Spis treści

Aleksander GieysztorHomo mediaevalis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

WSPÓLNOTY BARBARZYŃSKIE I PAŃSTWO ŚREDNIOWIECZNE

Karol ModzelewskiCzłowiek istnieje w kolektywie. Jednostka w kręgu wspólnotykrewniaczej, sąsiedzkiej i plemiennej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Jacek Banaszkiewicz,Wątek „ujarzmienia kobiet” jako składnik tradycji o narodzinachspołeczności cywilizowanej. Przekazy „słowiańskie” wcześniejszegośredniowiecza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27

Lech LeciejewiczWyznacznik pozycji społecznej w rytuale pogrzebowymwcześniejszego średniowiecza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

Roman MichałowskiOtto III w obliczu ideowego wyzwania: monarcha jako wizerunekChrystusa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57

CZŁOWIEK WOBEC ŚWIATA I BOGA

Gerard LabudaSpuścizna ideowa martyrium św. Wojciecha w perspektywie dziejówPolski średniowiecznej. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75

Jerzy KłoczowskiCzłowiek w społecznościach religijnych średniowiecza . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89

Teresa Dunin–WąsowiczWzór świętego w Polsce wczesnośredniowiecznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97

Jerzy WyrozumskiKościół i społeczeństwo polskie w świetle bulli papieża Innocentego III . . . . . 109

Stanisław BylinaJednostka i zbiorowość w pobożności ludowej Europyśrodkowowschodniej w późnym średniowieczu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119

RELACJE SPOŁECZNE RZECZYWISTE I IDEALNE

Henryk SamsonowiczWieki XIV–XV: społeczeństwo postulowane, społeczeństwo rzeczywiste . . . . . 135

Marta Młynarska–KaletynowaLudzie w materiałach procesowych klasztoru premonstratensówna Ołbinie we Wrocławiu w 2 połowie XIII i w XIV wieku. . . . . . . . . . . . . . . 139

Stanisław SuchodolskiZasoby pieniężne „szarego człowieka” w Polsce wczesnośredniowiecznej . . . . 151

Jan TyszkiewiczŚrodowisko życia człowieka w Polsce średniowiecznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159

Michał TymowskiJak w XV wieku europejscy odkrywcy porozumiewali się z Afrykanami? . . . . . 177

TWÓRCA I JEGO DZIEŁO WOBEC SPOŁECZEŃSTWA

Przemysław MrozowskiPrzesłanie symboliczne portretu w kulturze Polski średniowiecznej . . . . . . . . . 197

Piotr SkubiszewskiObraz człowieka na nagrobku Kallimacha . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213

Jerzy StrzelczykGuibert z Nogent, czyli rodzinno–społeczne uwarunkowania zaburzeńosobowości człowieka średniowiecznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 237

Marian DygoRelacje społeczne w świetle poezji niemieckiej XIII wieku(Walter von der Vogelweide i Freidank) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253

Edward PotkowskiPisarz i jego dzieło w średniowiecznym społeczeństwie . . . . . . . . . . . . . . . . . 265

WIĘŹ Z PRZODKAMI I WSPÓŁCZESNYMI

Kazimierz JasińskiKielich płocki z pateną — dar księcia mazowieckiego Konrada I . . . . . . . . . . 283

Janusz BieniakElita kujawska w średniowieczu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 299

Elżbieta DąbrowskaPaszport do niebios — z dziejów mentalności w średniowiecznejEuropie łacińskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315

468 Spis treści

Stefan K. KuczyńskiCzłowiek wobec świata herbów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 331

Andrzej PoppeNie mieczem a piórem: Świętosław Igorewicz i Leon Diakon . . . . . . . . . . . . . 341

Tadeusz WasilewskiPoczątkowe dzieje dynastii Giedymina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347

CZŁOWIEK WOBEC DZIEJÓW I WŁADZY

Stanisław TrawkowskiMonarcha wobec ludu w świetle Kroniki mistrza Wincentego . . . . . . . . . . . . . 365

Ewa SuchodolskaWizerunki książąt mazowieckich w tzw. Kodeksie Świętosławów . . . . . . . . . . . 379

Sławomir GawlasCzłowiek uwikłany w wielkie procesy — przykład Muskaty . . . . . . . . . . . . . . 391

Hieronim GralaCzłowiek wobec władzy na Rusi Moskiewskiej (XIV–XVI w.) . . . . . . . . . . . . . 403

Maria KoczerskaŁaska królewska, czyli kontakty władcy z poddanymi w Polscepóźnośredniowiecznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437

Ryszard KiersnowskiPodsumowanie obrad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 453

Spis skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 463

Spis treści 469