Czym są prawa człowieka?

Konstytucja RPArt. 30

Przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych.

Beata ChmielKl. I c

Prawa człowieka to uprawnienia przysługujące każdej osobie od narodzin aż do śmierci. Z racji ich obowiązywania każdy człowiek może domagać się określonych działań ze strony państwa.

HISTORIA PRAW CZŁOWIEKANad prawami przysługującymi każdemu człowiekowi

rozmyślano już w starożytności, jednak za pierwszy akt regulujący te kwestie uważa się „Wielką kartę swobód” wydaną w 1215 roku przez angielskiego króla Jana bez Ziemi.

Pierwsza całościowa koncepcja praw człowieka powstała dopiero w oświeceniu. W tym czasie upowszechniło się przekonanie, iż prawa te wynikają z samego faktu bycia człowiekiem.

Idee oświeceniowe zawarto w „Deklaracji niepodległości Stanów Zjednoczonych” z 4 lipca 1776r, oraz w „Deklaracji praw człowieka i obywatela” z 26 sierpnia 1789r.

Powszechna deklaracja praw człowieka

Po II wojnie światowej uchwalono w Paryżu „Powszechną deklarację praw człowieka”. Nastąpiło to 10 grudnia 1948r. podczas Zgromadzenia Ogólnego ONZ. W dokumencie tym zapisano m.in.:

• Prawo do życia, wolności i bezpieczeństwa;• Równość wobec prawa;• Bezstronne postępowanie sądowe;• Ochronę życia prywatnego;• Bezpłatne szkolnictwo na poziomie podstawowym;• Prawo do pracy i godziwego wynagrodzenia;• Wolność słowa, zgromadzeń i stowarzyszeń;• Prawo do własności;

CHARAKTER PRAW CZŁOWIEKA

NIEZBYWALNE PRZYRODZONE POWSZECHNE

Z praw człowieka nie można

zrezygnować, ale można ich nie

wykorzystywać; nie mogą zostać

nikomu odebrane albo ograniczone

przez państwo lub innych ludzi.

Prawa człowieka istnieją

niezależnie od woli władz czy

przepisów prawa; wynikają z faktu

bycia istotą ludzką.

Prawa człowieka przysługują wszystkim

ludziom, bez względu na rasę,

pochodzenie, status społeczny,

wyznawaną religię, itp.

GENERACJE PRAW CZŁOWIEKA

Prawa należące do pierwszej generacji są najstarsze, przynależą każdej jednostce i podlegają natychmiastowemu wykonaniu.

Prawa drugiej generacji mają na celu zapewnienie jednostce środki niezbędne do godnego życia.

Do realizacji praw trzeciej generacji potrzebna jest współpraca całego społeczeństwa, a nawet ludzkości; prawa te trudno jest skonkretyzować.

PRAWA PIERWSZEJ GENERACJI - wolnościowePRAWA OSOBISTE PRAWA OBYWATELSKIE I POLITYCZNE

•Prawo do życia;•Prawo do wolności i bezpieczeństwa;•Wolność od tortur;•Swoboda wyboru miejsca pobytu;•Tajemnica korespondencji;•Prawo do rzetelnego procesu sądowego;•Równość wobec prawa;•Prawo do ochrony prawnej;•Prawo do prywatności;•Równe prawa małżeńskie kobiet i mężczyzn;•Wolność myśli, słowa i wyznania;•Prawo własności.

•Prawo do obywatelstwa;•Prawo do zrzeszania się;•Prawo do udziału w życiu publicznym;•Prawo wyborcze;•Prawo skargi na organy państwowe;•Prawo do informacji.

PRAWA DRUGIEJ GENERACJI - społeczne

PRAWA EKONOMICZNE PRAWA SOCJALNE PRAWA KULTURALNE

•Prawo do pracy;•Prawo do godziwego wynagrodzenia;•Prawo do nauki;

•Prawo do ochrony zdrowia;•Prawo do zabezpieczenia społecznego;•Prawo do ochrony w razie bezrobocia;•Prawo do ochrony małżeństwa;•Prawo do wypoczynku;•Prawo do szczególnej ochrony młodocianych.

•Wolność twórczości artystycznej;•Prawo do korzystania z dóbr kultury krajowej i światowej.

PRAWA TRZECIEJ GENERACJI - solidarnościowe

PRAWA SOLIDARNOŚCIOWE

•Prawo do czystego środowiska;•Prawo do rozwoju;•Prawo do pokoju;•Prawo do demokracji;•Prawo do dostępu do czystej wody i urządzeń sanitarnych.

Dokumenty regulujące kwestie praw człowieka

1. „Powszechna deklaracja praw człowieka”2. „Konwencja o ochronie praw człowieka i

podstawowych wolności” – uchwalona przez Radę Europy 4 listopada 1950 r.

3. „Międzynarodowy pakt praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych” – uchwalony przez ONZ 3 stycznia 1976 r.

4. „Międzynarodowy pakt praw obywatelskich i politycznych” – uchwalony przez ONZ 2 marca 1976r.

INSTYTUCJE

Europejski Trybunał Praw Człowieka

Komitet Praw Człowieka

Komitet Praw Ekonomicznych , Socjalnych i Kulturalnych

Instytucja ta działa od 1959 roku. Jej

zadaniem jest monitorowanie przestrzegania

zapisów „Konwencji o ochronie praw

człowieka i podstawowych

wolności”

Organ ten składa się z 18 członków

i nadzoruje przestrzeganie

„Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych”.

Działa od 1985 r., a jego członkowie

zbierają się w Genewie. System kontroli polega

wyłącznie na przyjmowaniu i rozpatrywaniu

sprawozdań sygnatariuszy.

KONWENCJA PRAW DZIECKA

2 września 1990 roku w życie weszła „Konwencja praw dziecka”, którą uchwaliło ONZ z inicjatywy polskiej. Do tej pory ratyfikowały ją 193 państwa. Prawa dziecka podzielono na trzy kategorie:

• Osobiste: np. do życia i rozwoju, do wolności od przemocy.

• Socjalne: np. do ochrony zdrowia, do czasu wolnego.• Kulturalne, np. do nauki, do korzystania z dóbr

kultury.Nad przestrzeganiem tych praw czuwa Komitet Dziecka

ONZ.

KONIEC

Źródła:Arkadiusz Janicki; „W centrum uwagi”, wyd. Nowa Era, Warszawa 2011Internet (www.wikipedia.org