu.

III. Przebieg procesu diagnostycznego – rola poszczególnych specjalistów w diagnozie

dziecka

IV. Identyfikacja objawów ze spektrum autyzmu u dzieci- szczegółowe omówienie:

zaburzeń interakcji społecznych,

zaburzeń komunikacji,

zachowania objawiającego się stereotypową aktywnością, zainteresowaniami.

V. Różnicowanie między autyzmem a zespołem Aspergera i innymi zaburzeniami ze

spektrum całościowych zaburzeń rozwojowych.

Część 2

I. Klasyfikacja całościowych zaburzeń rozwojowych (wg. Światowej Organizacji

Zdrowia- Międzynarodowa Klasyfikacja Zaburzeń Psychicznych i Zaburzeń

Zachowania - ICD 10 oraz wg. Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego-

DSM-IV-TR oraz omówienie propozycji zmian w Klasyfikacji DSM-V)

II. Rola wczesnej identyfikacji objawów ze spektrum autyzmu jako istotnego czynnika

rokowniczego.

III. Praktyczne wykorzystanie testu diagnostycznego- M-CHAT -jako narzędzia do

wczesnego wykrywania zaburzeń rozwojowych ze spektrum autyzmu- omówienie

zastosowania testu

IV. Praktyczne wykorzystanie testu PDD oraz Australijskiej Skali dla Zespołu Aspergera

V. Zastosowanie Klasyfikacji ICD 10 do identyfikacji objawów autyzmu.

Część 3

I. Na co zwrócić uwagę na poszczególnych etapach rozwoju dziecka – praktyczne

wskazówki

II. Rola stresu psychospołecznego u osób ujawniających objawy ze spektrum autyzmu.

III. Całościowe zaburzenia rozwojowe - rola multidyscyplinarnej pomocy medycznej

IV. Rodzic w procesie diagnozy dziecka – jak przekazać swoje niepokoje rodzicom.

MODUŁ 3 (10 godzin dydaktycznych)

Wybrane zaburzenia psychiczne, zachowania oraz neurorozwojowe współistniejące z całościowymi zaburzeniami rozwojowymi z uwzględnieniem postępowania farmakoterapeutycznego. Aspekty prawne i socjalne w zakresie pomocy terapeutycznej i edukacji osób ujawniających zaburzenia ze spektrum autyzmu. Prowadzący: dr Ewa Urbanowicz, specjalista psychiatrii dziecięcej

I. Praktyka medyczna dotycząca osób z autyzmem oparta na wiarygodnych i

aktualnych publikacjach- EBM- Evidence Based Medicine.

II. Wybrane zaburzenia psychiczne, zachowania oraz neurorozwojowe

współistniejące z całościowymi zaburzeniami rozwojowymi z uwzględnieniem

postępowania farmakoterapeutycznego:

zaburzenia lękowe,

zaburzenia obsesyjno- kompulsywne,

objawy nadpobudliwości psychoruchowej,

specyficzne fobie,

zaburzenia nastroju,

zaburzenia psychotyczne,

zaburzenia snu,

zaburzenia odżywiania,

tiki/ Zespół Gilles de la Tourette’a

Specyficzne zaburzenia rozwoju umiejętności szkolnych (dysleksja,

dysgrafia, dysortografia, mieszane zaburzenia)

zaburzenia agresywne i autoagresywne

Zaburzenia napadowe

III. Padaczka a autyzm- pierwsza pomoc w przypadku wystąpienia napadu

padaczkowego.

IV. Rola stresu psychospołecznego u osób ujawniających objawy ze spektrum autyzmu.

Jak pomóc, by otoczenie osoby z autyzmem było przez nią postrzegane jako

bardziej bezpieczne.

V. Całościowe zaburzenia rozwojowe- rola multidyscyplinarnej pomocy medycznej

(np. neurologicznej, otolaryngologicznej, alergologicznej, gastroenterologicznej)

VI. Poradnictwo genetyczne.

MODUŁ 4 (10 godzin dydaktycznych)

Trening umiejętności społecznych.

Prowadzenie: mgr Agnieszka Łucjanek - psycholog, terapeuta

I. Podstawowe założenia TUS. II. Metoda:

Modelowanie, doświadczanie, informacje zwrotne, transfer

Zajęcia stacjonarne, zajęcia terenowe

Częstotliwość i czas trwania zajęć

Tempo ćwiczenia poszczególnych umiejętności

Liczba dzieci w grupie

Dobór dzieci do grup

Osoby prowadzące III. Rekrutacja do zajęć indywidualnych i grupowych.

Zgłoszenia

Spotkania ze specjalistami

Dokumentacja po spotkaniu

Uzgodnienie składu grup

Wskazania do pracy indywidualnej

Czas oczekiwania na zajęcia grupowe i indywidualne.

Strukturalizacja i wizualizacja

Mózgi „typu S”, znaczenie porządkowania, hierarchizowania, ustalania kolejności podejmowanych działań u osób z objawami ze spektrum autyzmu

IV. Systemy motywacyjne. Znaczenie wzmacniania zachowań pozytywnych i konsekwencje zachowań negatywnych.

V. Dokumentacja. VI. Współpraca z rodzicami.

Kontrakt

Wymiana informacji

Wgląd w przebieg zajęć

Udział w zajęciach

Generalizacja ćwiczonych umiejętności na terenie domu VII. Przegląd pomocy wizualnych, propozycje tematów zajęć, omówienie wybranych

scenariuszy na kolejne zajęcia grupowe. VIII. Ćwiczenia praktyczne.

MODUŁ 5 (20 godzin dydaktycznych)

Trudne zachowania u dzieci z całościowymi zaburzeniami rozwoju. Metody poznawczo-behawioralne.

Prowadzenie: mgr Agnieszka Łucjanek, psycholog, terapeuta

I. Podstawowe zasady utrwalania zachowań II. Wpływ otoczenia na wzmacnianie trudnych zachowań

III. Funkcja zachowania – dlaczego to zachowanie mi się „opłaca” IV. Wybrane założenia terapii behawioralnej

V. Aspekty medyczne – co należy uwzględnić w analizie trudnego zachowania. VI. Definiowanie trudnego zachowania

VII. Wzmacnianie zachowań pozytywnych

Rodzaje nagród

Nagrody w domu i w szkole

System punktowy i kontrakty – co wybrać

Pozytywne formułowanie zasad

Kiedy nagrody nie działają

VIII. Zmiana zachowania IX. Strefa komfortu

X. Uwzględnienie specyfiki funkcjonowania osób z objawami ze spektrum autyzmu

XI. Metoda małych kroków

XII. Oddaj dziecku kontrolę

Wykorzystanie wyobraźni w pracy nad zmianą zachowania

Stopniowanie emocji – barometry

Strategie pomocne w kontroli zachowania

Trening instruktażowy

XIII. Rola strukturyzacji i wizualizacji w obniżaniu poziomu lęku XIV. Konsekwencje trudnych zachowań.

Wybrane techniki przerywania zachowań

Włączanie klasy w wygaszanie zachowań prowokacyjnych

Aspekty prawne dotyczące trudnych zachowań w szkole

XV. Jak spisujemy kontrakt? XVI. Współpraca z rodzicami. MODUŁ 6 (10 godzin dydaktycznych)

Taecch – podejscie do pracy z osobami z autyzmem i całościowymi zaburzeniami rozwoju.

Prowadzenie: mgr Katarzyna Płucienniczak - psycholog, terapeuta

I. Wprowadzenie do metody TEACCH - wykład

II. Organizacja przestrzeni dla osób z całościowymi zaburzeniami rozwoju – wykład i

ćwiczenia

III. Organizacja czasu – plany dnia dla osób z całościowymi zaburzeniami rozwoju –

wykład i ćwiczenia

IV. Organizacja miejsca pracy (edukacji) , plany pracy oraz organizacja pracy (zadania

jedno, wielokoszykowe) – wykład i ćwiczenia

V. Tworzenie zadań i pomocy edukacyjnych dla osób z całościowymi zaburzeniami

rozwoju – ćwiczenia

VI. Organizacja czasu wolnego dla osób z całościowymi zaburzeniami rozwoju –

ćwiczenia

MODUŁ 7 (10 godzin dydaktycznych)

Test TTAP - narzędzie do diagnozy funkcjonalnej dla młodzieży i dorosłych z autyzmem. Prowadzenie: mgr Katarzyna Płucienniczak - psycholog, terapeuta

I. Test TTAP – informacje ogólne dotyczące testu oraz sposobu przeprowadzaniu

badania. II. Omówienie poszczególnych skal testu TTAP.

III. Zliczanie i interpretacja wyników. IV. Ocena nieformalna. V. Tworzenie indywidualnych planów rozwoju dla osób z autyzmem na podstawie VI. przeprowadzonych badań.

W trakcie szkolenia wykorzystywane będą materiały filmowe w celu nauki przeprowadzania poszczególnych prób.

MODUŁ 8 (10 godzin dydaktycznych) Test PEP-R – narzędzie do diagnozy funkcjonalnej dzieci z autyzmem i zaburzeniami rozwoju.

Prowadzenie: mgr Katarzyna Płucienniczak - psycholog, terapeuta

I. Test PEP-r - budowa testu (skala rozwoju i skala zachowania). II. Sposoby przeprowadzania poszczególnych prób.

III. Omówienie poszczególnych skal testu PEP-r – wykład i ćwiczenia. IV. Zliczanie wyników i wykreślanie profili Skal Rozwoju i Zachowania. V. Interpretacja wyników .

W trakcie szkolenia wykorzystywane będą materiały filmowe w celu nauki przeprowadzania poszczególnych prób i nauki ich oceny.

MODUŁ 9 (10 godzin dydaktycznych)

Wykorzystanie testów psychologicznych do badania intelektu osób z całościowymi

zaburzeniami rozwoju.

Prowadzenie: mgr Katarzyna Płucienniczak - psycholog, terapeuta

I. 1 .Przegląd testów do badania inteligencji. II. 2. Wykorzystywanie testu WISC-R do badania intelektu osób z CZR

możliwe modyfikacje procedury badania

charakterystyka wyników uzyskiwanych przez osoby z CZR

ograniczenia w stosowaniu skali Wechslera w tej grupie osób

III. 3. Wykorzystywanie testu Leitera do badania intelektu osób z CZR

charakterystyka skali i procedura badania

sposób zliczenia wyników i ich interpretacja

zalety i wady skali Leitera w odniesieniu do grupy osób z CZR

MODUŁ 10 (10 godzin dydaktycznych) Uczeń z diagnozą zespołu Aspergera – jak poprowadzić warsztat dla klasy

szkolnej nt odmienności.

Prowadzenie: mgr Agnieszka Łucjanek – psycholog, terapeuta

I. Klauzula poufności. Z jakimi sytuacjami możemy się spotkać?

II. Jak rozmawiać z klasą o koledze z Z.A., gdy uczniowie nie wiedzą o jego diagnozie?

III. Jak poruszać temat, gdy uczniowie wiedzą o diagnozie kolegi?

IV. Obecność ucznia z Z.A. podczas rozmów i warsztatów na temat odmienności.

V. Plan warsztatu.

VI. Pomoce potrzebne podczas warsztatów.

VII. Omówienie lektur i filmów do polecania rówieśnikom i ich rodzicom

VIII. Jak wesprzeć rodzica, gdy chce powiedzieć o diagnozie podczas zebrania z

rodzicami?

MODUŁ 11 (10 godzin dydaktycznych)

8-tygodniowy program pracy z uczniem trudnym na terenie szkoły.

Prowadzenie: mgr Agnieszka Łucjanek – psycholog, terapeuta

I. Omówienie podstawowych obszarów zmiany:

Otoczenie,

Reakcje wzmacniające zachowania negatywne,

Wzbudzenie motywacji do zmiany,

Stawianie granic,

Nauka nowych umiejętności,

Nauka nowych sposobów wyciszania emocji i niepokojących myśli

II. Przegląd potrzebnych pomocy.

III. Omówienie kolejnych etapów pracy ( 8 zeszytów)

IV. Współpraca z rodziną.

V. Ćwiczenia praktyczne.