CZĘŚCI MOWYCZĘŚCI MOWY

ZAIMEKZAIMEK

Alicja RingAlicja Ring

Zaimek:Zaimek:

•To część mowy część mowy zastępująca w zdaniu rzeczowniki, rzeczowniki, przymiotniki, liczebniki i przysłówki.przymiotniki, liczebniki i przysłówki.

•Wskazuje osoby, przedmioty, cechy itd. bez dokładnego ich nazywania.

Nie bądź niemiła. Nie bądź taka.

Goście Kasi czekają. Jej goście czekają. Oni czekają.

• Odpowiada na pytania tych części mowy, które pytania tych części mowy, które zastępujezastępuje.

ZAIMKI PYTANIA/ODMIANA PRZYKŁADYrzeczownerzeczowne Kto? Co?

…...………………………………..Przypadki**zaimek on on ma przypadki, liczby i rodzaje; kto, co- kto, co- przypadki i rodzaj

Kto, co, ktoś, coś, ktokolwiek, cokolwiek, nikt, nic, każdy, żaden, ja, ty, on, ona, ono, my, wy, oni, one

przymiotneprzymiotne Jaki? Który? Czyj?...........................................Przypadek, liczba, rodzaj

Jaki, jakiś, jakikolwiek, taki, takiś, sam, który, któryś, którykolwiek, niektórzy, tamten, ten, ta, to, ci, te, ów, żaden, inny, czyj, czyjś, czyjkolwiek, mój, twój, jego, jej, nasz, wasz, ich, swój, niczyj

liczebneliczebne Ile?..........................Przypadek, rodzaj

Ile, tyle, ileś, ilekolwiek

przysłowneprzysłowneJak? Gdzie? Kiedy?............................Nie odmienia się.

Jak, jakoś, jakkolwiek, tak, nijak, gdzie, gdzieś, gdziekolwiek, tu, tutaj, tam, skąd, skądś, dokąd, dokądkolwiek, którędy, którędyś, tamtędy, stamtąd, nigdzie, wszędzie, kiedy, kiedyś, kiedykolwiek, niekiedy, wtedy, zawsze, nigdy.

Podział zaimków ze względu na ich znaczenie:Podział zaimków ze względu na ich znaczenie:

1)osoboweosobowe, np. ja, ty, on, ona, ono, my, wy, oni, one;

2)dzierżawczedzierżawcze, np. mój, twój, jego, swój, nasz, wasz, ich;

3)zwrotnezwrotne, np.się ( sobie, siebie);

4)pytającepytające, np. jaki?, kto?, która?;

5)wskazującewskazujące, np. ten, ów, tu, tam;

6)względnewzględne, np. kto, co, który, jaki, gdzie; /łącza zdania podrzędne/

7)nieokreślonenieokreślone- z ”-ś’ /np. coś, ktoś, jakoś, gdzieś, ileś/

z „-nie-” /z „-nie-” /np.niekiedy, niektórzy/; z „-kolwiek”/ z „-kolwiek”/ gdziekolwiek/

8)przecząceprzeczące, np. nic, nikt, nigdy, niczyj, nigdzie

Odmiana i poprawne użycie zaimkówOdmiana i poprawne użycie zaimkówNiektóre zaimki rzeczowne w niektórych przypadkach mają formy Niektóre zaimki rzeczowne w niektórych przypadkach mają formy

krótsze i dłuższe.krótsze i dłuższe.M. ja ty on ona ono

D. mnie ciebie, cię

jego, niego,go

Jej, niej jego, niego,go

C. mnie, mi tobie, ci jemu, niemu, mu

Jej, niej jemu, niemu, mu

B. Mnie, mię

ciebie, cię

jego, niego, go

ją, nią je, nie

N. mną tobą nim nią nim

Msc. mnie tobie nim niej nim

  Rodzaj męskoosobowy Rodzaj niemęskoosobowy

M my wy

D nas was

C nam wam

B nas was

N nami wami

Mc nas was

Liczba mnogaLiczba mnoga

Odmiana i poprawne użycie zaimkówOdmiana i poprawne użycie zaimkówNiektóre zaimki rzeczowne w niektórych przypadkach mają formy Niektóre zaimki rzeczowne w niektórych przypadkach mają formy

krótsze i dłuższe.krótsze i dłuższe.

M. oni one

D. ich, nich ich, nich

C. im, nim im, nim

B. ich, nich Je, nie

N. nimi nimi

Msc. nich nich

  Rodzaj męski Rodzaj żeński Rodzaj nijakiM ten ta toD tego tej tegoC temu tej temuB tego/ten tę toN tym tą tymMc tym tej tym

Liczba pojedyncza Liczba pojedyncza

  Rodzaj męskoosobowy Rodzaj niemęskoosobowyM ci teD tych tychC tym tymB tych teN tymi tymiMc tych tych

Liczba mnogaLiczba mnoga

Form dłuższych zaimków Form dłuższych zaimków używamy:

•na początku i na końcu zdaniana początku i na końcu zdania,

np. MnieMnie to nie przeszkadza. Możesz zaufać tylko

mnie.mnie.

•w przeciwstawieniachw przeciwstawieniach,

np. Nie ciebieciebie pytałem, lecz jegojego.

•po przyimkachpo przyimkach,

np. Od niegoniego dostałem ten prezent.

Zaimek „się”Zaimek „siꔕNie występuje na początku ani na końcu zdaniaNie występuje na początku ani na końcu zdania, chyba że zdanie składa się tylko z orzeczenia, np. Umyj się! Wyłączył się.

M. nie występujeD. siebiesiebieC. sobiesobieB. siebie, sięsiebie, sięN. sobąsobąMsc. sobiesobie

Funkcja składniowe zaimków;Funkcja składniowe zaimków;

Zaimki rzeczowe Zaimki rzeczowe

występują w zdaniu przeważnie w roli podmiotówpodmiotów i dopełnieńdopełnień, np. ja, ty, on, ona, ono, my, wy, oni, kto, co, nikt, nic.

Zaimki przymiotneZaimki przymiotne

•występują w roli przydawek i orzeczników przydawek i orzeczników /w /w orzeczeniu imiennym/orzeczeniu imiennym/. Najczęściej używane zaimki przymiotne: ten, tamten, taki, mój, twój, nasz, wasz, jaki, który, czyj.

Zaimki przysłowneZaimki przysłowneWystępują w zdaniu najczęściej w roli

okolicznikówokoliczników, np. tak, tu, tam, wtedy, jak, gdzie, kiedy.

Zaimki liczebneZaimki liczebneWystępują w zdaniu przeważnie w roli przydawekprzydawek,

np. ile, tyle.