Czasopismo nr 3 (495 KB PDF)

PDF stworzony przez wersję demonstracyjną pdfFactory Pro www.pdffactory.pl

http://www.pdffactory.pl


Szanowni Słuchacze Sopockiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku, Z początkiem nowego roku akademickiego składam Państwu serdeczne życzenia pełnej satysfakcji z odkrywania nowych horyzontów wiedzy oraz z uczestnictwa w różnych formach życia uniwersyteckiego. Szczególne gratulacje kieruję do wszystkich Słuchaczy rozpoczynających zajęcia na pierwszym roku. Stajecie się Państwo częścią wspólnoty Sopockiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku - jedynej i niepowtarzalnej społeczności. Cieszę się, że intensywna i prowadzona z rozmachem działalność naszego Uniwersytetu spowodowała ożywienie działalności gdańskiego, a także powołanie podobnego w Gdyni i Rumi. Przed nami wszystkimi stają ważne wyzwania wynikające z misji Uniwersytetu. Jestem przekonany, że wzbogacicie Państwo rozwój naszej uczelni swoim partnerstwem, inwencją i twórczymi pomysłami. Jacek Karnowski Prezydent Miasta Sopotu Sopot, październik 2005




Grypa jest to ostra, wirusowa choroba zakaźna dotycząca całego organizmu, chociaż główne dolegliwości i objawy dotyczą dróg oddechowych. Objawia się bardzo wysoką gorączką, ogólnym rozbiciem, suchym kaszlem. W okresie tym organizm jest bardzo podatny na nadkażenia i często objawy grypy są wikłane innymi chorobami, takimi jak na przykład zapalenie mięśnia sercowego, co niestety może p r o w a d z i ć d o k a r d i o m i o p a t i i i w efekcie niewydolności krążenia, a nawet do śmierci. Grypa przenosi się drogą kropelkową, więc bardzo prosto można ulec zakażeniu. Wywołana jest przez dwa główne typy wirusów: typu A (odpowiedzialnego także za tzw. ptasią grypę) i typu B oraz przez wiele podtypów. Wszystkie typy wirusów w yk a z u ją z na c z ną z mie n no ś ć spowodowaną licznymi mutacjami zawartych w nich genów, co pozwala im unikać tych odczynów odpornościowych organizmu, które wywołała poprzednia infekcja. Zatem na grypę można chorować wiele razy w życiu, ale częstotliwość zachorowań, a także przebieg choroby zależy od kondycji nas samych, a przede wszystkim naszego systemu odpornościowego - im wyższa nasza odporność, tym mniejsze ryzyko zachorowania. Wzrost zachorowań na grypę w naszym klimacie ma miejsce szczególnie w sezonie jesienno-zimowym oraz wczesnowiosennym. Epidemie występują cyklicznie, co 2-3 lata. Czasem ich zasięg jest tak ogromny, że zyskują miano pandemii. Pandemia w latach 1918-1919 zabiła około 25 milionów ludzi (była to tzw. „h i s z p a n k a ” ) , a w 1968 roku grypa Hong-Kong spowodowała śmierć 700 tysięcy pacjentów. Czy można przetrwać ten okres i nie złapać wirusów grypy? Z całą pewnością można. Cała

sztuka polega na tym, by nie dać im dostępu do s i e b i e . A jeśli już nas podstępne wirusy dopadną, musimy zapobiegać rozwojowi choroby. Pierwszą metodą, można powiedzieć najbardziej lekarską, jest szczepienie przeciw grypie. Osobiście rekomenduję, by szczepili się wszyscy, u których nie istnieją przeciwwskazania, to znaczy nie są uczulone na białko jaja kurzego (jest ono jednym ze składników szczepionki) oraz

w danym okresie nie mają gorączki. A już na pewno powinni się szczepić c i, k tó rzy z r ac j i swo ich codziennych obowiązków mają kontakt z dużą ilością ludzi: sprzedawcy, nauczyciele, lekarze, a także ludzie starsi oraz dzieci (w obu przypadkach układ odpornościowy nie jest w pełni sprawny - u dzieci nie całkiem rozwinięty, a u starszych

już nie w pełni funkcjonujący). W związku ze wspomnianą stałą modyfikacją wirusów szczepienia trzeba powtarzać każdego r o k u . Po zaszczepieniu pełną ochronę uzyskujemy po 4 - 6 tygodniach i trwa ona do 6 miesięcy. Po zaszczepieniu mogą wystąpić słabe objawy przypominające grypę, ale są one krótkotrwałe i mijają nie pozostawiając śladów. Czasami w miejscu podania szczepionki pojawia się delikatny obrzęk i rumień - również te objawy szybko ustępują. Jeżeli jednak z jakiś powodów nie poddaliśmy się szczepieniu, unikajmy sytuacji, w których może dojść do zachorowania - w dużych skupiskach ludzkich, wśród ludzi kaszlących i kichających. Podejmijmy dzia łania zmierzające do podniesienia naszej odporności, takie jak powszechnie znane profilaktyczne zażywanie witaminy C, a jeszcze lepiej preparatów złożonych z witaminy C, selenu i cynku (zawiera je popularny rutinoskorbin). Substancje te sprzyjają tzw. odpowiedzi immunologicznej, tzn. w momencie infekcji wspierają produkcję przeciwciał - naszej naturalnej armii walczącej zaciekle z wrogiem, czyli w tym przypadku wirusami grypy. Wielu ludzi ma też pozytywne doświadczenia

Str. 3

Szlachetne zdrowie...

ZAJ R ZYJ W S IEBIE. . .




związane z homeopatią lub ziołolecznictwem, ja osobiście rekomenduję wyciąg z jeżówki purpurowej - echinacea, czy to w postaci kropli, tabletek, czy też taniego dostępnego w sklepach zielarskich ziółka do s a m o d z i e l n e g o zaparzania herbatki w d ł u g i e , j e s i e n n e w i e c z o r y . Systematyczne popijanie herbatki z jeżówki zapobiega nie tylko grypie, ale także innym chorobom infekcyjnym dróg oddechowych tej pory roku. Istotny jest również sposób, w jaki się ubieramy. N i e n a l e ż y u b i e r a ć s i ę w tym okresie ani zbyt lekko, gdyż wyziębienie

organizmu sprzyja zakażeniom, ani zbyt grubo, ponieważ również przegrzanie działa niekorzystnie. Najlepiej ubierać się na tzw. „ce-bulkę”. W razie potrzeby, na przykład idąc z przyjaciółmi do kina, kawiarni czy na zakupy do s u p e r m a r k e t u , m o ż e m y z łatwością zdjąć z siebie jedną warstwę i w ten sposób uniknąć przegrzania. Nie zapominajmy o szalikach i okryciach głowy - aż 30 % ciepła „ucieka” przez głowę. Zahartowany organizm odpiera znacznie skuteczniej wszystkie ataki (w tym wirusów grypy), więc korzystajmy z codziennych spacerów (bez względu na pogodę, ale w stosownym ubraniu). Na stan naszego układu odpornościowego znakomicie wpływają również, przy braku przeciwwskazań, naprzemiennie brany zimny i ciepły prysznic, wizyty w saunie, a

Szlachetne zdrowie... - ciąg dalszy

Osobowość podatna na choroby i osobowość zdrowa

Psychologia zdrowia to dział psychologii zajmujący się: (1) poznaniem czynników psychologicznych wpływających na to, że ludzie pozostają zdrowi, (2) określeniem znaczenia tych czynników w powstawaniu chorób oraz ich roli w kształtowaniu zachowania podczas choroby. z historii… § w wielu kulturach pierwotnych

fu nk c jo no w a ło p r ze ko na n ie o nierozerwalnym związku psychiki i ciała ( w yk o n yw a no r yt u a ln e t a ńc e uzdrawiające);

§ starożytni Grecy wierzyli w zachowanie zdrowia poprzez wewnętrzną harmonię;

§ Hipokrates - ojciec medycyny - wyodrębnił cztery typy osobowości: choleryk, sangwinik, melancholik, flegmatyk;

§ Kartezjusz, filozof francuski (XVII w.), głosił dualizm: materia i myśl;

§ w połowie XIX wieku zrodziła się biomedycyna;

§ w latach 30-tych XX w. Franz Alexander

(psychiatra) zauważył ścisły związek między stanem fizycznym a emocjami: „u podłoża wielu zaburzeń nie leżą czynniki zewnętrzne czy mechaniczne, ale ciągły

stres….”

Osobowość podatna na choroby - czynniki: 1. współzawodnictwo i poirytowanie; 2. brak nadziei - syndrom poddania się; zgodnie

z „teorią wyuczonej bezsilności” Seligmana osoba taka staje się mniej aktywna i zdemotywowana, gorzej sobie radzi, może p o p a ś ć w depresję;

3. podejrzliwość; 4. pesymizm, cynizm; 5. tłumienie uczuć. Niektóre choroby i dolegliwości, które mogą mieć związek z osobowością: • bóle głowy - wywołane życiem w napięciu,

ZAJ R ZYJ W S IEBIE. . . Str. 4

W jaki sposób osobowość może wpływać na zdrowie?




NUME R 3

s t r e s ie , lęk ie m, ne r w o wo śc ią , skłonnościami do introwersji, depresji i zachwiania poczucia bezpieczeństwa,

- choroby wrzodowe - mogą wystąpić m.in. z powodu zamartwiania się, niepokojów, chronicznego lęku, depresji,

- choroby serca - mogą na nie zapadać osoby żyjące w pośpiechu, niecierpliwe, nadmiernie ambitne, sfrustrowane i pracoholicy;

- choroby nowotworowe - wpływ mogą mieć m.in.: depresja, tłumiony gniew, negatywne emocje, zaniżone poczucie własnej wartości, ale też postawa zbyt optymistyczna i e n t u z j a s t y c z n a ( w y n i k i b a d a ń psychologicznych kobiet z nowotworem piersi

wykazują, że częściej chorują osoby o przytłumionej osobowości, które traciły nadzieję i które nie potrafiły wyrazić negatywnych emocji).

Osobowość zdrowa to taka, która nie poddaje się chorobie. Posiadają ją osoby spokojne, zrelaksowane, otwarte i przyjacielskie, asertywne, radosne i aktywne. Wyróżnia się następujące podtypy osobowości zdrowej: 1) osobowość aktywna - u osób szybkich w

działaniu i entuzjastycznie nastawionych do życ ia , po szuku jąc ych s t ymu lac j i, e k s t r a w e r t y c z n y c h , spontanicznych i lubiących zabawę,

2) osobowość zrelaksowana - u o s ó b s p o k o j n y c h , zaangażowanych, z większą rezerwą i filozoficznym nastawieniem do życia.

Aby strategia zdrowia dała pozytywny rezultat, powinna być dostosowana do osobowości.

Cechy osobowości zdrowej: (1) poczucie kontroli: § poczucie, że możemy zrobić wszystko, co

w naszej mocy, § możliwość dokonywania wyboru jako istotny

warunek zdrowia (przykład: bezrobotni mają niższą samoocenę i częściej wpadają w depresję),

§ dążenie do poczucia kompetencji - potrzeba przewidywania,

§ kontrola zastępcza - wiara, że inna osoba (np. lekarz) może w naszym imieniu „zyskać kontrolę” nad chorobą,

(2) zaangażowanie i opanowanie: § zdrowiu sprzyja zaangażowanie w realizację

ideałów i poczucie obowiązku (np. hobby, religia), § niezdrowe jest przepracowanie (japoński

problem - karoshi), § istotne jest odpowiednie dostosowanie

wykonywanych zadań i pracy do stopnia profesjonalizmu oraz przygotowania,

(3) traktowanie życia jako wyzwanie, a nie jako

zagrożenie: § nuda zwiększa ryzyko - jest sygnałem, że

w najbliższym czasie mogą się pojawić problemy ze zdrowiem, § osobom napotykającym w życiu konstruktywne

wyzwania jest łatwiej zachować zdrowie, § trzeba znaleźć powód - wyzwanie, dla którego

można zmienić swój niezdrowy styl życia, § wyzwanie powinno być dostosowane do

własnych możliwości i indywidualnej sytuacji oraz wywoływać pozytywne emocje i dawać poczucie osobistego zwycięstwa, (4) emocje: § wyzwania o średnim natężeniu pomogą nam tworzyć zdrowe reakcje emocjonalne,

§ entuzjazm pomaga w sukcesach, w wykonywaniu zadań i wpływa na chęć pomocy innym; entuzjasta charakteryzuje się wrażliwością, aktywnością i sporą energią, ciekawością świata, konstruktywnym działaniem, ale też spokojem i pewnością siebie, § mowa niewerbalna osób entuzjastycznych:

Str. 5

Biblia: „Serce radosne twarz rozwesela,

gdy smutek w sercu i duch przygnębiony” [Prz 15,13]

Osobowość zdrowa

Osobowość podatna na choroby i osobowość zdrowa - ciąg dalszy




Str. 6 ZAJ R ZYJ W S IEBIE. . .

choroby - nie wystarczy tylko postanowić, trzeba działać, § zachowywać równowagę emocjonalną (!) -

wtedy nasz organizm prawidłowo funkcjonuje, (10) optymizm - ważny cytat matki Kennedy’ch: „Jestem przekonana, że Bóg chce, byśmy byli szczęśliwi i czerpali przyjemności z życia”.

ü W powszechnym mniemaniu do dłuższego życia przyczynia się optymistyczne nastawienie.

ü Istnieją dowody na to, że zdrowi społecznie,

towarzysko nastawieni, ustabilizowani psychicznie ludzie rzadziej zapadają na choroby niż malkontenci i pesymiści. Sam optymizm jednak długowieczności nie gwarantuje.

ü Optymizm przyczynia się do zmniejszenia

ryzyka wczesnej śmierci i wystąpienia bólu w podeszłym wieku, zwiększenia życiowej energii i ochrony przed chorobami serca. Optymiści znacznie szybciej przebywają rekonwalescencję po operacjach chirurgicznych.

ü Optymiści nie ulegają zbyt łatwo nałogom lub potrafią z nich szybciej wyjść. Są bardziej otwarci na porady lekarskie, co zwiększa szanse na d ług ie życ ie . Mają t eż w z m o c n i o n y s y s t e m

odporności - ten mechanizm nie jest jednak do końca rozpoznany.

ü Naukowcy badający optymistów wrócili do ich

dzieciństwa i prześledzili warunki życia oraz osobiste cechy charakteru. Długowieczni okazali się w dzieciństwie sumienni, dokładni, zdyscyplinowani, rozważni, ostrożni, rzetelni i chętni do działania.

Optymiści żyją dłużej mają dobry kontakt wzrokowy, często się uśmiechają, wykonują gesty miękkie i skierowane na zewnątrz, są otwarte, spokojne, płynnie mówią, ton głosu uzależniony jest od stresu, § osoby entuzjastyczne i pogodne zarażają

innych - w ich towarzystwie lubimy przebywać, (5) wola życia - to opór przed własną chorobą (przyk ład p lacebo - pomaga przy samouzdrawianiu, choć nie posiada żadnych korzyści fizjologicznych),

(6) kreatywność i zabawa: § spełnienie i radość życia to bardzo ważne cechy

osobowości uzdrawiającej, § wg Carla Rogersa w każdym tkwi wewnętrzna

skłonność do udoskonalania samego siebie, stąd osoba w pełni funkcjonująca wykorzystuje własne możliwości i rozwija się!

(7) więzi społeczne: § człowiek jest istotą społeczną, § najważniejsze elementy osobowości zdrowej

kształtują się w dzieciństwie, § bardzo ważne jest ujawnianie swoich uczuć

najbliższym kochanym osobom, § osoby utrzymujące ścisłe kontakty społeczne

mają korzystne nawyki zdrowotne, lepsze zdrowie fizyczne, w razie problemów mogą uzyskać pomoc i radę, § samotność jest niezdrowa!

(8) spójność: § to przekonanie danej osoby, że otaczający ją świat jest zrozumiały, ma jakieś z n a c z e n i e i można go kontrolować (salutogeneza), § to sens życia, godność, poczucie tożsamości -

pozbawienie tego obniża wolę życia, (9) samoleczenie: § wykształcenie w sobie woli odporności na

Osobowość podatna na choroby i osobowość zdrowa - ciąg dalszy

„Radość serca jest życiem człowieka, a wesołość męża

przedłuża jego dni” [Syr 30,22]




NUME R 3 Str. 7

kultury oraz badań. Departament Zdrowia finansuje projekty badawcze na temat starzenia się społeczeństw. Są one realizowane w większości przez specjalistów, a nie przez organizacje pozarządowe reprezentujące seniorów. Warto podkreślić, że departament ten już w latach 90. poważnie zajął się chorobą A lz he ime r a . D ep a r t a me n t E du k a c j i i Kultury oraz Departament Zatrudnienia i Spraw Społecznych w swoich działaniach posługują się koncepcją aktywnego starzenia się (ang. active

ageing). Odwołuje się ona do ogólnego założenia, że ludzie aktywni fizycznie i umysłowo cieszą się zwykle lepszym zdrowiem. W związku z tym dotowane są inicjatywy promujące aktywność fizyczną i intelektualną seniorów – na szczególną uwagę zasługuje tutaj program wymiennych wyjazdów starszych obywateli ze wszystkich państw członkowskich. Inicjatywa ta realizowana jest obecnie jako program pilotażowy Komisji Europejskiej pod nazwą ENEA. Departament Badań w latach 1998-2002 w ramach programu „Starzejące

się społeczeństwo i niepełnosprawność” umożliwił realizację wielu inicjatyw badawczych dotyczących projektowania sprzętów, rozwiązań technicznych i usług a d r e s o w a n y c h d o s e n i o r ó w i osób niepełnosprawnych. Warto podkreślić, że w badaniach tych uwzględniano aktywny udział odbiorców projektowanych usług (userdriven research). Osoby starsze były zatem pytane, czy dane urządzenia sprawdzają się w praktyce. Niestety, w wytycznych do kolejnego programu badań na lata 2002-2006 nie zapisano wyraźnego odniesienia do zagadnień związanych ze starzeniem się społeczeństw. Na poziomie Unii Europejskiej powstaje wiele oficjalnych tekstów dotyczących opieki zdrowotnej i opieki nad osobami starszymi (np. komunikaty i projekty Komisji Europejskiej, rezolucje Parlamentu Europejskiego). W dokumentach tych podkreśla się przede wszystkim konieczność:

Gertraud Dayé EURAG - Europejska Federacja Ludzi Starszych Źródło: My też - seniorzy w Unii Europejskiej, praca zbiorowa, Akademia Rozwoju Filantropii w Polsce, Warszawa 2004, s. 106 - 108. Zdrowia nie należy definiować jedynie w kategoriach braku choroby i ułomności, ale jako stan dobrego samopoczucia w aspekcie fizycznym, umysłowym i społecznym. Taką szerszą de f in ic ję p r zyję ła Światowa Organizac ja Zdrowia. War to wyraźnie podkreślić, że dobre samopoczucie jest stanem, którym może cieszyć się także osoba przewlekle chora, w podeszłym wieku lub bardzo osłabiona. Pomocą w jego osiągnięciu są różnorodne działania promujące aktywność ludzi starszych. Organizacja systemu ochrony zdrowia w poszczególnych krajach Unii Europejskiej pozostaje w kompetencjach poszczególnych państw, nie ma tu jednolitej polityki europejskiej. Na poziomie struktur Unii Europejskiej, a także w ramach innych organizacji międzynarodowych, wypracowywane są natomiast pewne standardy i postulaty dotyczące organizacji służby zdrowia. Prowadzone są także specjalistyczne projekty badawcze oraz działania z zakresu edukacji i promocji zdrowia. Należy jednak podkreślić, iż większość z formułowanych strategii i zaleceń pozostaje jedynie rekomendacjami. Nie istnieją

żadne instrumenty mogące zmusić państwa członkowskie do wprowadzenia ich w życie. W Komisji Europejskiej sprawą jakości życia ludzi starszych, włącznie z promocją zdrowia, zajmuje się kilka departamentów: zdrowia, zatrudnienia i spraw społecznych, edukacji i

Promowanie zdrowia seniorów w krajach Unii Europejskiej

Działania podejmowane w ramach Unii Europejskiej




Str. 8

uzgodnionych celów należą między innymi: § eliminacja społecznej i ekonomicznej

dyskryminacji z racji wieku, płci lub z każdego innego powodu, tak aby zapewnić ludziom starszym powszechny i jednakowy dostęp do opieki zdrowotnej;

§ rozwój i zwiększenie znaczenia podstawowych usług opieki społecznej, tak aby spełniały one potrzeby osób starszych i zachęcały do angażowania się w proces planowania usług;

§ zapewnianie specjalistycznych szkoleń dla specjalistów i półprofesjonalistów w zakresie potrzeb osób starszych;

§ rozwój powszechnych usług w zakresie zdrowia psychicznego.

Krokiem następnym było opracowanie i przyjęcie Strategii Regionalnej dotyczącej wdrożenia planu madryckiego na obszarze Europy. Miało to miejsce w Berlinie w 2002 roku podczas ministerialnej konferencji na temat starzenia się (UNECE Ministerial Conference on Ageing). Jednym z zobowiązań sformułowanych w powyższym dokumencie było: podjęcie wszelkich starań, aby zapewnić odpowiednią jakość życia c z ł o w i e k a w każdym wieku, utrzymanie niezależności, zdrowia i dobrego samopoczucia. Strategia ta została przyjęta przez państwa członkowskie Europejskiej Komisji Gospodarczej (UNECE). Jej wdrożenie ma być monitorowane przy pomocy grupy roboczej składającej się z przedstawicieli rządu, organizacji pozarządowych i naukowców. Jest to niezwykle ważne, że organizacje pozarządowe mogą sprawdzać, czy wszystkie postulowane sposoby promowania zdrowia wśród starszych obywateli rzeczywiście są realizowane. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) Stworzy ła ca ły progr am do t yczący podtrzymywania aktywności osób starszych. Należy tutaj wymienić kilka publikacji: • „Aktywne Starzenie się - założenia ramowe

polityki” (Active Ageing - A Policy Framework), z 2002 roku;

• „Zdrowie i starzenie się - wprowadzenie do

§ zapewnienia dostępu do służby zdrowia i opieki długoterminowej dla wszystkich, bez względu na przychody lub majątek;

§ zapewnienia usług wysokiej jakości, a także zróżnicowania i wolności wyboru w ramach systemu opieki zdrowotnej;

§ zapewnienia finansowej samowystarczalności systemów służby zdrowia;

§ zapobiegania chorobom i podjęcia działań promujących zdrowie i aktywność osób starszych;

§ podjęcia walki z dyskryminacją w służbie zdrowia, zarówno ze względów społeczno-ekonomicznych, jak również płeć czy wiek;

§ zapewnienia dobrej jakości opieki długoterminowej, w tym określenia standardów prawnych opieki w domu i w zakładach opieki długoterminowej, a także przeprowadzania kontroli jakości;

§ włączenia odbiorców usług medycznych oraz organizacji społecznych w prace i dyskusje nad kształtem służby zdrowia;

§ elastycznego reagowania ze strony dostawców usług na zmieniające się potrzeby ich użytkowników;

§ w y ró w n y w a ni a ró żn i c po międ z y dotychczasowymi członkami UE a nowymi

państwami członkowskimi pod względem stanu zdrowia populacji, dostępności i jakości służby zdrowia, a także środków wykorzystywanych w opiece zdrowotnej i opiece długoterminowej.

Organizacja Narodów Zjednoczonych W rezultacie II Światowego Zgromadzenia na temat Starzenia się Społeczeństw, które odbyło się w Madrycie w 2002 roku (2 World Assembly o n A g e i n g ) , p r z y j ę t o M a d r y c k i Międzynarodowy Plan Działania w sprawie Starzenia się Społeczeństw. Jednym z priorytetów przyjętych w ramach tego planu było „promowanie zdrowia i dobrego samopoczucia ludzi w starszym wieku”. Do

Promowanie zdrowia seniorów... - ciąg dalszy


Działania podejmowane w ramach międzynarodowych instytucji




NUME R 3 Str. 9

dyskusji” (Health and Ageing - A Discussion Paper);

• „Ku międzynarodowej zgodzie w sprawie polityki opieki długoterminowej nad osobami starszymi” (Towards an International Consensus on Policy for Long-Term Care of the Ageing).

Dokumenty te można znaleźć na stronie internetowej Światowej Organizacji Zdrowia pod adresem: www.who.int/hpr/ageing/publications.htm. Rada Europy w Strasburgu

Obrona praw starszych obywateli znalazła swój wyraz w Zrewidowanej Europejskiej Karcie Społecznej. Dokument ten jest o tyle istotny, że akredytowane przy Radzie Europy organizacje pozarządowe mają prawo złożyć skargę w

imieniu każdego obywatela, który czuje, że jego kraj nie wypełnia zawartych w tym dokumencie regulacji. Rada Europy publikuje także liczne prace naukowe i rekomendacje, intensywnie pracuje nad rozwojem opieki paliatywnej, bioetyki, rozważa także etyczne problemy związane ze sprawowaniem opieki. Organizacje skupione w EURAG realizują szereg programów nakierowanych na poprawę stanu zdrowia ludzi starszych. Można tu wymienić: zajęcia sportowe, treningi pamięciowe, stymulowanie sprawności fizycznej i intelektualnej, rozwijanie wolontariatu na rzecz osób starszych i słabych, uczestniczenie w pracach nad tworzonymi lokalnie programami z d r o w e g o s t a r z e n i a s i ę . EURAG jako federacja skupiająca ponad 150 organizacji z różnych krajów umożliwia wymianę doświadczeń i wiedzy wśród ogólnonarodowych, regionalnych i lokalnych organizacji w całej Europie. Sprzyja to upowszechnieniu dobrych rozwiązań na polu promocji zdrowia ludzi starszych, a także realizacji projektów o

wymiarze ponadnarodowym. EURAG przy aktywnym udziale swoich członków organizuje europejskie i międzynarodowe seminaria i konferencje związane z tematyką zdrowia, na przykład: • „Europa w ruchu - ruch to zdrowie,

praktyczne rozwiązania dla osób starszych” (Europe on the move - Moving for health, with practical models for older people);

• „Opieka paliatywna głównym punktem e u r o p e j s k i e g o p r o g r a m u zdrowotnego” (Making palliative care a priority topic on the European health agenda);

• „Zgoda na cierpienie w starszym wieku” (The acceptance of suffering in old age).

Działania podejmowane przez EURAG w obronie interesów ludzi starszych EURAG reprezentuje interesy starszego pokolenia wobec międzynarodowych organizacji i instytucji. Oznacza to, że federacja aktywnie włącza się w realizację projektów UE, które mają na celu promocję zdrowia i dobrego samopoczucia osób starszych. Pomaga także w

Promowanie zdrowia seniorów... - ciąg dalszy

Działania podejmowane w ramach europejskiej federacji EURAG


http://www.who.int/hpr/ageing/publications



dr n. med. Jarosław Derejczyk -współzałożyciel Kolegium Lekarzy Specjalistów Geriatrii w Polsce, dyrektor Szpitala Geriatrycznego w Katowicach Źródło: My też - seniorzy w Unii Europejskiej, praca zbiorowa, Akademia Rozwoju Filantropii w Polsce, Warszawa 2004, s. 109-113. Starzenie się społeczeństw jest procesem wpisanym w postęp cywilizacyjny. Najbliższe 50 lat przyniesie niespotykany dotąd w dziejach ludzkości wzrost liczby osób powyżej 65. roku ż y c i a . W Polsce w ciągu 20 lat grupa ta powiększy się z 4,7 mln do 6,5 mln osób. Tempo i konsekwencje tych zmian demograficznych są źródłem nowych wyzwań. Dotyczą one wielu dziedzin życia społecznego, w tym polityki zdrowotnej. Wzrost długości życia ludzkiego jest spektakularnym osiągnięciem cywilizacyjnym. Jednak powiązanie długości życia ludzkiego z zachowaniem jego jakości wymaga metodycznego i naukowego podejścia do starzenia się jako procesu o dużej dynamice i ogromnej złożoności. Rola i znaczenie geriatrii Wyzwaniom tym próbuje sprostać geriatria i gerontologia. Geriatria to dziedzina interny zajmująca się schorzeniami osób po 60. roku ż y c i a , a przede wszystkim dążeniem do zachowania maksymalnej sprawności i samodzielności pacjenta oraz zapobieganiem zbędnej instytucjonalizacji. Cel ten osiągany jest poprzez promowanie korzystnego dla zdrowia stylu życia, zapobieganie chorobom oraz wypracowywanie zasad diagnostyki i leczenia osób starszych. Do zadań związanych z opieką nad ludźmi starszymi należy także współpraca w trudnych sytuacjach życiowych zarówno z chorym, jak i jego opiekunami. Leczenie i diagnozowanie starszych pacjentów wymaga z jednej strony znajomości konsekwencji procesu starzenia się, a z drugiej - wiedzy na temat specyfiki chorób wieku podeszłego. Geriatria wypracowuje także metody

leczenia dolegliwości, które są charakterystyczne dla osób starszych. Są to m.in.: zaburzenia świadomości, upadki ze złamaniami, odleżyny, zaburzenia równowagi, owrzodzenia przewodu pokarmowego z krwawieniami, niejasne stany gorączkowe, zespoły depresyjne i otępienne. Takie choroby mogą być skutecznie rozpoznawane i leczone tylko przez lekarzy ze specjalistycznym przygotowaniem. Niestety, polska kadra medyczna nie ma wystarczającej wiedzy z zakresu geriatrii. U starszych pacjentów, mimo zażywania przez nich największej ilości leków, rozpoznawalność chorób jest najmniejsza. Większość dolegliwości przebiega w sposób ukryty. Warto podkreślić, że aż 12% pacjentów powyżej 70. roku życia trafia do szpitala z powodu ubocznego działania leków. Dla osób po 80. roku życia wskaźnik ten może przekroczyć 20%. Lekarz rodzinny opiekujący się 1500 osobami ma np. średnio 34 pacjentów z otępieniem. Przygotowanie do diagnozowania takich problemów zdrowotnych na poziomie p rzycho dni r e jo nowej je s t o becnie niewystarczające. Faktyczna rozpoznawalność choroby wynosi zaledwie 10%. A skala problemu jest znaczna - po 65. roku życia tylko 20% osób nie skarży się na pogorszenie pamięci.

[...] Jakość zdrowia osoby starszej Czynniki społeczno-środowiskowe wpływające na jakość życia osób starszych:

∗ polityka zdrowotna państwa (system pozyskiwania środków na leczenie, pakiet świadczeń zdrowotno- opiekuńczych i so c ja lnyc h p r z ys ługu jąc y o so bie ubezpieczonej, mechanizm gwarantujący dostępność tych świadczeń);

∗ przygotowanie infrastruktury opiekuńczo-społecznej, architektonicznej i użytkowej dostosowanej do potrzeb starzejącego się społeczeństwa;

∗ edukacja przygotowująca do okresu starości; ∗ stan środowiska naturalnego; ∗ poziom świadomości społecznej i wiedza o

ograniczeniach i możliwościach osób starszych;

∗ motywowanie do aktywności fizycznej i

Str. 10

Potrzeby zdrowotne osób starszych a polska służba zdrowia





NUME R 3 Str. 11

Potrzeba i umiejętność dawania tkwi w każdym z nas, bez względu na wiek. Mamy pewną wiedzę i umiejętności, których być może nie mają inni, a są im one w danym momencie potrzebne, czy wręcz niezbędne. A i my czasem oczekujemy czyjegoś wsparcia... Powstający Sopocki Bank Czasu jak pomost połączy międzypokoleniowo wszystkich, którzy zechcą współrealizować ideę wzajemnej pomocy w społeczności lokalnej. Sopocki Bank Czasu to element projektu Gminy Miasta Sopotu, realizowanego wspólnie z CARITAS Archidiecezji Gdańskiej, pt. „Bank dobrych praktyk - stała platforma współpracy i wymiany doświadczeń pomiędzy liderami inicjatyw lokalnych z Ozierska i Sopotu”, d o f i n a n s o w a n e g o w ramach Programu Współpracy Przygranicznej PHARE. Maciej Kochanowski, Referat Integracji Europejskiej Urzędu Miasta Sopotu:

„Materialny efekt realizacji projektu po stronie miasta Sopotu stanowić będzie utworzenie Sopockiego Banku Czasu - instytucji, która pośredniczyć będzie we wzajemnej wymianie u s ł u g i pomocy pomiędzy członkami zdefiniowanej grupy lokalnej społeczności sopockiej. Biuro będzie miało za zadanie zbieranie informacji na temat umiejętności i potrzeb poszczególnych osób zgłaszających się do Banku Czasu oraz kontaktowanie ze sobą jego uczestników. Członkowie powstałej w ten sposób grupy będą pomagać sobie nawzajem oraz tym, którzy w danej chwili pomocy potrzebują. W Banku Czasu obowiązywać będzie zasada, że godzina dowolnej pracy na rzecz członka Banku Czasu (np. udzielenia korepetycji z języka angielskiego) równa będzie godzinie każdej innej pracy (np. g o d z i n i e p r a s o w a n i a ) , a usługi nie będą wyceniane. [...] Realizacja Projektu umożliwi rozpoznanie rzeczywistych potrzeb i oczekiwań społeczności lokalnych po obu stronach granicy oraz

wypracowanie najlepszych metod współdziałania instytucji społeczeństwa obywatelskiego oraz samorządu terytorialnego prowadzących do aktywizacji tychże spo łeczności oraz podejmowania przez ich przedstawicieli wspólnych działań zmierzających do poprawy warunków ich życia, rozwoju miast - partnerów projektu oraz całego regionu Morza Bałtyckiego”. Na spotkaniu organizacyjnym, które odbyło się w dniu 28 września br. w Urzędzie Miasta Sopotu, Sopocki Uniwersytet Trzeciego Wieku został zaproszony do udziału w realizacji projektu. Mamy nadzieję, że Państwo chętnie przyłączycie się do urzeczywistnienia tej wspaniałej idei (szczegóły zamieszczane będą w naszej gablocie

„Aby Aniołów było jak najwięcej...”

Istnieją jeszcze na tym świecie anioły

Są nimi ci, którzy w ciemne życie innych

Wnoszą promień słońca, iskierkę radości z raju.

Żyją i pracują dla tych, którym szczęście

nie sprzyja.

Nie liczą godzin, nie pytają o zapłatę.

Ich miłość jest ponad to.

Gdyby nie istnieli, wielu pozostałoby

niezauważonych,

Nie miałoby żadnego wsparcia,

Nie doświadczyło żadnej pomocy

Ani nie spotkało przyjaźni.

(...)

Istnieją jeszcze anioły wśród nas.

Czynią cuda, sami o tym nie wiedząc...

Phil Bosmans




Wraz z Sopockim Towarzystwem Aktywności Ruchowej STAR rozpoczynamy cykl badań lekarskich, stanowiących element projektu „Promocja Ruchu”, dotowanego ze środków Gminy Miasta Sopot. Projektem objęci zostaną słuchacze S UTW zamieszkali w Sopocie. Celem projektu jest ocena stanu zdrowia oraz podjęcie działań zmierzających do poprawy st anu psychoruchowego jego uczestników. W związku z tym zespół lekarzy z Akademii Medycznej w Gdańsku przeprowadzi specjalistyczne badania ze szczególnym uwzględnieniem stanu wydolności organizmu, układu krążenia i układu narządu ruchu. Badania będą odbywały się w poniedziałki, środy i piątki w naszej siedzibie

począwszy od 28 października 2005 r. Po przeprowadzonej analizie wyników badań, wspólnie z lekarzami, rehabilitantami oraz instruktorami sportowymi, każdy uczestnik projektu zostanie zakwalifikowany do odpowiedniej grupy ćwiczeniowej w zależności

od indywidualnego stanu zdrowia. Zajęcia ruchowe r o z p o c z n ą s i ę w miesiącu listopadzie br. Udział w projekcie jest BEZPŁATNY. Partnerami biorącymi udział w realizacji projektu

s ą : A k a d e m i a M e d y c z n a w Gdańsku, Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku oraz SOPKARD.

Konrad Drewek - Prezes STAR Katarzyna Stec - SUTW

Str. 12

Badania lekarskie na naszym Uniwersytecie


Zapraszamy WSZYSTKICH SOPOCIAN - słuchaczy UTW, którzy pragną skorzystać z oferty, a w szczególności osoby, które zadeklarowały udział w zajęciach ruchowych.

Zapisy na poszczególne dni badań w sekretariacie UTW - pokój nr 6

Odpowiednio dostosowana forma aktywności ruchowej i zdrowy styl życia

stanowią najskuteczniejszą i najtańszą profilaktykę chorób krążenia, układu narządu

ruchu i innych chorób cywilizacyjnych.

Oratorium

Taki tytuł ma utwór pomysłu i kompozycji Ewy Polińskiej - Mackiewicz, przeznaczony... Ano właśnie! Przyzwyczailiśmy się formę oratoryjną postrzegać jako utwór wokalno – instrumentalny, zbliżony do opery (choć bez akcji scenicznej). Tymczasem ta kompozycja wykorzystuje nazwę „oratorium”, wywodząc jej tłumaczenie z łac. „oratio” - przemówienie, m o w a , c z y t e ż „orator” - mówca. Utwór przeznaczony jest na

bardzo duży zespół wykonawczy, składających się z chóru recytatorów, niewielkiej grupy instrumentalnej (perkusja) i solistów. Treścią Oratorium są wybrane teksty z Biblii, Koranu, maksymy filozoficzne, myśli poetyckie dotyczące człowieka uwikłanego w czas i zewnętrzność. Sposób podania tekstu, dynamika (tu: ważna ilość wykonawców), przesądzać będą o sile oddziaływania utworu. Stąd sugestia i prośba, aby jak największa ilość słuchaczy Uniwersytetu zechciała wziąć udział w tej, z założenia monumentalnej, polifonicznej, poetyckiej recytacji. Uwieńczeniem pracy tego warsztatu będą publiczne występy, prezentacje w Urzędzie Miasta, w auli Uniwersytetu.

Serdecznie zapraszamy wszystkich chętnych - warsztaty oratoryjne odbywają się w czwartki

w godzinach: 15.15 - 16.45 w sali 04




NUME R 3 Str. 13

Słuchacze: Stan na dzień zakończenia zajęć sem. letniego (10 czerwca 2005 r.) - 910 osób Struktura słuchaczy według płci: 787 kobiet (86,48% ogółu słuchaczy), 123 mężczyzn (13,52%).

WYKŁADY i warsztaty kierunkowe: * na kierunku filologiczno - historycznym łącznie 238,5 godz. zegar. w tym: wykłady (78 godz.), historia sztuki (115,5 godz.) oraz warsztaty filmowe (45 godz.) ∗ na kierunku społecznym łącznie 85,5 godz. zegar. w tym: wykłady (33,5 godz.), psychologia społeczna (24 godz.), psychologia reklamy

(5,3 godz.), komunikacja interpersonalna (10,5 godz.), psychologia miłości (12 godz.) * na kierunku prawnym łącznie 52,5 godz. zegar. w tym prawo administracyjne i prawo cywilne (37,5 godz.), integracja europejska (15 godz.) * na kierunku profilaktyka zdrowia - 97,3 godz. zegar. w tym: wykłady na tematy medyczne (69 godz.), wykłady z zakresu turystyki (28,3 godz.) Na wykładach ogólnych zrealizowano dodatkowo łącznie 36 godzin zegarowych. Razem: 509,5 godzin zegarowych (tj. 679,33 godz. lekcyjnych) wykładów ZAJĘCIA WARSZTATOWE:

∗ gimnastyka - 240 godz. zegar., ∗ choreoterapia - 129 godz. zegar., ∗ samoobrona - 40 godzin zegar., ∗ język niemiecki - 268,5 godz. zegar., ∗ język angielski - 312 godz. zegar., ∗ warsztaty komputerowe - 528 godz. zegar., ∗ artystyczne - 389,5 godz. zegar., ∗ kuchnie świata - 64,5 godz. zegar., ∗ warsztaty turystyczne - 483 godz. zegar.

Razem: 2.454,5 godz. zegarowej (tj. 3.272,67 godz. lekcyjnej) warsztatów

Projekty medyczne w ramach UTW:

• nieodpłatne szczepienia przeciwko grypie • badania krwi i badania serca EKG

Realizacja wraz z Akademią Medyczną w Gdańsku i Pogotowiem Ratunkowym w Sopocie.

Działalność Sopockiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku w roku akademickim 2004/2005 w liczbach

Ogółem zrealizowano: 2964 godz. zegarowe, tj. 3952 godz. lekcyjne

Zestawienie zrealizowanych godzin (r. akad. 2004/2005)




zrealizowane:

∗ “Aktywizacja lokalnej społeczności osób w wieku starszym - działania podejmowane w ramach Uniwersytetu III Wieku” - projekt dotowany ze środków Gminy Miasta Sopot (umowa nr 781/FN/03), realizacja: 01.01.2004-31.12.2004, kwota dotacji: 10.000 zł

∗ “Promocja zdrowia i profilaktyka wśród osób starszych - działania aktywizujące w ramach Sopockiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku” - projekt dotowany przez Wojewodę Pomorskiego (umowa 69/OW), realizacja: 25.05.2004 - 31.12.2004, kwota dotacji: 3.000 zł,

realizacja rozpoczęta, kontynuacja w roku akad. 2005/2006:

∗ “Uniwersytecka Złota Jesień - działania wspomagające aktywizację osób starszych w ramach Sopockiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku” - projekt dotowany ze środków Gminy Miasta Sopot (umowa nr 171/Fn/05), realizacja: 10 marca 2005 r. - 31 grudnia 2005 r., kwota dotacji: 30.000 zł,

∗ “Aktywna Złota Jesień” - projekt dotowany ze środków Urzędu Marszałkowskiego, realizacja: 01 czerwca 2005 r. - 31 grudnia 2005 r. , kwota dotacji: 5.000 zł,

∗ “e-Senior, czyli mędrzec XXI wieku” - projekt dotowany ze środków Gminy Miasta Sopot, realizacja: 01 czerwca 2005 r. - 31 grudnia 2005 r., kwota dotacji: 9.200 zł,

∗ “e-Senior, czyli mędrzec XXI wieku” - projekt dotowany ze środków Polsko - Amerykańskiej Fundacji Wolności przez Fundację dla Uniwersytetu Jagiellońskiego, r e a l i z a c j a : 01 czerwca 2005 r. - 30 czerwca 2006 r., kwota dotacji: 20.000 zł.

Uczestnictwo w spotkaniach ogólnopolskich i międzynarodowych: - konferencja „Oni, czyli za chwilę my”, zorganizowana przez Pełnomocnika Rządu ds. Równego

Statusu Kobiet i Mężczyzn w dniu 9 września 2004 r. w Warszawie w Urzędzie Rady Ministrów, - konferencja przedstawicieli UTW w Krakowie na Uniwersytecie Jagiellońskim w dniach

18-19 października 2004 r., dotycząca Uniwersytetów Trzeciego Wieku - stanu i potrzeb, - seminarium kontaktowe programu Socrates Gruntvig - Sztuka, rękodzieło i tradycje w dniach

24-29 maja 2005 r. w Bukareszcie i Sibiu (Rumunia) - wyjazd sfinansowany przez Agencję Narodową Programu Socrates w celu przygotowania projektu ze środków unijnych.

Lokalne instytucje współpracujące z Sopockim Uniwersytetem Trzeciego Wieku: 1. Urząd Miasta Sopotu i Rada Miasta Sopotu, 2. Stowarzyszenie „Praca - Edukacja - Zdrowie” 3. lekarze Akademii Medycznej w Gdańsku, 4. placówki oświatowe i kulturalne na terenie miasta Sopotu:

- Uniwersytet Gdański, Wydział Ekonomiczny w Sopocie, - Ognisko Plastyczne w Sopocie, - Młodzieżowy Dom Kultury w Sopocie, - Poradnia Psychologiczno - Pedagogiczna w Sopocie, - Szkoła Podstawowa nr 8 w Sopocie, - Samorządowa Szkoła Podstawowa nr 1 w Sopocie, - Sopocka Scena Off de BICZ, Teatr na Plaży w Sopocie, - Towarzystwo Przyjaciół Sopotu.

Projekty w roku akademickim 2004/2005

Str. 14 ZAJ R ZYJ W S IEBIE. . .




NUME R 3 Str. 15

Pod takim tytułem realizowany jest projekt edukacji teatralnej, w ramach którego dla naszych Słuchaczy organizowane są raz w miesiącu spotkania teatralne za symboliczną odpłatnością 5 zł za bilet. Dotychczas odbyły się następujące spektakle: - „Białe noce” wg Fiodora Dostojewskiego, reżyseria: Gienadij Trostaniecki, rosyjski reżyser i wykładowca Akademii Teatralnej w St. Petersburgu, wykonanie: Agnieszka Przepiórka - Gawin i Bartosz Kopeć, - „Satana” wg „Doktora Faustusa” Tomasza Manna, reżyseria: Stanisław Otto Miedziewski, wykonanie: Marcin Bortkiewicz (Teatr Rondo ze Słupska),

- „W przechyle - piosenki i ballady morskie” - koncert Wandy Staroniewicz i zespołu Kochankowie Rudej Marii.

Po każdym spektaklu odbywa się spotkanie z artystami.

Organizatorem spektakli jest Sopocka Scena OFF de BICZ - Teatr na Plaży, ul. Mamuszki 2 w Sopocie. Informacje o spektaklach wywieszane są w gablocie S UTW, a bilety można nabyć zarówno w sekretariacie S UTW w godzinach urzędowania, jak i w kasach Teatru. Zniżka na zakup biletu przysługuje po okazaniu Indeksu Słuchacza Sopockiego UTW.

Oprac.: Katarzyna Stec

Kącik kulturalny

OFF Sopockim Seniorom

W miesiącu październiku br. w Państwowej Galerii Sztuki w Sopocie odbywają się następujące wystawy:

- "Hommage a Jan Paweł II" - wystawa poświęcona Janowi Pawłowi II; wśród prezentowanych prac znajdują się między innymi: obrazy Jana Tarasina, Stefana Gierowskiego i Stanisława Wieczorka, rzeźby Adama Myjaka, Gustawa Zemły; - "Dzieci widziały, dzieci malowały - mali kronikarze" - kolekcja kilkudziesięciu dziecięcych prac malarskich i rysunków, wykonanych na przełomie lat siedemdziesiątych i osiemdziesiątych pod pedagogiczną opieką

Józefa Golca, będących bezpośrednim zapisem czasów, obrazujących najnowszą historię Polaków: wydarzenia Sierpnia 80, obrazy ulicy sprzed 25 lat, patriotyczne manifestacje, pomniki i ich bohaterowie; - Malarstwo Stefana Gierowskiego - wystawa prac jednego z najznamienitszych przedstawicieli współczesnej polskiej awangardy malarskiej, wielo letniego wyk ładowcy warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych (1962-1996), od 1986 profesora zwyczajnego, wybitnego pedagoga, z którego pracowni wywodzi się grono znakomitych malarzy (m.in. J. Modzelewski, M. Sobczyk).

Oprac.: Katarzyna Stec

Wydarzenia kulturalne w Sopocie




polać sałatkę. Chrupiące udka, czyli „dla każdego coś dobrego” 6 udek z kurczaka kostka rosołowa 2 jajka ½ szklanki bułki tartej lub drobno zmiażdżonych płatków kukurydzianych (według uznania) ½ szklanki mąki tłuszcz do głębokiego smażenia pęczek natki, kilka plasterków cytryny Sposób wykonania:

(1) udka oczyścić ze skórki, umyć, a następnie obgotować w wodzie z kostką rosołową i dobrze osuszyć,

(2) każdy kawałek obtoczyć w mące, roztrzepanych jajkach, a następnie w bułce tartej (dla wzbogacenia walorów smakowych do bułki można dodać wiórki kokosowe, płatki migdałowe albo posiekane drobniutko świeże zioła, a dla t y c h k t ó r z y lubią pikantne potrawy - odrobinę ostrej mielonej papryki),

(3) przygotowane jak wyżej udka krótko obsmażyć w tłuszczu - do zarumienienia na złoty kolor „skorupki”,

(4) po ułożeniu na talerzu udka udekorować

NUME R 3

Królewna Czas biegnie zbyt szybko... Zima przestała być zimą... A lato - latem... Bliscy ciągle odchodzą... Mój królewicz odjechał, By ratować inną królewnę... Chyba zamienię się w żabę...

Ewa Polińska - Mackiewicz

Sałatka bułgarska Składniki sałatki: 1 czerwona papryka, 1 zielona papryka 2 niewielkie świeże ogórki 1 ogórek kiszony, 0,5 kg pomidorów 2 czerwone cebule ok. 15 dag fety lub sera owczego pęczek natki Składniki sosu: 2 ząbki czosnku 4 łyżki oliwy 2 łyżki octu winnego sól i pieprz do smaku Sposób wykonania:

(1) umyte warzywa pokroić, delikatnie wymieszać,, dodając pokrojony w kostkę ser;

(2) czosnek posiekać drobniutko lub przecisnąć przez wyciskarkę, dodać oliwę i ocet, doprawić solą i pieprzem według uznania, a następnie powstałym sosem

Str. 16

Kącik kulinarny

Kącik poetycki

Smacznego!




Ważne informacje

1. Rozpoczęcie I semestru roku akademickiego 2005/06

3 października 2005

2. Święto Edukacji Narodowej - dzień wolny od zajęć

14 października 2005

3. Dzień wolny od zajęć 31 października 2005

4. Przerwa świąteczna 22 grudnia 2005 - 2 stycznia 2006

5. Ferie zimowe 30 stycznia 2006 - 12 lutego 2006

6. Rozpoczęcie II semestru roku akademickiego 2005/06

13 lutego 2006

7. Przerwa świąteczna 13-18 kwietnia 2006

8. Dzień wolny od zajęć 2 maja 2006

9. Zakończenie roku akademickiego 2005/06

9 czerwca 2006

ORGANIZACJA ROKU AKADEMICKIEGO 2005/2006

NA SOPOCKIM UNIWERSYTECIE III WIEKU

NUME R 3 Str. 17




Wykłady ogólne i spotkania dla wszystkich słuchaczy S UTW

13 października 2005 r. Inauguracja roku akademickiego 2005/2005 z wręczeniem indeksów nowym Słuchaczom Sopockiego UTW

Prezydent Miasta Sopotu Pan Jacek Karnowski Rola samorządu terytorialnego w umacnianiu społeczeństwa obywatelskiego 27 października 2005 r. dr Mariusz Lipowski Życie zaczyna się po czterdziestce. Czy wszystkich dopada „kryzys środka życia”? 03 listopada 2005 r. mgr Elżbieta Słowińska - Doradztwo Diagnostyki i Terapii Pedagogicznej STOP przemocy w rodzinie 10 listopada 2005 r. mgr Kamil Lewandowski, doktorant prawa Prawa konsumenckie - część 1 17 listopada 2005 r. mgr Agnieszka Smółka, Poradnia Psychologiczno - Pedagogiczna Nr 2 Terytorium psychologiczne człowieka

UWAGA! W dniu 20 października 2005 r. nie ma spotkania w Auli „O”, ale pozostałe zajęcia odbywają się zgodnie ze stałym planem.

Wykłady i spotkania odbywają się w czwartki od godz. 11.00

w auli w Auli im. T. Ocioszyńskiego na Wydziale Ekonomicznym Uniwersytetu Gdańskiego w Sopocie

przy ul. Armii Krajowej 119/121

NUME R 3 Str. 18




Moje ważne informacje




Czasopismo nr 3 (495 KB PDF)

Documents

Transcript of Czasopismo nr 3 (495 KB PDF)