Posiedzenie Zarządu MIĘDZYNARODOWEJ UNII CHEMI I C Z Y S T E J I S T O S O W A N E J ш Londynie

P o s i e d z e n i e Zarządu (Bureau) Międzynarodowej U n i i C h e m i i C z y ­ste j i S t o s o w a n e j (International Union of Pure and Applied Che­mistry, w skrócie I U P A C ) , które odbyło się 10 i 11 k w i e t n i a br . , m i a i o d l a nas duże z n a c z e n i e z t e ­go względu, że brał w n i m udział p r z e d s t a w i c i e l P o l s k i — po r a z p i e r w s z y od 1946 г., gdy skończyła się k a d e n c j a p o p r z e d n i e g o n a s z e ­go p r z e d s t a w i c i e l a i w i c e p r e z e s a U n i i — pro f . W o j c i e c h a Swięto-s i a w s k i e g o . P o l s k a n i e była więc r e p r e z e n t o w a n a w e władzach U n i i w l a t a c h 1946 — 1957. D o p i e r o n a p o s i e d z e n i u R a d y U n i i w Paryżu w ub . r . w y b r a n o p r z e d s t a w i c i e l a P o l s k i — a u t o r a n in i e j s zego a r t y ­kułu (por. Problemy, n r 9 z u b . г., s i r . 614).

N a p o s i e d z e n i u Zarządu w L o n ­d y n i e obecn i b y l i cz łonkowie P r e ­z y d i u m (Executive Committee) w o s o b a c h : prezes U n i i — pro f . A . S t o l i ( S zwa j ca r i a ) , s e k r e t a r z ge­n e r a l n y — d r R. M o r f ( S z w a j c a ­r i a ) , h o n o r o w y s k a r b n i k — s i r C h a r l e s D o d d s (W. B r y t a n i a ) , w i ­ceprezes — pro f . R. D e l a b y ( F r a n ­cja) o r a z p r o f . В. A . Kazański ( Z S R R ) , pro f . W . K l e m m ( N R F ) , pro f . W . A . N o y e s j r ( S t any Z j e d ­noczone ) , a także następujący członkowie Zarządu: d a w n i p r e z e ­s i — pro f . H . R. K r u y t (Ho l and i a ) , pro f . A . T i s e l i u s (Szwecja ) , w i c e ­p r e z e s i — s i r H a r r y M e l v i l l e (W. B r y t a n i a ) , pro f . A . N a s i n i (Włochy) , a ponad t o i n n i cz łonkowie: pro f . G . C h a u d r o n (F ranc ja ) , pro f . M . L o r a - T a m a y o (H i s zpan ia ) , p ro f . S . M i z u s h i m a (Japon ia ) , pro f . T , U r ­bański (Po lska ) . N i e przybył na p o ­s i edzen i e p r z e d s t a w i c i e l B r a z y l i i — d r C . E . N a b u c o d e A r a n j o j r . Prócz tego b y l i o b e c n i p r z e w o d n i ­czący s ekcy j , którzy z urzędu są w i c e p r e z e s a m i U n i i i członkami Zarządu, a więc : przewodniczący s e k c j i f i z y k o - c h e m i c z n e j pro f . W . K u h n (S zwa j ca r i a ) i p o p r z e d n i przewodniczący tejże s e k c j i pro f . M . L o t o r t (F ranc ja ) , przewodniczą­cy s ekc j i n i e o r g a n i c z n e j d r E . W i -che r s (S tany Z jednoczone ) , p r z e ­wodniczący s ekc j i c h e m i i o r g a n i c z ­ne j pro f . P. E . V e r k a d e (Ho l and ia ) , przewodniczący s e k c j i - c h e m i i b i o ­l o g i c zne j pro f . J . M u r r a y L u c k (S t any Z jednoczone ) , przewodniczą­cy s ekc j i c h e m i i a n a l i t y c z n e j d r R . B e l c h e r (W. B r y t a n i a ) . W z a ­stępstwie przewodniczącego s e k c j i c h e m i i s t osowane j pro f . R. F a b r e ' a (F ranc ja ) sekcję tę reprezentował je j s e k r e t a r z d r J . H . B u s h i l l (W. B r y t a n i a ) . D o udziału w pos i ed ze ­n i a c h był z a p r o s z o n y d r H . W . T h o m p s o n ( O k s f o r d , W . B r y t a ­

n ia ) — przewodniczący k o m i s j i w y ­d a w n i c z e j U n i i .

O b r a d y toczyły się w s i e d z i b i e Royal Society. G o s p o d a r z e z r o b i l i ze swe j s t r o n y w s z y s t k o , żeby o b r a d y odbywały się moż l iw ie s p r a w n i e i a b y można było k o n t y ­nuować dyskusję „kuluarową" n a rożnych przyjęciach z o r g a n i z o w a ­n y c h p r z e z R o y a l Soc i e t y , L o n ­dyńskie T o w a r z y s t w o C h e m i c z n e 1 w i e l k i k o n c e r n I m p e r i a l C h e m i ­c a l I n d u s t r i e s .

Ożywioną dyskusję wywo ła ła k w e s t i a udziału poszczególnych k r a - • j ó w w Zarządzie i s e k c j a c h , t z w . „podział g e og ra f i c zny " . D a j e się zauważyć supremację Stanów Z j e d ­n o c z o n y c h , W i e l k i e j B r y t a n i i , F r a n ­c j i , N R F , H o l a n d i i , S z w e c j i i S z w a j ­c a r i i , n a niekorzyść s ze regu k r a ­j ów, w których rozwój c h e m i i u s p r a w i e d l i w i a a k t y w n i e j s z y i c h udział w p r a c a c h U n i i . D o krajÓ4V t a k i c h należy Z S R R i niektóre k r a j e d e m o k r a c j i l u d o w e j . J e d n o ­myślnie podkreślono, że w p r z y ­szłych w y b o r a c h n o w y c h członków Zarządu i członków różnych s e k c j i i k o m i s j i należy duży n a c i s k poło­żyć n a b a r d z i e j równomierny p o ­dział członków między poszczegól­ne k r a j e . J e s t to s p r a w a , którą w i n n y załatwić n a s w y c h najbliż­s z y c h z e b r a n i a c h w y b o r c z y c h : R a ­d a U n i i , s ekc j e i k o m i s j e (członków Zarządu, s ekcy j i k o m i s y j w y b i e r a się z reguły n a c z t e r y l a t a i w m i a ­rę kończenia się k a d e n c j i mogą być t y l k o r a z j e d e n w y b r a n i p o ­n o w n i e ; umożliwia to dość częstą zmianę składu poszczególnych d z i a ­łów U n i i ) . W przyszłości będą i s t ­niały t r z y k a t e g o r i e cz łonków: a) członkowie rzeczywiści (titular members), b) członkowie d o ­k o o p t o w a n i (associate members), с) p r z e d s t a w i c i e l e w y d e l e g o w a n i p r z e z różne k r a j e .

S z e r o k o o m a w i a n o również d z i a ­łalność wydawniczą U n i i . W y d a w ­n i c t w a U n i i — to s p r a w o z d a n i a k o n f e r e n c y j U n i i zwo ływanych co n a j m n i e j r a z n a d w a l a t a o ra z p u ­b l i k a c j e wynikające z działalności poszczególnych s e k c j i i k o m i s j i ,

•np . w y d a w a n i e p r a c różnych s y m ­pozjów n a u k o w y c h , wykładów z p o -stępów w i ed z y , j a k i e odbywają się z o k a z j i k o n f e r e n c y j U n i i . s p r a ­wozdań z p r a c n a d nomenklaturą chemiczną i t p . N a m a r g i n e s i e d y ­s k u s j i n a d działalnością w y d a w n i ­czą U n i i p r z e d s t a w i c i e l P o l s k i p o d ­kreślił ważność i s t n i e n i a między­n a r o d o w y c h c z a s o p i s m n a u k o w y c h . I s tn i e j e t a k i e c z a s o p i s m o z z a k r e ­s u c h e m i i o r g a n i c z n e j . J e s t to Te­trahedron w y d a w a n y p r ze z P e r g a -m o n P r e s s w L o n d y n i e (por. w t y m ­

że n r z e Problemów następną n o t a t ­kę ) . A u t o r o m krajów, którycn języiti są mało znane , umożl iwią one n i e t y i k o p u b l i k o w a n i e p r a c o r y g i ­n a l n y c h , a l e i d r u k o w a n i e przeg lą- ' d u własnych p r a c do t y chc zas o p u ­b l i k o w a n y c h właśnie w m n i e j z n a n y m języku. W t e n sposób sta je się możl iwe udostępnienie t y c h p r a c w języku a n g i e l s k i m a l b o n i e m i e c k i m l u b f r a n c u s k i m . Należałoby dążyć do tego, a b y przykład p o w s t a n i a Tetrahedronu r o z s z e r z ono n a i n n e działy c h e m i i .

Ożywioną dyskusję wywoła ł s t o ­s u n e k U n i i C h e m i c z n e j do b i o c h e ­m i i r e p r e z e n t o w a n e j aż w t r z e c h u n i a c h : 1. U n i i B i o c h e m i c z n e j ( IUB ) , 2. S e k c j i B i o c h e m i c z n e j U n i i C h e m i c z n e j . 3. S e k c j i C h e m i i B i o ­l o g i c zne j U n i i N a u k B i o l o g i c z n y c h ( I U B S ) . W c e l u uniknięcia d u b l o ­w a n i a p r a c t y c h o r g a n i z a c j i p o v o -łany jes t k c m i t e t k o o r d y n a c y j n y , u t w o r z o n y z p r z e d s t a w i c i e l i t r z e c h w s p o m n i a n y c h u n i i . Unię C h e ­miczną reprezentują: pro f . A . S t o l i , p ro f . J . M . L u c k i p ro f . P . B o u ­l a n g e r .

Następny ( X V I I ) . K o n g r e s C h e ­m i c z n y o r a z X X K o n f e r e n c j a U n i i odbędą się w M o n a c h i u m w e w r z e ­śniu 1959 r. K o n g r e s będzie po ­święcony c h e m i i n i e o r g a n i c z n e j , b i o c h e m i i i c h e m i i s t o sowane j .

Następujące t e m a t y będą się t y ­czyły c h e m i i n i e o r g a n i c z ­n e j :

I. Związki z wiązaniem C - m e -t a l ;

I I . C h e m i a wodorków; I I I . C h e m i a aktynowców i l a n t a -

nowców; I V . C h e m i a f l u o r u ;

V . Wyodrębnianie m e t a l i w y s o ­k i e j czystości;

V I . R o z p u s z c z a l n i k i p o d o b n e d o w o d y ;

V I I . Równowaga w g a z a c h ; V I I I . Półprzewodniki i związki m e -

taloidów; X I . Trzec iorzędowe t l e n k i

i s i a r c z k i . S y m p o z j u m b i o c h e m i c z n e

będzie m ia t o tematykę ograniczoną d o następujących zagadnień:

I. P i g m e n t y n a t u r a l n e i i c h b i o -geneza ;

I I . Działanie w i t a m i n i h o r m o ­nów r o z p u s z c z a l n y c h w o l e ­j a c h i tłuszczach.

Moż l iwe j es t też r o z s z e r z en i e p r o g r a m u o d w a i n n e z a g a d n i e n i a , których tytuły będą p o d a n e w o k r e s i e późniejszym.

W z a k r e s i e S y m p o z j u m c h e m i i s t o s o w a n e j p r z e w i d z i a n e są następujące t r z y z a g a d n i e n i a :

I. Przerób i w y z y s k a n i e o d p a d ­ków b i o l o g i c z n y c h i p r z e m y ­słowych:

I I . Środki do w a l k i ze s z k o d n i ­k a m i roślin: odporność róż­n y c h organizmów w o b e c t y c h środków, określenie pozostało­ści i t o k s y k o l o g i a t y c h środ­ków ;

463

I I I . R e a k c j e p o d " w y s o k i m i ciśnie­n i a m i i w w y s o k i c h t e m p e r a ­t u r a c h .

N a c ze l e K o m i t e t u O r g a n i z a c y j ­nego K o n g r e s u s to i pro£. E g o n W i -b e r g — r e k t o r U n i w e r s y t e t u w M o ­n a c h i u m . K o m i t e t m a pełną s w o ­bodę, w s p r a w a c h o r g a n i z a c y j n y c n , z a p r a s z a n i u prelegentów do wyg ł a ­s z a n i a odczytów p l e n a r n y c h (będzie i c h os iem) o r a z s e k c y j n y c h , k tó ­r y c h będzie około d w u n a s t u .

Duże ożywien ie wywo ła ł p r o p o ­

n o w a n y p r z e z Międzynarodową O r ­ganizację Normalizacyjną ( ISO) n o w y układ j ednos tek . Z a m i a s t d o t y c h c z a s o w e g o s y s t e m u C G S , p r o p o n o w a n y j es t układ M K S A , t j . m e t r — k i l o g r a m — s e k u n d a — a m p e r . Większość członków Zarzą­d u wypowiadała zastrzeżenia c o d o celowości t ak i e j z m i a n y . S p r a ­w ę p r z e k a z a n o przewodniczącym w s z y s t k i c h s e k c j i i k o m i s j i z p r o ­śbą, a b y z e b r a l i o p i n i e o ra z p o r o ­z u m i e l i się i w miarę możności u z g o d n i l i pogląd z Unią Fizyczną

( IUP ) o r a z Międzynarodowym B i u ­r e m M i a r i W a g w Sèvres.

D e l e g a t p o l s k i w i m i e n i u P o l ­s k i e g o T o w a r z y s t w a C h e m i c z n e g o wyraz i ł życzenie, b y U n i a przyjęła p a t r o n a t n a d Ogólnopolskim Z j a ­z d e m Chemików, który odbędzie się w W a r s z a w i e w l i p c u przyszłe­go r o k u (por. p o p r z e d n i n r Proble­mów, s t r . 392) z o k a z j i 4 0 - l e c i a P T C h .

Prof, dr T A D E U S Z U R B A Ń S K I członek rzecz. P . A . N .

eeoesoesssoeessossssseeessscssseso

MIĘDZYNARODOWE CZASOPISMO C H E M I C Z N E

N i e d a w n o zaczęło się ukazywać w y d a w a n e w L o n d y n i e c z a s o p i s m o c h e m i c z n e o zupełnie n o w y m c h a ­r a k t e r z e . K w a r t a l n i k t en pt. T e " trahedron j est p i s m e m międzyna­r o d o w y m , zawierającym p u b l i k a c i e o r y g i n a l n e ze w s z y s t k i c h d z i e d z i n c h e m i i o r g a n i c z n e j w języku a n ­g i e l s k i m , f r a n c u s k i m l u b n i e m i e c ­k i m (por. w tymże nr ze a r t . p ro f . Urbańskiego n a s t r . 463). S z c z ego l -

9 m a j a b r . odbyło się w W a r s z a ­w i e w Pałacu S t a s z i c a pod p r z e ­w o d n i c t w e m prezesa P. A . N . , pro f , d r a T a d e u s z a Kotarbińskiego z g r o ­m a d z e n i e ogólne A k a d e m i i .

P o z a g a j e n i u o b r a d p r ze z p r e z e ­sa r e f e ra t z a s a d n i c z y pt. Polska Akademia Nauk a aktualne wa­runki rozwoju nauki w Polsce w y ­głosił s e k r e t a r z n a u k o w y A k a d e ­m i i — pro f , d r H e n r y k Jabłoński. N a p o d s t a w i e w s z e c h s t r o n n e j a n a ­l i z y s y t u a c j i o r g a n i z a c y j n e j i s t a ­n u p r a c n a u k o w y c h placówek A k a ­d e m i i w poszczególnych d z i e d z i n a c h n a u k i pro f . Jabłoński omówił rolę P . A . N . w r o z w o j u całokształtu ży­c i a n a u k o w e g o w Po l s ce . I l u s t r u ­jąc l i c z n y m i przykładami poważ ­n y c h osiągnięć placówek n a u k o ­w y c h A k a d e m i i , szczególnie z d z i e ­d z i n y n a u k ścisłych i s t o s o w a n y c h , pro f . Jabłoński wskazał n a z n a c z ­n y udział P. A . N . w rozwiązywa­n i u p r o b l e m a t y k i gospodarcze j k r a ­j u , n p . działalność K o m i t e t u E l e k ­t r y f i k a c j i P o l s k i w p r a c a c h n a d p e r s p e k t y w i c z n y m p l a n e m e l e k ­t r y f i k a c j i P o l s k i , działalność po­wołanego w r. 1957 Międzywydz ia ­łowego K o m i t e t u Zagadnień G o ­s p o d a r c z y c h i t d . W y r a z e m udziału P A . N w p r a c a c h n a d w y t y c z a ­n i e m k i e r u n k u r o z w o j o w e g o gospo­d a r k i n a r o d o w e j jest współpraca z Komisją P l a n o w a n i a G o s p o d a r ­czego p r z y R a d z i e Ministrów, z R a ­dą Ekonomiczną i Radą do S p r a w T e c h n i k i . N a szczególną uwagę —

n y c h a r a k t e r n o w e g o c z a s o p i s m a po l ega poza t y m n a z a m i e s z c z a n i u w y b i t n i e j s z y c h p r a c , które u k a z a ­ły się już w i n n y c h miniej r o z ­p o w s z e c h n i o n y c h poza d a n y m k r a ­j e m językach, t a k i c h j ak r o s y j s k i , p o l s k i , węgierski, chiński c zy j a ­poński. Dzięki udostępnieniu t y c h p r a c s z e r o k i m r z e s z o m p r a c o w n i ­ków n a u k o w y c h na całym świecie, p i s m o to o d d a n iewątp l iw ie w i e l -

j a k wskazał pro f . Jabłoński — z a ­sługuje z a i n i c j o w a n a p r ze z Komis ję P l a n o w a n i a G o s p o d a r c z e g o współ ­p r a c a n a d p r o j e k t e m p e r s p e k t y ­w i c z n e g o p l a n u r o z w o j u gospodar ­k i n a r o d o w e j . Dużo u w a g i poświę­cił r e f e r a t s e k r e t a r z a n a u k o w e g o A k a d e m i i s p r a w i e k o o r d y n a c j i b a ­dań n a u k o w y c h w s k a l i ogólnokra­j owe j o ra z s p r a w i e p o l i t y k i n a u k o ­we j obejmującej w s z y s t k i e ośrod­k i p r a c y b a d a w c z e j .

W d y s k u s j i n a d r e f e r a t e m u c z e s t ­n i c z y l i członkowie A k a d e m i i , r e ­prezentujący różne d z i e d z i n y n a u ­k i : p r o f e s o r ow i e M . Michałowicz, W . O l s z a k , Wł. Sza f e r , J . Miodoń­s k i , W . Świętoslawski. Wł. A n t o ­n i e w i c z , E . Lipiński, W . I w a n o w ­s k a , W . G o e t e l , I. Małecki, M . C z a ­j a i T . Urbański. C e n t r a l n y m i z a ­g a d n i e n i a m i d y s k u s j i były s p r a w y dotyczące k i e r u n k u da l s ze j działal­ności A k a d e m i i , i n t e n s y w n e g o udziału jej placówek w n a u k o w y m rozwiązywaniu k l u c z o w e j p r o b l e ­m a t y k i dotyczącej g o s p o d a r k i i k u l ­t u r y k r a j u o r a z r o l i P . A . N . w k o ­o r d y n a c j i p r a c n a u k o w y c h w s k a l i ogólnokrajowej .

Z g r o m a d z e n i e ogólne dokonało w y b o r u następujących n o w v c h członków r z e c z y w i s t y c h i członków korespondentów A k a d e m i i . N a członków r z e c z y w i s t y c h z o s t a l i w y ­b r a n i p r o f e s o r o w i e : R o m a n I n g a r ­den ( f i lozof ia ) , J a n S t a c h (zoologia) i J a n O l b r y c h t ( m e d y c y n a sadowa ) . N o w y m i członkami k o r e s p o n d e n t a -

k i e usługi międzynarodowej wspó ł ­p r a c y n a u k o w e j n a p o l u c h e m i i o r ­gan i c zne j .

W s k i a d hono rowe j r a d y r e d a k ­cy jne j wchodzą w y b i t n i o r g a n i c y z w s z y s t k i c h krajów. P r z e w o d n i ­czącym jest slynińy uc zony a n g i e l ­s k i , l a u r e a t n a g r o d y N o b l a — S i r R o b e r t R o b i n s o n , w y b i t n y b a d a c z alkaloidów.

P r z e d s t a w i c i e l e m P o l s k i w r a d z i e jest prof , d r O s m a n A c h m a t o w i c z — również b a d a c z alkaloidów.

Kand. H A L I N A W R O B L O W A

m i z o s t a l i p r o f e s o r o w i e : M i e c z y ­sław B r a h m e r ( r o m a n i s t y k a i h i ­s t o r i a k u l t u r y romańskiej ) , M a u r y ­cy Jaroszyński (prawo) , Michał K a -l e c k i ( ekonomia ) , K a z i m i e r z P i w a r -s k i (h is tor ia ) , J a n S a f a r e w i c z ( ję­z y k o z n a w s t w o ) , A u g u s t D e h n e l (zo­o log ia ) , Wac ław G a j e w s k i ( b o t a n i ­ka ) , A l f o n s K r a u s e ( chemia n i e o r ­gan i c zna ) , E d w a r d M a r c z e w s k i ( m a t e m a t y k a ) , J a n W e y s s e n h o f f ( f i ­z yka ) , Michał L u n c ( m e c h a n i k a c i e c zy i gazów) , F r a n c i s z e k M i s z t a l ( k o n s t r u k c j a samolotów), Z b i g n i e w Wasiutyński ( b u d o w a mostów) , Stanisław Вас (me l i o rac j e w o d n e i me t e o r o l o g i a r o ln i c za ) , M a r i a n Górski ( g l eboznawstwo ) , M a r i a n N u n b e r g ( o chrona lasów i e n t o m o ­l o g i a leśna), H u g o K o w a r z y k ( pa ­to l og i a ogólna i doświadczalna w medycyn i e ) . Z g r o m a d z e n i e ogólne wybra ło ponad t o następujących członków korespondentów n a człon­ków r z e c z y w i s t y c h : p r o f e s o r o w i e Stanisław A r n o l d i T a d e u s z M a n ­t eu f f e l (h is tor ia ) , Stanisław Ś l iw iń­s k i i J a n W a s i l k o w s k i (prawo) , J e ­r z y S u s z k o ( chemia o r gan i c zna ) , T a d e u s z Ważewski ( m a t e m a t y k a ) , I g n a c y Małecki ( e l e k t r o a k u s t y k a ) , B o h d a n P n i e w s k i ( a r c h i t e k t u r a ) , J a n Z a c h w a t o w i c z ( a r c h i t e k t u r a i k o n s e r w a c j a zabytków) , L a u r a K a u f m a n ( g ene tyka e k s p e r y m e n ­ta lna ) . A r k a d i u s z M u s i e r o w i c z (gle­b o z n a w s t w o i c h e m i a r o lna ) , J a ­d w i g a Ziemięcka ( m i k r o b i o l o g i a r o ln i c za ) , W i t o l d Z a w a d o w s k i ( r en t ­geno log ia ) .

Mgr P A W E Ł N O W O D W O R S K I

Z G R O M A D Z E N I E OGÓLNE P. A. N.

464