Człowiek jako odbiorca powołania chrześcijańskiego

Filozoficzna refleksja nad pytaniem o to, kim jest człowiek: Wymiar cielesny Wymiar duchowy Wymiar osobowyBiblijne podstawy antropologii Zależność człowieka od Boga Stworzenie na obraz i podobieństwo Istnienie w relacji do drugiego człowieka i świata Grzech zerwaniem dialogu z Bogiem Odnowienie w Chrystusie

Duchowo-cielesna natura człowieka. Myśl starożytna

Człowiek jako animal rationale Cielesny związek ze światem przyrody Wymiar duchowy, jako możność

upodabniania się do bóstwa Arystoteles: teoria hylemorfizmu (gr. hyle- materia;

morfe-forma). Ciało jest w tej teorii materią pojmowaną, jako tworzywo. Jest w swojej postaci przypadkowe, zaś duch jest formą, która nadaje materii treść, czyli jest jej aktem.

Jak ujawnia się wymiar materialny?

Egzystencja cielesnej struktury bytu ludzkiego: elementy biogenne, związki organiczne i strukturalne.

podmiotowe „ja” i to, co z niego wynika, czyli „moje”.

Jak ujawnia się wymiar duchowy?

Myślenie jako aktywność duchowa; Wolność człowieka: Decyzyjna Aksjologiczna Istnienie ludzkiej duszy.

Dusza i ciało w koncepcji św. Tomasza z Akwinu. Człowiek jest duszą i ciałem;• Samoistność i substancjalność ludzkiej duszy;• Przypadłościowa natura ciała

Substancja kompletna – samodzielna i należąca do jakiegoś gatunku (człowiek);

S. niekompletna – samodzielna, lecz nie realizuje odrębności gatunkowej (dusza).

Osoba, jako zasada integrująca Znaczenie pojęcia „osoba” Maska – teatr grecki Postać ze swym charakterem –

Cyceron Samoistny podmiot cielesno-duchowy Człowiek – istota żyjąca w relacjach

Osoba jako czynnik integrujący duszę i ciało Integruje wewnętrznie. Dla Emmanuela

Mouniera († 1950): „jest panowaniem nad sobą, wyborem, kształtowaniem, zdobywaniem samej siebie (...)”

Integruje ze światem zewnętrznym. Mouniera - osobowy wymiar człowieka nawiązuje do obrazu Trójcy św., jaki człowiek nosi w sobie. „Powołanie, wcielenie, wspólnota – to trzy wymiary osoby”;

Wyraża podmiotowość człowieka.

Systematyzacja kategorii osoba

Osobowość psychiczna. W niej uwyraźnia się podmiotowe „ja”:

a) jako spełniacz aktów świadomości; b) jaźń człowieka, w której ogniskują się wszystkie

dynamizmy, dążenia, inklinacje; c) całe jestestwo człowieka (z uwzględnieniem kontekstu

historycznego, doświadczeń, zamierzeń, wychowania). Osobowość etyczna. Chodzi tu o człowieka w sferze jego

obowiązków i moralności. Osobowość ta może mieć dwa wymiary: Osobowość etyczna idealna – jest to wzór osobowy, jaki się

afirmuje Osobowość etyczna realna – jest to poziom życia moralnego,

jaki się prezentuje zachowaniem i w sferze wyborów Osobowość społeczna,

Godność osoby stanowi normę zasadniczą zobowiązań

moralnych człowieka wobec człowieka.

*Godność wynika z:

A - podmiotowości człowieka (świadomość i wolność;

B – Zdolności do miłości (relacja do innego);C – Religijności (relacja do Boga).

Biblijne podstawy antropologii Zależność ontologiczna: Basar (por. Kpł 15, 1; 19, 28) Nefes (por. Ps 16, 10; 1 Sm 25, 29) Ruah (por. Hi 34, 1415)

Moralny wymiar godności człowieka – wolność

Zależność moralna Człowiek i Bóg jako strony przymierza (por. Rdz 1,

26 nn);

Wolność dialogiczna Wolność monologiczna (Por. Syr 15, 15-17)

Moralny wymiar godności człowieka - wolność

Współczynniki wolności:- Ujawnia się wobec wartości (godność osoby

ludzkiej, jako źródło w.) (por. FR 80);- Zależność od prawdy (por. J 8,32);- Wymiary negatywny: „wolność od”, wymiar

pozytywny: „wolność do” (Bezinteresowny dar z samego siebie jest drogą realizowania wolności por. KDK 24).

Moralny wymiar godności człowieka – odpowiedzialność moralna1. Strukturalny aspekt odpowiedzialności:

Wolność – świadomość – konsekwencje działaniaArystoteles;

Św. Tomasz z Akwinu;I. Kant

Hume i J.S. MillWilliam James

2. Osobowy aspekt odpowiedzialności- kształtowanie postawy moralnej;- Odpowiedzialność integralna;- Odpowiedzialność jako odpowiedź na powołanie Boże.

Moralny wymiar godności człowieka – podobieństwo do Osób Boskich Człowiek obrazem Boga: Ojca (obdarzanie życiem; gotowość do

ofiarowania siebie; umiejętność przebaczania) Syna (umiejętność przyjmowania darów

w duchu odpowiedzialności) Ducha Świętego (jednoczenie, budowanie

więzi ponad podziałami).

Człowiek w relacji do drugiego człowieka

Wymiar stwórczy – uwidoczniony w stworzeniu Adama i Ewy;

Wymiar zbawczy – Bóg zbawia człowieka we wspólnocie.

Człowiek w relacji do świata Współpraca człowieka z Bogiem: opus creationis; opus distinctionis; opus ornatus. Cel: 1. wezwanie, by „współdziałać w doskonaleniu

rzeczy stworzonych przez Boga” (KDK 67). 2. doskonalenie samego człowieka (por. KDK

53).

Grzech - zerwaniem dialogu Bogiem Teonomia versus autonomia; Nieposłuszeństwo’ jako wymiar pierworodny grzechu

człowieka. Oznacza odepchnięcie tego źródła, aby samemu stać się autonomicznym i wyłącznym źródłem stanowienia o tym, co jest dobre i złe (DV 35).

Konsekwencje grzechu:

wewnętrzna dezintegracja – intelekt-wola i ciało-duch; Zerwanie stanu bliskości i ufnej zażyłości z Bogiem; skłonność do zawłaszczania świata.

Odnowienie w Chrystusie Przywrócenie stanu synostwa w odniesieniu do Boga

(„Tak więc my wszyscy z odsłoniętą twarzą wpatrujemy się w jasność Pańską jakby w zwierciadle, przemieniając się w Jego wyobrażenie z jasności w jasność, jakby przez Pana jako Duch” (2 Kor 3, 18).

Uzdrowienie wewnętrznej integracji 1. Ciało Chrystusa zostało podporządkowane mocy

Ducha i staje się ciałem chwalebnym (por. Flp 3, 21), „ciałem duchowym” (1 Kor 15, 44).

2. Podobnie też uzdrowiony i przekształcony został umysł (Rz 12, 2; Ef 4, 23); „potrafi wydawać sądy (Rz 14, 5) w świetle Ducha Świętego, wyrażając rozumnie odczucie Jego obecności w sobie: czyż w rzeczywistości nie jest to duch samego Chrystusa (1 Kor 2, 16)”.

Odnowienie w Chrystusie Założony przez Chrystusa Kościół jest w zamyśle

wspólnotą przywróconej jedności (Ef 2, 15-18). Jedność ta dokonuje się przez sakramentalno-moralne kształtowanie życia chrześcijanina. Stąd możemy mówić o sakramentalno-eklezjalnym charakterze moralności chrześcijańskiej.

Uzdrowione zostało nastawienie człowieka wobec świata, w którym znika obcość wobec człowieka, a zostaje odkryty jego wymiar zbawczy. Człowiek jest w nim powołany do szukania zbawienia całego stworzenia, by został on poddany Chrystusowi (1Kor 15, 26-28).

Człowiek jako odbiorca powołania chrześcijańskiego Wymiar ontologiczny – żyć według

godności duchowo-cielesnej; Wymiar moralny – realizować w duchu

wolności podobieństwo do Boga; Ludzka natura naznaczona grzechem; Dzieło zbawienia, jako nowe

stworzenie człowieka w Chrystusie.