Zielone miasta – dobre miejsce do życia

CZY TWOJE MIASTO ZDOBĘDZIE TYTUŁ ZIELONEJ STOLICY EUROPY

W 2017 R.?

©U

rsula Bach

InicjatywaKomisji Europejskiej

E U R O P YZIELONA STOLICA

Kanał Frederiksholms, Kopenhaga

SŁOWO WSTĘPNE

Nagroda Zielonej Stolicy Europy to nagroda wybiegająca w przyszłość. W najbliższych latach populacja miast europejskich będzie rosnąć, w związku z czym środki wspierające

zrównoważony rozwój muszą być wciąż doskonalone, tak by wyprzedzały wciąż zmieniające się oddziaływanie naszego współczesnego życia na środowisko.

To już ósma edycja naszego konkursu, który cieszy się rosnącym zainteresowaniem. Nagroda Zielonej Stolicy Europy jest postrzegana jako oznaka najlepszych praktyk i przyznawana jako wyróżnienie dla miast, które planują zrównoważoną przyszłość dla swoich obywateli.

Nauczyliśmy się wiele od byłych zwycięzców. Sztokholm, który dzięki sieci ambasadorów Zielonej Stolicy stworzył program wizyt studyjnych, gościł 120 delegacji międzynarodowych i zapewnił lokalnym przedsiębiorcom wiele możliwości biznesowych. Hamburg stworzył „pociąg pomysłów” pełen fascynujących zielonych pomysłów, który jeździł po całym kontynencie. Zielony Pas w Vitoria-Gasteiz wzbudził podziw odwiedzających z całego świata, a miasto zyskało reklamę w mediach o wartości 15 milionów euro. Nantes zorganizowało konferencje międzynarodowe podczas roku spotkań i dialogu.

Tego roku Kopenhaga zaprasza Europejczyków do stworzenia wspólnego programu zielonej polityki na przyszłość, która miałaby przyczynić się do stworzenia zielonego kontynentu, a w 2015 r. z pewnością zadziwią nas osiągnięcia Bristolu, gdzie 98 % nowych inwestycji mają stanowić inwestycje na terenach poprzemysłowych.

Miasta odgrywają bardzo ważną rolę: napędzają gospodarkę, wspierają komunikację międzyludzką, kreatywność i innowacyjność, stanowią również centrum usług dla terenów podmiejskich. Duża gęstość zaludnienia wymaga od miast, by wykazywały się ogromnym potencjałem w zakresie oszczędzania zasobów naturalnych i rozwijały ekonomię cyrkularną.

W ekonomii cyrkularnej praktycznie nic się nie marnuje, gdyż ponowne wykorzystywanie i przetwarzanie odpadów stało się standardową praktyką, a wszystko, co jest produkowane cechuje zrównoważoność. W 2014 r. Komisja Europejska przedstawi nowe propozycje, mające otworzyć Europę na potencjał ekonomii cyrkularnej i pomóc UE w bardziej efektywnym wykorzystywaniu zasobów. Aby to osiągnąć, konieczna będzie zmiana sposobu myślenia o projektowaniu miejskim i innowacjach oraz sposobu gospodarowania odpadów oraz ograniczenie zużycia energii.

Wszystkie zwycięskie miasta wciąż są wzorem do naśladowania i inspirują inne miasta w ogromnym stopniu, poszukują nowych sposobów doskonalenia się i rozwoju, mimo, że minęło już kilka lat odkąd zostały wybrane Zieloną Stolicą.

Pragnę zachęcić wszystkie miasta do zgłaszania się do konkursu na Zieloną Stolicę Europy 2017 – nie tylko, aby wygrać, ale również, by skorzystać z samego procesu aplikacyjnego, który daje władzom lokalnym cenną możliwość oceny swojej obecnej sytuacji i pomocy w planowaniu zrównoważonej przyszłości.

Janez Potočnik Komisarz UE do spraw środowiska

Rozpoczął się wyścig o tytuł Zielonej Stolicy Europy 2017! Czyste powietrze, sprawnie funkcjonująca gospodarka odpadami, wysoki wskaźnik utylizacji, ochrona zasobów wodnych, obecność parków, brak zanieczyszczeń, wysoka jakość życia w mieście i zrównoważone rozwiązania to aspekty decydujące o tym, że Zielona Stolica Europy jest dobrym miejscem do życia. Co roku panel ekspertów ds. środowiska i jury wybiera na Zieloną Stolicę Europy jedno europejskie miasto. Pierwszym europejskim miastem uhonorowanym tytułem Zielonej Stolicy Europy w 2010 r. był Sztokholm.

Nagroda przyznawana jest europejskiemu miastu, które wykaże udokumentowane osiągnięcia w dziedzinie standardów środowiskowych oraz które jest zaangażowane w realizację trwających, ambitnych zadań na rzecz poprawy stanu środowiska i zrównoważonego rozwoju. Zielona Stolica Europy powinna być dla innych miast europejskich wzorem do naśladowania oraz źródłem inspiracji i dobrych praktyk.

Rywalizacja o uznanie w dziedzinie środowiska Koncepcja Zielonej Stolicy Europy pojawiła się po raz pierwszy podczas spotkania, które odbyło się w maju 2006 r. w Tallinie (Estonia) z inicjatywy byłego burmistrza miasta, Jüri Ratasa. Obecnie, z okazji ósmej edycji konkursu o tytuł Zielonej Stolicy Europy 2017, miasta z całej Europy przygotowują się do udziału w rywalizacji o uznanie ich osiągnięć w dziedzinie ochrony środowiska.

Cel – miasta jako wzór do naśladowania Obszary miejskie są obecnie źródłem licznych wyzwań związanych ze środowiskiem. Nic dziwnego,– skoro ponad dwie trzecie Europejczyków mieszka w mieście. Samorządy i władze miejskie mogą wykazać się zaangażowaniem i innowacyjnym podejściem niezbędnym do skutecznego zmagania się z problemami i znajdowania rozwiązań dla wielu z nich.

Stąd też zrodził się pomysł inicjatywy, której celem jest okazywanie uznania działaniom na poziomie lokalnym na rzecz poprawy środowiska, gospodarki i jakości życia w mieście i nagradzanie tych wysiłków. Nagroda przyznawana jest corocznie miastu, niekoniecznie stołecznemu, które daje przykład przyjaznego środowisku życia miejskiego i w ten sposób stanowi doskonałe źródło inspiracji i wzór do naśladowania dla innych. Różnice między miastami są ogromne, dlatego też dzielenie się konkretnymi przykładami tego, jak może wyglądać Zielona Stolica Europy, jest ważnym czynnikiem decydującym o przyszłych postępach.

SPRAW, ABY TWOJE MIASTO STAŁO SIĘ DOBRYM MIEJSCEM DO ŻYCIA

Przejażdżka po Placu Czerwonym – parku miejskim w dzielnicy Superkilen, Nørrebro w Kopenhadze.

©U

rsula Bach

Zdrowe życie w mieście Tytuł Zielonej Stolicy Europy jest przyznawany miastu, które całościowo poprawiło stan środowiska miejskiego poprzez konkretne działania, takie jak:

• współpraca i partnerstwo władz, mieszkańców, środowisk biznesowych oraz innych zainteresowanych stron mające na celu rozwój i poprawę warunków życia w mieście,

• wdrażanie rozwiązań w zakresie zrównoważonego transportu,

• wprowadzenie i powiększenie parków i obszarów rekreacyjnych,

• nowoczesne podejście do gospodarki odpadami,

• innowacyjne rozwiązania w zakresie ograniczania poziomu hałasu,

• zintegrowane podejście do gospodarki miejskiej mające na celu osiągnięcie pozytywnych długoterminowych skutków,

Kto może uczestniczyć • Udział w konkursie na Zieloną Stolicę Europy

mogą wziąć państwa członkowskie UE, państwa kandydujące (państwa Byłej Jugosłowiańskiej Republiki Macedonii, Islandia, Czarnogóra, Serbia, Turcja), a także Liechtenstein, Norwegia i Szwajcaria.

• W konkursie mogą wziąć udział wszystkie miasta w krajach wymienionych powyżej, liczące ponad 100 tys. mieszkańców (w państwach, w których nie ma miast o populacji powyżej 100 tys. mieszkańców, o tytuł może ubiegać się największe miasto).

• W tym kontekście „miasto” rozumiane jest jako obszar miejski, z wyłączeniem obszarów metropolitalnych, większych stref miejskich i konurbacji, a także jako jednostka administracyjna zarządzana przez radę miasta lub inny wybrany demokratycznie organ.

• Byli zwycięzcy nie mogą ubiegać się o ponowne przyznanie tytułu Zielonej Stolicy Europy przez okres dziesięciu lat od jego uzyskania.

Nadsyłanie zgłoszeń• Zgłoszenia można składać za pośrednictwem

strony: www.europeangreencapital.eu.

• Więcej informacji na temat warunków uczestnictwa można znaleźć pod adresem: www.europeangreencapital.eu.

ZAPROSZENIE DO UDZIAŁU W KONKURSIE O TYTUŁ ZIELONEJ STOLICY EUROPY 2017

Zwycięskie miasta

2016: tytuł zostanie przyznany w czerwcu 2014 r.2015: Bristol2014: Kopenhaga2013: Nantes2012: Vitoria-Gasteiz2011: Hamburg2010: Sztokholm

Tytuł Zielonej Stolicy Europy zapewnia miastom wiele korzyści na długo po zakończeniu wyznaczonego roku nagrody:

• zwiększenie ruchu turystycznego,

• pozytywne publikacje o wartości milionów euro w prasie międzynarodowej,

• zwiększenie popularności na świecie oraz nawiązanie kontaktów i nowych relacji partnerskich,

• nowe miejsca pracy – Zielona Stolica Europy jest bardziej atrakcyjna dla inwestorów zagranicznych,

• sprawniejsza realizacja projektów w zakresie środowiska dzięki sponsorom i grantom,

• budowanie poczucia dumy u mieszkańców,

• możliwość dalszego zrównoważonego rozwoju z uwzględnieniem środowiska naturalnego,

• dołączenie do sieci Zielonych Stolic Europy.

ZIELONE STOLICE STALE WYGRYWAJĄ

Zwycięskie miasta:

Nantes 2013W czerwcu 2012 r. w celu zwiększenia świadomości obywateli stworzono projekt „Zaproszenie dla Obywateli”, który miał promować inicjatywy obywatelskie wspierające zrównoważony rozwój. W odpowiedzi otrzymano ponad 200 projektów stworzonych przez organizacje non-profit i stowarzyszenia obywatelskie. Wybrano z nich 85 projektów, którym przyznano wsparcie finansowe o maksymalnej wysokości 5 tys. euro na projekt.

Vitoria-Gasteiz 2012Miasto porozumiało się z innymi instytucjami, uzyskując miliony euro w ramach zewnętrznego finansowania i sponsoringu nowych projektów w zakresie środowiska, takich jak zasadzenie dodatkowych 250 tys. drzew w tzw. Zielonym Pasie oraz prace przeciwpowodziowe od chwili obecnej do 2020 r.

Hamburg 2011Hamburg zdobył niezwykłą popularność w mediach krajowych i międzynarodowych, głównie ze względu na tzw. „pociąg pomysłów” – mobilną wystawę na temat środowiska. W ciągu 6 miesięcy opublikowano aż 800 doniesień, które dotarły do ponad 270 ludzi, w tym potencjalnych turystów i inwestorów. Od 2008 do 2012 r. liczba miejsc pracy w sektorze odnawialnych źródeł energii wzrosła o 57 %.

Sztokholm 2010Konferencja „Zielona Stolica Europy” w Sztokholmie, która miała na celu dzielenie się doświadczeniami i motywowanie do zmian, przyciągnęła uwagę dziennikarzy z całego świata, gromadząc 120 delegacji zajmujących się zawodowo badaniami i prawie 360 gości.

Obejrzyj nagranie „Nagroda Zielona Stolica Europy w 90 sekund” na naszym kanale na YouTube.

KOPENHAGA: ZIELONA STOLICA EUROPY 2014:

Podziel się Kopenhagą – dzielenie się zrównoważonymi rozwiązaniami i doświadczeniem w tym zakresie w 2014 r.Położona przy cieśninie Øresund na wschodnim wybrzeżu wyspy Zelandia, Kopenhaga jest stolicą Danii liczącą 540 tyś. mieszkańców. Miasto jest otoczone wodą oraz terenami zielonymi. Zintegrowana sieć transportu publicznego oraz ścieżki rowerowe biegnące wzdłuż większości ulic zachęcają mieszkańców do wyboru przyjaznych środowisku środków transportu.

Kopenhaga stara się, by do 2025 r. stać się „zielonym, inteligentnym miastem, wolnym od dwutlenku węgla” – ten ambitny cel czyni miasto wzorem do naśladowania dla innych miast europejskich.

Dzięki długoterminowemu planowaniu zagospodarowania miasta, wsparciu ustawodawstwa krajowego oraz zaangażowaniu społeczności lokalnej w podejmowanie decyzji, Kopenhaga posiada już renomę ekologicznego i zielonego miasta.

Ważne informacje o programie w 2014 r.Działania koncentrują się na pięciu głównych obszarach tematycznych:

• Miasto przyszłości (styczeń–kwiecień)

• Zasobooszczędność (maj–lipiec)

• Niebieskie i zielone miasto (lipiec–wrzesień)

• Zielona mobilność (wrzesień)

• Klimat (październik–grudzień).

Program został opracowany w taki sposób, aby sprostać oczekiwaniom sześciu grup docelowych: miast, środowiska biznesowego, mieszkańców, instytucji naukowych, młodzieży oraz dzieci.

W 2014 r. Kopenhaga stworzyła nową sieć miast, do której należą wyłącznie finaliści konkursu Zielona Stolica Europy. Ideą tej sieci jest stworzenie możliwości wymiany wiedzy między najbardziej prężnymi zielonymi miastami w Europie i wspólne kształtowanie programu środowiskowego. Pierwsze spotkanie odbyło się w styczniu. Drugie odbędzie się w połączeniu z ceremonią wręczenia nagród Zielona Stolica Europy w czerwcu 2014 r.

Zielone fakty i liczby

• Dwukrotnie wybrana najlepszym miastem do życia przez magazyn Monocle (w 2008 i 2013 r.)

• 55 % mieszkańców Kopenhagi dojeżdża do pracy lub szkoły/uniwersytetu rowerem

• 98 % gospodarstw domowych korzysta z komunalnej sieci ciepłowniczej

• 90 % odpadów budowlanych jest ponownie wykorzystywanych

• W latach 2005–2012 zredukowano emisję dwutlenku węgla o 24 %

• 96 % mieszkańców może dojść od miejsca zamieszkania do terenów rekreacyjnych w przeciągu 15 minut.

• W 2008 r. eksperci ds. transportu nazwali sieć kolei miejskich w Kopenhadze „Najlepszym metrem na świecie”

Para zapala świeczkę podczas ceremonii otwarcia projektu „Podziel się Kopenhagą” w styczniu 2014 r.

©H

elena Lundquist

PROCES SELEKCJI

Wybór miasta, któremu przyznana zostanie nagroda Zielonej Stolicy Europy na rok 2017 zostanie przeprowadzony na podstawie dwunastu obszarów wskaźnikowych:

• zmiana klimatu: ograniczenie emisji i adaptacja

• transport lokalny

• zielone obszary miejskie uzyskiwane dzięki zrównoważonemu planowaniu przestrzennemu

• przyroda i bioróżnorodność

• jakość powietrza w otoczeniu

• ilość hałasu w otoczeniu

• powstawanie i gospodarka odpadami

• zarządzanie wodą

• oczyszczanie ścieków

• innowacje ekologiczne i zrównoważona energia

• wydajność energetyczna.

• zintegrowane zarządzanie środowiskiem

Informacje do dostarczenia przez miasta zgłaszające swój udziałW formularzu zgłoszenia do nagrody na rok 2017 na każdy z obszarów wskaźnikowych przypada 5 następujących części:

A. Opis obecnej sytuacji.

B. Opis środków wdrożonych w ciągu ostatnich 5–10 lat.

C. Opis krótko- i długoterminowych celów oraz proponowanych sposobów ich osiągnięcia.

D. Wskazanie dokumentów potwierdzających powyższe informacje wraz z odnośnikami, o ile to możliwe.

E. Podanie jednej przykładowej wprowadzonej praktyki w każdym z podanych obszarów.

Szczegółowe instrukcje składania wniosków, w tym odpowiednie wytyczne, są dostępne na stronie www.europeangreencapital.eu.

Dwuetapowy proces ocenyPanel ekspertów cieszących się międzynarodowym uznaniem oceni informacje dostarczone przez każde z miast. Eksperci dokonają oceny jakościowej i recenzji każdego wniosku w oparciu o 12 obszarów wskaźnikowych. Po przeprowadzeniu oceny zostaną wyselekcjonowane miasta pretendujące do uzyskania tytułu w roku 2017.

Finaliści zostaną poproszeni o przedstawienie jurorom swojej wizji, strategii oraz swoich predyspozycji do bycia wzorem do naśladowania.

Zielona Stolica Europy 2017 zostanie ogłoszona podczas ceremonii wręczania nagród w Bristolu w czerwcu 2015 r.

Konkurs na Zieloną Stolicę Europy 2017 rozpoczyna się 4 czerwca 2014 r. Konkurs kończy się 20 października 2014 r.

www.europeangreencapital.eu

KH-0

1-14

-551

-PL-

N

ISBN 978-92-79-38109-6doi:10.2779/94996

WAŻNE DATY W LATACH 2014/2015Środa 4 czerwca 2014 r.

Zaproszenie do nadsyłania zgłoszeń do udziału w konkursie na Zieloną Stolicę Europy 2017

Piątek 5 września 2014 r.

Warsztaty dotyczące zgłoszeń do nagrody Zielona Stolica Europy 2017 w siedzibie Komisji Europejskiej w Brukseli

Poniedziałek 20 października 2014 r.

Ostateczny termin nadsyłania zgłoszeń przez miasta kwalifikujące się do udziału w konkursie poprzez stronę www.europeangreencapital.eu

Listopad 2014 r. – marzec 2015 r.

Ocena wszystkich wniosków przez panel ekspertów z ewentualnymi wyjaśnieniami

Kwiecień 2015 r.

Ogłoszenie listy finalistów

Czerwiec 2015 r.

Przedstawienie listy finalistów jurorom i ogłoszenie zwycięzcy na rok 2017 podczas ceremonii wręczenia nagród Zielona Stolica Europy w Bristolu

ZIELONE STOLICE EUROPY DZIŚ

Sekretariat Zielonej Stolicy EuropyProces składania wniosków oraz prace panelu ekspertów i jury wspiera Sekretariat Zielonej Stolicy, prowadzony obecnie przez RPS Group, firmę konsultingową specjalizującą się w sprawach środowiska i komunikacji, z siedzibą w Irlandii. Sekretariat pomaga również w działaniach PR związanych z procesem przyznawania nagrody za pomocą strony internetowej Zielona Stolica Europy, portali Facebook i Twitter oraz za pośrednictwem różnych kanałów komunikacyjnych, np. broszur i komunikatów prasowych.