DELPHI. TECHNOLOGIE PRZYSZŁOŚCI - EEDRIDelphi. Technologie przyszłości 5 Wprowadzenie W raporcie...

Anna Rogut Bogdan Piasecki

DELPHI. TECHNOLOGIE PRZYSZŁOŚCI

Łódź - styczeń 2008

Anna Rogut, Bogdan Piasecki 2

LORIS Wizja. Regionalny foresight technologiczny (umowa nr WKP_1/1.4.5/2/2006/7/10/588)

Projekt okładki: Monika Piasecka Skład i łamanie tekstu: Jadwiga Poczyczyńska Redakcja językowa: Oksana Hałatyn-Burda © Copyright by: Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi ISBN: 978-83-60230-60-2

Druk i oprawa: Drukarnia „GREEN”, Plac Komuny Paryskiej 4, 90-007 Łódź, tel. 42 632 27 13, faks 42 632 27 13, kom. 0 604 507 082, e-mail:[email protected]

mailto:[email protected]

Spis treści

Wprowadzenie……………………………………………………………………. 5

1 Metodologia…………………………………………………………………… 9

2 Wiodące siły: egzogeniczne determinanty tempa i kierunków zmian technologicznych gospodarki województwa łódzkiego……… 15

2.1 Wiedza jako paradygmat nowej teorii wzrostu………………… 15

2.2 Ścieżki dostosowań strukturalnych……………………………… 18

2.3 Profil przemysłowy i specjalizacja technologiczna……………. 19

2.4 Kierunki rozwoju technologii do 2020 roku…………………… 22

2.4.1 Mechatronika………………………………………………… 23

2.4.2 Technologie informacyjne…………………………………. 28

2.4.3 Usługi dla ochrony zdrowia, przemysł farmaceutyczny, biotechnologie…………………………. 28

2.4.4 Ekobiznes…………………………………………………….. 31

3 Trendy i słabe sygnały w obszarze mechatroniki, usług dla ochrony zdrowia, technologii informacyjnych i ekobiznesu……….. 33

3.1 Mechatronika…………………………………………………………. 35

3.1.1 Trendy…………………………………………………………. 35

3.1.2 Słabe sygnały………………………………………………… 42

3.1.3 Instrumenty wsparcia……………………………………… 46

3.2 Technologie informacyjne………………………………………….. 50

3.2.1 Trendy…………………………………………………………. 50

3.2.2 Słabe sygnały………………………………………………… 54

3.2.3 Instrumenty wsparcia…..…………………………………. 57

3.3 Usługi dla ochrony zdrowia, przemysł farmaceutyczny, biotechnologie………………………………………………………… 58

3.3.1 Trendy…………………………………………………………. 58

3.3.2 Słabe sygnały………………………………………………… 67


4

3.4 Ekobiznes……………………………………………………………… 71

3.4.1 Trendy…………………………………………………………. 71

3.4.2 Słabe sygnały………………………………………………… 73


4 Kierunki transformacji przemysłu spożywczego i włókienniczo- -odzieżowego…………………………………………………………………. 81

4.1 Przetwórstwo rolno-spożywcze……………………………………. 81

4.1.1 Kierunki rozwoju technologicznego do roku 2020….. 81

4.1.2 Trendy…………………………………………………………. 85

4.1.3 Słabe sygnały………………………………………………… 86

4.2 Przemysł włókienniczy i odzieżowy………………………………. 86

4.2.1 Kierunki rozwoju technologicznego do roku 2020….. 87

4.2.2 Trendy…………………………………………………………. 89

4.2.3 Słabe sygnały………………………………………………… 90

5 Krótkie podsumowanie…………………………………………………….. 91

6 Bibliografia……………………………………………………………………. 93

7 Załączniki…………………………………………………………………….. 99

1 Hipotezy technologiczne w podziale na obszary………………. 99

2 Rozkład ocen ekspertów w odniesieniu do poszczególnych hipotez………………………………………………………………….. 109

2.1 Mechatronika. Zestawienia tabelaryczne……………….. 109

2.2 Mechatronika. Podsumowanie ocen cząstkowych……. 116

2.3 Technologie informacyjne………………………………….. 120

2.4 Technologie informacyjne. Podsumowanie ocen cząstkowych…………………………………………………… 125

2.5 Usługi dla ochrony zdrowia, przemysł farmaceutyczny, biotechnologia……………………………………………. 128

2.6 Usługi dla ochrony zdrowia. Podsumowanie ocen cząstkowych…………………………………………………… 134

2.7 Ekobiznes……………………………………………………… 138

2.8 Ekobiznes. Podsumowanie ocen cząstkowych………… 143

Delphi. Technologie przyszłości 5

Wprowadzenie

W raporcie europejskiej High Level Group on Key Technologies mówi się, że Europa stoi przed koniecznością rewizji i restrukturyzacji swojego modelu społecznego i ekonomicznego. Jej gospodarka bazuje na starych paradygmatach a działalność badawczo-rozwojowa w zbyt małym stopniu podlega bezpośred-niej komercjalizacji. Postęp wymaga twórczej dezorganizacji systemu opartej na długookresowych, spójnych inwestycjach w kluczowe technologie. To z kolei narzuca bardziej proaktywne, inteligentne podejście do osiągania długookreso-wych celów z wykorzystaniem już istniejących aktywów, gdzie Europa ma ugruntowaną pozycję, którą może utrzymać i wzmacniać aby osiągnąć przy-wództwo (European Communities, 2006c). To samo można powiedzieć o województwie łódzkim, które – choć nie ma wyjątkowych atutów – dysponuje ogromnym potencjałem zgromadzonym w zasobach intelektualnych, naukowo-badawczych i materialnych, tradycji oraz kulturze przemysłowej. Odpowiednie wykorzystanie tego potencjału może stwo-rzyć nową jakość, kładącą podwaliny pod silną, międzynarodową pozycję wo-jewództwa. Jakość, która będzie czerpać zarówno z tradycyjnych, jak i z wyła-niających się obszarów regionalnych kompetencji1 (tab. 1), już dziś obrastają-cych szeregiem pokrewnych działalności.

1 Oznaczających koncentrację przemysłów/grup pokrewnych przemysłów, charakteryzu-

jących się wysoką synergią czynników ekonomicznych i instytucjonalnych, prowadzącą do efektywnego powstawania oraz dyfuzji wiedzy i technologii, Rogut, Piasecki (2007).


Tabela 1 Aktualne kompetencje technologiczne województwa łódzkiego

Tradycyjne obszary regionalnych kompetencji

Wyłaniające się obsza-ry regionalnych

kompetencji Znaki zapytania*

Potencjalne obszary regionalnych kompetencji1

• produkcja i prze-twórstwo rolno- -spożywcze • włókiennictwo, produkcja odzieży i wyrobów futrzar-skich oraz produk-cja skór wyprawio-nych i wyrobów ze skór wyprawionych • produkcja z su-rowców niemeta-licznych (ceramika, materiały budowla-ne) i budownictwo • wydobycie węgla brunatnego, energe-tyka i produkcja aparatury rozdziel-czej i sterowniczej energii elektrycznej

• transport/logistyka/ handel • usługi oparte na wie-dzy (telefoniczne cen-tra obsługi klientów, bankowość interneto-wa, centra rozlicze-niowe, obsługa nieru-chomości i firm, w tym obsługa prawna, usługi B+R itd.) • ochrona zdrowia (usługi zdrowotne) wraz z towarzyszącymi przemysłami: farma-ceutycznym, produkcją instrumentów medycz-nych, precyzyjnych i optycznych, produkcją sprzętu medycznego i chirurgicznego oraz przyrządów ortope-dycznych

• produkcja sprzętu AGD • produkcja sprzętu oświetleniowego i lamp elektrycznych • produkcja nadwozi pojazdów samocho-dowych oraz produk-cja przyczep i naczep • produkcja z tworzyw sztucznych, • produkcja motocy-kli i rowerów • produkcja zegarów i zegarków • produkcja mebli, • odlewnictwo metali • produkcja pozosta-łych maszyn specjal-nego przeznaczenia • produkcja artykułów kosmetycznych • przemysły kreacyjne (przemysł filmowy, public relation itd.)

• ekobiznes (ochrona środowi-ska i alternatywne źródła energii, odzysk i zagospo-darowanie odpa-dów, usługi B+R) • turystyka • rozwój opro-gramowania/ przemysł kompu-terowy

Źródło: Rogut, Piasecki 2007.

* Łódź ma już pod tym względem pewne sukcesy w postaci kilku znaczących inwestorów. Jednak − jak na razie − ograniczają oni swą działalność głównie do montażu. Stąd znak zapy-tania, czy w przyszłości, w miarę wzrostu kosztów siły roboczej, produkcja będzie się przeno-sić dalej w poszukiwaniu tańszych pracowników, czy wprost przeciwnie, rozwinie się w re-gionie, stworzy sieć powiązań kooperacyjnych i przesunie się w górę łańcucha wartości. Inny znak zapytania to przemysły kreacyjne, zwłaszcza przemysł filmowy czerpiący z niegdysiej-szej tradycji Łodzi filmowej. Rundy delfickie są „anonimową interakcją” opartą na kilku seriach badań ankietowych umożliwiających reprezentantom różnych środowisk (ekspertom) wyrażenie swojej opinii co do prawdopodobieństwa zaistnienia określonych


zdarzeń opisujących poszczególne trendy rozwoju (hipotezy Delphi). Każda ko-lejna seria badań poprzedzona jest prezentacją wyników wcześniejszej serii. W efekcie wszyscy uczestnicy badań porównują swoje odpowiedzi z poglądami większości i decydują o modyfikacji lub nie swoich pierwotnych opinii. W ten sposób rundy delfickie (Kuhlmann i in., 1999): • tworzą forum do interakcji, negocjacji, podejmowania decyzji; • włączają do dyskusji setki reprezentantów wszystkich środowisk i prze-

kształcają dyskusję w pewien proces mediacyjny obejmujący wszystkie gru-py interesu;

• umożliwiają obiektywizację poglądów przez prezentację innych opinii, wskaźników, analiz, wzorców opracowywania/przetwarzania informacji;

• uświadamiają uczestnikom dyskusji wielopodmiotowość procesu decyzyjne-go i różnorodność interesów, jakie kryją się za każdym z jego uczestników;

• stają się instrumentem docierania do rozproszonej strategicznej mądrości, ułatwiającej dokonywanie racjonalnych wyborów technologicznych.

Dalsza część raportu prezentuje rezultaty ostatniego ze wspomnianych pro-jektów (LORIS Wizja), szukającego odpowiedzi na trzy zasadnicze pytania: 1. Co dzisiaj decyduje o naszej przewadze, gdzie będziemy za kilka lat konty-

nuując aktualne trendy, co powinno być nową wizytówką naszego woje-wództwa, w czym możemy, chcemy i powinniśmy się specjalizować, gdzie możemy być liderami itp.?

2. Co leży to w zasięgu naszych możliwości a co nam w tym przeszkadza (zdia-gnozowanie potrzeb technologicznych)?

3. Co w regionie możemy zrobić, aby pójść w kierunku, jaki sobie wytyczyli-śmy (jak możemy zarządzać procesem pożądanej transformacji)?

Uzupełnieniem tych wyników są kierunki transformacji technologicznej przemysłu spożywczego i włókienniczo-odzieżowego, zaprezentowane na pod-stawie materiału przygotowanego w ramach projektu LORIS PLUS i LORIS TEX.


1.

Metodologia

Możliwości i kierunki transformacji tradycyjnych obszarów regionalnych kompetencji były przedmiotem ożywionych dyskusji prowadzonych w ramach wcześniej wspomnianych projektów LORIS TEX i LORIS PLUS. Transforma-cja energetyki stała się przedmiotem dwóch odrębnych, branżowych foresigh-tów2. Dlatego w ramach projektu LORIS Wizja dyskusję skoncentrowano na kolejnych obszarach, tym razem łączących tradycję i nowe perspektywy, a mia-nowicie na mechatronice, ochronie zdrowia, technologiach informacyjnych i ekobiznesie. Celem rund delfickich było: • uzyskanie konsensusu społecznego co do perspektywicznych obszarów re-

gionalnych kompetencji, • dla każdego z wytypowanych obszarów regionalnych kompetencji:

- identyfikacja (na podstawie studiów literaturowych i paneli eksperckich) kluczowych technologii (technologii decydujących o bliższej i dalszej konkurencyjności obszarów regionalnych kompetencji);

- diagnoza luki technologicznej i uwarunkowań zmian w rozwoju produk-tów i technologii w tych obszarach;

- analiza wiodących sił, trendów i słabych sygnałów. Łącznie przeprowadzono dwie rundy delfickie, w których uczestniczyło oko-ło 650 ekspertów. Drugą rundę ograniczono do hipotez wywołujących najwięcej kontrowersji w pierwszej rundzie. Obie rundy przeprowadzono w systemie on-line, wykorzystując platformę internetową dla regionalnego foresightu technolo-gicznego. Do przygotowania hipotez i kryteriów ich oceny powołano branżowe zespoły eksperckie poszerzone o przedstawicieli najważniejszych środowisk społecz-nych. Pracami zespołów kierowali: prof. dr hab. Piotr Kula, prof. dr hab. Konrad Rydzyński, dr Stanisław Starzak i prof. dr hab. Maciej Zalewski.

2 Więcej informacji na stronach: www.foresightweglowy.pl;

www.foresightenergetyczny.pl.


Hipotezy objęły technologie kluczowe dla udanej transformacji regionalnych zasobów intelektualnych, naukowo-badawczych i materialnych w każdym z analizowanych obszarów (tab. 2). Szczegółowy wykaz hipotez zamieszczony jest w załączniku 1.

Tabela 2 Obszary regionalnych kompetencji będące przedmiotem

projektu LORIS Wizja, rundy delfickie

Obszary przyszłych regionalnych kompetencji

Podobszary regionalnych kompetencji

Mechatronika • Potencjał intelektualny w zakresie projektowania, wy-twarzania oraz eksploatacji inteligentnych urządzeń i pod-zespołów mechatronicznych • Potencjał wytwórczy w zakresie projektowania, wy-twarzania i eksploatacji inteligentnych urządzeń i podze-społów mechatronicznych • Źródła przewag konkurencyjnych w mechatronice • Automatyzacja i robotyzacja • Kooperacja, sieci współpracy • Zmiany w zarządzaniu i organizacji pracy • Nowe możliwości biznesowe • Nowe obszary zastosowań dla mechatroniki

Ochrona zdrowia • Prewencja • Diagnostyka • Leczenie • Rehabilitacja • Nanotechnologie • Biotechnologie • Zaplecze naukowo-badawcze i kadrowe • Zmiany systemowe

Technologie informacyjne • Systemy produkcji • Logistyka • Nowy model biznesu • Usługi oparte na wiedzy • Edukacja i szkolnictwo wyższe

Ekobiznes • Technologie przyjazne środowisku • Zaplecze naukowo-badawcze • Zarządzanie środowiskiem • Kapitał ludzki i kształcenie • Nowe obszary działalności gospodarczej


Każda z hipotez była oceniana z punktu widzenia okresu realizacji, innowa-cyjności rozwiązania oraz znaczenia dla wzrostu: konkurencyjności firm, dyna-miki gospodarczej województwa i zatrudnienia, a także barier i pożądanych in-strumentów wsparcia (tab. 3).

Tabela 3 Kryteria oceny hipotez

Samoocena wiedzy eksperta na temat zagadnień zawartych w danej hipotezie (0 – brak wie-dzy; 1 − niewielki poziom wiedzy, 2 − średni poziom wiedzy; 3 – duży poziom wiedzy) Innowacyjność rozwiązania opisanego w hipotezie (0 – brak innowacyjności; 1 – niski poziom innowacyjności; 2 – średni poziom innowacyjności; 3 – wysoki poziom innowa-cyjności) Okres realizacji zdarzenia opisanego w hipotezie (0- nigdy w dającym się przewidzieć okresie; 1 – przed 2013 rokiem; 2 − w okresie 2013−2020; 3 − po 2020 roku) Konkurencyjność regionalnych firm działających w obszarze objętym hipotezą (0 – niekonkurencyjne, 1 – konkurencyjne w skali kraju; 2 − konkurencyjne w skali Euro-py; 3 − konkurencyjne w skali świata) Znaczenie zdarzenia opisanego w hipotezie dla wzrostu konkurencyjności firm działają-cych w danym obszarze (0 – nie ma znaczenia, 1 − małe znaczenie; 2 − umiarkowane zna-czenie; 3 − duże znaczenie) Znaczenie dla wzrostu dynamiki rozwoju gospodarczego województwa łódzkiego (0 − nie ma znaczenia, 1 – małe znaczenie, 2 − umiarkowane znaczenie , 3 − duże znaczenie) Znaczenie dla wzrostu zatrudnienia w regionie (0 − nie ma znaczenia, 1 – małe znaczenie, 2 − umiarkowane znaczenie , 3 − duże znaczenie) Bariery realizacji zdarzenia opisanego w hipotezie. Każdą z barier proszę ocenić w skali od 0 do 3, gdzie 0 oznacza neutralność, 1 – niski poziom bariery, 2 – średni poziom barie-ry, 3 – wysoki poziom bariery: • potencjał wytwórczy regionalnych firm • regionalny kapitał ludzki (kadry, kwalifikacje) • ekonomiczna opłacalność • regionalny potencjał badawczo-rozwojowy • możliwości finansowe przedsiębiorstw • infrastruktura biznesu (usługi doradcze, szkoleniowe itp.) • standardy legislacyjne i regulacje prawne • postawa władz regionalnych Rodzaj pomocy oczekiwanej ze strony władz publicznych Znaczenie każdej z form pomocy proszę ocenić w skali od 0 do 3, gdzie 0 oznacza bez znaczenia; 1 – małe znaczenie; 2 – umiarkowane znaczenie; bardzo duże znaczenie: • wsparcie finansowe typu venture capital, seed capital itp. • granty/kredyty na działalność badawczo-rozwojową w przedsiębiorstwach • granty na współpracę gospodarki i nauki • granty/kredyty inwestycyjne


• wzmocnienie regionalnych jednostek badawczo-rozwojowych • rozbudowa instytucji transferu technologii (parki przemysłowe, naukowe, inkubatory przedsiębiorczości, centra innowacyjności itp.) • rozwój instytucji otoczenia biznesu zajmujących się szkoleniem i doradztwem • granty na szkolenia/doradztwo

Całość rezultatów przedstawiono w postaci analizy wiodących sił, trendów i słabych sygnałów (rys. 1). Analiza wiodących sił objęła główne czynniki ze-wnętrzne określające kierunki i tempo zmian technologicznych gospodarki wo-jewództwa łódzkiego. Trendy i słabe sygnały określono na podstawie wartości współczynnika potencjału zrównoważonego rozwoju, obliczonego jako suma ocen ekspertów odpowiadających na pytania dotyczące znaczenia każdej tech-nologii będącej przedmiotem rund delfickich dla: wzrostu konkurencyjności firm działających w danym obszarze, dynamiki rozwoju gospodarczego woje-wództwa łódzkiego i wzrostu zatrudnienia w regionie.

Rysunek 1: Analiza wiodących sił, trendów i słabych sygnałów

Źródło: M. Toivonen 2007. Do szczegółowej analizy hipotez wchodzących w obręb trendów i słabych sygnałów wykorzystano, oprócz wskaźnika potencjału zrównoważonego rozwo-ju, wskaźnik dojrzałości technologii, instrumentów finansowych i wskaźnik in-strumentów infrastruktury (tab. 4). Analizy barier rozwoju poszczególnych tech-

Teraźniejszość

Przyszłość (alternatywa 1)



Przeszłość

Trendy

Słabe sygnały

Kierunki przyszłego rozwoju

Realizowane kierunki rozwoju

Wiodące siły


nologii dokonano na podstawie analizy czynnikowej3 (factor analysis) przy wy-korzystaniu metody analizy głównych składowych.

Tabela 4: Wykaz wskaźników syntetycznych

Syntetyczny wskaźnik Składowe Interpretacja

Wskaźnik potencjału zrównoważo-nego rozwoju

• znaczenie technologii dla wzrostu konkurencyjności firm działających w danym obszarze • znaczenie dla wzrostu dynamiki roz-woju gospodarczego województwa łódz-kiego • znaczenie dla wzrostu zatrudnienia w regionie (do oceny zastosowano 4-punktową skalę, gdzie 0 oznaczało bez znaczenia; 1 – małe znaczenie; 2 – umiarkowane znaczenie; 3 – bardzo duże znaczenie)

Wskaźnik (o maksymalnej wartości 9 punktów) wyko-rzystany do określenia tren-dów i słabych sygnałów. W obszar trendów wchodzą technologie o wartości współczynnika przekracza-jącej średnią dla całej popu-lacji technologii. W obszar słabych sygnałów wchodzą technologie o wartości współczynnika równej lub niższej od średniej.

Wskaźnik dojrzałości technologii

• innowacyjność rozwiązania opisanego w hipotezie (do oceny zastosowano 4-punktową skalę, gdzie 0 oznaczało bez znaczenia; 1 – małe znaczenie; 2 – umiar-kowane znaczenie; 3 – bardzo duże zna-czenie) • okres realizacji zdarzenia opisanego w hipotezie (do oceny zastosowano 4-punktową skalę, gdzie 1 oznacza techno-logie, dla których przewidywany okres realizacji obejmuje czas przed 2013 r.; 2 – okres 2013−2020; 3 – okres po 2020; 4 – nigdy w dającym się przewidzieć okresie)

Maksymalna wartość wskaźnika wynosi 7 punk-tów. Najniższe wartości wskaźnika charakteryzują najbardziej dojrzałe tech-nologie

3 Analiza czynnikowa to zespół metod i procedur statystycznych pozwalających na spro-

wadzenie dużej liczby badanych zmiennych do znacznie mniejszej liczby wzajemnie nieza-leżnych (nieskorelowanych) czynników. Wyodrębnione czynniki mają inną interpretację me-rytoryczną, a jednocześnie zachowują znaczną część informacji zawartych w zmiennych pier-wotnych.


Wskaźnik instrumentów finansowych

Znaczenie następujących form pomocy oczekiwanej ze strony władz publicznych: • wsparcie finansowe typu venture capi-tal, seed capital itp. • granty/kredyty na działalność badaw-czo-rozwojową w przedsiębiorstwach • granty na współpracę gospodarki i nauki • granty/kredyty inwestycyjne • granty na szkolenia/doradztwo (do oceny zastosowano 4-punktową skalę, gdzie 0 oznaczało bez znaczenia; 1 – małe znaczenie; 2 – umiarkowane znaczenie; 3 – bardzo duże znaczenie)

Maksymalna wartość wskaźnika wynosi 15 punktów. Rosnąca wartość wskaźnika odzwierciedla większe – w opinii eksper-tów – znaczenie tego typu wsparcia

Wskaźnik instrumentów infrastruktury

Znaczenie następujących form pomocy oczekiwanej ze strony władz publicznych: • wzmocnienie regionalnych jednostek badawczo-rozwojowych • rozbudowa instytucji transferu techno-logii (parki przemysłowe, naukowe, inku-batory przedsiębiorczości, centra innowa-cyjności itp.) • rozwój instytucji otoczenia biznesu zajmujących się szkoleniem i doradztwem (do oceny zastosowano 4-punktową skalę, gdzie 0 oznaczało bez znaczenia; 1 – małe znaczenie; 2 – umiarkowane znaczenie; 3 – bardzo duże znaczenie)

Maksymalna wartość wskaźnika wynosi 9 punk-tów. Rosnąca wartość wskaźnika odzwierciedla większe – w opinii eksper-tów – znaczenie tego typu wsparcia

Przegląd ocen cząstkowych składających się na każdy z syntetycznych wskaźników zawiera załącznik 2.


2.

Wiodące siły. Determinanty tempa i kierunków zmian

technologicznych gospodarki województwa łódzkiego

2.1. Wiedza jako paradygmat nowej teorii wzrostu Wiedza i technologia to fundamenty współczesnego rozwoju, zwłaszcza że in-westycje w produkcję i wykorzystanie wiedzy charakteryzują się rosnącymi przy-chodami4, gwarantującymi długookresowy rozwój (OECD, 1996; Falk, 2007). Miarą wiedzochłonności poszczególnych gospodarek może być sumaryczny wskaźnik innowacji (SII), charakteryzujący intensywność nakładów i skalę efektów innowacji (ramka 1). Zmiany wartości SII w okresie ostatnich pięciu lat są podstawą wyodrębnie-nia czterech grup krajów (European Commission, 2008): • liderów innowacji5, osiągających SII na poziomie znacznie przewyższającym

średnią dla Unii Europejskiej (27 krajów − UE27) i wartości osiągane przez wiele innych krajów;

• zwolenników innowacji6, mających SII na poziomie zbliżonym do średniej UE27; • umiarkowanych innowatorów7, z wartością SII poniżej średniej UE27;

4 W odróżnieniu od neoklasycznych funkcji produkcji, uwzględniającej głównie ograni-

czone zasoby kapitału i pracy. Więcej na temat nowych teorii wzrostu w: Cortright, 2001. 5 Należą do nich: Dania, Finlandia, Niemcy, Izrael, Japonia, Szwecja, Szwajcaria, Wielka

Brytania i USA. 6 W tej grupie znajdują się: Austria, Belgia, Kanada, Francja, Islandia, Irlandia, Luksem-

burg i Holandia. 7 Obejmujących: Australię, Cypr, Czechy, Estonię, Włochy, Norwegię, Słowenię i Hiszpanię.


• krajów doganiających8, w których SII osiąga wartości znacznie poniżej śred-niej UE27, choć wykazuje relatywnie wysoką dynamikę wzrostu.

W tej ostatniej grupie, i to od kilku lat, znajduje się także Polska9 (European Commission 2003, 2004a, 2005a, 2006a). Ramka 1 − Składowe SII Wskaźniki nakładów: • motory innowacji (liczba absolwentów studiów w zakresie nauki i techniki na 1000 mieszkańców w wieku 20−29; liczba osób z wykształceniem wyższym na 100 mieszkań-ców w wieku 25−64; dostęp do internetu mierzony liczbą linii internetowych na 100 mieszkańców; liczba osób korzystających z różnych form kształcenia ustawicznego na 100 mieszkańców w wieku 25−64 lata; odsetek mieszkańców w wieku 20−24 mających co najmniej wykształcenie licealne) • produkcja wiedzy (publiczne nakłady na B+R jako % PKB; nakłady sektora prywatne-go na B+R jako % PKB; nakłady na B+R w sektorach średnich i wysokich technologii jako % ogólnych nakładów na B+R w przemyśle; odsetek firm korzystających ze środków publicznych na innowacje) • innowacje i przedsiębiorczość (odsetek MSP prowadzących własną działalność B+R; odsetek innowacyjnych MSP współpracujących z innymi firmami; nakłady na innowacje jako % obrotów; kapitał wysokiego ryzyka na finansowanie wczesnych etapów działalno-ści jako % PKB; wydatki na technologie informacyjne jako % PKB; odsetek MSP wpro-wadzających innowacje organizacyjne)

Wskaźniki rezultatów: • zastosowania (zatrudnienie w usługach zaawansowanych technologicznie jako % ogółu zatrudnionych; udział eksportu produktów wysokich technologii w eksporcie ogółem; sprzedaż produktów nowych dla rynku jako % obrotów ogółem; sprzedaż produktów no-wych dla firmy jako % obrotów ogółem; zatrudnienie w przemysłach średnich i wysokich technologii jako % ogółu zatrudnionych) • własność intelektualna (liczba patentów europejskich na milion ludności; liczba paten-tów amerykańskich na milion ludności; liczba rodzin patentów uznawanych w Europie, USA i Japonii (tzw. patenty Triad) na milion ludności; liczba marek na milion ludności; liczba wzorów użytkowych na milion ludności)

Źródło: European Commission, 2008.

8 Oprócz Polski znajdują się tutaj: Bułgaria, Chorwacja, Grecja, Węgry, Łotwa, Litwa,

Malta, Portugalia, Rumunia i Słowacja. 9 Por. też: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego (2006, 2007), Ministerstwo Gospodarki

(2006), Rzeczpospolita Polska (2004), Ministerstwo Gospodarki i Pracy (2004), Ministerstwo Gospodarki i Pracy (2005).


Trzeba jednak przyznać, że w ostatnim okresie zauważa się proces konwer-gencji10, zwłaszcza między liderami i zwolennikami innowacji oraz umiarkowa-nymi innowatorami. Jeśli chodzi o kraje doganiające, to zaczynają one zmniej-szać dystans do umiarkowanych innowatorów. Jednak pełne zamknięcie luki innowacyjności zajmie im blisko 30 lat. Kolejnych 10 lat będą potrzebować do zbliżenia się do grupy zwolenników innowacji zaś nastepnych 25 lat − do zbli-żenia się do liderów innowacji (European Commission, 2008). Długość procesu konwergencji jest także miarą luki technologicznej charak-teryzującej polską gospodarkę. Ta z kolei rzutuje na charakter inwestycji zagra-nicznych (BIZ) i tempo dyfuzji technologii. Siła i kierunki BIZ są pochodną głębszych procesów reorganizacji europejskiego łańcucha wartości (zmiany w profilu specjalizacyjnym poszczególnych krajów, lokalizacja działalności ba-dawczo-rozwojowej, przemieszczenia przemysłów itp.). Przyjmuje się, że dzięki BIZ lub współpracy krajowych kooperantów z zagranicznymi firmami można rozwinąć nowe obszary kompetencji i specjalizacji. Jednak niska intensywność technologiczna i relatywne zacofanie polskich producentów sprawiają, że więk-szość BIZ koncentruje się, jak na razie, na działalności montażowej, co znacznie osłabia tempo modernizacji bazy techniczno-technologicznej (European Com-mission, 2006b). Istnieją co prawda pierwsze oznaki odwracania tej tendencji, jednak szerszy napływ BIZ związanych z działalnością badawczą i rozwojową wymaga podjęcia bardziej zdecydowanych kroków (United Nations, 2005). Jak bowiem wynika z wielu badań, przejęcie i zastosowanie nowych technologii (importowanych do kraju za pośrednictwem BIZ lub zakupu know-how na pra-wach licencji) nie jest procesem automatycznym, wolnym od kosztów. Przed-siębiorstwa i państwo muszą zainwestować w rozwój zdolności do absorbowa-nia wiedzy czy też ogólnonarodowej gotowości do przyswajania wiedzy, która z kolei jest pochodną wydatków na badania i rozwój (Goldberg, 2004). Potwierdza to tezę, w myśl której BIZ same w sobie nie gwarantują korzyści wzrostowych. Warunkiem osiągnięcia maksimum korzyści z takich inwestycji jest utrzymanie lokalnej bazy przemysłowej i promowanie powiązań między krajowymi firmami i zagranicznymi inwestorami (Siler i in., 2003; Phelps i in. 2003). W przeciwnym wypadku pojawia się prawdopodobieństwo powstania dychotomicznej struktury przemysłu, mającej po jednej stronie zdominowany przez firmy międzynarodowe efektywny sektor wysokich technologii z szybko rosnącą produkcją, po drugiej zaś − znacznie mniej konkurencyjny przemysł lo-kalny (Buigues i in., 1990). Na realność takiego niebezpieczeństwa zwracał uwagę Porter (2001), pisząc, że BIZ mogą zagrażać wzrostowi efektywności gospodarki krajowej. Dzieje się tak wówczas, gdy wydajność producentów kra-jowych działających w sektorach, w których lokują się BIZ, nie przewyższa wy-

10 Zmniejszania różnic w poziomie innowacyjności.


dajności zagranicznych konkurentów na tyle, aby zrównoważyć ewentualną przewagę, jaką ci ostatni osiągają, wykorzystując lokalne stawki płac. W takim przypadku krajowe firmy nie przejdą sprawdzianu międzynarodowych standar-dów wydajności. Taka diagnoza stawia Polskę (i każde polskie województwo) w obliczu po-dwójnego wyzwania: dokonania zmian strukturalnych inspirowanych globalny-mi trendami11 i zamknięcia luki technologicznej. Globalne trendy to zwłaszcza ciągła integracja globalnego łańcucha produk-cji, pociągająca za sobą delokalizację, deindustrializację, offshoring, przepływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych i ogólne przemiany strukturalne; postę-pująca złożoność modelu handlu i układu przewag komparatywnych kra-jów/regionów oraz rosnące znaczenie decyzji lokalizacyjnych ponadnarodowych i globalnych firm (Pilat i in., 2006). W takich warunkach wyzwaniem dla każdego regionu staje się osiągnięcie i utrzymanie przewagi konkurencyjnej. Wyzwanie tym istotniejsze, że globali-zacja zmienia rolę i model (współ)działania lokalnych gospodarek. Pociąga to za sobą nowe formy konkurencji oparte na wiedzy i technologii i powoduje, że najbardziej efektywnymi gospodarkami są te, które najskuteczniej organizują proces tworzenia i przyswajania wiedzy (Porter, 2001; ESPON, 2007). 2.2. Ścieżki dostosowań strukturalnych Istnieją dwie możliwe ścieżki zmian strukturalnych. Pierwsza z nich to „ścieżka dolnych dostosowań”, koncentrująca się na obniżce kosztów produkcji, zwłaszcza wynagrodzeń, jako instrumencie utrzymania międzynarodowej kon-kurencyjności. Ta droga pociąga za sobą niebezpieczeństwo równania w dół, przyciągania mało lojalnych inwestorów zagranicznych, zawsze gotowych do dalszego przemieszczania do jeszcze tańszych lokalizacji i niechętnych poważ-niejszym inwestycjom w lokalne otoczenie. Druga to ścieżka górnych dostoso-wań, stawiająca na wzrost efektywności wykorzystania zasobów przez inwesty-cje w produkty, procesy, innowacje technologiczne i podnoszenie kwalifikacji pracowników12. Ta droga mobilizuje i modernizuje lokalne zasoby w celu wzro-stu gospodarczego. W połączeniu z rozwiniętą kulturą przedsiębiorczości pro-wadzi do powstania tzw. przylepnej gospodarki (sticky economy) o dużej sile przyciągania i zatrzymywania firm oraz przemysłów (Davies, 1995).

11 Szerszy opis trendów [w:] Rogut, Piasecki 2008. 12 Więcej na temat wpływu kwalifikacji siły roboczej na produktywność gospodarki i ak-

celerację procesu doganiania [w:] Crespi, Patel 2007.


Rzeczywiste zmiany strukturalne mieszczą się pomiędzy tymi biegunami. Jed-nak w przypadku Polski można powiedzieć, że jesteśmy bliżej ścieżki dolnych dostosowań. Dotychczasowa adaptacja strukturalna wykazuje cechy pewnej dwu-biegunowości. Efektem jest stosunkowo duży postęp w sektorach ‘tradycyjnych’ (oparty głównie na wykorzystaniu kwalifikacji i kompetencji techniczno-technologicznych siły roboczej nie zaś na badaniach i rozwoju) i zbyt słaby rozwój sektorów wysokich technologii. (Weber i inni, 1999; Ministerstwo Gospodarki 2006; Ministerstwo Rozwoju Regionalnego 2006; Wojnicka i in., 2006) Rzutuje to na charakter wymiany towarowej z Unią Europejską, która wykazuje poprawę struktury przedmiotowej eksportu lecz jest nadal oparta na zbyt wąskiej grupie produktów, w których dysponujemy wysokimi lub rosnącymi wartościami wskaź-ników ujawnionej przewagi komparatywnej (Ministerstwo Gospodarki, 2007). Taką diagnozę potwierdzają także dane dotyczące niskiej intensywności pa-tentowej. (GUS, 2006). Choć trzeba przyznać, że statystyka nie oddaje całej in-tensywności działalności badawczo-rozwojowej i innowacyjnej. Głównie dlate-go, że część wynalazców ma ograniczoną skłonność do zgłaszają swojego dzieła do ochrony patentowej (dotyczy to zwłaszcza MSP). Poza tym część innowacji (np. oprogramowanie) nie spełnia kryteriów umożliwiających ich zgłoszenie do ochrony patentowej (Hall i in., 2003; Macdonald, Lefang, 2003; Drucker, Gold-stein, 2007). Podobną sytuację obserwujemy w województwie łódzkim, należącym do re-gionów zdominowanych przez przemysły tradycyjne, często określane ‘przemy-słami schyłkowymi’, które mogą być stopniowo eliminowane i przenoszone do regionów/krajów o niższych kosztach siły roboczej, o stosunkowo słabej obec-ności przemysłów średnich i wysokich technologii i usług zaawansowanych technologicznie oraz niskim udziale publicznych i prywatnych nakładów na działalność badawczo-rozwojową (Rogut, Piasecki, 2008).

2.3. Profil przemysłowy i specjalizacja technologiczna Wybór ścieżki zmian strukturalnych decyduje o rozwijanym profilu przemy-słowym i specjalizacyjnym13, będącym efektem wzajemnego oddziaływania cech przemysłu i cech kraju, w którym dany przemysł się rozwija (tab. 5). W dostępnych danych statystycznych trudno jednak znaleźć jednoznaczne potwierdzenia takiej tezy (Hallet, 2000; Dierx i in., 2003; Midelfart-Knarvik i in., 2003).

13 Profil przemysłowy określa się na podstawie równania ( ), gdzie

oznacza udział przemysłu k w PKB kraju i a z∑≡ k

kkii ztvtICB )()(

)(tv ki

k oznacza charakterystykę przemysłu k.. Meto-dologia wyznaczania profilu przemysłowego kraju opisana [w:] Midelfart-Knarvik i in. 2000.


Tabela 5 Determinanty profilu specjalizacyjnego poszczególnych gospodarek

Cechy przemysłu Cechy kraju • Korzyści skali • Potencjał rynku • Poziom technologiczny (udział przemysłów wysokich, średnich i niskich technologii)

• Relacja kapitał–praca

• Intensywność działalności badawczo-rozwojowej • Średnie wynagrodzenia w przemyśle • Kapitałochłonność • Relatywny poziom płac • Pracochłonność • Kadra naukowo-badawcza • Intensywność wykorzystania kwalifikacji i wysokich kwalifikacji

• Kształcenie

• Intensywność wykorzystania surowców rolnych • Wielkość produkcji rolnej • Intensywność wykorzystania półproduktów • Wielkość pomocy regionalnej • Powiązania wewnątrzgałęziowe • Ogólna wielkość dostępnej pomocy

publicznej • Powiązania międzygałęziowe • Przeznaczenie produkcji finalnej (spożycie krajowe a eksport)

• Sprzedaż dla przemysłu • Wzrost produkcji przemysłowej

Źródło: Na podstawie: Midelfart-Knarvik i in. 2003. Mniej wątpliwości budzi natomiast: • utrwalanie się specjalizacji technologicznych poszczególnych krajów, mie-

rzonej indeksem specjalizacji technologicznej14 lub indeksem ujawnionej przewagi technologicznej15 (Laursen 1998);

• korelacja między typem specjalizacji technologicznej a strukturą eksportu poszczególnych krajów (Uchida, Cooke 2004; Andersson, Ejermo 2006);

• korelacja między jakością specjalizacji technologicznej a dynamiką wzrostu (Meliciani, Simonetti 1997).

14 Określającym udział patentów (zgłoszeń patentowych) danego kraju w pewnym obsza-

rze technologicznym do ogólnej liczy patentów (zgłoszeń patentowych) tego kraju we wszystkich obszarach.

15 RTD (Revealed Technological Advantage Index) może być interpretowany jako indeks przewagi komparatywnej. Obszary, w których RTD przyjmuje wartości powyżej jedności są relatywnymi silnymi stronami, a obszary, w których przyjmuje on wartość poniżej 1, wskazu-ją na słabe strony. Zmiany RTD w czasie są miarą trwałości specjalizacji technologicznej poszczególnych krajów (Crespi i in. 2007).


W tym ostatnim przypadku zwraca się uwagę na dwa możliwe typy specjali-zacji: „smithowską” i „ricardiańską” (Buchanan, Yong, 2000; Jungmittag, 2004; Andersson, Ejermo, 2006; Yew-Kwang, Guang-Zhen, 2007). Pierwsza z nich bazuje na skumulowanym doświadczeniu i rosnących korzyściach skali, osiąga-nych niezależnie od obszaru technologicznego, w którym zachodzi. Druga wy-wodzi się z naukochłonnego modelu wzrostu i podkreśla istotność specjalizacji w tych obszarach technologicznych, które tworzą więcej szans na wyższy wzrost produktywności. Są to obszary o dużej liczbie okazji innowacyjnych (naukowych i technologicznych), determinujących zdolność innowacyjną tak firmy, jak i regionu oraz kraju. Częstotliwość okazji jest pochodną profilu prze-mysłowego kraju i poziomu dojrzałości dominujących technologii. Wprowadze-nie nowych znajdujących się na wczesnych etapach technologii szybko zwięk-sza liczbę okazji innowacyjnych, co znajduje wyjaśnienie w teorii cyklu życia produktu (Poti & Basile 2000; Palmberg 2001; Khan, Luintel 2006). Dodatkowe czynniki to podobieństwa i różnice występujące między różnymi obszarami technologicznymi w odniesieniu do: • struktury wiedzy i kompetencji (analityczny, syntetyczny lub symboliczny

charakter wiedzy i rodzaj powiązań poszczególnych typów wiedzy w obrębie poszczególnych sektorów i między nimi), co podkreśla rolę sektorowych sys-temów innowacji w kształtowaniu specjalizacji technologicznej poszczegól-nych regionów/krajów16 i zwraca uwagę na odrębne wzorce sektorowe regu-lujące zależność między wielkością inwestycji w działalność badawczo- -rozwojową a charakterem i intensywnością innowacji (Crespi i in. 2007);

• koncentracji działalności innowacyjnej. W zależności od obszaru technolo-gicznego działalność innowacyjna może być skoncentrowana w niewielkiej liczbie firm lub rozproszona w wielu. Różnice w organizacji działalności in-nowacyjnej związane są z rozróżnieniem między dwoma modelami innowa-cji. Pierwszy z nich (model Schumpeter Mark I) charakteryzuje się „kre-atywną destrukcją” związaną z technologiczną łatwością wejścia do sektora i decydującą rolą, jaką w procesie innowacji odgrywają przedsiębiorcy i no-we firmy. Natomiast drugi (model Mark Schumpeter II) charakteryzuje się „kreatywną akumulacją” wynikającą z dominacji dużych, ustabilizowanych firm, istnienia ustabilizowanej grupy innowatorów i istotnych barier wejścia dla nowych innowatorów (Malerba, Montobbio 2000);

16 Sektorowy system innowacji pokrywa się z rozwiniętą ideą klastra. Z badań wynika, że

może być bardziej efektywnym podejściem do wzrostu potencjału innowacyjnego niż kla-syczny klaster, będący głównie geograficzną koncentracją firm. Więcej na ten temat w: Mytelka & Farinelli (2000), Breschi & Lissoni (2000), Smith (2000), Adame-Sanchez, Escrig-Tena (2001), OECD (2001, 2007), Becattini i in. (2003), Asheim, Coenen (2004).


• charakteru współpracy technologicznej opartej na rynkowych i/lub pozaryn-kowych relacjach i gwarantującej komplementarność wiedzy, umiejętności i specjalizacji.

Dynamika wzrostu gospodarczego jest ściślej związana ze specjalizacją typu „ricardiańskiego” niż „smithowskiego”. Potwierdzają to badania skoncentrowa-ne na analizie zależności między specjalizacją technologiczną, innowacjami a wzrostem gospodarczym i procesem konwergencji typu δi β, gdzie (Wodon, Yitzhaki 2005): • δ-konwergencja oznacza zmniejszanie różnic w poziomie PKB na głowę

mieszkańca, • β-konwergencja analizuje (negatywny) związek między tempem wzrostu

PKB per capita a wyjściowym poziomem dobrobytu i oznacza, że kraje biedniejsze mogą osiągać wyższe tempo wzrostu gospodarczego niż kraje bogatsze i w ten sposób doganiać je.

Równie istotne jest to, że w przypadku krajów doganiających (w więc i Pol-ski) istotniejsza (niż typ specjalizacji) jest akumulacja kapitału i dyfuzja techno-logii (Jungmittag 2004). Jednak w przypadku Polski oba te czynniki tworzą, jak na razie, bariery, nie zaś stymulatory rozwoju. Przełamanie tych barier może otworzyć interesującą perspektywę rozwoju, wykorzystującą ‘rentę zacofania’, w myśl której takie kraje jak Polska, charakteryzujące się dużą początkową luką w produktywności i jakości produktów, dysponują także dużym potencjałem doganiania (Landesmann 2003). Faktyczna rata wzrostu będzie różna od poten-cjalnej, i będzie pochodną umiejętnego połączenia ‘ścieżki górnych dostosowań’ z umiejętnością identyfikacji nowych możliwości, mających jednak swoje ko-rzenie w istniejących silnych stronach regionu (Uchida, Cooke 2004; European Commission 2006c). 2.4. Kierunki rozwoju technologii do 2020 roku Rozwój technologiczny XXI wieku obejmuje trzy grupy kluczowych techno-logii (rys. 2). Pierwsza z nich to technologie systemowe, tworzące ramy rozwoju społeczno-technologicznego. Ta grupa obejmuje całą złożoność nauk społecz-nych, humanistycznych i kognitywnych. Nauki społeczne i humanistyczne, to meta−kategoria pokrywająca szeroki obszar, poczynając od filozofii i historii, poprzez pojedyncze dyscypliny typu ekonomia, socjologia, politologia, antropo-logia, psychologia społeczna i pokrewne im takie jak statystyka, demografia, nauki prawnicze i polityka społeczna aż po różnorodność obszarów interdyscy-plinarnych, jak: społeczeństwo a zdrowie, dobrobyt i zrównoważony rozwój, włączając rozwój technologiczny, demokracja, rządzenie i współzarządzanie,


obywatelstwo, kultura, migracje, rasizm, ksenofobie i dyskryminacja, etyka i prawa człowieka, bezpieczeństwo (Gaskell 2005). Nauki kognitywne z kolei obejmują szerokie studia interdyscyplinarne nad mózgiem i umysłem, łączące koncepcje, metody i dorobek psychologii, neurologii, biologii ewolucyjnej, lin-gwistyki, filozofii, antropologii i innych nauk społecznych oraz metod formal-nych stosowanych w informatyce, matematyce i fizyce (Andler 2005). Drugą grupę tworzą technologie transwersalne, do których zalicza się bio- i nanotechnologie, technologie informacyjne i wytwórczość. Stanowią one bazę technologiczną dla trzeciej grupy, którą są technologie sektorowe (European Commission, 2006c). W tym ostatnim przypadku chodzi o rolnictwo, energię, transport, środowisko, opiekę zdrowotną, bezpieczeństwo i usługi.

Rysunek 2 Kluczowe technologie – podejście klasterowe

Nauki społeczne, humanistyczne i kognitywne

Biotechnologie Technologie informacyjne Wytwórczość Nanotechnologie

RolnictwoEnergia Transport Środowisko Ochrona zdrowia Bezpieczeństwo Usługi

Źródło: European Commission 2006c, s. 20.

Jednak podstawowym rysem współczesnego rozwoju jest i nadal będzie „zlewanie” się koncepcji pochodzących z różnych systemów wiedzy, łączenie oddzielnych wcześniej dziedzin badań, wykształcanie wspólnych wzorców i sposobów działania, często dążenie do wspólnego celu osiąganego różnymi sposobami. Prowadzi to do dominacji technologii łącznych (converging techno-logies), często określanych mianem technologii NBIC (nano-, bio-, technologie informacyjne i nauki kognitywne), pod którym to pojęciem kryją się systemy wiedzy naukowej i technologie wspomagające się nawzajem w osiąganiu wspólnego celu (Anton i in. 2001; Nordmann 2004). 2.4.1. Mechatronika Wszechobecność technologii łącznych to także cecha współczesnego prze-mysłu, a mechatronika jest jednym z bardziej znamiennych przykładów (syner-gia połączenia technologii mechanicznych, elektrycznych, elektronicznych


i komputerowych w celu uzyskania systemów i podsystemów mechatronicznych obecnych we wszystkich innych przemysłach)17. Dla mechatroniki, podobnie jak dla całego przemysłu18, najważniejszymi

o

cja na potrzeby rynku stymulowana silną konkurencją, wzmaga-

• ja i kreatywność jako podstawy konkurencji we wszystkich obsza-

m torami przyszłego rozwoju są (Committee on Visionary Manufacturing Chal-lenges, 1998): • szybka reak

ną przez powszechną dostępność wiedzy i informacji (technologie informa-cyjne), innowacrach działalności przemysłowej,

R ężeniem konkurencji a strumieniemamka 2: Związki między nat innowacji Związki między konkurencją a innowacjami nie są liniowe i przybierają kształt litery U. Istnieje pewien optymalny poziom konkurencji, poza którym konkurencja ma odwrotny efekt w odniesieniu do innowacji, ze względu na trudności w alokacji zysku i większe ryzyko istniejące w bardzo konkurencyjnym środowisku.

Źródło: Crespi, Patel 2008.

• ący spersonalizowanego produktu,

alnym ekosyste-

• yjnych,

niami w postaci (tab. 6):

(technicznych) dla wzro-

• ych informacji w wiedzę potrzebną

• tywnego oddziaływania na środowi-sko do wielkości bliskich zeru,

wymagający klient oczekuj• innowacje procesowe zmieniające skalę i zakres przemysłu, • bezwzględny wymóg ochrony środowiska (napięcia w glob

mie i rozwój nowych zaawansowanych technologicznie gospodarek), globalna dystrybucja wysoce konkurencyjnych zasobów produkcwłączając wykwalifikowaną siłę roboczą jako czynnik o decydującym zna-czeniu dla organizacji procesu produkcji. To stawia przemysł przed nowymi wyzwa

• osiągnięcia współbieżności wszystkich procesów, • integracji zasobów ludzkich i uprzedmiotowionych

stu produktywności i satysfakcji z pracy, natychmiastowej transformacji różnorodndo podejmowania efektywnych decyzji, redukcji odpadów produkcyjnych i nega

17 Więcej na temat definicji mechatroniki [w:] Vossler, Dutt 2005. Ekonomiczna charakte-

rystyka sektorów wchodzących w obręb mechatroniki [w:] European Commission 2005b; Recon LLP 2006.

18 Więcej na temat przyszłości przemysłu m.in. [w:] Coates i in. 1996; FutMaN 2003; Eu-ropean Commission 2004b;, Costa 2005; Dreher 2005; The Economist 2006.


• szybkiej rekonfiguracji produkcji w zależności od nowych potrzeb i możliwości, rozwoju innowacyjnych procesó• w i produktów skoncentrowanych na małych

Tabela 6 Nowe wyzwania dla przemysłu w świetle europejskich foresightów

Manufuture chal

IMTI manu-

seriach.

lenges for 2020 facturing FutMan Manufuture 2003

IMS Vision 2020 roadmap

Osią ół-b

Szspr y

Globalizacja i rosnąca kon-

Rrozwój badań

ii

Wbieżn

gnięcie wspieżności wszystkich

procesów

czupłe, awne firm

kurencja

osnący

i technolog

spół-ość

Integracja zasobów ludzkich i uprzedmio-towionych (technicz-nych) dla wzrostu produktywności i satysfakcji z pracy

Firmy żywo reagujące na

ch-potrzeby klientów

Zmiany społeczno- -demograficzne

Międzynaro-dowa współ-praca w bada-niach przemy-słowych

Integracjazasobów ludz-kich i tenicznych

Natychmiastowa transformacja różno

ji w-

łą-czone firmy (po-

Środowisko i zrównoważo-

informacji do

rodnych informacwiedzę potrzebną do podejmowania efek-tywnych decyzji

W pełni po

łączenie wewnę-trznych funkcji i zewnętrznych partnerów i interesariuszy)

ny rozwój

Wiodąca rolakształcenia i szkolenia

Przejście od

tworzenia wartości

Redukcja odpadówprodukcyjnych i ne-

Wartości spo-łeczne i spo-

Konieczność stymulowania

-

Zrównoważo-ne systemy

gatywnego oddziały-wania na środowisko do wielkości bliskich zeru

Nienaruszanie równowagi ekologicznej łeczna akcep-

tacja techno-logii

rozwoju oto-czenia pracującego na rzeczinnowacji przemysłowych

zarządzania

Szybka rekonfigura-cja produkcji w za-leżności od nowych potrzeb i możliwości

Zarządzanie wiedzą regulacyjne

ł-

Elastyczne, poddające się

ji

Otoczenie

i europejskimodel wspózarządzania

Rosnąca kon-kurencyjność europejskich badań

rekonfiguracfirmy

Rozwój innowacyj-nych procesów i pro-duktów skoncentro-wanych na małych seriach

Pełne wyko-rzystanie moż-liwości tech-nologicznych

Postęp nauki i technologii

Innowacyjne procesy

Ź 1ródło: Costa 2005, s. 3 −32.


Dodatkowe wyzwania dla mechatroniki wynikają ze specyfiki głównych sek-

e na techno-

ie, procesy i systemy łatwo poddające

• i zero−odpadowość, w,

ukcji, cyjnej,

dpowiadających

• k–maszyna, iające szybkie przyswajanie

• owanie dla inteligentnych systemów współpracy. odną modelu in-

generowaniu innowacji20 − źródłem wielu po-

2. nnowacje podporządkowane cyklom produk-

3. onopolistyczny charakter konkurencji −

torów wchodzących w obręb mechatroniki, w tym zwłaszcza produkcji: maszyn i urządzeń, instrumentów i przyrządów pomiarowych, kontrolnych, badaw-czych, nawigacyjnych i pozostałego przeznaczenia oraz systemów do sterowa-nia procesami przemysłowymi. Związane są one z dominacją małych firm, roz-wojem nowych paradygmatów technologicznych, jak chociażby nanotechnolo-gia, i dużym zapotrzebowaniem na wykwalifikowaną siłę roboczą. Konieczność sprostania tym wyzwaniom tworzy zapotrzebowanilogie zabezpieczające (Pedersen, 2008): • elastyczne, zintegrowane wyposażen

się rekonfiguracji, energooszczędność

• rozwój nowych materiałów i komponentó• wykorzystanie biotechnologii w procesie prod• modelowanie i symulacje dla każdej operacji produk• różnorodność metod projektowania procesów i produktów o

na szerokie spektrum wymagań, rozszerzoną komunikację człowie

• nowe metody kształcenia i szkolenia umożliwwiedzy, oprogram

Rozwój i upowszechnienie nowych technologii będzie pochnowacji, który w przypadku mechatroniki charakteryzuje się następującymi ce-chami19 (Heneric i in., 2006): 1. Decydująca rola popytu w

mysłów innowacyjnych jest specyfikacja techniczna produktu przygotowana przez odbiorcę, a większość nowych produktów wykonywana jest najczęściej na indywidualne zamówienie. Znaczne wahania popytu na icyjnym w sektorze (duży popyt na innowacje w okresie koniunktury i słaby w okresie stagnacji i recesji). W zdecydowanej mierze mwiększość specjalizuje się w produktach niszowych, a główną cechą odróż-

19 Więcej na temat potencjału innowacyjnego [w:] Falk 2007. 20 Więcej na temat specyfiki innowacji inspirowanej przez odbiorcę/użytkownika [w:]

NESTA (2008).


niającą je od produktów konkurenta jest jakość21. To określa kluczową rolę ciągłej innowacji skierowanej na utrzymanie zróżnicowania produktu w wal-ce konkurencyjnej.

4. Orientacja globalna − wysoki stopień specjalizacji produkcji skłania do sil-nej orientacji na rynki globalne jako jedyne, umożliwiające pełną komercjali-zację potencjału zainwestowanego w poszczególne nisze.

5. Trudność zarządzania procesem innowacji − kombinacja globalnej orien-tacji i ścisłej współpracy z odbiorcą stawia przed zarządzaniem procesem in-nowacji szczególne wyzwania, zwłaszcza dla mniejszych firm, mających ograniczone zasoby utrudniające im działanie na wielu krajowych rynkach.

6. Trudność czerpania korzyści ze skali działania − powszechna współpraca technologiczna z klientem/odbiorcą i produkcja małych, zindywidualizowa-nych serii ogranicza korzyści ze skali. Z drugiej strony jest to czynnik pod-noszący dynamikę innowacji i umożliwiający mniejszym firmom efektywną rywalizację z większymi konkurentami.

7. Inkrementalny charakter innowacji − rozwój technologiczny w dużej mie-rze opiera się na specyficznej wiedzy, dostępnej w poszczególnych obszarach mechatroniki. Produkty innowacyjne są próbą polepszenia określonych pa-rametrów maszyn/urządzeń/podzespołów (np. szybkość, elastyczność, precy-zja) przez systematyczne doskonalenie poszczególnych komponentów. Ra-dykalne innowacje są mniej powszechne.

8. Interdyscyplinarność − główny nurt rozwoju technologicznego tworzą technologie łączne, co wymaga ścisłej współpracy specjalistów reprezentują-cych różne dziedziny wiedzy.

9. Rosnące nasycenie usługami − rosnące znaczenie w obrotach sektora mają usługi związane z utrzymaniem maszyn/urządzeń/podzespołów, przeglądem, konserwacją, naprawą, adaptacją do nowych potrzeb, szkoleniem personelu obsługującego urządzenie, leasingiem czy innymi usługami finansowymi. Od producenta wymaga to wykształcania nowych kompetencji i metod zarzą-dzania.

21 Więcej na temat jakości jako podstawy konkurencji [w:] Aiginger 2000.


2.4.2. Technologie informacyjne Technologie informacyjne obejmują zarówno technologie informatyczne, jak i komunikacyjne. Same technologie informatyczne, włącznie ze sprzętem kom-puterowym i oprogramowaniem, zajmują się głównie zbieraniem, tworzeniem i przetwarzaniem oraz interpretowaniem informacji. Ich przyszły rozwój będzie szedł w kierunku (Bibel, 2005): • wysokiej autonomii programowania (przekształcenie programowania w od-

rębną dyscyplinę wiedzy włącznie z nowymi paradygmatami dekodowania i interpretacji informacji oraz wysokim poziomem automatyzacji i autonomii systemów);

• pełnej wirtualizacji wszystkich obszarów działalności (nauki, techniki, kon-strukcji i projektowania, produkcji i usług, transportu, kształcenia, admini-stracji publicznej itd.), co będzie oznaczać dalszy rozwój w obszarach sztucznej inteligencji, łączenia systemów inteligentnych, człowieka i infra-struktury technicznej, wirtualnej rzeczywistości, systemów komunikacji na linii człowiek–maszyna, robotów humanoidalnych i godzenia realności z wir-tualnością (rzeczywistości rozszerzonej).

Ich uzupełnieniem są technologie komunikacyjne, gwarantujące dialog i transmisję różnych informacji. Główne kierunki ich dalszego rozwoju to (Kavassalis, 2005): • infrastruktura komunikacyjna i bezpieczeństwo danych, • nowe obszary aplikacji, • współpraca różnych systemów, • architektura sieci, • cyberinfrastruktura, sieci cyfrowe i gospodarka informacyjna, • internet, telefonia komórkowa, sieci bezprzewodowe (poza trzecią generację).

2.4.3. Usługi dla ochrony zdrowia, przemysł farmaceutyczny, biotechnologie Technologie łączne przygotowują grunt pod przyszłe zmiany w systemie ochrony zdrowia (ramka 3). Główne wyzwania w tym przypadku, to prewencja, informacja i innowacja (DTI, 2000; Matczewski, 2005).


Ramka 3: Rewolucja w systemie ochrony zdrowia

Technologie łączne spowodują przełom w systemie ochrony zdrowia. Teleopieka, telemedycyna, e-zdrowie: technologie informacyjne w analityce pozwolą na cią-głe wykonywanie w każdym miejscu i w każdym czasie tysięcy analiz dotyczących stanu zdrowia każdego człowieka (automonitoring), natychmiastowe zdefiniowanie diagnozy i indywidualnej kuracji. Te same technologie zastosowane w lecznictwie odciążą opiekę szpi-talną, która będzie zasadna tylko w wyjątkowych przypadkach (inwazyjne zabiegi chirurgicz-ne do momentu znalezienia alternatywnych metod terapii). W każdym innym przypadku pa-cjent będzie miał zagwarantowany ciągły, spersonalizowany kontakt on line gwarantujący nie tylko fachową konsultację i terapię, ale także pomoc psychologiczną. Farmakogenomika: rozwój studiów nad genetycznymi uwarunkowaniami metabolizmu leków (i szerzej − losów leku w ustroju po jego podaniu – LADME: uwolnienie, wchłanianie, roz-mieszczenie, metabolizm, wydalanie). Terapia genowa: leczenie lub zapobieganie poprzez dodanie materiału genetycznego, który ponownie konstytuuje lub koryguje brakujące lub odchylone od normy funkcje genetyczne lub interfejsy z procesami chorobotwórczymi. Diagnostyka genowa: szeroki wachlarz technik diagnostycznych związanych z przewidywa-niem i wykrywaniem oraz korygowaniem wad wrodzonych lub dziedzicznych. Tego typu patologie są rezultatem zaburzeń chromosomalnych lub mutacji DNA. Rozwój diagnostyki DNA będzie oferować możliwości przeciwdziałania chorobom o wieloczynnikowym podłożu, będących rezultatem kompleksowych interakcji między podatnością genetyczną i niektórymi (najczęściej nieznanymi) czynnikami środowiskowymi. Komórki macierzyste: rozwój nowych metod leczenia bazujących na komórkach macierzystych. Bioinformatyka: szybki rozwój bioinformatyki (w połączeniu z genomiką funkcjonalną) rozwi-nie zrozumienie funkcji genów i protein. Wspólnie z rozwojem technologii informatycznych stworzy podstawy do kształtowania nowych funkcji protein (dekodowanie informacji zapisa-nych w DNA, modyfikacja wzorców, zmiana genomu) wykorzystywanych w ochronie zdrowia.Chirurgia minimalnie inwazyjna (MIS): zmiana technik chirurgicznych, nowe narzędzia i materiały, inżynieria tkankowa i rozwój medycyny regeneracyjnej, nieinwazyjne metody diagnostyki. Aplikacje nanotechnologii: rozwój aplikacji nanobiotechnologicznych jako najbardziej obie-cujący obszar medycyny. Pozostałe obszary: inżynieria tkankowa, sztuczne i biosztuczne organy zastępcze, medycyna regeneracyjna, ksenotransplantacja. Równoległe trendy: • usługowy charakter medycyny (zdrowy styl życia, wykorzystanie w zapobieganiu

i leczeniu SPA, żywności, ruchu itd.); • personalizacja i indywidualizacja opieki zdrowotnej; • upodmiotowienie pacjenta. Źródło: Na podstawie: FORMAKIN (2001), Nordmann (2004), Braun (maszynopis niedatowany).


W każdym z tych obszarów istotną rolę odgrywają technologie informacyjne, szerzej prezentowane w odrębnym rozdziale. Dwie kolejne grupy to bio- i nano-technologie. Biotechnologie reprezentują interdyscyplinarną dziedzinę nauki i techniki, zo-rientowaną na zmianę materii żywej i nieożywionej przez wykorzystanie żywych organizmów (całych, części lub pochodzących z nich produktów) i modeli proce-sów biologicznych do tworzenia wiedzy, dóbr i usług (Dubin 2007). Nanotechnologie z kolei reprezentują „badania i rozwój techniczny na poziomie atomów molekuł i makromolekuł w skali długości od 1 do 100 nanometrów w celu zapewnienia zrozumienia natury zjawisk i materiałów w nanoskali oraz tworzenia i wykorzystania struktur, urządzeń i systemów, które posiadają nowe właściwości i funkcje związane z ich nanorozmiarem” (Mazurkiewicz 2007, s. 21). W obu przypadkach decydujące znaczenie mają (Saviotti, 2005; Sal, 2005; Arundel i in., 2006): • badania podstawowe − bio- i nanotechnologie należą do najbardziej nauko-

chłonnych obszarów technologii. Główną rolę w procesie innowacji odgrywa nowa wiedza, powstająca głównie w ramach badań podstawowych, finanso-wanych najczęściej ze środków publicznych. Nowa wiedza znajduje bezpo-średnie zastosowanie w nowych produktach i procesach rozwija potencjał in-telektualny;

• mobilność pracowników − przepływ wysoko kwalifikowanych pracowników z jednostek badawczo-rozwojowych do wdrożenia jest najbardziej efektyw-nym kanałem transferu wiedzy i technologii;

• nowe małe firmy − pracownicy naukowi prowadzący badania (podstawowe i stosowane) mają możliwość przewidzenia kierunków komercyjnego wykorzy-stania rezultatów badań. To tłumaczy stosunkowo dużą liczbę nowo powstają-cych, małych, wyspecjalizowanych firm, odgrywających istotną rolę w systemie innowacji: (1) poszukiwacza wiedzy i twórcy innowacyjnych rozwiązań; (2) transmisji teorii w zaawansowane technologicznie aplikacje; (3) wyspecjalizo-wanego dostawcy usług badawczo-rozwojowych (pogłębienie podziału pracy);

• współpraca − sukces w obszarze bio- i nanotechnologii uwarunkowany jest systematyczną współpracą z wielością różnorodnych partnerów ulokowanych w różnych miejscach łańcucha wartości (od wczesnych badań po komercyjne wdrożenia).


2.4.4. Ekobiznes Ekobiznes jest jednym z najszybciej rosnących rynków o zasięgu globalnym. Obejmuje działalność produkcyjną i usługową mającą na celu (Peter 2005). • pomiar, zapobieganie, ograniczanie, minimalizowanie i usuwanie szkód środo-

wiskowych w obszarze wody, powietrza i ziemi, odpadów, hałasu i ekosystemu; • rozwój czystszych technologii procesowych i produktów; • rozwój usług ograniczających ryzyko środowiskowe i zmniejszających za-

nieczyszczenie i zużycie zasobów naturalnych. Szeroki zakres ekobiznesu powoduje, że i technologie środowiskowe charak-teryzują się znaczną różnorodnością, przekraczającą granice poszczególnych sektorów, a odnoszącą się do wszelkich nowych bądź zmodyfikowanych proce-sów, technik, praktyk, systemów i produktów umożliwiających zmniejszenie (w porównaniu z pierwotnymi) szkód środowiskowych. W efekcie technologie środowiskowe i innowacje ekologiczne obejmują zarówno technologiczne, jak i organizacyjne komponenty (Weber 2005; Reid, Miedziński 2008). Rozwój technologii środowiskowych podlega ewolucji począwszy od wcze-śniejszych wysiłków skoncentrowanych na czystych technologiach końca rury poprzez integrację procesów i redefinicję systemów, a kończąc na przyszłych innowacjach systemowych czy funkcjonalnych, tworzących nowe konfiguracje zmian technologicznych, organizacyjnych i instytucjonalnych dokonywane za-równo na poziomie pojedynczej firmy, jak i całego społeczeństwa (rys. 3). W tym ostatnim przypadku chodzi o osadzenie technologii środowiskowych w szerszych relacjach system społeczno-ekonomiczny–ekosystem i przesunięcie punktu ciężkości z surowco- i energochłonności na spójność metaboliczną (inte-gracja strumieni przemysłowych z ekologicznym metabolizmem).

32 Anna Rogut, Bogdan Piasecki

Rysunek 1 Kierunek rozwoju technologii środowiskowych

Źródło: Weber (2005), s. 22. Tłumaczenia do rysunku: Pion: Poprawa sprawności środowiska 2 czynniki 5 czynników 10 i więcej czynników Poziom: Horyzont czasu (liczba lat) Wnętrze: optymalizacja systemu redefinicja systemu innowacja funkcjonalna


3.

Trendy i słabe sygnały w obszarze mechatroniki, usług dla ochrony zdrowia, technologii informacyjnych i ekobiznesu

Wszystkie wyżej prezentowane kierunki rozwoju technologii znalazły swoje odzwierciedlenie w rundach delfickich (por. tab. 2, załącznik 1), zakładających ocenę każdego z nich pod kątem m.in. znaczenia dla wzrostu konkurencyjności regionalnych firm, wzrostu dynamiki gospodarczej województwa i wzrostu za-trudnienia. Średnia wartość współczynnika potencjału zrównoważonego rozwo-ju zbudowanego na podstawie tych ocen była podstawą zaproponowanego tutaj podziału technologii kluczowych dla udanej transformacji regionalnych zaso-bów intelektualnych, naukowo-badawczych i materialnych na trendy i słabe sy-gnały (rys. 4). Obszar trendów (najbardziej pożądanych − z punktu widzenia zrównoważonego rozwoju województwa − kierunków zmian technologicznych) wyznaczyły technologie o wartości współczynnika przekraczającej średnią dla całej populacji technologii. Wśród nich znalazła się większość technologii zwią-zanych z mechatroniką, znaczna część technologii wchodzących w obręb szero-ko zdefiniowanych usług dla ochrony zdrowia, pewne technologie informacyjne i ekobiznesowe. Obszar słabych sygnałów (pierwsze oznaki zmiany, mało znaczące w chwili pojawienia się, jednak mogące mieć decydujący wpływ w przyszłości) zajęły technologie o wartości współczynnika równej lub niższej od średniej. Wśród nich znalazła się większość technologii ekobiznesu, część usług dla ochrony zdrowia oraz pewne technologie z obszaru mechatroniki i technologii informa-cyjno-komunikacyjnych.


Rysunek 4 Potencjał rozwojowy obszarów regionalnych kompetencji w relacji do średniej wartości współczynnika potencjału zrównoważonego rozwoju

Trendy

Słabe sygnały

-1,00 -0,80 -0,60 -0,40 -0,20 0,00 0,20 0,40 0,60 0,80

Mechatronika_Potencjał wytwórczy

Mechatronika_Potencjał intelektualny

Ochrona zdrowia_Rehabilitacja

Ochrona zdrowia_Nanotechnologie

Mechatronika_Nowe obszaryzastosowań

Mechatronika_Kooperacja

Ochrona zdrowia_Biotechnologie

Ekobiznes_Technologie przyjazneśrodowisku

Technologie informacyjne_Nowy modelbiznesu

Technologie informacyjne_Logistyka

Technologie informacyjne_Edukacja iszkolnictwo wyższe

Ochrona zdrowia_Zaplecze B+R ikadrowe

Technologie informacyjne_Systemyprodukcji

Mechatronika_Źródła przewag

Ochrona zdrowia_Prewencja

Mechatronika_Automatyzacja/robotyzacja

Mechatronika_Nowe możliwościbiznesowe

Ochrona zdrowia_Zmiany systemowe

Ochrona zdrowia_Leczenie

Ekobiznes_Kapitał ludzki

Ochrona zdrowia_Diagnostyka

Mechatronika_Zarządzanie/organizacja

Technologie informacyjne_Us ługi opartena wiedzy

Ekobiznes_Nowe obszary biznesowe

Ekobiznes_Zarządzanie środowiskiem

Ekobiznes_Zaplecze naukowo-badawcze

Odchylenie od średniej


3.1. Mechatronika 3.1.1. Trendy Trendy w mechatronice objęły potencjał wytwórczy i intelektualny w zakre-sie projektowania, wytwarzania i eksploatacji inteligentnych urządzeń i podze-społów mechatronicznych, nowe obszary zastosowań dla mechatroniki oraz ko-operację i sieci współpracy (tab. 7).

Tabela 7 Trendy w mechatronice

Obszar Technologie Indywidualizacja produktu Oprogramowanie Nowe firmy high- tech Miniaturyzacja i ekstremalne parametry eksploatacyjne Produkcja dla innych gałęzi

Potencja wytwórczy

Współpraca MSP–wielkie koncerny Szkolnictwo wyższe Szkolnictwo zawodowe Transfer wiedzy i technologii Zaplecze B+R dla przemysłu elektromaszynowego

Potencja intelektualny

Współpraca nauka–gospodarka w inżynierii materiałowej i powierzchniowej Nowe technologie procesowe Zaawansowane technologie obróbki ubytkowej

Źródła przewag konkurencyjnych w mechatronice Nowe technologie informacyjne

Podzespoły elektromechaniczne dla ochrony środowiska Mechatronika w infrastrukturze transportowej Mechatronika dla potrzeb innych przemysłów

Nowe obszary zastosowań dla mechatroniki

Mechatronika dla potrzeb bezpieczeństwa ruchu Sieci współpracujących MSP Współpraca z dużymi firmami

Kooperacja i sieci współpracy Współpraca w zakresie rozwoju produktów

Całość trendów można było przyporządkować czterem rodzinom technologii: procesy/produkty, łańcuchy wartości, klastry/współpraca, kwalifikacje/ umiejętności (rys. 5).


Rysunek 5: Trendy w mechatronice. Klastery technologii

Łańcuchy wartości: • Produkcja dla innych gałęzi • Mechatronika dla potrzeb innych przemysłów • Mechatronika dla potrzeb bezpieczeństwa ruchu • Mechatronika w infrastrukturze transportowej • Podzespoły elektromechaniczne dla ochrony środowiska • Oprogramowanie

Kwalifikacje/umiejętności: • Szkolnictwo wyższe • Szkolnictwo zawodowe • Zaplecze B+R dla przemysłu elek-tromaszynowego

Procesy/produkty: • Miniaturyzacja i ekstremalne parametry eksploatacyjne • Indywidualizacja produktu • Nowe technologie procesowe • Zaawansowane technologie obróbki ubytkowej• Nowe technologie informacyjne

Sieci/współpraca: • Nowe firmy high-tech • Współpraca MSP–wielkie koncerny • Współpraca w zakresie rozwoju produktów • Sieci współpracujących MSP • Współpraca z dużymi firmami • Współpraca nauka–gospodarka w inżynierii materiałowej i powierzchniowej • Transfer wiedzy i technologii

Największy potencjał zrównoważonego rozwoju wiązano z kombinacją tech-nologii łączących umiejętność współpracy, także w ramach globalnych łańcu-chów wartości, z jakością kapitału ludzkiego. Ta kombinacja objęła: • produkcję dla innych gałęzi (zwielokrotnienie liczby przedsiębiorstw produku-

jących urządzenia, wyposażenie i narzędzia dla wszystkich gałęzi przemysłu); • rozwój współpracy na linii MSP−koncerny (zwielokrotnienie liczby MSP

kooperujących z wielkimi koncernami w zakresie projektowania i wytwarza-nia podzespołów i narzędzi);

• szkolnictwo zawodowe i szkolnictwo wyższe (rozwój szkolnictwa zawodo-wego przygotowujące pracowników do obsługi urządzeń mechatronicznych oraz wprowadzenie przez uczelnie wyższe elastycznych metod kształcenia w zakresie mechatroniki, automatyki i robotyki, inżynierii materiałowej i dyscyplin pokrewnych, bazujących na ścisłej współpracy i przepływie in-formacji między uczelniami a przemysłem);

• miniaturyzację i ekstremalne parametry eksploatacyjne (wzrost produkcji nowych podzespołów mechatronicznych o dużym stopniu miniaturyzacji, ekstremalnych parametrach eksploatacyjnych oraz dużej trwałości i nieza-wodności);


• transfer wiedzy i technologii (rozwój nowych wyspecjalizowanych, inżynier-skich firm doradczych znacznie przyspieszających transfer wiedzy i techno-logii w zakresie mechatroniki między regionalnymi uczelniami i jednostkami badawczo-rozwojowymi a firmami, zwłaszcza mniejszymi).

Dalsze miejsca zajęły (rys. 6): • mechatronika dla potrzeb innych przemysłów (zwielokrotnienie lokalnego

popytu na podzespoły elektromechaniczne i mechatroniczne nowej generacji dzięki rozwojowi w województwie przemysłu AGD, inżynierii biomedycz-nej, inżynierii sanitarnej i innych dziedzin);

• współpraca nauka−gospodarka w inżynierii materiałowej i powierzchniowej (łódzki ośrodek naukowo-badawczy zajmujący się inżynierią materiałową i in-żynierią powierzchniową nawiąże ścisłą współpracę z krajowymi i zagranicz-nymi z producentami urządzeń mechatronicznych, co ugruntuje jego pozycję);

• mechatronika dla potrzeb ochrony środowiska (wzrost popytu na podzespoły elektromechaniczne nowej generacji w efekcie zmian w konstrukcji pojaz-dów, wywołanych rozwojem alternatywnych źródeł napędu);

• oprogramowanie (rozwój firm produkujących oprogramowanie i systemy informatyczne dla automatycznej obsługi procesów technologicznych);

• nowe technologie procesowe (wdrożenie technologii szybkiego projektowa-nia, wytwarzania narzędzi i wytwarzania części);

• zaplecze B+R dla przemysłu elektromaszynowego (rozwój zaplecza nauko-wo-badawczego dla przemysłu elektromaszynowego z wykorzystaniem po-tencjału naukowego i aparatury regionalnych uczelni technicznych);

• indywidualizacja produktu (rozwój mikro- i małych firm specjalizujących się w opracowywaniu i wytwarzaniu krótkich serii nowych produktów, materia-łów i usług inżynierii powierzchni, wykonywanych na zamówienie indywi-dualnych odbiorców);

• nowe firmy high-tech (rozwój, w efekcie intensyfikacji współpracy techno-logicznej między nauką a przemysłem nowych firm typu spin-off oraz start-up w obszarze zaawansowanych technologii mechanicznych i mechatronicz-nych oraz inżynierii powierzchni);

• mechatronika w infrastrukturze transportowej (wzrost zapotrzebowania na mechatroniczne wyposażenie sieci dróg, linii kolejowych, systemów trans-portu miejskiego i lotnisk jako efekt rozwoju infrastruktury transportowej);

• sieci współpracujących MSP (zwielokrotnienie liczby małych i średnich firm współpracujących między sobą w zakresie zaawansowanego technologicznie wytwarzania półwyrobów mechanicznych);

• współpraca z dużymi firmami (rozwój usług kooperacyjnych dla produkcji prototypowej i wielkoseryjnej, np. dla motoryzacji, świadczonych przez re-


gionalne mniejsze firmy lub pojedyncze osoby w zakresie projektowania MEMS, projektowania procesów technologicznych i oprogramowania).

Rysunek 6

Trendy w mechatronice. Potencjał zrównoważonego rozwoju

5,20 5,40 5,60 5,80 6,00 6,20 6,40 6,60 6,80 7,00

Mechatronika dla bezpieczeństwa ruchu

Technologie obróbki ubytkowej

Współpraca dla rozwoju produktów

Nowe technologie IK

Sieci współpracujących MSP

Współpraca z dużymi firmami

Mechatronika dla transportu

B+R dla przemys łu elektromaszynowego

Indywidualizacja produktu

Nowe firmy high tech

Technologie procesowe

Oprogramowanie

Mechatronika dla ochrony środowiska

Współpraca nauka-gospodarka w inżynieriimateriałowej i powierzchniowej

Mechatronika dla innych przemys łów

Transfer wiedzy i technologii

Szkolnictwo wyższe

Ekstremalne parametry eksploatacyjne

Szkolnictwo zawodowe

Współpraca MSP- koncerny

Produkcja dla innych gałęzi

Potencjał zrównoważonego rozwoju

Relatywnie niższy potencjał zrównoważonego rozwoju przypisano: • nowym technologiom informatyczno-komunikacyjnym (powszechne wdro-

żenie komputerowego wspomagania produkcji CAM i komputerowego wspomagania sterowania procesami technologicznymi CAE dla szybkiego projektowania procesów technologicznych i oprogramowania obrabiarek CNC);


• kooperacji produktowej (rozwój nowych produktów zaawansowanych tech-nologicznie w przeważającej części oparty będzie na kooperacji, ze znacz-nym udziałem podzespołów wykonawczych wykorzystujących aktuatory mechaniczne, napędy oraz inteligentne systemy sterowania);

• zaawansowanym technologiom obróbki ubytkowej (powszechne wdrożenie zaawansowanych technologii obróbki ubytkowej);

• mechatronice dla potrzeb bezpieczeństwa ruchu (wzrost zapotrzebowania na elementy mechatroniczne związany z konstrukcją i wytwarzaniem pojazdów o zwiększonych wymogach bezpieczeństwa ruchu i pasażerów oraz zmniej-szonym zapotrzebowaniem energii).

Czas realizacji Czas upowszechnienia pożądanych trendów wydaje się dość odległy, sięga-jący lat 2013–2020. W przypadku mechatroniki dla potrzeb ochrony środowiska horyzont ten przesuwa się nawet na lata po 2020 roku. Szansę na stosunkowo szybkie wdrożenie wydają się mieć tylko zmiany w zakresie szkolnictwa zawo-dowego i wyższego oraz rozwój oprogramowania (rys. 7). Główne przyczyny, to aktualna luka technologiczna charakteryzująca regionalne firmy i bariery utrudniające wdrożenie pożądanych technologii. Luka technologiczna Wskaźnikiem luki technologicznej jest relatywnie niski poziom konkuren-cyjności regionalnych firm. Gros ekspertów było zdania, że regionalne firmy są konkurencyjne głównie w skali kraju, brak im natomiast atutów przydatnych do konkurowania na globalnych rynkach (rys. 8). Największą lukę technologiczną zdiagnozowano dla technologii związanych z transferem wiedzy i technologii, zapleczem B+R dla przemysłu maszynowego, nowymi procesami, indywiduali-zacją produktu, szkolnictwem wyższym i zawodowym, miniaturyzacją i ekstre-malnymi parametrami eksploatacyjnymi, produkcją dla innych gałęzi, rozwojem współpracy (zarówno między MSP, jak i między MSP a większymi firmami), obróbką ubytkową, przedsiębiorczością akademicką (powstanie zaawansowa-nych technologicznie spin-off’ów) i z nowymi technologiami informatyczno- -komunikacyjnymi. Są to jednocześnie technologie, z którymi wiązano najwyż-szy potencjał zrównoważonego rozwoju.


Rysunek 7 Trendy w mechatronice. Horyzont czasu dla upowszechnienia w regionie

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Szk

olni

ctw

o w

yższ

e

Szk

olni

ctw

oza

wod

owe

Opr

ogra

mow

anie

Zapl

ecze

B+R

dla

inży

nier

iiZa

plec

ze B

+R d

lapr

zem

ysłu

Tran

sfer

tech

nolo

gii

Mec

hatro

nika

dla

inny

ch p

rzem

ysłó

wIn

dyw

idua

lizac

japr

oduk

tuW

spół

prac

a z

duży

mi

firm

ami

Wsp

ółpr

aca

MS

P –

wie

lkie

kon

cern

yM

echa

troni

ka d

labe

zpie

czeń

stw

aLi

czba

firm

prod

ukcy

jnyc

hM

echa

troni

ka w

infra

stru

ktur

zeS

ieci

wsp

ółpr

acując

ych

Min

iatu

ryza

cja

iek

stre

mal

ne

Now

e fir

my

high

tech

Pod

zesp

oły

elek

trom

echa

nicz

neW

spół

prac

a w

zakr

esie

rozw

oju

przed 2013 2013 - 2020 po 2020 Nigdy

Podstawowe bariery Podstawowe bariery opóźniające proces upowszechnienia trendów to: • nieprzyjazne środowisko, obejmujące struktury regulacyjne, podatkowe,

prawne oraz postawę regionalnych władz; • niski potencjał absorpcyjny regionu, na który składają się: potencjał wytwór-

czy firm, regionalny kapitał ludzki (kadry, kwalifikacje), regionalny potencjał badawczo-rozwojowy, możliwości finansowe przedsiębiorstw, efektywność infrastruktury biznesu i ekonomiczna opłacalność (popyt).

Pierwsza z tych barier hamuje zwłaszcza rozwój podzespołów elektromecha-nicznych dla ochrony środowiska, transfer wiedzy i technologii, współpracę na-uki z gospodarką w zakresie inżynierii materiałowej i powierzchniowej; rozwój sieci współpracujących MSP i rozwój współpracy z dużymi firmami. Niski potencjał absorpcyjny regionalnych firm blokuje rozwój technologii związanych z: miniaturyzacją i ekstremalnymi parametrami eksploatacyjnymi; mechatroniką w infrastrukturze transportowej, mechatroniką dla potrzeb innych przemysłów i dla potrzeb bezpieczeństwa ruchu, oprogramowaniem, powstawa-niem nowych firmy high-tech, rozwojem współpracy MSP z wielkimi koncer-nami oraz współpracy w zakresie rozwoju produktów. Oba typy barier opóźniają rozwój technologii związanych z rozwojem szkol-nictwa na potrzeby mechatroniki i zaplecza badawczo-rozwojowego dla prze-mysłu elektromaszynowego oraz z indywidualizacją produktu. Konkludując, można zauważyć, że szybki rozwój mechatroniki w regionie napotyka na barierę w postaci niskiego potencjału absorpcyjnego. Z kolei


zwiększenie potencjału absorpcyjnego napotyka na kolejną barierę, jaką jest ma-ło sprzyjające środowisko (regulacje, postawa władz). To może prowadzić (i dotąd prawdopodobnie prowadziło) do samonakręcającej się spirali zapętlenia w tradycyjnych specjalnościach, zdecydowanie opóźniających proces transfor-macji aktualnych zasobów w nową jakość, jaką jest mechatronika.

Rysunek 8 Trendy w mechatronice. Konkurencyjność regionalnych firm

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Szkolnictwo wyższe


B+R dla przemys łu maszynowego






Sieci współpracujących MSP




Nowe technologie IK

Współpraca w inżynierii materiałowej



Kooperacja produktowa

Oprogramowanie

Współpraca MSP – wielkie koncerny



Konkurencyjne w skali świata Konkurencyjne w skali EuropyKonkurencyjne w skali kraju Niekonkurencyjne


Rysunek 9 Bariery upowszechniania trendów w podziale na klastry technologii

• Miniatury-zacja i ekstre-malne parame-try eksploata-cyjne • Mechatro-nika w infra-strukturze transportowej • Zaawanso-wane technolo-gie obróbki ubytkowej • Nowe tech-nologie IK

• Mechatro-nika dla po-trzeb innych przemysłów • Mechatro-nika dla po-trzeb bezpie-czeństwa ruchu • Oprogra-mowanie • Produkcja dla innych ga-łęzi

• Nowe firmy high-tech • Współpraca MSP–wielkie kon-cerny • Kooperacja produktowa

Pote

ncjał a

bsor

pcyj

ny re

gion

u

• Indywiduali-zacja produktu • Nowe tech-nologie proce-sowe

• Szkolnictwo wyższe • Szkolnictwo za-wodowe • Zaplecze B+R dla przemysłu elektroma-szynowego

Środ

owis

ko • Podzespoły

elektromecha-niczne dla ochrony środo-wiska

• Transfer wie-dzy i technologii • Współpraca nauka–gospodarka w inżynierii mate-riałowej i po-wierzchniowej • Sieci współ-pracujących MSP • Współpraca z dużymi firmami

Produkty/ procesy

Łańcuchy wartości

Klastry/ współpraca

Kwalifikacje/ umiejętności

3.1.2. Słabe sygnały Słabe sygnały objęły: • Mikro- i nanoobróbki dla MEMS (upowszechnienie mikro- i nanoobróbek w

zakresie projektowania i wytwarzania MEMS);


• optymalizację (optymalizacja produktów elektromechanicznych pod kątem strategii cyklu życia materiałów inżynierskich);

• nowe technologie dla przemysłu motoryzacyjnego (upowszechnienie nowych technologii w produkcji jednostek napędowych, np. technologie materiałów gradientowych, technologie utwardzania tulei cylindrowych, napędów hy-brydowych umożliwiających odzyskiwanie energii);

• kompleksowe zarządzanie jakością (powszechne stosowanie kompleksowego zarządzania jakością);

• automatyzację (upowszechnienie zautomatyzowanych systemów wytwór-czych z wykorzystaniem zaawansowanego monitorowania, sterowania i kon-troli);

• elastyczne systemy produkcji (upowszechnienie elastycznych systemów pro-dukcyjnych opartych na zaawansowanych systemach sterownia i nadzoru np. logika rozmyta, sztuczna inteligencja (AI), systemy ekspertowe wspomaga-jące podejmowanie decyzji itp.);

• robotyzację (rosnące wykorzystanie robotów przemysłowych); • szczupłe zarządzanie (upowszechnienie zarządzania wyszczuplającego

w celu redukcji kosztów produkcji urządzeń mechatronicznych); • globalizację projektowania (globalizacja projektowania dzięki wykorzystaniu

internetu, wprowadzenie 24-godzinnego cyklu pracy i projektowania wspo-maganego komputerowo CAD);

• gospodarkę zużytymi środkami transportu (rozwój MSP zajmujących się go-spodarką zużytymi środkami transportu, maszynami i urządzeniami mecha-tronicznymi powszechnego użytku);

• regenerację (rozwój firm wykorzystujących dotychczasowe technologie i rozwijających nowe technologie w celu przywrócenia pierwotnych właści-wości zużytych części maszyn lub całych urządzeń odtwarzania geometrii i właściwości powierzchni);

• spadek surowcochłonności produktów (rosnące zapotrzebowania przemysłu na lżejsze, nawet o 50%, pojazdy i części ruchome maszyn i urządzeń do-prowadzi do rozwoju nowych firm zajmujących się przetwórstwem i wytwa-rzaniem części ze stopów metali lekkich, kompozytów polimerowych i za-awansowanej ceramiki).

Technologie te wytyczyły przyszłe kierunki przekształceń, które można przedstawić w postaci czterech rodzin technologii: procesów/produktów, auto-matyzacji/robotyzacji, ekobiznesu i zarządzania (rys. 10).


Rysunek 10 Słabe sygnały w mechatronice. Klastery technologii

Procesy/produkty: • Mikro- i nanoobróbki dla MEMS • Nowe technologie dla przemysłu motoryzacyjnego

Automatyzacja/robotyzacja: • Automatyzacja • Elastyczne systemy produkcji • Robotyzacja

Ekobiznes: • Optymalizacja • Gospodarka zużytymi środkami transportu • Regeneracja • Spadek surowcochłonności pro-

Zarządzanie: • Kompleksowe zarządzanie jakością • Szczupłe zarządzanie • Globalizacja projektowania

Czas realizacji Czas upowszechnienia wśród regionalnych firm technologii z nurtu słabych sygnałów wyznaczono dopiero na lata 2013–2020. W przypadku technologii związanych z automatyzacją i robotyzacją czas ten może być nawet dłuższy (rys. 11).

Rysunek 11 Słabe sygnały w mechatronice.

Horyzont czasu dla upowszechnienia w regionie

0%

20%

40%

60%

80%

100%

Ela

styc

zne

syst

emy

prod

ukcj

i

Rob

otyz

acja

Mik

ro i

nano

obrb

kidl

a M

EM

S

Tech

nolo

gie

dla

prze

mysłu

mot

oryz

acyj

nego

‘Szc

zupł

e’za

rząd

zani

e

Opt

ymal

izac

ja

Aut

omat

yzac

ja

Spa

dek

suro

wco

chło

nnoś

cipr

oduk

tów

K

ompl

ekso

we

zarząd

zani

eja

kośc

iąG

ospo

dark

azuży

tym

i śro

dkam

itra

nspo

rtu

Reg

ener

acja

Glo

baliz

acja

proj

ekto

wan

ia

Po 2020 2013-2020 Przed 2013 Nigdy


Najbardziej optymistyczne szacunki dotyczyły gospodarki zużytymi środka-mi transportu, regeneracji, kompleksowego zarządzania jakością, globalizacji projektowania i optymalizacji, w przypadku których szanse na wdrożenie na większą skalę oceniono na okres jeszcze przed 2013 rokiem. Są to jednocześnie technologie, w których regionalne firmy charakteryzują się najmniejszą luką technologiczną. Podstawowe bariery W przypadku takich technologii, jak mikro- i nanoobróbki dla MEMS, ela-styczne systemy produkcji, automatyzacja i robotyzacja głównych barier wdro-żenia upatrywano w niskim potencjale absorpcyjnym (rys. 12). W przypadku technologii ekobiznesu oceniono, że barierą jest nieprzyjazne środowisko połączone z relatywnie niską opłacalnością ekonomiczną (świad-czącą o dość niskim, jak na razie, popycie na produkty ekobiznesu). W przypadku technologii z obszaru zarządzania głównych barier upatrywano w nieprzyjaznym środowisku połączonym z brakiem efektywnej infrastruktury wsparcia biznesu.

Rysunek 12 Bariery upowszechniania słabych sygnałów

w podziale na klastery technologii

• Mikro- i nanoobróbki dla MEMS

• Elastyczne systemy produkcji • Automatyzacja • Robotyzacja

• Globalizacja projektowania

Pote

ncjał

abso

rpcy

jny

regi

onu

• Nowe tech-nologie dla przemysłu mo-toryzacyjnego

• Optymalizacja • Gospodarka zuży-tymi środkami trans-portu • Regeneracja • Spadek surowco-chłonności produktów

• Komplek-sowe zarządza-nie jakością • Szczupłe zarządzanie

Środ

owis

ko

Produkty/ procesy

Automatyzacja/ robotyzacja

Ekobiznes Zarządzanie


3.1.3. Instrumenty wsparcia Za najbardziej pożądane formy wsparcia przydatne w szybkiej transformacji firm działających w obszarze mechatroniki uznano granty/kredyty inwestycyjne, granty na współpracę nauki i gospodarki, rozbudowę instytucji transferu techno-logii (parków przemysłowych, naukowych, inkubatorów przedsiębiorczości, centrów innowacyjności itp.) oraz granty/kredyty na działalność badawczo-rozwojową w przedsiębiorstwach (rys. 13).

Rysunek 13 Mechatronika. Instrumenty polityki wsparcia

0,00 0,50 1,00 1,50 2,00 2,50

wzmocnienie pozostałegootoczenia biznesu

granty naszkolenie/doradztwo

wsparcie finansowe typyventure czy seed capital

wzmocnienie regionalnejsfery B+R

granty/kredyty na B+R wfirmach

rozbudowa instytucji transferutechnologii

granty na współpracę nauka-gospodarka

granty/kredyty inwestycyjne

Pomoc ze strony infrastruktury otoczenia biznesu (wzmocnienie regional-nych jednostek badawczo-rozwojowych; rozbudowa instytucji transferu techno-logii typu parki przemysłowe, naukowe, inkubatory przedsiębiorczości, centra innowacyjności itp.; rozwój instytucji otoczenia biznesu zajmujących się szko-leniem i doradztwem) została uznana za najbardziej pożądaną szczególnie w odniesieniu do zaplecza B+R dla przemysłu maszynowego, szkolnictwa wyż-szego i zawodowego, współpracy na linii nauka–gospodarka w inżynierii mate-riałowej, podzespołów elektromechanicznych dla potrzeb ochrony środowiska, transferu wiedzy i technologii, miniaturyzacji i ekstremalnych parametrów eks-ploatacyjnych oraz nowych firm high-tech (rys. 14). Wsparcia finansowego (venture capital, seed capital itp.; granty/kredyty na działalność badawczo-rozwojową w przedsiębiorstwach; granty na współpracę gospodarki i nauki; granty/kredyty inwestycyjne; granty na szkolenia/ doradztwo) najbardziej oczekiwano w odniesieniu do nowych technologii dla


przemysłu motoryzacyjnego, zaplecza B+R dla przemysłu elektromaszynowego, transferu wiedzy i technologii, miniaturyzacji i ekstremalnych parametrów eks-ploatacyjnych, szkolnictwa wyższego i nowych firm high-tech (rys. 15).

Rysunek 14 Mechatronika. Preferowane formy wsparcia ze strony infrastruktury

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

‘Szczupłe’ zarządzanie

Gospodarka zużytymi środkami transportu

Kompleksowe zarządzanie jakością

Globalizacja projektowania

Regeneracja


Automatyzacja


Optymalizacja



Robotyzacja

Sieci MSP

Nowe technologie IK

Spadek surowcochłonności produktów

Mikro i nanoobrbki dla MEMS





Oprogramowanie


Elastyczne systemy produkcji


Technologie dla przemys łu motoryzacyjnego






Współpraca nauka-gospodarka w inżynieriimateriałowej

Szkolnictwo wyższe

Zaplecza B+R dla przemys łu maszynowego


Rysunek 15 Mechatronika. Preferowane formy wsparcia finansowego

Zróżnicowane oczekiwania co do rodzaju wsparcia zgłaszane były także w

odniesieniu do poszczególnych rodzin technologii (tab. 8).

0 2 4 6 8 10 12

Gospodarka zużytymi środkami transportu

Globalizacja projektowania

‘Szczupłe’ zarządzanie

Kompleksowe zarządzanie jakością

Sieci MSP

Regeneracja

Optymalizacja









Oprogramowanie

Nowe technologie IK




Mikro i nanoobrbki dla MEMS

Automatyzacja

Robotyzacja




Współpraca nauka-gospodarka w inżynieriimateriałowej

Szkolnictwo wyższe




Zaplecza B+R dla przemys łu maszynowego

Nowe technologie dla przemys łu motoryzacyjnego


Tabela 8 Mechatronika. Oczekiwane formy pomocy w podziale na rodziny technologii

Rodzina technologii Najbardziej pożądane formy wsparcia Procesy/produkty • granty/kredyty inwestycyjne

• granty na współpracę gospodarki i nauki • rozbudowa instytucji transferu technologi• granty/kredyty na działalność-rozwojową w przedsiębiorstwach

i badawczo-

Automatyzacja/robotyzacja • granty/kredyty inwestycyjne • granty na współpracę gospodarki i nauki • granty/kredyty na działalność-rozwojową w przedsiębiorstwach

badawczo-

Łańcuchy wartości • granty/kredyty inwestycyjne • granty na współpracę gospodarki i nauki • rozbudowa instytucji transferu technologii

Klastry/współpraca • granty/kredyty inwestycyjne • granty na współpracę gospodarki i nauki • rozbudowa instytucji transferu technologii

Ekobiznes • granty/kredyty inwestycyjne • rozbudowa instytucji transferu technologi• granty na współpracę gospodarki i nauki

i

Zarządzanie • granty na szkolenia/doradztwo • rozwój instytucji otoczenia biznesu zajmujcych się szkoleniem i doradztwem • granty/kredyty inwestycyjne

ą-

Kwalifikacje/umiejętności • granty na współpracę gospodarki i nauki • wzmocnienia regionalnych jednostek badaw-czo-rozwojowych • granty/kredyty na działalność badawczo--rozwojową w przedsiębiorstwach • granty/kredyty inwestycyjne


3.2. Technologie informacyjne 3.2 Trendy w technologiach i logi-stykę, oraz edukację i szkolnic

.1. Trendy

nformacyjnych objęły nowy model biznesu,two wyższe (tab. 9).

Tabela 9 Technologie informacyjne. Trendy

Obszar Technologie e-Praca Organizacje wirtualne

Nowy model biznesu

e-Handel Model dystrybucji Model just-in-time Kont arol ruchu

Logistyka

Centra przetwarzania danych Uczenie przez całe życie Zintegrowana oferta edukacyjna Indywidualizacja oferty edukacyjnej

Edukacja i szkolnic-

Rozw

two wyższe

ój wirtualnych sieci naukowo-badawczych Największy potencjał zrów• e-Pracą (upowszechnienie ącej pracowni-

ków na czas realizacji projekt z klientami, bez ło ych.

ty nter-netu, technologia zintegro , technologia sieci bezpieczn eci komputerowych);

• indywidualizacją oferty edgionalne szkoły wyższe oferty edukacyjnej na rzecz konkretnych klientów w obszarze biznesu, tj. firm z r ilku tysięcy osób, w celu zapewnienia ciągłego rozwoju zawodowego klientów. Niezbędne technologie to: szerokopasmowy dostęp do internetu, podpis cyfrowy, tech-nologie zdalnego nauczania, wirtualne sieci komputerowe);

noważonego rozwoju wiązano z (rys. 16): modelu firmy wirtualnej zatrudniaj

ów i pracujących w domu lubkonieczności tworzenia zTechnologie związane z

żonych i kosztownych struktur organizacyjnm modelem to: szerokopasmowy dostęp do Iwanego stanowiska pracy poprzez usługi wwwych, wirtualnych siukacyjnej (przygotowanie i wdrożenie przez re-

at udniających od kilkuset do k


• modelem just-in-time (upowszechnienie wśród regionalnych firm technologii umożliwiających dostawy just-in-time, do których należą technologie dostę-

on-line, technologie usług obliczeniowych on-demand dla acji ruchu i wykorzystania bazy transportowej, szerokopa-

smowy dostęp do internetu);

życia zawodowego, zmiany zawodu, co spowoduje rozwój regionalnej oferty studiów zawodowych, uzu-pełniających i podyplomowych chnik e-learningu: szerokopasmo-wego dostępu do internetu, podpisu cyfrowego, technologii zdalnego na-uczania).

Rysunek 16

technologiach ncjał zrównoważonego rozwoju

Da•

owarów

•

• ych kontraktów.

pu do baz danychcelów optymaliz

• ustawicznym kształceniem (konieczność nieustannego uzupełniania wiedzy zawodowej oraz kilkukrotnej, w czasie czynnego

na bazie te

Trendy w informacyjnych. Pote

lsze miejsca zajęły: kontrola ruchu (upowszechnienie szerokopasmowej łączności bezprzewodo-wej pozwalającej na bezpośrednią obserwację on-line stanu i ruchu floty transportowej oraz geograficznego rozproszenia i dostępności ti usług. Podstawowe technologie to: technologie mobilnego dostępu do sieci internet Wi-Fi i technologie usług WEP w sieci telefonii komórkowej); centra przetwarzania danych (szybki rozwój centrów przetwarzania danych związanych z usługami clearingowymi w zakresie logistyki i transportu);, organizacje wirtualne (upowszechnienie organizacji wirtualnych ułatwiają-cych czasową współpracę dla potrzeb realizacji określon

4,8

5,6

5,8

6

e-P

raca

wid

ualiz

acja

ofer

tyac

yjne

j

odel

just

-in-

tim eni

łe ż

rola

r

Cen

ttw

arda

ny

rgan

izw

irt

Roz

wtu

aln

i nau

k

Mdy

str

e- egr

ofer ac

Pot

ówno

waż

oneg

o ro

z

5

5,2

5,4

encj

ał z

r

6,2

6,4

woj

u

Indy ed

uk

M Ucz ca

Kon

t

prze O wir

siec Zi

nt eduk

e e pr

zez

ycie

uchu

ra zani

ach

acje

ualn

e

ój ych

owo-

odel

ybuc

ji

Han

del

owan

ata yj

na


Niezbędne technologie to: szerokopasmowy dostęp do internetu, technologia wirtualnych sieci komputerowych, podpis cyfrowy); rozwój wirtualnych sieci naukowo-badawczych (włączenie regionalnych uczelni i jednostek badawczo-naukowych w interdyscyplinarne badania na-ukowe prowadzone przez zesp

•

oły rozproszone organizacyjnie i geograficznie

• szechnienie technologii oznaczeń towarów

RFID na potrzeby wielobranżowych, bezobsługowych, zautomatyzowanych centrów logistycznych, które z emy dystrybucji surowców, pół-

•

• szych,

łnia-ł-

acyjne ają szansę na szybkie upowszechnienie wśród regionalnych firm, i to jeszcze

. 17). Odnosi się to zwłaszcza do trzech technologii, z

łyc

twi a-

org

na terenie Europy i świata. Niezbędne technologie to: szerokopasmowy do-stęp do internetu, podpis cyfrowy, technologie i narzędzia pracy grupowej, technologie wideokonferencji i teleimmersji, technologie zdalnego naucza-nia, technologie dostępu do naukowych baz, wirtualne sieci komputerowe). Jeszcze niższy potencjał zrównoważonego rozwoju przypisano: modelowi dystrybucji (upow

dominują systproduktów i wyrobów); e-Handlowi (upowszechnienie – dzięki wzrostowi dostępności szerokopa-smowego internetu – metod sprzedaży na indywidualne zamówienie poprzez internet. Niezbędne technologie, to technologia usług www Service Oriented Architecture i szerokopasmowy dostęp do internetu); zintegrowanej ofercie edukacyjnej (integracja publicznych uczelni wyżktóre stworzą zintegrowaną ofertę studiów stacjonarnych i niestacjonarnych,uniwersytetu trzeciego wieku i podyplomowych, a także studiów uzupejących, wykorzystująca zarówno klasyczne, jak i elektroniczne formy ksztacenia w postaci szerokopasmowego dostępu do internetu, podpisu cyfrowego i technologii zdalnego nauczania).

Czas realizacji W odróżnieniu od technologii mechatronicznych, technologie informmprzed 2013 rokiem (rysktórych dwie charakteryzują się najwyższym potencjałem zrównoważonego rozwoju (e-Praca i kształcenie ustawiczne). Horyzont upowszechnienia pozosta-

h technologii nie przekracza 2020 roku.

Luka technologiczna Dość szybkie upowszechnienie technologii informacyjnych powinno być uła-

one dzięki mniejszej niż w pozostałych obszarach luce technologicznej chrakteryzującej regionalne firmy, szczególnie w przypadku takich technologii, jak: rozwój wirtualnych sieci naukowo-badawczych, kontrola ruchu, e-Praca,

anizacje wirtualne i e-Handel, w których – zgodnie z opinią 50–60% eksper-


tówska

– regionalne firmy są konkurencyjne nie tylko w skali kraju, ale także w li Europy i świata (rys. 18).

Rysunek 17

Trendy w technologiach informacyjnych. Horyzont czasu dla upowszechnienia w regionie

Rysunek 18 Trendy w technologiach informacyjnych.

Konkurencyjność regionalnych firm

0%

20%

40%

z a

60%

80%

100%

e-H

ande

l

Ucz

enie

prz

ecałe

życ

ie

e-P

rac

Kon

trola

ruch

u

Mod

el ju

st-in

-tim

e

Org

aniz

acje

wirt

ualn

e

Mod

eldy

stry

bucj

Cen

trapr

zetw

arza

nida

nych

Indy

wid

ualiz

acj

ofer

tyed

ukcy

jnej

Zint

egro

wan

aof

erta

eduk

acyj

naR

ozw

ójw

irtua

lnyc

hsi

eci n

auko

wo-

i a a

przed 2013 2013-2020 po 2020 nigdy

0%

20%

40%

60%

Roz

wój

ualn

ych

nau

kow

o-

rola

ruch

u

e-P

raca

gani

zacj

ew

irtua

lne

e-H

ande

l

Cen

tratw

arza

nia

dany

ch

just

-in-

odel bu

cji

zez

ycie

owan

a

jna

zacj

a

ej

80%

100%

wirt

ieci

Kon

t Or

prze

Mod

el time

Mdy

stry

Ucz

enie

pr

całe

ż

Zint

egr

ofer

taed

ukac

yIn

dyw

idua

liof

erty

eduk

cyjn

s

Konkurencyjne w skali Europy i świata Konkurencyjne w skali kraju Niekonkurencyjne


Podstawowe bariery Podobnie, jak w przypadku technologii mechatronicznych, także bariery

zwoju technologii informacyjnych mają dwojaką naturę. Potencjał absorpcyj-ny regionu jest podstawową bar takich technologii, jak e-Praca, model dystrybucji, całe życie, zinte-growana oferta ne. Specyficz-nym ł in-

badawczo-

ę- tworzy także

nych

życie

a oferty edukacyjne

roierą rozwoju

centra przetwarzania danych, uczenie przez edukacyjna oraz indywidualizacja oferty edukacyj

przypadkiem jest e-Handel, hamowany głównie przez niski potencjanowacyjny (potencjał wytwórczy, kwalifikacje i regionalny potencjałrozwojowy), a także organizacje wirtualne, hamowane głównie przez czynniki ekonomiczne (opłacalność ekonomiczną i możliwości finansowe przedsibiorstw). W przypadku pozostałych technologii dodatkową barieręnieprzyjazne środowisko (rys. 19).

Rysunek 19 Technologie informacyjne. Bariery upowszechniania

• e-Praca • e-Handel • Organizacje wirtualne

• Model dys-trybucji • Centra prze-twarzania da-

• Uczenie przez całe • Zintegrowana oferta edu-kacyjna • Indywidualizacj

Pote

ncja

abs

orpc

yjny

ł regi

onu

• Model just-in-time • Kontrola ruchu

Środ

owis

ko

Nowy model biznesu

Logistyka Edukacja/ szkolnictwo wyższe

3.2.2. Słabe sygnały

Słabe sygnały objęły: • personalizację produktu (upowszechnienie technologii umożliwiających róż-

nicowanie cech produktów na indywidualne życzenie klientów − technologii usług www Service Oriented Architecture i szerokopasmowego dostępu do internetu),


• automatyzację (powsz echne wykorzystanie technologii zrobotyzowanych

za sobą rozwój małych firm zajmujących się edukacją w tym zakresie oraz oferujących zdalny dostęp do aplikacji infor-matycznych wraz z bieżącą po czną);

• outsourc ie-ędne to szer ę ir-

terow is cyfrow tron yb ch opartych na elek-iczn ch towa ta o

mowy dostęp do internetu, podpis cyfrowy, e-Business); -Dorad two prawne (szyb zd h porad prawnych wykorzystu-ących inteligentne portale a prawnego i wstępnej ekspertyzy praw-ej)

• e-Zdrowie (rozwój usług opartych na metodach zdalnej obserwacji stanu zdrowia osób chorych i w podeszłym wieku oraz zdalnej konsultacji me-dycznej. Niezbędne technologie to szerokopasmowy dostęp do Internetu,

ń telediagnostyki i telemonitorowania, technol g ww awanie

Czas realizacji

chnologii z nurtu słabych sygnałów wyznaczono ajwcześniej na lata 2013–2020. Elektroniczne giełdy, automatyzacja

wszechnić dopiero po roku 2020 (rys. 20).

elastycznych linii produkcyjnych i technologii przemysłowych lokalnych sieci komputerowych LAN);

• automatyczną identyfikację produktu (powszechne wykorzystanie różnego rodzaju metod automatycznej identyfikacji elementów dostawy i produktów sprzedaży/technologii oznaczeń towarów RFID);

• mobilne usługi dla MSP (wzrost liczby i roli małych jedno- lub kilku-osobowych firm doradczych, audytorskich itd. Niezbędne technologie to technologie platform www dla mobilnych usług dla MSP);

• zarządzanie projektami (upowszechnienie standardowych metod zarządzania projektami i aplikacji informatycznych pozwalających na śledzenie na bieżą-co stanu projektu, co pociągnie

mocą merytoryin

technologie g (szybki rozwój centrów obliczeniowych i rozliczeniowych. N

p do internetu, technologia wzbtualnych si

• elektronpas

• ejn

okopasmowy dostych, podpeci kompu y);

towarowyiczne giełdy (szych giełda

ki rozwój rynkówrów i usług. Pods w we technologie to szeroko-

z ki rozwój alnycdoradztw

;

podpis cyfrowy, technologie urządzew, rozpoznogie SOA usłu obrazów).

Czas upowszechnienia teni e-Zdrowie mogą się upo


Rysunek 20 Słabe sygnały w technologiach informacyjnych. Horyzont czasu dla upowszechnienia w regionie

cjaje mobilnymi usłu-

zaumatyczna identyfikacja produktu, outsourcing, elektroniczne giełdy oraz

:

duktu SP

• Zarządzanie projektami

Podstawowe bariery W przypadku słabych sygnałów barierą jest zarówno niski, regionalny poten-

ł absorpcyjny, jak i mało przyjazne środowisko. Pierwsza z tych barier hamu-rozwój technologii związanych z personalizacją produktu,

gami dla MSP, zarządzaniem projektami oraz e-Doradztwem prawnym. Druga ważalna jest w odniesieniu do takich technologii, jak: automatyzacja, auto-

e-Zdrowie (rys. 21).

Rysunek 21 Słabe sygnały w technologiach informacyjnych. Bariery upowszechnienia

• Personalizacja pro- • Mobilne usługi dla M

• e-Doradztwo prawne

Pote

ncjał a

bsor

pcyj

-ny

regi

onu

• Automatyzacja • Automatyczna

• Outsourcing • Elektroniczne giełdy

identyfikacja produktu • e-Zdrowie

Środ

owis

ko

Systemy produkcji Usługi oparte na wiedzy

0%

Pers

onal

izac

japr

oduk

tu

Aut

omat

yczn

aid

enty

fikac

japr

oduk

tu

Out

sour

cing

Mob

ilne

usłu

gidl

a M

SP

e-D

orad

ztw

opr

awne

Zarząd

zani

epr

ojek

tam

i

Ele

ktro

nicz

negi

ełdy

Aut

omat

yzac

ja

e-Zd

row

ie

20%

40%

60%

80%

100%

przed 2013 2013-2020 po 2020 nigdy


3.2.3. Instrumenty wspa

i granty

ogii biorstwach

drowie, u j fikacja znalazły czel technologii najba rcia zarówno ze instrumentów finansowych, j uktury. parc z e ins m sowych oczekiwano wobec l u -time aga instrumentów

astr d u kształcenia usta-zne w przetwarzania danych i or-

ganizacji wirtualnej (rys. 23).

rcia

Za najbardziej pożądaną formę wsparcia rozwoju pożądanych technologiinformacyjnych uznano granty/kredyty inwestycyjne. Dalej znalazły sięna współpracę nauki i gospodarki, rozbudowę instytucji transferu technoloraz granty/kredyty na działalność badawczo-rozwojową w przedsię(rys. 22).

Rysunek 22 Technologie informacyjne. Instrumenty polityki wsparcia

1,65 1,70 1,75 1,80 1,85 1,90 1,95 2,00 2,05 2,10 2,15

B+R w firmach

wsparcie finansowe typu venture czy seed capital



granty/kredyty na

wzmocnienie pozostałego otoczenia biznesu

granty na szkolenia/doradztwo

wzmocnienie regionalnej sfery B+R

rozbudowa instytucji transferu technologii

Wirtualne sieci naukowo-badawcze, indywidualizacja oferty edukacyjneje-Zsię na strony Wskontroinfrwic

personalizacja produkte listy

i ego automatyczna identyrdziej potrzebujących wspaak i instrumentów infrastr

ia e strony głównin

tru entów finani ruuktugo,

ch , modelu just-iry najbardziej została

zintegrowanej oferty edu

i modelu dystrybucji. Wostrzeżona w przypadk

kacyjnej, centró


Rysunek 23 Technologie IK. Intensywność oczekiwanego wsparcia ze strony

instrumentów finansowych i instrumentów infrastruktury

farmaceutyczny, biotechnologie

aceutycz-

ICT_H16

Uczenie przez całe życieZintegrowana oferta edukacyjna

Indywidualizacja oferty edukcyjnejRozwój wirtualnych sieci naukowo-badawczych

0 2 4 6 8 10 12

Personalizacja produktuAutomatyzacja

Automatyczna identyfikacja produktuModel dystrybucji

Model just-in-timeKontrola ruchu

Centra przetwarzania danyche-Praca

Organizacje wirtualnee-Handel

Zarządzanie projekta

OutsourciElektroniczne giełdy

e-Doradztwo prawne

mi

ng

Mobilne us ługi dla MSP

Wskaźnik instrumentów finansowych Wskaźnik instrumentów infrastruktury

3.3. Usługi dla ochrony zdrowia, przemysł 3.3.1. Trendy Trendy w usługach dla ochrony zdrowia, włączając przemysł farmny i biotechnologie, objęły głównie rehabilitację oraz wykorzystanie nano- i bio-technologii. W obszarze trendów znalazły się także pojedyncze technologie z obszaru diagnostyki, leczenia, zaplecza badawczego i zmian systemowych (tab. 10).


Tabela 10 Usługi dla ochrony zdrowia, przemysł farmaceutyczny,

biotechnologie. Trendy Obszar Technologie

Testy alternatywne Prewencja Usługi badawcze

Diagnostyka Pozycja Łodzi w diagnostyce Leczenie Klaster farmaceutyczny

Nanotechnologie w sprzęcie medycznym Biotechnologie w implantacji i sprzęcie rehabilitacyjnym

Rehabilitacja

Usługi medyczne Inwestycje zagraniczne w nanotechnologiach Synteza inteligentnych nanomateriałów Potencjał Łodzi w nanotechnologiach

Nanotechnologie

Nanoregion Potencjał regionu w biotechnologiach Biotechnologie w procesach i produktach Klaster biotechnologii dla przemysłu farmaceutycznego Klaster biotechnologii dla przemysłu chemicznego Klaster biotechnologii dla przemysłu spożywczego Klaster biotechnologii dla przemysłu sprzętu AGD

Biotechnologie

Klaster biotechnologii dla wytwarzania biopaliw Klaster biotechnologii dla przetwarzania węgla Bioregion Działalność B+R przedsiębiorstw Nowe firmy biotechnologiczne

Zaplecze naukowo- -badawcze i kadrowe

Kapitał ludzki dla biotechnologii Strategia rozwoju biotechnologii Zmiany systemowe Prywatyzacja

Całość trendów można było przyporządkować czterem rodzinom technologii: nanotechnologie, biotechnologie, procesy/produkty, strategia transformacji (rys. 24).


Rysunek 24 Tr i endy w usługach dla ochrony zdrowia. Klastry technologi

Nanotechnologie: • Nanotechnologie w sprzęcie medycznym • Inwestycje zagraniczne w nano-technologiach • Synteza inteligentnych nanomateriałów • Potencjał Łodzi w nanotechnologiach • Nanoregion

formacji: • oju biotechnologii • Prywatyzacja • Klaster farmaceutyczny

Strategia transStrategia rozw

Procesy/produkty:

ne • Usługi badawcze • Pozycja Łodzi w diagnostyce

• Szczepionki • Usługi medycz

Biotechnologie: • Biotechnologie w implantacji i sprzęcie rehabilitacyjnym • Potencjał regionu w biotechnologiach • Biotechnologie w procesach i produktach • Klaster biotechnologii dla przemysłu far-maceutycznego • Klaster biotechnologii dla przemysłu che-micznego • Klaster biotechnologii dla przemysłu spo-żywczego • Klaster biotechnologii dla przemysłu sprzętu AGD • Klaster biotechnologii dla wytwarzania biopaliw • Bioregion • Nowe firmy biotechnologiczne • Kapitał ludzki dla biotechnologii • Działalność B+R przedsiębiorstw

Największy potencjał zrównoważonego rozwoju wiązano z rozwojem usług

technologii (rys. 25). Ta kombinacja objęła: • nanoregion (zwielokrotnienie liczby przedsiębiorstw produkujących urzą-

dzenia, wyposażenie i narzędzia dla wszystkich gałęzi przemysłu); • inwestycje zagraniczne w nanotechnologiach (dzięki systematycznej promo-

cji i prezentacji potencjału nanotechnologii w województwie łódzkim zostaną otwarte przedstawicielstwa/działy badawczo-rozwojowe największych firm nanotechnologicznych);

medycznych (rozwój, na wielką skalę, komercyjnych usług medycznych i lecz-niczo-rehabilitacyjnych dla pacjentów z kraju i z zagranicy) i z kombinacją nano- i bio


• potencjał regionu w biotechno wództwo łódzkie stanie się jed-nych jne bio-

• k u p otechno-l lizowa g cji substancji o wysokiej

danej oraz półproduktów l i sprzętu AGD); • n cznym (rozwój opartej na nanomateriałach

produkcji instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych, sprzętu medycznego i chirurgicznego).

Rysu k

rendy w usługach dla ochrony zdrowia. Potencjał zrównowa

logiach (wojez trzech wiodących w Polsce ośrodków rozwijających innowacy

technologie); laster biotechnologii dla przemysł s rzętu AGD (rozwój klastra bi

ogii przemysłowej wyspecjawartości do

ne o w produk d a przemysłu produkcj

anotechnologie w sprzęcie medy

ne 25 T

żonego rozwoju

5 5,2 5,4 5,6 5,8 6 6,2 6,4 6,6 6,8 7

Potencjał zrównoważonego rozwoju

Biotechnologie w sprzęcie rehabilitacyjnym

Szczepionki

Kapitał ludzki dla biotechnologii

Biotechnologie w procesach i produktach

Pozycja Łodzi w diagnostyce

Strategia rozwoju biotechnologii

Us ługi badawcze

Klaster biotechnologii dla farmaceutyków

Synteza inteligentnych nanomateriałów

Klaster biotechnologii dla wytwarzania biopaliw

Klaster biotechnologii dla przemys łu chemicznego

Klaster biotechnologii dla przemys łu spożywczego

Prywatyzacja

Nowe firmy biotechnologiczne

Działalność B+R przedsiębiorstw

Potencjał Łodzi w nanotechnologiach

Bioregion

Nanotechnologie w sprzęcie medycznym

Klaster biotechnologii dla przemys łu sprzętu AGD

Potencjał regionu w biotechnologiach

Klaster farmaceutyczny

Inwestycje zagraniczne w nanotechnologiach

Nanoregion

edyczneUs ługi m


Znaczny potencjał rozwojowy przypisano także rozwojowi klastra farmaceu-znego zmieniającego strategie regionalnych firm (powstanie klastra wyspe-tyc

cjalizowanego w produkcji wyrobów farmaceutycznych, w którym powiązane

n j

ia); bioregion (woj. łódzkie stanie się jednym z wiodących europejskich biore-

gionów i wejdzie do sieci tworzonej przez bioregiony europejskie); • działalność B+R kiego produkują-

ce leki, kosmetyki ub będą tworzyć na y-

j ę-

j ę-

ej

-

usługi badawcze (łódzkie placówki medyczne rozwiną swoje usługi w zakre-sie badań klinicznych i przedklinicznych innowacyjnych leków biotechnolo-gicznych, leków genetycznych, kosmetyków, kosmeceutyków itd.);

ze sobą, kooperujące przedsiębiorstwa, będą korzystać ze wspólnie finansowa-e bazy badawczo-rozwojowej, logistycznej i finansowej).

Dalsze miejsca zajęły: • potencjał Łodzi w nanotechnologiach (wejście województwa łódzkiego do

pierwszej trójki polskich ośrodków rozwijających innowacyjne nanotechno-logie dla potrzeb ochrony zdrow

•

przedsiębiorstw (firmy województwa łódz, produkty żywnościowe rozbudują l

nowo swoje działy badawczo-wdrożeniowe, specjalizujące się w opracowwaniu i wdrażaniu bioproduktów i bioprocesów);

• nowe firmy biotechnologiczne (wzrost liczby biotechnologicznych start-up’ów,tworzonych m.in. przez naukowców z łódzkich ośrodków naukowych oraz wwyniku lokalizacji laboratoriów B+R w Łodzi przez firmy spoza regionu);

• klaster biotechnologii dla przemysłu spożywczego (rozwój klastra biotechno-logii przemysłowej wyspecjalizowanego w produkcji substancji o wysokiewartości dodanej oraz półproduktów dla przemysłu spożywczego, który bdzie korzystał z zaplecza naukowego regionu);

• prywatyzacja (prywatyzacja czołowych łódzkich klinik medycznych i ich włączenie w ogólnoeuropejską sieć usług zdrowotnych);

• klaster biotechnologii dla przemysłu chemicznego (rozwój klastra biotechno-logii przemysłowej wyspecjalizowanego w produkcji substancji o wysokiewartości dodanej oraz półproduktów dla przemysłu chemicznego, który bdzie korzystał z zaplecza naukowego regionu);

• klaster biotechnologii dla wytwarzania biopaliw (rozwój klastra biotechnolo-gii przemysłowej wyspecjalizowanego w produkcji substancji o wysokiwartości dodanej niezbędnych do wytwarzania biopaliw, który będzie korzy-stał z zaplecza naukowego regionu);

• synteza inteligentnych nanomateriałów (upowszechnienie w gospodarce regionu technologii syntezy nanomateriałów inteligentnych, dostosowujących wytwarzany produkt do parametrów użytkownika);

•


• klaster biotechnologii dla przemysłu farmaceutycznego (rozwój klastra bio-technologii przemysłowej wyspecjalizowanego w produkcji substancji o wy-sokiej wartości dodanej oraz półproduktów dla przemysłu farmaceutycznego, który będzie korzystał z zaplecza naukowego regionu).

Relatywnie niższy potencjał zrównoważonego rozwoju przypisano: hnologii (wypracowanie przez Urząd Miasta Łodzi

• żnym − co najmniej trzecim

• uczelnie regionu łódzkiego

• ehabilitacyjnym (rozwój pro-

ws ył on zwłaszcza nanotechno-

tecłów(ry rozwojowi biotechnologii, a za najbar-

roknek kadr dla biotechnologii

o spow

• strategii rozwoju biotecoraz Urząd Marszałkowski i wdrożenie strategii rozwoju biotechnologii w województwie łódzkim); pozycji Łodzi w diagnostyce (Łódź zostanie waw Polsce co do liczby diagnozowanych −) centrum diagnostyki medycznej wykorzystującym nowoczesne technologie medyczne);

• biotechnologiom w procesach i produktach (w województwie łódzkim bio-technologia zdominuje tradycyjne, chemiczne procesy wykańczania i uszla-chetniania wyrobów); kapitałowi ludzkiemu dla biotechnologii (wyższe podwoją liczbę studentów kształconych na kierunkach nauk przyrodniczych, medycznych i inżynierskich co spowoduje systematyczne powiększanie się zaplecza kadrowego dla potrzeb biotechnologii);

• szczepionkom (rozwój produkcji nowych szczepionek do zwalczania zna-nych już chorób i zapobiegania nowym, głównie wirusowym, np. SARS, pta-sia grypa oraz do wykorzystania w kardiologii i dentystyce); biotechnologiom w implementacji i sprzęcie rdukcji materiałów i sprzętu rehabilitacyjnego opartej w znacznym stopniu na biotechnologii).

Czas realizacji Wśród ekspertów istniał jednak duży sceptycyzm co do możliwości upo-zechnienia tych technologii w regionie. Dotycz

logii, gdzie blisko 50% ekspertów oceniło budowę nanoregionu, rozwój nano-hnologii na potrzeby ochrony zdrowia i syntezę inteligentnych nanomateria- jako niemożliwe do urzeczywistnienia w dającym się przewidzieć czasie

s. 26). Równie małe szanse dawano dziej prawdopodobny horyzont rozwoju tych technologii uznano okres po 2020

u. Wcześniejszy okres wdrożenia przewidziano tylko dla rozwoju szczepio-, nowych firm biotechnologicznych, przygotowania

oraz rozwoju usług medycznych i badawczych. Jednak i w tych przypadkach d etek ekspertów wątpiących w realność tak szybkiego rozwoju sięgał

yżej 50%.


Rysunek 26 Trendy w usługach dla ochrony zdrowia.

Horyzont czasu dla upowszechnienia w regionie

Luka technologiczna Sceptycyzm w o

cenie horyzontu czasowego nie wynikał jednak wyłącznie z

ki technologicznej, jaka może charakteryzować regionalne firmy. Wprost rz ologiach, dla których przewidziano dalszy horyzont czasu

gionu w biotechnologiach oraz wykorzystanie biotechnologii w procesach i produktach, włączając sprzęt rehabilitacyjny.

lup eciwnie w technkonkurencyjność regionalnych firm została oceniona dość wysoko. Dotyczyło to zwłaszcza nano- i bioregionu oraz nanotechnologii w sprzęcie medycznym, gdzie od 50% do 60% ekspertów oceniło regionalne firmy jako konkurencyjne w skali Europy i/lub świata (rys. 27). Równie wysoką ocenę konkurencyjności uzyskały regionalne firmy działające w technologiach związanych ze szczepion-kami i usługami medycznymi. Największą lukę technologiczną zdiagnozowano dla technologii związanych z pozycją Łodzi w diagnostyce, kapitale ludzki dla biotechnologii, klastrach działających na potrzeby przemysłów: chemicznego, spożywczego, farmaceu-tycznego i biopaliw, działalnością B+R przedsiębiorstw, nowymi firmami bio-technologicznymi. Niski poziom konkurencyjności charakteryzował także ogól-ny potencjał re

0% 10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Kapitał ludzki dla biotechnologiiNowe firmy biotechnologiczne

Strategia rozwoju biotechnologiiSzczepionki

Us ługi badawczeKlaster biotechnologii dla przemys łu spożywczego

Us ługi medycznePrywatyzacja

K

logiach

Klaster biotechnologii dla wytwarzania biopaliwDziałalność B+R przedsiębiorstw

Klaster farmaceutycznyPozycja Łodzi w diagnostyce

Klaster biotechnologii dla przemys łu sprzętu AGDBiotechnologie w sprzęcie rehabilitacyjnym

laster biotechnologii dla przemys łu chemicznegoKlaster biotechnologii dla faraceutyków

Biotechnologie w procesach i produktach Inwestycje zagraniczne w nanotechno

Potencjał regionu w biotechnologiachNanotechnologie w sprzęcie medycznym

BioregionSynteza inteligentnych nanomateriałów

Potencjał Łodzi w nanotechnologiachNanoregion

nigdy po 2020 2013-2020 przed 2013


Rysunek 27 Trendy w usługac gionalnych firm

ównym hamulcem rozwoju:

h dla ochrony zdrowia. Konkurencyjność re

0% 10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Pozycja Łodzi w diagnostyceKapitał ludzki dla biotechnologii

Klaster biotechnologii dla przemys łu chemicznegoKlaster biotechnologii dla przemys łu spożywczego

Klaster biotechnologii dla faraceutykówDziałalność B+R przedsiębiorstw

Nowe firmy biotechnologiczneKlaster farmaceutyczny

Klaster biotechnologii dla wytwarzania biopaliwPotencjał regionu w biotechnologiach

Biotechnologie w procesach i produktach Biotechnologie w sprzęcie rehabilitacyjnym

Potencjał Łodzi w nanotechnologiachKlaster biotechnologii dla przemys łu sprzętu AGD

Us ługi badawczeSynteza inteligentnych nanomateriałów

PrywatyzacjaNanotechnologie w sprzęcie medycznym

SzczepionkiInwestycje zagraniczne w nanotechnologiach

BioregionNanoregion

Us ługi medyczne


Podstawowe bariery Podstawowe bariery opóźniające proces upowszechnienia trendów to podob-nie, jak w przypadku mechatroniki: • nieprzyjazne środowisko, obejmujące struktury regulacyjne, podatkowe,

prawne oraz postawę regionalnych władz; • niski potencjał absorpcyjny regionu (potencjał wytwórczy firm, kwalifikacje,

potencjał badawczo-rozwojowy, możliwości finansowe przedsiębiorstw, efektywność infrastruktury biznesu, ekonomiczna opłacalność).

Pierwsza z tych barier jest gł• nanotechnologii (nanotechnologie w sprzęcie medycznym i inwestycje za-

graniczne w nanotechnologiach); • zdefiniowania i wdrożenia strategii rozwoju biotechnologii. Wszystkie pozostałe technologie napotykają na barierę w postaci niskiego potencjału absorpcyjnego regionu (rys. 28).


Rysunek 28 Bariery upowszechniania trendów w podziale na klastry technologii

Nan

otec

hnol

ogie

• Synteza inteligentnych nanomate-riałów • Potencjał Łodzi w nanotechnologiach • Nanoregion

• Nanotechnologie w sprzęcie medycz-nym • Inwestycje zagraniczne w nanotechno-logiach

Bio

tech

nolo

gie

• Biotechnologie w implantacji i sprzęcie rehabilitacyjnym • Potencjał regionu w biotechnolo-giach • Biotechnologie w procesach i pro-duktach • Klaster biotechnologii dla prze-mysłów: farmaceutycznego, chemicz-nego, spożywczego, sprzętu AGD, biopaliw • Bioregion • Działalność B+R przedsiębiorstw • Nowe firmy biotechnologiczne • Kapitał ludzki dla biotechnologii

• Usługi badawcze

Proc

esy/

pr • Pozycja Łodzi w diagnostyce odu • Usługi medyczne kt

y S

trans

focj

i rategia rozwoju biotechnologii

rma

• Prywatyzacja • Klaster farmaceutyczny • St

trate

gia

Potencjał absorpcyjny regionu Środowisko


3.3.2. Słabe sygnały łabe sygna• d ż owany wzros o-

w gólnej liczbie ów realizowanych w naukach rz o medycznych, co doprowadzi do przewagi badań aplikacyj-ych nad podstawowymi w tych obszarach);

• cen (pow tanie w województwie centrum inży-nie

• ka dzki dla medycyny (podwojenie liczby studentów kształconych na kierunkach nauk przyrodniczych, medycznych i inżynierskich, co spowoduje ys zne powiększanie się zaplecza kadrowego dla potrzeb medycyny);

• s a logii tzw. testów alternatywnych w stosun-u owywanych zarówno w jednostkach na-k ogicznych);

• ywno i i wykorzystania żywności funkcjo-nalnej, zawieraj żnego rodzaju chorób);

• str g alistycznych usług medycznych (powsta-nie plan rozwoju sektora wysoko specjalistycznych usług medycznych przy-gotowany wspólnie przez Uniwersytet Medyczny i Urząd Marszałkowski);

• inf m wdrożenie programu e-Zdrowie, polegającego na cał-ow te łużby zdrowia);

• io c ie w łódzkich placówkach leczniczych bio-a ri i biotechnologicznymi);

• anotechnologie w lekach (upowszechnienie w łódzkich placówkach leczni-zych leków wykorzystujących nanotechnologie);

• ek ii i w dia o korzy-tu rekombinacji DNA dla celów terapeutycznych i diagno-tycznych);

• iologię molekularną w diagnostyce (rozwój innowacyjnych metod diagno-tycznych opartych na biologii molekularnej − mikromacierze, diagnostyka olekularna − ukierunkowanych na choroby układu krążenia, nowotworowe alergie);

nanotechnologie w diagnost ce (rozwój etod diagnostycz-nych opartych na nanotechnologii);

• pozycję Łodzi w diagnostyce (wzrost znaczenia Łodzi jako centrum diagno-styki medycznej wykorzystujących nowoczesne technologie medyczne);

S w

-pn

ły objęły: ra anie (zdecyddrożeniowych w o

t udziału projektów badawczprojekt

yr dniczych i

tra inżynierii biomedycznej rii biomedycznej);

s

pitał lu

s te

ku

ż

tematycty lternatywne (rozwój techno do badań na zwierzętach, opracowych jak i firmach biotechnol

ść w prewencji (rozwój produkcjącej składniki zalecane w prewencji ró

cjate ię dla rozwoju wysoko spe

or atyzację (pełneik

bm

nc

j i kompleksowej informatyzacji placówek ste hnologie (upowszechniente ałów wytwarzanych metodam

rss

bsmi

ombinację DNA w terap gn styce (rozwój technologii wyjących technikę

• y innowacyjnych m


• klaster biotechnologii dla przetwarzania węgla (powstanie klastra biotechno-logii przemysłowej wyspecjalizowanego w biologicznym przetwarzaniu wę-

dop

Do iologii molekularnej w diagnostyce, nanotechnologii w

oceW

gla brunatnego). Czas realizacji

Czas upowszechnienia technologii z nurtu słabych sygnałów wyznaczono iero na lata po 2020 roku. W odniesieniu do nanotechnologii w lekach i re-

kombinacji DNA czas ten może być nawet dłuższy (rys. 29). Jednak i w tym przypadku konkurencyjność regionalnych firm została oceniona dość wysoko.

tyczyło to zwłaszcza bdiagnostyce i rekombinacji DNA w diagnostyce, gdzie blisko 50% ekspertów

niło regionalne firmy jako konkurencyjne w skali Europy i/lub świata. przypadku pozostałych technologii regionalne firmy oceniono jako konku-

rencyjne w skali kraju.

Rysunek 29 Słabe sygnały w usługach dla ochrony zdrowia. Horyzont czasu dla upowszechnienia w regionie

0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%

Testy alternatywne

Żywność w prewencji

Biologia molekularna w diagnostyce

Rekombinacja DNA w diagnostyce

Nanotechnologie w diagnostyce

Biotechnologie

Nanotechnologie w lekach

Rekombinacja DNA w terapii

Klaster biotechnologii dla przetwarania węgla

Wdrożenia

Centra inżynierii biomedycznej

Kapitał ludzki dla medycyny

Strategia dla rozwoju wysoko specjalistycznychus ług medycznych

Informatyzacja

przed 2013 2013-2020 po 2020 nigdy


Podstawowe bariery Podstawową barierą rozwoju technologii tworzących nurt słabych sygnałów t niski potencjał a

jes bsorpcyjny regionu. Jedynym wyjątkiem są tutaj technolo-

ie testów alternatywnych, których rozwój dodatkowo wstrzymuje mało przy-

Rysunek 30 Usługi dla ochrony zdrowia. Instrumenty polityki wsparcia

na-

y się

y się anotechnologie w sprzęcie medycznym, synteza inteligentnych nanomateria-

y biotechnologiczne (tab. 11).

gjazne otoczenie. 3.3.3. Instrumenty wsparcia Za najbardziej pożądane formy wsparcia rozwoju technologii dla ochrony zdrowia uznano granty/kredyty inwestycyjne, wzmocnienie regionalnej sfery B+R, granty/kredyty na B+R w firmach i granty na współpracę nauka−gospodarka (rys. 30).

0,00

0,50

1,00

1,50

2,00

2,50

wzm

ocni

enie

pozo

stał

ego

otoc

zeni

a bi

znes

u

gran

ty n

asz

kole

nia/

dora

dztw

o

wsp

arci

e fin

anso

we

typu

ven

ture

czy

seed

cap

ital

rozb

udow

a in

styt

ucji

trans

feru

tech

nolo

gii

gran

ty/k

redy

tyin

wes

tycy

jne

wzm

ocni

enie

regi

onal

nej s

fery

B+R

gran

ty/k

redy

ty n

aB

+R w

firm

ach

gran

ty n

aw

spół

pracę

nauk

a-go

spod

arka

Za technologie wymagające łącznego wsparcia ze strony instrumentów fi-nansowych i instrumentów infrastruktury uznano potencjał regionu w bio- inotechnologiach oraz nanoregion. W przypadku instrumentów infrastruktury w dalszej kolejności znalazłcentra inżynierii biomedycznej, bioregion i strategia rozwoju biotechnologii. W przypadku instrumentów finansowych w dalszej kolejności znalazłnłów i nowe firm


Tabela 11 Usługi dla ochrony zdrowia. Zakres oczekiwanego wsparcia

Technologia Wskaźnik

instrumentów finansowych

Wskaźnik instrumentów infrastruktury

Testy alternatywne 10,75 8,35 Szczepionki 10,99 8,49 Żywność w prewencji 10,43 8,12 Usługi badawcze 10,94 8,33 Biologia molekularna w diagnostyce 10,87 8,33 R kombinacja DNA w diagnostyce 11,03 8,36 eNanotechnologie w diagnostyce 10,96 8,32 Pozycja Łodzi w diagnostyce 10,75 8,29 Biotechnologie 10,86 8,31 Nanotechnologie w lekach 10,82 8,37 Rekombinacja DNA w terapii 11,05 8,53 Klaster farmaceutyczny 10,9 8,51 Nanotechn 8,48 ologie w sprzęcie medycznym 11,46 Biotechnolog 8,21 ie w implementacji i sprzęcie rehabilitacyjnym 10,9 Usł 8 ugi medyczne 10,58 Inwesty 8,44 cje zagraniczne w nanotechnologiach 10,7 Synteza inteligentnych nanomateriałów 11,42 8,55 Potencja 8,74 ł Łodzi w nanotechnologiach 11,28 Nanoregion 11,34 8,85 Potencja 8,85 ł regionu w biotechnologiach 11,33 Biotechnologie w procesach i produktach 10,98 8,4 Klaster biotechnologii dla przemysłu farmaceutycznego 11,07 8,49 Klaster biotechnologii dla przemysłu chemicznego 11,06 8,47 Klaster biotechnologii dla przemysłu spożywczego 10,85 8,17 Klaster biotechnologii dla przemysłu sprzętu AGD 10,66 8,23 Klaster biotechnologii dla wytwarzania biopaliw 10,47 8,11 Klaster biotechnologii dla przetwarzania węgla 10,23 7,86 Bioregion 11,03 8,67 Wdrożenia 10,87 8,49 Centra inżynierii biomedycznej 10,83 8,7 Działalność B+R przedsiębiorstw 10,77 8,46 N we firmy biotechnologiczne 11,14 8,44 oKapitał ludzki dla biotechnologii 9,75 8,46 Kapitał ludzki dla medycyny 9,87 8,31 S rategia dla rozwoju wysoko specjalistycznych usług medycznych 10,13 8,53 tStrategia rozwoju biotechnologii 10,69 8,66 Prywatyzacja 9,74 7,78 Informatyzacja 9,81 7,6


3.4. Ekobiznes 3.4.1. Trendy znesie objęły trzy technologie przyjazn owisku: • biotechnologia oparta na inżynierii gene j stanie s aż-

ego przemysłu żywnościowego, farmaceu ne-nego);

• dów (powszechną praktyką regionalnych firm stanie technologii umożliwiających wykorzystanie odpadów

ch i przemysłowych oraz optymalizacji procesów rekultywacji

• ictwie (bazą dla biogospodarki jewództw dz- roślin przemysłowych z biotechnolog ze-

otencjał zrównoważonego rozwoju wiąz łównie z dwiema p ienia wiązano z technolo agospoda nia odpadów, która w opinii 40% ekspertów powinna być ąć funkcjonować j o grupy techno w któryc io-n szym poziomem luki technologicznej m (niekonkurency onkurenc w skali kraju, konkurencyjne w skali Europy i świata).

Trendy w ekobi e środ bioprocesy ( tyczne ię w

nym składnikiem regionaln tyczgo, hodowlanego i medycz

zagospodarowanie odpasię wdrażanie nowychkomunalnyśrodowiska);

biotechnologie w roln w wo ie łókim będzie połączenie uprawy ią prmysłową). Najwyższy p ano g

ierwszymi technologiami.

Czas realizacji Najkrótszy czas upowszechn gią z rowa

zaczeszcze przed rokiem 2013 (rys. 31).

Ta technologia należała jednocześnie d logii, h regalne firmy charakteryzowały się najwyżierzonej poziomem konkurencyjności jne, k yjne


Rysunek 31 Trendy w ekobiznesie. Horyzont czasu dla upowszechnienia w regionie

esie. Konkurencyjność regionalnych firm

Podstawowe bariery Technologie ekobiznesu z równą siłą blokowane są przez wszystkie czynni-ki: potencjał wytwórczy regionalnych firm, kadry i kwalifikacje, ekonomiczną opłacalność, regionalny potencjał badawczo-rozwojowy, możliwości finansowe firm, infrastrukturę biznesu, standardy legislacyjne i regulacje prawne oraz po-stawę władz regionalnych.

Rysunek 32

Trendy w ekobizn

0%

10%

20%

Zagospod

30%

40%

50%

60%

70%

80%

arowanie odpadów Biotechnologie w rolnictwie Bioprocesy

90%

100%

przed 2013 2013-2020 po 2020 nigdy

0%Bioprocesy Biotechnologie w rolnictwie Zagospodarowanie odpadów

20%

40%

60%

80%

100%



3.4.2. Słabe sygnały W obszarze słabych sygnałów znalazły się wszystkie (poza trzema wspo-mnianymi wcześniej) technologie ekobiznesowe analizowane w ramach rund delfickich (tab. 12).

Tabela 12 Ekobiznes. Słabe sygnały

Obszar Technologie Monitoring mikrozanieczyszczeń i bioakumulacji Monitoring funkcjonowania ekosystemów Inżynieria genetyczna dla zachowania różnorodności biologicznej Fitotechnologie dla rekultywacji gleb

Zaplecze naukowo-badawcze

Biosensory i systemy bioindykacyjne Edukacja transdyscyplinarna Kapitał ludzki i kształcenie Nowy model kształcenia Ekologia obszarów zurbanizowanych Systemy informatyczne Zbiorniki zaporowe Bioremediacja

Zarządzanie środowiskiem

Biotechnologie w produkcji paliw Bioenergia i biopaliwa Turystyka i rekreacja Żywność ekologiczna Biorafinerie Biomateriały Zagospodarowanie surowców wtórnych Biotechnologie ekosystemowe Przemysł drzewny Produkcja pasz High-tech w produkcji żywności High-tech w produkcji rolnej

Nowe możliwości biznesowe

Filmy dla ekologii Ekologiczne usługi wiedzochłonne Zielona architektura


Najwyższy potencjał zrównoważonego rozwoju przyznano (rys. 33):

• biorafineriom (intensywny rozwój biorafinerii, gdzie z surowca roślinnego

będą ekstrahowane wyso została biomasa będzie zamieniana na bioenerg rzemysłu chemicznego. Pozostałość w tych pro wana w produkcji nawo-zów);

• biotechnologiom w prod paliw, ochronie naturalnego środowiska i życia człowieka, co stworzy nowe obszary rozwoju dla biznesu);

Rysunek 33 Słabe sygnały w ekobiznesie. Potencjał zrównoważonego rozwoju

kiej jakości chemikalia, a po pię i inne półprodukty dla

ykorzystycesach będzie w

ukcji paliw (rosnąca rola biotechnologii w produkcji

0 1 2 3 4 5 6 7

Film

Biosensory i systemy

Biotechnologie ebiologicznej

r

Ekologiczne us ługi w

Zbior

Prz

Monitoring funkcjonowania

eń i

P

a re

Systemy

Zielon

High tech w p

Edukacja trans

Nowy mod

Żywnoś

d

Biomateriały

Tury

Zagospodarowanie sur

Bioenergia i biopa

Biotechnologie w produkcji paliw

Biorafinerie

y dla ekologii

bioindykacyjne

kosystemowe

Inżynieria genetyczna dla zachowania rEkologia obszarów zu

óżnorodnościbanizowanych

iedzochłonne

Bioremediacja

niki zaporowe

emys ł drzewny

ekosystemów

Monitoring mikrozanieczyszcz bioakumulacji

rodukcja pasz

Fititechnologie dl kultywacji gleb

informatyczne

a architektura

rodukcji rolnej

dyscyplinarna

el kształcenia

ć ekologiczna

High tech w pro ukcji żywności

styka i rekreacja

owców wtórnych

liwa


• nawial-nej spowoduje zwiększenie w województwie łódzkim liczby przedsiębiorstw zajmujących się produkcją bioenergii i biopaliw).

Na z po-

ech-

ecz-

ódzkim

filmy

202.

szakurjak: edukacja transdyscyplinarna, high-tech w produkcji rolnej, inżynieria gene-

paljes na rynkach globalnych (rys. 35).

bioenergii i biopaliwom (konieczność zwiększenia udziału energii od

drugim biegunie znalazły się: • filmy dla ekologii (targi, festiwale oraz tradycje filmowe w połączeniu

tencjałem uczelni i PAN umożliwią rozwój nowego działu produkcji audio- -wideo o tematyce ochrony środowiska);

• biosensory i systemy bioindykacyjne (rozwój technologii biosensorów dla oceny oddziaływań środowiska na zdrowie człowieka i systemów bioindyka-cyjnych dla stałej oceny i regulacji stanu środowiska);

• biotechnologie ekosystemowe (badania nad podnoszeniem odporności bioce-noz na „zanieczyszczenia” oraz zmiany klimatu spowoduje rozwój biotnologii ekosystemowych);

• inżynieria genetyczna dla zachowania różnorodności biologicznej (koniność tworzenia „zabezpieczeń” przed degradacją różnorodności biologicznej, np. w postaci banków genów, spowoduje rozwój w województwie łnowych badań nad zastosowaniem inżynierii genetycznej).

Czas realizacji Czas upowszechnienia technologii z nurtu słabych sygnałów jest jeszcze bar-dziej odległy niż trzech technologii zakwalifikowanych do nurtu trendów. Jedy-ną technologią mającą szansę na stosunkowo szybkie upowszechnienie sądla ekologii. Dalej plasują się: zielona architektura, edukacja transdyscyplinar-na, nowy model kształcenia, zagospodarowanie surowców wtórnych oraz pro-dukcja pasz i żywności ekologicznej, choć w ich przypadku tylko 40% eksper-tów było zdania, że technologie te upowszechnią się w latach 2013−Wszystkie pozostałe technologie mają szansę na stałe zagościć w województwie Łódzkiem dopiero po 2020 roku (rys. 34). Luka technologiczna

W zdecydowanej większości technologii jesteśmy mało konkurencyjni. Na- konkurencyjność ogranicza się do poziomu kraju, brak nam natomiast kon-encyjności w skali Europy i świata. Wyjątkiem mogą być takie technologie,

tyczna dla zachowania różnorodności biologicznej, biotechnologie w produkcji iw i high tech w produkcji żywności, gdzie w opinii ponad 50% ekspertów teśmy zdolni do konkurowania


Rysunek 34 be sygnały w ekobiznesie. Horyzont czasu dla upowszechnienia w regionie Sła

owane są przez wszystkie czynniki: otencjał wytwórczy regionalnych firm, kadry i kwalifikacje, ekonomiczną pł tencjał badawczo-rozwojowy, możliwości finansowe

Podstawowe bariery Podobnie jak w przypadku trendów wszystkie technologie z nurtu słabych sygnałów w ekobiznesie z równą siłą blokpo acalność, regionalny pofirm, infrastrukturę biznesu, standardy legislacyjne i regulacje prawne oraz po-stawę władz regionalnych.

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Biomateriały

Inżynieria genetyczna dla zachowania różnorodnościbiologicznej

Biorafinerie

Biotechnologie ekosystemowe

High tech w produkcji rolnej

Ekologia obszarów zurbanizowanych

rodukcji paliw

tura

Zbiorniki zaporowe

High tech w produkcji żywności

Systemy informatyczne

Monitoring funkcjonowania ekosystemów

Fititechnologie dla rekultywacji gleb

Biotechnologie w p

Bioremediacja

Bioenergia i biopaliwa

Biosensory i systemy bioindykacyjne

Przemys ł drzewny

Ekologiczne us ługi wiedzochłonne

Monitoring mikrozanieczyszczeń i bioakumulacji

Turystyka i rekreacja

Żywność ekologiczna

Produkcja pasz

Zagospodarowanie surowców wtórnych

Nowy model kształcenia

Edukacja transdyscyplinarna

Zielona architek

Filmy dla ekologii

przed 2013 2013-2020 po 2020 nigdy


Rysunek 35 Słabe sygnały w ekobiznesie. Konkurencyjność regionalnych firm

0% 20% 40% 60% 80% 100%

Przemys ł drzewny




Zielona architektura

Zbiorniki zaporowe


Produkcja pasz

Monitoring funkcjonowania ekosystemów

Filmy dla ekologii

Bioremediacja









Biomateriały

Biorafinerie



żynieria genetyczna dla zachowania różnorodnościbiologicznej



In

Niekonkurencyjne Konkurencyjne w skali kraju Konkurencyjne w skali Europy i świata

wsparcia

infrastruktury uznano: biorafinerie, bioprocesy, bio-chnologie w rolnictwie, biomateriały, biotechnologie w produkcji paliw, zago-

podarowanie odpadów, bioenergię i biopaliwa oraz high-tech w produkcji żyw-ności.

3.4.3. Instrumenty Za najbardziej pożądane formy wsparcia w obszarze mechatroniki uznano granty/kredyty inwestycyjne, granty na współpracę nauki i gospodarki oraz wzmocnienie regionalnych jednostek badawczo-rozwojowych (rys. 36). Za technologie wymagające łącznego wsparcia ze strony instrumentów fi-nansowych i instrumentów tes


Rysunek 36 Ekobiznes. Instrumenty polityki wsparcia

W przypadku instrumentów infrastruktury w dalszej kolejności znalazedukacja transdyscyplinarna, nowy model kształcenia, ekologiczne usłdzochłonne, monitoring mikrozanieczyszczeń i bioakumulacji, monitoricjonowania ekosystemów, ekologia obszarów zurbanizowanych oraz biotlogie ekosystemowe. W przypadku instrumentów finansowych w dalszej kolejności znalazhigh-tech w produkcji rolnej, zagospodarowanie surowców wtórnych i diacja (rys. 37).

ły się: ugi wie-ng funk-

echno-

ły się: bioreme-

1,60 1,70 1,80 1,90 2,00 2,10 2,20 2,30

granty na szkolenia/doradztwo

wzmocnienie pozostałego otoczenia biznesu

wsparcie finansowe typu venture czy seed capital

rozbudowa instytucji transferu technologii

granty/kredyty na B+R w firmach

wzmocnienie regionalnej sfery B+R




Rysunek 37 Ekobiznes. Rodzaj oczekiwanego wsparcia

0 2 4 6 8 10 12

Filmy dla ekologii

Przemys ł drzewny

Zielona architektura

Zbiorniki zaporowe

Produkcja pasz



Iowania ekosystemów





Bioremediacja


Zagospodarowanie odpadów



Biotechnologie w rolnictwie


Bioprocesy

Biomateriały

Biorafinerie

Monitoring funkcjon







nżynieria genetyczna dla zachowania różnorodnościbiologicznej

Wskaźnik instrumentów finansowych Wskaźnik instrumentów infrastruktury

4.

Kierunki transformacji przemysłu spożywczego

i włókienniczo-odzieżowego

4.1. Przetwórstwo rolno-spożywcze Punktem wyjścia do określenia wiodących technologii przyszłości dla prze-twórstwa rolno-spożywczego były rundy delfickie prowadzone w ramach pro-jektu LORIS PLUS (Rogut, Piasecki 2008). Hipotezy obejmowały nowe techno-logie i produkty oraz zmiany w organizacji i zarządzaniu. Każda z nich została oceniona z punktu widzenia znaczenia dla rozwoju regionu i prawdopodobnego okresu realizacji (przed rokiem 2013, w okresie 2013−2020, po roku 2020 i nig-dy). Każdą z nich analizowano także pod kątem niezbędnych warunków realiza-cji, obejmujących dominujące strategie rozwoju i zasoby innowacyjne oraz do-stęp do: informacji o ofercie regionalnej sfery B+R, usług wspomagających (do-radztwo, szkolenie), wykwalifikowanych kadr, funduszy strukturalnych na cele proinnowacyjne i technologii informacyjno-komunikacyjnych. Ostatnim kryte-rium oceny były działania lokalnej/regionalnej administracji, wspierające proce-sy transformacji. 4.1.1. Kierunki rozwoju technologicznego do roku 2020 Rynek żywności jest kształtowany przez kilka kluczowych trendów (Downey 2005): 1. Zmiana relacji wytwórca–konsument: nowe wzorce konsumpcji żywności

i wzrost świadomości konsumenta. 2. Bezpieczeństwo żywności: rola konsumenta i ochrona prawna. Konsumenci

żądają bezpiecznej żywności i wyrażają niepokój wywołany w wielu przy-padkach zafałszowaniem produktów (np. kryzys dioksynowy) lub pojawie-niem się nowych czynników patogennych (np. BSE). Niektóre z tych wyda-rzeń są wiązane z rozwojem technologicznym. Podczas gdy konsumenci są


w stanie zaakceptować taką sytuację np. w farmacji, trudno im pogodzić się z nią w odniesieniu do żywności. Koncepcja oceny ryzyka, która stanowi kluczowy aspekt procesu regulacyjnego, skupia się jedynie na możliwości wyrządzenia szkody. Nie została natomiast opracowana koncepcja oceny sto-sunku ryzyka do korzyści. Pozytywna reakcja rynku na zwiększające się za-potrzebowanie na zdrowe jedzenie wymaga znacznego zwiększenia środków na inwestycje w badania dotyczące zdrowotności.

3. Żywność i zdrowie, dobrobyt i dostatek. Zdrowie i dobrobyt reprezentują blisko jedną trzecią sił napędowych innowacji w Europie. Liczby te odzwier-ciedlają wzrastające globalne zapotrzebowanie konsumentów na zdrowsze odżywianie. Wysiłki badawczo-rozwojowe w tym obszarze pomogą dalej napędzać wzrost przemysłu rolno-spożywczego. Nowe wyroby będą musiały pasować do potrzeb, stylów życia i dochodów konsumentów, zwłaszcza że dotychczasowe zmiany doprowadziły do gwałtownego wzrost otyłości i związanych z tym problemów zdrowotnych (cukrzyca typu 2, nadciśnienie, choroby wieńcowo-naczyniowe i nowotworowe itd.). Już w tej chwili wia-domo, że kluczową rolę w etiologii tych chorób odgrywa dieta. Należy Jed-nak rozgraniczyć choroby będące skutkiem nieodpowiedniej diety od chorób, których można byłoby uniknąć dzięki zdrowszej diecie. W tym ostatnim przypadku chodzi o przewlekłe choroby zakaźne powiązane z dietą, takie jak choroby sercowo-naczyniowe i rak oraz takie, które może nie zabijają, ale są kosztowne dla służby zdrowia, jak np. schorzenia zębów i nadciśnienie. To wymaga tworzenia populacyjnych programów żywieniowych kompleksowo obejmujących poradnictwo w zakresie zdrowych stylów życia, kontrolę nad etykietowaniem żywności, stwierdzenie zdrowotności i jej reklamę.

4. Zdrowie starzejącego się społeczeństwa. Starzenie się społeczeństwa jest fak-tem. Przyszłe zmiany w demografii populacji i w długości życia powodują konieczność przyjęcia podejścia opartego na zdrowym starzeniu się. Idealne zdrowe starzenie się opisane jest jako sytuacja, w której ludzie przeżywają do zaawansowanego wieku, zachowując wigor i niezależność funkcjonalną, przy czym chorobliwość i inwalidztwo ograniczone są do relatywnie krótkie-go okresu przed śmiercią. Ludzie po pięćdziesiątce wykazują zainteresowa-nie swoim zdrowiem i wyglądem, co odzwierciedla się w dokonywanych przez nich wyborach żywności. Przemysł żywności i napojów musi więc pro-dukować innowacyjną żywność o wysokiej zawartości składników odżyw-czych, która, w połączeniu ze zdrowym stylem życia i przestrzeganiem wskazówek zmierzających do zdrowego starzenia się poprawi jakość i dłu-gość życia.

5. Zarządzanie łańcuchem żywnościowym i zagadnienia środowiskowe. Zarzą-dzanie łańcuchem żywnościowym wymaga kompetencji interdyscyplinar-nych i stanowi poważne wyzwanie dla sektora rolno-spożywczego przyszło-


ści. Ze względu na wykorzystanie nowych technologii i modeli biznesowych wszystkie aspekty efektywności ekonomicznej, marketingu i kontroli środo-wiska muszą być brane pod uwagę. Muszą też być w pełni zintegrowane dla zapewnienia konsumentom wysokiej jakości i bezpiecznej żywności. To po-woduje zdecydowany wzrost znaczenia zagadnień środowiskowych, szcze-gólnie potrzeby opracowania metod gospodarowania rolniczego decydują-cych o jakości produkcji żywności. Zmieniająca się funkcja żywności wyma-ga przesunięcia od rynków napędzanych podażą do rynków pchanych popy-tem. Zmiany w przepisach żywnościowych i gospodarce prowadzą do poszu-kiwania nowych i niezawodnych strategii i sposobów komunikacji między różnymi i złożonymi łańcuchami wartości żywności. One określają nową funkcję żywności (zwłaszcza rolę w zapobieganiu chorobom) w paradygmacie rynku przyszłości (rys. 38). One również determinują kierunki rozwoju tech-nologii zorientowane na (Oliveira, maszynopis niedatowany): • produkcję żywności na zamówienie, dostosowanej do indywidualnych po-

trzeb konsumentów; • nutrigenomikę; • mikro- i nanosensory do analizy żywności i jej oddziaływania na zdrowie

człowieka; • zastosowania inżynierii genetycznej dla uzyskania korzystnego wpływu

żywności na zdrowie konsumentów przy mniejszym znaczeniu tej techni-ki dla ochrony środowiska, zwiększenia plonów czy poprawy jakości pro-duktu.

Strategiczna wizja rozwoju sektora żywności przewiduje (EPT Food for Live, 2006): 1. Zmiany w reżimach odżywiania oparte na naukach o odżywianiu i nowych, inno-

wacyjnych formatach produktów, w powiązaniu z towarzyszącymi im zmianami stylów życia oraz ich wpływ na poprawę stanu zdrowia publicznego, wydłużenie produktywnego życia, zmniejszenie kosztów opieki zdrowotnej.

2. Nowe innowacyjne technologie produkcji dostosowane do oczekiwań kon-sumenta odnośnie do wysokiej jakości, nowatorskich lub zmodyfikowanych produktów o poprawionym i atrakcyjnym smaku charakteryzujących się wy-godą stosowania jako drogę do poprawy konkurencyjności sektora żywno-ściowego i wzrostu dobrobytu i dobrego stanu zdrowia konsumentów, w tym: (i) poprawy, a przynajmniej utrzymania jakości produktów żywno-ściowych na wysokim poziomie poprzez inteligentne rozwiązania, a przez to zwiększenie ich atrakcyjności dla konsumenta w stosunku do produktów z innych części świata; (ii) produkcji produktów atrakcyjnych w skali globalnej.


Rysunek 38 Paradygmat rynku przyszłości dla przetwórstwa rolno-spożywczego

Utrzymanie przy życiu: • towar masowy • cena • smak • tradycja • podstawowe odżywianie

Sytuacja (z punktu widzenia konsumpcji) Wartość wewnętrzna zewnętrzna • wartość za pieniądze • cena • niezainteresowany • oparcie się na innych

• jakość • doświadczenie • odpowiedzialność • smak • ostateczny (w danej

chwili)

Funkcja społeczna: • tradycyjna i egzotyczna • podstawowa wartość

dodana • podstawowa wygoda • smak

Rozszerzenie: • wybór globalny i lokalny • jakość i wartość • zdrowie/funkcja • wygoda • konsumpcja jako rozrywka

Przyjemność: • sprawianie sobie przyjemno-

ści • zdrowe opcje • szeroka różnorodność • wygoda

Źródło: EPT Żywność dla życia, 2005. 3. Pełniejsze zrozumienie zachowań konsumentów w sferze wyboru żywności

oraz stymulowanie dokonywanych przez nich wyborów żywności (by uczy-nić zdrowy wybór łatwym wyborem). Budowa wiary i zaufania do produkcji, rozwoju usług i konsumpcji (nowatorskiej) żywności.

4. Zapewnienie produkcji bezpiecznej żywności, do której konsumenci mogą mieć zaufanie.

5. Stworzenie większej synergii między wzrostem gospodarczym, ochroną śro-dowiska i rozsądnymi warunkami społecznymi w celu poprawy dobrobytu i dobrego samopoczucia społeczeństwa.

6. Konkurencyjnie wysoki poziom wyników łańcucha wartości w przypadku żywności poprzez wdrożenie nowych technologii i praktyk działalności go-spodarczej dotyczących wszystkich aspektów sprawności ekonomicznej, marketingu i kontroli środowiska.

7. Efektywność strategii komunikacji i szkolenia, szczególnie tych ukierunko-wanych na wzrost wiedzy i transfer technologii.

8. Działania integrujące, zwłaszcza małe i średnie przedsiębiorstwa (sieci, kla-stry), oraz studia oparte na scenariuszach.


4.1.2. Trendy W przemyśle spożywczym trendy objęły przede wszystkim (Rogut, Piasecki 2008): • rozwój małych, ekologicznych gospodarstw (rosnącą rolę w gospodarce wo-

jewództwa będą odgrywać małe, ekologiczne gospodarstwa produkujące żywność dla wąskiego rynku odbiorców, wyposażone w mikroprzetwórnie i dostarczające na rynek przetwory wytwarzane według tradycyjnych techno-logii);

• wysokie bezpieczeństwo żywności (rosnące wykorzystanie w przetwórstwie żywności zamkniętych, aseptycznych linii produkcyjnych zwiększających bezpieczeństwo żywności oraz zapewniających ochronę przed bioterrory-zmem);

• technologie przyjazne środowisku/zrównoważony rozwój (rozwój technolo-gii pozwalających na wykorzystanie produktów ubocznych i odpadowych na cele spożywcze, przemysłowe i energetyczne oraz produkcję jadalnych lub biodegradowalnych opakowań i powłok ochronnych, co przyczyni się do znacznej redukcji zanieczyszczenia środowiska powodowanego przez prze-mysł spożywczy);

• rozwój żywności minimalnie przetworzonej (lokalizacja geograficzna − bli-skość aglomeracji warszawskiej, śląskiej i łódzkiej, które stanowią duży ry-nek zbytu − oraz dobrze rozwinięte zaplecze surowcowe będą podstawą przekształcania się województwa w główne polskie centrum produkcji żyw-ności minimalnie przetworzonej);

• integrację/kooperację/wydłużenie łańcucha wartości (rosnące znaczenie inte-gracji pionowej jako podstawy współpracy przemysłu spożywczego z rolnic-twem. Spowoduje to znaczny rozwój systemu kontraktacji, będących – dla producentów żywności – instrumentem zwiększania kontroli nad procesem produkcji rolnej, poprawy jakości surowców i lepszego dostosowania podaży surowców do potrzeb przetwórstwa);

• konsolidację (procesy globalizacji spowodują procesy konsolidacji, obejmu-jące łączenie firm, przejęcia itp., a także koncentracji, oznaczające postępu-jące dominowanie rynku przez mniejszą liczbę większych firm, co będzie ograniczać rolę MSP).

Jednak w opinii ekspertów regionalne firmy wdrożą te technologie najwcze-śniej w okresie 2013–2020. Przed rokiem 2013 można liczyć tylko na rozwój małych, ekologicznych gospodarstw. Główne bariery szybszego wdrożenia, to – w opinii firm – dostęp do wykwalifikowanych kadr i dostęp do funduszy struk-turalnych. Na drugim miejscu plasuje się brak działań proinnowacyjnych ze


strony lokalnej/regionalnej administracji. Brak natomiast po stronie firm świa-domości, że równie istotną barierą może być ich własna orientacja strategiczna czy zasoby innowacyjne (co wyraźnie widać po rezultatach audytu technolo-gicznego i innowacyjnego). 4.1.3. Słabe sygnały Lista słabych sygnałów obejmuje przede wszystkim procesy automatyzacji i robotyzacji produkcji, genetycznie zmodyfikowaną produkcję roślinną i zwie-rzęcą oraz produkcję żywności funkcjonalnej (tab. 13)

Tabela 1: Przetwórstwo rolno-spożywcze, Słabe sygnały

Przemysł Słabe sygnały Spożywczy • Automatyzacja produkcji rolnej

• Rośliny modyfikowane genetycznie • Rozwój produkcji hydroponicznej • Rozwój produkcji soków funkcjonalnych • Zwierzęta genetycznie modyfikowane • Żywność funkcjonalna • Biotechnologie w produkcji żywności • Automatyzacja przetwórstwa rolno-spożywczego • Nowe generacje technologii przetwórstwa mięsa • Pozycja konkurencyjna

Źródło: Rogut, Piasecki 2008) s. 90.

4.2. Przemysł włókienniczy i odzieżowy Do określenia wiodących technologii przyszłości dla przemysłu włókienni-czego i odzieżowego wykorzystano rezultaty projektów LORIS PLUS i LORIS TEX (Rogut 2007; Rogut, Piasecki 2008). Podobnie, jak w przypadku przetwór-stwa rolno-spożywczego, hipotezy objęły nowe technologie i produkty oraz zmiany w organizacji i zarządzaniu. Każda z nich była oceniona pod kątem zna-czenia dla rozwoju regionu, prawdopodobnego okresu realizacji, warunków nie-zbędnych do urzeczywistnienia (dominujące strategie rozwoju i zasoby innowa-cyjne, dostęp do informacji o ofercie regionalnej sfery B+R, dostęp do usług wspomagających, wykwalifikowanych kadr i funduszy strukturalnych).


Ostatnim kryterium oceny były działania lokalnej/regionalnej administracji wspierające procesy transformacji. 4.2.1. Kierunki rozwoju technologicznego do roku 2020 Przemysł włókienniczo-odzieżowy rozciąga się na szereg faz o różnej praco- i kapitałochłonności (łańcuch wartości). Fazy te można, w sposób uproszczony, podzielić na: produkcję surowców, tkaniny, odzież i inne zastosowania oraz handel. Rolą segmentu surowcowego jest produkcja włókien wykorzystywanych w przemyśle włókienniczym. W skład przemysłu włókienniczego wchodzą: przygotowanie i przędzenie włókien tekstylnych (naturalnych i syntetycznych), produkcja tkanin i gotowych materiałów włókienniczych, wykańczanie materia-łów włókienniczych, produkcja dzianin i wyrobów dzianych. Z punktu widzenia zastosowań przemysł ten można podzielić na segment tkanin odzieżowych (o w miarę ustabilizowanym popycie) i dynamicznie rosnący segment tkanin technicznych. Segment odzieżowy składa się z dwóch faz: przygotowania do produkcji (projektowanie, przygotowanie szablonów, krojenie) i produkcji właściwej. Pierwsza z tych faz ma już za sobą rewolucję technologiczną wywołaną zasto-sowaniem technologii informacyjnych (systemy CAD i CAM). Druga faza po-zostaje, jak do tej pory, wierna tradycji. Jej przewaga konkurencyjna tkwi w kosztach siły roboczej, a jej baza technologiczna (technologie szycia) sięga dziesiątków lat wstecz. Jednak postęp technologiczny i tu wprowadza zmiany, głównie w obszarach transportu i telekomunikacji, umożliwiając przestrzenne rozproszenie łańcucha wartości (przenoszenie najprostszych faz procesu pro-dukcyjnego do krajów o niskich kosztach pracy). Handel zdominowany jest przez krajowe i regionalne sieci sprzedaży, w co-raz większym stopniu zacierające granice między detalistą, własnym punktem sprzedaży i producentem. Sieci te przyjmują różną postać (koncentracji piono-wej, podwykonawstwa, umów licencyjnych itd.) i dysponują coraz większą siłą oddziaływania na wszystkie ogniwa łańcucha wartości. Rozwój technologiczny całego łańcucha włókienniczo-odzieżowego wyzna-czony jest czteropolową macierzą, z jednej strony obejmującą produkty, procesy i organizację, z drugiej zaś, współpracę, rozwój wiedzy − wirtualizację i perso-nalizację oferty (tabela 14).


Tabela 14 Macierz transformacji technologicznej przemysłu włókienniczo-odzieżowego

Obszar strategicz-nych prze-kształceń

Produkty Procesy Organizacja

Współpra-ca

• Kompleksowe produkty i usługi • Komplementarne produkty i usługi

• Przepływ pracow-ników między firmami • Wspólne opraco-wywanie technologii i metod rozwoju kom-pleksowych produktów i usług • Wspólne zarządza-nie cyklem życia pro-duktu/usługi

• Dynamiczne sieci firm • Rozwój równoległych idei (nowe interfejsy: czło-wiek−technologia; techno-logie komputerowe wspo-magające współpracę sieci firm)

Rozwój wiedzy

• Inteligentne pro-dukty • Inteligentne ma-teriały

• Płynny przepływ wiedzy i informacji wzdłuż całego łańcu-cha wartości i/lub w obrębie sieci firm • Wiedzochłonność pracy

• Zarządzanie wiedzą • Mapy wiedzy i kompe-tencji • Organizacje uczące się − społeczności oparte na wiedzy • Zintegrowane zarzą-dzanie innowacją i jakością • Mądre organizacje • Sztuczna inteligencja

Wirtuali-zacja

• Wirtualne pro-dukty • Wirtualna rze-czywistość • Rozszerzona rze-czywistość

• Wirtualne proce-sy/symulacje (wirtual-na produkcja) • Integracja wirtual-nych i fizycznych uczestników łańcucha wartości

• Wirtualna integracja organizacji • Wirtualne firmy • Wirtualne centra inno-wacyjne • Wirtualne miejsca pracy

Powszech-na indywi-dualiza-cja/personalizacja

• Spersonalizowa-ne produkty (na mia-rę i zapotrzebowanie)

• Środki produkcji i organizacja na za-mówienie

• Spersonalizowane miejsca pracy • Płynne zarządzanie informacją potrzebną do tworzenia zindywidualizo-wanych produktów

Źródło: Rogut (2007), s. 47.


4.2.2. Trendy Trendy w przemyśle włókienniczym i odzieżowym objęły wydłużanie łańcu-cha wartości z jednoczesnym przesuwaniem w górę, w kierunku faz generują-cych wyższą wartość dodaną (wykańczanie tkanin oparte na bio- i nanotechno-logiach, tkaniny funkcjonalne, inteligentna odzież itd.), intensyfikację współpra-cy (klastery) i rozwój technologii środowiskowych. Dodatkowym trendem jest rozwój łódzkiej specjalności, jaką są wysoko wykwalifikowane kadry dla prze-mysłu włókienniczego i odzieżowego (tab. 15).

Tabela 15 Przemysł włókienniczo-odzieżowy. Trendy

Przemysł Trendy Włókienniczy • Koncentracja na fazach generujących wartość dodaną

• Biotechnologie w miejsce tradycyjnych procesów wykańczalni-czych • Elektronika włóknista • Technologie przyjazne środowisku/Zrównoważony rozwój • Klaster tekstylny

Odzieżowy • Wyroby o wysokiej wartości dodanej • Regionalne surowce włókiennicze/Wydłużenie łańcucha wartości • Elektronika włóknista

Kształcenie na potrzeby przemysłu włókienniczego i odzieżowego

• Twórczy inżynierowie • Włókiennik-menedżer • Solidna baza szkolnictwa zawodowego

Źródło: Rogut, Piasecki 2008, s. 89. Część z tych technologii powinna się upowszechnić jeszcze przed 2013 ro-kiem. Dotyczyć to powinno zwłaszcza: (i) tworzenia regionalnej bazy surowco-wej na potrzeby przemysłowej produkcji odzieży funkcjonalnej oraz (ii) koncen-tracji na fazach generujących wartość dodaną. Sprzyjać temu powinno przemy-słowe zastosowanie biotechnologii, zastępującej tradycyjne, chemiczne procesy wykańczania i uszlachetniania wyrobów włókienniczych. Szybkość absorpcji nowych technologii będzie zależała od przełamania wielu barier związanych głównie z dostępem do funduszy strukturalnych i brakiem proinnowacyjnych działań ze strony lokalnej/regionalnej administracji. Zaraz za nimi uplasowały się: słaby dostęp do informacji techniczno-technologicznej i usług wspierają-


cych, niskie zasoby innowacyjne firm i niedostateczna orientacja strategiczna oraz brak wykwalifikowanych kadr. 4.2.3. Słabe sygnały Lista słabych sygnałów objęła procesy automatyzacji i robotyzacji produkcji (tab.16).W przypadku przemysłu włókienniczego lista ta obejmuje także nano-technologie i nowe materiały (włókna interaktywne, biokompatybilne i oparte na roślinach zmodyfikowanych genetycznie), a w przypadku przemysłu odzieżo-wego – personalizację produktu oraz szerokie stosowanie elektroniki włóknistej i technologii bezszwowych.

Tabela 16 Przemysł włókienniczo-odzieżowy. Słabe sygnały

Przemysł Słabe sygnały Włókienniczy • Automatyzacja produkcji

• Technologie materiałów inteligentnych • Nanotechnologie • Włókna interaktywne i biokompatybilne • Zboża modyfikowane genetycznie jako baza surowcowa dla produk-cji naturalnych polimerów

Odzieżowy • Kreatorzy mody • Personalizacja produktu • Robotyzacja • Konstrukcje bezszwowe

Źródło: Rogut, Piasecki (2008), s. 90.


5.

Krótkie podsumowanie

Rezultaty rund delfickich potwierdziły, że województwo łódzkie dysponuje znaczącym potencjałem (intelektualnym, naukowo-badawczym i materialnym), który – odpowiednio zarządzany – może tworzyć podwaliny silnej, międzynaro-dowej pozycji regionu. Wskazały jednocześnie, że największy potencjał tkwi w już istniejących aktywach charakteryzujących się długą tradycją i wypracowaną pozycją, która może i powinna być wzmacniana w celu osiągnięcia w wybra-nych obszarach przywództwa technologicznego. Do takich obszarów eksperci zaliczyli przede wszystkim mechatronikę i szeroko zdefiniowane usługi dla ochrony zdrowia, silnie nasycone technologiami informacyjnymi. W obszarach tych już teraz odnotowano dość duży postęp, oparty jednak głównie na kwalifi-kacjach i kompetencjach techniczno-technologicznych pracowników, nie zaś na badaniach i rozwoju. To powoduje, że regionalne firmy nie są w pełni przygo-towane do stawienia czoła globalnej konkurencji (aktualnie większość firm jest konkurencyjna w skali kraju i niekonkurencyjna w skali Europy i świata), a klu-czowe technologie upowszechnią się w regionie dopiero w dłuższej perspekty-wie (zgodnie z szacunkami ekspertów w latach 2013−2020 lub później). Wyniki wcześniejszych projektów (LORIS PLUS i LORIS TEX) wskazują, że do takich obszarów należą także: przetwórstwo rolno-spożywcze i przemysł włókienniczo-odzieżowy, wymagające jednak przejścia od indywidualnej rywa-lizacji do zespołowej (klastry) konkurencji oraz przesunięcia się w górę łańcu-cha wartości, w kierunku faz generujących wyższą wartość dodaną. Podstawowe siły motoryczne szybkiej transformacji gospodarki regionu to: • rozwój/wdrażanie technologii awangardowych (wyższe współczynniki po-

tencjału zrównoważonego rozwoju przypisywane technologiom znajdującym się we wczesnych etapach życia, tworzącym dużo więcej okazji innowacyj-nych);

• transfer technologii, zwłaszcza kanałem bezpośrednich inwestycji zagranicz-nych BIZ (większy potencjał zrównoważonego rozwoju wiązano z technolo-giami zawierającymi komponent współpracy, zwłaszcza międzynarodowej);


• internacjonalizacja działalności (większy potencjał zrównoważonego rozwo-ju wiązano z technologiami zorientowanymi na rynki międzynarodo-we/globalne niż na rynki lokalne);

• kwalifikacje/umiejętności jako źródło wzrostu gospodarczego regionu (wy-sokie współczynniki potencjału zrównoważonego rozwoju przypisywane technologiom związanym z kształceniem, dokształcaniem, podnoszeniem kwalifikacji i umiejętności).

Uruchomienie sił motorycznych wymaga przezwyciężenia aktualnych barier w postaci: • nieprzyjaznego środowiska (struktury regulacyjne, podatkowe, prawne oraz

postawa regionalnych władz); • niskiego potencjału absorpcyjnego regionu, na który składają się: potencjał

wytwórczy firm, regionalny kapitał ludzki (kadry, kwalifikacje), regionalny potencjał badawczo-rozwojowy, możliwości finansowe przedsiębiorstw, efektywność infrastruktury biznesu i ekonomiczna opłacalność (popyt).

Niedocenionym, jak na razie, obszarem jest ekobiznes (w którym regionalne firmy charakteryzują się wysoką konkurencyjnością).


6. Bibliografia

Aiginger K., Europe’s position in quality competition. Enterprise Papers No 4, 2001, Euro-

pean Commission, 2000, http://ec.europa.eu/enterprise/library/enterprise-papers/pdf/ enterprise_paper_04_2001.pdf (5.02.2002).

Andersson M., Ejermo O., Technology and Trade – an analysis of technology specialization and export flows. CESIS Electronic Working Paper Series, Paper No. 65, 2006, www.infra.kth.se/cesis/documents/WP65.pdf (30.07.2008).

Andler D., Cognitive science, European Commission, 2005, ftp.cordis.europa.eu/ pub/foresight/docs/kte_cognitive.pdf (2.04.2008).

Anton P.S., Silberglitt R., Scjneider J., The global technology revolution. Bio/Nano/Materials trends and their synergies with information technology by 2015, RAND, Arlington 2001.

Arundel A., Crespi G., Patel P., Biotechnology. Scopin paper, 2006, www.europe-innova.org/index.jsp?type=page&lg=en&from=child&classificationId=5641&classificationName=Sector%20Scoping%20Papers&cid=8153&parentClassificationId=4963&parentClassificationName=Innovation%20Watch&parentContentId=5074 (7.03.2008).

Asheim B.T., Coenen L., The role of regional innovation systems in a globalizing economy: Comparing knowledge bases and institutional frameworks of nordic clusters, DRUID Summer Conference 2004 on Industrial dynamics, innovation and development, Elsinore, Denmark, June 14−16, 2004, www.druid.dk/uploads/tx_picturedb/ds2004-1370.pdf (17.06.2005).

Becattini G., Bellandi M., Dei Ottati G., Sforzi F., From Industrial Districts to Local Devel-opment, Edward Elgar, Cheltenham 2003.

Bibel W., Information technology, ftp.cordis.europa.eu/pub/foresight/docs/ kte_informationtech2.pdf (2.04.2008)

Braun A., Healthcare: Key Technologies for Europe, maszynopis niedatowany, ftp.cordis.europa.eu/pub/foresight/docs/kte_healthcare.pdf (2.04.2008).

Breschi S., Lissoni F., Geographical boundaries of sectoral systems. Final report, Working Paper ESSY, June 2000, www.cespri.unibocconi.it/essy/wp/bresliss.pdf (20.08.2007).

Buchanan J.M., Yong J.Y., A Smithean perspective on increasing returns, w: Journal of His-tory of Economic Thought, Vol. 22, No 1, 2000, ss. 43−48.

Buigues P., Ilzkovitz F., Lebrun J., The Impact of the Single Market by Industrial Sector: The Challenge for Member States, European Economy, Special Edition, Brussels, 1990.

Coates J.F., Mahaffie J.B., Hines A., 2025: Scenarios of U.S. and Global Society Reshaped by Science and Technology, Oakhill Press, 1996.

Committee on Visionary Manufacturing Challenges, Visionery manufacturing challenges for 2020, National Academy Press, Washington, D.C., 1998.

Cortright J., New growth theory, technology and learning. A practitioners guide, Reviews of Economic Development Literature and Practice Nr 4/2001.

Costa J.S., Manufacturing. Background paper for the European Commission’s High Level Group on Key Technologies for Europe, July 2005, ftp://ftp.cordis.europa.eu/pub/ foresight/docs/kte_manufacturing.pdf (2.04.2008).


Crespi G., Patel P., Besta L., Sectoral knowledge production function in OECD countries, Europa Innova, 2007, www.europe-innova.org/index.jsp?type=page&lg=en&from =child&classificationId=8433&classificationName=Draft%20Research%20Reports&cid=8434&parentClassificationId=4963&parentClassificationName=Innovation%20Watch&parentContentId=5074 (7.03.2008).

Crespi G., Patel P., Productivity, catching up and skills, Europa Innova, 2007, www.europe-in nova.org/index.jsp?type=page&lg=en&from=child&classificationId=8433&classificationName=Draft%20Research%20Reports&cid=8434&parentClassificationId=4963&parentClassificationName=Innovation%20Watch&parentContentId=5074 (7.03.2008).

Crespi G., Patel P., Relationship between Innovation and Competition: Differences across Sectors, Europa Innova, 2008, www.europe-in-nova.org/index.jsp?type=page&lg= en&from=child&classificationId=9880&classificationName=Cross-sectoral%20analysis&cid =9943&parentClassificationId=4963&parentClassificationName=Innovation%20Watch&parentContentId=5074 (8.05.2008).

Davies A., Local economies and globalisation, Leed Note Book No 20, OECD, Paris 1995. Dierx A., Ilzkovitz F., Sekkat K., European integration and the functioning of product markets:

selected issues w: European Commission, European integration and the functioning of product markets. Euroepan Economy, Special Report Number 2, 2003, pp. 9−32.

Downey L., Agri-Food Industries & Rural Economies Competitiveness & Sustainability the Key Role of Knowledge, 2005, ftp.cordis.europa.eu/pub/foresight/docs/kte_agri_rural.pdf (2.04.2008).

Dreher C., Manufacturing Visions. Policy Summary and Recommendations, November 2005, http://web.efzg.hr/dok/OIM/oim_prester_PolicyPaper_final.pdf (29.09.2006).

Drucker J., Goldstein H., Assessing the regional economic development impact of univer-sisties: A review of current approaches, w: International Regional Science Review, 2007, Vol. 30, No 1, pp. 20−46.

DTI, Heath Care 2020, Departament of Trade and Industry, UK 2000. Dubin A. (red.), Stan i kierunki rozwoju biogospodarki, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa

Wyższego, Warszawa 2007, www.nauka.gov.pl/mn/_gAllery/33/69/33696/ 20071224_Raport_Biogospodarka.pdf (24.03.2008).

EPT Żywność dla życia, Wizja na rok 2020 i dalej, 2005, www.platformazywnosci.pl/ pliki/ETP-pl_v3.pdf (25.01.2008).

EPT Food for Life, Stakeholders' Proposal for a Strategic Research Agenda 2006-2020, Working document, April 2006, www.gutimpact.net/publicfiles/1186_79919431020_ 200612211521620_83432_ETP_food_for_Life_SSRA_25.04.06_website.pdf (11.05.2006).

ESPON, Scenarios on the territorial future of Europe. ESPON Project 3.2, Belgia, maj 2007, www.espon.eu/mmp/online/website/content/publications/98/1378/1003_EN.html (25.03.2008).

Euratex, Tex-Map. New organisation & e-business solution for conventional and non-conventional textile applications: A roadmap, 2003, euratex.org/download/ research/publications/tex-map_roadmap_report.pdf (10.08.2007).

European Commission, European Innovation Scoreboard 2003, Cordis focus, Issue No 20, 2003. European Commission, European Innovation Scoreboard 2004. Comparative analysis of in-

novation performance, Commission Staff Working Paper, SEC(2004) 1475, 2004a, www.uni-mannheim.de/edz/pdf/sek/2004/sek-2004-1475-en.pdf (14.05.2006).

European Commission, Manufuture. A vision for 2020. Report of the High Level Group, 2004b. European Commission, European Innovation Scoreboard 2005. Comparative analysis of in-

novation performance, European Trend Chart on Innovation, 2005a, www.crue.org/ BOLETINES/BOLETIN_N2/ADJUNTOS/Analisis%20Innovacion%20Europea%202005.pdf (14.05.2006).

http://www.europe-innova.org/index.jsp?type=page&lg=en&from%0B=child&classificationId

http://www.europe-innova.org/index.jsp?type=page&lg=en&from%0B=child&classificationId

http://www.europe-in/

http://www.europe-in-nova.org/index.jsp?type


European Commission, European Industry: A Sectoral Overview, Commission Staff Working Document, 2005, SEC(2005) 1216, 2005b, ec.europa.eu/enterprise/enterprise_policy/ industry/com_2005/sec_2005_1216.pdf (12.11.2006).

European Commission, European Innovation Scoreboard 2006a. Comparative analysis of innovation performance, Inno Metrics 2006a, www.proinno-europe.eu/doc/ EIS2006_final.pdf (20.09.2006).

European Commission, Enlargement, Two Years After: An Economic Evaluation, European Economy, Bureau of European Policy Advisers, Directorate-General for Economic and Financial Affairs Occasional Papers, Nr 24, Maj 2006b.

European Commission, Creative system disruption: towards a research strategy beyond Lis-bon. Key Technologies expert group, Brussels, 2006c.

European Commission, European Innovation Scoreboard 2007. Comparative analysis of in-novation performance, PRO INNO Europe paper No 6, 2008, www.proinno-europe.eu/ admin/uploaded_documents/European_Innovation_Scoreboard_2007.pdf (30.04.2008).

Falk M., Sectoral innovation performance: evidence from CIS 3 micro-aggregated data, Europe Innova, www.europe-innova.org/index.jsp?type=page&previousContentId =5077&cid=9009&lg=EN (21.04.2008).

FORMAKIN, Foresight as a tool for the management of knowledge flows and innovation. Final report of the FORMAKIN project, 2001, www.york.ac.uk/org/satsu/ OnLinePapers/FORMAKIN(VOL1).PDF (6.07.2005).

FutMaN, The future of manufacturing in Europe 2015-2020. The challenge for sustainability. Final report, 2003, ec.europa.eu/research/industrial_technologies/pdf/pro-futman-scenarios_full.pdf (8.09.2006).

Gaskell G., Key technologies: The Social Sciences and the Humanities (SS&H), ftp.cordis.europa.eu/pub/foresight/docs/kte_social_humanities.pdf (2.04.2008).

Goldberg I., Polska a gospodarka oparta na wiedzy. W kierunku zwiększania konkurencyjno-ści Polski w Unii Europejskiej, Bank Światowy, Washington 2004.

GUS, Nauka i technika w 2005 r., Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2006. Hall M., Oppenheim Ch., Sheen M., Barriers to the use of patent information in SMEs w:

Blackburn R.A. (red.), Intellectual Property and Innovation Management in Small Firms, Routlege, London and New York, 2003, pp. 144−160.

Hallet M., Regional Specialisation and Concentration in the EU, Economic Paper No 141, March 2000.

Heneric O., Leheyda N., Grimpe Ch., Rammer Ch., Machinery and equipment, Sectoral Inno-vation Watch Project, Europa Innova, 2006, www.europe-innova.org/index.jsp?type= page&lg=en&from=child&classificationId=5641&classificationName=Sector%20Scoping%20Papers&cid=8153&parentClassificationId=4963&parentClassificationName=Innovation%20Watch&parentContentId=5074 (7.03.2008).

Jungmittag A., Innovations, technological specialisation and economic growth in the EU, European Economy, Economic Papers No 199, February 2004.

Kavassalis P., Key Technologies For Europe: Communications, 2005, ftp.cordis.europa.eu/ pub/foresight/docs/kte_communications2.pdf (2.04.2008).

http://www.europe-innova.org/index.jsp?type=page&previousContentId


Khan M., Luintel K.B., Sources of knowledge and productivity: How robust is the relation-ship?, OECD Science, Technology and Industry Working Papers, 2006/6, OECD Publish-ing. doi:10.1787/305171346027, http://oberon.sourceoecd.org/vl=8259671/cl=11/nw=1/ rpsv/cgi-bin/wppdf?file=5l4tp77z2h40.pdf (3.12.2007).

Kuhlmann i in., Improving distributed intelligence in complex innovation systems, Karlsruhe 1999, www.iesam.csic.es/proyecto/astpp.pdf (11.03.2006).

Landesmann M.A., Structural features of economic integration in an Enlarged Europe: Pat-terns of catching-up and industrial specialization, European Economy, Economic Papers No 181, January 2003.

Laursen K., Do export and technological specialisation patterns co-evolve in terms of conver-gence or divergence?: Evidence from 19 OECD countries, 1971−1991, DRUID Working Paper No. 98-18, 1998, www.druid.dk/wp/pdf_files/98-18.pdf (1.06.2008).

Macdonald S., Lefang B., Worlds apart. Patent information and innovation in SMEs, w: Blackburn R.A. (red.), Intellectual Property and Innovation Management in Small Firms, Routlege, London and New York, 2003, pp. 123−143.

Malerba F., Montobbio F., Sectoral systems and international technological and trade spe-cialisation, Paper presented at DRUIDą Summer 2000 Conference, 2000, www.druid.dk/uploads/tx_picturedb/ds2000-114.pdf (1.06.2008).

Matczewski A., Raport końcowy z realizacji Pilotażowego Projektu Foresight w polu badaw-czym Zdrowie i Życie, 2005, www.nauka.gov.pl/mn/_gAllery/12/34/12344.pdf (12.03.2007)

Mazurkiewicz A. (red.), Nanonauki i nanotechnologie. Stan i perspektywy rozwoju, Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007.

Meliciani V., Simonetti R., Specialisation in areas of strong technological opportunity and economic growth, 1997, www.sussex.ac.uk/Units/spru/publications/imprint/ steepdps/38/steep38.pdf (1.06.2008).

Michalczuk L., Goszczyńska D., Michalczuk B., Sowik I., Brzozowska-Michalak J., Inwenta-ryzacja istniejących zasobów wiedzy o województwie łódzkim i technologiach istotnych z punktu widzenia rozwoju gospodarki regionu, Społeczna Wyższa Szkołą Przedsiębiorczo-ści i Zarządzania w Łodzi, Łódź 2007.

Midelfart-Knarvik K. H., Overman H. G., Redding S. J., Venables A. J., The Location of European Industry, Economic Paper No 142, April 2000.

Midelfart-Knarvik K. H., Overman H. G., Redding S. J., Venables A. J., The Location of European Industry, w: European Commission, European integration and the functioning of product markets. Euroepan Economy, Special Report Number 2, 2003, pp. 213−270.

Ministerstwo Gospodarki i Pracy, Polska 2004. Raport o stanie przemysłu, Warszawa 2004b, www.mg.gov.pl/NR/rdonlyres/80DEE1CA-2D83-4B2C-8FD6-5B27B4EA1153/11714/ Rapprzemysl2004 (19.03.2006).

Ministerstwo Gospodarki i Pracy, Polska 2005. Raport o stanie przemysłu, Warszawa 2005, http://www.mg.gov.pl/NR/rdonlyres/80DEE1CA-2D83-4B2C-8FD6-5B27B4EA1153/ 14957/Rapprzemysl2005.pdf (8.09.2006).

Ministerstwo Gospodarki, Kierunki zwiększania innowacyjności gospodarki na lata 2007−2013, Warszawa 2006, www.4pm.pl/artykul/kierunki_zwiekszania_innowacyjnosci_gospodarki_ na_lata_2007_2013-37-430.html (22.11.2006).

Ministerstwo Gospodarki, Wpływ akcesji do UE na polski handel zagraniczny, Warszawa 2007, www.mg.gov.pl/NR/rdonlyres/2556BC8A-2D6D-473D-AFF6-7E1A6ABE7798/ 40463/Uniapotrzechlatach3.pdf (1.06.2008).


Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Polska. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007−2013 wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienie, Warszawa 2007, http://www.funduszestrukturalne.gov.pl/NR/rdonlyres/2BD5B9B6-767E-473C-B198-496FDEC4DFED/31941/NSRO_maj2007.pdf (23.10.2007).

Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Program Operacyjny Konkurencyjna Gospodarka 2007–2013, Warszawa maj 2006, http://konsultacje.ngo.pl/files/konsultacje.ngo.pl/ public/a_ogolnopolskie/PO_Konkurencyjna_gospodarka_0509.pdf (19.08.2006).

Mytelka L., Farinelli F., Local clusters, innovation systems and sustained competitiveness, UNU/INTECH Discussion Papers, 2000.

NESTA, The new inventors. How users are changing the rules of innovation, 2008, www.nesta.org.uk/ assets/Uploads/pdf/Research-Report/new_inventors_report_NESTA.pdf (5.07.2008).

Nordmann A., Converging technologies – Shaping the future of European societies. High Level Expert Group „Foresighting the New Technology Wave”, 2004, ec.europa.eu/ research/conferences/2004/ntw/pdf/final_report_en.pdf (29.11.2005).

OECD, The knowledge-based economy, Paris 1996. OECD, Innovative clusters. Drivers of national innovation systems, Paris 2001. OECD, Competitive Regional Clusters. National policy approaches, 2007. Oliveira J., Food Foresight: Analysis of the development patterns of the food industry and

markets using TRIZ concepts, www.triz-journal.com/archives/2003/10/h/08.pdf (14.06.2008). Palmberg Ch., Sectoral patterns of inovation and cometence requirements – a closer look at

low-tech industries, Sitra Reports series 8, Hakapaino Oy, Helsinki 2001. Pedersen T.E., Prospective innovation challenges in the machinery and equipment sector, Europa

INNOVA, 2008, www.europe-innova.org/index.jsp?type=page&lg=en&from=child&classificationId =9879&classificationName=Sector-specific%20analysis&cid=9946&parentClassificationId =4963&parentClassificationName=Innovation%20Watch&parentContentId=5074 (13.05.2008).

Peter V., Eco-industries, 2005, innova.org/index.jsp?type=page&lg=en&from=child&classificationId =5641&classificationName=Sector%20Scoping%20Papers&cid=8153&parentClassificationId=4963&parentClassificationName=Innovation%20Watch&parentContentId=5074 (7.03.2008).

Phelps N.A., Mackonnon D., Stone I., Braidford P., Embedding the multinationals? Institu-tions and the development of overseas manufacturing affiliates in Wales and North East England, w: Regional Studies, 2003, Vol. 37, pp. 27−40.

Pilat D., Cimper A., Olsen K.B., Webb C., The changing nature of manufacturing in OECD economies, OECD Science, Technology and Industry Working Papers, 2006/9, OECD Publishing.

Porter M.E., Porter o konkurencji, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2001. Recon LLP, A sectoral survey of relocation: a factual background, May 2006, www.eesc.

europa.eu/sections/ccmi/docs/documents/A_sectoral_survey_of_relocation_a_factual_background_ Final_report.pdf (26.02.2008).

Reid A., Miedzinski M., co-innovation. Final report, 2008, www.europe-innova.org/index.jsp?type =page&lg=en&from=child&classificationId=9881&classificationName=Sector%20Reports&cid=9940&parentClassificationId=4963&parentClassificationName=Innovation%20Watch&parentContentId=5074 (18.06.2008).

Rogut A., Barwy włókiennictwa. Potencjał przemysłu włókienniczo-odzieżowego w województwie łódzkim, Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi, Łódź 2007.

Rogut A., Piasecki B., LORIS Wizja. Regionalny foresight technologiczny. Przewodnik metodolo-giczny, Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi, Łódź 2007.

http://www.europe-innova.org/index.jsp?type=page&lg=en&from=child&classificationId

http://www.europe-innova.org/index.jsp?type


Rogut A., Piasecki B., Regionalna strategia innowacji dla województwa łódzkiego, Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi, Łódź 2008

Rzeczpospolita Polska, Reformy strukturalne na rynku produktów i usług oraz na rynku kapi-tałowym, Raport Cardiff, Warszawa 2004, http://www.mg.gov.pl/NR/rdonlyres/ 80DEE1CA-2D83-4B2C-8FD6-5B27B4EA1153/40936/Polska2004.pdf (29.11.2005).

Saviotti P.P., Biotechnology, ftp.cordis.europa.eu/pub/foresight/docs/kte_biotechnology.pdf (2.04.2008).

Saxl Ot., Nanotechnology – a KeyTechnology for the Future of Europe, 2005, ftp.cordis.europa.eu/pub/foresight/docs/kte_nano_tech.pdf (2.04.2008).

Sejmik Województwa Łódzkiego, Strategia rozwoju województwa łódzkiego na lata 2007−2020, Łódź 2006, Uchwała Nr LI/865/2006 Sejmiku Województwa Łódzkiego z 31.01. 2006 r.

Siler P., Wang Ch., Liu X., Technology transfer within multinational firms and its impact on the productivity of Scottish subsidiaries, w: Regional Studies, 2003, Vol. 37, pp. 15−25.

Smith, Innovation as a systemic phenomenon: Rethinking the roke of policy, w: Innovation Management Study, Vol. 1, No. 1, 2000, pp. 73−102.

The Economist, Foresight 2020. Economic, industry and corporate trends. A report from the Econmost Intelligence Unit, The Econmost Intelligence Unit, 2006.

Toivonen M, Organising and managing a regional foresight exercise, 2007, www.loriswizja.pl www.loriswizja.pl/pdf/prezentacje/maria.pdf.

Uchida Y., Cook P., The effects of competition on technological and trade competitiveness: a pre-liminary examination, Paper No. 72, Centre on Regulation and Competition, Manchester 2004.

United Nations, World Investment Report 2005. Transnational Corporations and the Interna-tionalization of R&D, United Nations Conference on Trade and Development, New York and Geneva 2005.

Urząd Marszałkowski w Łodzi, Regionalny Program Operacyjny Województwa Łódzkiego na lata 2007−2013, Łódź 2007.

Urząd Miasta Łodzi, Strategia rozwoju klastra w Łodzi (skrót), 2005, www.klasterlodzki.pl/pliki/Strategia_i_plan_wdrozenia.pdf (2.06.2006).

Vossler D., Dutt V., Global trends and best practice in mechatronica product lifecycle man-agement, w: The American Society of Mech, 2005, www.memagazine.org/contents/ current/webonly/wex100605.html (4.06.2008).

Weber K.M., Environmental technolpgies. Background paper for the European Commission’s High Level Group on „Key Technologies”, 2005, ftp.cordis.europa.eu/pub/ foresight/docs/kte_environmental.pdf (2.04.2008).

Wodon Q., Yitzhaki S., Convergence Forward and Backward?, March 2005, http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=875531 (1.06.2008).

Wojnicka E., Klimczak P., Wojnicka M., Dąbkowski J. (red.), Perspektywy rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw wysokich technologii w Polsce do 2020 roku, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Warszawa 2006.

Yew-Kwang N., Guang-Zhen S., Economics of endogenous specialisation: introduction, w: Pacific Economic Review, 12: 1 (2007), pp. 63−67.

Załączniki

Załącznik 1. Hipotezy technologiczne w podziale na obszary Mechatronika Potencjał intelektualny w zakresie projektowania, wytwarzania oraz eksploatacji inteli-gentnych urządzeń i podzespołów mechatronicznych: • Szkolnictwo wyższe. Uczelnie regionalne wprowadzą metody elastycznego kształcenia w

zakresie mechatroniki, automatyki i robotyki, inżynierii materiałowej oraz dyscyplin po-krewnych, bazujące na ścisłej współpracy i przepływie informacji pomiędzy uczelniami a przemysłem.

• Szkolnictwo zawodowe. W województwie łódzkim rozwinie się szkolnictwo zawodowe przygotowujące pracowników do obsługi urządzeń mechatronicznych.

• Transfer wiedzy i technologii. Nowo powstałe wyspecjalizowane, inżynierskie firmy doradcze znacznie przyspieszą transfer wiedzy i technologii w zakresie mechatroniki mię-dzy regionalnymi uczelniami i jednostkami badawczo-rozwojowymi a firmami, zwłaszcza mniejszymi.

• Zaplecze B+R dla przemysłu elektromaszynowego. Rozwinie się zaplecze naukowo-badawcze dla przemysłu elektromaszynowego z wykorzystaniem potencjału naukowego i aparatury regionalnych uczelni technicznych.

• Współpraca nauka–gospodarka w inżynierii materiałowej i powierzchniowej. Łódzki ośrodek naukowo-badawczy zajmujący się inżynierią materiałową i inżynierią powierzch-niową nawiąże ścisłą współpracę z producentami (krajowymi i zagranicznymi) urządzeń mechatronicznych, co ugruntuje jego pozycję.

Potencjał wytwórczy w zakresie projektowania, wytwarzania i eksploatacji inteligentnych urządzeń i podzespołów mechatronicznych: • Indywidualizacja produktu. W województwie łódzkim zwiększy się dwukrotnie liczba

mikro- i małych firm specjalizujących się w opracowywaniu i wytwarzaniu krótkich serii nowych produktów, materiałów i usług inżynierii powierzchni, wykonywanych na zamó-wienie indywidualnych odbiorców.

• Oprogramowanie. W województwie łódzkim powstaną firmy produkujące oprogramo-wanie i systemy informatyczne dla automatycznej obsługi procesów technologicznych.

• Nowe firmy high-tech. Intensyfikacja współpracy technologicznej między nauką a prze-mysłem spowoduje powstawanie w województwie łódzkim nowych firm typu spin-off oraz start-up w obszarze zaawansowanych technologii mechanicznych i mechatronicz-nych oraz inżynierii powierzchni.

• Miniaturyzacja i ekstremalne parametry eksploatacyjne. W firmach województwa łódzkiego o 200% wzrośnie produkcja nowych podzespołów mechatronicznych o dużym


stopniu miniaturyzacji, ekstremalnych parametrach eksploatacyjnych oraz dużej trwałości i niezawodności.

• Produkcja dla innych gałęzi. W województwie łódzkim nastąpi trzykrotny wzrost liczby przedsiębiorstw produkujących urządzenia, wyposażenie i narzędzia dla wszystkich gałęzi przemysłu.

• Współpraca MSP–wielkie koncerny. W województwie łódzkim nastąpi trzykrotny wzrost liczby MSP kooperujących z wielkimi koncernami w zakresie projektowania i wy-twarzania podzespołów i narzędzi.

Źródła przewag konkurencyjnych w mechatronice: • Nowe technologie procesowe. Większość regionalnych firm wprowadzi technologie

umożliwiające szybkie projektowanie, wytwarzanie narzędzi i wytwarzanie części. • Zaawansowane technologie obróbki ubytkowej.Większość regionalnych firm wprowa-

dzi zaawansowane technologie obróbki ubytkowej. • Nowe technologie informatyczno-komunikacyjne. Większość regionalnych firm wpro-

wadzi technologie komputerowego wspomagania produkcji (CAM) i komputerowego wspomagania sterowania procesami technologicznymi (CAE) dla szybkiego projektowa-nia procesów technologicznych i oprogramowania obrabiarek (CNC).

• Mikro- i nanoobróbki dla MEMS. Większość regionalnych firm wprowadzi mikro- i nanoobróbki w zakresie projektowania i wytwarzania MEMS.

• Optymalizacja. Wszystkie produkty elektromechaniczne będą zoptymalizowane pod ką-tem strategii cyklu życia materiałów inżynierskich.

• Nowe technologie dla przemysłu motoryzacyjnego. Większość regionalnych firm wprowadzi nowe technologie w produkcji jednostek napędowych (technologie materiałów gradientowych, technologie utwardzania tulei cylindrowych, napędy hybrydowe umożli-wiające odzyskiwanie energii).

• Kompleksowe zarządzanie jakością. Wszystkie regionalne firmy wdrożą technologie kompleksowego zarządzania jakością.

• Automatyzacja i robotyzacja: • Automatyzacja. Większość regionalnych firm wprowadzi zautomatyzowane systemy

wytwórcze z wykorzystaniem zaawansowanego monitorowania, sterowania i kontroli. • Elastyczne systemy produkcji. Większość regionalnych firm wprowadzi elastyczne sys-

temy produkcyjne oparte na zaawansowanych systemach sterownia i nadzoru (logika rozmyta, sztuczna inteligencja AI, systemy ekspertowe wspomagające podejmowanie de-cyzji itp.).

• Robotyzacja. Rosnąca liczba regionalnych firm będzie stosować roboty przemysłowe. Kooperacja, sieci współpracy: • Sieci współpracujących małych i średnich firm (MSP). Zdecydowanie wzrośnie liczba

regionalnych małych i średnich firm współpracujących między sobą w zakresie zaawan-sowanego technologicznie wytwarzania półwyrobów mechanicznych.

• Współpraca z dużymi firmami. Nastąpi rozwój usług kooperacyjnych dla produkcji pro-totypowej i wielkoseryjnej (np. dla motoryzacji) świadczonych przez regionalne mniejsze


firmy lub pojedyncze osoby w zakresie projektowania MEMS, projektowania procesów technologicznych i oprogramowania.

• Współpraca w zakresie rozwoju produktów. Rozwój nowych produktów zaawansowa-nych technologicznie w przeważającej części będzie oparty na kooperacji ze znacznym udziałem podzespołów wykonawczych wykorzystujących aktuatory mechaniczne, napędy oraz inteligentne systemy sterowania.

Zmiany w zarządzaniu i organizacji pracy: • Szczupłe zarządzanie. Powszechne wprowadzenie zarządzania wyszczuplającego po-

zwoli na obniżenie kosztów urządzeń mechatronicznych • Globalizacja projektowania. Wykorzystanie internetu (24-godzinny cykl pracy) i projek-

towania wspomaganego komputerowo (CAD) doprowadzi do globalizacji projektowania. Nowe możliwości biznesowe: • Gospodarka zużytymi środkami transportu. W województwie łódzkim powstanie duża

grupa małych i średnich firm zajmujących się gospodarką zużytymi środkami transportu, maszynami i urządzeniami mechatronicznymi powszechnego użytku.

• Regeneracja. W województwie łódzkim powstanie kilkadziesiąt firm wykorzystujących dotychczasowe technologie i rozwijających nowe technologie w celu przywrócenia pier-wotnych właściwości zużytych części maszyn lub całych urządzeń i odtwarzania geome-trii i właściwości powierzchni.

• Spadek surowcochłonności produktów. W województwie łódzkim powstaną nowe firmy zajmujące się przetwórstwem i wytwarzaniem części ze stopów metali lekkich, kompozy-tów polimerowych i zaawansowanej ceramiki. Będzie to wynik rosnącego zapotrzebowania przemysłu na lżejsze, nawet o 50%, pojazdy i części ruchome maszyn i urządzeń.

Nowe obszary zastosowań dla mechatroniki: • Podzespoły elektromechaniczne dla ochrony środowiska. Rozwój alternatywnych źró-

deł napędu wywoła duże zmiany w konstrukcji pojazdów, generując zapotrzebowanie na podzespoły elektromechaniczne nowej generacji.

• Mechatronika w infrastrukturze transportowej. Rozwój infrastruktury transportowej wywoła zapotrzebowanie na mechatroniczne wyposażenie sieci dróg, linii kolejowych, systemów transportu miejskiego i lotnisk.

• Mechatronika dla potrzeb innych przemysłów. Rozwój w województwie łódzkim przemysłu AGD, inżynierii biomedycznej, inżynierii sanitarnej i innych dziedzin spowo-duje zwielokrotnienie zapotrzebowania na podzespoły elektromechaniczne i mechatro-niczne nowej generacji.

• Mechatronika dla potrzeb bezpieczeństwa ruchu. Nastąpi wzrost zapotrzebowania na elementy mechatroniczne związane z konstrukcją i wytwarzaniem pojazdów o zwiększo-nych wymogach bezpieczeństwa ruchu i pasażerów oraz ze zmniejszonym zapotrzebowa-niem energii.


Technologie informacyjne Systemy produkcji: • Personalizacja produktu. Powszechne zastosowanie w regionalnych firmach znajdą

technologie umożliwiające różnicowanie cech produktów na indywidualne życzenie klien-tów. Należą do nich: technologia usług www Service Oriented Architecture, szerokopa-smowy dostęp do internetu.

• Automatyzacja. Regionalne firmy będą powszechnie wykorzystywać technologie zrobo-tyzowanych elastycznych linii produkcyjnych i technologie przemysłowych lokalnych sieci komputerowych (LAN).

• Automatyczna identyfikacja produktu. Dążenie do zwiększenia szybkości dostaw spo-woduje powszechne wykorzystanie w regionalnych firmach różnego rodzaju metod auto-matycznej identyfikacji elementów dostawy i produktów sprzedaży (technologia oznaczeń towarów RFID).

Logistyka: • Model dystrybucji. Zdominowanie systemu dystrybucji (surowców, półproduktów i wy-

robów) przez wielobranżowe, bezobsługowe, zautomatyzowane centra logistyczne i spo-woduje powszechne zastosowanie przez regionalne firmy technologii oznaczeń towarów RFID.

• Model just-in-time. Regionalne firmy będą powszechnie stosować technologie umożli-wiające dostawy just in time. Należą do nich technologie dostępu do baz danych on line, technologie usług obliczeniowych on-demand dla celów optymalizacji ruchu i wykorzy-stania bazy transportowej, szerokopasmowy dostęp do internetu.

• Kontrola ruchu. Wsród regionalnych firm nastąpi upowszechnienie szerokopasmowej łączności bezprzewodowej pozwalającej na bezpośrednią obserwację on line stanu i ruchu floty transportowej oraz geograficznego rozproszenia i dostępności towarów i usług (technologie mobilnego dostępu do sieci internet Wi-Fi, technologie usług WEP w sieci telefonii komórkowej).

• Centra przetwarzania danych. W województwie łódzkim nastąpi szybki rozwój centrów przetwarzania danych związanych z usługami clearingowymi w zakresie logistyki i trans-portu.

Nowy model biznesu: • e-Praca. W województwie łódzkim upowszechni się model firmy wirtualnej zatrudniają-

cej pracowników na czas realizacji projektów i pracujących w domu lub z klientami, bez konieczności tworzenia złożonych i kosztownych struktur organizacyjnych (szerokopa-smowy dostęp do internetu, technologia zintegrowanego stanowiska pracy poprzez usługi www, technologia sieci bezpiecznych, wirtualnych sieci komputerowych)

• Organizacje wirtualne. Wśród regionalnych firm upowszechnią się organizacje wirtualne ułatwiające czasową współpracę dla potrzeb realizacji określonych kontraktów (szerokopa-smowy dostęp do internetu, technologia wirtualnych sieci komputerowych, podpis cyfrowy).

• e-Handel. Wzrost dostępności szerokopasmowego internetu spowoduje upowszechnienie wśród regionalnych firm metod sprzedaży na indywidualne zamówienie poprzez internet


(technologia usług www Service Oriented Architecture, szerokopasmowy dostęp do inter-netu).

Usługi oparte na wiedzy: • Mobilne usługi dla MSP. W wyniku doświadczeń nabytych w trakcie realizacji progra-

mów strukturalnych wzrośnie w województwie łódzkim liczba i rola małych jedno- lub kilku-osobowych firm doradczych, audytorskich itd. (technologie platform WWW dla mobilnych usług dla MSP).

• Zarządzanie projektami. Wzrośnie wydatnie rola standardowych metod zarządzania projektami i aplikacji informatycznych pozwalających na śledzenie na bieżąco stanu pro-jektu. W związku z tym w województwie łódzkim rozwiną się małe firmy zajmujące się edukacją w tym zakresie oraz oferujące zdalny dostęp do aplikacji informatycznych wraz z bieżącą pomocą merytoryczną (technologie nauczania na odległość).

• Outsourcing. Dobra infrastruktura informatyczna województwa łódzkiego spowoduje szybki rozwój centrów obliczeniowych i rozliczeniowych (obsługa finansowo-księgowa i logistyczna, archiwizacja danych elektronicznych, szerokopasmowy dostęp do internetu, technologia wirtualnych sieci komputerowych, podpis cyfrowy).

• Elektroniczne giełdy. Łatwy dostęp do internetu spowoduje w województwie łódzkim szybki rozwój rynków towarowych opartych na elektronicznych giełdach towarów i usług (szerokopasmowy dostęp do internetu, podpis cyfrowy, e-business).

• e-doradztwo prawne. Potencjał kadrowy regionu i łatwy dostęp do internetu spowodują w województwie łódzkim szybki rozwój zdalnych porad prawnych wykorzystujących in-teligentne portale doradztwa prawnego i wstępnej ekspertyzy prawnej (szerokopasmowy dostęp do internetu, podpis cyfrowy).

• e-zdrowie. W województwie łódzkim rozwiną się usługi oparte na metodach zdalnej ob-serwacji stanu zdrowia osób chorych i w podeszłym wieku oraz zdalnej konsultacji me-dycznej (szerokopasmowy dostęp do internetu, podpis cyfrowy, technologie urządzeń te-lediagnostyki i telemonitorowania, technologie SOA usług www, rozpoznawanie obra-zów).

Edukacja i szkolnictwo wyższe: • Uczenie przez całe życie. Wzrost tempa przemian spowoduje konieczność nieustannego

uzupełniania wiedzy zawodowej, a także kilkukrotnej, w czasie czynnego życia zawodo-wego, zmiany zawodu, co spowoduje rozwój regionalnej oferty studiów zawodowych, uzupełniających i podyplomowych na bazie technik e-learningu (szerokopasmowy dostęp do internetu, podpis cyfrowy, technologie zdalnego nauczania).

• Zintegrowana oferta edukacyjna. W województwie łódzkim nastąpi integracja publicz-nych uczelni wyższych, które stworzą zintegrowaną ofertę studiów stacjonarnych i niesta-cjonarnych, uniwersytetu trzeciego wieku i podyplomowych, a także studiów uzupełniają-cych, w oparciu o zarówno klasyczne, jak i elektroniczne formy nauczania oraz uczenia się (szerokopasmowy dostęp do internetu, podpis cyfrowy, technologie zdalnego nauczania).

• Indywidualizacja oferty edukacyjnej. Regionalne szkoły wyższe stworzą i rozwiną ofertę edukacyjną na rzecz konkretnych klientów w obszarze biznesu, tj. firm zatrudniają-cych od kilkuset do kilku tysięcy osób, w celu zapewnienia ciągłego rozwoju zawodowe-go pracowników klientów (szerokopasmowy dostęp do internetu, podpis cyfrowy, techno-logie zdalnego nauczania, wirtualne sieci komputerowe).


• Rozwój wirtualnych sieci naukowo-badawczych. Regionalne uczelnie i jednostki ba-dawczo-naukowe włączą się w interdyscyplinarne badania naukowe prowadzone przez zespoły rozproszone organizacyjnie i geograficznie na terenie Europy i świata (szerokopa-smowy dostęp do internetu, podpis cyfrowy, technologie i narzędzia pracy grupowej, technologie wideokonferencji i teleimmersji, technologie zdalnego nauczania, technologie dostępu do baz naukowych, wirtualne sieci komputerowe).

Usługi dla ochrony zdrowia, przemysł farmaceutyczny, biotechnologia Prewencja: • Testy alternatywne. W województwie łódzkim nastąpi rozwój technologii tzw. testów

alternatywnych (w stosunku do badań na zwierzętach), opracowywanych zarówno w jed-nostkach naukowych, jak i firmach biotechnologicznych.

• Szczepionki. W województwie łódzkim rozwinie się produkcja nowych szczepionek do zwalczania znanych już („starych”) chorób i zapobiegania „nowym”, głównie wirusowym (SARS, ptasia grypa) oraz do wykorzystania w kardiologii i dentystyce.

• Żywność w prewencji. W województwie łódzkim rozwinie się produkcja i wykorzystanie żywności zawierającej składniki zalecane w prewencji różnego rodzaju chorób (nutraceu-tyki, żywność funkcjonalna).

• Usługi badawcze. Łódzkie placówki medyczne rozwiną swoje usługi w zakresie badań klinicznych i przedklinicznych innowacyjnych leków biotechnologicznych, leków gene-tycznych, kosmetyków, kosmeceutyków itd.

Diagnostyka: • Biologia molekularna w diagnostyce. W placówkach badawczo-rozwojowych woje-

wództwa łódzkiego nastąpi rozwój innowacyjnych metod diagnostycznych opartych na biologii molekularnej (mikromacierze, diagnostyka molekularna) ukierunkowanych na choroby układu krążenia, nowotworowe i alergie.

• Rekombinacja DNA w diagnostyce. W łódzkich palcówkach badawczo-rozwojowych nastąpi rozwój technologii wykorzystujących technikę rekombinacji DNA dla celów dia-gnostycznych.

• Nanotechnologie w diagnostyce. W placówkach badawczo-rozwojowych województwa łódzkiego nastąpi rozwój innowacyjnych metod diagnostycznych opartych na nanotechno-logii

• Pozycja Łodzi w diagnostyce. Łódź zostanie ważnym (co najmniej trzecim w Polsce co do liczby diagnozowanych) centrum diagnostyki medycznej wykorzystujących nowocze-sne technologie medyczne

Leczenie: • Biotechnologie. W łódzkich placówkach leczniczych będą stosowane na szeroką skalę

biomateriały wytworzone metodami biotechnologicznymi. • Nanotechnologie w lekach. W łódzkich placówkach leczniczych będą stosowane na sze-

roką skalę leki wykorzystujące nanotechnologie.


• Rekombinacja DNA w terapii. W łódzkich palcówkach badawczo-rozwojowych nastąpi rozwój technologii wykorzystujących technikę rekombinacji DNA dla celów terapeutycz-nych.

• Klaster farmaceutyczny. W województwie łódzkim powstanie klaster wyspecjalizowany w produkcji wyrobów farmaceutycznych, w którym powiązane ze sobą, kooperujące przedsiębiorstwa, będą korzystać ze wspólnie finansowanej bazy badawczo-rozwojowej, logistycznej i finansowej.

Rehabilitacja: • Nanotechnologie w sprzęcie medycznym. W województwie łódzkim rozwinie się inno-

wacyjny i konkurencyjny przemysł, zajmujący się produkcją instrumentów medycznych, precyzyjnych i optycznych. Produkcja sprzętu medycznego i chirurgicznego oprze się na nanomateriałach.

• Biotechnologie w implementacji i sprzęcie rehabilitacyjnym. W województwie łódz-kim rozwinie się produkcja materiałów i sprzętu rehabilitacyjnego oparta w znacznym stopniu na biotechnologii.

• Usługi medyczne. W województwie łódzkim na dużą skalę rozwiną się komercyjne usłu-gi medyczne i leczniczo-rehabilitacyjne dla pacjentów z kraju i z zagranicy (pod wzglą-dem świadczonych usług województw łódzkie zajmie jedno z trzech pierwszych miejsc w kraju).

Nanotechnologie: • Inwestycje zagraniczne w nanotechnologiach. Dzięki systematycznej promocji i prezen-

tacji potencjału nanotechnologii w województwie łódzkim największe firmy nanotechno-logiczne otworzą tutaj swoje przedstawicielstwa (działy badawczo-rozwojowe).

• Synteza inteligentnych nanomateriałów. W firmach województwa łódzkiego będą po-wszechnie wykorzystywane technologie syntezy nanomateriałów inteligentnych, dosto-sowujących wytwarzany produkt do parametrów użytkownika.

• Potencjał Łodzi w nanotechnologiach. Województwo łódzkie stanie się jednym z trzech wiodących w Polsce ośrodków rozwijających innowacyjne nanotechnologie dla potrzeb ochrony zdrowia.

• Nanoregion. Woj. łódzkie stanie się jednym z wiodących europejskich regionów nano-technologii i wejdzie do sieci tworzonej przez europejskie regiony nanotechnologii.

Biotechnologie: • Potencjał regionu w biotechnologiach. Region łódzki stanie się jednym z trzech wiodą-

cych w Polsce ośrodków rozwijających innowacyjne biotechnologie. • Biotechnologie w procesach i produktach. W województwie łódzkim biotechnologia

zdominuje tradycyjne, chemiczne procesy wykańczania i uszlachetniania wyrobów. • Klaster biotechnologii dla przemysłu farmaceutycznego. W województwie łódzkim

powstanie klaster biotechnologii przemysłowej wyspecjalizowany w produkcji substancji o wysokiej wartości dodanej oraz półproduktów dla przemysłu farmaceutycznego, który będzie korzystał z zaplecza naukowego regionu.


• Klaster biotechnologii dla przemysłu chemicznego. W województwie łódzkim powsta-nie klaster biotechnologii przemysłowej wyspecjalizowany w produkcji substancji o wy-sokiej wartości dodanej oraz półproduktów dla przemysłu chemicznego, który będzie ko-rzystał z zaplecza naukowego regionu.

• Klaster biotechnologii dla przemysłu spożywczego. W województwie łódzkim powsta-nie klaster biotechnologii przemysłowej wyspecjalizowany w produkcji substancji o wy-sokiej wartości dodanej oraz półproduktów dla przemysłu spożywczego, który korzystał będzie z zaplecza naukowego regionu.

• Klaster biotechnologii dla przemysłu sprzętu AGD. W województwie łódzkim powsta-nie klaster biotechnologii przemysłowej wyspecjalizowany w produkcji substancji o wy-sokiej wartości dodanej oraz półproduktów dla przemysłu produkcji sprzętu AGD, który będzie korzystał z zaplecza naukowego regionu.

• Klaster biotechnologii dla wytwarzania biopaliw. W województwie łódzkim powstanie klaster biotechnologii przemysłowej wyspecjalizowany w produkcji substancji o wysokiej wartości dodanej niezbędnych do wytwarzania biopaliw, który będzie korzystał z zaplecza naukowego regionu.

• Klaster biotechnologii dla przetwarzania węgla. W województwie łódzkim powstanie klaster biotechnologii przemysłowej wyspecjalizowany w biologicznym przetwarzaniu węgla brunatnego, który będzie korzystał z zaplecza naukowego regionu.

• Bioregion. Woj. łódzkie stanie się jednym z wiodących europejskich bioregionów i wej-dzie do sieci tworzonej przez bioregiony europejskie.

Zaplecze naukowo-badawcze i kadrowe: • Wdrożenia. Liczba projektów badawczo-wdrożeniowych realizowanych w placówkach

naukowych województwa łódzkiego w stosunku do projektów dotyczących badań pod-stawowych w obszarze nauk przyrodniczych i medycznych zwiększy się znacznie, do-prowadzając do przewagi badań aplikacyjnych nad podstawowymi w tym obszarze.

• Centra inżynierii biomedycznej. W województwie łódzkim powstanie centrum inżynie-rii biomedycznej.

• Działalność B+R przedsiębiorstw. Firmy województwa łódzkiego produkujące leki, ko-smetyki, produkty żywnościowe rozbudują lub będą tworzyć na nowo swoje działy badawczo-wdrożeniowe, specjalizujące się w opracowywaniu i wdrażaniu bioproduktów i bioprocesów.

• Nowe firmy biotechnologiczne. Począwszy od roku 2007 nastąpi stopniowy wzrost licz-by nowo powstałych firm biotechnologicznych, tzw. biotechnologicznych start-up’ów, tworzonych m.in. przez naukowców z łódzkich ośrodków naukowych oraz w wyniku otwierania w Łodzi swoich laboratoriów B+R przez firmy spoza regionu.

• Kapitał ludzki dla biotechnologii. Wyższe uczelnie regionu łódzkiego podwoją liczbę studentów kształconych na kierunkach nauk przyrodniczych, medycznych i inżynierskich, co spowoduje systematyczne powiększanie się zaplecza kadrowego dla potrzeb biotechno-logii.

• Kapitał ludzki dla medycyny. Wyższe uczelnie regionu łódzkiego podwoją liczbę stu-dentów kształconych na kierunkach nauk przyrodniczych, medycznych i inżynierskich, co spowoduje systematyczne powiększanie się zaplecza kadrowego dla potrzeb medycyny.


Zmiany systemowe: • Strategia dla rozwoju wysoko specjalistycznych usług medycznych. Uniwersytet Me-

dyczny i Urząd Marszałkowski utworzą wspólny plan rozwoju sektora wysoko specjali-stycznych usług medycznych (ustalenie priorytetów rozwoju).

• Strategia rozwoju biotechnologii. Urząd Miasta Łodzi i Urząd Marszałkowski wypracu-ją i wdrożą strategię rozwoju biotechnologii w regionie łódzkim.

• Prywatyzacja. Czołowe łódzkie kliniki medyczne zostaną sprywatyzowane i będą funk-cjonowały w ogólnoeuropejskiej sieci usług zdrowotnych.

• Informatyzacja. W województwie łódzkim zostanie w pełni wdrożony program e-Zdrowie polegający na całkowitej i kompleksowej informatyzacji placówek służby zdrowia.

Ekobiznes Technologie przyjazne środowisku: • Biotechnologie w rolnictwie. Bazą dla biogospodarki w województwie łódzkim będzie

połączenie uprawy roślin przemysłowych z biotechnologią przemysłową. • Bioprocesy. Biotechnologia oparta na inżynierii genetycznej stanie się ważnym składni-

kiem regionalnego przemysłu żywnościowego, farmaceutycznego, hodowlanego i me-dycznego.

• Zagospodarowanie odpadów. Powszechną praktyką regionalnych firm stanie się wdra-żanie nowych technologii umożliwiających wykorzystanie odpadów komunalnych i prze-mysłowych (optymalizacja procesów rekultywacji środowiska).

Zaplecze naukowo-badawcze: • Monitoring mikrozanieczyszczeń i bioakumulacji. W związku z wzrastającym zagro-

żeniem chorobami nowotworowymi w województwie łódzkim rozwiną się instytucje zaj-mujące się monitoringiem i badaniami nad przestrzennym rozmieszczeniem mikrozanie-czyszczeń oraz procesami bioakumulacji w żywności i środowisku.

• Monitoring funkcjonowania ekosystemów. Zastosowanie biotechnologii w ochronie środowiska spowoduje konieczność rozwoju w województwie łódzkim badań nowych technologii dla kontroli wpływu organizmów wprowadzanych do środowiska na różno-rodność biologiczną i funkcjonowanie ekosystemów.

• Inżynieria genetyczna dla zachowania różnorodności biologicznej. Konieczność two-rzenia „zabezpieczeń” przed degradacją różnorodności biologicznej (np. w postaci ban-ków genów) spowoduje rozwój w województwie łódzkim nowych badań nad zastosowa-niem inżynierii genetycznej.

• Fitotechnologie dla rekultywacji gleb. Ze względu na znaczny stopień zanieczyszczenia gleb terenów poprzemysłowych i dolin rzecznych w województwie łódzkim nastąpi roz-wój fitotechnologii dla rekultywacji gleb.

• Biosensory i systemy bioindykacyjne. W województwie łódzkim rozwiną się technolo-gie biosensorów dla oceny oddziaływania środowiska na zdrowie człowieka i systemów bioindykacyjnych dla stałej oceny oraz regulacji stanu środowiska.


Zarządzanie środowiskiem: • Ekologia obszarów zurbanizowanych. Dla poprawy jakości życia i zdrowia w miastach

będą się rozwijać technologie kształtowania ekologicznych procesów obszarów zurbani-zowanych na podstawie zdjęć satelitarnych i remote sensing on-line.

• Systemy informatyczne. Nastąpi rozwój systemów informatycznych optymalizujących użytkowanie i ochronę zasobów środowiska (project management). Zaawansowana trans-dyscyplinarna wiedza będzie transformowana przez modele matematyczne w celu wybra-nia optymalnego scenariusza dla osiągnięcia zrównoważonego rozwoju.

• Zbiorniki zaporowe. W obliczu narastających zmian klimatycznych w województwie łódzkim zostaną zbudowane zbiorniki zaporowe dla podniesienia opłacalność produkcji żywności.

• Bioremediacja. Bioremediacja pozwoli na uczynienie środowiska województwa łódzkie-go bardziej przyjaznego mieszkańcom.

• Biotechnologie w produkcji paliw. Biotechnologia odegra rosnącą rolę w produkcji pa-liw, ochronie naturalnego środowiska i życia człowieka oraz stworzy nowe obszary roz-woju dla biznesu.

Kapitał ludzki i kształcenie: • Edukacja transdyscyplinarna. W województwie łódzkim nastąpi rozwój transdyscypli-

narnego kształcenia kadr dla ochrony środowiska w ramach międzynarodowych konsor-cjów (UE, ONZ).

• Nowy model kształcenia. Kształcenie interdyscyplinarne i transdyscyplinarne będzie czynnikiem kluczowym dla poprawy jakości zasobów ludzkich w regionie

Nowe obszary działalności gospodarczej: • Bioenergia i biopaliwa. Konieczność zwiększenia udziału energii odnawialnej spowoduje

zwiększenie w województwie łódzkim liczby przedsiębiorstw zajmujących się produkcją bioenergii i biopaliw.

• Turystyka i rekreacja. Poprawa jakości wody retencjonowanej w zbiornikach zaporo-wych i podniesienie poziomu dobrobytu wpłyną na rozwój działalności turystyczno-rekreacyjnej w województwie łódzkim.

• Żywność ekologiczna. W województwie łódzkim zostaną stworzone strefy zdrowia pro-mujące warunki ekologiczne o wysokim standardzie, zdrową żywność, czystą i zdrową wodę, możliwości rekreacyjne.

• Biorafinerie. W województwie łódzkim nastąpi intensywny rozwój biorafinerii, gdzie z surowca roślinnego będą ekstrahowane wysokiej jakości chemikalia, a pozostała biomasa będzie zamieniana na bioenergię i inne półprodukty dla przemysłu chemicznego. Reszta z tych procesów będzie wykorzystywana w produkcji nawozów.

• Biomateriały. W województwie rozwinie się biotechnologia przemysłowa, która dostar-czy nowych biomateriałów, w tym nowych biopolimerów i bioplastyków do celów struk-turalnych i konstrukcyjnych.

• Zagospodarowanie surowców wtórnych. Zapotrzebowanie społeczne na nowe, przyjaz-ne środowisku technologie w recyklingu spowoduje stworzenie i rozwój przemysłu wyko-rzystania surowców wtórnych.


• Biotechnologie ekosystemowi. Badania nad podnoszeniem odporności biocenoz na za-nieczyszczenia oraz zmiany klimatu spowodują rozwój biotechnologii ekosystemowych.

• Przemysł drzewny. Wzrost cen nośników energii i zmniejszenie zużycia stali i cementu spowoduje wzrost zapotrzebowania na drewno jako materiał budowlany. W efekcie w wo-jewództwie łódzkim rozwiną się nowe firmy zajmujące się produkcją i przetwarzaniem drewna.

• Produkcja pasz. W województwie łódzkim rozwinie się nowy przemysł produkcji pasz dla zakładów produkcji mięsa i akwakultury, nastawiony na dostarczanie żywności wyso-kiej jakości.

• High-tech w produkcji żywności. W województwie łódzkim na szeroką skalę rozwiną się przedsiębiorstwa high-tech specjalizujące się w wytwarzaniu żywności o wysokiej ja-kości ekologicznej.

• High-tech w produkcji rolnej. W związku ze wzrostem zamożności społeczeństwa i w-zrastającym zagrożeniem chorobami nowotworowymi wzrośnie zapotrzebowanie na zdrową żywność i bioaktywne suplementy diety. W województwie łódzkim rozwinie się uprawa roślin zwiększająca biologiczną aktywność mikroelementów i innych suplemen-tów diety (biotransformacja, bio-enforcement).

• Filmy dla ekologii. Targi, festiwale oraz tradycje filmowe, w połączeniu z potencjałem uczelni i PAN umożliwi rozwój nowego działu produkcji audio-wideo o tematyce ochrony środowiska

• Ekologiczne usługi wiedzochłonne. Konieczność wdrażania Ramowej Dyrektywy Wod-nej i Dyrektyw związanych z poprawą stanu środowiska stworzy warunki dla dynamicz-nego rozwoju firm projektujących i wdrażających nowoczesne specjalistyczne i systemo-we rozwiązania w ochronie środowiska.

• Zielona architektura. Nastąpi dynamiczny rozwój firm zajmujących się kształtowaniem krajobrazu obszarów rezydencjonalnych i rekreacyjnych, co spowoduje poprawę krajo-brazu miasta.

Załącznik 2 Rozkład ocen ekspertów w odniesieniu do poszczególnych hipotez

2.1. Mechatronika. Zestawienia tabelaryczne


Tabela 1 Mechatronika. Ocena potencjału zrównoważonego rozwoju

w rozbiciu na składowe Ocena ekspertów

Wsk

aźni

k po

tenc

jału

zr

ówno

waż

oneg

o ro

zwoj

u

Wzr

ost k

onku

ren-

cyjn

ości

regi

onal

-ny

ch fi

rm*

Wzr

ost d

ynam

iki

rozw

oju

gosp

o-da

rcze

go*

Wzr

ost

zatru

dnie

nia*

Szkolnictwo wyższe 6,27 2,13 2,15 2,01 Szkolnictwo zawodowe 6,38 2,05 2,23 2,11 Transfer wiedzy i technologii 6,26 2,18 2,17 1,92 Zaplecze B+R dla przemysłu elektromaszynowego 6,1 2,05 2,13 1,91 Zaplecze B+R dla inżynierii materiałowej i powierzchniowej 6,25 2,24 2,10 1,92 Indywidualizacja produktu 6,1 2,06 2,08 1,97 Oprogramowanie 6,21 2,11 2,17 1,94 Nowe firmy high-tech 6,1 2,09 2,06 1,94 Miniaturyzacja i ekstremalne parametry eksploatacyjne 6,34 2,13 2,24 1,98 Produkcja dla innych gałęzi 6,75 2,10 2,31 2,34 Współpraca MSP–wielkie koncerny 6,57 2,17 2,22 2,19 Nowe technologie procesowe 6,15 2,11 2,14 1,90 Zaawansowane technologie obróbki ubytkowej 5,72 1,96 2,01 1,75 Nowe technologie informatyczno-komunikacyjne 5,95 2,13 2,07 1,75 Mikro- i nanoobróbki dla MEMS 5,38 1,92 1,91 1,56 Optymalizacja 4,93 1,72 1,80 1,40 Nowe technologie dla przemysłu motoryzacyjnego 6,16 2,19 2,03 1,94 Kompleksowe zarządzanie jakością 5,51 2,06 1,86 1,58 Automatyzacja 5,64 2,15 2,00 1,47 Elastyczne systemy produkcji 5,55 2,13 1,91 1,51 Robotyzacja 5,73 2,19 2,08 1,45 Sieci współpracujących MSP 6,00 2,03 2,06 1,91 Współpraca z dużymi firmami 6,00 1,98 2,09 1,93 Współpraca w zakresie rozwoju produktów 5,87 2,05 1,99 1,84 Szczupłe zarządzanie 5,11 1,91 1,77 1,42 Globalizacja projektowania 5,83 2,06 2,01 1,74 Gospodarka zużytymi środkami transportu 5,06 1,64 1,66 1,77 Regeneracja 5,43 1,88 1,78 1,77 Spadek surowcochłonności produktów 6,29 2,19 2,11 1,99 Podzespoły elektromechaniczne dla ochrony środowiska 6,24 2,19 2,10 1,95 Mechatronika w infrastrukturze transportowej 6,04 2,06 2,07 1,91 Mechatronika dla potrzeb innych przemysłów 6,26 2,11 2,09 2,05 Mechatronika dla potrzeb bezpieczeństwa ruchu 5,72 1,98 1,94 1,80 * Średnia ważona ocen ekspertów dokonanych przy wykorzystaniu 4-punktowej skali, gdzie 0 ozna-

czało bez znaczenia; 1 – małe znaczenie; 2 – umiarkowane znaczenie; 3 – bardzo duże znaczenie.


Tabela 2 Mechatronika. Ocena dojrzałości technologii w rozbiciu na składowe

Ocena ekspertów

Wsk

aźni

k do

jrza-

łośc

i te

chno

logi

i

Inno

wac

yjność

ro

zwią

zani

a*

Okr

es re

aliz

acji*

*

Szkolnictwo wyższe 3,67 2,13 1,6 Szkolnictwo zawodowe 3,48 1,99 1,6 Transfer wiedzy i technologii 3,79 2,16 1,7 Zaplecze B+R dla przemysłu elektromaszynowego 3,59 1,94 1,6 Zaplecze B+R dla inżynierii materiałowej i powierzchniowej 3,7 2,19 1,6 Indywidualizacja produktu 3,84 2,18 1,7 Oprogramowanie 3,72 2,24 1,6 Nowe firmy high-tech 4,12 2,28 1,9 Miniaturyzacja i ekstremalne parametry eksploatacyjne 4,14 2,31 2,0 Produkcja dla innych gałęzi 3,85 1,82 1,9 Współpraca MSP–wielkie koncerny 3,83 1,95 1,9 Nowe technologie procesowe 3,95 2,21 1,7 Zaawansowane technologie obróbki ubytkowej 3,88 2,04 1,9 Nowe technologie informatyczno-komunikacyjne 3,75 2,14 1,7 Mikro- i nanoobróbki dla MEMS 4,21 2,28 2,1 Optymalizacja 3,77 2,08 1,9 Nowe technologie dla przemysłu motoryzacyjnego 4,26 2,32 2,0 Kompleksowe zarządzanie jakością 3,64 1,92 1,8 Automatyzacja 3,98 2,19 1,9 Elastyczne systemy produkcji 4,41 2,37 2,4 Robotyzacja 4,29 2,23 2,1 Sieci współpracujących MSP 3,82 1,95 1,9 Współpraca z dużymi firmami 3,8 2,04 1,8 Współpraca w zakresie rozwoju produktów 4,12 2,17 2,1 Szczupłe zarządzanie 3,62 1,93 1,7 Globalizacja projektowania 3,74 2,20 1,7 Gospodarka zużytymi środkami transportu 3,28 1,68 1,8 Regeneracja 3,7 2,01 2,0 Spadek surowcochłonności produktów 4,21 2,30 2,1 Podzespoły elektromechaniczne dla ochrony środowiska 4,53 2,48 2,1 Mechatronika w infrastrukturze transportowej 4,1 2,20 2,0 Mechatronika dla potrzeb innych przemysłów 3,89 2,18 1,7 Mechatronika dla potrzeb bezpieczeństwa ruchu 4,04 2,28 1,9

* Średnia ważona ocen ekspertów dokonanych przy wykorzystaniu 4-punktowej skali, gdzie 0 ozna-czało bez znaczenia; 1 – małe znaczenie; 2 – umiarkowane znaczenie; 3 – bardzo duże znaczenie. ** Średnia ważona ocen ekspertów dokonanych przy wykorzystaniu 4-punktowej skali, gdzie 1 ozna-czało technologie, dla których przewidywany okres realizacji obejmował czas przed rokiem 2013, 2 – okres 2013–2020; 3 – okres po roku 2020; 4 – nigdy w dającym się przewidzieć okresie.


Tabela 3 Mechatronika. Ocena poszczególnych barier

Ocena ekspertów

pote

ncjał w

ytw

órcz

y

regi

onal

nych

firm

*

regi

onal

ny k

apitał

ludz

ki*

ekon

omic

zna

opła

caln

ość*

re

gion

alny

po

tenc

jał b

adaw

czo-

- r

ozw

ojow

y*m

ożliw

ości

fina

nsow

e pr

zeds

iębi

orst

w*

infr

astru

ktur

a

bizn

esu*

stan

dard

y le

gisl

acyj

ne i

regu

lacj

e* p

raw

ne

post

awa

wła

dz

regi

onal

nych

*

Szkolnictwo wyższe 1,62 1,70 1,62 1,79 1,85 1,61 1,59 1,54 Szkolnictwo zawodowe 1,54 1,66 1,63 1,63 1,68 1,59 1,48 1,67 Transfer wiedzy i technologii 1,64 1,60 1,83 1,76 1,90 1,67 1,58 1,57 Zaplecze B+R dla przemysłu elektroma-szynowego 1,63 1,77 1,89 1,77 1,81 1,73 1,49 1,54

Zaplecze B+R dla inżynierii materiało-wej i powierzchniowej 1,71 1,71 1,76 1,71 1,83 1,61 1,49 1,63

Indywidualizacja produktu 1,71 1,68 1,92 1,56 1,91 1,64 1,65 1,56 Oprogramowanie 1,61 1,69 1,74 1,67 1,75 1,62 1,43 1,55 Nowe firmy high-tech 1,67 1,65 1,89 1,71 1,77 1,72 1,51 1,49 Miniaturyzacja i ekstremalne parametry eksploatacyjne 1,86 1,75 1,82 1,75 1,92 1,49 1,50 1,54

Produkcja dla innych gałęzi 1,76 1,80 1,86 1,58 1,96 1,64 1,56 1,56 Współpraca MSP–wielkie koncerny 1,70 1,71 1,75 1,57 1,94 1,58 1,53 1,56 Nowe technologie procesowe 1,75 1,71 1,78 1,67 1,89 1,57 1,43 1,47 Zaawansowane technologie obróbki ubytkowej 1,78 1,64 1,66 1,65 1,86 1,53 1,34 1,39

Nowe technologie informatyczno--komunikacyjne 1,66 1,73 1,67 1,67 1,85 1,53 1,31 1,40

Mikro- i nanoobróbki dla MEMS 1,76 1,72 1,68 1,64 1,92 1,53 1,32 1,32 Optymalizacja 1,60 1,60 1,85 1,65 1,81 1,53 1,39 1,36 Nowe technologie dla przemysłu moto-ryzacyjnego 1,91 1,74 1,93 1,74 1,95 1,51 1,38 1,42

Kompleksowe zarządzanie jakością 1,47 1,69 1,69 1,47 1,71 1,51 1,39 1,41 Automatyzacja 1,77 1,69 1,83 1,66 1,86 1,53 1,21 1,27 Elastyczne systemy produkcji 1,78 1,76 1,83 1,74 2,06 1,59 1,28 1,39 Robotyzacja 1,87 1,75 1,91 1,78 2,11 1,46 1,27 1,26 Sieci współpracujących MSP 1,70 1,61 1,74 1,66 1,82 1,59 1,45 1,45 Współpraca z dużymi firmami 1,83 1,67 1,75 1,68 1,79 1,48 1,36 1,38 Współpraca w zakresie rozwoju produktów 1,71 1,71 1,77 1,64 1,79 1,47 1,29 1,31


Szczupłe zarządzanie 1,46 1,57 1,59 1,43 1,63 1,54 1,29 1,25 Globalizacja projektowania 1,45 1,63 1,63 1,55 1,64 1,51 1,31 1,28 Gospodarka zużytymi środkami transportu 1,46 1,25 1,76 1,30 1,51 1,40 1,53 1,58 Regeneracja 1,78 1,56 1,89 1,48 1,72 1,46 1,44 1,32 Spadek surowcochłonności produktów 1,91 1,68 1,68 1,62 1,92 1,51 1,31 1,32 Podzespoły elektromechaniczne dla ochrony środowiska 1,83 1,69 1,86 1,83 1,95 1,62 1,51 1,37

Mechatronika w infrastrukturze transpor-towej 1,75 1,72 1,87 1,53 1,95 1,46 1,57 1,58

Mechatronika dla potrzeb innych prze-mysłów 1,74 1,70 1,80 1,62 1,89 1,51 1,38 1,38

Mechatronika dla potrzeb bezpieczeń-stwa ruchu 1,79 1,67 1,89 1,61 1,89 1,40 1,42 1,47

* Średnia ważona ocen ekspertów dokonanych przy wykorzystaniu 4-punktowej skali, gdzie 0 ozna-czało bez znaczenia; 1 – małe znaczenie; 2 – umiarkowane znaczenie; 3 – bardzo duże znaczenie.


Tabela 4 Mechatronika. Ocena przydatności instrumentów finansowych


wsk

aźni

k in

stru

men

tów

fin

anso

wyc

h

vent

ure

capi

tal,

se

ed c

apita

l itp

.*

gran

ty/k

redy

ty n

a

działa

lność

B+R

w

prz

edsięb

iors

twac

h*

gran

ty n

a w

spół

pracę

gos

poda

rki i

nau

ki*

gran

ty/k

redy

ty

inw

esty

cyjn

e*

gran

ty n

a sz

kole

nia/

do

radz

two*

Szkolnictwo wyższe 10,97 1,85 2,30 2,37 2,34 2,10Szkolnictwo zawodowe 10,36 1,81 2,06 2,25 2,09 2,14Transfer wiedzy i technologii 10,99 2,05 2,22 2,39 2,25 2,07Zaplecze B+R dla przemysłu elektromaszynowego 11,01 2,02 2,32 2,39 2,21 2,07Zaplecze B+R dla inżynierii materiałowej i po-wierzchniowej 10,86 2,02 2,23 2,33 2,33 1,97

Indywidualizacja produktu 10,84 2,15 2,23 2,12 2,39 1,97Oprogramowanie 10,54 2,03 2,12 2,27 2,18 1,95Nowe firmy high-tech 10,97 2,15 2,21 2,21 2,34 2,06Miniaturyzacja i ekstremalne parametry eksploatacyjne 10,99 2,10 2,26 2,32 2,38 1,94Produkcja dla innych gałęzi 10,7 2,13 2,13 2,16 2,41 1,87Współpraca MSP–wielkie koncerny 10,53 2,15 2,00 2,10 2,38 1,91Nowe technologie procesowe 10,51 1,99 2,13 2,22 2,29 1,88Zaawansowane technologie obróbki ubytkowej 10,42 2,05 2,04 2,20 2,32 1,82Nowe technologie informatyczno-komunikacyjne 10,55 1,89 2,15 2,16 2,35 2,00Mikro- i nanoobróbki dla MEMS 10,77 2,12 2,25 2,25 2,34 1,82Optymalizacja 9,96 1,89 2,02 2,10 2,15 1,80Nowe technologie dla przemysłu motoryzacyjnego 11,1 2,16 2,20 2,37 2,43 1,93Kompleksowe zarządzanie jakością 9,44 1,81 1,83 1,90 1,97 1,92Automatyzacja 10,77 2,10 2,16 2,11 2,51 1,89Elastyczne systemy produkcji 10,83 2,09 2,22 2,22 2,35 1,95Robotyzacja 10,79 2,12 2,17 2,21 2,46 1,83Sieci współpracujących MSP 9,91 1,83 1,99 1,99 2,22 1,88Współpraca z dużymi firmami 10,19 1,95 1,99 2,10 2,27 1,89Współpraca w zakresie rozwoju produktów 10,39 2,05 2,08 2,09 2,25 1,93Szczupłe zarządzanie 9,42 1,75 1,87 1,85 1,94 2,01Globalizacja projektowania 9,39 1,69 1,88 1,88 1,98 1,97Gospodarka zużytymi środkami transportu 9,13 1,87 1,66 1,75 2,15 1,69Regeneracja 9,91 1,90 1,97 1,90 2,30 1,83Spadek surowcochłonności produktów 10,69 2,08 2,15 2,21 2,38 1,88Podzespoły elektromechaniczne dla ochrony środowiska 10,85 2,09 2,29 2,24 2,30 1,93Mechatronika w infrastrukturze transportowej 10,46 1,97 2,10 2,10 2,44 1,85Mechatronika dla potrzeb innych przemysłów 10,28 1,92 2,01 2,20 2,26 1,89Mechatronika dla potrzeb bezpieczeństwa ruchu 10,65 2,04 2,17 2,23 2,36 1,85



Tabela 5 Mechatronika. Ocena przydatności instrumentów infrastruktury w rozbiciu na składowe

Ocena ekspertów

wsk

aźni

k

inst

rum

entó

w

inf r

astru

ktur

y w

zmoc

nien

ie

regi

onal

nych

je

dnos

tek

B+R

* ro

zbud

owa

in

styt

ucji

trans

feru

te

chno

logi

i*

rozw

ój sz

kole

-ni

a/do

radz

twa*

Szkolnictwo wyższe 8,79 2,35 2,21 2,07 Szkolnictwo zawodowe 8,53 2,10 2,08 2,04 Transfer wiedzy i technologii 8,56 2,20 2,22 2,01 Zaplecze B+R dla przemysłu elektromaszynowego 8,83 2,33 2,28 2,04 Zaplecze B+R dla inżynierii materiałowej i powierzchniowej 8,64 2,35 2,21 1,93 Indywidualizacja produktu 8,29 2,06 2,26 1,95 Oprogramowanie 8,24 2,17 2,14 1,91 Nowe firmy high-tech 8,53 2,15 2,23 1,99 Miniaturyzacja i ekstremalne parametry eksploatacyjne 8,54 2,10 2,36 1,99 Produkcja dla innych gałęzi 8,15 2,03 2,18 1,85 Współpraca MSP–wielkie koncerny 7,97 1,96 2,10 1,83 Nowe technologie procesowe 8,08 2,10 2,14 1,87 Zaawansowane technologie obróbki ubytkowej 7,92 2,05 2,17 1,74 Nowe technologie informatyczno-komunikacyjne 7,98 2,05 2,16 1,82 Mikro- i nanoobróbki dla MEMS 8,06 2,13 2,16 1,86 Optymalizacja 7,83 2,03 2,13 1,80 Nowe technologie dla przemysłu motoryzacyjnego 8,47 2,20 2,26 1,94 Kompleksowe zarządzanie jakością 7,26 1,75 1,86 1,92 Automatyzacja 7,82 1,97 2,16 1,81 Elastyczne systemy produkcji 8,3 2,10 2,28 1,93 Robotyzacja 7,97 2,07 2,14 1,86 Sieci współpracujących MSP 7,97 1,97 2,14 1,88 Współpraca z dużymi firmami 8,31 2,07 2,18 2,05 Współpraca w zakresie rozwoju produktów 7,74 1,95 2,03 1,83 Szczupłe zarządzanie 7,19 1,70 1,82 1,92 Globalizacja projektowania 7,47 1,86 1,92 1,91 Gospodarka zużytymi środkami transportu 7,2 1,69 1,83 1,66 Regeneracja 7,64 1,90 1,99 1,81 Spadek surowcochłonności produktów 8,01 2,11 2,11 1,85 Podzespoły elektromechaniczne dla ochrony środowiska 8,56 2,23 2,25 1,95 Mechatronika w infrastrukturze transportowej 8,17 2,03 2,19 1,77 Mechatronika dla potrzeb innych przemysłów 7,82 1,95 2,11 1,81 Mechatronika dla potrzeb bezpieczeństwa ruchu 8,2 2,06 2,16 1,88



2.2. Mechatronika. Podsumowanie ocen cząstkowych

Tabela 6 Mechatronika. Technologie o szczególnym znaczeniu dla rozwoju regionu

z punktu widzenia określonych kryteriów oceny Technologie wyróżnione z uwagi na największą rolę, jaką spełniają z punktu wi-

dzenia określonego kryterium

Najważniejsze bariery realizacji

Forma najbardziej oczekiwanej pomocy

Technologie o wysokim poziomie innowacyjności rozwiązania Miniaturyzacja i ekstremalne parametry eksploatacyjne

• Możliwości finansowe • Ekonomiczna opłacalność

• Granty/kredyty inwestycyjne • Granty na współpracę gospo-darki i nauki



• Granty/kredyty inwestycyjne • Rozbudowa infrastruktury technicznej

Podzespoły elektromecha-niczne dla ochrony środowiska


• Granty/kredyty inwestycyjne • Granty/kredyty na B+R przedsiębiorstw

Technologie o najmniej odległym okresie realizacji Szkolnictwo zawodowe • Możliwości finansowe

• Kapitał ludzki • Granty na współpracę gospo-darki i nauki • Granty na szkolenie i doradz-two

Oprogramowanie • Możliwości finansowe, • Ekonomiczna opłacalność

• Granty na współpracę gospo-darki i nauki • Granty/kredyty inwestycyjne

Globalizacja projektowania • Możliwości finansowe, • Kapitał ludzki • Ekonomiczna opłacalność

• Granty na szkolenie i doradztwo • Rozbudowa infrastruktury technologicznej

Technologie, które stanowią o wysokim poziomie konkurencyjności regionalnych firm Szkolnictwo zawodowe • Możliwości finansowe

• Postawa władz regional-nych

• Granty na szkolenie i doradztwo • Granty na współpracę gospo-darki i nauki

Transfer wiedzy i technologii • Możliwości finansowe • Ekonomiczna opłacalność

• Granty/kredyty inwestycyjne • Wzmocnienie regionalnych jednostek B+R

Zaplecze B+R dla przemysłu elektromaszynowego


• Granty,/kredyty inwestycyjne • Granty na współpracę gospo-darki i nauki


Technologie prowadzące do najsilniejszego wzrostu konkurencyjności firm działających w obszarze mechatroniki Zaplecze B+R dla inżynierii materiałowej i powierzch-niowej


• Wzmocnienie regionalnych jednostek B+R • Granty na szkolenie i do-radztwo • Granty na współpracę go-spodarki i nauki

Oprogramowanie • Możliwości finansowe • Ekonomiczna opłacalność

• Granty na współpracę go-spodarki i nauki • Granty/kredyty inwestycyjne

Robotyzacja • Możliwości finansowe • Ekonomiczna opłacalność



• Możliwości finansowe • Potencjał wytwórczy firm


Podzespoły elektromecha-niczne dla ochrony środowi-ska


• Granty/kredyty na B+R przedsiębiorstw • Granty/kredyty inwestycyjne

Technologie mające największy wpływ na dynamiki rozwoju gospodarczego województwa łódzkiego Szkolnictwo zawodowe • Możliwości finansowe

• Kapitał ludzki • Wzmocnienie regionalnych jednostek B+R • Granty na współpracę go-spodarki i nauki

Miniaturyzacja i ekstremalne parametry eksploatacyjne



Produkcja dla innych gałęzi • Możliwości finansowe • Ekonomiczna opłacalność


Technologie mające największe znaczenie dla wzrostu zatrudnienia w regionie Szkolnictwo zawodowe • Możliwości finansowe

• Kapitał ludzki • Wzmocnienie regionalnych jednostek B+R • Granty na współpracę go-spodarki i nauki

Miniaturyzacja i ekstremalne parametry eksploatacyjne



Współpraca MSP–wielkie koncerny


• Granty/kredyty inwestycyjne • Wsparcie finansowe typu wenturie capital


Tabela 7 Mechatronika. Dynamika rozwoju gospodarczego

preferująca zmiany technologiczne W

ysok

a

• Szkolnictwo zawodowe • Zaplecze B+R dla przemysłu elektromaszynowego • Współpraca z dużymi firmami • Indywidualizacja produktu • Mechatronika w infrastruktu-rze transportowej • Sieci współpracujących MSP

• Produkcja dla innych gałęzi • Miniaturyzacja i ekstremalne parame-try eksploatacyjne • Współpraca MSP–wielkie koncerny • Oprogramowanie • Transfer wiedzy i technologii • Szkolnictwo wyższe • Nowe technologie procesowe • Spadek surowcochłonności produktów • Współpraca nauka–gospodarka w in-żynierii materiałowej i powierzchniowej • Podzespoły elektromechaniczne dla ochrony środowiska • Mechatronika dla potrzeb innych przemysłów • Robotyzacja • Nowe technologie informacyjne • Nowe firmy high-tech

Nis

ka

• Zaawansowane technologie obróbki ubytkowej • Globalizacja projektowania • Kooperacja produktowa • Mechatronika dla potrzeb bez-pieczeństwa ruchu • Mikro- i nanoobróbki dla MEMS • Optymalizacja • Regeneracja • Szczupłe zarządzanie • Gospodarka zużytymi środka-mi transportu

• Nowe technologie dla przemysłu mo-toryzacyjnego • Automatyzacja • Elastyczne systemy produkcji • Kompleksowe zarządzanie jakością

Niski Wysoki

Wzr

ost d

ynam

iki r

ozw

oju

gosp

odar

czeg

o w

ojew

ództ

wa

Wzrost konkurencyjności regionalnych firm


Tabela 8 Mechatronika. Dynamika rozwoju gospodarczego preferująca

wzrost zatrudnienia W

ysok

a

• Robotyzacja • Nowe technologie informacyjne

• Produkcja dla innych gałęzi • Miniaturyzacja i ekstremalne parametry eksploatacyjne • Szkolnictwo zawodowe • Współpraca MSP– wielkie koncerny • Oprogramowanie • Transfer wiedzy i technologii • Szkolnictwo wyższe • Nowe technologie procesowe • Zaplecze B+R dla przemysłu elektroma-szynowego • Spadek surowcochłonności produktów • Współpraca nauka–gospodarka w inżynie-rii materiałowej i powierzchniowej • Podzespoły elektromechaniczne dla ochrony środowiska • Mechatronika dla potrzeb innych przemysłów • Współpraca z dużymi firmami • Indywidualizacja produktu • Mechatronika w infrastrukturze transpor-towej • Nowe firmy high-tech • Sieci współpracujących MSP

Nis

ka

• Zaawansowane technologie ob-róbki ubytkowej • Globalizacja projektowania • Automatyzacja • Kooperacja produktowa • Mechatronika dla potrzeb bezpie-czeństwa ruchu • Elastyczne systemy produkcji • Mikro- i nanoobróbki dla MEMS • Kompleksowe zarządzanie jakością • Optymalizacja • Regeneracja • Szczupłe zarządzanie • Gospodarka zużytymi środkami transportu

• Nowe technologie dla przemysłu motory-zacyjnego

Niski Wysoki

Wzr

ost d

ynam

iki r

ozw

oju

gosp

odar

czeg

o w

ojew

ództ

wa

Wzrost zatrudnienia w regionie


2.3. Technologie informacyjne

Tabela 9 Technologie informacyjne. Ocena potencjału zrównoważonego

rozwoju w rozbiciu na składowe Ocena ekspertów

Wsk

aźni

k po

tenc

ja-

łu z

rów

now

ażon

e-go

rozw

oju

Wzr

ost k

onku

ren-

cyjn

ości

reg

iona

l-ny

ch fi

rm*

Wzr

ost d

ynam

iki

rozw

oju

gosp

o-da

rcze

go*

Wzr

ost

zatru

dnie

nia*

Personalizacja produktu 5,77 2,18 1,98 1,62 Automatyzacja 6,07 2,18 2,20 1,69 Automatyczna identyfikacja produktu 5,34 1,97 1,88 1,50 Model dystrybucji 5,56 2,05 2,08 1,43 Model just-in-time 6,07 2,15 2,11 1,81 Kontrola ruchu 5,78 2,13 2,01 1,65 Centra przetwarzania danych 5,71 1,94 2,05 1,73 e-praca 6,26 2,13 2,08 2,05 Organizacje wirtualne 5,68 1,99 1,97 1,74 e-handel 5,55 2,03 1,93 1,59 Mobilne usługi dla MSP 5,28 1,75 1,83 1,70 Zarządzanie projektami 5,22 1,74 1,80 1,69 Outsourcing 5,82 2,02 1,96 1,84 Elektroniczne giełdy 5,61 1,98 1,96 1,65 e-doradztwo prawne 5,13 1,87 1,70 1,55 e-zdrowie 5,35 1,97 1,83 1,55 Uczenie przez całe życie 5,92 1,97 1,93 2,02 Zintegrowana oferta edukacyjna 5,41 1,74 1,92 1,75 Indywidualizacja oferty edukacyjnej 6,09 2,07 2,07 1,94 Rozwój wirtualnych sieci naukowo-badawczych 5,67 2,09 1,91 1,67

* Średnia ważona ocen ekspertów dokonanych przy wykorzystaniu 4-punktowej skali, gdzie 0 oznaczało bez znaczenia; 1 – małe znaczenie; 2 – umiarkowane znaczenie; 3 – bardzo duże znaczenie.


Tabela 10 Technologie informacyjne. Ocena dojrzałości technologii


Wsk

aźni

k

dojrz

ałoś

ci

tech

nolo

gii

Inno

wac

yjność

ro

zwią

zani

a*

Okr

es

real

izac

ji**

Personalizacja produktu 3,47 2,07 1,5 Automatyzacja 3,83 2,15 1,7 Automatyczna identyfikacja produktu 3,55 2,05 1,5 Model dystrybucji 3,88 2,10 1,8 Model just-in-time 3,6 1,97 1,6 Kontrola ruchu 3,76 2,14 1,6 Centra przetwarzania danych 3,75 1,99 1,8 e-praca 3,65 2,12 1,5 Organizacje wirtualne 3,8 2,12 1,7 e-handel 3,41 1,84 1,4 Mobilne usługi dla MSP 3,43 1,96 1,5 Zarządzanie projektami 3,49 1,93 1,5 Outsourcing 3,38 1,92 1,5 Elektroniczne giełdy 3,58 1,93 1,6 e-doradztwo prawne 3,7 2,09 1,6 e-zdrowie 4,4 2,45 2,0 Uczenie przez całe życie 3,56 1,95 1,6 Zintegrowana oferta edukacyjna 3,95 2,05 2,0 Indywidualizacja oferty edukacyjnej 3,88 2,14 1,8 Rozwój wirtualnych sieci naukowo-badawczych 4,31 2,39 1,9

* Średnia ważona ocen ekspertów dokonanych przy wykorzystaniu 4-punktowej skali, gdzie 0 oznaczało bez znaczenia; 1 – małe znaczenie; 2 – umiarkowane znaczenie; 3 – bardzo duże znaczenie. ** Średnia ważona ocen ekspertów dokonanych przy wykorzystaniu 4-punktowej skali, gdzie 1 oznaczało technologie, dla których przewidywany okres realizacji obejmował czas przed rokiem 2013, 2 – okres 2013–2020; 3 – okres po roku 2020; 4 – nigdy w dającym się przewi-dzieć okresie.


Tabela 11 Technologie informacyjne. Ocena poszczególnych barier

Ocena ekspertów

pote

ncjał w

ytw

ór-

czy

regi

onal

nych

fir

m*

regi

onal

ny k

apitał

ludz

ki*

ekon

omic

zna

opła

caln

ość*

re

gion

alny

pot

en-

cjał

bad

awcz

o-ro

zwoj

owy*

moż

liwoś

ci fi

nan-

sow

e pr

zeds

ię-

infr

astru

ktur

a bi

z-ne

su*

stan

dard

y le

gisl

a-cy

jne

i reg

ulac

je*

post

awa

wła

dz

regi

onal

nych

*

Personalizacja produktu 1,56 1,60 1,72 1,38 1,73 1,61 1,32 1,06 Automatyzacja 1,71 1,67 1,73 1,58 1,95 1,47 1,18 1,09 Automatyczna identyfikacja produktu 1,46 1,44 1,74 1,31 1,84 1,42 1,32 0,98 Model dystrybucji 1,49 1,49 1,68 1,36 1,92 1,32 1,19 1,02 Model just-in-time 1,52 1,52 1,72 1,42 1,78 1,36 1,23 1,09 Kontrola ruchu 1,49 1,53 1,76 1,45 1,85 1,28 1,23 1,03 Centra przetwarzania danych 1,66 1,58 1,61 1,47 1,77 1,29 1,28 1,06 e-praca 1,42 1,63 1,50 1,34 1,49 1,43 1,46 1,21 Organizacje wirtualne 1,50 1,61 1,52 1,52 1,64 1,46 1,49 1,11 e-handel 1,40 1,41 1,57 1,29 1,64 1,32 1,29 1,00 Mobilne usługi dla MSP 1,39 1,54 1,62 1,46 1,70 1,44 1,24 1,12 Zarządzanie projektami 1,48 1,63 1,64 1,48 1,74 1,42 1,25 1,10 Outsourcing 1,63 1,67 1,55 1,35 1,66 1,31 1,29 1,10 Elektroniczne giełdy 1,53 1,56 1,59 1,44 1,71 1,42 1,47 1,13 e-doradztwo prawne 1,35 1,75 1,57 1,35 1,58 1,48 1,57 1,15 e-zdrowie 1,58 1,75 1,80 1,62 1,86 1,55 1,70 1,32 Uczenie przez całe życie 1,39 1,64 1,66 1,54 1,56 1,45 1,48 1,27 Zintegrowana oferta edukacyjna 1,40 1,57 1,63 1,41 1,72 1,32 1,57 1,33 Indywidualizacja oferty edukacyjnej 1,54 1,62 1,68 1,56 1,85 1,45 1,40 1,25 Rozwój wirtualnych sieci naukowo--badawczych 1,57 1,80 1,71 1,82 1,75 1,38 1,26 1,26



Tabela 12 Technologie informacyjne. Ocena przydatności instrumentów

finansowych w rozbiciu na składowe Ocena ekspertów

wsk

aźni

k

inst

rum

entó

w

finan

sow

ych

vent

ure

capi

tal,

seed

ca

pita

l itp

.*

gran

ty/k

redy

ty n

a

działa

lność

B+R

w

prze

dsię

bior

stw

ach*

gr

anty

na

wsp

ółpr

acę

gosp

odar

ki i

nauk

i*

gran

ty/k

redy

ty in

we-

styc

yjne

*

gran

ty n

a sz

kole

-ni

a/do

radz

two*

Personalizacja produktu 10,25 1,96 2,10 2,10 2,14 1,95 Automatyzacja 10,81 2,21 2,15 2,31 2,27 1,87 Automatyczna identyfikacja produktu 9,64 1,98 1,90 1,91 2,24 1,61 Model dystrybucji 10,08 2,00 2,01 1,98 2,31 1,77 Model just-in-time 10,17 2,05 1,92 1,97 2,29 1,91 Kontrola ruchu 10,19 2,08 2,04 1,96 2,25 1,86 Centra przetwarzania danych 9,57 1,85 1,92 1,83 2,09 1,88 e-praca 9,57 2,01 1,80 1,76 2,12 1,87 Organizacje wirtualne 9,44 1,88 1,86 1,89 2,01 1,84 e-handel 9,16 1,90 1,75 1,76 2,00 1,76 Mobilne usługi dla MSP 9,46 1,90 1,75 1,88 1,97 1,98 Zarządzanie projektami 9,52 1,91 1,84 1,87 1,92 1,99 Outsourcing 9,4 1,89 1,75 1,87 2,07 1,82 Elektroniczne giełdy 9,44 1,92 1,89 1,80 2,12 1,70 e-doradztwo prawne 9,09 1,75 1,75 1,76 1,97 1,86 e-zdrowie 10,63 2,22 2,08 2,27 2,14 1,92 Uczenie przez całe życie 9,89 1,81 1,93 2,07 1,90 2,16 Zintegrowana oferta edukacyjna 9,65 1,70 1,81 2,15 2,02 1,97 Indywidualizacja oferty edukacyjnej 10,29 1,84 1,96 2,30 2,10 2,07 Rozwój wirtualnych sieci naukowo--badawczych 10,83 1,98 2,31 2,40 2,29 1,85



Tabela 13 Technologie informacyjne. Ocena przydatności instrumentów

infrastruktury w rozbiciu na składowe Ocena ekspertów

wsk

aźni

k in

stru

men

-tó

w in

fras

trukt

ury

wzm

ocni

enie

regi

o-na

lnyc

h je

dnos

tek

B+R

* ro

zbud

owa

inst

ytuc

ji tra

nsfe

ru

tech

nolo

gii*

ro

zwój

szko

leni

a/

dora

dztw

a*

Personalizacja produktu 7,85 2,09 1,93 1,92 Automatyzacja 7,81 1,99 2,02 1,84 Automatyczna identyfikacja produktu 7,01 1,76 1,82 1,66 Model dystrybucji 7,54 1,85 2,06 1,76 Model just-in-time 7,43 1,82 1,96 1,78 Kontrola ruchu 7,47 1,97 1,91 1,71 Centra przetwarzania danych 7,55 1,88 1,95 1,76 e-praca 7,44 1,72 1,90 1,91 Organizacje wirtualne 7,55 1,90 1,92 1,78 e-handel 6,98 1,63 1,83 1,70 Mobilne usługi dla MSP 7,52 1,84 1,91 1,91 Zarządzanie projektami 7,46 1,91 1,79 1,91 Outsourcing 7,34 1,77 1,98 1,78 Elektroniczne giełdy 7,22 1,71 1,84 1,80 e-doradztwo prawne 7,01 1,70 1,71 1,86 e-zdrowie 7,96 2,14 2,00 1,77 Uczenie przez całe życie 8,2 2,04 1,87 2,19 Zintegrowana oferta edukacyjna 7,69 2,03 1,85 1,80 Indywidualizacja oferty edukacyjnej 8,18 2,10 1,92 2,03 Rozwój wirtualnych sieci naukowo-badawczych 8,26 2,30 2,09 1,77

* Średnia ważona ocen ekspertów dokonanych przy wykorzystaniu 4-punktowej skali, gdzie 0 oznaczało bez znaczenia; 1 – małe znaczenie; 2 – umiarkowane znaczenie; 3 – bardzo duże zmnaczenie.


2.4. Technologie informacyjne. Podsumowanie ocen cząstkowych

Tabela 14 Technologie informacyjne. Technologie o szczególnym znaczeniu dla rozwoju

regionu z punktu widzenia określonych kryteriów oceny Technologie wyróżnio-ne z uwagi na najwięk-szą rolę, jaką spełniają

z punktu widzenia określonego kryterium



Technologie o wysokim poziomie innowacyjności rozwiązania

Automatyzacja • Możliwości finansowe • Ekonomiczna opłacal-ność

• Granty/kredyty inwestycyjne • Granty na współpracę go-spodarki i nauki

e-zdrowie • Możliwości finansowe • Ekonomiczna opłacal-ność

• Granty na współpracę go-spodarki i nauki • Wsparcie finansowe typu venture capital

Rozwój wirtualnych sieci naukowo- -badawczych

• Możliwości finansowe • Kapitał ludzki

• Granty/kredyty na B+R przedsiębiorstw • Wzmocnienie regionalnych jednostek B+R • Granty na współpracę go-spodarki i nauki

Technologie o najmniej odległym okresie realizacji

Personalizacja produktu

• Możliwości finansowe • Ekonomiczna opłacal-ność

• Granty/kredyty inwestycyjne • Wzmocnienie regionalnych jednostek B+R • Granty na współpracę go-spodarki i nauki

Rozwój wirtualnych sieci naukowo- -badawczych



Technologie, które stanowią o wysokim poziomie konkurencyjności regionalnych firm e-praca • Kapitał ludzki

• Ekonomiczna opłacal-ność

• Granty/kredyty inwestycyjne • Współpraca finansowa typu venture capital


Rozwój wirtualnych sieci naukowo-badawczych



Technologie prowadzące do najsilniejszego wzrostu konkurencyjności firm działają-cych w obszarze technologii informacyjnych Personalizacja produk-tu


• Granty/kredyty inwestycyjne • Wzmocnienie regionalnych jednostek B+R • Granty na współpracę go-spodarki i nauki

Automatyzacja • Możliwości finansowe • Ekonomiczna opłacal-ność


Kontrola ruchu • Możliwości finansowe • Możliwości finansowe


e-Praca • Kapitał ludzki • Możliwości finansowe


Technologie mające największy wpływ na dynamiki rozwoju gospodarczego województwa łódzkiego Automatyzacja • Możliwości finansowe

• Możliwości finansowe • Wzmocnienie regionalnych jednostek B+R • Granty/kredyty inwestycyjne

Model dystrybucji • Możliwości finansowe • Ekonomiczna opłacalność


e-Praca • Kapitał ludzki • Możliwości finansowe


Technologie mające największe znaczenie dla wzrostu zatrudnienia w regionie Centra przetwarzania danych



Uczenie przez całe życie

• Kapitał ludzki • Ekonomiczna opłacal-ność

• Rozbudowa instytucji szkole-nia i doradztwa • Granty na szkolenie i doradztwo


Tabela 15 Technologie informacyjne. Dynamika rozwoju gospodarczego


ysok

a

• Centra przetwarzania danych • Organizacje wirtualne

• Automatyzacja • Model just-in-time • e-praca • Model dystrybucji • Indywidualizacja oferty edukacyjnej • Kontrola ruchu • Personalizacja produktu • Outsourcing

Nis

ka

• Elektroniczne giełdy • Uczenie przez całe życie • Zintegrowana oferta edukacyjna • Automatyczna identyfikacja produktu • Mobilne usługi dla MSP • e-zdrowie • Zarządzanie projektami • e-doradztwo prawne

• e-handel • Rozwój wirtualnych sieci naukowo-badawczych

Niski Wysoki Wzr

ost d

ynam

iki r

ozw

oju

gosp

odar

czeg

o w

ojew

ództ

wa


Tabela 16 Technologie informacyjne. Dynamika rozwoju gospodarczego

preferująca wzrost zatrudnienia

Wys

oka

• Automatyzacja • Model dystrybucji • Kontrola ruchu • Personalizacja produktu

• Model just-in-time • e-praca • Indywidualizacja oferty edukacyjnej • Centra przetwarzania danych • Organizacje wirtualne • Outsourcing

Nis

ka

• Elektroniczne giełdy • e-handel • Rozwój wirtualnych sieci naukowo-badawczych • Automatyczna identyfikacja produktu • Mobilne usługi dla MSP • e-zdrowie • Zarządzanie projektami • e-doradztwo prawne

• Uczenie się przez całe życie • Zintegrowana oferta edukacyjna

Niski Wysoki

Wzr

ost d

ynam

iki r

ozw

oju

gosp

odar

czeg

o w

o jew

ództ

wa



2.5. Usługi dla ochrony zdrowia, przemysł farmaceutyczny, biotechnologia

Tabela 17 Usługi dla ochrony zdrowia. Ocena potencjału zrównoważonego rozwoju w rozbiciu na składowe

Ocena ekspertów

Wsk

aźni

k po

ten-

cjał

u zr

ówno

wa-

żone

go ro

zwoj

u

Wzr

ost k

onku

-re

ncyj

nośc

i re

gion

alny

ch

firm

*W

zros

t dyn

amik

i ro

zwoj

u

gosp

odar

czeg

o*

Wzr

ost

zatru

dnie

nia*

Testy alternatywne 1,739 1,96 1,77 1,60 Szczepionki 2,11 2,07 1,93 1,70 Żywność w prewencji 2,055 1,97 1,89 1,83 Usługi badawcze 1,837 2,11 1,96 1,83 Biologia molekularna w diagnostyce 1,918 2,11 1,94 1,65 Rekombinacja DNA w diagnostyce 1,982 1,92 1,77 1,42 Nanotechnologie w diagnostyce 2,037 1,84 1,84 1,59 Pozycja Łodzi w diagnostyce 2,033 2,03 1,98 1,84 Biotechnologie 1,977 1,99 1,85 1,62 Nanotechnologie w lekach 2,101 1,90 1,78 1,51 Rekombinacja DNA w terapii 1,984 1,96 1,76 1,53 Klaster farmaceutyczny 1,92 2,05 2,16 2,02 Nanotechnologie w sprzęcie medycznym 1,936 2,10 2,13 1,93 Biotechnologie w implementacji i sprzęcie rehabilitacyjnym 1,915 1,97 1,93 1,80 Usługi medyczne 1,873 2,30 2,24 2,20 Inwestycje zagraniczne w nanotechnologiach 2 2,05 2,27 2,00 Synteza inteligentnych nanomateriałów 2,018 2,00 2,12 1,82 Potencjał Łodzi w nanotechnologiach 2,006 2,10 2,10 1,89 Nanoregion 2,147 2,15 2,21 2,01 Potencjał regionu w biotechnologiach 1,812 2,09 2,18 1,94 Biotechnologie w procesach i produktach 1,836 1,99 2,03 1,77 Klaster biotechnologii dla przemysłu farmaceutycznego 1,931 1,98 2,08 1,84 Klaster biotechnologii dla przemysłu chemicznego 1,635 1,99 2,11 1,88 Klaster biotechnologii dla przemysłu spożywczego 1,613 2,02 2,06 1,93 Klaster biotechnologii dla przemysłu sprzętu AGD 2,076 2,08 2,12 1,98 Klaster biotechnologii dla wytwarzania biopaliw 2 2,03 2,04 1,88 Klaster biotechnologii dla przetwarzania węgla 2,048 1,78 1,84 1,69 Bioregion 2,219 1,99 2,07 2,02 Wdrożenia 1,98 1,86 1,90 1,63 Centra inżynierii biomedycznej 1,9 1,90 1,97 1,73 Działalność B+R przedsiębiorstw 1,921 2,07 2,09 1,91 Nowe firmy biotechnologiczne 1,983 2,01 2,12 1,91 Kapitał ludzki dla biotechnologii 2,145 1,89 1,97 1,86 Kapitał ludzki dla medycyny 1,976 1,85 1,91 1,82 Strategia dla rozwoju wysoko specjal. usług medycznych 2,091 1,85 1,84 1,70 Strategia rozwoju biotechnologii 1,753 1,99 2,08 1,79 Prywatyzacja 2,187 2,13 2,00 1,88 Informatyzacja 2,394 1,90 1,69 1,51



Tabela 18 Usługi dla ochrony zdrowia. Ocena dojrzałości technologii w rozbiciu na składowe

Ocena ekspertów

Inno

wac

yjność

ro

zwią

zani

a*

Okr

es

real

izac

ji**

Testy alternatywne 1,96 1,62 Szczepionki 2,16 1,68 Żywność w prewencji 2,08 1,75 Usługi badawcze 2,19 1,79 Biologia molekularna w diagnostyce 2,38 1,91 Rekombinacja DNA w diagnostyce 2,33 1,95 Nanotechnologie w diagnostyce 2,36 2,01 Pozycja Łodzi w diagnostyce 2,10 1,88 Biotechnologie 2,16 1,96 Nanotechnologie w lekach 2,31 2,08 Rekombinacja DNA w terapii 2,38 2,13 Klaster farmaceutyczny 2,21 1,87 Nanotechnologie w sprzęcie medycznym 2,45 2,08 Biotechnologie w implementacji i sprzęcie rehabilitacyjnym 2,24 1,95 Usługi medyczne 2,10 1,74 Inwestycje zagraniczne w nanotechnologiach 2,26 2,00 Synteza inteligentnych nanomateriałów 2,51 2,15 Potencjał Łodzi w nanotechnologiach 2,34 2,18 Nanoregion 2,39 2,21 Potencjał regionu w biotechnologiach 2,19 2,04 Biotechnologie w procesach i produktach 2,21 1,99 Klaster biotechnologii dla przemysłu farmaceutycznego 2,12 2,02 Klaster biotechnologii dla przemysłu chemicznego 2,12 1,99 Klaster biotechnologii dla przemysłu spożywczego 2,10 1,92 Klaster biotechnologii dla przemysłu sprzętu AGD 2,11 1,92 Klaster biotechnologii dla wytwarzania biopaliw 2,11 1,88 Klaster biotechnologii dla przetwarzania węgla 2,07 1,75 Bioregion 2,18 1,99 Wdrożenia 1,96 1,87 Centra inżynierii biomedycznej 2,24 1,86 Działalność B+R przedsiębiorstw 2,10 1,92 Nowe firmy biotechnologiczne 2,23 1,69 Kapitał ludzki dla biotechnologii 1,92 1,60 Kapitał ludzki dla medycyny 1,87 1,64 Strategia dla rozwoju wysoko specjalistycznych usług medycznych 2,07 1,64 Strategia rozwoju biotechnologii 1,98 1,75 Prywatyzacja 1,98 1,78 Informatyzacja 2,24 1,63

* Jak w tabeli poprzedniej. ** Średnia ważona ocen ekspertów dokonanych przy wykorzystaniu 4-punktowej skali, gdzie 1 oznaczało tech-nologie, dla których przewidywany okres realizacji obejmował czas przed rokiem 2013, 2 – okres 2013–2020; 3 – okres po roku 2020; 4 – nigdy w dającym się przewidzieć okresie.


Tabela 19 Usługi dla ochrony zdrowia. Ocena poszczególnych barier

Ocena ekspertów

pote

ncjał

wyt

wór

czy

regi

o-na

lnyc

hfir

m*

regi

onal

ny k

apitał

ludz

ki*

ekon

omic

zna

opła

caln

ość*

re

gion

alny

pot

encj

ał

bada

wcz

o-ro

zwoj

owy*

moż

liwoś

ci fi

nan-

sow

e pr

zeds

ię-

infr

astru

ktur

a

bizn

esu*

stan

dard

y le

gisl

a-cy

jne

i reg

ulac

je*

post

awa

wła

dz re

-gi

onal

nych

*

Testy alternatywne 1,58 1,70 1,82 1,64 1,87 1,50 1,59 1,30 Szczepionki 1,58 1,67 1,69 1,70 1,77 1,54 1,52 1,33 Żywność w prewencji 1,61 1,55 1,78 1,62 1,75 1,52 1,51 1,36 Usługi badawcze 1,64 1,72 1,77 1,73 1,91 1,54 1,68 1,36 Biologia molekularna w diagno-styce 1,64 1,67 1,73 1,62 1,85 1,52 1,48 1,34

Rekombinacja DNA w diagno-styce 1,56 1,72 1,78 1,71 1,84 1,49 1,52 1,42

Nanotechnologie w diagnostyce 1,70 1,67 1,75 1,79 1,79 1,50 1,40 1,35 Pozycja Łodzi w diagnostyce 1,55 1,55 1,73 1,67 1,76 1,42 1,33 1,34 Biotechnologie 1,76 1,72 1,70 1,70 1,74 1,42 1,44 1,34 Nanotechnologie w lekach 1,72 1,64 1,85 1,79 1,88 1,48 1,48 1,25 Rekombinacja DNA w terapii 1,73 1,70 1,85 1,75 1,93 1,52 1,48 1,28 Klaster farmaceutyczny 1,68 1,66 1,64 1,69 1,78 1,57 1,56 1,42 Nanotechnologie w sprzęcie me-dycznym 1,92 1,78 1,79 1,80 1,88 1,47 1,38 1,32

Biotechnologie w implementacji i sprzęcie rehabilitacyjnym 1,84 1,66 1,82 1,78 1,88 1,42 1,44 1,28

Usługi medyczne 1,60 1,67 1,54 1,57 1,76 1,49 1,51 1,45 Inwestycje zagraniczne w nanotech-nologiach 1,61 1,68 1,74 1,68 1,72 1,50 1,46 1,39

Synteza inteligentnych nanomate-riałów 1,82 1,76 1,74 1,76 1,95 1,54 1,34 1,29

Potencjał Łodzi w nanotechnolo-giach 1,80 1,68 1,70 1,83 1,85 1,54 1,41 1,31

Nanoregion 1,84 1,74 1,77 1,85 1,89 1,55 1,40 1,34 Potencjał regionu w biotechnolo-giach 1,70 1,68 1,63 1,73 1,92 1,53 1,47 1,47

Biotechnologie w procesach i pro-duktach 1,75 1,59 1,79 1,74 1,91 1,54 1,34 1,28

Klaster biotechnologii dla prze-mysłu farmaceutycznego 1,72 1,70 1,76 1,71 1,85 1,56 1,32 1,35

Klaster biotechnologii dla prze-mysłu chemicznego 1,76 1,67 1,66 1,69 1,92 1,56 1,31 1,29

Klaster biotechnologii dla prze-mysłu spożywczego 1,70 1,63 1,73 1,69 1,80 1,48 1,41 1,34

Klaster biotechnologii dla prze-mysłu sprzętu AGD 1,72 1,61 1,67 1,68 1,77 1,56 1,39 1,46


Klaster biotechnologii dla wytwa-rzania biopaliw 1,84 1,68 1,74 1,66 1,87 1,48 1,50 1,46

Klaster biotechnologii dla prze-twarzania węgla 1,65 1,56 1,77 1,61 1,78 1,45 1,36 1,50

Bioregion 1,63 1,65 1,68 1,66 1,84 1,54 1,35 1,51 Wdrożenia 1,56 1,59 1,77 1,72 1,84 1,52 1,42 1,35 Centra inżynierii biomedycznej 1,56 1,61 1,73 1,62 1,80 1,53 1,37 1,31 Działalność B+R przedsiębiorstw 1,67 1,67 1,74 1,66 1,85 1,48 1,35 1,25 Nowe firmy biotechnologiczne 1,56 1,54 1,65 1,64 1,78 1,53 1,37 1,32 Kapitał ludzki dla biotechnologii 1,57 1,59 1,56 1,58 1,63 1,48 1,18 1,23 Kapitał ludzki dla medycyny 1,48 1,64 1,49 1,63 1,56 1,52 1,25 1,31 Strategia dla rozwoju wysoko specjalistycznych usług medycz-nych

1,41 1,52 1,55 1,49 1,66 1,53 1,53 1,47

Strategia rozwoju biotechnologii 1,54 1,61 1,56 1,66 1,77 1,55 1,51 1,52 Prywatyzacja 1,40 1,60 1,57 1,50 1,73 1,49 1,73 1,68 Informatyzacja 1,45 1,52 1,54 1,44 1,75 1,52 1,47 1,38


Tabela 20 Usługi dla ochrony zdrowia. Ocena przydatności instrumentów

finansowych w rozbiciu na składowe Ocena ekspertów

wsk

aźni

k in

stru

men

-tó

w fi

nans

owyc

h

vent

ure

capi

tal,

seed

ca

pita

l itp

.*

gran

ty/k

redy

ty n

a dz

iała

lność

B+R

w

prze

dsię

bior

stw

ach*

gran

ty n

a w

spół

pracę

gosp

odar

ki i

nauk

i*

gran

ty/k

redy

ty in

we-

styc

yjne

*

gran

ty n

a sz

kole

-ni

a/do

radz

two*

Testy alternatywne 10,75 2,00 2,26 2,32 2,15 2,01 Szczepionki 10,99 2,08 2,32 2,32 2,22 2,05 Żywność w prewencji 10,43 1,96 2,20 2,17 2,19 1,88 Usługi badawcze 10,94 2,09 2,35 2,35 2,24 1,91 Biologia molekularna w diagnostyce 10,87 2,10 2,30 2,31 2,24 1,95 Rekombinacja DNA w diagnostyce 11,03 2,15 2,38 2,33 2,24 1,91 Nanotechnologie w diagnostyce 10,96 2,11 2,40 2,28 2,28 1,89 Pozycja Łodzi w diagnostyce 10,75 2,07 2,31 2,24 2,29 1,85 Biotechnologie 10,86 2,07 2,39 2,30 2,18 1,92 Nanotechnologie w lekach 10,82 2,05 2,32 2,36 2,20 1,89 Rekombinacja DNA w terapii 11,05 2,08 2,37 2,37 2,31 1,92


Klaster farmaceutyczny 10,9 2,11 2,25 2,27 2,33 1,93 Nanotechnologie w sprzęcie medycznym 11,46 2,27 2,43 2,38 2,41 1,96 Biotechnologie w implementacji i sprzęcie reha-bilitacyjnym 10,9 2,13 2,33 2,32 2,30 1,82

Usługi medyczne 10,58 2,08 2,13 2,08 2,35 1,94 Inwestycje zagraniczne w nanotechnologiach 10,7 2,06 2,20 2,22 2,24 1,99 Synteza inteligentnych nanomateriałów 11,42 2,21 2,46 2,42 2,37 1,96 Potencjał Łodzi w nanotechnologiach 11,28 2,18 2,40 2,36 2,35 1,99 Nanoregion 11,34 2,26 2,38 2,37 2,37 1,95 Potencjał regionu w biotechnologiach 11,33 2,21 2,36 2,42 2,38 1,95 Biotechnologie w procesach i produktach 10,98 2,08 2,27 2,35 2,37 1,93 Klaster biotechnologii dla przemysłu farmaceu-tycznego 11,07 2,15 2,36 2,33 2,31 1,92

Klaster biotechnologii dla przemysłu chemicz-nego 11,06 2,16 2,36 2,29 2,33 1,92

Klaster biotechnologii dla przemysłu spo-żywczego 10,85 2,14 2,32 2,28 2,28 1,84

Klaster biotechnologii dla przemysłu sprzętu AGD 10,66 2,09 2,16 2,18 2,35 1,89

Klaster biotechnologii dla wytwarzania biopaliw 10,47 2,10 2,21 2,19 2,25 1,72 Klaster biotechnologii dla przetwarzania węgla 10,23 1,93 2,18 2,17 2,22 1,74 Bioregion 11,03 2,07 2,31 2,37 2,39 1,89 Wdrożenia 10,87 1,98 2,37 2,34 2,26 1,93 Centra inżynierii biomedycznej 10,83 2,10 2,30 2,35 2,23 1,85 Działalność B+R przedsiębiorstw 10,77 2,08 2,35 2,24 2,24 1,87 Nowe firmy biotechnologiczne 11,14 2,24 2,29 2,30 2,37 1,96 Kapitał ludzki dla biotechnologii 9,75 1,67 2,01 2,16 1,87 2,04 Kapitał ludzki dla medycyny 9,87 1,69 1,95 2,14 1,95 2,14 Strategia dla rozwoju wysoko specjalistycznych usług medycznych 10,13 1,92 2,03 2,08 2,13 2,00

Strategia rozwoju biotechnologii 10,69 1,99 2,20 2,31 2,25 1,93 Prywatyzacja 9,74 1,91 1,90 1,90 2,25 1,78 Informatyzacja 9,81 1,85 1,84 1,87 2,21 1,99



Tabela 21 Usługi dla ochrony zdrowia. Ocena przydatności instrumentów infrastruktury w rozbiciu na składowe

Ocena ekspertów

wsk

aźni

k

inst

rum

entó

w in

-fr

astru

ktur

y

wzm

ocni

enie

re-

gion

alny

ch je

dno-

stek

B+R

*

rozb

udow

a

inst

ytuc

ji tra

nsfe

ru

tech

nolo

gii*

rozw

ój sz

kole

-ni

a/do

radz

twa*

Testy alternatywne 8,35 2,26 2,07 1,95 Szczepionki 8,49 2,34 2,12 1,89 Żywność w prewencji 8,12 2,16 2,02 1,84 Usługi badawcze 8,33 2,35 2,10 1,81 Biologia molekularna w diagnostyce 8,33 2,35 2,14 1,76 Rekombinacja DNA w diagnostyce 8,36 2,39 2,23 1,78 Nanotechnologie w diagnostyce 8,32 2,38 2,19 1,81 Pozycja Łodzi w diagnostyce 8,29 2,31 2,08 1,78 Biotechnologie 8,31 2,33 2,12 1,85 Nanotechnologie w lekach 8,37 2,39 2,14 1,86 Rekombinacja DNA w terapii 8,53 2,37 2,16 1,92 Klaster farmaceutyczny 8,51 2,24 2,20 1,97 Nanotechnologie w sprzęcie medycznym 8,48 2,33 2,21 1,85 Biotechnologie w implementacji i sprzęcie rehabilitacyj. 8,21 2,23 2,15 1,86 Usługi medyczne 8 2,00 1,93 1,90 Inwestycje zagraniczne w nanotechnologiach 8,44 2,16 2,16 1,94 Synteza inteligentnych nanomateriałów 8,55 2,35 2,23 1,96 Potencjał Łodzi w nanotechnologiach 8,74 2,36 2,31 1,96 Nanoregion 8,85 2,43 2,32 1,96 Potencjał regionu w biotechnologiach 8,85 2,42 2,31 1,97 Biotechnologie w procesach i produktach 8,4 2,26 2,18 1,92 Klaster biotechnologii dla przemysłu farmaceutycznego 8,49 2,24 2,17 1,90 Klaster biotechnologii dla przemysłu chemicznego 8,47 2,28 2,19 1,86 Klaster biotechnologii dla przemysłu spożywczego 8,17 2,21 2,14 1,83 Klaster biotechnologii dla przemysłu sprzętu AGD 8,23 2,18 2,19 1,82 Klaster biotechnologii dla wytwarzania biopaliw 8,11 2,13 2,17 1,75 Klaster biotechnologii dla przetwarzania węgla 7,86 2,11 2,05 1,75 Bioregion 8,67 2,32 2,22 1,88 Wdrożenia 8,49 2,35 2,17 1,94 Centra inżynierii biomedycznej 8,7 2,37 2,26 1,92 Działalność B+R przedsiębiorstw 8,46 2,26 2,21 1,91 Nowe firmy biotechnologiczne 8,44 2,22 2,24 1,91 Kapitał ludzki dla biotechnologii 8,46 2,25 2,08 1,96 Kapitał ludzki dla medycyny 8,31 2,29 1,97 1,89 Strategia dla rozwoju wysoko specjalistycznych usług medycznych 8,53 2,24 1,99 1,92

Strategia rozwoju biotechnologii 8,66 2,31 2,14 1,92 Prywatyzacja 7,78 1,90 1,84 1,87 Informatyzacja 7,6 1,88 1,73 1,84



2.6. Usługi dla ochrony zdrowia. Podsumowanie ocen cząstkowych

Tabela 22 Usługi dla zdrowia. Technologie o szczególnym znaczeniu dla rozwoju regionu z

punktu widzenia określonych kryteriów oceny Technologie wyróżnione z uwagi na największą

rolę, jaką spełniają z punktu widzenia

określonego kryterium



Technologie o wysokim poziomie innowacyjności rozwiązania Biologia molekularna w diagnostyce


• Granty/kredyty inwestycyjne • Granty na współpracę gospodarki i nauki

Rekombinacja DNA w terapii


• Wsparcie regionalnych jednostek B+R • Granty/kredyty na B+R przedsię-biorstw • Granty/kredyty na współpracę gospodarki i nauki

Nanotechnologie w sprzęcie medycznym


• Granty/kredyty inwestycyjne • Granty/kredyty na współpracę gospodarki i nauki

Synteza inteligentnych nanomateriałów


• Granty/kredyty na B+R przedsię-biorstw • Granty/kredyty na współpracę gospodarki i nauki

Nanoregion • Możliwości finansowe • Potencjał wytwórczy firm

• Wzmocnienie regionalnych jed-nostek B+R • Granty/kredyty na B+R przeds.

Technologie o najmniej odległym okresie realizacji Testy alternatywne • Możliwości finansowe

• Ekonomiczna opłacalność• Granty na współpracę gospodarki i nauki • Granty/kredyty na B+R przeds. • Wzmocnienie regionalnych jed-nostek B+R

Kapitał ludzki dla biotechnologii


• Wzmocnienie regionalnych jed-nostek B+R • Granty na współpracę gospodarki i nauki

Kapitał ludzki dla medycyny

• Kapitał ludzki • Potencjał jednostek B+R

• Wzmocnienie regionalnych jed-nostek B+R • Granty na współpracę gospodarki i nauki

Strategia dla rozwoju wysoko specjalistycznych usług medycznych


• Wzmocnienie regionalnych jed-nostek B+R • Granty/kredyty inwestycyjne

Informatyzacja • Możliwości finansowe • Ekonomiczna opłacalność

• Granty/kredyty inwestycyjne • Wzmocnienie regionalnych jed-nostek B+R


Technologie, które stanowią o wysokim poziomie konkurencyjności regionalnych firm Usługi medyczne • Możliwości finansowe

• Kapitał ludzki • Granty/kredyty inwestycyjne • Granty/kredyty na B+R przeds.


• Możliwości finansowe • Ekonomiczna opłacalność • Potencjał jednostek B+R

• Granty/kredyty inwestycyjne • Granty i kredyty na współpracę gospodarki i nauki

Nanoregion • Możliwości finansowe • Potencjał jednostek B+R

• Granty/kredyty inwestycyjne • Granty/kredytu na B+R przed.

Bioregion • Możliwości finansowe • Ekonomiczna opłacalność • Potencjał jednostek B+R


Technologie prowadzące do najsilniejszego wzrostu konkurencyjności firm działających w obszarze usług dla ochrony zdrowia Usługi badawcze • Możliwości finansowe

• Ekonomiczna opłacalność• Granty/kredyty na B+R przed. • Wzmocnienie regionalnych jed-nostek B+R • Granty/kredyty na współpracę gospodarki i nauki

Biologia molekularna w diagnostyce


• Granty na współpracę gosp. i nauki • Wzmocnienie regionalnych jed-nostek B+R

Usługi medyczne • Możliwości finansowe • Kapitał ludzki

• Granty/kredyty inwestycyjne • Granty/kredyty na B+R przeds.

Prywatyzacja • Możliwości finansowe • Standardy legislacyjne

• Granty/kredyty inwestycyjne

Technologie mające największy wpływ na dynamiki rozwoju gospodarczego woj. łódzkiego Klaster farmaceutyczny • Możliwości finansowe

• Potencjał jednostek B+R • Granty/kredyty inwestycyjne • Granty na współpracę gospodarki i nauki





• Granty/kredyty inwestycyjne • Granty i kredyty na współpracę gospodarki i nauki

Nanoregion • Możliwości finansowe • Potencjał jednostek B+R


Technologie mające największe znaczenie dla wzrostu zatrudnienia w regionie Klaster farmaceutyczny • Możliwości finansowe

• Potencjał jednostek B+R • Granty/kredyty inwestycyjne • Granty na współpracę gospodarki i nauki



Potencjał regionu w biotechnologiach

• Możliwości finansowe • Potencjał jednostek B+R

• Granty/kredyty na współpracę gospodarki i nauki • Wsparcie finansowe typu wentu-rie capital

Bioregion • Możliwości finansowe • Ekonomiczna opłacalność



Tabela 23 Usługi dla ochrony zdrowia. Dynamika rozwoju gospodarczego


ysok

a

• Klaster biotechnologii dla prze-mysłu chemicznego • Strategia rozwoju biotechnologii • Klaster biotechnologii dla prze-mysłu farmaceutycznego • Bioregion • Biotechnologie w procesach i produktach

• Inwestycje zagraniczne w nanotechnologiach • Usługi medyczne • Nanoregion • Potencjał regionu w biotechnologiach • Klaster farmaceutyczny • Nanotechnologie w sprzęcie medycznym • Klaster biotechnologii dla przemysłu sprzętu AGD • Nowe firmy biotechnologiczne • Synteza inteligentnych nanomateriałów • Potencjał Łodzi w nanotechnologiach • Działalność B+R przedsiębiorstw • Klaster biotechnologii dla przemysłu spo-żywczego • Klaster biotechnologii dla wytwarzania biopaliw • Prywatyzacja

Nis

ka

• Centra inżynierii biomedycznej • Kapitał ludzki dla biotechnologii • Biotechnologie w implementacji i sprzęcie rehabilitacyjnym • Kapitał ludzki dla medycyny • Wdrożenia • Żywność w prewencji • Biotechnologie • Strategia dla rozwoju wysoko specjalistycznych usług medycznych • Klaster biotechnologii dla prze-twarzania węgla • Nanotechnologie w diagnostyce • Nanotechnologie w lekach • Testy alternatywne • Rekombinacja DNA w diagnostyce • Rekombinacja DNA w terapii • Informatyzacja

• Pozycja Łodzi w diagnostyce • Usługi badawcze • Biologia molekularna w diagnostyce • Szczepionki

Niski Wysoki

Wzr

ost d

ynam

iki r

ozw

oju

gosp

odar

czeg

o w

ojew

ództ

wa



Tabela 24 Usługi dla ochrony zdrowia. Dynamika rozwoju gospodarczego

preferująca wzrost zatrudnienia W

ysok

a

• Strategia rozwoju biotechnologii • Biotechnologie w procesach i produktach

• Inwestycje zagraniczne w nanotechnologiach • Usługi medyczne • Nanoregion • Potencjał regionu w biotechnologiach • Klaster farmaceutyczny • Nanotechnologie w sprzęcie medycznym • Klaster biotechnologii dla przemysłu sprzętu AGD • Nowe firmy biotechnologiczne • Synteza inteligentnych nanomateriałów • Klaster biotechnologii dla przemysłu chemicznego • Potencjał Łodzi w nanotechnologiach • Działalność B+R przedsiębiorstw • Klaster biotechnologii dla przemysłu far-maceutycznego • Bioregion • Klaster biotechnologii dla przemysłu spo-żywczego • Klaster biotechnologii dla wytwarzania biopaliw • Prywatyzacja

Nis

ka

• Centra inżynierii biomedycznej • Biologia molekularna w diagnostyce • Biotechnologie w implementacji i sprzęcie rehabilitacyjnym • Szczepionki • Wdrożenia • Biotechnologie • Strategia dla rozwoju wysoko specjalistycznych usług medycznych • Klaster biotechnologii dla prze-twarzania węgla • Nanotechnologie w diagnostyce • Nanotechnologie w lekach • Testy alternatywne • Rekombinacja DNA w diagnostyce • Rekombinacja DNA w terapii • Informatyzacja

• Pozycja Łodzi w diagnostyce • Kapitał ludzki dla biotechnologii • Usługi badawcze • Kapitał ludzki dla medycyny • Żywność w prewencji

Niski Wysoki

Wzr

ost d

ynam

iki r

ozw

oju

gosp

odar

czeg

o w

ojew

ództ

wa



2.7. Ekobiznes

Tabela 25 Ekobiznes. Ocena potencjału zrównoważonego rozwoju w rozbiciu na składowe

Ocena ekspertów

Wsk

aźni

k po

tenc

jału

zr

ówno

waż

oneg

o ro

zwoj

u W

zros

t kon

kure

ncyj

-nośc

i re

gion

alny

ch

firm

* W

zros

t dyn

amik

i ro

zwoj

u go

spo-

darc

zego

* W

zros

t za

trudn

ieni

a*

Biotechnologie w rolnictwie 5,76 1,96 2,02 1,80 Bioprocesy 5,99 2,09 2,08 1,84 Zagospodarowanie odpadów 5,92 2,03 2,05 1,85 Monitoring mikrozanieczyszczeń i bioakumulacji 5,04 1,80 1,73 1,51 Monitoring funkcjonowania ekosystemów 5,01 1,80 1,73 1,49 Inżynieria genetyczna dla zachowania różnorodności biologicznej 4,78 1,65 1,69 1,44 Fitotechnologie dla rekultywacji gleb 5,11 1,73 1,79 1,58 Biosensory i systemy bioindykacyjne 4,74 1,68 1,61 1,45 Ekologia obszarów zurbanizowanych 4,86 1,69 1,70 1,49 Systemy informatyczne 5,16 1,82 1,82 1,50 Zbiorniki zaporowe 5 1,72 1,75 1,53 Bioremediacja 4,99 1,66 1,79 1,54 Biotechnologie w produkcji paliw 5,98 2,01 2,10 1,88 Edukacja transdyscyplinarna 5,5 1,91 1,87 1,70 Nowy model kształcenia 5,55 1,90 1,90 1,75 Bioenergia i biopaliwa 5,89 1,98 2,05 1,86 Turystyka i rekreacja 5,79 1,93 1,99 1,87 Żywność ekologiczna 5,59 1,89 1,90 1,80 Biorafinerie 6,09 2,00 2,11 1,99 Biomateriały 5,66 1,84 1,99 1,82 Zagospodarowanie surowców wtórnych 5,8 1,95 2,01 1,85 Biotechnologie ekosystemowe 4,76 1,73 1,63 1,39 Przemysł drzewny 5 1,61 1,75 1,64 Produkcja pasz 5,09 1,70 1,72 1,69 High-tech w produkcji żywności 5,64 1,95 1,92 1,77 High-tech w produkcji rolnej 5,48 1,88 1,89 1,71 Filmy dla ekologii 4,31 1,55 1,46 1,29 Ekologiczne usługi wiedzochłonne 4,97 1,81 1,65 1,51 Zielona architektura 5,46 1,85 1,79 1,82



Tabela 26 Ekobiznes. Ocena dojrzałości technologii w rozbiciu na składowe

Ocena ekspertów

Wsk

aźni

k do

j-rz

ałoś

ci

tech

nolo

gii

Inno

wac

yjność

ro

zwią

zani

a*

Okr

es

real

izac

ji**

Biotechnologie w rolnictwie 3,79 2,05 1,70 Bioprocesy 4,25 2,25 1,97 Zagospodarowanie odpadów 3,77 2,13 1,60 Monitoring mikrozanieczyszczeń i bioakumulacji 4,11 2,28 1,81 Monitoring funkcjonowania ekosystemów 4,04 2,10 1,89 Inżynieria genetyczna dla zachowania różnorodności biologicznej 4,52 2,29 2,09 Fitotechnologie dla rekultywacji gleb 4,01 2,13 1,84 Biosensory i systemy bioindykacyjne 4,05 2,23 1,80 Ekologia obszarów zurbanizowanych 4,36 2,34 1,99 Systemy informatyczne 4,27 2,32 1,88 Zbiorniki zaporowe 3,82 1,74 1,80 Bioremediacja 4,19 2,24 1,88 Biotechnologie w produkcji paliw 4,01 2,15 1,81 Edukacja transdyscyplinarna 3,74 2,14 1,55 Nowy model kształcenia 3,7 2,03 1,60 Bioenergia i biopaliwa 3,96 2,14 1,80 Turystyka i rekreacja 3,63 1,85 1,69 Żywność ekologiczna 3,53 1,89 1,64 Biorafinerie 4,39 2,33 1,99 Biomateriały 4,32 2,27 2,01 Zagospodarowanie surowców wtórnych 3,7 2,04 1,63 Biotechnologie ekosystemowe 4,33 2,27 1,99 Przemysł drzewny 3,51 1,64 1,67 Produkcja pasz 3,39 1,70 1,57 High-tech w produkcji żywności 4,12 2,16 1,92 High-tech w produkcji rolnej 4,21 2,20 1,94 Filmy dla ekologii 3,34 1,78 1,42 Ekologiczne usługi wiedzochłonne 3,86 1,95 1,79 Zielona architektura 3,43 1,85 1,56

* Średnia ważona ocen ekspertów dokonanych przy wykorzystaniu 4-punktowej skali, gdzie 0 ozna-czało bez znaczenia; 1 – małe znaczenie; 2 – umiarkowane znaczenie; 3 – bardzo duże znaczenie. ** Średnia ważona ocen ekspertów dokonanych przy wykorzystaniu 4-punktowej skali, gdzie 1 ozna-czało technologie, dla których przewidywany okres realizacji obejmował czas przed rokiem 2013, 2 – okres 2013–2020; 3 – okres po roku 2020; 4 – nigdy w dającym się przewidzieć okresie.


Tabela 27 Ekobiznes. Ocena poszczególnych barier

Ocena ekspertów

pote

ncjał w

ytw

órcz

y re

gion

alny

ch fi

rm*

regi

onal

ny k

apitał

ludz

ki*

ekon

omic

zna

opła

cal-

ność

* re

gion

alny

pot

encj

ał

bada

wcz

o-ro

zwoj

owy*

m

ożliw

ości

fina

nsow

e pr

zeds

iębi

orst

w*

infr

astru

ktur

a

bizn

esu*

stan

dard

y le

gisl

acyj

ne

i reg

ulac

je*

praw

ne

post

awa

wła

dz re

gio-

naln

ych*

Biotechnologie w rolnictwie 1,66 1,59 1,72 1,60 1,76 1,55 1,40 1,38 Bioprocesy 1,65 1,67 1,69 1,75 1,72 1,68 1,66 1,45 Zagospodarowanie odpadów 1,64 1,50 1,83 1,63 1,83 1,45 1,53 1,45 Monitoring mikrozanieczyszczeń i bioakumulacji 1,49 1,71 1,73 1,72 1,68 1,54 1,40 1,32

Monitoring funkcjonowania ekosystemów 1,45 1,60 1,76 1,69 1,64 1,52 1,42 1,39 Inżynieria genetyczna dla zachowania różnorodności biologicznej 1,49 1,52 1,62 1,72 1,76 1,52 1,48 1,34

Fitotechnologie dla rekultywacji gleb 1,54 1,59 1,81 1,63 1,71 1,56 1,49 1,42 Biosensory i systemy bioindykacyjne 1,50 1,49 1,69 1,56 1,63 1,40 1,25 1,37 Ekologia obszarów zurbanizowanych 1,53 1,58 1,76 1,77 1,64 1,55 1,42 1,42 Systemy informatyczne 1,53 1,60 1,67 1,66 1,63 1,45 1,28 1,45 Zbiorniki zaporowe 1,46 1,44 1,73 1,38 1,73 1,33 1,39 1,51 Bioremediacja 1,42 1,57 1,83 1,64 1,68 1,53 1,38 1,44 Biotechnologie w produkcji paliw 1,79 1,63 1,74 1,61 1,79 1,57 1,67 1,49 Edukacja transdyscyplinarna 1,41 1,75 1,62 1,66 1,50 1,53 1,35 1,37 Nowy model kształcenia 1,32 1,66 1,50 1,57 1,55 1,50 1,19 1,23 Bioenergia i biopaliwa 1,83 1,60 1,74 1,68 1,80 1,54 1,62 1,46 Turystyka i rekreacja 1,44 1,47 1,64 1,50 1,66 1,46 1,35 1,36 Żywność ekologiczna 1,48 1,50 1,76 1,53 1,63 1,49 1,26 1,30 Biorafinerie 1,81 1,68 1,80 1,73 1,85 1,55 1,70 1,52 Biomateriały 1,79 1,70 1,68 1,70 1,81 1,59 1,36 1,37 Zagospodarowanie surowców wtórnych 1,61 1,49 1,87 1,57 1,89 1,57 1,54 1,39 Biotechnologie ekosystemowe 1,47 1,59 1,73 1,55 1,73 1,45 1,40 1,35 Przemysł drzewny 1,67 1,46 1,63 1,46 1,73 1,42 1,33 1,43 Produkcja pasz 1,64 1,55 1,69 1,54 1,70 1,44 1,35 1,21 High-tech w produkcji żywności 1,70 1,61 1,73 1,55 1,74 1,53 1,27 1,31 High-tech w produkcji rolnej 1,67 1,70 1,82 1,76 1,76 1,54 1,36 1,26 Filmy dla ekologii 1,27 1,48 1,63 1,51 1,57 1,34 1,09 1,23 Ekologiczne usługi wiedzochłonne 1,51 1,62 1,67 1,56 1,68 1,53 1,27 1,34 Zielona architektura 1,47 1,44 1,75 1,46 1,68 1,30 1,24 1,36



Tabela 28 Ekobiznes. Ocena przydatności instrumentów finansowych w rozbiciu na składowe

Ocena ekspertów

wsk

aźni

k in

stru

-m

entó

w fi

nans

owyc

h

vent

ure

capi

tal,

seed

ca

pita

l itp

.*

gran

ty/k

redy

ty n

a dz

iała

lność

B+R

w

prze

dsię

bior

stw

ach*

gr

anty

na

wsp

ółpr

acę

gosp

odar

ki i

nauk

i*

gran

ty/k

redy

ty in

we-

styc

yjne

*

gran

ty n

a sz

kole

-ni

a/do

radz

two*

Biotechnologie w rolnictwie 10,79 2,05 2,23 2,21 2,27 2,03Bioprocesy 11,11 2,19 2,37 2,36 2,22 1,97Zagospodarowanie odpadów 10,49 2,02 2,14 2,12 2,35 1,86Monitoring mikrozanieczyszczeń i bioakumulacji 10,3 1,93 2,22 2,22 2,09 1,82Monitoring funkcjonowania ekosystemów 10,1 1,74 2,17 2,27 2,08 1,84Inżynieria genetyczna dla zachowania różnorodności biologicznej 10 1,95 2,02 2,22 1,99 1,81

Fitotechnologie dla rekultywacji gleb 10,22 1,86 2,16 2,21 2,09 1,91Biosensory i systemy bioindykacyjne 10,19 1,89 2,14 2,22 2,05 1,89Ekologia obszarów zurbanizowanych 10,22 1,87 2,12 2,24 2,16 1,81Systemy informatyczne 10,23 1,92 2,16 2,20 2,10 1,85Zbiorniki zaporowe 9,54 1,96 1,79 1,85 2,25 1,67Bioremediacja 10,47 2,02 2,15 2,26 2,20 1,84Biotechnologie w produkcji paliw 10,89 2,17 2,31 2,24 2,30 1,87Edukacja transdyscyplinarna 9,78 1,64 1,95 2,20 1,85 2,13Nowy model kształcenia 9,9 1,68 1,99 2,29 1,79 2,14Bioenergia i biopaliwa 10,53 2,07 2,19 2,16 2,32 1,78Turystyka i rekreacja 9,74 1,92 1,83 1,86 2,33 1,79Żywność ekologiczna 10,14 2,01 2,00 2,02 2,23 1,88Biorafinerie 11,18 2,28 2,32 2,28 2,38 1,90Biomateriały 11,12 2,19 2,32 2,36 2,40 1,85Zagospodarowanie surowców wtórnych 10,49 2,08 2,08 2,11 2,38 1,84Biotechnologie ekosystemowe 10,27 1,85 2,23 2,25 2,11 1,84Przemysł drzewny 9,22 1,99 1,68 1,76 2,21 1,58Produkcja pasz 9,58 1,99 1,87 1,87 2,25 1,60High-tech w produkcji żywności 10,46 2,12 2,09 2,13 2,31 1,84High-tech w produkcji rolnej 10,75 2,12 2,30 2,24 2,21 1,88Filmy dla ekologii 9,15 1,80 1,61 2,04 1,89 1,81Ekologiczne usługi wiedzochłonne 10,19 1,94 2,14 2,12 2,12 1,92Zielona architektura 9,31 1,87 1,69 1,73 2,26 1,75



Tabela 29 Ekobiznes. Ocena przydatności instrumentów infrastruktury


wsk

aźni

k in

stru

men

tów

in

fras

trukt

ury

wzm

ocni

enie

regi

onal

-ny

ch je

dnos

tek

B+R

*

rozb

udow

a in

styt

ucji

trans

feru

tech

nolo

gii*

rozw

ój sz

kole

-ni

a/do

radz

twa*

Biotechnologie w rolnictwie 8,38 2,17 2,06 1,99Bioprocesy 8,67 2,27 2,22 1,96Zagospodarowanie odpadów 8,24 2,10 2,01 1,79Monitoring mikrozanieczyszczeń i bioakumulacji 8,29 2,31 2,01 1,79Monitoring funkcjonowania ekosystemów 8,24 2,24 2,03 1,84Inżynieria genetyczna dla zachowania różnorodności biologicznej 8,2 2,25 2,08 1,78Fitotechnologie dla rekultywacji gleb 8,13 2,22 1,92 1,83Biosensory i systemy bioindykacyjne 8,14 2,23 2,00 1,82Ekologia obszarów zurbanizowanych 8,22 2,22 1,97 1,85Systemy informatyczne 8,19 2,23 1,99 1,85Zbiorniki zaporowe 7,69 1,96 1,82 1,71Bioremediacja 8,17 2,19 1,95 1,86Biotechnologie w produkcji paliw 8,34 2,15 2,12 1,81Edukacja transdyscyplinarna 8,65 2,24 2,16 2,08Nowy model kształcenia 8,38 2,31 1,98 2,04Bioenergia i biopaliwa 8,22 2,09 2,05 1,90Turystyka i rekreacja 7,62 1,79 1,80 1,80Żywność ekologiczna 7,78 1,94 1,84 1,90Biorafinerie 8,75 2,24 2,22 1,99Biomateriały 8,37 2,21 2,26 1,85Zagospodarowanie surowców wtórnych 8,16 2,08 2,03 1,83Biotechnologie ekosystemowe 8,21 2,29 2,03 1,82Przemysł drzewny 7,16 1,78 1,77 1,64Produkcja pasz 7,5 1,95 1,90 1,71High-tech w produkcji żywności 8,2 2,13 2,05 1,93High-tech w produkcji rolnej 8,1 2,10 2,02 1,88Filmy dla ekologii 7,61 1,93 1,72 1,90Ekologiczne usługi wiedzochłonne 8,33 2,15 2,04 1,98Zielona architektura 7,52 1,86 1,69 1,80



2.8. Ekobiznes. Podsumowanie ocen cząstkowych

Tabela 30 Ekobiznes. Technologie o szczególnym znaczeniu dla rozwoju regionu

z punktu widzenia określonych kryteriów oceny Technologie wyróżnione z uwagi na największą rolę,

jaką spełniają z punktu widzenia określonego

kryterium



Technologie o wysokim poziomie innowacyjności rozwiązania Ekologia obszarów zurbanizowanych

• Potencjał jednostek B+R • Ekonomiczna opłacal-ność

• Wzmocnienie regionalnych jednostek B+R • Granty na współpracę go-spodarki i nauki

Systemy informatyczne • Potencjał jednostek B+R • Ekonomiczna opłacal-ność

• Granty/kredyty na B+R przedsiębiorstw • Granty na współpracę go-spodarki i nauki

Biorafinerie • Możliwości finansowe • Potencjał wytwórczy firm


Technologie o najmniej odległym okresie realizacji Edukacja transdyscypli-narna


• Wzmocnienie jednostek B+R • Rozbudowa infrastruktury technicznej

Produkcja pasz • Możliwości finansowe • Ekonomiczna opłacalność

• Potencjał wytwórczy firm • Granty/kredyty inwestycyjne

High-tech w produkcji żywności

• Możliwości finansowe • Kapitał ludzki • Ekonomiczna opłacal-ność

• Współpraca gospodarki i nauki • Granty/kredyty inwestycyjne • Wzmocnienie regionalnych jednostek B+R

Technologie które stanowią o wysokim poziomie konkurencyjności regionalnych firm Biotechnologie w pro-dukcji paliw

• Potencjał wytwórczy firm • Możliwości finansowe

• Granty kredyty na B+R przedsiębiorstw • Granty na współpracę go-spodarki i nauki



• Wzmocnienie jednostek B+R • Rozbudowa infrastruktury technicznej


High-tech w produkcji żywności

• Możliwości finansowe • Kapitał ludzki • Ekonomiczna opłacal-ność

• Granty na współpracę go-spodarki i nauki • Granty/kredytu inwestycyjne • Wzmocnienie regionalnych jednostek B+R

High-tech w produkcji rolnej

• Ekonomiczna opłacal-ność • Potencjał B+R

• Granty na współpracę go-spodarki i nauki • Granty/kredytu inwestycyjne • Wzmocnienie regionalnych jednostek B+R

Technologie prowadzące do najsilniejszego wzrostu konkurencyjności firm działają-cych w obszarze ekobiznesu Bioprocesy • Potencjał jednostek

B+R • Możliwości finansowe

• Kredyty na B+R przedsię-biorstw • Granty na współpracę go-spodarki i nauki

Zagospodarowanie odpadów


• Granty/kredyty na B+R przedsiębiorstw • Granty/kredyty inwestycyjne






Technologie mające największy wpływ na dynamiki rozwoju gospodarczego woje-wództwa łódzkiego Bioprocesy • Potencjał jednostek

B+R • Możliwości finansowe

• Kredyty na B+R przedsię-biorstw • Granty na współpracę go-spodarki i nauki







Technologie mające największe znaczenie dla wzrostu zatrudnienia w regionie Biotechnologie w produkcji paliw






• Możliwości finansowe • Ekonomiczna opła-calność

• Granty/kredyty inwestycyjne • Granty na współpracę go-spodarka nauka


Tabela 31 Ekobiznes. Dynamika rozwoju gospodarczego preferująca

zmiany technologiczne W

ysok

a

• Biorafinerie • Biotechnologie w produkcji paliw • Bioprocesy • Bioenergia i biopaliwa • Zagospodarowanie odpadów • Biotechnologie w rolnictwie • Zagospodarowanie surowców wtórnych • Turystyka i rekreacja • Biomateriały • High-tech w produkcji żywności • Nowy model kształcenia • Żywność ekologiczna • High tech w produkcji rolnej • Edukacja transdyscyplinarna

Nis

ka

• Systemy informatyczne • Fititechnologie dla rekultywacji gleb • Bioremediacja • Przemysł drzewny • Zbiorniki zaporowe • Monitoring mikrozanieczyszczeń i bio-akumulacji • Monitoring funkcjonowania ekosyste-mów • Produkcja pasz • Ekologia obszarów zurbanizowanych • Inżynieria genetyczna dla zachowania różnorodności biologicznej • Ekologiczne usługi wiedzochłonne • Biotechnologie ekosystemowe • Biosensory i systemy bioindykacyjne • Filmy dla ekologii

• Zielona architektura

Niski Wysoki

Wzr

ost d

ynam

iki r

ozw

oju

gosp

odar

czeg

o w

ojew

ództ

wa



Tabela 32 Ekobiznes. Dynamika rozwoju gospodarczego preferująca

wzrost zatrudnienia W

ysok

a

• Biorafinerie • Biotechnologie w produkcji paliw • Bioprocesy • Bioenergia i biopaliwa • Zagospodarowanie odpadów • Biotechnologie w rolnictwie • Zagospodarowanie surowców wtórnych • Turystyka i rekreacja • Biomateriały • High-tech w produkcji żywności • Nowy model kształcenia • Żywność ekologiczna • High tech w produkcji rolnej • Edukacja transdyscyplinarna

Nis

ka

• Systemy informatyczne • Fititechnologie dla rekultywacji gleb • Bioremediacja • Przemysł drzewny • Zbiorniki zaporowe • Monitoring mikrozanieczyszczeń i bioakumulacji • Monitoring funkcjonowania eko-systemów • Ekologia obszarów zurbanizo-wanych • Inżynieria genetyczna dla za-chowania różnorodności biologicznej• Ekologiczne usługi wiedzo-chłonne • Biotechnologie ekosystemowe • Biosensory i systemy bioindyka-cyjne • Filmy dla ekologii

• Zielona architektura • Produkcja pasz

Niski Wysoki

Wzr

ost d

ynam

iki r

ozw

oju

gosp

odar

czeg

o w

ojew

ództ

wa


DELPHI. TECHNOLOGIE PRZYSZŁOŚCI - EEDRIDelphi. Technologie przyszłości 5 Wprowadzenie W raporcie...

Documents

Transcript of DELPHI. TECHNOLOGIE PRZYSZŁOŚCI - EEDRIDelphi. Technologie przyszłości 5 Wprowadzenie W raporcie...