Dane autora:

Imię i nazwisko: Paulina Hrynaszkiewicz

Nr tel. kom.: 791 754 183

Adres e-mail: p.hrynaszkiewicz@op.pl

Tytuł artykułu: Piractwo morskie w Zatoce Gwinejskiej: sposoby zabezpieczania statków przed atakami

Słowa kluczowe: piractwo morskie, piractwo w Zatoce Gwinejskiej, IMO, ochrona jednostek pływających, ataki piratów

O autorce: Paulina Hrynaszkiewicz jest studentką I roku studiów II stopnia systemów informacyjnych w bezpieczeństwie na Wydziale Dowodzenia I Operacji Morskich Akademii Marynarki Wojennej w Gdyni. Od dwóch lat aktywnie uczestniczy w działalności Koła Naukowego Bezpieczeństwa Morskiego, od roku obejmując stanowisko zastępcy Prezesa. Ze względu na profil Akademii oraz jej położenie zdecydowała się poruszyć zagadnienie o tematyce morskiej, a mianowicie problematykę piractwa morskiego oraz to jak jednostki pływające oraz ich załoga mogą się przed takimi atakami uchronić. Streszczenie artykułu: W XXI wieku piractwo morskie nadal stanowi poważne zagrożenie dla żeglugi morskiej w niektórych częściach świata. Niniejszy artykuł dotyczy charakterystyki współczesnego piractwa morskiego w szczególności występującego w regionie zachodniej Afryki, u wybrzeży Zatoki Gwinejskiej. Treść artykułu przedstawia i charakteryzuje czym jest piractwo morskie współcześnie, opisuje metody i sposoby działania piratów morskich, jak i również wskazuje różnice pomiędzy piractwem morskim, a terroryzmem morskim. Jednakże nadrzędnym celem artykułu, jest ukazanie problemu w obszarze Zatoki Gwinejskiej, który jest często bagatelizowany i pomijany przez społeczność międzynarodową. Cała uwaga świata skupiona jest na walce z piractwem Somalijskim w Zatoce Adeńskiej ze względu na to, że Somalia jest ulokowana obok jednego z najbardziej kluczowych szlaków żeglugi morskiej, łączącego kontynent europejski z Azją. Po nakreśleniu i opisaniu skali problemu działalności piratów morskich u wybrzeży Afryki Zachodniej, w swoim artykule, autorka zawarła również opisy szeregu sposobów dotyczących ochrony jednostek pływających przed atakami piratów, m.in. zaleceń Międzynarodowej Organizacji Morskiej (ang. International Maritime Organisation). Coraz większa brutalizacja ataków piratów morskich oraz coraz to nowe ich sposoby inicjują nieustannie wzrastającą potrzebę przygotowania załóg statków oraz samych jednostek pływających do odpierania ich ataków. Autorka podjęła się analizy powyższego tematu, ponieważ Piractwo w Zatoce Gwinejskiej jej zdaniem nie powinno być bagatelizowane. Problem ten ma olbrzymi wpływ zarówno na wiele krajów w Afryce Zachodniej (Obszar Zatoki Gwinejskiej sięga od Gwinei aż po Republikę Konga), jak i również na społeczność międzynarodową (leżące w tym obszarze państwa odpowiedzialne są za produkcję około 500 mln litrów ropy naftowej dziennie. Europa dokonuje zakupy około czterdziestu procent ropy z tego regionu, Stany Zjednoczone zaś około trzydziestu procent). Na początku pierwszej dekady XXI wieku problem piractwa morskiego u wybrzeży zachodniej Afryki w ogóle nie istniał. Z każdym kolejnym rokiem liczba ataków zwiększa się i przekracza liczbę występujących napaści u wybrzeży Somalii.

Paulina Hrynaszkiewicz, Akademia Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte w Gdyni Piractwo morskie w Zatoce Gwinejskiej: sposoby zabezpieczania statków przed atakami

1. Piractwo morskie współcześnie W XXI wieku piractwo morskie nadal stanowi poważne zagrożenie dla żeglugi morskiej w niektórych częściach świata. Należy pamiętać, że procederem tym ludzie trudnią się od tysięcy lat. Szczególnie zmagają się z nim te obszary, przez które biegną największe szlaki handlowe żeglugi morskiej. Pochodzenie pojęcia „Pirat” sięga jeszcze czasów starożytnych (łac. pirata) i pochodzi z greckiego peirates, co oznacza „próbować szczęścia w walce”. Słownik wyrazów obcych zawiera powszechnie rozumianą definicje pojęcia piractwa, które według niego oznacza „[…] działalność grabieżcza prowadzona przez załogę statku lub statków na innych jednostkach pływających, znajdujących się na otwartych wodach”. Współcześnie obserwujemy rozszerzenie „piractwa” o dodatkowe znaczenia o charakterze przenośnym: „nielegalne kopiowanie, rejestrowanie i rozpowszechnianie nagrań muz., programów komputerowych, książek itp.” oraz „nieprzestrzeganie przepisów ruchu drogowego, gł. przez rozwijanie nadmiernej prędkości”1. W myśl prawa międzynarodowego zaś, pojęcie piractwa, czyli rozboju morskiego zostało określone w Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza2 podpisana 10 grudnia 1982 roku w Montego Bay, na Jamajce: Każdy z następujących czynów stanowi piractwo:

A. wszelki bezprawny akt gwałtu, zatrzymania lub grabieży popełniony dla celów osobistych przez załogę lub pasażerów prywatnego statku lub samolotu i wymierzony:

na morzu pełnym przeciwko innemu statkowi morskiemu lub powietrznemu albo przeciwko osobom lub mieniu na pokładzie takiego statku morskiego lub powietrznego;

przeciwko statkowi morskiemu lub powietrznemu, osobom lub mieniu w miejscu niepodlegającym jurysdykcji żadnego państwa;

B. wszelki akt dobrowolnego udziału w korzystaniu ze statku morskiego lub powietrznego, jeżeli jego sprawca wiedział o okolicznościach nadających takiemu statkowi charakter pirackiego statku morskiego lub powietrznego;

C. wszelki akt podżegania do popełnienia czynów określonych w punktach (a) i (b) lub wszelki akt celowego ułatwiania popełnienia takich czynów.

Współcześnie, piractwo morskie nie ogranicza się do występowania tylko na jednym, konkretnym obszarze. Na przestrzeni lat wystęuje intensyfikacja tego zjawiska, rozszerzając obszary działania piratów morskich na inne akweny, co jest przyczyną obniżenia poziomu bezpieczeństwa żeglugi w miejscach ich występowania.

1 Piractwo, [w:] Słownik wyrazów obcych, red. M. Jarosz, A. Krakowiak, Wrocław 2002, s. 445-446. 2 Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza jest umową międzynarodową, która została wypracowana

podczas trwania obrad III Konferencji Prawa Morza Organizacji Narodów Zjednoczonych, podpisana na Jamajce w Montego Bay. Współcześnie jest podstawowym dokumentem o charakterze prawnym w dziedzinie prawa morza. Została usankcjonowana przez 165 państw oraz Unię Europejską.

Rys. 1. Częstotliwość ataków piratów morskich w poszczególnych regionach świata w okresie od stycznia do grudnia 2014 roku

1. Piractwo karaibskie, powiązane z biznesem narkotykowym 2. Piractwo w Zatoce Gwinejskiej 3. Piractwo Somalijskie 4. Piractwo u wybrzeży Indii 5. Piractwo w Cieśninie Malakka, Morzu Południowochińskim

Źródło: Armed Robbery and Piracy Against Ships, ICC International Maritime Bureau, http://www.iccwbo.org/News/Articles/2015/SE-Asia-tanker-hijacks-rose-in-2014-despite-global-drop-in-sea-piracy,-IMB-report-reveals/,17.03.2015 r.

Przy prowadzeniu analizy polegającej na określeniu wielkości skali precedensu piractwa morskiego należy wziąć pod uwagę to, że nie wszystkie statystyki są wiarygodne. Grono ekspertów i specjalistów badających to zjawisko zauważa, że duża ilość ataków, nawet większość, nie jest meldowana przez kapitanów do Piracy Reporting Center (to niezależna i pozarządowa agencja z siedzibą w Kuala Lumpur. Ich celem jest zwiększenie świadomości w branży przewozowej obszarach wysokiego ryzyka z atakami piratów i konkretnych portów, gdzie miały miejsce zbrojne napady na statkach)3. Z tego wynika, że publikowane statystyki są zaniżone i odzwierciedlają jedynie ułamek problemu. Kapitanowie niechętnie zgłaszają występujące wypadki ze względu na obawę przed m.in.: wydłużeniem rejsu, dodatkowymi kosztami, czasochłonne procedury administracyjne, przesłuchania4.

2. Zatoka Gwinejska – kolebka współczesnego piractwa Na kontynencie afrykańskim położone jest większość państw, w których struktury władzy oraz struktury społeczne ulegają rozkładowi, tym samym zaprzestały pełnienia swych podstawowych funkcji. W zachodniej części kontynentu znajdują się państwa o najwyższym wskaźniku pauperyzacji oraz niestabilności politycznej. Przestępczość w tym regionie jest na porządku dziennym, szczególnie piractwo morskie, ze względu na położenie państw u wybrzeży Oceanu Atlantyckiego.

3 IMB Piracy Reporting Center, https://icc-ccs.org/piracy-reporting-centre, 15.03.2015 r. 4 W. J. Gostomski, Przeciwdziałanie zagrożeniu piractwem morskim na statku, Wyd. Sowa – Druk na Życzenie, Gdynia 2010, s. 37

Zatoka Gwinejska położona jest u zachodniego wybrzeża Afryki i uznawana jest przez Międzynarodowe Organizację Hydrograficzne za odrębny obszar morski. Rozciąga się między dwoma przylądkami: Cape Palmas w Liberii i Lopez w Gabonie. Linia, łącząca te dwa wymienione wyżej przylądki jest jej umowną granicą. W jej obszarze znajdują się mniejsze zatoki: Beninu i Bonny. Do zatoki uchodzą dwie, duże rzeki Afryki: Niger i Wolta. Największymi wyspami obszaru są: Wyspa Bioko, Wyspa Książęca oraz Wyspa Św. Tomasza. Do grupy państw leżących nad Zatoką Gwinejską zalicza się: Liberię, Wybrzeże Kości Słoniowej, Ghanę, Togo, Benin, Nigerię, Kamerun, Gwineę Równikową oraz Gabon. Wymienione wyżej państwa ze względu na położenie związane są z jej wodami oraz wodami Oceanu Atlantyckiego. Rys. 2. Zatoka Gwinejska

Źródło: opracowanie własne na podstawie https://maps.google.com/

Podczas gdy „oczy” całej społeczności międzynarodowej zwrócone były na Zatoce Adeńskiej i Wybrzeże Somalii, rozbójnictwo i piractwo morskie w Zatoce Gwinejskiej dynamicznie rozwijało się rosnąc w siłę.

2.1. Przyczyny występowania i eskalacji piractwa w regionie Zatoki Gwinejskiej Piractwo w regionie Zatoki Gwinejskiej charakteryzuje się wyjątkową agresją i brutalnością. Powinno być zaliczane do zbrojnych napaści na morzu ze względu na miejsce występowania czyli morze terytorialne a także cele ataków m. in. statki zbiornikowce służące za magazyny wydobytej w regionie ropy naftowej czy platformy wiertnicze służące do wydobycia surowca5. Do przyczyn wzrostu procederu można zaliczyć następujące aspekty:

Przez Zatokę Gwinejską biegnie jeden z najważniejszych szlaków transportowych świata;

5 K. Wardin, Model reagowania na zagrożenia Piractwem Morskim, Wyd. Bel Studio, Wyd. 1., Warszawa 2014r., s. 114.

Region Zatoki Gwinejskiej jest niezwykle bogaty w ropę naftową (Jeśliby zsumować wydobycie wszystkich państw leżących w tym regionie sięgałoby około 5,5 mln baryłek ropy dziennie)6;

Destabilizacja ekonomiczna i gospodarcza w regionie;

ustawiczna pauperyzacja mieszkańców regionu Zatoki Gwinejskiej;

niestabilność pod względem politycznym państw Regionu (władza w państwach afrykańskich w wielu przypadkach sprawowana przez prezydentów - dyktatorów);

ograniczone możliwości przeciwdziałania ze strony władz7.

Rys. 3. Miejsca największej aktywności piratów w Afryce Zachodniej: liczba rzeczywistych i planowanych ataków

Źródło: Maritime Security in the Gulf of Guinea, March 2013, Report of the conference held at Chatham House, London, 6 December 2012r. http://www.chathamhouse.org/sites/files/chathamhouse/public/Research/Africa/0312 confreport_maritimesecurity.pdf, 15.03.2015 r

2.2. Delta Nigru i Port Lagos – obszary najczęstszych rozbojów Pomimo, że proceder piractwa występuje w całym obszarze Zatoki Gwinejskiej, prym w rozbojach morskich wiodą piraci działający u ujścia rzeki Nigru oraz Portu Lagos.

2.2.1. Piractwo u ujścia rzeki Nigru Paradoksalnie obszar delty Nigru pomimo, że jest bogaty w złoża ropy naftowej stanowi jeden z najbardziej ubogich regionów Nigerii. Bezrobocie, które jest główną przyczyną pauperyzacji miejscowej ludności sięga 90 %. Ludność bez perspektyw i szans na rozwój włączają się w działalność przestępczą w tym również piractwo. Brak stabilności gospodarczej regionu nie jest czymś nowym. Związane jest to m.in. z trwającym wiele lat już konfliktem pomiędzy zagranicznymi koncernami a mieszkańcami delty. Początki sięgają lat pięćdziesiątych XX w., kiedy to po raz pierwszy pojawiły się

6 Maritime Security in the Gulf of Guinea, March 2013, Report of the conference held at Chatham House, London, 6 December 2012, s. 1, http://www.chathamhouse.org/sites/files/chathamhouse/public/Research/Africa/0312 confreport_maritimesecurity.pdf, 15.03.2015 r. 7 A. Walczak, Ochrona statku przed atakami pirackimi i rabunkowymi, Dział Wydawnictw WSM, Szczecin 2004, str. 16.

koncerny wydobywcze. Spór polegał głównie na braku sprawiedliwości w podziale zysków z eksportu ropy. Koncerny nie chciały wprowadzić zmian, ponieważ bardzo dużą część wpływów zajmował rząd centralny. Na nic zdały się programy społeczne m. in. pomoc socjalna czy współfinansowanie infrastruktury. Ponadto przez działalność wielu wydobywczych koncernów środowisko naturalne Delty Nigru uległo degradacji: nastąpił spadek ilości ryb w rzece, brak czystej wody, spadek plonów, zanieczyszczenie powietrza itd. Rozpoczął się wówczas szereg manifestacji, strajków i procesów mieszkańców. Ludność podejmowała działania polegające na uszkodzeniach ropociągów czy nawet blokad platform wiertniczych. Pomimo, że rząd centralny wprowadził kategoryczny zakaz zgromadzeń publicznych, to na początku lat ’90 liczba manifestacji sięgnęła zenitu. Nie zaprzestano atakowania instalacji koncernów i dewastowania ich. Siły rządowe rozpoczęły działania represyjne wobec ludności delty, które zakończyło się egzekucją przywódców manifestantów. Po pokazowym procesie doszło do uspokojenia nastrojów w regionie, jednak nie na długo. Utworzono Ruch na Rzecz Wyzwolenia Delty Nigru, który to rozpoczął działania przeciwko koncernom wydobywczym. Do tej pory rozwiązanie lokalnego konfliktu wydaje się niemożliwe8. Destabilizacja i wojna domowa w regionie znacznie ułatwia działania gangom piratów, które zajmują się napadami na przybrzeżne jednostki obsługujące górnictwo naftowe. Piractwo w Zatoce Nigru charakteryzuje się głównie napadami rozbójniczymi na statki oraz uprowadzaniem cudzoziemców, którzy zatrudniani sa przez koncerny wydobywcze. Działania nigeryjskich piratów ograniczone są do wód przybrzeżnych i śródlądowych akwenów9.

2.2.2. Piractwo w Porcie Lagos Nie tylko w Delcie Nigru piractwo i rozboje morskie są poważnym problemem. Dotyka on również redy Portu Lagos, który jest największym portem u wybrzeży Nigerii. Początki piractwa sięgają tu od lat 70-tych, kiedy to rozpoczęto rozbudowę portu, która skutkowała kongestią ze względu na brak wzięcia pod uwagę możliwości rozładunkowych portu. W krytycznym momencie na rozładunek czekało około pół tysiąca statków, które stały się niezwykle atrakcyjną okazją dla piratów do szybkiego wzbogacenia się. Współcześnie niewiele się zmieniło. Piraci atakują szybko przy pomocy niewielkich łodzi, opanowują jednostkę pływającą ograbiają ją i wykonują odwrót do swoich bezpiecznych baz. Zalecane jest zatem kapitanom kotwiczenie statków na otwartym morzu, co może zmniejszyć ryzyko ataku. Sytuacja w Delcie Nigru i redzie Portu Lagos przedstawia się bardzo zawile i jest bardzo niebezpieczna. Jednak należy pamiętać, że piractwo nie jest problemem z którym załogi statków muszą się uporać jedynie w tych miejscach. Państwa leżące nad Zatoką Gwinejską cechuje wszechobecna korupcja, niestabilność polityczna i gospodarcza, a szanse na utratę statusu państw upadłych są znikome. Brak zmian w sytuacji społeczno – politycznej regionu wskazuje na to, że obszar jeszcze przez wiele lat nękany będzie przez rebeliantów, przestępców i gangi pirackie.

2.3. Ataki piratów w Zatoce Gwinejskiej – typologia Rejon dotknięty atakami piratów morskich dotyka obszar począwszy od państwa Ghany przez Nigerię aż do Angoli. Początkowo polegało na plądrowaniu zakotwiczonych statków lub też na dostaniu się na jednostkę pływającą przechodzącą w regionie. Piraci posługiwali się małymi łodziami i z ich pomocą próbowali dostać się na pokład statku w celu rabunku. Jeśli chodzi o uzbrojenie, charakterystyczną bronią były maczety. Z biegiem czasu piractwo staje się coraz bardziej wyspecjalizowane. Piraci zrzeszają się w gangi liczące nawet do 30 osób. W celu zwiększenia szans na przedostanie się na pokład jednostek pływających i przechwycenia łupów zaczęli stosować silniki zaburtowe. Maczety zaś, zamienili na broń automatyczną. Grupy przestępcze wiedzą kiedy i jakie statki są opłacalnym

8 S. Larson, Piraci Delty Nigru, http://www.stosunki.pl/?q=content/piraci-delty-nigru, 15.03.2015 r. 9 K. Kubiak, Przemoc na oceanach. Współczesne piractwo i terroryzm morski, Centrum Europejskie Natolin, wyd. TRIO, Warszawa 2009 r., s. 173.

celem. Wielu armatorów podejrzewa, że muszą zdobywać informacje od nielojalnych osób pracujących w portach czy urzędach celnych10. Obecnie ataki piratów w obszarze Zatoki Gwinejskiej charakteryzują się jeszcze wyższym poziomem brutalności niż u wybrzeży Somalii. Aktywność piratów w analizowanym regionie można podzielić na następujące kategorie:

1. Rabunek z użyciem broni; 2. Kradzież ładunku; 3. Porwanie dla okupu.

Tab. 1. Rodzaje ataków pirackich w Zatoce Gwinejskiej

Rodzaj ataku Opis

Rabunek z użyciem broni

To gwałtowny atak występujący w momencie, kiedy statek zbliża się do portu w celu zakotwiczenia. Tego rodzaju ataki występują w całym obszarze Zatoki. Większość piratów dokonuje go w celu kradzieży kosztowności, sprzętu elektronicznego oraz rzeczy osobistych osób znajdujących się na pokładzie jednostki pływającej.

Kradzież ładunku

Ten rodzaj ataków również występuje na całym terytorium Zatoki. Głównie atakowane są tankowce. Statki są porywane na okres kilku dni, a ich ładunek jest przenoszony na mniejsze statki. Następnie skradzione dobra są przeznaczone są przedmiotem handlu na lądzie. Współczesne akty kradzieży dowiodły, że piraci są w posiadaniu specjalistycznej wiedzy z zakresu obsługi systemu ładunku, sprzętu itd.

Porwanie dla okupu

Ten rodzaj ataku występuje niezbyt często, jednak wszystkie osoby będące na statku, który stanie się celem piratów powinny czuć się zagrożone. Bowiem były przypadki porwań marynarzy dla okupu. Zaatakowane zostały statki dostawcze i zbiornikowce, a część załogi zabrana na ląd stanowiła kartę przetargową.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Guidelines for Owners, Operators and Masters for Protection against Piracy in the Gulf of Guinea Region, http://www.imo.org/OurWork/Security/WestAfrica/Documents/

Guidelines_for_protection_against_Piracy_in_the_Gulf_of_Guinea_Region.pdf, 15.03.2015 r. .

3. Sposoby zabezpieczania statków przed atakami piratów – Non Lethal Weapon Metody ochrony jednostek pływających morskimi szlakami żeglugi międzynarodowej ma priorytetowe znaczenie zwłaszcza w obszarach, na których statki narażone są na ataki piratów. Obszar Zatoki Gwinejskiej tak jak wybrzeże Somalii powinien zwrócić uwagę społeczności międzynarodowej jako region silnego występowania zjawiska jakim jest piractwo morskie. Dlaczego obszar Zatoki Gwinejskiej jest tak bardzo ważny?

położenie geograficzne: Jest ważnym szlakiem morskim dla żeglugi handlowej z Europy i Ameryki na Zachodzie, Środkowej i Południowej Afryki. Jego bliskość do Europy, Ameryka Północna do transportu do niskiej zawartości siarki ropy naftowej z regionu dodatkowo podnosi jego znaczenie w globalnej podaży energii.

Obszar źródłem zasobów energetycznych: Region produkuje około 5,4 mln baryłek ropy naftowej dziennie. 15% dostaw ropy naftowej Stanów Zjednoczonych pochodzi z Zatoki Gwinejskiej. Odbiorcami baryłek są również Chiny i Japonia, a także kraje europejskie, m.in. Francja.

10 K. Wardin, Zatoka Gwinejska ostoją i obszarem działania współczesnych piratów morskich, Kwartalnik Bellona MON, wyd. Wojskowy Instytut Wydawniczy, nr 4/2013 (675), Warszawa 2013r., s. 64.

Inwestycje: Firmy naftowe z Zachodu i Wschodu dokonały w regionie Zatoki Gwinejskiej ogromnych inwestycji wiertniczych zarówno na lądzie i jak i w obszarze Zatoki. A ponieważ region ma najszybsze tempo odkrycia nowych złóż ropy naftowej na świecie, to również przyciąga nowych inwestorów do dalszych poszukiwań.

Bogactwo rybołówstwa i innych zasobów morskich: Region wyróżnia się bogactwem fauny morskiej i przyciąga trawlery rybackie (statki rybackie, które są głównie przystosowane do połowów ryb dennych. Charakteryzują się posiadaniem włoków dennych, czyli narzędzi sieciowych ciągnionych za statkiem.) z całego świata. Niestety wiele z nich jest tam nielegalnie ze względu na niewystarczające i nieodpowiednie kontrole bezpieczeństwa.

Obszar Bogaty w zasoby rolnicze i mineralne: Bogactwa naturalne obszaru Zatoki Gwinejskiej eksportowane są na rynki europejskie i amerykańskie11

W tej części artykułu celem autorki jest opisanie szeregu metod i sposobów, które przyczynia się do zwiększenie ochrony statku przed atakiem piratów oraz zmniejszą jego podatność na nie. Organizacje międzynarodowe zajmują się tworzeniem opracowań i przewodników jak chronić załogę i statek przed rozbojem morskim. Plany te zawierają zarówno środki ostrożności, które powinny być wdrażane podczas przepływania przez obszary o wzmożonej aktywności piratów jak też zasady zapobiegania takim atakom. Autorka ze względu na obszerny zakres uregulowań prawnych, metod i środków ostrożności, jakie mogłyby zwiększyć bezpieczeństwo statku, chciałaby skupić się jedynie na środkach Non Lethal Weapon w zapobieganiu napadom pirackim. Postęp w technologii oraz szereg przepisów prawa humanitarnego przyczyniły się do procesu tworzenia alternatyw tradycyjnych broni, której głównym celem jest zabicie wroga. „Środki nieśmiercionośne mają czynić obiekty (osoby) nieszkodliwymi, niezagrażającymi dla posługującego się nimi lub innych zaangażowanych osób. Innymi słowy, broń nieśmiercionośna jest alternatywnym systemem rażenia, prowadzącym do zneutralizowania celu, jednocześnie minimalizując ryzyko zranienia (uszkodzenia) lub zabicia (zniszczenia) rażonej osoby (obiektu)”12.

Tab. 2. Podział broni nieśmiercionośnej

Rodzaj NLW Opis

Akustyczna Do tej grupy zaliczyć można urządzenia

hukowe, ogłuszające a także ultradźwiękowe.

Akustyczno-optyczna

To środki akustyczne dodatkowe wspomagane o czynniki, których

zadaniem jest oddziaływanie na zmysł wzroku

Optyczna Środki których głównym celem jest

oddziaływanie na wzrok, przyczyniają się do czasowej utraty widzenia.

Elektryczna Środki, które wykorzystują energię elektryczną jako czynnik rażenia.

Elektromagnetyczna Przeznaczone są głównie do

zatrzymania funkcjonowania silników pojazdów mechanicznych.

Mechaniczna Jest to szereg urządzeń, których

zadaniem jest oddziaływanie na tłum w

11 Maritime Security in the Gulf of Guinea, March 2013, Report of the conference held at Chatham House, London, 6 December 2012, s. 8, http://www.chathamhouse.org/sites/files/chathamhouse/public/Research/Africa/ 0312confreport_maritimesecurity.pdf, 15.03.2015 r. 12 N. Świętochowski, Współczesna broń nieśmiercionośna. Podział i charakterystyka, Zeszyty Naukowe WSOWL, Nr 2. (168) 2013, Wrocław 2013 r., s. 6.

sposób „udarowy” lub „kinetyczny”.

chemiczna

Środki oddziałują na szereg zmysłów człowieka a także utrudniają lub

całkowicie uniemożliwiają poruszanie się człowieka.

Źródło: Opracowanie własne na podstawie: W. J. Gostomski Przeciwdziałanie zagrożeniu piractwem morskim na statku, wyd. Sowa – Druk na życzenie, Gdynia 2010, s. 113.

Jak wskazuje powyższa tabela ochrona jednostek pływających przed atakami piratów może odbywać się przy pomocy broni letalnej, która oddziaływać może na szereg ludzkich zmysłów. Zasięg działania takiej broni waha się od kilkudziesięciu do kilkuset metrów. Jednak, aby rozpoznać zbliżający się do statku obiekt, zbliżyć się on musi na odległość co najmniej 200 m od burty statku13. Urządzenia akustyczne – Są najbardziej popularną NLW do ochrony statków. Ich celem jest oddziaływanie na słuch napastnika. Jednym z najbardziej znanych urządzeń należących do tej grupy jest LRAD (ang. Long Range Acoustic Device) To urządzenie akustyczne dalekiego zasięgu waży ok 20 kg i wyglądem do złudzenia przypomina antenę satelitarną. Jej zasięg wynosi ok. 500 m i natężenie do 150 dB. Jeśli piraci byliby ok. 90 m od urządzenia a natężenie dźwięku sięgałoby ok 100 dB, ból wywołany emisją byłby tak dotkliwy, że mogłoby się to skończyć utratą przytomności. Rys. 4. Long Range Acoustic Device

Źródło: http://science.howstuffworks.com/lrad.htm

Urządzenia mikrofalowe – są środkami, których zadaniem jest oddziaływanie na ciało napastnika. Możliwe jest to poprzez emitowanie mikrofal. Broń, którą możemy zaliczyć do tej grupy jest Active Denial System czyli Aktywny System Zaporowy. To urządzenie przypominające również wielką antenę o średnicy sięgającej 2 – 3 m wytwarza promieniowanie elektromagnetyczne tak silne, że może wywołać rozgrzanie powierzchni skóry nawet do 55 stopni Celsjusza. Warto nadmienić, że próg odczuwalności bólu przez osobę dorosła sięga 46 stopni Celsjusza. Stosowanie sieci – ta metoda ochrony przed atakiem piratów polega na wystrzeleniu pocisków w ich stronę, które zawierają różnej wielkości sieci. Wystrzelona sieć skutecznie zapobiegnie rozbojowi morskiemu i obezwładnieniu napastników. Jedynym mankamentem jest niewielki zasięg urządzenia, który sięga maksymalnie do 70 m. Więc jeśli broń miałaby być skuteczna, należałoby dopuścić łodzie piratów na niewielką odległość, co groziłoby użyciem przez nich broni palnej. 13 W. J. Gostomski, Przeciwdziałanie zagrożeniu piractwem morskim na statku, op. cit. s. 114.

Mobilne środki NWL (broń laserowa)- niezwykle ważną rolę pełnią środki niewielkich rozmiarów, które załoga jest w stanie przenieść i zastosować w każdej części statku. Doskonałym przykładem tego rodzaju broni jest pistolet laserowy. Już samym wyglądem może przestraszyć napastnika dzięki do złudzenia przypominającym broń palną wyglądem. Pocisk energii który się z niego wydobywa bardzo szybko ogrzewa wodę w otoczeniu pirata do niezwykle wysokiej temperatury w taki sposób, że eksploduje z ogłuszającym hukiem i oślepiającym blaskiem paraliżując napastnika. Hałas jest porównywalny do huku granatu ogłuszającego z tą różnicą że prędkość pocisku sięga prędkości światła. Innym przykładem środka jest broń laserowa z której emitowane jest dwie silne wiązki laseru, które wycelowane w twarz napastnika skutkują utratą wzroku trwająca kilka minut oraz nieprzyjemne pieczenie oczu. Rys. 5 Dazzle gun – broń laserowa

Źródło: http://www.marineinsight.com/marine/marine-news/headline/18-anti-piracy-weapons-for-ships-to-fight-pirates/

Ogólnookrętowy wodny system przeciwpożarowy- to środek, którego stosowanie jest najczęściej zalecane przez organizacje międzynarodowe. System ten należy do obowiązkowego wyposażenia statku dlatego też może być zawsze wykorzystany przeciwko zbrojnym napaściom pirackim. Jednak jest to broń skuteczna dopiero w momencie zbliżania się napastników do jednostki pływającej i rozpoczęciu przez nich przedostania się na pokład. Działanie tego systemu polega na „ugodzeniu” przeciwnika strumieniem wody pod dużym ciśnieniem, który produkowany jest przez węże przeciwpożarowe i armatki wodne. Jednak tak jak w przypadku sieci głównym mankamentem tej metody w walce z piractwem jest to, że aby była skuteczna, przeciwnik musi podjąć się już abordażu. Węże i armatki wodne ze względu na duże ciśnienie wody obsługiwane muszą być przez kilka osób, które to są w obszarze niebezpieczeństwa użycia broni palnej przez piratów. Substancje chemiczne – do najciekawszych broni z tej grupy można zaliczyć pianę oklejającą, której zadaniem jest unieruchomienie napastnika. Jej działanie jest zbliżone do pianki uszczelniającej, która stosowana jest w sektorze budowlanym. Jednak może być zastosowana już po wtargnięciu piratów na pokład statku. Napastnicy po oklejeniu ta chemiczną substancją nie są w stanie wykonać żadnych ruchów i samodzielnie się z tego „pancerza” wydostać. Inny środek to żel śliski do tego stopnia, że osoba znajdująca się w miejscu jego rozlania jest natychmiastowo uwięziona na tym niewielkim obszarze. Uniemożliwia on jakikolwiek ruch przez kolejne 12 godzin od momentu wejścia, w tym okresie czasu bowiem żel ulega wysuszeniu. Nie istnieje na świecie materiał, który wykazałby tarcie podczas zetknięcia się z powyższą substancją. Taki sposób mógłby skutecznie odciąć drogę piratom na inne części jednostki pływającej.

Ogrodzenia i zapory – to środki, których celem jest jak najskuteczniejsze uniemożliwienie wdarcia się napastników na pokład statku. Do jednych z najpopularniejszych sposobów jest umieszczenie drutu kolczastego, który to utrudnia napastnikom przedostania się na pokład.

Rys.6. Ogrodzenie z drutu kolczastego wokół burty statku

Źródło: Piracy and armed robbery against ships In waters off the coast of Somalia http://www.imo.org/MediaCentre/HotTopics/piracy/Documents/1339.pdf, 15.03.2015 r.

Innym sposobem jest rozmieszczenie na całej długości burty kawałków cienkie blachy o długości sięgającej kilkudziesięciu centymetrów. W momencie gdy piraci zarzucą drabinki czy sznury zakończone kotwiczkami blacha wygnie się powodując oderwanie się od burty narzędzi napastników.

Sieć zaporowa -

Bibliografia:

Gostomski W. J., Przeciwdziałanie zagrożeniu piractwem morskim na statku, Wyd., Sowa – Druk na Życzenie, Gdynia 2010, s. 37.;

Kubiak K., Przemoc na oceanach. Wspólczesne piractwo i terroryzm morski, Centrum Europejskie Natolin, wyd. TRIO, Warszawa 2009 r., s. 173.

Walczak A., Ochrona statku przed atakami pirackimi i rabunkowymi, Dział Wydawnictw WSM, Szczecin 2004, str. 16.;

Wardin K., Model reagowania na zagrożenia Piractwem Morskim, Wyd. Bel Studio, Wyd. 1., Warszawa 2014 r., s. 114.;

Świętochowski N., Współczesna broń nieśmiercionośna. Podział i charakterystyka, Zeszyty Naukowe WSOWL, Nr 2. (168) 2013, Wrocław 2013 r., s. 6.

Wardin K., Zatoka Gwinejska ostoją i obszarem działania współczesnych piratów morskich, Kwartalnik Bellona MON, wyd. Wojskowy Instytut Wydawniczy, nr 4/2013 (675), Warszawa 2013r., s. 64.;

Larson S., Piraci Delty Nigru, http://www.stosunki.pl/?q=content/piraci-delty-nigru, (15.03.2015 r.)

Guidelines for Owners, Operators and Masters for Protection against Piracy in the Gulf of Guinea Region, http://www.imo.org/OurWork/Security/WestAfrica/Documents/ Guidelines_for_protection_against_Piracy_in_the_Gulf_of_Guinea_Region.pdf, (15.03.2015 r.);

IMB Piracy Reporting Center, https://icc-ccs.org/piracy-reporting-centre, (15.03.2015 r.);

Maritime Security in the Gulf of Guinea, March 2013, Report of the conference held at Chatham House, London, 6 December 2012, s. 1, http://www.chathamhouse.org /sites/files/chathamhouse/public/Research/Africa/0312 confreport_maritimesecurity.pdf; (15.03.2015 r.)