CzynnośCi higieniCzne i opiekuńCze - edicon.pl · 53 Higiena otoczenia chorego 54 ... 286...

CzynnośCi higieniCzne pielęgnaCyjne i opiekuńCze

Imię

Nazwisko

E-mail

Telefon

książka należy do

CzynnośCi higieniCzne pielęgnaCyjne i opiekuńCze

Autorzy

RedaktoR pRowadzący

opRacowanie Redakcyjne

Recenzent

pRojekt okładki

opRacowanie gRaficzne, skład i łamanie,

pRzygotowanie do dRuku

wydawnictwo

isBn

zdjęcia

dRuk i opRawa

Agnieszka Rychlik, Iwona Pawluczuk

Monika Nowicka

Magdalena Otlewska (www.bezbledu.pl)

Magdalena Skrzydlewska

978-83-943650-8-0

Michał Mularczyk oraz Fotolia®

Centrum Rozwoju Edukacji EDICON sp. z o. o.ul. Kościuszki 5761 ‒ 891 PoznańWydanie I

CGS Drukarniaul. Towarowa 362-090 Mrowinowww.cgs.pl

Materiały edukacyjne obejmują zagadnienia zawarte w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 lutego 2012 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia w zawodach (Dz.U. 2012 poz. 184).

UKRYTY WYMIARKrzysztof [email protected]

Zbigniew Andrzejewski

11 Planowanie,organizowanieirealizowaniedziałańopiekuńczych11 Ocenastanubiopsychospołecznegopacjenta11 Metodygromadzeniadanych13 Pomiartemperaturyciała19 Pomiartętna22 Pomiarciśnieniatętniczego27 Pomiaroddechu29 Pomiarwzrostu30 Pomiarmasyciała32 Wykreślanietemperaturyi tętnanakarciegorączkowej32 Ocenastanubiologicznego32 Ocenastanupsychicznego35 Ocenastanuspołecznego35 Ogólnezasadywykonywaniazabiegów35 Zasadyergonomii,bezpieczeństwai higienypracy37 Zasadysanitarno-epidemiologiczne42 Zasadyetykizawodowej

43 Etapywykonaniazabiegu43 Czynnościwstępne–przygotowawcze43 Przygotowaniesięopiekunamedycznego43 Wykonaniehigienicznegomyciai dezynfekcjirąktechnikąAyliffe’a48 Przygotowaniesprzętu,otoczenia48 Przygotowaniepacjentai jegootoczenia48 Czynnościwłaściwe–wykonaniezabieguzgodniez algorytmem49 Czynnościkońcowe–porządkowe50 Udokumentowaniei ocenapodjętychdziałań

51 Pytaniakontrolne

spis treśCispis treśCi

53 Sposobyzaspokajaniapotrzebpacjenta53 Zaspokajaniepotrzebyczystości53 Higienaotoczeniachorego54 Ścieleniełóżkapustego62 Ścieleniełóżkaz chorym68 Zmianabieliznyosobistej73 Zmianabieliznypościelowej86 Przygotowaniełóżkanaprzyjęciechorego88 Myciei dezynfekcjastolikówi łóżek89 Higienaciałachorego89 Myciechoregoniesamodzielnegow łóżku–toaletacałegociała105 Kąpielchoregow wannie107 Kąpielchoregopodprysznicem107 Kąpielpacjentanałóżkukąpielowym108 Kąpiellecznicza110 Myciegłowychoremuleżącemu112 Myciegłowyprzyużyciumiskipneumatycznej116 Myciegłowyw pozycjiwysokiejprzyużyciustolika„przyjaciel”117 Założenieczepcaprzeciwwszawicy122 Goleniezarostutwarzychoregoniesamodzielnego125 Toaletajamyustnej126 Toaletau osobyz pełnąlubczęściowąwydolnościąsamoobsługową128 Toaletajamyustneju ciężkochorego131 Toaletajamyustneju choregonieprzytomnego

132 Zaspokajaniepotrzebyodżywiania132 Karmieniei pojeniedoustnechoregoniesamodzielnego134 Karmieniechoregoprzezzgłębnik

139 Zaspokajaniepotrzebywydalania139 Podawaniebasenuikaczki146 Zmianapieluchomajtekiwkładekurologicznych152 Zmianawkładekurologicznychiwkładekanatomicznych153 Opróżnianieizmianaworkanamocz154 Opróżnianieworkanamocz156 Wymianaworkanamocz160 Cewnikiiworkistomijne160 PielęgnacjacewnikaFoleya161 Wymianacewnikazewnętrznego(uridomu)164 Wymianaworkastomijnego171 Opróżnianieworkastomijnego172 Dobowazbiórkamoczuibilanspłynów172 Dobowazbiórkamoczu173 Bilanspłynów

174 Zaspokajaniepotrzebyruchuiwypoczynku174 Sposobyułożeniachoregowzależnościodstanuzdrowia177 Układaniechoregowłóżkuzzastosowaniemudogodnień177 Rodzajeudogodnień177 Najczęściejużywaneudogodnienia180 Pozycjeleżące180 Pozycjależącanawznak–funkcjonalna(neutralna,płaska)184 Pozycjależącanawznakzuniesionymtułowiempodkątem30°185 Pozycjesiedzące186 Pozycjasiedzącawysoka,tzw.Fowlera189 Pozycjapółsiedzącasemi-Fowlera189 Ułożeniechoregowpozycjisiedzącejzpochyleniem191 Pozycjawysokazopuszczonymikończynamidolnymi192 Pozycjenaboku192 Ułożenienabokuzdrowym195 Ułożenienabokuchorym198 Ułożeniechoregowpozycjibocznejustalonej(bezpiecznej)200 Pozycjanabrzuchu203 Pozycjespecjalne203 PozycjaTrendelenburga–niskieułożeniegłowy203 Pozycjaanty-Trendelenburga–niskieułożeniekończyndolnych204 Sposobyprzemieszczaniachoregoniesamodzielnegowłóżku206 Technikaodwracaniachoregonabokiprzezjednąosobę208 Technikaodwracaniachoregonabokiprzezdwieosobyzapomocąpodkładu209 Technikaprzemieszczaniachoregonabrzegłóżka210 Technikaprzemieszczaniachoregowgóręłóżkaprzezjednąosobę211 Technikaprzemieszczaniachoregowgóręłóżkaprzezdwieosoby213 Pionizacja216 Asekuracja218 Technikasadzaniachoregonawózkuinwalidzkim220 Zabezpieczeniechoregoprzedwypadnięciemzłóżka220 Wykonywaniećwiczeńbiernych222 Technikawykonywaniaćwiczeńbiernych225 Zapewnieniechoremuwarunkówdosnuiwypoczynku225 Biernaformawypoczynku227 Czynnaformawypoczynku

228 Zaspokajaniepotrzebyoddychania228 Ćwiczeniaoddechowe231 Nacieranieioklepywaniepleców234 Metodyułatwiająceoddychanie234 Tlenoterapia234 Ułożeniechoregoizapewnienieodpowiedniegomikroklimatu

235 Pytaniakontrolne

237 Działaniaopiekuńcze237 Zabiegiprzeciwzapalne238 Zabiegizużyciemzimna239 Okładzimnywysychający241 Okładchłodzącyzmienny–zimnowilgotne242 Worekzlodemiżelechłodzące243 Zabiegizużyciemciepła244 Kompresrozgrzewającywysychający247 Termoforiżelerozgrzewające–ciepłosuche249 Bańkilekarskie

254 Podstawybandażowania255 Bandażowaniekończynygórnej255 Technikabandażowaniadłoni258 Technikabandażowaniaprzedramienia259 Technikabandażowaniastawułokciowego261 Zakładaniechustytrójkątnejnakończynęgórną263 Bandażowaniekończynydolnej263 Technikabandażowaniastawuskokowego265 Technikabandażowaniapodudzia266 Technikabandażowaniastawukolanowego268 Bandażowaniegłowy268 Technikabandażowaniagłowy270 Bandażowanieucha

273 Profilaktykapowikłańwynikającychzdługotrwałegounieruchomienia273 Powikłaniazestronyukładukrążeniaisposobyzapobiegania274 Zakrzepowezapalenieżył278 Powikłaniazestronyukładuoddechowegoisposobyzapobiegania278 Zapaleniepłuc280 Powikłaniazestronynarząduruchuisposobyzapobiegania280 Atrofiamięśni280 Przykurcze281 Osteoporoza283 Powikłaniazestronyukładunerwowegoisposobyzapobiegania283 Zaburzeniaczucia283 Labilnośćemocjonalna285 Depresja

286 Powikłaniazestronyukładupokarmowegoimoczowegoisposobyzapobiegania

286 Wprowadzenie287 Zaparcia

292 Zakażeniadrógmoczowych294 Nietrzymaniemoczu(inkontynencja)296 Zatrzymaniemoczu298 Częstomocz299 Powikłaniazestronyskóryisposobyzapobiegania299 Odleżyny306 Odparzenia309 Rozpoznawanieproblemówipotrzebpacjentanapodstawie

studiumprzypadku310 Opisprzypadku312 Planowanie,organizowanieirealizowaniedziałańopiekuna

medycznegonapodstawieopisuprzypadku312 Opisprzypadku1314 Opisprzypadku2316 Aktywizacjapacjenta318 Aktywizacjafizyczna326 Aktywizacjapsychiczna331 Aktywizacjaspołeczna

332 Udziałopiekunamedycznegowfarmakoterapii335 Pytaniakontrolne337 Załącznik1–Wzórkartygorączkowej338 Załącznik2–WzórskaliBarthel339 Załącznik3–WzórskaliKatza(ADL)340 Załącznik4–Wzórarkuszagromadzeniadanychochorymorazplanowania

działańopiekuńczopielęgnacyjnychdlaopiekunamedycznego342 Załącznik5–Gimnastykaporanna344 Załącznik6–PiramidaMaslowa345 Załącznik7–Planowanieirealizacjadziałańopiekuńczych(kartapracy)346 Załącznik8–Treningsamoobsługidlapacjenta(chorego)poudarzemózgu

zporażeniem(niedowładem)połowiczym348 Załącznik9–Zastosowanietechnikmuzycznychwterapiizajęciowej352 Załącznik10–Bawmysięrazem.Scenariuszzajęćaktywizującychdlaseniorów

Książka powstała z myślą o kształceniu praktycznym przyszłych opie-kunów medycznych i o przygotowaniu ich do wykonywania zawodu. Punktem wyjścia do jej opracowania była analiza podstawy programowej i programu nauczania dla kwalifikacji Z.4. Świadczenie usług opiekuń-czych osobie chorej i niesamodzielnej.

Idee przyświecające Autorkom to korelacja międzyprzedmiotowa i wy-korzystanie wiedzy teoretycznej w praktyce, a także zebranie w jednym miejscu informacji (zwłaszcza o algorytmach dla poszczególnych czyn-ności) dotąd rozproszonych po wielu źródłach. Autorki starały się, aby książka jak najlepiej odzwierciedlała ich wiedzę i doświadczenie zdobyte w trakcie wieloletniej praktyki zawodowej (zarówno pielęgniarskiej, jak i nauczycielskiej) i aby spełniała wymogi podstawy programowej.

Procedury i algorytmy wykonywania zabiegów opisano zgodnie z wy-maganiami egzaminu zawodowego, mogą więc być przydatne zarówno słuchaczom, jak i nauczycielom. Zdjęcia ilustrujące wybrane etapy poszczególnych zabiegów i czynności zostały wykonane w pracowni opiekuna medycznego i z pewnością pomogą uczniom w opanowaniu umiejętności.

Układ tematyczny książki może być planem pracy nauczyciela.

Atutem wyróżniającym tę publikację jest rozdział dotyczący aktywiza-cji podopiecznych. Opiekun medyczny oprócz wykonywania zabiegów higienicznych, pielęgnacyjnych i opiekuńczych organizuje czas wolny pacjentom. Ważne, aby podopieczni wykorzystali swój czas w sposób celowy, racjonalny i z korzyścią dla siebie.

Mimo że jest jedna podstawa programowa do nauczania zawodu opiekuna medycznego, to nie wszystkie zadania opiekunów i wymagania wobec nich (również na egzaminie zawodowym) są jednakowe we wszystkich placówkach. Dlatego w książce jest sporo miejsca na notatki rozszerza-jące czy doprecyzowujące niektóre zagadnienia. Wierzymy, że dzięki

od autorekod autorek

bezcennej pracy nauczycieli przekazujących słuchaczom wiele dodat-kowych informacji wiedza adeptów będzie szeroka – książka nie zastąpi nauczyciela.

Liczymy na to, że publikacja okaże się znaczącą pomocą zarówno w prowa-dzeniu zajęć, jak i w samodzielnej nauce czy utrwalaniu wiedzy, a także że będzie cennym materiałem powtórkowym przed egzaminem zawodowym.

Wszelkie uwagi na temat książki będą niezwykle istotne, dlatego zachę-camy do przesyłania ich na adres mailowy podany na odwrocie.

Agnieszka Rychlik

Iwona Pawluczuk

11

planoWanie, organizoWanie i realizoWanie działań opiekuńCzyCh

OcenastanubiopsychospołecznegopacjentaPodmiotem pracy opiekuna medycznego są: pacjent (np. w domu pomocy społecznej) i osoby dla niego znaczące (np. w środowisku domowym). Z tego powodu zakres danych, na których podstawie opiekun opracowuje swój plan opieki, jest zróżnicowany. W szpitalu najbardziej przydatne są dane medyczne: choroba podstawowa, choroby współistniejące, nie-pełnosprawność, aktualne dolegliwości psychosomatyczne. W domu pacjenta oprócz wyżej wymienionych informacji potrzebna jest jeszcze znajomość rodziny, jej wydolność opiekuńcza (kto opiekuje się pacjen-tem, jaką ma wiedzę, umiejętności i możliwości, np. fi nansowe, czasowe, miejscowe), sytuacja fi nansowa i mieszkaniowa (np. czy pacjenta stać na wykupienie recepty).

metody gRomadzenia danych

Gromadzenie informacji o podopiecznym i ocena jego stanu to podsta-wowe czynności związane z planowaniem i realizacją działań zawodowych opiekuna medycznego.

Ponieważ planowanie opieki jest procesem dynamicznym (zmienia się wraz ze zmianą stanu pacjenta), opiekun korzysta z różnych metod pozy-skiwania danych oraz dostosowuje swoje działania do aktualnej sytuacji. Niektóre czynności wykonuje się jako wstępne, a inne – na bieżąco, dla-tego mówi się np. o obserwacji wstępnej, bieżącej i końcowej.

Podstawą planowania jakichkolwiek działań jest rozpoznanie problemów i potrzeb pacjenta. Aby rozpoznać potrzeby w zakresie opieki, opiekun medyczny gromadzi dane na podstawie:

• przeprowadzanego wywiadu,• dokonywanych obserwacji i pomiarów,• analizy dokumentacji.

planoWanie, organizoWanie i realizoWanie działań opiekuńCzyCh

12

CzynnośCi higieniCzne, pielęgnaCyjne i opiekuńCze

Należy pamiętać o przestrzeganiu zasady zachowania tajemnicy pozyska-nych danych oraz o udokumentowaniu ich w takiej formie, jaką przyjęto w danej placówce leczniczej lub opiekuńczej.

Wywiad

To rozmowa ukierunkowana na zebranie informacji o podmiocie opieki (pacjencie, jego rodzinie). Metoda ta jest uniwersalnym sposobem gro-madzenia danych, które mogą pochodzić od pacjenta lub innych osób, np. osobiście opiekujących się nim; nie zawsze podopieczny jest wia-rygodnym źródłem wiadomości (np. osoby z zespołami otępiennymi). Wywiad zbierają wszyscy członkowie zespołu terapeutycznego: lekarz, pielęgniarka, fizjoterapeuta, dietetyk i terapeuta zajęciowy. Opiekun medyczny powinien nawiązać kontakt z chorym i zebrać informacje potrzebne do opracowania planu opieki i zadać pytania o samopoczu-cie, nawyki higieniczne, przyzwyczajenia, stopień samoobsługi, rodzaj sprzętu pomocniczego itp.

Obserwacja

Niezwykle cenna metoda gromadzenia informacji o chorym ze spostrze-żeń zmysłowych, najczęściej zmysłem wzroku. Polega na „używaniu” zmysłu wzroku i analizie spostrzeżeń. Obserwuje się zachowanie, wy-gląd, relacje społeczne, rodzinne itp., co pozwala na bieżącą ocenę stanu chorego. Dzięki wnikliwemu obserwowaniu objawów można podjąć na-tychmiastowe działania, np. udzielić pomocy w stanach zagrożenia życia.

Analizadokumentacji

Dostarcza informacji przede wszystkim o jednostce chorobowej pacjenta, przebiegu leczenia czy wykonanych badaniach. Opiekun medyczny ko-rzysta z dokumentacji medycznej (np. historii choroby, karty wypisowej ze szpitala), dokumentów pracowników socjalnych (np. wywiadu w miejscu zamieszkania) i innych, istotnych dla procesu opieki. Analiza dokumen-tacji pozwala na określenie tożsamości pacjenta, miejsca zamieszkania (np. pacjent bezdomny), struktury rodziny oraz uzyskanie informacji o chorobie podstawowej i chorobach współistniejących. Opiekun opiera się nie tylko na istniejącej już dokumentacji, ale również tej uzupełnianej przez niego i innych opiekunów, np. karcie pielęgnacji chorego, karcie gorączkowej i innych typowych dla danego oddziału czy placówki waż-nych źródeł informacji.

13

Planowanie, organizowanie i realizowanie działań oPiekuńczych

Wykonaniepomiarów

Wykonanie pomiarów podstawowych parametrów życiowych pozwala na ocenę stanu biologicznego pacjenta i wchodzi w zakres obowiązków opiekuna medycznego. Pomiarów dokonuje się zawsze przy przyjęciu chorego na oddział (oraz przy przyjęciu pod opiekę przez opiekuna w domu pomocy społecznej czy w opiece środowiskowej), a następnie w zależności od potrzeb także w trakcie pobytu podopiecznego w pla-cówce. Opiekun medyczny wykonuje pomiary: temperatury ciała, tętna, ciśnienia tętniczego, oddechów, masy ciała i wzrostu.

Pomiartemperaturyciała

Mierzenie temperatury ciała jest to określanie ciepłoty ciała człowieka za pomocą skali termometru.

Pomiaru temperatury ciała dokonuje się 2 razy dziennie: rano między 6.00 a 8.00 (zwyczajowo w warunkach szpitalnych) i wieczorem między 16.00 a 18.00. Taka metoda jest związana z dobowym biorytmem czło-wieka, ponieważ fizjologicznie w ciągu doby zmienia się temperatura ciała. W razie podejrzenia wzrostu lub znacznego spadku temperatury pomiary należy wykonywać częściej. Temperaturę ciała mierzy się meto-dami zewnętrznymi (pod pachą, w pachwinie, z czoła) lub wewnętrznymi (w odbycie, w pochwie, w ustach, w przewodzie słuchowym zewnętrznym). Do pomiarów używa się termometrów elektronicznych, bezdotykowych lub z zawartością cieczy pomiarowej. Przy pomiarach w uchu, ustach, pochwie i odbycie należy używać jednorazowych nakładek lub indywi-dualnych termometrów.

WskazóWka dla proWadzącego nauczyciela

Nauczycieleprowadzącyuczątechnikposzczególnychpomiarów,nazaliczeniusłuchaczwykonujezleconedziałania.Kolejnośćniejestistotna,oprócztej,żenajpierwmierzymytętno,potemciśnienietętnicze,kolejnepomiary–oddech,temperatura–dowolnie.

14


Celezabiegu

Pomiaru temperatury dokonuje się dla ustalenia wysokości aktualnej cie-płoty ciała i stwierdzenia ewentualnych zaburzeń termoregulacji.

Materiałyi środki

Do wykonania zadania będą potrzebne:• termometr,• miska nerkowata,• środki ochrony osobistej (fartuch foliowy i rękawiczki jednorazowe),• waciki, ręcznik papierowy lub lignina,• środek do dezynfekcji sprzętu, np. 70% alkohol izopropylowy,• taca zabiegowa,• jeśli pomiar ma być wykonany w odbycie, dodatkowo – wazelina,

lignina lub ręcznik papierowy,• pawaran.

Zasady

W trakcie zabiegu należy przestrzegać następujących zasad:

• bezpieczeństwa – nie należy zostawiać pacjenta samego podczas pomiaru (dotyczy to zwłaszcza pacjentów pobudzonych psychoruchowo),

• sprawdzenia stanu technicznego termometru przed pomiarem,• użycia termometru dla jednego pacjenta – termometr musi być

czysty i odkażony,• prawidłowego czasu pomiaru (należy sprawdzić zlecenie lekarskie).

Algorytm‒kolejnośćwykonywaniaczynności

1. Oceń stan pacjenta i dokonaj wyboru miejsca pomiaru, zgodnie ze zleceniem lekarza lub pielęgniarki (w zależności od stanu pa-cjenta i używanego termometru opiekun sam może wyznaczyć miejsce pomiaru).

2. Zapytaj chorego o zgodę na wykonanie pomiaru temperatury.

3. Wykonaj czynności przygotowawcze: na tacy zgromadź materiały i sprzęt oraz umyj higienicznie ręce.

15


4. Sprawdź stan techniczny termometru (strzepnij lub wyzeruj miernik).

5. Podejdź do łóżka chorego.

6. Zamknij okno i zasłoń łóżko parawanem.

7. Załóż fartuch i rękawiczki.

8. Zapewnij choremu wygodną pozycję siedzącą lub leżącą. Przy po-miarze w odbycie chory leży na boku z lekko ugiętymi kończynami w stawach biodrowych i kolanowych.

9. Odsłoń miejsce pomiaru.

10. Osusz pachę wacikami.

11. Podłóż termometr.

Zdj.1.Pomiartemperaturytermometremelektronicznympodpachą

16


12. Odczekaj czas pomiaru (w zależności od rodzaju termometru i miejsca pomiaru).

13. Odłóż termometr do miski nerkowatej.

14. Przykryj chorego i zapytaj go o samopoczucie.

15. Odsłoń parawan i otwórz okno.

16. Wykonaj czynności końcowe.

Metody

Doustna

Umieśćtermometrpodjęzykiemchorego,takaby sensortermometrumiałdobrykontaktz powierzchnią języka.Poprośchorego,żebyzamknąłustai oddychałprzeznos.Przedpomiarempacjentpowinienpowstrzymaćsięodjedzeniai picia.

DooDbytnicza

Jesttonajbardziejwiarygodnametoda,dlategoszczególniezalecanado wy-konaniau małychdzieci.Ostrożniewsuńnatłuszczonąwazelinąkońcówkętermometrunagłębokość2 centymetróww otwórodbytniczy.

Pod Pachą

Osuszpachęręcznikiempapierowymlubligniną.Włóżtermometrpodpa-chę,takaby końcówkaznajdowałasięw środkudołupachowego.Przywiedźramiędo tułowia.

termometr elektroniczny

Włóżkońcówkętermometru,włącztermometr.Zaczekajnasygnałkońcapo-miarui odczytajwynik.

TermomeTr elekTroniczny na Podczerwień

Przyłóżdo czołalubskroni,włącz,poczekajnasygnałkońcapomiaru.

termometr Douszny

Nałóżjednorazowąnakładkęnakońcówkę,włóżtermometrdo przewodusłu-chowegozewnętrznego(lekkopociągnijmałżowinęusznąkutyłowi),włącz.Posygnale końcapomiaruodczytajwynik.

17


17. Zdejmij rękawiczki (po dezynfekcji narzędzi).

18. Udokumentuj wynik pomiaru – zaznacz go na karcie gorączkowej lub w innej dokumentacji.

19. Nieprawidłowy wynik pomiaru zgłoś pielęgniarce.

Zdj.2.Wykreślonywynikpomiarutemperaturynakarciegorączkowej

Materiałjednorazowy,tzn.nakładkętermometru,ręcznikpapierowy,jedno-razowąmiskęnerkowatą,wrzućdo pojemnikanaodpadymedyczneskażone–czerwonego.

Termometrelektroniczny–umyjkońcówkępodbieżącąwodą(zwłaszczagdypomiarbyłwewnątrzciała),zdezynfekuj,wytrzyjręcznikiempapierowym,jednorazowąnakładkęwyrzuć,a powierzchniętermometruprzetrzyjpłynemdezynfekcyjnym.

Osuszonytermometrodłóżdo szafy.

Termometryszklane(wypełnionertęcią)zostaływycofanezużycia.


312

3Planowanie,organizowanieirealizowaniedziałańopiekunamedycznegonapodstawieopisuprzypadku

Planowanie i realizacja działań podlega pewnym prawom i zasadom. Podstawą planu opieki nad chorym powinny być prawidłowo rozpoznane potrzeby i problemy pacjenta. Opiekun medyczny planuje i realizuje dzia-łania mające na celu zaspokajanie potrzeb pacjenta, diagnozuje jego stan w zakresie stopnia samodzielności, deficytów samoopieki, występowa-nia problemów i potrzeb.

Plan powinien być realny, oparty na diagnozie, elastyczny, tzn. realizacja pewnych działań możliwa jest np. w innym czasie lub w innych warun-kach. Przykład: z powodu wystąpienia gorączki kąpiel pacjenta w wannie została przełożona na inny dzień.

Opiekun medyczny pracuje w zespole terapeutycznym i swoje działa-nia dostosowuje do rytmu pracy na oddziale i do zadań innych członków tego zespołu.

opis pRzypadku 1Pacjent Zenon Kowalski lat 72, przebywa w oddziale opiekuńczym. Choruje na chorobę Parkinsona. W domu często potykał się i upadał, co powodowało uszkodzenia ciała. Porusza się przy asekuracji opiekuna i za pomocą balkonika, ale bardzo niechętnie wychodzi z łóżka, spędza w nim prawie cały czas. Pacjent chwilami zastyga w bezruchu, ma pro-blemy z rozpoczęciem ruchu, chodzi, nie odrywając stóp od podłoża. Mówi niewyraźnie, chwilami niezrozumiale. Z powodu drżenia rąk i osłabienia mięśni ma problem ze spożywaniem posiłków (często się krztusi), czyn-nościami higienicznymi oraz z ubieraniem się. Chory nie trzyma moczu ani stolca, dlatego ma założone pieluchomajtki; występuje średnie ry-zyko powstania odleżyn. U pacjenta występują zaburzenia intelektualne o charakterze otępiennym, tzn. chwilowe zaburzenia orientacji co do miej-sca pobytu, zaburzenia pamięci w znacznym stopniu, obniżony poziom zainteresowań i aktywności. Pacjent przesypia większość dnia, w nocy natomiast jest aktywny, wychodzi z łóżka i błądzi po oddziale.

Działania opiekuńcze

313

3Problemyipotrzeby

pacjentaCeledziałańopiekuńczych Czynnościopiekuna

medycznego• znacznieograniczonasamodzielnośćwwy-konywaniuczynnościhigienicznych,spożywa-niuposiłków(częstosiękrztusi),ubieraniusię

• ograniczonasamodziel-nośćwporuszaniusię(tendencjedoupadków,chódposuwisty,chwilowybezruch)

• zaburzeniamowy,mowabełkotliwa

• drżenierąk,osłabieniemięśni

• nietrzymaniemoczuistolca

• ryzykowystąpieniaod-leżyn

• zaburzeniapamięciiorientacji

• niskipoziomaktywnościizainteresowań

• niskaaktywnośćwciągudnia

• pobudzeniepsychoru-chowewnocy

• deficytwzaspokajaniupotrzeb: bezpieczeństwa,afiliacji,kontaktówspołecznych,ruchu,odżywiania,działa-nia,czystości,wydalania

• zaspokojeniepotrzebod-żywianiaiczystościprzezpomocwwykonywaniuczynnościsamoobsługo-wych

• zapewnieniebezpie-czeństwaikontaktówspołecznych

• usprawnieniekomunikacjizpacjentem

• aktywizacjawciągudnia• zapobieganiepowstawa-niuodleżyn

• stymulacjaprocesówpo-znawczych(orientacjiipamięci)

• stworzenieodpowiednichwarunkówdosnuiwypo-czynkuwnocy

• ocenastopniasamodziel-nościiogólnegostanupacjenta

• wykonywanieczynno-ścihigienicznych(toaletaciała,zmianapielucho-majtek,zmianabieliznyosobistejipościelowej)

• karmieniechorego(zapo-bieganiekrztuszeniusię)

• ubieranieirozbieraniechorego

• pionizacjaiasekuracjachorego(korzystaniezesprzętupomocniczego,np.balkonika,wózkain-walidzkiegoitp.)

• zapobieganiewypadnię-ciuzłóżka(zaciąganiebocznychbarierek)

• prowadzenietreningusprawnościintelektualnejorazpodtrzymywanieza-interesowań

• zachęcaniedoudziałuwterapiizajęciowej

• okazywaniewspar-ciaemocjonalnegopacjentowi,równieżprzezkomunikatyniewerbalne,wsytuacjiwysyłaniaprzezchoregoniezrozu-miałychkomunikatów

• zachęcaniedowykonywaniaćwiczeń,przyjmowaniawyprosto-wanejsylwetki

• zapobieganieodleżynomprzezdbanieohigienęciała,częstązmianępo-zycjiwłóżku,stosowanieudogodnień

Działania opiekuńcze

335

3Pytaniakontrolne

1. Omów zabiegi z użyciem zimna opisane w rozdziale 3.

2. Wymień wskazania i przeciwwskazania do wykonania zabiegu z użyciem baniek lekarskich.

3. Omów zasady obowiązujące przy bandażowaniu.

4. Omów działania związane z zapobieganiem zakrzepowemu zapa-leniu żył.

5. Wymień rodzaje powikłań ze strony narządu ruchu.

6. Omów przyczyny występowania zaparć.

7. Omów sposoby postępowania w przypadku zatrzymania moczu.

8. Scharakteryzuj czynniki sprzyjające powstaniu odleżyn.

9. Wymień zasady obowiązujące w trakcie aktywizacji chorego.

10. Scharakteryzuj rodzaje aktywizacji psychicznej omówione w roz-dziale 3.

moje notatki

................................................................................................................

................................................................................................................

................................................................................................................

................................................................................................................

................................................................................................................

................................................................................................................

................................................................................................................

................................................................................................................

................................................................................................................

................................................................................................................


336

3 ................................................................................................................

................................................................................................................

................................................................................................................

................................................................................................................

................................................................................................................

................................................................................................................

................................................................................................................

................................................................................................................

................................................................................................................

................................................................................................................

................................................................................................................

................................................................................................................

................................................................................................................

................................................................................................................

................................................................................................................

................................................................................................................

................................................................................................................

................................................................................................................

................................................................................................................

................................................................................................................

................................................................................................................

................................................................................................................

................................................................................................................

337

załącznik 1Wzór karty gorączkowej

338

OcenapacjentawedługskaliBarthelLp. Czynność* Wynik**1. Spożywanieposiłków:

0 – niejestwstaniesamodzielniejeść5 – potrzebujepomocywkrojeniu,smarowaniumasłemitp.lubwymagazmodyfikowanejdiety10 – samodzielny,niezależny

2. Przemieszczaniesięzłóżkanakrzesłoizpowrotem,siadanie:0 – niejestwstanie.Niezachowujerównowagiprzysiedzeniu5 – potrzebnawiększapomocfizycznajednejlubdwóchosób10 – potrzebnamniejszapomocsłownalubfizyczna15 – samodzielny

3. Utrzymywaniehigienyosobistej:0 – potrzebujepomocyprzyczynnościachosobistych5 – niezależnyprzymyciutwarzy,czesaniusię,myciuzębówzzapewnionymipomocami

4. KorzystanieztoaletyWC:0 – zależny5 – potrzebujetrochępomocy,alemożecośzrobićsam10 – niezależny,zdejmowanie,zakładanie,ubieraniesię,podcieraniesię

5. Mycie,kąpielcałegociała:0 – zależny5 – niezależnylubpodprysznicem

6. Poruszaniesiępopowierzchnipłaskiej:0 – nieporuszasięlub< 50m5 – niezależnynawózku,wliczajączakręty> 50m10 – spaceryzpomocąsłownąlubfizycznąjednejosoby> 50m15 – niezależny,alemożepotrzebowaćpewnejpomocy,np.laski> 50m

7. Wchodzenieischodzenieposchodach:0 – niejestwstanie5 – potrzebujepomocysłownej,fizycznej,przenoszenia10 – samodzielny

8. Ubieraniesięirozbieranie:0 – zależny5 – potrzebujepomocy,alemożewykonywaćpołowębezpomocy10 – niezależnyprzyzapinaniuguzików,zamka,wiązaniusznurowadełitp.

9. Kontrolowaniestolca,zwieraczaodbytu:0 – niepanujenadoddawaniemstolcalubpotrzebujelewatyw5 – czasamipopuszcza–zdarzeniaprzypadkowe10 – panuje,utrzymujestolec

10. Kontrolowaniemoczu,zwieraczapęcherzamoczowego:0 – niepanujenadoddawaniemmoczulubcewnikowanyiprzeztoniesamodzielny5 – czasamipopuszcza–zdarzeniaprzypadkowe10 – panuje,utrzymujemocz

Wynikkwalifikacji***SkalaI.86 – 100pkt.–stanpacjenta„lekki”II.21 – 85pkt.–stanpacjenta„średniociężki”III.0–20pkt.–stanpacjenta„bardzociężki”

* Wpunktach1 – 10należywybraćjednązmożliwościnajlepiejopisującąstanpacjentaipodkreślić.**Wpisaćwartośćpunktowąprzypisanąwybranejmożliwości.*** Wramcewpisaćuzyskanąsumępunktów.

załącznik 2Wzór skali Barthel

1. Bahrynowska-FicJ.,Właściwości i metodyka ćwiczeń fizycznych oraz sport inwalidzki,Warszawa1999

2. CzajkaD.,CzekałaB.,Wybrane procedury postępowania pielęgniarskiego w warunkach domowych,Warszawa2013

3. FormańskiJ.,Psychologia,Warszawa2003

4. GarrisonS.,Podstawy rehabilitacji i medycyny fizykalnej,Warszawa1997

5. JaraczK.,KozubskiW., Pielęgniarstwo neurologiczne. Podręcznik dla studiów medycznych,Warszawa2008

6. KoniecznaE.,Arteterapia w teorii i praktyce,Kraków2006

7. KózkaM.,Płaszewska-ŻywkoL.,Procedury pielęgniarskie. Podręcznik dla studentów medycznych,Warszawa2009.

8. KrakowiakP.,KrzyżanowskiD.,ModlińskaA.,Przewlekle chory w domu,Gdańsk2011

9. MikołajewskaM.,Osoba ciężko chora lub niepełnosprawna w domu. Poradnik dla opiekunów,Warszawa2012

10. Odleżyny. Poradnik dla pielęgniarek i położnych,Kruk-KupiecG.(red.),PiekaryŚląskie1999

11. Opieka nad osobami przewlekle chorymi w wieku podeszłym i niesamodzielnymi,TalarskaD.,Wieczorkowska-TobisK.,SzwałkiewiczE.(red.),Warszawa2014

12. Pielęgniarstwo geriatryczne,MötzingG.,SchwartzS.(red.),Wrocław2010

13. Pielęgniarstwo. Ćwiczenia,t.1i2,wyd.3popr.,CiechaniewiczW.(red.),Warszawa2014

14. Podstawy pielęgniarstwa,t.2,wyd.2,ŚlusarskaB.,ZarzyckaD.,ZahradniczekK.(red.),Lublin2008

15. Rehabilitacja po udarze mózgu,KwolekA.(red.),Rzeszów2009

16. RottermundJ.,NowotnyJ.,Terapia zajęciowa w rehabilitacji medycznej. Podręcznik dla studentów i terapeu-tów,Bielsko-Biała2014

17. RutkowskaE.,Rehabilitacja i pielęgnowanie osób niepełnosprawnych,Lublin2002

18. SzulcW.,Sztuka i terapia,Warszawa1993

19. SzwałkiewiczE.,Opiekun medyczny w praktyce,Warszawa2013

20. Trening umiejętności społecznych w rehabilitacji zaburzeń psychicznych,MederJ.(red.),Katowice1999

21. Zasady podnoszenia i przemieszczania pacjentów,SzwałkiewiczE.(red.),Wrocław2010

bibliografiabibliografia

spis zdjęćspis zdjęć

Str. Nazwa

15 Zdj.1.Pomiartemperaturytermometremelektronicznympodpachą17 Zdj.2.Wykreślonywynikpomiarutemperaturynakarciegorączkowej20 Zdj.3.Wykonaniepomiarutętna23 Zdj.4.Stetoskopi sfigmomanometr25 Zdj.5.Prawidłowypomiarciśnieniatętniczego41 Zdj.6.Zakładaniefartuchafoliowego41 Zdj.7.Zakładanierękawiczekjednorazowych44 Zdj.8.Kolejnośćhigienicznegomyciai dezynfekcjirąk–krok145 Zdj.9.Kolejnośćhigienicznegomyciai dezynfekcjirąk–krok245 Zdj.10.Kolejnośćhigienicznegomyciai dezynfekcjirąk–krok346 Zdj.11.Kolejnośćhigienicznegomyciai dezynfekcjirąk–krok446 Zdj.12.Kolejnośćhigienicznegomyciai dezynfekcjirąk–krok547 Zdj.13.Kolejnośćhigienicznegomyciai dezynfekcjirąk–krok656 Zdj.14.Zdejmowaniepodkładupłóciennego57 Zdj.15.Odwracaniemateraca58 Zdj.16.Narożnikkopertowy–krok1 58 Zdj.17.Narożnikkopertowy–krok259 Zdj.18.Narożnikkopertowy–krok3 59 Zdj.19.Narożnikkopertowy–krok4 65 Zdj.20.Wymiatanieokruchówz prześcieradła66 Zdj.21.Odwracaniechoregonabok(do siebie)–dlacelówpoglądowychchorynazdjęciuniejest

przykrytykołdrą70 Zdj.22.Unoszeniepośladkówchorego70 Zdj.23.Zsuwaniespodniodpiżamy(z nogibliższej)71 Zdj.24.Podsuwaniebluzychoregodo barków71 Zdj.25.Zdejmowanierękawaz kończynygórnejbliższej72 Zdj.26.Zakładanierękawanakończynęgórnądalszą76 Zdj.27.Zdejmowaniebrudnejposzewkizpoduszki76 Zdj.28.Zakładanieczystejposzewkinapoduszkę77 Zdj.29.Zwijaniepodkładupłóciennego78 Zdj.30.Układanieczystegoprześcieradłanałóżku(dlaułatwieniaprześcieradłozostałowcześniej

złożonewharmonijkę)78 Zdj.31.Zakładanieczystegoprześcieradłapodmaterac79 Zdj.32.Wysuwaniebrudnegopodkładupłóciennego79 Zdj.33.Wysuwanieczystegoprześcieradła80 Zdj.34.Wkładanieczystegoprześcieradłapodmaterac

Str. Nazwa

80 Zdj.35.Wysuwanieczystegopodkładupłóciennegospodchorego81 Zdj.36.Wkładanieczystegopodkładupodmaterac82 Zdj.37.Zmianaposzwykołdry(układanieczystejijednoczesnezdejmowaniebrudnej–należy

pamiętać,abybrudnaposzwaniedotykałaczystej)82 Zdj.38.Zakładanieczystejposzwynakołdrę–krok183 Zdj.39.Zakładanieczystejposzwynakołdrę–krok283 Zdj.40.Zakładanieczystejposzwynakołdrę–krok391 Zdj.41.Zestawmateriałówiśrodkówpotrzebnychdowykonaniazabiegumyciachorego

niesamodzielnegowłóżku–toaletycałegociała94 Zdj.42.Myciejamyustnejchoregoniesamodzielnego95 Zdj.43.Mycieoczuchorego96 Zdj.44.Kierunekmyciatwarzy97 Zdj.45.Ułożeniemiskidomyciarąk99 Zdj.46.Technikamyciapleców100 Zdj.47.Ułożeniedłoniw łódkę103 Zdj.48.Wykonanietzw.budki113 Zdj.49.Ułożeniechoregodo myciagłowy113 Zdj.50.Miskapneumatycznazodpływemwwiaderku114 Zdj.51.Spłukiwaniegłowychorego(przyjednoczesnymosłanianiutwarzy)116 Zdj.52.Myciegłowyprzyużyciustolika„przyjaciel”120 Zdj.53.Zakładaniekolejnychwarstwczepcaprzeciwwszawicy121 Zdj.54.Wyczesywaniewłosównadmiską124 Zdj.55.Goleniezarostutwarzy130 Zdj.56.ZaciskPeana131 Zdj.57.PrawidłowozałożonygaziknazaciskPeana138 Zdj.58.Karmieniechoregoprzezzgłębnik–otwarcieujściazgłębnika138 Zdj.59.Karmieniechoregoprzezzgłębnik–zwolnieniezaciskuPeana141 Zdj.60.Basen141 Zdj.61.Kaczka–dlakobietpolewejstronie,dlamężczyznpoprawej148 Zdj.62.Pieluchomajtki158 Zdj.63.Sposóbodłączaniaworkanamocz163 Zdj.64.Sposóbzakładaniacewnikazewnętrznegodwuczęściowego167 Zdj.65.Worekstomijnyjednoczęściowyzamknięty182 Zdj.66.Podkładaniepoduszkizgranulatempodpośladkichorego182 Zdj.67.Podkładaniekrążkówpiankowychpodpięty183 Zdj.68.Ułożeniechoregonawznakzudogodnieniami185 Zdj.69.Ułożeniechoregozuniesionymtułowiempodkątem30°187 Zdj.70.Pozycjasiedzącawysoka–ułożeniez3 poduszkami189 Zdj.71.Ułożeniechoregowpozycjiwysokiej190 Zdj.72.Ułożeniechoregowpozycjisiedzącejzpochyleniem194 Zdj.73.Ułożeniechoregonabokuzdrowym196 Zdj.74.Ułożeniechoregonabokuchorym201 Zdj.75.Ułożeniechoregowpozycjinabrzuchu–palcestóppozamateracem202 Zdj.76.Ułożeniechoregowpozycjinabrzuchu–zpoduszkąpodpodudziami207 Zdj.77.Technikaodwracaniachoregonabokiprzezjednąosobę

Str. Nazwa

209 Zdj.78.Technikaodwracaniachoregonabokiprzezdwieosoby211 Zdj.79.Technikaprzemieszczaniachoregowgóręłóżkaprzezjednąosobę212 Zdj.80.Technikaprzemieszczaniachoregowgóręłóżkaprzezdwieosoby–podnoszenietułowia

pacjenta213 Zdj.81.Technikaprzemieszczaniachoregowgóręłóżkaprzezdwieosoby–pozycjaopiekunów215 Zdj.82.Chwytaniezatułówiobejmowaniepodudzichoregoodgóry216 Zdj.83.Podtrzymywaniepacjentapousadzeniudopozycjipionowej219 Zdj.84.Technikasadzaniachoregonawózkuinwalidzkim223 Zdj.85.Ćwiczeniapalcówdłoni232 Zdj.86.Oklepywaniepleców–krok1233 Zdj.87.Oklepywaniepleców–krok2248 Zdj.88.Termofor251 Zdj.89.Bańkibezogniowe254 Zdj.90.Prawidłowetrzymaniebandaża257 Zdj.91.Bandażowaniedłoni–wykonywanieobwojudookołanadgarstka257 Zdj.92.Bandażowaniedłoni–schodzeniesięobwojówwkierunkupalców259 Zdj.93.Bandażowanieprzedramienia261 Zdj.94.Bandażowaniestawułokciowego262 Zdj.95.Zakładanietemblakanakończynęgórną–krok1262 Zdj.96.Zakładanietemblakanakończynęgórną–krok2264 Zdj.97.Bandażowaniestawuskokowego266 Zdj.98.Bandażowaniepodudzia268 Zdj.99.Bandażowaniestawukolanowego270 Zdj.100.Bandażowaniegłowy272 Zdj.101.Bandażowanieucha322 Zdj.102.Nordicwalking323 Zdj.103.Bule(boccia)323 Zdj.104.Badminton(kometka)324 Zdj.105.Ćwiczeniaztaśmąoporową327 Zdj.106.Grawwarcaby327 Zdj.107.Grawscrabble

spis tabelspis tabel

Str. Nazwa

175 Tabela1.Podziałnajczęściejstosowanychpozycjiciała233 Tabela2.Podziałwybranychfizycznychśrodkówprzeciwzapalnych297 Tabela3.PorównanieskaliodleżynwedługTorrance’aorazEnisaiSormiento298 Tabela4.SkalaNortonokreślającaryzykopowstaniazmianyodleżynowej

CzynnośCi higieniCzne i opiekuńCze - edicon.pl · 53 Higiena otoczenia chorego 54 ... 286...

Documents

Transcript of CzynnośCi higieniCzne i opiekuńCze - edicon.pl · 53 Higiena otoczenia chorego 54 ... 286...